The Effect of Proprioceptive Training on Balance, Fatigue , and Quality of Life of Women with Multiple Sclerosis

(1)

The Effect of Proprioceptive Training on Balance, Fatigue , and Quality of Life of Women with Multiple Sclerosis

Niloufar Emamian¹ , Ali Shafizadeh²^ ,Masoud Etemadifar³

1. Department of Sports Sciences, Faculty of Humanities, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.

E-mail: [email protected]

2. Corresponding Author, Department of Sports Sciences, Faculty of Humanities, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.

E-mail: [email protected]

3. Department of Neurosurgery, School of M edicine, Isfahan University of M edical Science, Isfahan, Iran.

[email protected] mail:

- E

Article Info ABSTRACT

Article type: Research

Article history:

Received:

12February 2023 Received in revised form:

27June 2023 Accepted:

27 June 2023 Published online :

21July 2023

Keywords:

Balance, Fatigue,

Multiple sclerosis, Proprioception, Guality of life.

Introduction: Multiple sclerosis (MS) is one of the most common chronic inflammatory autoimmune diseases of the central nervous system that affects the motor and sensory systems to control balance while standing and walking. This study aimed to investigate the effect of eight weeks of proprioceptive training on balance, fatigue, and quality of life of women with MS.

Methods: The statistical population of this research included 20- to 50-year-old women with MS and a total score of 1 to 4 on the Expanded Disability Status Scale (EDSS) that are members of the Isfahan MS Association. From this population, 30 volunteers were selected conveniently and assigned to experimental and control groups. Participants of both groups completed the Fatigue Severity Scale (FSS), M ultiple Sclerosis Quality of Life-54 (M SQOL-54), and Berg Balance Scale (BBS) tests before starting the training program. The experimental group performed 60-minute proprioceptive training for eight weeks and three sessions a week, and the control group performed their daily activities during this period. After 8 weeks of training, both experimental and control groups repeated the previous tests. The data were analyzed using independent and paired t-tests at the significant level of 0.05.

Results: The results showed that there was a significant difference in balance, fatigue, and quality of life of the experimental group in the post-test compared with the pre-test (P<0.05). Also, the comparison of the post-test results of the two experimental and control groups showed a significant differenc e in the balance and quality of life of MS patients (P<0.05).

Conclusion: Overall, eight weeks of proprioceptive training improved the balance and quality of life of MS patients, but it was not effective in reducing their fatigue.

Therefore, the use of proprioceptive training is recommended for the well-being of MS patients.

Cite this article: Emamian, N., Shafizadeh, A., & Etemadifar, M . (2023). The Effect of Proprioceptive Training on Balance, Fatigue, and Quality of Life of Women With M ultiple Sclerosis. Journal of Sports and Motor Development and Learning, 15 (2), 95-112. DOI: https://doi.org/10.22059/jsmdl.2023.356774.1709

Journal of Sports and M otor Development and Learning by University of Tehran Press is licensed under CC BY-NC 4.0| web site: https://jsmdl.ut.ac.ir/ | Email: [email protected].

(2)

Extended Abstract

Introduction

Multiple sclerosis (MS) is unpredictable and is one of the most important diseases that change a person's lifestyle, which usually affects the best part of a person's life and gradually leads a person to disability and has no definitive treatment. The average age of diagnosis of MS is 32 years, and women are twice as likely to be affected as men. The life expectancy of people with MS is approximately 7 years less than the average population. MS patients are weak in proprioceptive receptors. Any weakness and disorder in the proprioceptive receptors can significantly increase the risk of injury by reducing balance, increasing the risk of falling, and disrupting the walking pattern. Fatigue is the most common and annoying symptom in MS patients. The feeling of fatigue in MS patients is often mild or severe at the beginning of the disease, which will accompany the patient during the disease process. Fatigue is a factor in reducing the quality of life and unemployment in patients with MS. Nowadays, improving the quality of life of physically disabled people is considered an important goal in their rehabilitation. According to the studies, the quality of life of patients with MS is at risk.

In this regard, this study aimed to investigate the effect of eight weeks of proprioceptive training on balance, fatigue, and quality of life of women with MS.

Methods

The current study was a quasi-experimental study with a pre-test and post-test design. The statistical population of this research included 20- to 50-year-old women with MS and a total score of 1 to 4 on the Expanded Disability Status Scale (EDSS) that are members of the Isfahan MS Association. From this population, 30 volunteers were selected conveniently and were assigned to experimental (n=15) and control (n=15) groups. To measure the balance status, fatigue intensity, and quality of life of MS patients, the Berg Balance Scale (BBS), Fatigue Severity Scale (FSS), and M ultiple Sclerosis Quality of Life-54 (M SQOL-54) were used respectively. Participants of both groups completed fatigue severity and quality of life questionnaires and completed the Berg balance test before starting the training program and their scores were recorded (pre-test). The experimental group performed 60-minute proprioceptive training for eight weeks and three sessions a week. During this period, the control group did their daily life activities. The training program of the experimental group included 10 minutes of general warm-up (slow walking and stretching), 40-45 minutes of performing the main training, and the last 5 minutes of cooling down. After

eight weeks, the participants of both groups were re- examined via previously mentioned tests. The data were analyzed using descriptive statistics including frequency, mean and standard deviation and for the inferential statistics, the independent t-tests were used to compare the post-tests of two groups and paired t- tests were used to detect within-group changes. The data was analyzed using SPSS version 23 software at α=0.05 level of significance.

Results

The results showed that there was a significant difference in balance (p=0.001), fatigue (p=0.001), and quality of life (p=0.001) of the experimental group in the post-test compared with the pre-test. Also, the comparison of the post-test results of the two experimental and control groups showed a significant difference in balance (p=0.023) and quality of life (p=0.007) of MS patients.

Conclusion

Overall, eight weeks of proprioceptive training improved the balance and quality of life of MS patients, but it was not effective in reducing their fatigue. Therefore, the use of proprioceptive training is recommended for the well-being of MS patients.

Ethical C onside rations

C ompliance with e thical guidelines: T his study was approved by the Research Ethics Committee of the Sport Sciences Research Institute of Iran (ethic approval number: IR.SSRI.REC.1401.1588) Funding: The costs of this research were provided by the first author.

