یحارط رد تافص رب ینتبم یونعم تیوه یسررب
*
لوصحم
3هراکناپوچ دیحو ، 2این یمطاف نارهم، 1**داژن یسودق ارهز
ناریا ،نارهت ،ریبکریما یتعنص هاگشناد ،یتعنص یحارط دشرا سانشراک .1 ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یتعنص یحارط ۀدکشناد رایداتسا .2 ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یتعنص یحارط ۀدکشناد رایداتسا .3 )94/8/20 :ییاهن شریذپ خیرات ؛93/2/20 :هلاقم تفایرد خیرات(
هــب ناــسنا زاــین .دراد شــتلاماعت رد ار یدــنوادخ روــضح و تــیونعم کرد تــیلباق ،دوــخ یــهلا ترــطف ساــسا رــب رــشب نــیا هــب یــفاک ردــق هب ،نآ نوــماریپ تاــعلاطم و یــتعنص یــحارط رد نوــنکات اــما ؛تــسا رــیذپانراکنا ،یوــنعم شرورــپ هدــش یــسررب نارــبراک ةــصیصخ نــیا ساــسا رــب لوــصحم یــحارط ،رــضاح شــهوژپ رد .تــسا هدــشن هــجوت یرــطف زاــین تــسا نارــبراک یوــنعم تاــساسحا و لوــصحم یوــنعم تــیوه داــجیا رــب رــثؤم لــماوع تخانــش ،هــلاقم نــیا فدــه .تــسا یاــنبم رــب ،یرــظن شــهوژپ نــیا .دــشاب ریــسم نــیا رد ناــحارط رــگتیاده هــک درــک وجو تــسج ار یراکــهار ناوــتب اــت ةناگ هــس لــحارم ساــسا رــب یــنادیم و یا هــناخباتک تاــعلاطم ،نآ لاــبند هــب و هــتفای لکــش نوــسولا ناــیارب دــنیارف اــنب ناگژاو زا یــهورگ ساــسا رــب شــهوژپ راتخاــس .تــسا هدــش ماــجنا رــگیدکی اــب ناــشلماعت و یــبایزرا ،قــیفلت ،یــسررب ریــسم ود زا ،دــنا تلاوصحم یکیتتــسا و کیلبمــس ،یدرــکلمع یاه هصخــشم ۀدــننک نایب هــک ناگژاو نــیا .تــسا هدــش ،رــگید هورــگ و یملاــسا رــنه هژــیو هب ،تــیونعم و رــنه ةــنیمز رد تاــعلاطم رــب یرورــم اــب ،لوا هورــگ :دــنا هدمآ تــسد هــب ناگژاودــیلک .مــیرک نآرــق یــنعی ،تــیونعم صــقن یب و بوــتکم عــبنم رد دــنوادخ تاــفص هــب هتفایراتخاــس یا هــعجارم اــب تــسد هــب ناگژاودــیلک زا یــیاهن یتــسرهف ،هــجیتن رد .دندــش لاــبرغ یــیاوتحم و یــفیک یاــه لیلحت اــب روــکذم تاــفص و و نارــبراک هدافتــسا دــنیارف رد یوــنعم تــیوه یــلجت رــب تــسا نــکمم ،اــه نآ ساــسا رــب تلاوــصحم یــحارط هــک دــمآ .دوــش عــقاو رــثؤم یــناریا ناگدننک هدافتــسا هژــیو هب هدیکچ
.یونعم تیوه ،میرک نآرق ،لوصحم یحارط ،دنوادخ تافص یدیلک ناگژاو
تیونعم رب دیکأت اب )هر( ینیمخ ماما دجسم ناتسبش ناملبم یحارط« ناونع اب لوا ۀدنراگن دشرا یسانشراک ةمان نایاپ زا هتفرگرب هلاقم نیا زا یشخب*
.تسا هدش ماجنا ریبکریما یتعنص هاگشناد رد 1391 لاس رد هک تسا » )زامن یلدنص و دجسم ربنم :یدروم یحارط( اضف
.E�mail: tb.beheshti@gmail.com ،021-36258252 :ربامن ،09124921427 :نفلت :لوئسم ۀدنسیون**
قیقحت شور .1
قــیقحت رد شور و دــنیارف ناوــنع هب یــحارط دــنیارف هــک اــجنآ زا لدــم ،)Evbuomwan et al, 1996: 301( دراد درــبراک یرــظن ،دنــشیدنا یم هــنوگچ ناــحارط باــتک رد هــک نوــسولا ناــیارب نــیا یرــظن راتخاــس یاــنبم ناوــنع هب ،تــسا هدــش شرازــگ یــنتبم شــهوژپ ،ریــسم نــیا رد .تــسا هدــش باــختنا شــهوژپ رد مــظن و وجو تــسج ،یــشهوژپ لاؤــس کــی حرــط زا تــکرح رــب هــب طــقف هــک مــسینردم ۀرود ندــنارذگ زا ســپ ،دــیلوت و یــحارط نردم تــسپ ۀرود دراو ،درــک یم هــجوت لوــصحم یدرــکلمع ةــبنج یــناور و یــفطاع ،یــعامتجا یاــهزاین ،متــسیب نرــق رــخاوا زا و دــش زا .دــنتفای یا هژــیو هاگــیاج تلاوــصحم یــحارط رد زــین اه ناــسنا تــیاعر یارــب ،فــلتخم یاــه شور هــب ناــحارط زا یرایــسب ،ســپ نآ شلاــت تلاوــصحم یــحارط رد یــقلاخا و یناــسنا یاــه هبنج افوکــش یــتعنص یــحارط رد هــک یدــیدج یاــهدرکیور .دــنا هدرک ناــحارط یــقلاخا و یناــسنا یاــه شیارگ رــگنایب یــبوخ هب ،دنا هدــش تــسا یــعامتجا لئاــسم هب تبــسن اــه نآ تیلوئــسم ساــسحا و .)225-229 :1390 ،تکــسه(
صــصخت دراو جــیردت هب هــک تــسا یــمیهافم زا »تــیوه« ۀژاو رد نوــنکات هــچنآ اــما ؛)155 :1390 ،تکــسه( تــسا هدــش یــحارط هدوــقفم ةــقلح و هدــش هــتخادرپ نآ هــب رــتمک تلاوــصحم یــحارط ترــطف هــکنیا اــب .تــسا یوــنعم تــیوه ساــسا رــب یــحارط ،تــسا تــیمهااب یدــعُب ،تــیونعم هــب وا شــیارگ و ناــسنا دوــجو رد یــهلا یــنتبم ار یــلوصحم دــهاوخب یــحارط رــگا ،تــسا ناــسنا دوــجو زا یــنومضم ،لوــصحم کــی اــب اــی دــنک یــحارط یوــنعم تــیوه رــب ،دوــش یــبایزرا ساــسا نــیا رــب یــلوصحم اــی دــنک لــقتنم ار یــهلا دــنهاوخ دودــحم رایــسب وا سرتــسد رد عــبانم و بــسانم یاــه شور رــشب یــگدنز قــیمع و هدــیچیپ لئاــسم زا یــکی ،تــیونعم .دوــب هــبناجدنچ و ناوارــف تاــعلاطم مزلتــسم نآ هــب نــتخادرپ هــک تــسا دراد یــم نآ رــب ار ناــسنا ،تــیونعم هــب زاــین ندوــب یرطف ،اــما .تــسا
همدقم
