خوانش چیدمان تعاملی تایپوگرافی

زا "لرــتنک روظنم هــب " یــفارگوپیات یــلماعت ناــمدیچ شــناوخ تلاتشگ یرصب کاردا لوصا رظنم

2*اینربهر ارهز ،¹یقیفشادن .ناریا ،نارهت ،ارهزلا هاگشناد ،رنه هدکشناد ،رنه شهوژپ یرتکد یوجشناد ¹ .ناریا ،نارهت ،ارهزلا هاگشناد ،رنه هدکشناد ،رنه شهوژپ هورگ رایشناد ² )96/8/20 :ییاهن شریذپ خیرات ،96/7/2 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ و اه هراونشج رد هک تسا "نب اتون" یرنه هورگ زا یراک ،تکرح و راتشون رب ینتبم یلماعت ینامدیچ ناونع ،"لرتنک روظنم هب"

یلاتیجید نیون یاه یروانف زا یدنم هرهب اب ،یا هناسردنچ نامدیچ نیا .تسا هدــش هئارا یللملا نیب ددعتم یاه هاگــشیامن درف هبرصحنم یا هبرجتاب ههجاوم و کیفارگوپیات یــیاضف رد شاکنک ناکما ،دوخ ناگدننکدیدزاب هب ،ناــسنا ندب اب قــیفلت رد ک اردا نیناوق ساسارب ار یلماعت رثا نیا ،ییارقتسا یا هویش و یلیلحت -یفیصوت شور اب ور شیپ راتسج .تسا هدرک هضرع ار بجوم هک تــسا طابترا ک اردا هب ندرب یپ ،دراد تیمها تلاتــشگ یرصب لوصا رد هچنآ .دنک یم هــعلاطم تلاتــشگ یرادــید تهج ارگ لماعت ینامدیچ رب تلاتــشگ یرصب ک اردا نیناوق یراذگریثأت تیفیک فــشک ،ساــسا نیا رب ؛دوــش یم رادانعم راتفر نیا قباطت زا لصاح یاهدرواتــسد .تــسا هدوب رضاح شهوژپ فده ،دنمدوــس یطابترا داجیا رد نآ یاه تیلباق ییاــسانش مقر ار رثا رت یقطنم و رت ناسآ تفایرد و ازجا رتهب یهد نامزاس ،اهنآ زا هدافتسا هک داد ناشن "لرتنک روظنم هب" نامدیچ اب هیرظن یرارقرب هب ،هدوب ناگدننکدیدزاب ریاــس اب رتــشیب لماعت و نامدیچ رد بطاخم هنلااعف تکراــشم بجوم ،رما نیمه هک دنز یم لوصا یزاــس هدایپ رد نامدیچ ناــحارط راذگریثأت شــقن دوجواب ،نــینچمه .ددرگ یم رــجنم هــبرجت و شــناد لداــبت و طاــبترا .دنام لوفغم نیبطاخم تاکرح و یفداصت یاه شنک طــسوت هدــشداجیا عونتم یاه سنانگ ارپ زا دیابن ،راتخاــس رد تلاتــشگ

یدیلک یاه هژاو .بطاخم ،تلاتشگ یرصب ک اردا لوصا ،یلماعت یفارگوپیات ،نامدیچ ،یلماعت رنه

.E-mail: z.rahbarnia@alzahra.ac.ir ،021- 88035801 :ربامن ،09123875603 :نفلت :لوئسم هدنسیون *

