August-September 2022, Volume 11, Issue 3, Page: 73-84
Investigating the Effect of Life Skills Training on Resilience and Psycho-Social Adaptation of Multiple Sclerosis Patients
Elham Asadpour¹, Mehrdad Azarbarzin²*, Maryam Moghimian³
1- M.sc student of Medical- Surgical Nursing. Nursing and Midwifery Sciences Development Research Center, Najafabad Branch, Islamic Azad Universty, Najafabad, Iran.Orcid: 0000-0002-6381-3442
2-Assisstant Professor. Nursing and Midwifery Sciences Development Research Center, Najafabad Branch, Islamic Azad Universty, Najafabad, Iran. Orcid:0000-0002-8824-8515
3- Assisstant Professor. Nursing and Midwifery Sciences Development Research Center, Najafabad Branch, Islamic Azad Universty, Najafabad, Iran. Orcid:0000-0001-8589-2279
*Corresponding author: Mehrdad Azarbarzin.Assisstant Professor. Nursing and Midwifery Sciences Development Research Center, Najafabad Branch, Islamic Azad Universty, Najafabad, Iran.
E. Mail: [email protected]
Received: 4 April 2022 Revised: 12 Jan 2022 Accepted: 9 July 2022
Abstract
Introduction: Interventions such as life skills training can improve the physical and mental well- being of people with multiple sclerosis, so this study aims to determine the effect of life skills training on resilience and psychosocial adjustment of patients with multiple sclerosis. It was performed at Kashani Hospital in Isfahan in 2020.
Methods: This quasi-experimental study was a single group before and after. The sample consisted of 85 people with multiple sclerosis who had inclusion criteria who was referred to Kashani Hospital in 2020. Demographic information questionnaire, psychosocial adaptation scale to disease and Conor Davidson resilience questionnaire were used to collect information. Life skills training program was performed, and data analysis was performed with SPSS software version 21 and descriptive statistics and paired t-test.
Results: This study showed that there was a significant difference between the mean score of resilience and psychosocial adjustment of patients with multiple sclerosis before and after training.
The mean score of resilience before training was 71.43 and psychosocial adjustment was 105.32 after training the mean score of resilience increased to 92.29 and the mean of psychosocial adjustment to 134.98 and this difference was statistically significant (p<0.001).
Conclusions: Applying life skills training is effective in the degree of resilience and psychological and social adjustment of patients with multiple sclerosis because the main purpose of these trainings is to prepare and help the patient to solve the problems and problems faced by the disease. Therefore, the use of these trainings is recommended for these patients.
Keywords: Education, Multiple sclerosis, Resilience, Psychological adaptation, Social adaptation, Life Skills.
Issn/ © 2022 The Authors. Published by Iranian Nursing Association.
This is an open access article under the CC BY license (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
Asadpour E, Azarbarzin M, Moghimian M. Investigating the Effect of Life Skills Training on Resilience and Psycho-Social Adaptation of Multiple Sclerosis Patients. Journal of Nursing Education (JNE). P: 73-84, 2022.
[Persian].
73-84 هحفص ،3 هرامش ،11 هرود ،1401 رویرهش و دادرم
هب نايلاتبم يعامتجا -يناور یراگزاس و یروآ بات رب یگدنز یاه تراهم شزومآ ریثات یسررب ددعتم زورلکسا
3نایمیقم میرم ، *2نیزربرذآ دادرهم ،1روپدسا ماهلا
فجن ،يماــسا دازآ هاگــشناد ،داــبآ فــجن دــحاو ،يــيامام و يراتــسرپ موــلع هعــسوت تاــقيقحت زــکرم ،يــحارج يــلخاد شــيارگ ،يراتــسرپ دــشرا يــسانشراک يوجــشناد-1 Orcid:0000-0002-6381-3442 .نارــيا ،دابآ Orcid:0000-0002-8824-8515 .ناريا ،دابآ فجن ،يماسا دازآ هاگشناد ،دابآ فجن دحاو ،ييامام و يراتسرپ مولع هعسوت تاقيقحت زکرم ،رايداتسا -2 Orcid:0000-0001-8589-2279 .ناريا ،دابآ فجن ،يماسا دازآ هاگشناد ،دابآ فجن دحاو ،ييامام و يراتسرپ مولع هعسوت تاقيقحت زکرم ،رايداتسا -3 .نارــيا ،داــبآ فــجن ،يماــسا دازآ هاگــشناد ،داــبآ فــجن دــحاو ،يــيامام و يراتــسرپ موــلع هعــسوت تاــقيقحت زــکرم .رايداتــسا ، نــيزربرذآ دادرــهم : لوئــسم هدنــسیون*
azar_mehrdad@Yahoo.com:لیمیا 1401/4/18 :شريذپ خيرات :ینيبزاب خيرات 1400/10/22 :تفايرد خيرات