Authors’ contribution: This article was extracted from the Master's thesis of the first author, who was responsible for the implementation of the project, data collection ,and intervention sessions. T he corresponding author supervised the research process and the article was written by him and the third author.

C onflict of interest: The authors of this article declare no conflicts of interest.

Acknowle dgme nts: T he authors would like to thank the dear patients who participated in this study and the respected professors who contributed in any way to this research.

(3)

رثا رمت ی تان قمع سح ی

لداعت رب و یگتسخ ،

ک ی ف ی ت گدنز ی هب لاتبم نانز تلوم

ی لپ زورلکسا ی

س

نایماما رفولین یلع ، 1

فش ی ع

2هداز

، 

دوعسم دامتعا ی

3رف

1 . شزرو مولع هورگ ،ی

دکشناد ۀ ،یناسنا مولع ا ،درکرهش ،درکرهش هاگشناد

،ناری همانایار : [email protected] -

n

2 دنسیون . ۀ ئسم لو ، شزرو مولع هورگ ،یناسنا مولع هدکشناد ،ی

ا ،درکرهش ،درکرهش هاگشناد ناری

:همانایار . [email protected]

3 . حارج هورگ ی ،باصعا و زغم دکشناد

ۀ کشزپ

،ی کشزپ مولع هاگشناد ی

ناهفصا همانایار .ناریا ،ناهفصا ، :

[email protected] etemadif

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون یشهوژپ

رات ی خ رد ی تفا : 23 / 11 / 1401

:یرگنزاب خیرات 6

/ 4 / 1402

رات ی خ ذپ ی شر : 6 / 4 / 1402

رات ی خ راشتنا 30 : / 4 / 1402

دیلک هژاو :اه

،لداعت قمع سح ی

،

،یگتسخ ک یف ی ت گدنز ی

،

تلوم ی لپ زورلکسا ی . همدقم

: تلوم ی لپ زورلکسا ی س ( ما سا زا ) اش ی ع رت ی ن ب ی رام ی اه ی ادوخ ی نم ی باهتلا ی س نمزم ی متس بصع ی زکرم ی تسا

س رب هک ی متس اه ی تکرح ی سح و ی اپ ی ه ارب ی ا ماگنه رد لداعت لرتنک ی

نداتس نتفر هار و ثأت ی راذگر تسا . شهوژپ فده

یسررب رضاح تشه رثا

تانیرمت هتفه قمع سح

ی و یگتسخ ،لداعت رب ک

یف ی ت گدنز ی لاتبم نانز هب ما سا .دوب

:شهوژپ شور عماج

ة رامآ ی نانز لماش شهوژپ 20

ات 50 لاس ة هب لاتبم ما سا اب رمن ۀ سایقم تدش تیعضو

یناوتان 1 ات 4 نمجنا وضع و ما

سا رهش دندوب ناهفصا .

نارامیب نیب زا 30

بلطواد هب شور هنومن گ ی ر ی سرتسد رد

رد و باختنا هورگ ود

برجت ی و لرتنک سقت ی م دندش . ندومزآ ی اه ی ره هورگ ود شیپ عورش زا ةمانرب ینیرمت

همانشسرپ اه ی گتسخ تدش ی

و ک یف ی ت گدنز ی نارامیب ما سا رد و لیمکت ار نومزآ

سایقم گرب لداعت .دندرک تکرش

برجت هورگ ی تدم هب هتفه تشه تانیرمت

قمع سح ی تدم هب و هتفه رد هسلج هس ار 60

و دندرک ارجا هقیقد هورگ

لرتنک رد ای ن تدم لاعف ی ت اه ی .دنداد ماجنا ار دوخ هرمزور رد

اپ نای همانرب ، نومزآ اه ی دش رارکت لبق .

هداد اه زا قیرط

نومزآ اه ی و لقتسمt یاطخ حطس رد و یجوزt

05 / 0 .دش لیلحت

ی هتفا اه اتن: ی ج ناشن داد رد هورگ برجت ی پ ی ش نومزآ و سپ نومزآ لداعت

، گتسخ ی و ک یف ی ت گدنز ی ت تواف عم رادان ی

تشاد . نچمه ی ن اقم ی س ة اتن ی ج سپ نومزآ ود هورگ برجت ی و لرتنک ناشن داد لداعت و ک یف ی ت گدنز ی رادانعم توافت ی

.تشاد تن ی هج گ ی ر ی : رد تانیرمت هتفه تشه عومجم قمع سح

ی نارامیب لداعت ما

سا و دیشخب دوبهب ار ک

یف ی ت گدنز ی نانآ

داد اقترا ار

، یلو شهاک رب می ناز گتسخ ی نانآ رثؤم تانیرمت زا هدافتسا نیاربانب .دوبن قمع سح

ی یتسیزهب یارب

نارامیب ما سا هیصوت م ی دوش .

دانتسا : ماما ی نا

، ن ی رفول

؛ فش ی ع هداز

، لع ی

؛ و دامتعا ی رف

، دوعسم ( 1402 .) رمت رثا ی تان سح یقمع لداعت رب گتسخ ، ی و ک ی فی ت گدنز ی تلوم هب لاتبم نانز ی

لپ

یزورلکسا س . ( 2 ) 15 ، 95 - 112 .

https://doi.org/10.22059/jsmdl.2023.356774.1709 DOI:

ای

ن رشن ی ه ملع ی ار ی ناگ کلام قح و تسا ی

ت رکف ی لا ساسا رب ار دوخ ی

سنس ک ر یت ی و زنماک CC BY-NC 4.0 ون هب

ی ناگدنس راذگاو

. تسا هدرک امنرات

: https://jsmdl.ut.ac.ir |

همانایار : [email protected]

.نارهت هاگشناد تاراشتنا :رشان

.ناگدنسیون©

(4)

98

یریگدای و دشر ناتسبات ،مود ةرامش ،مهدزناپ ةرود ،یشزرو یتکرح

1402

همدقم تلوم ی لپ زورلکسا ی

1س ( ما سا ی ) ک ب ی رام ی مد یل ی هن دننک ۀ باهتلا ی نمزم س ی متس بصع ی زکرم

2ی ا هب هک تس ا

ی داج اض ی تاع نوناک ی رد دام ۀ

رتسکاخ ی فس و ی د و رخت ی ب بصع ی زغم لک رد رجنم

م ی دوش . بصع مئلاع ی

ناوتان و ی ب هک ی نارام هبرجت م ی دننک

، پی دما قتسم ی م ا ی ن

دنیارف اه ی ژولوتاپ ی ک تسا هک هب للاتخا داح نمزم و ۀدام فس ی د و هراتخاس ا ی ۀدام رتسکاخ ی رجنم م ی دوش کلوا(

،3

2021 ).