نآ یــبای هار و رــیخا یاــه ههد رد دــیدج یاه هناــسر شــیادیپ اــب هب ¹یلماعت رــنه ناونع اب رنه زا یدــیدج لکــش ،تاطابترا ورملق هــب یا هدرتــسگ تلاوحت راچد ار بطاخم موهفم هک دیــسر روهظ هصنم شخب ،بطاخم هک تــسا ارگ لماعت ینامز رنه ،رگید ینایب هب .دومن رییغت ،یزادــنا هار ،هنلااعف یــشنک اب و ددرگ یرنه رــثا رــیذپان ییادج رد بــطاخم تــیمها و شزرا عــقاو رد .دوــش بــجوم ار نآ لــیمکت و هدــننک فرصم و قــلاخ ماــقم رد هــک تــسا یا هــنوگ هب ،یــلماعت رــنه رب و دــنک یم هداــمآ تــفایرد یارــب ار هــنیمز ،دــنمرنه راــنک رد ناــمأوت ناگدننک تکراــشم دادــعت هب دوــش یم لصاح هک یــمهف ساــسا نیا هدننک تکراــشم ییوگخــساپ یگنوگچ .دوب دهاوخ رثکتم و تواــفتم هوحن و یــک اردا دــنور هــب یداــیز یگتــسباو ،دوــجوم یاــه کرحم هــب ،ور نــیا زا ،دراد اــهنآ یهد نامزاــس و ازــجا ،طــیحم ،رــثا اــب وا طاــبترا یلصا هلئــسم ،یلماعت رنه زا یا هنومن رد روکذم یاه هفلؤم شناوخ یواک او اب ،ور شیپ روطس رد ،روظنم نیمه هب .تسا رضاح شهوژپ ک اردا لوصا قیرط زا راتشون رب ینتبم یلماعت ²نامدیچ زا یا هنومن ربتعم و یملع یا هیرظن قباطت هب ات دوش یم یعــس ³تلاتــشگ یرصب ندرب یپ نمض رظنم نیا زا ات دوش هتخادرپ دیدج رنه زا یا هنوگ اب ینامدیچ رب تلاتــشگ یرصب ک اردا نیناوق یراذگریثأت یــگنوگچ هب .ددرگ فشک نیون یرنه هطیح رد لوصا نیا یاه تیلباق ،ارگ لماعت

درکلمع ؛تسا نیا ددرگ یم حرطم هک یلک شــسرپ ،اتــسار نیمه رد روظنم هب" یــلماعت و ایوپ ناــمدیچ رب تلاتــشگ یرــصب ک اردا لوــصا یراذگریثأت هوــحن نینچمه و تــسا نازیم هچ هب و هــنوگچ "⁴لرــتنک

؟ددرگ یم نییبت هنوگچ بطاخم شقن هب هجوت اب نیناوق نیا یروآدرــگ و یــلیلحت -یــفیصوت ،شــهوژپ نــیا رد قــیقحت شور هدهاــشم ،یا هــناخباتک عــبانم و دانــسا زا هدافتــسا اــب تاــعاطا عوجر اب هنومن یاوتحم و ریواصت .تسا یلاتیجید عبانم و میقتــسم ،لیلحت رازــبا و هدــش هیهت ⁵نــب اتون یرــنه هورــگ یــتنرتنیا هاگــیاپ هــب نیناوق ،نــیا زا شــیپ .تــسا تلاتــشگ یرــصب ک اردا لوــصا هــیرظن ییارآ هحفص و یتعنص یــحارط ،یرامعم رد تلاتــشگ یرــصب ک اردا راتخاــس رب هیکت هک هــتفرگرارق هــقادم دروــم یــیاه شهوژپ بــلاق رد و نیا یواک او اــما ،دنا هتــشاد اهرنه نــیا یرصب ییاتــسیا و کیــساک ،⁶یفارگوپیات رــب ینتبم ناــمدیچ هژیو هب یــلماعت یاــهرنه رد هــیرظن راتــسج ،لیلد نیمه هب ،تــسا هدوبن یــسررب و ثحب لحم نونک ات تلاتــشگ دنم شور و نودم یرــصب لوصا یبایزرا ترورــض اــب رــضاح بسانم یک اردا یاــشگهار دیدج و لماعتم یاهرنه تخانــش رد هک .ددرگ یم نیودت ،تسا بطاخم و رثا ،دنمرنه نایم رثؤم یطابترا و