هدیکچ ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم دارــفا یــناور و یمــسج ندوــب بوــخ دــناوت یــم يــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ نوــچ یــتاخادم :هــمدقم يــعامتجا -يــناور یراگزاــس و یروآ باــت رــب یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ رــيثات نــييعت فدــه اــب هــعلاطم نــيا اذــل ،دــهد اــقترا ار .دــش ماــجنا 1399 لاــس رد ناــهفصا يناــشاک ناتــسراميب هــب هدــننک هــعجارم ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم زورلکــسا هــب اــتبم دارــفا زا رــفن 85 دادــعت شــهوژپ هــنومن .دوــب دــعب و لــبق يــهورگ کــت ،يــبرجت هــمين شــهوژپ نــيا :راک شور .دــندومن هــعجارم یناــشاک ناتــسراميب هاگــنامرد هــب 1399 لاــس لوا هاــم شــش رد هــک دــندوب هــعلاطم هــب دورو یاــهرايعم یاراد ددــعتم تــهج نوــسديويد روــنوک يروآ باــت همانــشسرپ و يراــميب اــب يــعامتجا يــناور يراگزاــس ساــيقم ،کــيفارگومد تاــعاطا همانــشسرپ زا spss رازــفا مرــن اــب اــه هداد لــيلحت و هــيزجت و دــيدرگ ارــجا يــگدنز ياــهتراهم شزوــمآ هــمانرب .دــش هدافتــسا تاــعاطا يروآدرــگ .دــيدرگ ماــجنا یــجوز یــت و يــفيصوت راــمآ ياــه نوــمزآ اــب و 21 هخــسن ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم یــعامتجا -یــناور یراگزاــس و یروآ باــت هرــمن نــيگنايم نــيب هــک داد ناــشن شــهوژپ نــيا :اــه هــتفای يــعامتجا يــناور يراگزاــس و 71/43 شزوــمآ زا لــبق يروآ باــت هرــمن نــيگنايم .تــشاد دوــجو یراداــنعم تواــفت شزوــمآ زا دــعب و لــبق شــيازفا 98/134 هــب يــعامتجا يــناور يراگزاــس نــيگنايم و 92/29 هــب يروآ باــت هرــمن نــيگتايم شزوــمآ زا ســپ هــک دوــب 105/32 .)P<0/0001( دوــب راداــنعم يراــمآ رــظن زا تواــفت نــيا و تــفاي هــب ناــياتبم یــعامتجا و یــناور یراگزاــس و یروآ باــت نازــيم رــب یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ یرــيگراک هــب :یرــیگ هــجیتن یتاکــشم و هلاــسم لــح یارــب راــميب هــب کــمک و یزاــس هداــمآ اــه شزوــمآ نــيا یــلصا فدــه هــک ارــچ تــسا رــثوم ددــعتم زورلکــسا .ددرــگ يــم هــيصوت ناراــميب نــيا يارــب اهــشزومآ نــيا زا هدافتــسا اذــل ،دوــش یــم هــجاوم نآ اــب یراــميب لــيلد هــب هــک تــسا .یگدنز یاه تراهم ،يعامتجا یراگزاس ،يناور یراگزاس ،یروآ بات ،ددعتم زورلکسا ،شزومآ :اه هژاودیلک
همدقم ًاراــصتخا هــک )Multiple Sclerosis( ددــعتم زورلکــسا يراــميب نــيرتعياــش عوــمجمرد ،دوــش یم هــتفگ »)M.S( سا ما « نآ هــب للع .دــيآ یــم باــسح هــب ناــهج رد کــيتامورتريغ یــناوتان تــلع ناــيب يــميحر ]1[ تــسا هدــشن صخــشم نوــنکات یراــميب نــيا هــک تــسا هدــش شرازــگ Kurtzek هــعلاطم رد هــک دــنک يــم یياــسران لــيبق زا هدــننک دعتــسم و رــطخ لــماوع زا یاهــعومجم هــقطنم ،یــليماف هــنيمز ،درــف یــکيتنژ دادعتــسا ،یــنميا متــسيس یــناور یاهراــشف یــتح و یــسوريو یاــهتــنوفع ،یــيايفارغج یراــميب رد یــبصع مــئاع .دنتــسه لــيخد یراــميب داــجيا رد فــلتخم یاــهتمــسق یرــيگرد لــيلد هــب »ددــعتم زورلکــسا«
مــئاع هــب و دــشاب یم عوــنتم )CNS( یزــکرم یــبصع هاگتــسد ماــمت هــک دوــشیــم رــجنم یکيژوکياــسورون و یتخانــش ،یــتکرح راــمآ قــبط ]2[ دــنهد یــم خر رــگيدکي زا لقتــسم مــئاع نــيا ناــياتبم دادــعت 2019 لاــس رد ددــعتم زورلکــسا یــلم نــمجنا نوــيليم کــي دودــح رد اکــيرمآ رد ددــعتم زورلکــسا یراــميب هــب اــتبم دارــفا دادــعت ناــهج رد و ]3[ تــسا هدوــب رــفن )913925(
رد نوــيليم 3/2 هــب 2008 لاــس رد نوــيليم1/2 زا یراــميب هــب دارــفا زا یــقيقد راــمآ نارــيا رد .تــسا هتــشاد شــيازفا 2020 لاــس زورلکــسا يلم نــمجنا یاــهدروآرب قــبط یــلو درادــن دوــجو اــتبم هــب اــتبم راــميب رازــه 30-40 نــيب یــنيمخت روــطب نارــيا ددــعتم ساــسا رــب .]4[ دــنا هدــش هتخانــش 1397 لاــس رد ددــعتم زورلکــسا کيامتــسيس رورــم هــعلاطم کــي رد هدــش ماــجنا یاــه یــسررب و هدوــب رــفن رازــهدص رد دــص نارــيا رد یراــميب عويــش نازــيم لااــب نارــهت و ناــهفصا یاهناتــسا رد یراــميب نــيا عويــش نازــيم .]5[ تــسا هدوب رــت نــيياپ ناتــسزوخ و ناتــسچولب و ناتــسيس رد و هــک یــياهوراد و هتــشادن یــعطق ناــمرد ددــعتم زورلکــسا یراــميب ار مــياع تدــش طــقف دوــش یــم زــيوجت ناراــميب ناــمرد یارــب لــمحت هــک تــسا یــبناج ضراوــع یاراد و دــهد یــم شــهاک اب یراــميب نــيا زا یــشان ضراوــع .تــسا راوــشد راــميب یارــب اــهنآ هــب ار دارــفا یــگدنز تــيفيک ،دوــخ هدــننک ناوــتان و نــمزم تــيهام ضراوــع نــيا نــيرت هدــمع .دــهد یــم رارــق رــيثات تــحت تدــش مدع و نــتفر هار رد لاــتخا ،شزرــل ،تاــضع مــساپسا ،یگتــسخ نــيا هــب هتــسباو تاکــشم اــب تدــش هــب ناراــميب و تــسا لداــعت یاهتــيلاعف رد تکرــش هــک یروــطهــب ؛دنتــسه هــجاوم ضراوــع یلئاــسم اــب نآ بــقاعتم و دوــش یــم دودــحم ناراــميب یــعامتجا اــب تــسا یــهيدب .دــندرگیــم هــجاوم یــعامتجا یاوزــنا لــيبق زا مــئاع ،یراــميب ندوــب هدــننکدوع و نــمزم هصخــشم هــب هــجوت یــعامتجا ،یــگداوناخ ،یصخــش درــکلمع رــب ،فــلتخم تاــجرد اــب راک هب رــيخا یاــهنامرد هــچرگا .تــسا راذــگريثات ناراــميب یلغــش و یــشان تاکــشم شــهاک رد يراــميب نــيا هــنيمز رد هدــش هــتفرگ مــشچ رــثا زوــنه اــما ،تــسا هدوــب رــثوم یدــح اــت ،مــئاع زورــب زا