دادعت

مخت ینی هب لاتبم دارفا ما

سا لاس رد ناهج رسارس رد 2020

هب 8 / 2 م نویلی ازفا رفن شی هتفای .تسا نیا د لاح ر ی تسا هک تبم دروآرب نایلا

هب ما سا 30 ب دصرد رتشی لاس زا 2013 ش .تسا عوی ناهج ی لاتبا هب ما سا لاس رد 2020 هب 9 / 35 ازا هب ی ره 100 ن رازه رف هتشاد شیازفا

تسا . م نیگنای خشت نس صی 32 لاس و تسا لاتبا لامتحا ی

هب نانز ما سا ب ربارب ود رتشی تسا نادرم زا نوتلاو(

کمه و4

،نارا 2020 .)

بی رام ی ما سا پ ی ش بی ن ی ریذپان و ا ز مهم رت ی ن ب ی رام ی اه ی غت یی دنهدر ۀ گدنز کبس ی

درف هک تسا هب روط رتهب هب لومعم ی

ن گدنز نارود ی

همدص درف م

ی دنز و هب ردت ی ج ار درف هب تمس ناوتان ی پ ی ش م ی درب و هنافسأتم عطق نامرد ی

رادن راگزور( د ناراکمه و

، 2020 .) ما سا هب روط

ور رب هدمع ی

ثأت ناناوج ی

ر م ی دراذگ و هب روط ب لومعم ی ن 20 ات 40 گلاس ی عورش م ی دوش یبیدا(

ناراکمه و

، 2021 .) رد ناریا قبط

نیرخآ رامآ دودح 70 رازه رامیب لاتبم هب ما سا شرازگ هدش تسا . ناریا رد لاتبا هب یرامیب ما سا وزج 10 روشک لوا ( تسایند دامتعا ی

رف راکمه و نا

، 2013 ).

ب رامآ ی نارام ما سا ناهفصا ناتسا رد هب

روط م ی گنا ی ن 60 ره رد رفن 100 م زا هک تسا رفن رازه ی

گنا ی ن ناهج ی ب ی رتش

پا تاعلاطم ساسا رب .تسا ی

مد ی ژولو ی

،ک ار ناهفصا م

ی ناوت ر اب قطانم زا ی

کس ز ات طسوتم ی

دا ما سا ند رد یا تسناد ( دهم ی هداز و

ناراکمه

، 2019 ) .

گ ی هدنر اه ی قمع سح ی

روتپسروناکم هدیمان 5

م ی دوش و قیرط زا هباج

اج یی یکیناکم یخرب

زا تفاب اه ی ندب کیرحت و اهورین و

یکیناکم تارییغت ار

هب س ی لانگ اه ی یبصع لیدبت م ی دنک . قمع سح ی

هب یانعم یهاگآ زا تیعضو تمسق اه ی فلتخم ندب رد ره هظحل

رد اضف تس و یدروخزاب هک تسا

زا مادنا اه هب س ی متس بصع ی زکرم ی لاسرا م ی دوش نملیتسا(

،6

2002 .) ب نارامی ما سا گرد ی هدنر اه ی

قمع سح ی

فعض دنراد نورماک(

،ناراکمه و7

2008 .) قمع سح ی

عض فی م ی دناوت نلاضع فعض رثا ی

رب ار دودحم ی ت اه ی درکلمع ی

ازفا شی چساردناو( دهد ناراکمه و8

، 2007 ) و فعض هنوگره للاتخا

رد گ ی هدنر اه ی سح قمع ی م ی دناوت هب روط یریگمشچ رطخ

سآ بی ار

ازفا ،لداعت شهاک اب شی

رطخ للاتخا و نداتفا وگلا رد

ی نتفر هار ازفا شی ک( دهد ری ا

9ن ناراکمه و

، 2010 ) میظنت. رچسوپ ،ندب لرتنک

تکرح و نتفر هار هب

ی ک رج ی نا یطیحم تاعلاطا رمتسم یگتسب

دراد هک قمع سح ی

مأت ی ن دننک ۀ شخب یمهم زا نیا ا تاعلاط تسا

رنهد(

2008 .)

قمع سح ی

زا تهج نآ هک

لباقم رد تامدص

تکرح ی ظفاحم یبوخ هدوب و ظفح دننک ۀ تابث لصافم و گنهامه دننک ۀ یعیبط اهنآ

ماگنه تکرح

،تسا زئاح تیمها تسا ولقماریاب(

2007 ).

زا اجنآ هک شهاک تقد قمع سح ی

رد لصافم ببس للاتخا رد

یاهریسم یسکلفر

تلاضع تابث هدنهد م ی دوش مرلیو(

2008 )،

م ی دناوت یور لداعت درف ثأت ی راذگر دشاب نوچ و ظفح لداعت

،

لداعت

، یاهدرکلمع زا یبیکرت ناروآ

اه ی یسح زا س ی متس بصع ی زکرم ی لماش شخب اه ی

،ییانیب رلاوبیتسو و

روسنسوتاموس و13

یبیکرت

1. M ultiple sclerosis

2. Central nervous system

3. Olek

4. Walton

5. M echanoreceptor

6. Stillman

7. Cameron

8. Van der Esch

9. Kiran

10. Dehner

11. Bayramoglu

12. Vuillerme

13. Somatosensory

(5)