همدقم

یرظن بوچراچ .1

تلاتشگ هیرظن رب یرورم .1-1 هــس طــسوت متــسیب نرــق لــیاوا یاه لاــس رد تلاتــشگ هــیرظن

9رــلهک گــناگفلو و ⁸اکــفوک تروــک ،⁷رــمیاترو ســک ام ؛سانــش ناور و هفــسلف رد راــب نــیلوا ،موــهفم نــیا .دــش هداد هعــسوت ناــملآ رد زا ،دوب هدش یفرعم¹⁰سلف نرها ناو نیتــسیرک طــسوت یــسانش ناور یازجا اما دنا تلاتــشگ تایفیک یاراد اــم یاه ک اردا هــمه" ،وا رــظن یطخ درف لاثم یارب .دنشاب یم تایصوصخ نیا دقاف ،اهنآ هدنزاــس هن و دــنیب یم تــسا هدمآ دوجو هــب هــطقن یدادــعت عاــمتجا زا هــک ار کی هب نداد شوــگ اــب یــمدآ هــکنیا نآ هباــشم و ار اــه هطقن کــت کت دونــش یمن یعازتنا تروص هب ار نآ هدنهد لیکــشت یاه تن ،یدولم تلاتشگ .)19 ،1386 ،نایروپاش( "دنک یم کرد ار یدولم تیلک هکلب نآ یازجا هک یتاصتخم یاراد ،یداهن ای یناور ،یدام تــسا یتیلک قبط رب هک یشور .)64 ،1368 ،سپک( دنتسه نآ دقاف درفنم روط هب Moore & Fitz, 1993,( دنوش یم هدیچ مه رانک و یراذگ اج ایشا نآ لکش و حرط ،تئیه ینعم هب یناملآ نابز رد ،تلاتشگ هملک .) 134 دنیارف ریسفت و رگن لک دید ینعم هب یسانش ناور رد هک یلاحرد تسا یزــیچ ،لک .تــسا یرــگن لک نــیناوق ساــسا رــب صیخــشت و ک اردا هرگن نیا .)15 ،1386،نایروپاــش( تــسا نآ یازجا هــعومجم زا رــتارف صوصخ رد لاؤــس و یــسررب هب ات دزادرپ یم رما تقیقح رد ثحب هــب لک نادب ،یــسیلگنا رد .)Peterman, 2013, 2( یــئزج ای درخ رــصانع ،1386،وــج کــنارف( دــنیوگ یم یدنب لکــش اــی راگــنا ،هتفای نامزاــس

یمیهافم لداعم ار نآ ناوت یم یــسراف نابز رد .)تلاتــشگ هژاو لیذ هلصافاب و داد رارق تئیه و لک ای لکیه ،مادنا ،بلاق ،لکش لیبق زا ار تلاتــشگ یانعم ییاهنت هب تاملک نیا زا کــی چیه هک دوزــفا دــیاب .)172 ،1386 ،نایروپاش( دننک یمن نایب لماک روط هب رنه رد تلاتشگ .1-1-1 نآ لوصا ،تلاتــشگ یــسانش ناور روهظ زا ســپ ههد کی دودــح درکیور ؛تــفرگ رارق نادــنمرنه هــجوت دروــم یرــصب ک اردا هــنیمز رد یزیچ هباثم هب هــکلب ینیع و ینوریب یــتیعقاو ناونع هب هن ناــهج هــب دوب ¹¹یتناک یــشرگن ،ناــسنا یک اردا یاــهدنیارف هــتخادرپ و هتخاــس رد .تخاس مهارف ار هیرظن نیا رتــشیب ریــسفت و لیلحت زاــس هنیمز هک هک "مرف هیرظن" ناونع اب رــمیاترو هلاقم ،رنه رد تلاتــشگ هیرظن ذوفن مان اب هلاقم نــیا ،تــشاد یا هدنیازف ریثأت ،دــش هــئارا 1933 لاــس رد رد سواهاب سیسأت هزات هــسردم .دش حرطم "هطقن هلاــسر" راعتــسم ناــشراثآ رد تاقیقحت نیا جیاتن زا ،زین نآ نادنمرنه و ناملآ رامیاو ناشن یرایسب هقاع هنیمز نیا رد اکفاک هکنآ مغر یلع .دنتفرگ هرهب تلاتشگ هیرظن قیرط زا رنه لیلحت باب رد یدایز یاه هتشون و داد یــنمض یــناعم هــک دوــب ¹²مــیاهنرآ فــلدور نــیا اــما ،تخاــس رــشتنم