نــتفای و وــلج هــب تــکرح یارــب شلاــت یوــس هب ،دوــجوم تاــعلاطا نــیا .تــسا هــتفریذپ ماــجنا هدــش یبایشزرا یــنایاپ اــب یرــظن خــساپ و قــیفلت ،یــسررب ةــلحرم هــس لــماعت رــب یــنتبم ،لــمع رد شــهوژپ هدــش ماجنا یاــه تیلاعف و تاــعلاطم .تــسا هدــش یرــیگیپ یــبایزرا اــب اــه نآ لــباقتم طــباور و قوــف ةناگ هــس لــحارم زا کــیره لــیذ .تــسا هدــش صخــشم 1 رادوــمن رد رــگیدکی
شهوژپ رد یروئت تاعلاطم دنیارف .1 رادومن نوسولا لدم ساسا رب رضاح
.درادرــب ماگ یــگدنز فــلتخم داــعبا هــب موــهفم نــیا دورو یارــب هــک بــلاق رد ار یــسوملمان مــیهافم هــک تــسا رــیزگان ریــسم نــیا رد وا هــک روــط نامه ؛دــناجنگب یــنیع و سوــملم ناگژاو اــی مــیهافم و »یــیابیز« نوــچمه یــنهذ یــمیهافم ۀراــبرد زــین نــیا زا شــیپ یاــهدرکیور اــب یــناوارف یاــه شواک و تاــعلاطم ،نآ رــیظن و »رــنه«
یــیابیز موــهفم یارــب ،لاــثم ناوــنع هب .تــسا هدــش ماــجنا تواــفتم یاــه هاگدید اــب و نوــگانوگ یاــه هرود و بــتاکم رد ،نآ رــتهب کرد و بــلاق رد یــیاه لومرف یــتح و اه لمعلاروتــسد ،فــیراعت ،تواــفتم .تــسا هدــش هــئارا ناگژاو ،قــیمع یریــسم زا کــچوک یــماگ ناوــنع هب رــضاح شــهوژپ و یــسررب تلاوــصحم یــحارط رد ار یوــنعم تــیوه دراد یعــس هــب هــجوت اــب .دــنک هــبرجت ار ایــشا رد موــهفم نــیا یــلجت یــگنوگچ لکــش هــیلوا ةــیضرف ،شــهوژپ عوــضوم ةــنیمز رد تاــعلاطم جــیاتن یــتافص دوــجو هــک تــسا نــیا رــب ضرــف ،ساــسا نــیا رــب .تــفرگ و یــهلا تــیوه نآ هــب دــناوت یم لوــصحم رد دــنوادخ تاــفص زا یــعادت زــین نارــبراک یارــب یوــنعم تــیوه نــیا و دــشخبب یوــنعم رــب رــثؤم لــماوع تخانــش ،شــهوژپ نــیا زا فدــه .دــش دــهاوخ ،نارــبراک رد یوــنعم تاــساسحا و لوــصحم یوــنعم تــیوه داــجیا یصخاــش اــت تــسا لوــصحم یــحارط یــفیک یاــقترا یاتــسار رد تــیاده ریــسم نــیا رد ار ناــحارط دیاــش هــک دــنک وجو تــسج ار .دــیامن
1
2 3
رد و یدانــسا تروــص هب قــیفلت و یــسررب لــحارم رد تاــعلاطم هــتفرگ ماــجنا یــقیبطت یــبایزرا و یــنادیم تروــص هب یــبایزرا ةــلحرم یاهــشهوژپ ةتــسد رد ار نآ ناوــت یم هــک شــهوژپ نــیا .تــسا یا هــشوخ زــیلانآ و ناگژاودــیلک زا ،درــک حرــطم یــلیلحت –یــفیصوت
.تــسا هتــسج هرــهب هــعلاطم یارــب یرازــبا ناوــنع هب اــه نآ تیوه تخانش .2 بــجوم هــچنآ و دوــجو ،یتــسه ،صخــشت یاــنعم هــب تــیوه ،تــیفیک اــی تیصخــش نوــچمه ،دــشاب صخــش ییاــسانش .تــسا یا هدــیدپ اــی درــف رــه تاــفص و اــهیگژیو ۀدــننک نایب ،تــجح( دراد دوــجو هــک تــسا یزــیچ رــه مرــجلا هتــسباو تــیوه بــتاکم رد »تــیوه« ۀژاو فــیرعت تــشاد هــجوت دــیاب .)57 :1384 ،یــبرغ و یقرــش فــلتخم نازادرــپ هیرظن .تــسا تواــفتم ،فــلتخم و دــنا هتخادرپ هژاو نــیا هــب یــتوافتم یاــهدرکیور و اــه هاگدید اــب زــین یــفلتخم فــیراعت هــب ،بــتاکم نآ یــیانبریز لــماوع هــب هــجوت اــب .)41-42 :1389 ،نارــگید و ناــینامب( دــنا هتفای تــسد هــچنآ« یــنعی یــحارط و »تــسه یزــیچ هــچنآ« یــنعی تــیوه .)Borja de Mozota, 2003: 155( »دــشاب یزــیچ دــهاوخ یم تــیوه ،دوــش یم حرــطم تــیوه یارــب هــک یــلک فــیراعت ســپ رد .دــبای یم ار دوــخ صاــخ هاگــیاج زــین تلاوــصحم و یــحارط یارــب هــک دیــسر قــفاوت نــیا هــب ناوــت یم فــیراعت یــنوگانوگ دوــجو اــب سوــملم یاه هصخــشم و تاــفص طاــحم و طــیحم ء یــش رــه تــیوه هاــتوک یرــصب ةــهجاوم کــی اــهنت .تــسا ءیــش نآ یرــصب ًاــصوصخ و یــفاک ،رــیوصت کــی قــیرط زا یــتح اــی میقتــسم تروــص هب ارذــگ و هارــمه یاــه مایپ و تاــعلاطا و ییاــسانش ار یئیــش ناوــتب اــت تــسا یدرــکلمع ،ءیــش کــی تــیوه« عــقاو رد .درــک تــفایرد ار نآ و تاروــصت و اه مــسجت هــک دراد ییاه هناــشن و مــئلاع دــننامه نــهذ رد ءیــش نآ دروــم رد ار ناــسنا یباــستکا و یــنهذ تخانــش .)93 ،1386،درــف یــیادن( »دــنک یم رادــیب هدــننیب یداــیز طاــبترا زــین بــطاخم هاگدــید اــب لوــصحم رــه تــیوه .دــنراد لوــصحم رــه زا یــتوافتم یاــه هاگدید مدرــم هــکارچ ؛دراد ،اــه هنیمز ،براــجت ،اــه شزرا رد تواــفت لــیلد هــب اــه توافت نــیا اــه نآ شــنکاو و راــتفر رــب نــیا و دــنیآ یم دوــجو هــب ...و اــهوزرآ .)Bernstein,1980( دراذــگ یم رــیثأت زــین لوــصحم هب تبــسن ،ناــشتیوه اــب طاــبترا یرارــقرب یارــب تلاوــصحم زا اــه نآ نــینچمه دــننک یم هدافتــسا فــلتخم یــعامتجا یاــه هورگ یاــضعا و تــیعضو تــیوه فــیراعت رد هــک روــط نامه .)Govers, 2004: 22(
اــه هبنج ةــمه رد زــیچ رــه تاــفص و اــه یگژیو ،دــش هدهاــشم .دنتــسه نآ دوــجو و تــیوه ساــسا یونعم تیوه .2. 1 یارــب ،دراد دوــجو تــیوه ۀژاو فــیراعت رد هــک یگدرتــسگ دوــجو اــب ناوــنع هب :تــسا هدــش فــیرعت و یــسررب زــین یــتوافتم عاوــنا نآ تــیوه و یــلم تــیوه ،)1381 ،زــنیکنج( یــعامتجا تــیوه ،لاــثم ،)اــت یب ،یــیاطلا( یــموق تــیوه ،)95 :1380 ،یراتــس( یــگنهرف ،)اــت یب ،یــقازر( یــنید تــیوه و )1378 ،زــندیگ( یصخــش تــیوه