یعامتجا یــناور یاــهدرکلمع و یــگدنز تــيفيک دوــبهب رــب یرــيگ رــگيد یــفرط زا نــينچمه .تــسا هدــشن هداد ناــشن ناراــميب نــيا یــفنم یــبانتجا و یــفطاع یا هــلباقم یاــهدربهار زا هدافتــساريثات زورلکــسا هــب اــتبم ناراــميب یــناور -یــبصع تلااــح لرــتنک رد هــس اــب ددــعتم زورلکــسا یراــميب .]6[ تــسا هدــشن دــييات ددــعتم رد هيوناث هدنورــشيپ و هــيلوا هدنورــشيپ ،هدــننکدوعراد ناــسون مرــف ،رــت نــمزم ناــشيراميب هــک یــناراميب و دــيامن یــم زورــب دارــفا هدــش رت لــعفنم ،دــشاب یــم رــت لرــتنک لــباق رــيغ و رــت هتفرــشيپ یــناور تاکــشم و رــت فــيعض یــعامتجا درــکراک نــينچمه و .]7[ دــنراد یرتــشيب ار ددــعتم زورلکــسا هب ناــياتبم یــناور تماــس یددــعتم لــماوع لــماوع نــيا زا یــکي یراگزاــس هــک دــهد یــم رارــق رــيثات تــحت ناراــميب ناور تماــس رــب یميقتــسم رــيثات دــناوت یــم هــک تــسا یــجراخ و یــلخاد یاــهزاين تــيريدم ،یراگزاــس .دــشاب هتــشاد .تــسا اهدادخر اــب درــف شزاــس و شرــيذپ یارــب یــشات و ناــسنا هــک تــسا هدــش صخــشم ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم ناراــميب رد و یگدرــسفا ،بارــطضا یور رــب یا هدــننک لداــعتم رــثا یراگزاــس داــعبا ]6[ دراد زــغم رد دــيدج تاــعياض داــجيا زا يريگــشيپ یــتح یقاخا و یــناور ،کــيژولويب ،یــعامتجا لماــش یراگزاــس فــلتخم یــعامتجا و يــناور ياــه یراگزاــس اــهنآ هــمه سار رد هــک تــسا تراــهم اــب فدارــتم ار یــعامتجا یراگزاــس Slibigora .درادرارــق طاــبترا یرارــقرب یــياناوت ار نآ و تــسا هدرــک نــييبت یــعامتجا لباق هــعماج فرــع رد هــک صاــخ یــقيرط هــب نارــگيد اــب لــباقتم یــعامتجا یراگزاــس SlomoSkkiudan .دــناد یــم دــشاب لوــبق زا اــت دزاــس یــم رداــق ار درــف هــک دــنک یــم فــيصوت یدــنيارف ار دوــخ راــتفر رــگيد فرــط زا و دــنک کرد ار نارــگيد فرــط کــي مــيظنت اردوــخ یــعامتجا تاــماعت تــياهن ردو دــنک لرــتنک ار ار يــعامتجا یراگزاــس Lanion & Goodstadian .]8[ دــيامن ،درف یــعامتجا یرــيگداي براــجت هــک دــنا هدرــک فــيرعت یدــنيارف بــسک ناکــما زــين و ددرــگ یــم وا یــناور یاــهزاين داــجيا ثــعاب قــيرط نآ زا هــک دــنک یــم مــهارف ار یــياه تراــهم و یــياناوت مئاع ناــمزمه لــماعت .]9[ تــخادرپ اــهزاين ءاــضرا هــب ناوــت یــم ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم ناراــميب رد فــلتخم یاــه یــناوتان و ار یراــميب اــب هارــمه یــعامتجا و یــناور یراگزاــس دــناوت یــم دارــفا نــيا لــماعت تــيعضو رد یــتارييغت ببــس و هداد شــهاک يــلک يراگزاــس رــب و دوــش اــهنآ یــگدنز طيارــش و یراــميب اــب زا رــگيد یــکي .دــشاب رــثوم يراــميب اــب هــهجاوم رد ناراــميب نــيا یاهــشات ناونع هــب هــک تــسا يــناور یراگزاــس ،یراگزاــس داــعبا یاــهاضاقت لــمحت اــي شــهاک ،لرــتنک یارــب یراــتفر و یــناور یراگزاــس .دور یــم رامــش هــب هدــننک دــيدهت یــنوريب اــي یــنورد
رادــم هلاــسم و رادــم ناــجيه یراگزاــس لماــش یــقاخا و یــناور یــناور و یــطيحم ،یــکيژولويب لــماوع رــبارب رد ار دارــفا هــک تــسا ددــعتم زورلکــسا هــک اــجنآ زا .دــنک یــم تــظافح از بارــطضا رــيثات تــحت یــنلاوط تدــم یارــب ار ناراــميب یــعامتجا یــگدنز و يــناور داــعبا رد ناراــميب رد یراگزاــس تــسا مزلا دــهد یــمرارق ،هدــش ماــجنا تاــقيقحت ساــسا رــب .]8[ دوــش لــصاح يــعامتجا یراــتفر – یتخانــش یاــهنامرد ،یــيوراد تاــخادم رــب هواــع طاــبترا ،یدرــف نــيب طــباور ،یــلدمه ،ســفن تزــع رــب رــثوم اــب هــلباقم یــياناوت و یرــيگ مــيمصت ،هلاــسم لــح یــياناوت ،رــثوم و یريگــشيپ رد ،دنتــسه يــگدنز ياــهتراهم داــعبا زا هــک سرتــسا یــشان یــناور تلااــتخا و یراــتفر یاــه یراــجنهان شــهاک اــي .]10[ دــنا هدــش شرازــگ رــثوم ددــعتم زورلکــسا زا دارــفا یــناور تلااــتخا زورــب زا دــناوت یــم هــک یــلماوع رــگيد زا يروآ باــت ،دــيامن یرــيگولج ددــعتم زورلکــسا یراــميب هــب اــتبم هــب ندوــب رــثوم و ندرــک لــمع لاــعف یــياناوت ، یروآ باــت ،تــسا طيارــش هــب خــساپ رد ندوــب لــعفنم و ندرــکراتفر یــشنکاو یاــج شــمارآ ظــفح ،یروآ باــت، تــسا هدــش فــيرعت زــيمآ سرتــسا ،نارــحب زورــب ماگــنه رد یرــيذپ فاــطعنا ،از سرتــسا طيارــش رد تاــساسحا ظــفح ،یــشياسرف یاــهدربهار یرــيگراکب زا باــنتجا تــسا یــنورد عــناوم زا یــياهر و اــهیتخــس ماگــنه رد تــبثم لــيدعت درــف رد ار یــناوتان و سرتــسا حطــس دــناوت یــم هــک یروآباــت نــياربانب .