یبیکرت زا بول اه ی یکبدیف نیب س ی متس اه ی ینلاضع یتلکسا و متسیس یبصع یزکرم

،تسا قمع سح ی

زا قیرط یبصع لرتنک -

ینلاضع شقن یمهم رد ظفح لداعت نیرپ و رینرب( دراد

، 1

1998 ) نیا رد. تاقیقحت هنیمز نارب و لباگ

(2

2008 ) ناشن م ی دهد ن ی رکم ۀ پچ

اکتا پچ ی بسن ی ب تشی یر رصب دروخزاب هب ی

ارب ی ،دراد تکرح لاحرد

ی هک ن رکمی ۀ تاعلاطا شزادرپ رد تسار قمع سح

ی تراهم

ب یرتشی دراد نینچمه . هب لاتبم دارفا

ما سا ،ملاس دارفا هب تبسن یاراد

نماد ة ناسون رتشیب زکرم رد

،راشف و رتلااب ناسون طسوتم تعرس

ناسون زکرم راشف گرزب رت م تهج رد یبناج ینای

مادق و ی فلخ ی ناسناگ( دنتسه

،ناراکمه و 3

2015 .) هتفای یاه قیقحت سیلدلگ ت و

( ناراکمه 2022

ما هب لاتبم دارفا داد ناشن ) دنداد شرازگ ار دوخ یناقوف مادنا للاتخا هک سا

، رد ما هب لاتبم دارفا اب هسیاقم هک سا

دندرکن شرازگ ار دوخ یناقوف مادنا رد للاتخا

، تقد قمع سح ی

ک همانرب نینچمه و رتم فیعض یتکرح یزیر

دنداد ناشن ار یرت جیاتن .

قیقحت رکاتیس ناراکمه و4

( 2011 زیامت سح داد ناشن ) هطقنود

ا ی رد نشاپ ة رد شزرل ساسحا و اپ یحان

ة رس اپ فک ناوختسا نیلوا

نیرتهب پی ش بی ن ی دننک ۀ رد اتسیا لداعت نداتسیا نامز

هب لاتبم نارامیب رد اپ کی یور ما

سا .تسا رد هب لاتبم نارامیب ما

سا گ ، ی هدنر اه ی

قمع سح ی

مادنا رد اه ی ناتحت ی اقم رد ی هس گ اب ی هدنر اه ی ناقوف مادنا ی ب للاتخا ی رتش ی نراد د . ساسا رب ی هتفا اه ی دج ی

،د لاعف ی ت تکرح ی

بی نارام ما سا ار م ی ناوت نتبم تلاخادم اب ی

رب قمع سح ی

شخب دوبهب ی

د یلامج(

ناراکمه و ،

2017 .) اربانب ی ن سررب ی هفلؤم اه ی سح ی

حارط رد ی همانرب اه ی شخبناوت ی ب نارامی ما سا رورض ی وگنخس( تسا ناراکمه و

، 2021 ).

اتن جی قحت قی ناجرم ی ( ناراکمه و 2022

)

رمت داد ناشن تانی

بختنم سکیا را یت ا و

سنتیفوری و لداعت رادانعم دوبهب بجوم

قمع سح ی

اپ چم ی ب نارامی هب لاتبم ما سا .دش جیاتن

( ناراکمه و تایب شهوژپ 2021

) داد ناشن ةطبار

رادانعم ی ب ی ن ساسح ی ت سح شزادرپ ی

اب تلوم ی لپ زورلکسا ی س درکراک و مصت

ی م گ ی ر ی

مآ هرطاخم ی

ز دراد دوجو .

ساسا رب اتن

ی

،ج ثأت ی ر ساسح ی ت سح شزادرپ ی

تلوم رب ی لپ زورلکسا ی س ب ا هطساو رگ ی مصت ی م گ ی ر ی مآ هرطاخم ی

ز

دعت ی ل .دش نیاربانب م ی ناوت تن ی هج راتخاس لدم تفرگ ی

ساسح ی ت درپ شزا سح ی

، درکراک مصت ی م گ ی ر ی هرطاخم مآ ی ز ب و ی رام ی تلوم ی لپ

زورلکسا ی س .تسا رادروخرب بوخ شزارب زا اتن

ی ج قیقحت هاربا ی م ی ناراکمه و (

2020 رمت داد ناشن ) ی

تان هست ی ل دننک ۀ بصع ی نلاضع ی

قمع سح ی

م ی دناوت ارب ی عت دوبهب ،لدا هنماد تکرح ی تساپسا و ی س ی هت ب ی نارام هدافتسا سا ما

.

دوش

ورپ ای ( ناراکمه و 2019

رد ) شهوژپ

ناونع اب دوخ

« شخبرثا ی 12 رمت هتفه تانی سح یقمع ب رد نارامی ما سا

» نچ نی تن ی هج گ ی ر ی هک دندرک م

ی ناوت ا نی ضرف هی درک حرطم ار

نامرد زا هدافتسا هک قمع سح

ی ب رد نارامی هب لاتبم تلوم لپی زورلکسا سی م ی دناوت ا نتفر هار نی

ب نارامی رط زا ار قی هار رد لداعت تابث

نتفر دوبهب

.

دشخب اتن جی شهوژپ هتشرف ( ناراکمه و داژن 2015

) ناشن ناوارف داد ی لااب ًاتبسن یی رد سح تلالاتخا ی

اپ رد ی هب لاتبم دارفا

تلوم لپی زورلکسا سی و سوکعم طابترا ی

ب نی سح تلالاتخا ی

ب و لداعت ا نچمه

ی ن ک یف ی ت گدنز ی ا رد نی ا ساسا رب .دراد دوجو دارفا نی

اتن

،جی ب هجوت نانآ رتشی

زرا هب یبای نامرد و تلالاتخا سح

ی ار یارب و لداعت دوبهب ک

یف ی ت گدنز ی لاتبم نای تلوم هب لپی زورلکسا سی صوت هی

.دندرک قیقحت جیاتن مآ

وکی ناراکمه و (

2014 دج عون داد ناشن ) دی

رمت نی قمع سح ی

کورپ(

نی لومعم نامرد هب تبسن ) ی

تنس ی هب رداق

تکرح درکلمع ،لداعت دوبهب ی

لک للاقتسا و ی

ب رد نارامی تلوم هب لاتبم لپی

زورلکسا سی .تسا

یگتسخ اش ی ع رت ی ن و رازآ هدنهد رت ی ن تملاع رد نارامیب ما سا وجشناد( تسا ناراکمه و