یاــه هنیمز و حوطــس رد هــک دــنیآ یم رامــش هــب تــیوه عاوــنا زا تــیوه ،اه یدنب هتــسد نــیا للاــخ رد .دنوــش یم هــعلاطم فــلتخم رد تــیونعم هــکارچ ؛تــسا رادروــخرب یــصاخ هاگــیاج زا زــین یوــنعم هــجوت بلاج و زــیگنارب ثحب یا هلئــسم هراوــمه ،رــشب خــیرات ریــس .تــسا هدوــب هــک یــیاروام رواــب نآ یــلجت زــج یزــیچ یوــنعم تــیوه«
،دــهد یم یــیادخ یــمرف و لکــش ار دارــفا یــشنیب و یراــتفر تــیهام یــحور یاــنغ و بــیغ هــب ناــمیا ةیاــس رد اــهنت هــک یرواــب .تــسین و ندرــم ،نتــسیز :دــنرواب نــیا رــب هــک دوــش یم لــصاح یدارــفا هــمه تــشگزاب هــک تــسا یراگدــیرفآ هــناگی ِنآ زا ناــشلامعا یــمامت تــیوه ســپ .)44 :1389 ،نارــگید و ناــینامب( »تــسوا یوــس هــب کــی یــنامز تــفگ ناوــت یم و هــتخیمآرد ناــسنا رواــب اــب یوــنعم ،نآ اــب لــماعت رد ناــسنا هــک تــسا یوــنعم تــیوه یاراد لوــصحم .دوــش رادــیب وا رد یوــنعم ساــسحا و دــتفیب دــنوادخ روــضح داــی هــب -یتنــس یراــمعم صوــصخ هب و یراــمعم نوــگانوگ بــتاکم رد حرــط رد یوــنعم تــیوه داــجیا یارــب یداــیز یاــه شلات ،یملاــسا روــضح کرد و بــطاخم رد یوــنعم ساــسحا داــجیا ًلاــباقتم و فــیصوت رد پوــپ لاــثم ناوــنع هب .تــسا هدــش ماــجنا یدــنوادخ اــب تــسین رداــق ســک چــیه« :دــیوگ یم للها فــطل خیــش دجــسم ناکــت هــکنآ یــب ؛دوــش دجــسم نــیا دراو رــکفتم اــی رایــشوه یــتلاح نــیا .دــهدن تــسد یو هــب ،روــضح هــب ندیــسر زا یــشان یــساسحا و »تــسا فــعض دــقاف شــلامک و اــه یگدنزارب ةــمه لــیلد هــب اــنب ،نآ هباــشم یاــه فیصوت و هدــیقع نــیا اــما .)219 :1373،پوــپ(
اــب شــهوژپ نــیا ،نــیاربانب ؛تــسور هبور زــین یــیاه تفلاخم اــب زا .تــسا هتخادرپ تلاوــصحم یوــنعم تــیوه هــب تواــفتم یدرــکیور لوــصحم رــه تاــفص و اــه یگژیو ،تــیوه ۀژاو فــیرعت رد هــک اــجنآ یــفرعم لوــصحم نآ یــلک تــیوه ۀدــنروآدوجو هب ،رــگیدکی راــنک رد یــناگژاودیلک و تاــفص ساــسا رــب شــهوژپ نــیا ۀدولاــش ،دنوــش یم .تــساه نآ ۀدــننک نایب هــک تــسا هــتفرگ لکــش یونعم تیوه یلجت .2. 2 کولــس و ناــفرع ةــنیمز رد یا هدــیچیپ یــناعم یاراد »یــلجت« ۀژاو نآ هــب عــجار یا هدرتــسگ ثــحابم مــه یملاــسا رــنه رد .تــسا هــب ،ادــخهد ةــمان تغل ساــسا رــب یــلجت ؛تــسا هــتفرگ تروــص )43 :1373 ،ادــخهد( تــسا ندــش فــشکنم و رــهاظ یاــنعم هدــمآ یــیادیوه و ندــش نایامن یاــنعم هــب نــیعم گــنهرف رد و یــلجت رــه ،یملاــسا ناــفرع رــب اــنب .)764 :1388 ،نــیعم( تــسا ،لاــح نــیع رد و اــنعم کــی رــب تــسا یــباجح و لوزــن ،یروــهظ و هــب ار ناــسنا ،یــلجت عــقاورد .نآ کرد یارــب تــسا یا هطــساو دوــخ نآ رد دــنوادخ هــک دــناوخ یم اــه تروص مــلاع زا رــتارف یــملاع .)71 :1387 ،یردــص( دراد راو هــنییآ یروــضح ،تلاوــصحم یوــنعم تــیوه یــلجت زا دارــم ،رــضاح شــهوژپ رد شــیارگ و هدننک هدافتــسا یارــب یدــنوادخ روــضح کرد داــجیا
.تــسا نآ زا یوــنعم ظح ندرــب و تــیدوبع یوــس هــب رتــشیب هــچره
4
لوصحم یحارط تاعلاطم رد تافص هاگیاج ۀنیشیپ .3 یــحارط یارــب نوــنکات هــک ییاه صخاــش و اــه شور یــخرب دوــجو هــب اــه نآ یــبایزرا و تواــفتم یاــهدرکیور اــب تلاوــصحم حارــط و بــطاخم تــفایرد و اــه هژاودیلک روــحم رــب و دــنا هدمآ هــنوگ نیا ،عــقاورد .دنوــش یم یــسررب ،دــنا هتفرگ لکــش اــه نآ زا رد هــک یــتافص و اــه هژاودیلک هــک دــنا هداد ناــشن اــه شهوژپ ةتــساوخ لاــقتنا یارــب یبــسانم شور ،دنوــش یم ناــیب اــه نآ بــلاق یــساسحا یاه هتــساوخ هژــیو هب ؛تــسا حارــط هــب بــطاخم و یرــیگ هزادنا ار نآ ناوــت یمن یــتحار هب هــک ناگدننک هدافتــسا و لــیلحت لــباق یــبوخ هب ناگژاو یاه صخاــش اــب ،درــک یــسررب .تــسا یــسررب رد صخاــش کــی ةــئارا یارــب ،تاــفص ساــسا رــب یــشهوژپ یدروــم و )Govers, 2004( »تلاوــصحم تیصخــش« ةــنیمز یرــصب یــسانش ییابیز یــبایزرا داــعبا یــسررب« ناوــنع اــب رــگید ،)Laviea & Tractinsky, 2004: 269–298( »اه تیاــس بو اــب ،روــکذم ةــنومن ود .تــسا تــسد نــیا زا یــبوخ یاــه هنومن اــب ناگژاو طــسوت تاــساسحا لاــقتنا تــیلباق زا یرــیگ هرهب ییاه صخاــش هــب صخاــش ةعــسوت یاــه شور زا یرــیگ هرهب .دــنا هتفای تــسد دوــخ عوــضوم ةــطیح رد هــجوت روــخرد هــک تــسا یــیاه شور زا یــکی زــین یــسناک یــسدنهم شور تاــساسحا یرــیگ هزادنا یارــب یرازــبا ناوــنع هب نآ رد ناگژاودــیلک و ناگژاو طــسوت ًاــمومع ،یــسناک یــسدنهم .تــسا هدــش هدافتــسا .دوــش یم یــبایزرا درــف تاــینهذ و تاــساسحا یور ناگژاو تارــیثأت یــلو ؛دنتــسین ناگژاو یــسناک یــسدنهم رد هدــش هدافتسا رازــبا اــهنت دنوــش یم بوــسحم شور نــیا رد جــیار یاــهرازبا زا یــکی ناگژاو .)Girimseath, 2005(