دــشخب ءاــقترا ار یــگدنز زا تــياضر و هدوــمن طيارــش رد ار دارــفا خــساپ ،یتخانــش ناور یايوپ دــنيارف ناوــنع هــب رارــق رــيثات تــحت یــنارحب عــقاوم رد هژــيو هــب یــگدنز فــلتخم بــجوم تاــساسحاو تاــناجيه ،فــطاوع لرــتنک اــب و دــهد یــم رد .]11[ دوــشیــم تــيعقوم نآ رد رــت هتــسياش و رــتهب درــکلمع یاهــشور یروآ بات و یــعامتجا -يــناور یراگزاــس اــقترا یاتــسار شزوــمآ اــهنآ زا یــکي هــک تــسا هدــيدرگ داهنــشيپ یددــعتم .تــسا یــگدنز یاــه تراــهم اــت دــنک یــم کــمک دارــفا هــب یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ شلاچ و تاــيضتقم اب هــلباقم یارــب یــتبثم و هناراگزاــس یاــهراتفر یــياناوت اــه تراــهم نــيا .دــنهد ناــشن دوــخ زا هــنازور یاــه رد رثوم یــقباطت راــتفر زورــب یارــب مزلا یــعامتجا – یــناور یاــه نامزاــس .]12[ دزوــمآ یــم دارــفا هــب ار اــه شــلاچ اــب یــيورايور شزوــمآ ار یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ یــناهج تــشادهب ار درــف هــک دــنک یــم فــيرعت یراگزاــس و تــبثم راــتفر یــياناوت تــساوخرد و اــه شــلاچ اــب رــثوم شور اــب اــت دزاــس یــم دــنمناوت دــنترابع اــه تراــهم نــيا .دــنيامن دروــخرب یــگدنز هــنازور یاــه هــلباقم ،رــثوم طاــبترا ،یدرــف نــيب طــباور ،یــلدمه ،یــهاگآدوخ :زا ،یرــيگ مــيمصت ،هلئــسم لــح ،ناــجيه تــيريدم ،سرتــسا اــب ناراتــسرپ هکنيا هــب هــجوت اــب .]13[ هــناداقن رــکفت و قاــخ رــکفت هدوب طاــبترا رد ناراــميب اــب تماــس مــيت یاــضعا رــگيد زا رتــشيب
دنــشاب یم هرواــشم و شزومآ و طاــبترا یرارــقرب هــب رداــق رتــشيب و شزوــمآ ار يــگدنز ياــهتراهم لوــصا يــتحار هــب دــنناوت يــم و اــت قــيقحت مــيت یاــه یــسررب قــبط هــک یــياج نآ زا و دــنهد ،تــسا هدــشن ماــجنا نارــيا رد هــنيمز نــيا رد یا هــعلاطم نوــنک نــيعت فدــه اــب ار یا هــعلاطم اــت دندــش نآ رــب نارگــشهوژپ اذــل يراگزاــس و يروآ باــت رــب يــگدنز ياــه تراــهم شزوــمآ رــيثات رد ناــهفصا يناــشاک ناتــسراميب رد ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم .دــنيامن ارــجا 1399 لاــس راک شور دــعب و لــبق يــهورگ کــت ،يــبرجت هــمين شور اــب رــضاح هــلاقم زورلکــسا هــب اــتبم دارــفا ار شــهوژپ نــيا هــعماج دــش ارــجا ناــهفصا رهــش یناــشاک ناتــسراميب هــب هدــننک هــعجارم ددــعتم بــسح رــب هــعماج نــيا زا هــک داد يــم ليکــشت 1399 لاــس رد 85 دادــعت یدــصرد هد شزــير باــستحا اــب و یراــمآ هبــساحم دورو یاــهرايعم یاراد هــک ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم زا رــفن -کــشزپ طــسوت یراــميب یــعطق صيخــشت نتــشاد( هــعلاطم هــب یــياناوت -یــکيزيف رــظن زا شزوــمآ تاــسلج رد تکرــش یــياناوت رد و هدوــب )هــعلاطم رد تکرــش هــب لــيامت -نتــشون و ندــناوخ یناــشاک ناتــسراميب هاگــنامرد هــب 1399 لاــس لوا هــهام شــش سرتــسد رد تروــص هــب یرــيگ هــنومن شور اــب دــندومن هــعجارم یط ديدــش هــلمح زورــب لماــش جورــخ یاــهرايعم .دندــش باــختنا فرــصم و یکــشزپناور تلااــتخا هــب اــتبا -هتــشذگ هاــم هــس و یوــير و یــبلق یاــه یراــميب هــب اــتبا – صاــخ یاــهوراد هــعلاطم لوــط رد یراــميب ديدــشت ،شــخبمارآ یاــهوراد فرــصم طيارــش زورب -هــعلاطم رد تکرــش هــمادا هــب لــيامت مدــع راــهظا – هــک یوــحن هــب دــح زا شــيب یگتــسخ و هــعلاطم نــيح رد داــح 19 دــيووک طيارــش لــيلد هــب .تــسا هدوــب ،دــشاب شزوــمآ عــنام و دندــش توــعد هرــفن 10 یاــه هورــگ بــلاق رد بــختنم دارــفا و دــش رازــگرب هدــش يــيادزدنگ و گرزــب نلاــس کــي رد رادــيد .تــفرگ رارــق دارــفا راــيتخا رد کــسام و هدــننک یــنوفعدض داوــم هــلصاف هــک دوــب یا هــنوگ هــب اــه یــلدنص ناــمديچ نــينچمه ناگدــننک تکرــش اــب رادــيد نــيلوا رد .دوــش تــياعر یــعامتجا رگــشهوژپ طــسوت شــهوژپ ماــجنا زا فدــه اددــجم ،شــهوژپ رد رگــشهوژپ راــيتخا رد هــک ینلاــس رد تاــقام .دــش هداد حــيضوت و تــفرگ ماــجنا )ناتــسراميب زا جراــخ یــناکم رد( دــش هتــشاذگ .دــندومن همانــشسرپ لــيمکت هــب مادــقا اــه هــنومن هــسلج نــيا رد رــب لمتــشم ياهمانــشسرپ زا رــضاح هــعلاطم یارــجا تــهج همانــشسرپ لماــش نآ لوا شــخب هــک دــش هدافتــسا شــخب هــس تــيعضو ،نــس ،ســنج :لماــش اــه هــنومن کــيفارگومد تاــعاطا
،يراــميب هــب اــتبا تدــم لوــط ،تاــيصحت نازــيم ،لــهات يــنوخ ياــه يراــميب(رگيد صاــخ یاــهيراميب هــب اــتبا هقباــس یــناور – یراگزاــس ساــيقم مود شــخب .دوــب )اهناطرــس و
PAIS= PsychologicalAdjustmentto( یراــميب اــب یــعامتجا )Drogatis( ســيتاگورد طــسوت ساــيقم نــيا : )IllnessScale و دــش يرــگنزاب 2003 لاــسرد و هدــش هتخاــس 1975لاــس رد یا هــجرد 4 ترــکيل تروــص هــب هــک تــسا هــيوگ 46 لماــش يــليخ =هــس ،داــيز =ود ،مــک =کــي ،اــصا =رــفص( 3 اــت رــفص هزوح تــفه لماــش ساــيقم نــيا .تــسا هدــش یدــنب هــجرد )داــيز هداوــناخ طــيحم ،)هــيوگ تــفه( یتــشادهب تــبقارم یرــيگ تــهج:
یــسنج طــباور ،)هــيوگ شــش( یلغــش طــيحم ،)هــيوگ تــشه(
ناور یــگدنامرد ،)هــيوگ جــنپ( یــگداوناخ طــباور ،)هــيوگ شــش(
.تــسا )هــيوگ شــش( یــعامتجا طــيحم و) هــيوگ تــشه( یتخانــش رــفص تارــمن بــسک .تــسا 138 رــثکادح و رــفص هرــمن لــقادح 61 تارــمن و نــيياپ یــعامتجا یــناور یراگزاــس هدنهدناــشن 60 اــت اــت 123 تارــمن و طــسوتم يــعامتجا يــناور يراگزاــس 122 اــت نارــيا رد .]14[ تــسلااب یــعامتجا یــناور يراگزاــس رگناــشن 138 همانــشسرپ یياياپ و یــياور یــسررب هــب )1392( ناراکــمه و یــهقف .دــنتخادرپ ســيتاگورد یراــميب اــب يــعامتجا – يــناور يراگزاــس زا کــي رــه یارــب خاــبنورک یاــفلآ زا هدافتــسا اــب ساــيقم یــياياپ ،%62 ،%83،%76،%77 ،%47 بــيترت هــب هدــش رــکذ یاــه هــفلوم هدافتــسا اــب ساــيقم نــيا یــياور .تــسا هدــش شرازــگ %80،%85 یکاح ســکاميراو یــشخرچ شور هــب یفاــشتکا یــلماع لــيلحت زا کــي رــه و %63 عوــمجم رد هــفلوم تــفه نــيا هــک تــسا نآ زا لک ، %7، %5 ، %7، %8، %10،%9 ،%18 بــيترت هــب اــه ساــيقم زا رد یجنــس ناور یــسررب عوــمجم رد .دــنک یــم نــييبت ار ساــيقم دــشاب یــم نآ زا یــکاح یراــميب اــب یــعامتجا – یــناور یراگزاــس یــشخب تــياضر یــياور و یــياياپ صخاــش زا ساــيقم نــيا هــک باــت هــمان شــسرپ لماــش موــس شــخب .]12[ تــسا رادروــخرب
CD-RSC= Connor-Davidson( نوــسديويد و روــنوک يروآ و روــنوک طــسوت همانــشسرپ نــيا هــک هدوــب )Resilience Scale
تردــق یرــيگ هزادــنا و یــسررب تــهج 2003 لاــس رد نوــسديويد شــسرپ نــيا .تــسا هدــيدرگ هــيهت ،دــيدهت و راــشف اــب هــلباقم یاــه هــنيزگ هــک تــسا یا هــنيزگ جــنپ هداــم 25 لماــش هــمان هدــش یراذــگ هرــمن 4 اــت 0 زا ترــکيل ساــيقم اــب بــيترت هــب نآ هرــمن تــسردان اــماک هــنيزگ هــب هــک تروــص نــيا هــب ؛تــسا هرمن تــسرد یــهاگ هــنيزگ و 1 هرــمن تــسردان هــنيزگ هــب و رــفص تــسرد هــشيمه هــنيزگ هــب و 3 هرــمن تــسرد بــلغا هــنيزگ ،2 هرــمن ،هــناگ 25 داوــم تارــمن عــمج و درــيگ یــم قــلعت 4 هرــمن تارــمن فــيط نــياربانب. دوــش یــم هــتفرگ رــظن رد ساــيقم لک باــت رــگنايب رــتلااب تارــمن .دراد رارــق 100 اــت 0 نــيب نوــمزآ زا یــکاح یــلماع لــيلحت جــياتن .تــسا یــندومزآ رتــشيب یروآ
،یدرــف یگتــسياش روــصت :لــماع 5 یاراد نوــمزآ نــيا هــک دــننآ تــبثم شرــيذپ ،یــفنم هــفطاع لــمحت ،یدرــف زــيارغ هــب داــمتعا سايقمريز .تــسا یوــنعم تارــيثأت و لرــتنک ،نــميا طــباورو رــييغت -11 -12 -16 -17 -23 -24 -25 :یدرــف یگتــسياش زا روــصت :یــفنم هــفطاع لــمحت یدرــف زــيارغ هــب داــمتعا ساــيقمريز10 رــييغت تــبثم شرــيذپ ساــيقمريز 6 -7 -14 -15 -18 -19 -20 13 -21 -22 :لرــتنک ساــيقمريز1 -2 -4 -5 -8 :نــميا طــباور و .]15[ دــشاب یــم 3 -9 :یوــنعم تارــيثأت ساــيقمريز و دوــخ ار نوــسديويد و روــنوک يروآ باــت همانــشسرپ یــياياپ .دــنا هدرــک شرازــگ 0/89 خاــبنورک یاــفلآ بــيرض اــب نــيققحم کــي رد یــيامزآزاب شور زا لــصاح یــياياپ بــيرض نــينچمه نــييعت ياتــسار رد .]14[ تــسا هدوــب 0/87 یا هــتفه 4 هــلصاف )1384( یدــمحم طــسوت نارــيا رد ساــيقم نــيا ،یــناريا یــياياپ باــت ساــيقم یــياياپ نــييعت یارــب یو .تــسا هدــش یــبايراجنه هــتفرگ هرــهب خاــبنورک یاــفلآ شور زا نوــسديويد و روــنوک یروآ نــييعت يارــب .تــسا هدرــک شرازــگ ار 0/89 یــياياپ بــيرض و نوــسديويد و روــنوک یروآ باــت ساــيقم تارــمن یــجراخ راــبتعا راداــنعم تــبثم یگتــسبمه اــسابوک یتخــسرس ساــيقم تارــمن اــب بيــسآ ساــيقم و هدــش کاردا سرتــسا ساــيقم تارــمن اــب و یراداــنعم یــفنم یگتــسبمه ناهيــش سرتــسا هــب تبــسن یرــيذپ ساــيقم نــيا ناــمزمه راــبتعا زا یــکاح جــياتن نــيا هــک دنتــشاد رونوک یروآ باــت ساــيقم تارــمن ،یــقارتفا راــبتعا شور رد .تــسا ماگــنه نــينچمه و شــيامزآ عورــش ماگــنه رد نوــسديويد و یگتــسبمه اــنوزيرآ یــسنج هــبرجت ساــيقم تارــمن اــب هــمتاخ نوــمزآ یــقارتفا راــبتعا زا یــکاح بــلطم نــيا .تــشادن یراداــنعم تــسخن ساــيقم نــيا یــناريا هــمجرت راــبتعا نــييعت يارــب .تــسا زا سپــس و هبــساحم هــلوقم لک هرــمن اــب تراــبع رــه یگتــسبمه رــه یگتــسبمه هبــساحم .دــش هــتفرگ هرــهب یــلماع لــيلحت شور ات 0/41 نــيب یاــه بــيرض ،3 تراــبع زــج هــب لک هرــمن اــب هرــمن یاــه هــفلؤم شور هــب ساــيقم تاراــبع سپــس .داد ناــشن ار 0/64 جارختــسا زا شــيپ .دــنتفرگ رارــق یــلماع لــيلحت دروــم یــلصا صخاــش ود ،تاراــبع یگتــسبمه ســيرتام هــياپ رــب لــماوع
KMO رادــقم .دندــش هبــساحم تــلتراب تــيورک نوــمزآ و KMO 28/5556 رــبارب تــلتراب نوــمزآ رد ود یــخ رادــقم و 0/87 رــبارب لــيلحت ماــجنا یارــب دهاوــش تــيافک صخاــش ود رــه هــک دوــب ،یناماــس طــسوت هــک یــشهوژپ رد .]15[ دــنداد ناــشن ار لــماع یــياياپ ،تــفرگ تروــص نايوجــشناد نــيب رد درــگارحص و راکوــج و لــماوع لــيلحت شور هــب( یــياور و دــندرک شرازــگ 0/93 ار نآ یاــههورــگ رد نوــمزآ ناگدنزاــس طــسوت )ارــگاو و ارــگمه یــياور .]16[ دــيدرگ زارــحا رــطخ رد و یداــع فــلتخم