،رعــش ،یــشاقن ،یقیــسوم ،یرامعم ک اردا یارــب ار تلاتــشگ هــیرظن راک هب یا هدرتــسگ تروص هب ،رــتائت و امنیــس ،وــیدار ،یزاــس همسجم ،درک بلج دوخ هب ار نادنمرنه هجوت تلاتشگ هیرظن رد هچنآ " .تسب یهاگ آدوخ بجوم یرصب ک اردا هنیمز رد هک دوب یتایبرجت و اه هتفای یهاگ آ شیپ اب ،ریثأت نیا .دــش یم رثا قلخ رد دنمرنه و حارط رتــشیب یگتفیــش ،دــنمرنه طــسوت بــطاخم نتخاــس رــثأتم یــگنوگچ زا نابطاخم ات داد یم دنمرنه تسد هب یرازبا و درک یم داجیا یرایسب دنیآرف رد یتاذ تروــص هب هک یرصب یاــهدنفرت یریگراک هب اــب ار دوــخ .)32 ،1387 ،هدازاضر( "دنک هدز تفگــش ،تــشاد دوجو اهنآ یک اردا تلاتشگ یرصب ک اردا لوصا .2-1-1 یتیدودحم ،دنک یریگیپ دناوت یم نهذ هک یتاعاطا رادقم یارب نهذ ،دنوــش یم دایز یرصب تاــعاطا رادقم هــک یــنامز .دراد دوــجو ور نیا زا .دیآ یمرب یدــنب هورگ زا هدافتــسا اب اهنآ ندرک هداــس ددصرد یــمهم شــقن ،ناــسنا نــهذ هــب ندناــسر یرای رد تلاتــشگ لوــصا و طــسب ،رنه نازادرــپ هیرظن یوــس زا لوــصا نیا .درــیگ یم هدــهع رــب و هیزجت رد هــک اهنآ نیرت مهم هــک یروط هب تــسا هدــش هداد شرتــسگ لصا ،¹³تهباشم لصا :زا دنا ترابع دنور یم راک هب یرنه راثآ لیلحت لکــش طباور ،¹⁶لیمکت ای یگچراپکی لصا ،¹⁵موادت لصا ،¹⁴ترواجم همه .¹⁹یگدنناــشوپ ارف لصا و ¹⁸کرتــشم تــشونرس لصا ،¹⁷هنیمز و یزکرم هتــسه هک دنراد رارق ²⁰سنانگ ارپ لصا ذوفن تحت لوــصا نــیا .)94، 1386،نایروپاــش( دهد یم لیکــشت ار تلاتــشگ یک اردا هیرظن رصتخم ینعم هــب Pithiness یــناملآ هــملک زا هــتفرگرب ســنانگ ارپ هژاو ،مظنم یا هویــش هــب تایبرجت یهدناماــس هــب هــک تــسا راد یــنعم و سنانگ ارپ .)Sternberg,2003,113( دــنک یم کــمک هداــس و نراقتم یوق و بوخ یدنب تئیه ای تلاتشگ کی زا ام یقلت ،یریذپ لامک ای لوصا و نــهذ یک اردا ناوــت( مک اح طیارــش تحت هــک یروط هب تــسا و دوــجوم یاــه یدنب تئیه اــی تلاتــشگ زا ار نآ ،)رــثا رد هــتفر راک هــب بوخ هملک ،یرصب رثا یانعم هنیمز رد" .دزاــس یم زیامتم رت فیعض هدربراک هب ار یرــت قیقد فیرعت هکنآ یارب ،تــسین ینــشور و ایوگ هژاو رظن زا هدــننک کیرحت رــتمک :مــییوگب نآ یاــج هب تــسا رــتهب میــشاب یعون هطــساو هب اهنآ هــمه هک یگدیچیپ نودــب و رت هداــس اــی یــفطاع .)60 ،1371،سیدناد( "دنیآ یم دوجو هب یزاس هنیرق