یونعم تیوه و یملاسا رنه .4 راــثآ نــیا رد تــیونعم هاگــیاج و یملاــسا رــنه تاــیصوصخ ۀراــبرد یــتوافتم یاــه هاگدید و هدــش ماــجنا یــناوارف تاــعلاطم ،یرــنه تاــمازلا زا نوــگانوگ تاــیرظن نــیا ةــعلاطم .تــسا هدــمآ دوــجو هــب نارــظن بحاص زا هورــگ هــس هاگدــید ،هــمادا رد .تــسا رــضاح شــهوژپ و اــهرگن یخیرات ،نایارگ تنــس یــنعی ،یملاــسا رــنه ۀزوــح و دوــش یم یــسررب تــیونعم و رــنه هــب عــجار یــنید نادنمــشیدنا .دوــش یم هــعجارم عوــضوم نــیا تــیروحم اــب یــبرجت تاــعلاطم هــب نایارگ تنس هاگدید . 41. ،دراد دوــجو یرــنه راــثآ ةــعلاطم رد هــک یــیاه هاگدید زا یــکی رــنه یارــب اــه نآ .تــسا نایارگ تنــس یارآ زا هتــساخرب شرــگن مــلاع یاــه گنر و لاکــشا( دــنا لئاق یــیاروام ماــهلا عــبنم ،یتنــس ۀدــیقع هــب .)دوــش یم یــلجتم یتنــس نادــنمرنه راــثآ رد لاــثم و یزــمر یــنابز اــب ،یملاــسا رــنه هــلمجزا یتنــس یاــهرنه ،اــه نآ دــنمرنه یارــب یدوهــش و هناــسانش تفرعم شــقن ،ارــگ تعیبطریغ ناوــنع هب .)43-47 :1387 ،یروــفغف( دــنک یم اــفیا بــطاخم و ار دجــسم دــنمرنه ،یملاــسا یراــمعم رد اــه نآ ۀدــیقع هــب ،لاــثم اــه قاط و اــنب طوــطخ ،یتــسیلاروتانریغ یــهایگ یاــه حرط اــب
تــکرح ،دجــسم رــه یاــه قاور .دــنک یم حرــط تــشهب هــباثم هب توــعد نوکــس و شــمارآ هــب ار ناــسنا و دــنک یم دودــسم ار اــضف یــیابیز اــب ًاــبیرقت یــبرع رد »قاور« اــی »قور« ةــملک .دــنک یم .)71 :1376 ،تراــهکروب( تــسا فدارــتم یــکاپ و ندوــب نوزوم و نآ فارــطا اــی بارــحم راوــید یور رــب هــک یــنآرق شــقنم یاــه هبیتک نآرــق تاــملک یاــنعم داــی هــب اــهنت هن ار نــمؤم صخــش ،هــتفرگ رارــق ناــضیف و نآ یــناحور روــص و لاکــشا و نزو هــجوتم ار وا ،دزادــنا یم نــیا اــب بارــحم .دــنک یم زــین یــهلا یــحو تردــق و للاــج اــب ،تــعامج ماــما یادــص ساکــعنا ،نآ زا رــت مهم و یزادرــپرون و نــییزت ةــسدنه یارــب اــه نآ .)7 :1346 ،تراــهکروب( تــسا روــن ةــیآ روآداــی یــنیدریغ یاــه هنیمز یــتح و )75 :1376 ،تراــهکروب( یملاــسا ساــبل دــننام )246 :1384 ،روــپددم( یــگدنز نوئــش یــمامت و ،تراــهکروب( یــناریا روــتاینیم و )73 :1376 ،تراــهکروب( یملاــسا طــقف ،اــه نآ رــظن رــب اــنب .دــنا لئاق یوــنعم یــتیوه زــین )48 :1376 ار حور نآ هــک دــنک داــجیا رــنه رد یــنید حور دــناوت یم یــسک و لاکــشا اــب رــگم ؛تــسین رــیذپ ناکما رــما نــیا و دــشاب هدرــک کرد تــسا حور نــیا ۀدــییاز و دزاــس یم یــلجتم ار حور نــیا هــک یروــص .)39 :1373،رــصن(
رد ،دوــخ دــشرا یــسانشراک ةــمان نایاپ رد باــب نیریــش شرآ کــی طــسوت یوــنعم تــیوه یــلجت یارــب یــهار یوجو تــسج دــنک یم ناــیب و دــنک یم عوــجر بــطاخم هاگدــید هــب لوــصحم و اــیند هــب شــهاگن عوــن اــب ،دراد یرــنه رــثا هــب بــطاخم هــک یدــید یراد فرط اــب هــمادا رد وا .دراد یــگنتاگنت طاــبترا وا یــبهذم ةنیــشیپ رــنه تاــیصوصخ و رــصانع ،نایارگ تنــس هاگدــید و یتنــس رــنه زا لوــصحم رد ار اــه نآ دوــجو و تــسا هدرــک یــسررب ار یملاــسا اــب وا .دــناد یم تــیونعم شــخب یلجت ،نارــیا ةعیــش ةــعماج یارــب یدنب هتــسد هــنوگ نیا ار تاــیصوصخ نــیا ،نوــگانوگ عــبانم ةــعلاطم و رــنه روــضح ،یــیارگ عازتنا و درــجت ،یروــحمدیحوت :تــسا هدرک و یــهلا رــکذ ،نــییزت ،هرــمزور یایــشا ةــمه رد یــسدق یــیابیز رــصانع یو نــینچمه .)66 :1386 ،باــب نیریــش( یگنوگ تــشهب شوــقن ،یــهایگ شوــقن ،یــسدنه شوــقن ار یملاــسا رــنه ناــیب ناــیب روــنو گــنر و راتــشون و طــخ ،ناگدــنرپ و تاــناویح هــب طوــبرم و یوــنعم نــیماضم ،اــه نآ زا هدافتــسا اــب دــنمرنه هــک دــنک یم )47-53 :1386 ،باــب نیریــش( دوــش یم روآداــی ار یــهلا روــضح رــما شــخب یلجت ةــناخوضو کــی یــحارط یارــب ار ریــسم نــیمه و .درــیگ یم شــیپ رد یــسدق اهرگن یخیرات هاگدید . 42. ناــیب یملاــسا رــنه هــب عــجار یــتوافتم هاگدــید اــهرگن یخیرات هدــیچیپ مداــصت زا ،یملاــسا رــنه« ،اــه نآ ۀدــیقع رــب اــنب ؛دــننک یم یرــصب ثارــیم و ناــهج غــلاب یاــه گنهرف اــب دــیدج قلاــخا کــی یــلیلد« و )324 :1384 ،راــبارگ( »درــیگ یم هــیام اــه نآ یــنغ یــنامز رــه رد نآ یرــصب یاه هناــشن و اــهدامن هــکنیا رــب یــنبم فــیرعت تــمدخ رد اــی هدوــب درــکراک صیخــشت یارــب لوــبقم یــهار
5
6
رــبنم ییانثتــسا دروــم ود رــگم ؛درادــن دوــجو ،دــشاب صاــخ یــفده هــک تــسین اــنعم نادــب نــیا هــتبلا .)13 :1386 ،راــبارگ( »هــبعک و نــیا هــکلب ،درادــن دوــجو ناناملــسم نآ زا یا هناــشن و داــمن چــیه اــت تــساهدادیور و اه ناــسنا دوــبدای رتــشیب اه هناــشن و اــهدامن هــجوت اــب یا هدننک هدافتــسا و رــظان رــه و یرــصب کِردــُم لاکــشا تــیقلاخ رــه نــیدامن یاــنعم ۀراــبرد یــیاهنت هــب دوــخ ناــمز هــب .)1386:18 ،راــبارگ( »درــیگ یم مــیمصت یرــنه و رــنه هــب عــجار یــنید نادنمــشیدنا هاگدــید . 43.