لوــط هــقيقد 20-25 درــف رــه یارــب اــه همانــشسرپ لــيمکت هــلخادم ،)نوــمزآ شــيپ( اــه همانــشسرپ لــيمکت زا ســپ .ديــشک شزوــمآ تاــسلج يرازــگرب اــب يــگدنز ياــهتراهم شزوــمآ یوجــشناد طــسوت تاــسلج .دــيدرگ عورــش یــگدنز یاــه تراــهم اــب سردــم کــي و حرــط یرــجم یراتــسرپ دــشرا یــسانشراک هــک یراتــسرپناور دــشرا شــيارگ اــب یراتــسرپ یارــتکد کردــم رازــگرب تــشاد ار یــگدنز یاــه تراــهم هزوــح رد شــهوژپ هقباــس رازــگرب هــسلج 2 هــتفه رــه و هــتفه 4 رد یــشزومآ تاــسلج .دــش 15 هــسلج ره طــسو( دوــب هــقيقد 45 و تعاــس 1 هــسلج رــه .دــش
هــسلج نــيرخآ زا ســپ و )1 لودــج( )یــياريذپ و تحارتــسا هــقيقد ســپ( دــيدرگ لــيمکت هــنومن دارــفا طــسوت اــه همانــشسرپ اددــجم
SPSS رازــفا مرــن هليــسو هــب اــه هداد لــيلحت و هــيزجت .)نوــمزآ یطابنتــسا و یفيصوت راــمآ یاــه شور زا هدافتــسا اــب و 21 هخــسن ،نيگنايم ،یــناوارف( یــفيصوت یراــمآ یاــه نوــمزآ زا هدافتــسا اــب و .دــش ماــجنا یــجوز یــت یــليلحت و )دــصرد ،راــيعم فارــحنا
یشزومآ تاسلج یاوتحم .1 لودج
تاسلج تاسلج یاوتحم
،براجت نايب و تاساسحا یزاسراکشآ یارب تصرف داجيا ،یگدنز یاهتراهم ميهافم نايب ،هورگ نيناوق ،تاسلج همانرب ،فادها حيضوت ،اضعا یفرعم لوا دوخ یگدنز یاهتراهم ندرک تسيل :فيلکت هئارا
هئارا ،براجت نايب و تاساسحا یزاسراکشآ یارب تصرف داجيا ،یهاگآدوخ و یلدمه موهفم نايب ،عوضوم یور رب ثحب ،هتشذگ هسلج فيلکت یسررب مود یهاگآ دوخ زا یتسيل هيهت ،شرازگ هيهت و نارگيد اب یلدمه ماجنا :فيلکت
هئارا -قاخ و يداقتنا رکفت داجيا يارب يياهلاثم زا هدافتسا – يداقتنا رکفت و قاخ رکفت ميهافم يور رب ثحب -هتشذگ هسلج بلاطم يسررب موس يلمع فيلکت
مراهچ يلمع فيلکت هئارا -يلمع تروص هب نايفارطا اب طابترا داجيا – رثوم طابترا و يطابترا ياهتراهم يور رب ثحب -هتشذگ هسلج بلاطم يسررب
مجنپ يلمع تروص هب هداوناخ اب تادوارم رد طابترا دربراک -يدرف نيب طباور يور رب ثحب -هتشذگ هسلج بلاطم يسررب
فيلکت هئارا هعماج لياسم اب دروخرب و يناجيه ياهتيعقوم رد يريگ ميمصت-ناجيه و سرتسا اب هلباقم يور رب ثحب -هتشذگ هسلج بلاطم يسررب مشش - يلمع
متفه يلمع فيلکت هئارا -ساسح ياهتيعقوم رد يريگ ميمصت يياناوت -يريگ ميمصت تراهم يور رب ثحب -هتشذگ هسلج بلاطم يسررب
متشه بلاطم يدنب عمج -يلمع فيلکت هئارا -يگدنز رد نآ هدافتسا و هليسم لح يور رب ثحب -هتشذگ هسلج بلاطم يسررب
بوــصم شــهوژپ زا هــتفرگرب رــضاح هــلاقم :يــقاخا تاــظحام يــيامام و يراتــسرپ هدکــشناد شــهوژپ یــصصخت یاروــش رد یکــشزپ قاخا هتيمک و داــبآ فــجن دــحاو يماــسا دازآ هاگــشناد هــب 1399/08/08 خروــم داــبآ فــجن دــحاو يماــسا دازآ هاگــشناد .IR.IAU.NAJAFABAD.REC.1399 هرامــش قاــخا دــک بــيوصت زا ســپ رگــشهوژپ نآ ساــسا رــب هــک دــشاب يــم هــب ،هاگــشناد یــشهوژپ تــنواعم زا هــمان یــفرعم بــسکو حرــط هئارا زا ســپ و دوــمن هــعجارم ناــهفصا رهــش یناــشاک ناتــسراميب نيلوئــسم هــب شــهوژپ فادــها دروــم رد حــيضوت و هــمان یــفرعم هــنومن هــب مادــقا اــه نآ یراکــمه و تــقفاوم بــلج و زــکرم تکرــش هــناهاگآ تــياضر مرــف اــه هــنومن هــيلک .درــک یرــيگ هاگآ قــيقحت فادــها و تــلع زا و هدوــمن اــضما ار شــهوژپ رد تــبحص يو اــب ،هدــننک تکراــشم باــختنا زا ســپ .دــنا هدوــب هداد حــيضوت هــعلاطم شور و شــهوژپ ماــجنا زا فدــه و دــش هــلحرم رــه رد ناگدــننک تکرــش هــک دــش رــکذتم قــقحم و دــش هــمادا هــب لــيامت مدــع تروــص رد دــنناوت یم شــهوژپ زا تــقفاوم تروــص رد سپــس .دــنيامن کرــت ار شــهوژپ ،یراکــمه زا و دــش هدناــسر يو عاــطا هــب تاــقام نــيلوا تعاــس ،راــميب .دــمآ لــمع هــب توــعد هــعلاطم رد تکرــش تــهج يو
اه هتفاي دارــفا نيرتــشيب هــک داد ناــشن شــهوژپ نــيا ياــه هــتفاي و لــهاتم ،لاــس 32-45 ينــس هدر رد دارــفا ،ناــنز ار هــنومن هقباــس هــک دــنداد يــم ليکــشت يهاگــشناد تاــيصحت ياراد اــتبم دارــفا نيرتــشيب نــينچمه و دــنا هتــشادن يــصاخ يراــميب یــقيقد عاــطا دوــخ یراــميب هقباــس زا ددــعتم زورلکــسا هــب .)3و 2لودــج( دنا هتــشادن یراــمآ تواــفت هــک داد ناــشن شــهوژپ ياــه هــتفاي نــينچمه نــيب رد شزوــمآ زا دــعب و شزوــمآ زا لــبق ناــيم یراداــنعم يعامتجا يــناور يراگزاــس فــلتخم داــعبا و يروآ باــت ياــهريغتم تــسا هتــشاد دوــجو یلغــش طــيحم اــب یراگزاــس دــعب زا رــيغ هــب .)4لودــج(
یاــه تراــهم شزوــمآ زا شــيپ نايوگخــساپ یروآ باــت تارــمن .تــسا هتــشاد یراداــنعم تواــفت مــه اــب نآ زا ســپ و یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ زا شــيپ نايوگخــساپ یراگزاــس تارــمن .دــنا هتــشاد یراداــنعم تواــفت مــه اــب زــين نآ زا ســپ و یــگدنز
هــکنيا رــب يــنبم نوــمزآ هــيضرف ،بــيترت نــيدب هــک )p<0/001(