، 2020 زا یگتسخ .) یرامیب ینهذ مئلاع

هک تسا یهاگ

م ی دناوت نایمیظع( دنک لکشم راچد ار رامیب تیلاعف ناراکمه و

، 2009 ) . تاقیقحت جیاتن ساسا رب ماجنا

هتفرگ نیرتلااب ،

هب لاتبم نارامیب رد یگتسخ عویش نازیم ما

سا 70 ات 90 اکاروس( تسا دصرد ناراکمه و5

، 2004 .) کی قیرط زا تسا نکمم یگتسخ

یپ أشنم اب یلماعدنچ هاگدید هدیچ

وت و دوش هداد حیض ای

هب روط اب میقتسم ناکم

ی مس اه ی دننام یرامیب اب طبترم طیارش اب ای یرامیب

تلالاتخا لماوع ،باوخ

ناور ی دشاب طبترم )هیلوا یگتسخ( تیلاعف شهاک ای ،یگدرسفا ،

6سوک(

ناراکمه و

، 2008 .) زورب ساسحا گتسخ ی

رد نارامیب ما سا بلغا هب تروص فیفخ و دیدش د ر عورش یرامیب تسا هک رد دنور یرامیب هارمه رامیب دهاوخ دوب اکسوتام(

ناراکمه و7

،

1. Bernier & Perrin

2. Goble & Brown

3. Ganesan

4. Citaker

5. Surakka

6. Kos

7. M atuska

(6)

100

ناتسبات ،مود ةرامش ،مهدزناپ ةرود ،یشزرو یتکرح یریگدای و دشر 1402

2007 ).

یگتسخ م ی دناوت هب تروص یمئلاع نوچمه ب ی لاح ی لمحت ریذپان

، گتسخ ی سردوز و یلخت ة یژرنا رد رامیب زورب دنک هک یلع مغر

هتخانشان ندوب راکوزاس یلصا

،نآ زورب لماوع

ینومروه یبصع

و یاهراکوزاس دوخ

ینمیا ار ءزج مهم رت ی ن لماوع عسوت ة یگتسخ رد

نیا نارامیب م ی دنناد یدارم(

).

نینچمه و تعرس لکشم

ب رد تکرح تلوهس ی

نارام ما سا ژرنا فرص اب ی

شلات و

زی دا ح رد ی ن نتفر هار

، اب و تماقسا لمحت

ذپ ی ر ی ا هک تسا هارمه ی

ن غ فرصم ی ر بط یع ی ژرنا ی ار م ی ناوت مهم لماع ی

گتسخ رد ی ،اهاپ

ح ی ن لاعف ماجنا ی ت فرعم ی درک نموین(

ناراکمه و1

، 2007 ) وکفیز . ناشن2

داد یگتسخ لماع ک شها ک یف ی ت گدنز ی و یب ک یرا رد نارامیب

لاتبم هب ما سا تسا . رد یرایسب زا یاهروشک ناهج

فلؤم ة ک یف ی ت گدنز ی رایسب مهم و یرورض هب رامش م ی دور رد . یایند زورما دوبهب

ک یف ی ت گدنز ی رد دارفا ناوتان یمسج هب ناونع رد مهم یفده نانآ یشخبناوت

حرطم .تسا ساسا رب شهوژپ

یاه تروص تیفیک هتفرگ

ز یگدن لاتبم نارامیب هب

ما سا رطخرد چیوزرف( تسا ناراکمه و3

، 2000 ) . دوجو اب پ ی تفرش اه ی ملع کشزپ ی لاسرد ی نا خا ی

،ر رد لاح رضاح

بی رام ی ما سا عطق نامرد ی

ور بلغا و درادن ی

اهدرک ی نامرد ی شهاک هب رجنم دوجوم مئلاع

یا دنور شهاک بی

رام ی م ی دوش رد . ا ی ن هنیمز

م ی ناوت زا شزرو هب ناونع لمکم ور رانکرد ی

اهدرک ی وراد یی درک هدافتسا راگزور(

کمه و نارا

، 2020 هک ) م ی دناوت تسد مک دوبهب رد

لاع می و دشاب رثؤم هب

تحار ی ب طسوت ی دوش عقاو لوبق دروم نارام یدمحا(

).

اب هجوت رد للاتخا هب شزادرپ

اه ی یسح رد

نارامیب ما سا و هب صوصخ ساسح

تی رد شزادرپ اه ی رم طبت اب قمع سح ی

رد هک لاعف ی ت اه یاهدرکلمع و رمزور

ۀ شقن نارامیب نیا

دراد یساسا همانرب

اه ، شور اه و لدم اه ی فلتخم ینیرمت و ناوتزاب ی رب حوطس فلتخم یناوتان نارامیب ما سا م ی وت دنا تاریثأت توافتم و

هاگ دشاب هتشاد ضقانتم

، نیازا ور فده نیا شهوژپ یسررب رثا تشه هتفه تانیرمت قمع سح ی گتسخ ،لداعت رب ی

ک و تیفی گدنز ی نانز

هب لاتبم ما سا دوب .

شور سانش ی شهوژپ

رضاح شهوژپ شور یدربراک فده رظن زا

قیقحت حرط رظن زا و همین

دوب یبرجت هدافتسا اب هک

زا پی ش نومزآ و سپ نومزآ ب و لکش ه

دش ارجا ینادیم .

تکرش ناگدننک

حرط رضاح شهوژپ نی

هم برجت ی دوب . رامآ هعماج ی

شهوژپ نانز لماش 20

ات 50 لاس ة لاتبم هب ما سا اب رمن ۀ تدش تیعضو سایقم

ناوتان

4ی نیب 1 ات 4 ( عت نیی رط زا ،صصختم کشزپ طسوت هدش قی

ماجنا امزآ ی ش اه ی ب طوبرم خشت ه صی ب یرامی ما سا هلمج زا ، .رآ.ما ا ی ای

ای س .ی ت ی . نکسا و نومزآ اه ی درکلمع ی ) نمجنا وضع و ما

سا توعد و ناوخارف زا سپ هک دندوب ناهفصا رهش هب

تکراشم رد شهوژپ

،

30 بلطواد نز رامیب هب

شور هنومن گ ی ر ی سرتسد رد ت زا سپ و باختنا

أ کشزپ دیی صصختم

جلاعم و نانآ ذخا اضر ی ت ن ما ة بتک ی نانآ زا

یارب تکرش رد شهوژپ هب تروص یفداصت هب ود هورگ یبرجت ( 15 رفن ) و لرتنک ( 15 رفن ) میسقت .دندش لماش هعلاطم هب دورو یاهرایعم