تــیونعم هاگدــید اــب نوــگانوگ راــصعا رد یملاــسا نارــکفتم زا یرایــسب زا .دــنا هتخادرپ تــیونعم اــب نآ طاــبترا و رــنه ةــلوقم هــب یــنید ،)هر(یــنیمخ للها تــیآ نوــچ یــنیرکفتم هــب ناوــت یم هــلمج نآ رد اــه نآ .درــک هراــشا یرــفعج هــملاع و یرــهطم یــضترم داتــسا ،یــنیمخ( یــعامتجا تــلادع نوــچ لااو یــمیهافم هــب ناــشتایرظن و یرــگتیاده )65 :1361 ،یرــفعج( لوــقعم یــیابیز ،)30 :1369 یرــهاظ یــیابیز یارو رد ،)225 :1368 ،یرــهطم( یوــنعم تــیبرت .دــنا هدرک هراــشا یملاــسا رــنه هژــیو هب و یــنید رــنه هراــشا تاــعلاطم تــسد نــیا زا یــکی هــب هــنومن یارــب اــجنیا رد طــبترم رــضاح شــهوژپ عوــضوم اــب میقتــسم روــط هب هــک دوــش یم ناوــنع تــحت یا هــلاقم رد هــملاع نیــسحریم ملاسلاا تـــجح .تــسا رــنه تاــیصوصخ ،»یــنآرق شرــگن رد رــنه یــسانش تخانش«
وا .دــنک یم حرــطم یــهلا رــنه تاــیصوصخ زا هــتفرگرب ار یــنآرق میقتــسم هراــشا اــب ار نآرــق نــتم زا هتــساخرب یاه هصخــشم نــیا هدرــک یــسررب دروــم 12 رد طــبترم یــنآرق تاــیآ و تاراــبع هــب ساــسحا زا رــتارف یزــیچ هــب .2 ؛دراد یــلجت نآ رد دــنوادخ .1 :تــسا هــیصوت نآ هــب لوــصو و »قــح« هــب .3 ؛دــنک یم هراــشا هــفطاع و اــب اــما ؛ادــخ یوــس هــب تــسا یــلوط یــنآرق رــنه .4 ؛دــنک یم .6 ؛تــسا یــلیثمت و نــیدامن .5 ؛عاــمتجا و بــطاخم نــتفرگرظنرد یقارــشا و یــناقح ماــهلا نآ رد .7 ؛دــنک یم یــلجتم ار دــیحوت لــصا .9 ؛دوــش یم بــیکرت یــلاع تروــص هب و تــساناوت .8 ؛دراد دوــجو و یــگنهامه و تــقد بــلاق رد یــیابیز ؛تــسا نــیتم و مکحتــسم داــقتعا رــب قــبطنم رــنه یــنوریب دوــمن .11 ؛دــنک یم زورــب نزاوــت اه تــسه هــن ،تــساهدیاب ساــسا رــب .12 ؛درــیگ یم لکــش دــنمرنه .)76-80 :1384 ،هــملاع(
تیونعم و رنه هب عجار یبرجت تاعلاطم .4. 4 عــجار نوــگانوگ یاــه هاگدید اــب هــک یــیاه یزادرپ هیرظن رــب هولاــع تاــعلاطم هــب زــین یدارــفا ،تــسا هتفرگ تروــص تــیونعم و رــنه هــب ار یملاــسا رــنه یاه هصخــشم ،عــقاورد و دــنا هدز تــسد یــبرجت قداــصدمحم .دــنا هدرک یرــیگ هزادنا و شــیامزآ صاــخ یدراوــم رد ســح رد یدــبلاک حرــط شــقن« ناوــنع اــب هــک یــشهوژپ رد تــحلاف ةبــساحم و یرــیگ هنومن زا ســپ ،تــسا هتشاد »دجــسم ناکــم یدــبلاک حرــط شــقن هــک دــنک یم یرــیگ هجیتن ،جــیاتن یراــمآ داــجیا قــیرط زا و میقتــسمریغ تروــص هب تاــساسحا رــب دجــسم رــه صاــخ یاــضف و رــصانع دوــجو .درــیذپ یم تروــص یــناعم و اه هناــشن
هدــش هدافتــسا اــه نآ زا خــیرات رد موادــم تروــص هب هــک دجــسم نــهذ رد ،دجــسم زا یــنهذ رــیوصت داــجیا رد یــمهم شــقن ،تــسا هژــیو هب و اــهدامن و اه هناــشن ،ناــیم نــیا رد .دراد ناگدننک هدافتــسا شــقن ،بتارم هلــسلس و یــیاضف طــباور سپــس و تاــنییزت و تــفاب یــترابع هب اــی دجــسم ناکــم ســح یزاــس ینغ رد یــمهم رایــسب .)41 :1384 ،تــحلاف( دــنراد ناکــم یوــنعم حور رد ار دجــسم ،یــبرجت شور هــب یا هــلاقم رد زــین راــبارگ گــلا اــهرگن یخیرات زا وا هــکنیا اــب و تــسا هدرــک یــسررب یملاــسا عــماوج یباتزاب هــک یدجاــسم ،شــشهوژپ رد ،تــسا یملاــسا رــنه هــب عــجار و رــت لوبق لــباق ناــنمؤم یارــب ار تــسا ناناملــسم یتنــس ةــعماج زا ،اــیند یاــج رــه رد دجاــسم هــک دــنک یم ناــیب و دــناد یم رــتربتعم یــنمأم هــباثم هب دــبنگ اــی هراــنم نوــچمه یتنــس یاه هناــشن اــب .)327 :1376 ،راــبارگ( دنتــسه ناناملــسم یارــب یــساسحا هــب درــکیور اــب یزورــما تلاوــصحم زا یــیاه هنومن . 54. یوــنعم تــیوه یاــه فیتوم زا هدافتــسا اــب ناــحارط ،تلاوــصحم یــحارط رد هزورــما یاــهدامن ریاــس و نآ یــسدنه شوــقن و هــسدنه اــی یملاــسا رــنه یوــس هــب هدوــشگ ناتــسد و تاــیآ راتــشون ،طــخ ،روــن لــثم طــبترم یعــس ،یملاــسا رــنه یاه لبمــس تــمکح و هفــسلف ًاــضعب و نامــسآ یملاــسا تــیوه اــب ،لاــح نــیع رد و نردــم تلاوــصحم یــحارط رد .دنا هتــشاد ،دوــش یم هدهاــشم 1 رــیوصت رد هــک یروــخ یاچ سیورــس ار نآ ،تپــسناک نــیا حارــط .تــسا تلاوــصحم نــیا زا یا هــنومن ساــسا رــب .تــسا هدرــک یراذــگ مان یــشکارم فورــظ هــعومجم یــبلاق رد ،رــثا نــیا رد یملاــسا یراــمعم رــصانع ،حارــط ةــتفگ ،یملاــسا رــنه رد انــشآ یاــه مرف اــت دنا هدــش هدافتــسا رــت کچوک هولاــع و دوــش هــتفرگ راک هــب هتــشذگ زا یــتوافتم درــبراک یارــب دــقتعم حارــط نــینچمه .دوــش هتــشاداو رــکفت هــب بــطاخم ،نآ رــب مدرــم یــیاذغ گــنهرف یاــنبم رــب هــعومجم نــیا فورــظ تــسا ًلاــماک اــه نآ یــفرصم یاذــغ عوــن یارــب و هدــش یــحارط شــکارم
هدش یحارط یشکارم یروخ یاچ سیورس .1 ریوصت
Edward -2011 رثا ،یملاسا یرامعم رصانع زا ماهلا اب
www.eehale.com :ذخأم Hale
.تــسا یدرــبراک یــحارط هــک دــهد یم ناــشن ار یحیبــست تپــسناک ،2 رــیوصت ،حیبــست نــیا یــحارط رد .تــسا هدرــک یــحارط ار نآ یا هــیکرت عــیبرت« یــنعی ،یملاــسا رــنه رد ماــجحا یاــه تمکح زا یــکی هــب نــیمز داــمن ،یملاــسا رــنه رد عــبرم .تــسا هدــش عوــجر »هرــیاد .)1390 ،یرــسایک یــنیما( تــیونعم و نامــسآ داــمن هرــیاد و تــسا ناــیب اــبیز رایــسب ،لوــصحم نــیا رد هرــک یوــس هــب عــبرم زا تــکرح هدننک هدافتــسا یوــنعم ریــس دــهاوخ یم حارــط یــیوگ و تــسا هدــش .دــهد ناــشن یــهلا ماــن رــکذ نــیح رد ار حیبــست نــیا زا مــناخ رــثا »زاورــپ لاــح رد یاــه فیتوم« ناوــنع اــب یــلدنص حارــط .تــسا هدــش هداد ناــشن 3 رــیوصت رد ،یداــبآ دــجم هــبیبح یــنیچ هرــگ رد یملاــسا یتنــس رــنه یاــه فیتوم ،لوــصحم نــیا یزورــما بــطاخم ةقیلــس روــخ رد یــلوصحم و هتــسب راک هــب ار .تــسا هدرــک یــحارط نیشیپ تاعلاطم یدنب عمج .5