هــب ناــياتبم یــعامتجا -یــناور یراگزاــس و یروآ باــت نــيب یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ زا دــعب و لــبق ددــعتم زورلکــسا
.)4 لودــج( ددرــگ يــم دــييأت ،دراد دوــجو یراداــنعم تواــفت
اه يراميب هب اتبا هقباس و تايصحت نازيم ،لهات تيعضو ،نس ،سنج ريغتم يناوارف عيزوت .2 لودج دصرد
ریغتم یناوارف
دصرد
تيسنج نز
53 62/4
درم 32
37/6
نس لاس 18-31
28 32/9
لاس 32-45 34
40
لاس 46-59 23
27/1
درجم لهات 24
28/2
لهأتم 61
71/8
تايصحت ليصحت کرت
5 5/8
یيادتبا 11
12/9
لوا هطسوتم 16
18/9
مود هطسوتم 18
21/2
هاگشناد 35
41/2
رگيد صاخ يراميب هقباس دراد
22 25/9
درادن 63
74/1
اه هنومن رد ددعتم زورلکسا هب اتبا نامز تدم ريغتم دصرد و يناوارف عيزوت .3 لودج لاس بسح رب يرامیب هب لاتبا نازیم
ریغتم یناوارف
دصرد
زورلکسا هب اتبا نامز تدم ددعتم 2
1 1/17
5 11
12/94
6 1
1/17
7 6
7/12
8 7
8/25
9 9
10/56
10 6
7/12
11 7
8/25
12 2
2/35
14 9
10/56
16 4
4/71
مناد یمن قيقد 22
25/8
عمج 85
100
ددعتم زورلکسا هب ناياتبم رد شزومآ زا دعب و لبق یروآ بات و یعامتجا یناور یراگزاس داعبا تارمن نيگنايم هسياقم .4 لودج
ریغتم زا لبق
شزومآ زا دعب
شزومآ نیگنایم توافت
زا دعب و لبق اه شزومآ فارحنا
رایعم یاطخ
درادناتسا نیگنایم هرامآ رادقم
نومزآ هجرد
یدازآ یرادانعم حطس نانیمطا حطس توافت
%95 رتشیب رتمک
یلک یراگزاس اب یعامتجا یناور
یراميب 105/32
134/98 29/66
21/010 2/320
-12/783 81
0/001 زا رتمک -25/042
-34/275
یريگ تهج یتشادهب تبقارم 18/67
25/10 6/43
8/03 1/197
-10/998 81
0/001 زا رتمک -652
-2/72
اب یراگزاس یلغش طيحم 12/85
14/59 1/74
10/692 1/166
-1/781 81
0/079 -2/92
-2/63
اب یراگزاس هداوناخ طيحم 20/21
24/40 4/19
10/878 1/413
-6/110 81
0/001 زا رتمک -2/64
-2/14
اب یراگزاس یليماف طيحم 23/89
30/67 6/78
9/311 1/016
-7/925 81
0/001 زا رتمک -4/54
-2/63
طباور اب یراگزاس 14/11 یسنج
16/89 2/78
13/643 1/488
-5/072 81
0/001 زا رتمک -17/16
-12/53
اب یراگزاس یعامتجا طيحم 17/52
20/24 2/72
10/715 1/169
-5/036 81
0/001 زا رتمک -4/68
-2/48
یگدنامرد یتخانشناور 16/22
22/71 6/49
12/967 1/414
-9/429 81
0/001 زا رتمک -2/93
-2/93
یروآ بات 71/43
92/29 20/86
17/220 1/902
-10/973 81
0/001 زا رتمک -17/082
-24/649
زا روصت یدرف یگتسياش 23/89
30/67 6/78
10/692 1/166
-7/925 81
0/001 زا رتمک -2/92
-2/63
زيارغ هب دامتعا یدرف 19/88
21/74 1/86
12/987 1/413
-2/303 81
0/024 -2/64
-2/14
هفطاع لمحت 14/88 یفنم
18/30 3/42
10/483 1/157
-2/663 81
0/001 زا رتمک -2/99
-2/66
تبثم شريذپ طباور و رييغت 8/65 نميا
11/39 2/74
10/652 1/177
-8/223 81
0/001 زا رتمک -2/64
-2/56
تاريثأت لرتنک یونعم 6/41
7/70 1/29
9/311 1/016
-4/741 81
0/001 زا رتمک -2/63
-2/61
ثحب رــضاح دــعب و لــبق يــهورگ کــت ،يــبرجت هــمين شــهوژپ نــيا باــت رــب یــگدنز یاــهتراهم شزوــمآ رــيثات نــييعت فدــه اــب زورلکــسا هــب ناــياتبم يــعامتجا -يــناور یراگزاــس و یروآ لاــس رد ناــهفصا يناــشاک ناتــسراميب هــب هدــننک هــعجارم ددــعتم شزوــمآ رــيثات هــيضرف يــسررب هــنيمز رد .دــش ماــجنا 1399 یراگزاــس و یروآ باــت نازــيم رــب يــگدنز ياــه تراــهم يــم هدهاــشم ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم یــعامتجا -یــناور يــناور يراگزاــس تارــمن نــينچمه و یروآ باــت تارــمن ،دوــش و یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ زا شــيپ نايوگخــساپ يــعامتجا
،بــيترت نــيدب .تــسا هتــشاد یراداــنعم تواــفت مــه اــب نآ زا ســپ یراگزاــس و یروآ باــت نــيب هــکنيا رــب يــنبم نوــمزآ هــيضرف دــعب و لــبق ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم یــعامتجا -یــناور ،دراد دوــجو یراداــنعم تواــفت یــگدنز یاــه تراــهم شزوــمآ زا )2004( ناراکــمهو Sullivan هــعلاطم جــياتن .ددرــگ يــم دــييأت هــک داد ناــشن سيزورلکــسا لــپيتلوم هــب اــتبم دارــفا یور رــب ،يــعامتجا يــناور يراگزاــس رــب هژــيو يــعامتجا يــناور هــلخادم تــيدودحم ،سرتــسا شــهاک ،دــمآراک یا هــلباقم یاه مــسيناکم
لــپيتلوم هــب اــتبم دارــفا رد یــعامتجا تــيامح شــيازفا و تــيلاعف هــنيمز رد هــعلاطم نــيا جــياتن هــک دراد یــتبثم رــيثأت سيزورلکــسا يــناور يراگزاــس زــين و دــمآراک یا هــلباقم یاه مــسيناکم شزوــمآ دــييأت ار نآ و هدوــب رــضاح شــهوژپ جــياتن اــب وــس مــه یــعامتجا یــکي ،یــگدنز یاــه تراهم شزوــمآ ،رــضاح هــعلاطم رد .