لقأدح اب ز ۀ یرامیب هب لاتبا ینامز 2

نتشاد ،لاس نماد

ة نس ی 20 ات 50 صخاش ،لاس دوت

ۀ نیب یندب 20

ات 25 هب لاتبا مدع ، بی

رام ی اه ی

تکرش ییاناوت ،یراتخاس یراجنهان هنوگره نتشادن ،یسفنت و یقورع ،یبلق مظنم

رد ،ردخم داوم زا هدافتسا مدع ،ینیرمت تاسلج

ناور داوم و یلکلا تابورشم مدع و نادرگ

تکرش رد لاعف ی ت اه ی ود لقادح یشزرو هام

شیپ طیارش نینچمه .دوب شهوژپرد تکرش زا

لماش شهوژپ زا نارامیب جورخ دوع

یرامیب هب(

خشت ی ص م کشزپ ،)صصخت مدع

امت ی ل هب یراکمه ندومزآ ی راهچ زا شیب نتشاد ، هسلج

هس رد تبیغ ای تبیغ سلج

ة لاتبا ،یرادراب ،یلاوتم ی

نامزمه هب ب ی رام ی صاخ د ی رگ دننام ب ی رام ی اه ی تسوپ ی و ی شم ا ک تلا ی ک ه رش ک ت

1. Newman

2. Zifko

3. Frzovic

4. Expanded Disability Status Scale

(7)

رد رمت ی ن یندومزآ یارب ار رضم

م ی درک .دوب ، اوم زا سپ تقف

هافش ی رد روضح شهوژپ

زا ندومزآ ی اه اضر ی ت مان ة بتک ی تفایرد

دش . زا قلاخا دک تفایرد قیرط زا شهوژپ رد قلاخا نیزاوم تیاعر شزرو مولع هاگشهوژپ

ی هب رامش ۀ

IR.SSRI.REC.1401.1588

تأ دیی دش .

رازبا

نارامیب لداعت تیعضو یسررب یارب ما

سا زا قم ی سا گرب لداعت دش هدافتسا1

. سایقم نیا ارب

ی دارفا هک ی توافتم تاجرد ی

زا ناوتان ی اه ی

لداعت ی دنراد

، اک یاراد و دراد دربر 14

لماش نومزآ 1

. عضو زا نتساخرب ی

ت ور هتسشن ی

لدنص ی ، 2 . ای نداتس نودب نکاس کت

ی ه هاگ اب

زاب نامشچ ،

3 . نتسشن یلدنص یور نکاس نودب

تیامح ، 4 . ور نتسشن ی

لدنص ی عضو زا ی ت ا ی هداتس

، 5 . اج/لاقتنا هب اج یی وپ(

یا )،

6 .

ا نداتسی نکاس نودب کت ی ه نامشچ اب هاگ هتسب

، 7 . ای نداتس نودب نکاس کت

ی ه هاگ اهاپ اب ی تفج

، 8 . سرتسد ی رد )ناتسد طسوت( ولج هب

عضو ی ت ا ی هداتس

، 9 . شا نتشادرب یا

ی ور زا ی مز ی ن وپ(

یا ) 10 . شخرچ هب فرط ی ن ارب ی وپ(تشپ هب هاگن یا

)،

11 . شخرچ ی ک لماکرود وپ(

یا )،

12 . تبون ندادرارق ی

ی ک ورب اپ ی اپراهچ ی ه هب تروص ررکم وپ(

یا )،

13 . ای نداتس نودب کت ی ه هاگ رد عضو یت ی هک ی ک اپ رد تسرد ج

ول ی اپ ی

د ی رگ تسا ا(

ی اتس )،

14 . ای نداتس ور ی ی ک ا (اپ ی اتس ) هک تسا ره

سایقم رد نومزآ جنپ

هطقن ا ی زا هداد هرمن راهچ ات رفص م

ی دوش هک رفص

و هرمن نیرتمک 4

اب شی نیرت رب .تسا نومزآ ره هب صاصتخا یارب هرمن ره رد ساسا نیا

14 رد و نومزآ

،سایقم لک تارمن هچره

دشاب رتلااب یندومزآ

، ناشن دنهد ۀ جرد ة زا یرتلااب حطس هجیتنرد و رظن دروم فیاظو ماجنا رد یدرکلمع للاقتسا زا یرتلااب اناوت

یی اه ی

ینومزآ یلداعت ره و تسا

هچ رمن ۀ یندومزآ اپ یی ن رت دشاب

، را طابت اب یرتشیب م

ی ناز رد نتفرگ رارق طوقس رطخ نیا یلک هرمن رثکادح .دراد وا

سایقم 56 تسا . رد شور نیا هزادنا

گ ی ر ی لداعت ود لداعت زا یساسا دعب یبایزرا

یم دوش ، ظفحرد یندومزآ ییاناوت یکی عضو

ی ت اه ی

سشن و اتسیا مئاق کیتاتسا دیلوت رد ییاناوت یرگید و ،هت

راگزاس ی اه ی لداعت رد بسانم حرد

ی ن تاکرح .یدارا م ی ناز راوشد ی ماجنا

نومزآ اه تمس هب لیامت هب یندومزآ نتشاداو ،اکتا حطس ضرع یراکتسد اب شاح

ی ه اه ی رییغت لباق یسح تاعلاطارد رییغت و ،اکتا حطس

نومزآ ره ماجنا نامز .تسا هب

ناونع رب یصخاش رد یراگزاس ییاراک یبایزرا یا

رظن رد یدارا تاکرح یط هتفرگ

م ی دوش یندومزآره هب .