ۀراــبرد یداــضتم هاگ و تواــفتم رایــسب یاــهرظن نارــظن بحاص ناــیب یرــنه رــثا رــه تــیوه ندوــب یونعم و یــنآرق ،یملاــسا هــک تــسا نــیا ،دــنراد رــظن قافتا نآ رــب هــمه هــچنآ اــما ؛دــنا هدرک داــصتقا ،حــلص ،دــهع ماکــحا رــیظن یــمکح ،مــیرک نآرــق ًارــهاظ«
یرــنه تلاوــقم رــب ...و ًاــنییبت ،ًاــمیرحت ار رــگید فــلتخم دراوــم و ،عــقاورد .)141 :1385-1386 ،یــملاغ( »تــسا هدوــمرفن رداــص زــیوجت ار رــنه زا یــصاخ یاه کبــس و روــص ،ملاــسا تعیرــش«
و دزاــس یم نــیعم ار رــنه تاــیلجت یاــهورملق هــکلب ؛دــنک یمن نــیب ةــطبار دــیابن و تــسین قلاــخ ةــسفن یف تاــنییعت و دودــح یرــهاظ روــص حطــس رد ار یملاــسا یرــصب یاــهرنه و یــنآرق ملاک یــنآرق ملاک تروــص اــی یــظفل یاــنعم زا رــنه .درــک وجو تــسج یوــنعم رــهوج اــی تــقیقح نآ أــشنم هــکلب ؛درــیگ یمن همــشچرس .)77 :1376 ،تراــهکروب( »تــسا نآرــق بــصعت زا رود هــب و هــنافصنم یــهاگدید اــب رــگا ،لاــح رــه هــب بــلغا هــک مــینک هــجوت یملاــسا رــنه ۀراــبرد اــه هیرظن نــیا هــب ،دنا هدــش هتــشاگن راکــنا ۀدــید اــب و هــنایارگ لآ هدیا و زــیمآ قارغا رد اــه نآ شــقن هــک دــنیآ یم مــشچ هــب یدنمــشزرا رایــسب تاکــن .تــسا رــیذپانراکنا بــطاخم یارــب نآ یــلجت و یوــنعم تــیوه داــجیا تــهج رد یــیاه شلات ،شا یملاــسا شــنیب رــب هــیکت اــب دــنمرنه دوــخ سدــقم یاه هــشیدنا و تــسا هتــشاد یوــنعم مــیهافم یاــقلا هدرــک ناــیب یرــهاظ یاه هصخــشم و یــکیزیف رــصانع بــلاق رد ار و طــخ زا هدافتــسا اــب یــیاج و داــمن ناــبز اــب یــیاج ،لاــح .تــسا لکــش زا هــتفرگرب یاه لبمــس زا هدافتــسا اــب یــیاج و نآرــق صــن رد یوــنعم تــیوه دوــجو یارــب هــک یــلیلد لــقادح .نآرــق باــتک تاــیصوصخ نــیا هــک تــسا نــیا ،دوــش یم ناــیب اــهرنه نــیا للاــخ کــی ِبــطاخم هاگدــید رد راــصعا یــط رد ییاه لبمــس نوــچمه نــیا .دــهد یم تــهج ار وا تــینهذ و هتــسب شــقن گــنهرف هدروــخ دــنویپ نوــنکات زاــبرید زا ناــبطاخم تاــساسحا اــب اــه یگژیو .دــهد یم یوــنعم ییوــسو تمس اــهنآ یــساسحا تــشادرب هــب و ناوــت یم ار یملاــسا رــنه تاــیصوصخ و لوــصا ،یــلک روــط هب ةــطیح رد ًاــبلاغ هــک درــک ناــیب اــه هژاودیلک و تاــفص بــلاق رد هــمه زا شــیب هــک تاــفص نــیا .دــنریگ یم رارــق یرــهاظ تاــفص نوــچمه یدراوــم لماــش ،تــسا نایارگ تنــس تاــیرظن زا هــتفرگرب زا یتــسرهف ،1 لودــج رد .تــسا یــیارگدامن و یــسدنه مــظن ،لداــعت یاــه شهوژپ ةــعلاطم ساــسا رــب هــک تــسا هدــش هــئارا تاــفص نــیا تروــص هب و تــسا هدــمآ تــسد هــب )دــش رــکذ هــک هــنوگ نآ( نیــشیپ .تــسا هدــش هــئارا تاــفص و ناگژاو بــلاق رد یا هدــیکچ بطاخم یارــب تیونعم یــعادت رد تاــفص نــیا هاگــیاج و تــیمها هتــشذگ رد هــک روــط نامه .تــسین هدیــشوپ ســک چیه رــب یــناریا زا هدافتــسا ورــگ رد ار یــنید حور داــجیا ناوــت یم ،دــش هراــشا زــین .)39 :1373 ،رــصن( تــسناد یتنــس رــنه زا هتــساخرب روــص و لاکــشا یوگ خــساپ دــناوتب هــک تــسا یزــیچ نآ زا یــشخب اــهنت نــیا اــما رــنه یداــبم نــیرت مهم زا یــکی« هــکارچ ؛دــشاب رــنه رد تــیونعم
هب درکیور اب هدش یحارط حیبست .2 ریوصت
Erdem Akın-2010 رثا ،یملاسا یاه تمکح زا یکی
)drtyaprakliyonca.blogspot.com( :ذخأم
،زاورپ لاح رد یاه فیتوم ناونع اب یلدنص .3 ریوصت 1388 ،یدابآدجم هبیبح رثا
)www.designboom.com( :ذخأم
یتنس رنه تایصوصخ ۀعلاطم اب هک یتافص .1 لودج دنا هدمآ تسد هب یملاسا
،یردــص( »تــسا رــهاظ تروــص ســپ رد اــنعم هــب هــجوت ،یــنید تــقیقح زا هــتفرگرب هــک یملاــسا یوــنعم رــنه ،عــقاورد .)74 :1387 یزیچ ،)77 :1376 ،تراــهکروب( تــسا مــیرک نآرــق یوــنعم رــهوج و حــضاو هــچنآ .دــهد یم تــسد هــب دودــحم یرــهاظ تاــفص زا رــتارف نــیا زا هدافتــسا و نیــشیپ یاــهرنه زا فرــص دــیلقت هــکنیا ،تــسا تــیونعم یلااو یــناعم هــب یبایتــسد یارــب یــفاک یا هــجیتن ،لوــصا یارــب ،نــیاربانب ؛تــشاد دــهاوخن یزورــما ناــسنا زاــین روــخرد میقتــسم ةــعجارم اــب تاــعلاطم ،رــت لماک یا هــجیتن هــب یبایتــسد .دوــش یم یرــیگیپ مــیرک نارــق رد یــهلا ءامــسا هــب و شــنیرفآ یازــجا رد یــهلا ءامــسا و تاــفص هاگــیاج .6 رــنه زا ریــس« ،یملاــسا رــنه حور هــک دــنا هدیقع نــیا رــب نایارگ تنــس رد ،یملاــسا نادــنمرنه یــنعی ؛تــسا روــما و ایــشا نــطاب هــب رــهاظ ترــثک مــلاع زا شــیوخ یــلایخ یاــه تروص رد هــک یراگــن و شــقن یــهلا للاــج و لاــمج و نــسح ۀوــلج ،دوــخ رــظن رد ،دــننیب یم نوــچمه ار تادوــجوم ةــمه دــنمرنه ،یــنعم نــیدب .دــنیامن یم ار وا یرــنه رــثا ،ساــسا نــیا رــب و دــنیب یم للهاءامــسا زا یرــهظم هــیرظن نــیا .) 1384 ،روــپددم( »تــسا للهاءامــسا و تاکاــحم هــباثم هب نا« ثیدح حــیضوت رد تراــهکروب هــک تــسا ریگارف نانآ نــیب ناــنچ :دــیوگ یم )ص(مرــکا رــبمایپ زا »ءیــش لک یــلع ناــسحلاا بــتک للها راگدرورــپ زا نآ یاــنث و دــمح رد ،ءیــش رــه یــیابیز و لاــمک«