تاحلاطصا فیرعت .2

یلماعت رنه .1-2 راک اــب بــطاخم تکراــشم و هــبرجت ،کرد ناکــما ،یــلماعت رــنه یاه لکــش سکع رــب و )Merleau-ponty, 2000, 249( تــسا یرــنه .تــسا ینهذ یدادیور اــهنت بطاخم لــماعت نآ رد هــک رــنه یتنــس یرنه رثا رد یراــیمه و ندرــک داجیا ،وجتــسج ناکما ،یــلماعت رــنه تــسا یــناور تــیلاعف زا رــتارف رایــسب هــک یــلمع ،دزاــس یم مــهارف ار ههد رد ناوت یم ار رــنه عون نیا زا یــیادتبا لاــثم .)Paul, 2003, 67(

نآ ینونک هدــیا اما ؛درک هدهاــشم ²¹ناــشود لــسرام زا یرثا رد 1920 ،1970 ههد زا .تــفای شرتــسگ یــسایس لیلاد هب اــنب و 1960 هــهد زا و هراوهام و وئدیو ریظن دیدج یاه یروانف زا هدافتــسا هب نادنمرنه

هک یماگنه .)11-18 ،ناــمه( دندروآ یور دوخ ییارجا راــثآ رد توــص هــب هتــسباو موــهفم لــیمکت یارــب یرــنه راک داد داهنــشیپ ناــشود هب راثآ زا یخرب ،نرق نیا نایاپ رد تــسناد یمن زگره ،تــسا رگ اــشامت ندرک لماک یارب اهنت هن ،دنرگ اــشامت هب هتــسباو هملک یعقاو یانعم .)149 ،1389 ،شار( رــثا هب ندیــشخب اوتحم و ندرــکزاغآ یارــب هــکلب هملاکم رد رگیدکی اب ایــشا مه و رگ هدهاــشم مه یلماعت ،یرنه رثا رد داجیا رگ هدهاــشم ره یارب دحاو و لماک یرنه رثا کی ات دــننک یم راک ره ؛دننک یمن مــسجت ناــسکی یریوصت ناگدننیب همه هچرگ ا .دوــش روط هب تــسا نکمم هــک دراد یرــنه رــثا زا ار دوــخ ریــسفت یا هدــننیب رد .)Muller et al., 2006, 207( دــشاب توافتم رگید هدــننیب زا لــماک هدننک لیمکت یشقن و دبای یم هژیو هاگیاج بطاخم ،اهرنه هنوگ نیا کیرــش ناونع هب ار رگ اــشامت" ،دنمرنه و دنک یم افیا یرنه دنیارف رد باــختنا هــچرگ ا ؛)329 ،1381 ،لاوگ امــسا( "درــگن یم یرــنه رــثا رد هــچنآ اــما ،دــنام یم یــقاب دــنمرنه راــیتخا رد ناــنچمه نوــمضم دراد یرتــشیب عونت دنهد یم تروــص اوتحم نــیا اــب اه هدننک تکرــش ،دنا کیرــش نآ رد نادنمرنه هچنآ تقیقح رد .)248 ،1389 ،شار(