ساسا رب یارجا رد شراتفر

14 هداد هرمن کرحت و لداعت اب طبترم یدرکلمع نومزآ م

ی دوش . صوت ی ه اه یی نومزآ ره ماجنا یارب هب

تروص

هافش تروص هب ای هک تفرگ رارق یندومزآ رایتخا رد ازجم ای یلک ای و دش هئارا ی

هب تروص هب یندومزآ یارب یلمع امن

ی ش .دمآرد نامز

ماجنا ره نومزآ هب ناونع یصخاش یبایزرا یارب ک

ییارا یراگزاس رد

یط رح ک تا دارا ی رد رظن هتفرگ ش .د اپ یا ی ی شخبره نیا

نومزآ

ربارب اب 99 / 0 و راگزاس ی نورد ی نآ ربارب اب 96 / 0 شرازگ هدش تسا ( وماش ی کوک اکولو و

2ت

، 2001 ) .

یارب شجنس ک یف ی ت گدنز ی زا سایقم ک یف ی ت گدنز ی نارامیب ما

3سا هدافتسا دش هک رازبا ی دنمشزرا و درادناتسا یارب یبایزرا ک یف ی ت

گدنز ی نارامیب نیا رد

رسارس ناهج تسا . مئاق ناراکمه و (

2007 ) رد شهوژپ دوخ ییاور یروص و ییاوتحم نیا

رازبا ار دندیجنس و

ییایاپ نآ ار هب شور یافلآ خابنورک رتلااب زا 7 / 0 ملاعا و تن ی هج گ ی ر ی دندرک هک مجرت ة همانشسرپ نیا یسراف م

ی دناوت هب ناونع یرازبا

راک ا دم رد یبایزرا ک یف ی ت گدنز ی نارامیب ما سا هب ناونع یتمسق زا ةمانرب لومعم تاقیقحت ینیلاب

و تبقارم اه ی یکشزپ هدافتسا وش د . رد

ای ن همانشسرپ 14

طیح ة فلتخم ک یف ی ت گدنز ی نارامیب لاتبم هب ما سا یبایزرا یم دوش هک لماش درکلمع ،یمسج دودحم ی ت شقن هب تلع

تلاکشم مسج

ی

، کرد

،یژرنا ،تملاس

،درد درکلمع

،یعامتجا شنت

،یتملاس تارییغت

،یتملاس یتسیزهب

،یناور تیدودحم شقن

هب تلع

تلاکشم

،یحور درکلمع

،یتخانش درکلمع

سنج تیاضر ،ی زا

درکلمع یسنج و ک یف ی ت گدنز ی لک ی تسا . ره هطیح زا رفص ات دص

هرمن راذگ ی م ی دوش هک شخب تملاس مسج ی اب باستحا تشه هطیح و تملاس حور ی اب باستحا جنپ هطیح و رد رظن نتفرگ دصرد ینزو

ره مادک زا نیا ح ی هط اه

، ۀرمن ییاهن ک یف ی ت گدنز ی هب تسد م ی آی د . تارمن لااب رت ناشن هدنهد تیعضو رتهب تسا . نیا همانشسرپ رد

1. Berg Balance Scale (BBS)

2. Shumway-Cook & Woollacott

3. Multiple Sclerosis Quality of Life-54 (MSQOL-54)

(8)

102

ناتسبات ،مود ةرامش ،مهدزناپ ةرود ،یشزرو یتکرح یریگدای و دشر 1402

عومجم یاراد 54 لاؤس

،تسا هک 18 لاؤس نآ ۀژیو یرامیب ما سا و 36 س لاؤ نآ مومع ی تسا ( مئاق ناراکمه و

، 2007 دمحم ؛ و

ناراکمه

، 2014 ) هک ندومزآ ی اه مامت هب ی س ؤ تلاا همانشسرپ خساپ

دنداد .

یارب هزادنا گ ی ر ی گتسخ تدش ی

زا رپ مانشس ة درادناتسا شجنس

گتسخ تدش

1ی هدافتسا دش . نیا همانشسرپ سایقم

یشرازگدوخ

یربتعم تسا هک یارب یسررب حوطس یگتسخ رد دارفا لاتبم هب ما سا و ریثأت نآ رب درکلمع نازور ة یحارط نانآ هدش

تسا . نیا همانشسرپ

لماش 9 صخاش تسا و هرمن راذگ ی خساپ اه ی همانشسرپ رب

ساسا فیط یل ترک زا ددع 1 ات ددع 7 یدنبزایتما هدش

تسا . رد عومجم

تارمن مامت تلااوس اب رگیدکی عمج یم دوش و ۀرمن ییاهن گتسخ تدش ی

هب تسد م ی آی د . لقادح همانشسرپ نیا رد زایتما

گتسخ تدش ی

9

تسا هک ناشن ۀدنهد نازیم یگتسخ اپ یی ن و رثکادح زایتما نکمم 63 تسا هک رگنایب نازیم رایسب ب تسا یگتسخ یلاا .

ناشن تاقیقحت

تسا هداد مانشسرپ

ة گتسخ تدش ی

یاراد ییاور 96 / 0 و ییایاپ 93 / 0 دوب و م ی ناوت نازیم نآ زا هدافتسا اب گتسخ تدش

ی نارامیب ما سا

( درک یسررب ار رهطم

ی داژن ناراکمه و

، 2016 ؛ قراوهش ی ناهارف ی ناراکمه و

، 2013 ).

ارجا دنور ی

شهوژپ

یط ادتبا رد هسلج

ا ی نابلطواد یهیجوت تکرش

هدننک نآ یارجا شور و شهوژپ فادها اب شهوژپ نیا رد هب

روط انشآ یبتک و یهافش

و دندش رگشهوژپ تاعلاطا

یلماک زا رطخ اه و دیاوف تکرش رد قیقحت ار رد رایتخا ندومزآ ی اه رارق داد تقفاوم زا سپ و رد روضح یهافش

اهنآ زا شهوژپ اضر

ی ت مان ة .دش تفایرد یبتک ندومزآ

ی اه هب تروص یفداصت هداس هب ود هورگ 15 لرتنک و یبرجت یرفن میسقت

دندش .