یدــح اــت تــسابیز اــی لــماک ءیــش کــی ،رــگید تراــبع هــب .تــسا لاــمک مــیناوت یمن اــم ســپ .دزاــس یم یــلجتم ار یــهلا یــتفص هــک نآ هــنوگچ مــینادب هــکنیا رــگم ؛مــیروآ تــسد هــب ار ءیــش چــیه :1376 ،تراــهکروب( »دــشاب دــنوادخ تــفص ةــنییآ دــناوت یم ءیــش و نــید رــظنزا ،یــهلا فاــصوا اــب لــماک ءیــش نداد قــیبطت نــیا.)75 لوــبقم زــین اــفرع و بــتاکم رــگید یــتح و ملاــسا یــنید ناــققحم ًاــظفل هــک ییامــسا یــناعم اــب یــهلا ءامــسا یــناعم دــنچره ؛تــسا هــتخیمآ ،دوــش یم هــتفگ تاــقولخم هــب و تــسا یــهلا ءامــسا هباــشم یــناعم دــیاب ،عــقاورد .تــساه بیع و اــه مدع ،صــیاقن ،دودــح هــب اــهنت و مــینک دــیرجت ًلاــماک یــناکما تاــیصوصخ زا ار یــهلا ءامــسا اــما .)59 :1383 ،یعاجــش( مــیریگب رــظن رد ار یادــخ کاــپ تاذ و تاــیلجت ،شــنیرفآ ماــظن تادوــجوم ةــمه ،ناــفراع هاگدــید زا«
تادوــجوم هــب دوــخ یــلجت اــب یــلاعت قــح و دــنا قح تاذ تاروــهظ اــه هولج تــقیقح رد ،یــهلا یانــسح ءامــسا و دــهد یم زورــب و روــهظ وــحن هــب ار تلااــمک ةــمه ،قــح تاذ و دــنا هیبیغ تــیوه یاــهدومن و .)23 :1378 ،یــنلایگ یــناضمر( »تــسا دــجاو تطاــسب یــضتقم ،یــهلا ینــسح ءامــسا یــلک روــط هب ،ناــنآ رــظن رد حور دــنوادخ .دــیامن یم باــجیا ار مــلاع یتــسه و تــسا روــهظ .تــسا هداد رارــق دوــخ ةــفیلخ ار وا و هدــیمد ناــسنا رد ار دوــخ رتــشیب هــچره ،للهاءامــسا قــلخت اــب ناــسنا ،تــسا وا نآ زا حور یــتقو نــیرتلااو نــیا و دــنک یم کــیدزن شــیادخ هــب ار دوــخ رتــشیب و ،اــمکح و اــفرع« .)98-99 :1388 ،دــیرف وــناب( تــسا ناــسنا فدــه للها ءامــسا روــهظ لــحم ار مــلاع نــیا تارذ کــت کت یــتح زــیچ همه تــسا رــتلااب یمــسا زا یرــهظم و یمــسا دوــخ ،ءیــش رــه .دــنناد یم یانــسح یامــسا هــب ،یتــسه یــیلاو ماــظن رد ءامــسا بــتارم نــیا و :1387 ،یردــص( »تــسا دــنوادخ نآ أدــبم هــک دنــسر یم یــهلا تــشگزاب و قــلخ ةــلحرم ود رــه ،یملاــسا ناــفرع و مــیرک نآرــق.)70 ناوــنع هب .دــنک یم یــهتنم یــهلا تاــفص و ءامــسا هــب ار زــیچ همه ُرِّوــ َصُمْلا ُئِراــَبْلا ُقــِلاَخْلا ُ َّللها َوــُه« :رــشح ۀروــس 24 ةــیآ ،لاــثم َوــُه َو ِضْرَ ْلاَو ِتاَواَمــَّسلا یــف اــَم ُهــَل ُحِّبــَسی ینــْسُحْلا ُءاَمــْسَ ْلا ُهــَل دــجوم ،تــسا راگدــیرفآ هــک یــیادخ تــسوا :»مــیکحلا ُزــیِزَعْلا رد هــچره .تــسوا نآ زا وــکین یاه مــسا ،تــسا شــخب تروص و دــنمزوریپ وا و دنتــسه وا یوگ حیبــست ،تــسا نــیمز و اه نامــسآ ةــمه و دوــجو مــلاوع ماــمت ،هفیرــش ةــیآ« نــیا .تــسا مــیکح و تاــفص و ینــسح ءامــسا راــثآ زا ،تــسه دوــجو ماــظن رد ار هــچنآ هــچنآ و دــینک یم هدهاــشم هــچنآ هــک دــیوگ یم و دــناد یم قــح ،یــنلایگ یــناضمر( »دــنیوا تاــفص و ءامــسا روــهظ هــمه ،تــسه .)53 :1378 تاــفص رــهظم شــیازجا کــت کت و مــلاع هــک تــسین یکــش ًاــعقاو اــیآ هــک تــسا نــیا ،دراد لاؤــس یاــج هــچنآ اــما ؛تــسادخ هراــشا اــه نآ هــب 1 لودــج رد هــک یــتافص و یملاــسا یتنــس رــنه ؟رــیخ اــی دــشاب دــنوادخ تاــفص زورــب لــحم هتــسناوت یــبوخ هب ،دــش لاــمک اــب هــطبار رد یتنــس یاــهرنه یارــب هــک یــفاصوا نــیا اــیآ ؟دراد تــحص لاــمک و ماــمت ،دوــش یم حرــطم ادــخ هــب برــق و اــت اــهرگن یخیرات و نایارگ تنــس زا ،نوــگانوگ بــتاکم دــیاقع اــیآ رــنه تــیونعم هــب عــجار ،یملاــسا نادنمــشیدنا و یــبرجت ناــققحم یرت نــشور هار ناوــت یم اــی دراد دوــجو هــک تــسا یزــیچ نآ ماــمت میــسرت لوــصحم رــه یــحارط و رــنه قــیرط زا ادــخ هــب برــق یارــب یوــنعم تــیوه هــک درــک یــحارط یــلوصحم ناوــت یم اــیآ ؟درــک
؟دــنک دــنوادخ روــضح هــجوتم ار بــطاخم و دــشاب هتــشاد و دــش حرــطم رــت شیپ هــک یوــبن ثــیدح ساــسا رــب زا یــئزج زــین رــشب تــسد عوــنصم هــک هــتکن نــیا نــتفرگرظنرد رد .تــسا هــتفرگ لکــش راتــشون نــیا یرــظن یاــنبم ،تــسا شــنیرفآ هــب میقتــسم ةــعجارم اــب هــک تــسا نــیا رــب ضرــف ،شــهوژپ نــیا تــیونعم داــجیا یارــب یرت نــشور بوــچراچ ،یــهلا تاــفص و ءامــسا هــب عــجار هــک یــبلاطم اــب .درــک یــفرعم یرــشب تاــعونصم و رــنه رد
7
حرــطم یرــشب تــعنص و رــنه اــب شــطابترا و یــهلا تاــفص و ءامــسا و وــن یخــساپ ،نآرــق هــب ددــجم ةــعجارم دــسر یم رــظن هــب ،دــش راــنک رد نــتفرگرارق اــب اــت دــهد تــسد هــب رــت هدننک عناق دیاــش دــشاب رــثؤم بوــلطم یا هــجیتن ةــئارا رد ،نیــشیپ تاــعلاطم جــیاتن نآرق رد دنوادخ تافص و ءامسا . 61. یــعبنم ناوــنع هب مــیرک نآرــق هــب ،شــهوژپ زا تمــسق نــیا رد .تــسا هدــش عوــجر دــنوادخ تاــفص یارــب رــبتعم ًلاــماک و یــنایحو هدــش رــکذ دــنوادخ یارــب نآرــق رــهاظ رد هــک یــتافص و ءامــسا :دنا هتــسد ود ،تــسا لــثم ؛دــنا هدمآ مــسا ظــفل هــب هــک یئامــسا :لوا ةتــسد -
؛»مــیکح« و »ءیراــب«
رد نــکل ؛دــنا هدماین مــسا ظــفل هــب هــک یئامــسا :مود ةتــسد - و قــلخلا هــل« لــثم .دــنراد مــسا یاــنعم و دنتــسه »مــسا« تــقیقح 17 ةــیآ رد »ءاــشی اــم لــعفی« اــی فارــعا ۀروــس 54 ةــیآ رد »رــملاا .)100 :1383 ،یعاجــش( هدــئام ۀروــس ناگژاودیلک و تافص یروآ عمج دنور . 62. عــجار نوــگانوگ یاــه هیرظن ةــعلاطم زا هدــمآرب جــیاتن هــب هــجوت اــب بــتک للها نا« ثــیدح نــتفرگرظنرد و یــنید و یملاــسا رــنه هــب تاــفص هــب ،فدــه هــب یبایتــسد یارــب »ءیــش لک یــلع ناــسحلاا زا رــضاح شــخب .تــسا هدــش عوــجر میقتــسم روــط هب دــنوادخ دــنیارف »قــیفلت« ةــلحرم بــلاق رد ار نآ ناوــت یم هــک شــهوژپ دوــجو هــک دوــش یم لاــبند ضرــف نــیا اــب ،درــک ناــیب نوــسولا یوــنعم و یــهلا یــتیوه ،لوــصحم رــه رد دــنوادخ تاــفص زا یــتافص یــعادت زــین بــطاخم یارــب یوــنعم تــیوه نــیا و دــشخب یم نآ هــب .