دــنک یم یاوــتحم رــظن زا هــک هدوــب نــيققحم هــلخادم یــلصا یازــجا زا و يديعــس .]17[ تــسا هدوــب رــضاح هــعلاطم هباــشم یــشزومآ شزوــمآ یــشخب رــثا « ناوــنع اــب يا هــعلاطم )1396( ناراکــمه ناــنز یــگدنز تــيفيک و ناور تماــس رــب یــگدنز یاــه تراــهم یــشخب رــثا يــسررب فدــه اــب »سيزورلکــسا لــپيتلوم هــب اــتبم یــگدنز تــيفيک و ناور تماــس رــب یــگدنز یاــهتراهم شزوــمآ هــک دــنداد ماــجنا ناــمرک رهــش ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم ناــنز یــگدنز یاــهتراهم شزوــمآ ،داد ناــشن شــهوژپ زا لــصاح جــياتن اــتبم ناــنز یــگدنز تــيفيک و ناــنز ناور تماــس شــيازفا رــب نــياربانب ،تــسا هدوــب رــثوم ناــمرک رهــش ددــعتم زورلکــسا هــب اــقترا تــهج رد یــگدنز یاــهتراهم شزوــمآ ،ناگدنــسيون ،قــيقحت زورلکــسا هــب اــتبم ناراــميب یــگدنز تــيفيک و ناور تماــس شزوــمآ رــضاح قــيقحت رد هــک ]18[ دــنا هداد داهنــشيپ ار ددــعتم شزوــمآ هــک داد ناــشن جــياتن و دــيدرگ ماــجنا یــگدنز یاــهتراهم رد یــعامتجا یــناور یراگزاــس شــيازفا ثــعاب يــگدنز ياــهتراهم Silvermann .تــسا هدــش سيزورلکــسا لــپيتلوم هــب ناــياتبم يتــسردنت تــشگرب « ناوــنع اــب يا هــعلاطم )2017( ناراکــمه و اــتبم ناراــميب يور رــب يــفيک هــعلاطم کــي :هراــبود و هراــبود ،يروآ باــت موــهفم فــيصوت فدــه اــب »ددــعتم زورلکــسا هــب زا يروآ باــت عــناوم و يروآ باــت هدــننک ليهــست ياــهروتکاف و اــهنآ نــيبقارم ،ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم ناراــميب هاگدــيد قــيقحت نــيا جــياتن هــک دــنداد ماــجنا اکــيرمآرد هــعماج ناــعفنيذ ددــعتم زورلکــسا يــنيب شــيپ لــباق رــيغ تــعيبط هــکداد ناــشن دوــجو يــياهروتکاف هــچرگديامن هــلباقم يروآ باــت اــب دــناوت يــم تــيفيک و هديــشخب دوــبهب ار عوــضوم نــيا دــناوت يــم هــک دراد لــماوع هــنيمز رد نــيققحم نــيا هــک دــشخب دوــبهب ار يــگدنز شــيازفا هــنيمز رد يــياه شزوــما هــب يزوآ باــت شــخب دوــبهب هراــشا يراــميب اــب يراگزاــس شــيازفا و ســفن هــب داــمتعا ناــشن رــضاح قــيقحت جــياتن هــک يــياج نا زا .]19[ دــنيامن يــم يروآ باــت ناوــت يــم يــگدنز ياــه تراــهم شزوــمآ اــب هــک داد يــم رــظن هــب اذــل ديــشخب اــقترا ار ددــعتم زورلکــسا هــب ناــياتبم ناوــخمه قوــف قــيقحت ياــه هــتفاي اــب قــيقحت نــيا جــياتن دــسر .دــيامن يــم دــييات ار نا ياــه هــتفاي و هدوــب رــيز رــب يــگدنز ياــهتراهم شزوــمآ رــيثات یــسررب اــب هــطبار رد یرــيگ تــهج( يــعامتجا يــناور يراگزاــس ياــه هــعومجم
اــب یراگزاــس ،يلغــش طــيحم اــب يراگزاــس ،یتــشادهب تــبقارم اــب يراگزاــس ،يــليماف طــيحم اــب یراگزاــس ،هداوــناخ طــيحم یــگدنامرد و یــعامتجا طــيحم اــب یراگزاــس ،یــسنج طــباور زا دــعب و لــبق هرــمن نــيب هــک داد ناــشن جــياتن )یتخانــش ناور یراگزاــس رــيغتم رد اــهنت و ؛دراد دوــجو یراداــنعم تواــفت شزوــمآ زا دــعب و لــبق رد نايوگخــساپ تارــمن نــيب ،یلغــش طــيحم اــب هــطبار رد .تــسا هتــشادن دوــجو یراداــنعم تواــفت اــه نآ شزوــمآ يــقيقحت يلغــش طــيحم اــب يراگزاــس دــعب رــب شزوــمآ رــيثات اــب هداد رارــق يــسررب دروــم هــناگادج تروــص هــب ار هــتکن نــيا هــک رــضاح شــهوژپ رد هــک هلئــسم نــيا اــما دــيدرگن تــفاي دــشاب داــجيا يلغــش طــيحم اــب يراگزاــس رــب يــنادنچ رــيثات شزوــمآ مدــع و دــمآرد و لغــش تــيهام لــيلد هــب دياــش تــسا هدرــکن يــگدنز جراــخم و اــهدمآرد يــگنهامه زا مدرــم رتــشيب تــياضر هــب زاــين دروــم نــيا رد قــيقد ياــعدا هــتبلا هــک دــشاب نارــيا رد یا هــعلاطم جــياتن .دراد يــفيک تاــقيقحت و رتــشيب ياــه يــسررب سپ هــک داد ناــشن )2015( ناراکــمه و )Mc Guire( رــياوگ کــم رد نومزآ هورــگ رد ناور ندوــب بوــخ شزوــمآ هــمانرب زا هدافتــسا زا سرتــسا ،یگدرــسفا ،بارــطضا هــنيمزرد لرــتنک هورــگ اــب هــسياقم و دــش داجيا راد یــنعم تفرــشيپ درد و یــنهذ تماــس ،هدــش کرد رد یــشزومآ هــمانرب هــک تــسا هدــش یرــيگ هجيتن هــعلاطم نــيا زا رثؤم ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم ناراــميب یراگزاــس فــلتخم داــعبا يوــسوم .]20[ دراد یــناوخمه قــيقحت نــيا جــياتن اــب هــک تــسا یــلوط ی هــعلاطم کــي جــياتن زا لــقن هــب )2020( ناراکــمه و یاــه هچب هــنيمز رد ناراکــمه و اــجنآ طــسوت هــک یــهورگ کــي دنداد ناــشن ،دوــب هدــش ماــجنا ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم نــيدلاو یا هــلباقم یاه مــسيناکم رــب هژــيو یکيژولوکياــس هــلخادم هــک تــيامح شــيازفا ،تــيلاعف تــيدودحم و سرتــسا شــهاک ،دــمآراک رــيثأت ددــعتم زورلکــسا هــب اــتبم نــيدلاو نادــنزرف رد یــعامتجا یاه مــسيناکم هــنيمزرد هــعلاطم نــيا جــياتن هــک دراد یــتبثم جــياتن اــب وــس مــه یــعامتجا تــيامح زــين و دــمآراک یا هــلباقم ،رــضاح هــعلاطم رد .دــنک یم دــييأت ار نآ و هدوــب رــضاح شــهوژپ هــلخادم یــلصا یازــجا زا یــکي یــگدنز یاــه تراهم شزوــمآ هدوــب روــکذم هــعلاطم هباــشم یــشزومآ یاوــتحم رــظنزا و هدوــب هــب هــک )2020( ناراکــمه و Topcu هــعلاطم جــياتن .]21[ تــسا نــيا رــگنايب زــين هدــش ماــجنا کيتامتــسيس رورــم کــي تروــص يــناور يراگزاــس فــلتخم ياــه هــبنج شزوــمآ رــثا رد هــک تــسا شــيازفا سيزورلکــسا لــپيتلوم هــب اــتبم ناراــميب رد يــعامتجا يراگزاــس داــعبا هــب نــيققحم نــيا هــک يــياج نآ زا اــما دــباي يــم