ندومزآ ی اه ی هورگ ودره شیپ

عورش زا ةمانرب رمت ین ی همانشسرپ اه ی و یگتسخ ک

یف ی ت گدنز ی تکرش گرب لداعت نومزآرد و لیمکت ار

ما و دندرک زایت

یاه دش تبث نانآ (

پی ش نومزآ .) تدم هب یبرجت هورگ تشه

تانیرمت هتفه قمع سح

ی تدم هب و هتفه رد هسلج هس ار 60

تدم نیا رد لرتنک هورگ و دندرک ارجا هقیقد لاعف

ی ت اه ی زمزور ۀ .دنداد ماجنا ار دوخ ةمانرب

ینیرمت برجت هورگ ی

اب هجوت هب دنچ

لمعلاروتسد یشزرو

هیصوت هدش رد و زکرم باصعا و زغم صصختم کشزپ اب تروشم و نارامیب طیارش نتفرگرظن نمجنا

ما سا رهش

ناهفصا یارب نیا نارامیب دش ارجا و یحارط اوئورگ(

اوچناپ

،2

2021 ؛ حلاص و

3باهر

، 2019 ؛

4قنیس ناراکمه و

، 2016 ؛ ایاکاراک و 5

ناراکمه

، 2015 ؛

6یل ناراکمه و

، 2015 .) یمامت تانیرمت هورگ یبرجت رد نلاس یشزرو نمجنا ما سا رهش ناهفصا تراظن تحت و

ناراکمه و ققحم صصختم

مولع یشزرو وا و اب تیاعر لصا هفاضا راب ینیرمت و هب هجوت اب اناوت

یی اه ی ره کی زا نارامیب ارجا دش د . ر

لرتنک هورگ تدم نیا لاعف

ی ت اه ی رمزور ۀ دوخ ماجنا ار م ی داد هتفه تشه زا سپ . ندومزآ

ی اه ی قیرطزا ددجم هورگ ود نومزآ

اه ی یلبق

یبایزرا دش دن اب . هجوت هب کلام اه ی دورو هب شهوژپ و جورخ زا شهوژپ هب و فذحرفن جنپ لرتنک هورگ زا و رفنود یبرجت هورگزا بیترت

زا نانآ دادعت 15

هب رفن 13 و 10 .تفای شهاکرفن لکتورپ

رمت ی تان سح قمع ی هلمج زا یشزرو تازیهجت زا هدافتسا اب تخت

ة لداعت شک ،

پی ستلا و ئوس ی س لاب هب تروص تدش اب یتانیرمت تخس

ی مک ت تحت یارب دایز و طسوتم ات أ

ندادرارق ریث قمع سح

ی مادنا ناتحت ی و

تمسق زکرم ی هنت ماجنا تفرگ . مانرب ة لماش ینیرمت 10

هقیقد مرگ ندرک ( یمومع نتفر هار مارآ

،

،)یشمرن و یششک تاکرح 40

- 45

و یلصا تانیرمت یارجا هقیقد 5

قیقد ة .تشاد صاصتخا ندرک درس تاکرح ماجنا هب رخآ ةمانرب

تانیرمت سح قمع ی رد لودج 1 هدروآ

.تسا هدش نایاش

تسا رکذ رد تفرشیپ

ان ج ما تانیرمت نارامیب تاسلج رد ییاناوت بسحرب

انیرمت ماجنا رد نانآ ت

رد ره هسلج هب تقد

وا ناراکمه و ققحم رظن ریز همانرب

ری ز ی م ی دش .

1. Fatigue Severity Scale (FSS)

2. Grueva-Pancheva

3. Saleh & Rehab,

4. Singh

5. Karakaya

6. Lee

(9)

لودج 1 . ةمانرب یبرجت هورگ یقمع سح ینیرمت

اوچناپ اوئورگ(

، 2021 باهر و حلاص ؛

، 2019 س ؛ قنی ناراکمه و

، 2016 اکاراک ؛ ای ناراکمه و

، 2015 ل ؛ ی ناراکمه و

، 2015 .)

تفه ۀ لوا - مود

رمت ی تس ن

رارکت ره

تس تحارتسا

بی ن تس تحارتسا اپ

ی نا

تس

مرگ ندرک مومع

- ی

10 قد ی هق -

60 ناث ی ه

ای نداتس تفج اپ و لاقتنا نزو رد ره تهج بقع(

،

،ولج ولهپ )

و تاکرح رس هب فرط ی ن

2 ره تهج

5 راب 45 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ای نداتس کت اپ و کت ی ه اپ ی د ی رگ هب چم اپ ی کت ی ه هاگ

تسد اه هب رمک

ره اپ 5

راب 15

ناث ی ه 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ای نداتس تفج اپ ور ی تخت ۀ لداعت اب تشپ ی ناب

3 ی

20 ناث ی ه 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ماجنا تکرح تاکسا ن ی هم اب ئوس ی س لاب هب د ی

2 راو

10

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

شرپ فج اپ هب تمس ولج و

2 بقع

10

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

نشنتسکا وناز

رد تلاح هتسشن ور ی ئوس ی س

ره لاب

اپ 2 تس 10

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

درس

- ندرک

5 قد ی هق -

-

تفه ۀ موس - مراهچ

- ی

10 قد ی هق -

60 ناث ی ه

ای نداتس کت اپ و لاقتنا نزو رد ره تهج بقع(

،

،ولج ولهپ )

و کت ی ۀ اپ ی د ی رگ هب وناز ی اپ ی کت ی ه هاگ تسد اه هب رمک

2 ناث ی ه 30

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ای نداتس تفج اپ ور ی تخت ۀ لداعت نودب تشپ ی ناب

2 ی

ناث ی ه 30

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ماجنا تکرح تاکسا اب ئوس ی س لاب هب د ی

3 راو

8

* 3 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ماجنا تکرح چنلا هب فرط ولج و

اپره بقع

2 تس 10

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

شرپ کت اپ هب تمس ولج و

اپره بقع

2 تس 10

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

نشنتسکا و

نشکلف چم اپ اب شک پ ی

ره ستلا

اپ 2

تس 10

* 2 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

درس

- ندرک

5 قد ی هق -

-

تفه ۀ مجنپ - مشش

- ی

10 قد ی هق 60

ناث ی ه

ای نداتس کت اپ ور ی تخت ۀ لداعت و لاقتنا نزو رد ره تهج

بقع(

،

،ولج ولهپ ) و تسد اه هب رمک اب تشپ ی ناب

2 ناث ی ه 30

* 3 15 ناث ی ه 60

ناث ی ه

ماجنا تکرح تاکسا اب ئوس ی س لاب هب د ی راو کت

2 اپ

12

* 2 20 ناث ی ه 60

ناث ی ه