دوــش یم و لــبق ةــلحرم زا هدمآ تــسد هب تاــعلاطا یــخرب ،عــقاورد راــنک رد ،اــه نآ ریــسافت و یــناعم و دــنوادخ تاــفص ةــعلاطم جــیاتن یــمامت یراذــگ مه و بــیکرت ،تــیاهنرد و دــنریگ یم رارــق مــه لیکــشت شــهوژپ دــنیارف رد ار قــیفلت ةــلحرم ۀدولاــش ،اــه هداد نــیا نــیا یاــه تیلاعف حرــش ،دوــش یم ناــیب هــمادا رد هــچنآ .دــنهد یم .تــسا هــلحرم رــهاظ رد هــک دــنوادخ ءامــسا و تاــفص ،رــضاح شــهوژپ رد تــفص و ماــن 132 اــه نآ دادــعت هــک هدــش یــسررب ،هدــمآ نآرــق ةــلحرم رد .)1374 ،یناحبــس ؛1378 ،یــنلایگ یــناضمر( تــسا عــبنم دــنچ رد تاــفص و ءامــسا نــیا ةــمه ریــسفت و هــمجرت ،لوا تلااــقم هــعومجم زا دــنا ترابع هــک تــسا هدــش یــسررب یــسراف رد »یــهلا تاــفص و ءامــسا« ناوــنع اــب یناحبــس رــفعج للها تــیآ اــت للهاءامــسا زا باــتک ،)1374 ،یناحبــس( ملاــسا بــتکم ةــلجم ینــسح ءامــسا باــتک و )103-286 :1388 ،دــیرف وــناب( للهاءاــقل زا یــهلا ءامــسا رــب یدــمآرد باــتک و )59-98 ،1383،یعاجــش(
ةــعلاطم زا ســپ .)1378 ،یــنلایگ یــناضمر( ناــفرع و نآرــق هاگدــید 52 ،لوــصحم یــحارط تاــظحلام هــب هــجوت اــب و تاــفص نــیا قــیقد یــحارط رد تاــفص نــیا ،ناگدــنراگن رــظن هــب .دندــش باــختنا تــفص .دنتــسه هاگــیاج یاراد یوــنعم تــیوه اــب صوــصخ هب تلاوــصحم
تاــفص هورــگ رد دــنوادخ تاــفص زا یــهورگ نــتفرگنرارق :تــسا هدوــب رــیز لــیلاد زا لــیلد دــنچ اــی کــی هــب ،یــباختنا دــحا لــثم ،دــنور یم راک هــب دــنوادخ یارــب طــقف هــک یــتافص• قــلخ مدــع زا هــک یــسک یاــنعم هــب( ءیراــب و )هــناگی یــنعم هــب(
؛)دــنک یم قادــصم دــناوت یم دــنوادخ طــقف و دــنا یلیضفت هــک یــتافص•
؛نــیمکاحلاریخ اــی نــیرصانلاریخ لــثم ،دــشاب اــه نآ ادــخریغ یارــب و حدــم بــجوم دــنوادخ یارــب هــک یــتافص•
؛رــبکتم و راــبج هــلمجزا ،دنوــش یم شــهوکن بــجوم ،دــبای یمن یــقادصم چــیه لوــصحم یــحارط رد هــک یــتافص•
طــسوت تــمایق زور رد مدرــم ندرــک عمج هــب هــک( عــماج لــثم شرــع بــحاص یــنعم هــب( شرــعلاوذ و )دــنک یم هراــشا دــنوادخ .)یــهلا اــه نآ زا یــضعب ،هدــنام یقاب تــفص 52 ددــجم یــسررب زا ســپ ود نــیا زا یــکی اــی ندوب هــشیر مه و یــناعم هباــشت تــلع ود هــب یوــق و هوــقلاوذ تاــفص لــثم ؛دــنتفرگ رارــق هورــگ کــی رد لــیلد ،زورــیپ یــنعم هــب بــلاغ و راــهق ،رــهاق تاــفص ،دــنمتردق یــنعم هــب کــی رد اــه نآ زا هتــسد رــه هــک فوــئر و نــمحر ،یــفح تاــفص .دــنتفرگ رارــق یــیانعم هورــگ لــیدبت یــیانعم ظاــحل زا هتــسد 31 هــب تاــفص نــیا ،تــیاهنرد رــه یارــب کرد لــباق یــناعم هــب تاــفص ،دــعب ةــلحرم رد .دندــش یدنب هتــسد و بــختنم تاــفص زا یتــسرهف .دندــش هــمجرت لوــصحم اــهنت هن تــسا یــنتفگ .تــسا هدــمآ 2 لودــج رد اــه نآ ةــمجرت و روــکذم عــبانم ساــسا رــب اــه نآ یوــغل ةــمجرت و تاــفص باــختنا یارــب کرد لــباق یــناعم هــب یبایتــسد هــکلب ،تــسا هــتفرگ تروــص مــیهافم هــب هــعجارم اــب و عــبانم نــیمه ساــسا رــب زــین تلاوــصحم تــفص یارــب ،لاــثم ناوــنع هب .تــسا هدــش ماــجنا لوــصحم یــحارط رظن رد »هدوزــفا شزرا یاراد« یاــنعم )14 ۀرامــش تــفص( لــضفلاوذ ریــسفت رد عــبانم هــک تــسا نــیا نآ لــیلد و تــسا هدــش هــتفرگ رد و تــسا دزــم شــیازفا یاــنعم هــب لــضف ،دنا هتــشون تــفص نــیا .تــسا یراک ماــجنا نودــب ،دزــم نوــچ یزــیچ نداد یاــنعم هــب عــقاو و 17 ۀرامــش( ملاــس تــفص هــب ناوــت یم رــگید یــلاثم رــکذ یارــب یاــنعم ود ،یریــسفت عــبانم تاــحیضوت ساــسا رــب .درــک هراــشا )18 .دــمآ تــسد هــب »بــیع یب« و »شخب یتملاــس« ،تواــفتم یبایزرا .7 باــختنا دــنوادخ تاــفص ناــیم زا تــفص 31 ،هتــشذگ شــخب رد ،دــش هداد حرــش هــک یدــنور قــبط ،دیــسر یم رــظن هــب هــک دندــش هاگــیاج یوــنعم تــیوه هــب درــکیور اــب تلاوــصحم یــحارط رد نــیا زا دادــعت هــچ ًاــعقاو هــکنیا و هــجیتن نــیا یــبایزرا یارــب .دــنراد .تــفرگ ماــجنا یجنــسرظن ،دنا هدــش باــختنا یتــسرد هب تاــفص هــکنیا یارــب ،یــیاهن یجنــسرظن ةــلحرم عورــش زا شــیپ ار اــه نآ یــیانعم هاگــیاج و بــختنم تاــفص ناوــتب یتــسرد هب دــش ماــجنا اــه نآ یــناعم یارــب یــموهفم یدــنب هورگ ،درــک کرد
،یدــنب هورگ نــیا ةــجیتن رد .)2 لودــج موــس نوتــس تاــفص یارــب(
هــب ،دــندوب کرتــشم موــهفم رد هــک تاــفص زا هورــگ 22 ًاــعومجم یاــه هورگ نــیا ،راک تــحص و رتــشیب تــقد یارــب .دــمآ تــسد نایوجــشناد زا رــفن تــفه تکرــش اــب یا هــسلج رد ،تاــفص یــموهفم یــسررب و حــیحصت یــتعنص یــحارط دــشرا یــسانشراک عــطقم ظاــحل هــب هتــسد 14 رد تاــفص نــیا نــتفرگ رارــق ،نآ ةــجیتن .دــش یجنــسرظن رد هک ینایوجــشناد رــظن رــب اــنب نــینچمه .دوــب یــموهفم یوــگ باوج« و »زاــین عــفر رد یــفاک« تاــفص ،دــندوب هدرــک تکرــش تــفص نــیاربانب .دنتــشاد مــه هــب کــیدزن رایــسب یــناعم ،»زاــین
تاــفص دادــعت و دــش باــختنا ود نــیا نــیب زا »زاــین یوــگ باوج«
.دــیدرگ هــصلاخ یــموهفم ةتــسد 14 رد هژاو 30 هــب یــبایزرا و یــنادیم و یدانــسا تاــعلاطم هــلحرم دــنچ زا ســپ ةــطیح رد هدمآ تــسد هب تاــفص راــبتعا و تــحص زا ،یــقیبطت
.دــش لــصاح ناــنیمطا ،لوــصحم یــحارط اــب ،تــسا جــیاتن یــیاهن یــبایزرا عــقاورد هــک یدــعب ماگ تاــفص دــییأت یارــب .دــبای یم هــمادا ناــصصختم زا یجنــسرظن
لوصحم یارب بسانم یناعم هب اه نآ ۀمجرت دنور و دندش باختنا لوا ۀلحرم رد هک دنوادخ تافص .2 لودج