ناــشدهعت و اهنآ هقاع هکلب ،راک یاه شور ای ماخ داوم ،عوضوم هــن دوــخ فــشک هار نــیا زا و یرــنه شــنیرفآ زا رت هدرتــسگ یــهاگدید هــب ،یصخــش یاه طیحم ،رصانع نــیا لباقتم یاــه شنک رثا رــب .تــسا هدنزاــس نادنمرنه دننامه هک تــسا هدــش هدیرفآ ینامــسج و یناور .)385 ،1381،لاوگ امسا( تسا درف هبرصحنم اهنآ یلماعت نامدیچ .1-1-2 روظنم و تفای جاور 1970 هــهد رد هــک تــسا یحاطصا ،ناــمدیچ کــی رد یدعب هــس یزاــساضف و یراک روــجو تفج ،یراذــگراک ،نآ زا اــی و صاــخ یــشیامن یارــب رــگید یاــه ناکم اــی هــناخراگن ،هاگــشیامن نامدیچ کی رد هک یحلاصم و داوم ،ایشا .تسا نیعم یمایپ ندناسر دوجو نآ رد یکبس بوچراچ چیه و دندودحمان ابیرقت ،دنور یم راک هبً مئاد ای تقوم ،یرظن افرص ای یسایس ،ییاور ،یعازتنا دنناوت یم .درادنً ینادنمرنه زا هورــگ نآ راک هــب رتــشیب ،نامدیچ رنه حاــطصا .دنــشاب طیحم هب تبــسن میقتــسم شنک او دنهاوخ یم هــک دوــش یم قاــطا ینایب یاــه فده یارب هدــننک هجوت بلج یاــضف زا و دنــشاب هتــشاد یاه هنوگ یاراد ،یــلماعت رــنه .)491 ،1382 ،نــتنیل( دــننک هدافتــسا و تــسا یلماعت نامدیچ ،نآ یاــه شیارگ زا یــکی هک تــسا یــفلتخم زا شیب دنمرنه ،یــلماعت نامدیچ رد .تــسا هــتفای جاور 1990 هــهد زا هب هک یبطاخم ،دنک یم هــجوت قلخ رد بطاخم تکراــشم هب زیچ رــه ،رگید یترابع هب .دوــش یم جراخ نآ زا دوخ لــیامت اب و رــثا دراو هاوــخلد رگشنک یبطاخم هکلب ،اتسیا و رگ هراظن یبطاخم ناونع هب هن وا روضح یاه تیدودحم ات داد ناکما نادنمرنه هب یروانف تفرــشیپ" .تــسا نیا نادنمرنه هزورــما .دــندرونرد یلماعت ناــمدیچ قــلخ رد ار قباــس یخرب .دــنیامزآ یم تراــسج اب ار دــیدج یاه هناــسر و اــهرازبا ،هــطیح یــقیفلت یاه هناــسر و اــهرازبا لماــش دــیدج یــلماعت یاــه نامدیچ رــب هــیکت اــب بــلغا هــک )Welkian, 2010, 8( »تــسا ییاهرگــسح و و هلصاف ،تکرح ،ترارح ریظن یدراوم یریگ هزادنا یارب ییاهرگــسح

یانبم رب اه خساپ جارختــسا یارب هدنزاــس هک یوج یاه هدیدپ ریاــس Muller,( دــننک یم راک ،تــسا هدرــک یــحارط اه هدننک تکراــشم شــنک اه یرلاگ زا رنه ندرک جراخ یاعدا اب ،نامدیچ رــنه .)2006,195-207 لــماعت و تکراــشم ناوــنع تــحت یــهاگ و مدرــم ناــیم هــب نآ ندروآ و تــسا مزلا نآ رب هواــع .دهد یم بــیترت ار دوــخ هــنحص ،بــطاخم اــب نیا هک دنوــش بیغرت رــگیدکی اب تاــعاطا لداــبت هــب ناگدــننکدیدزاب ،قیرط نیا زا و دوــش یم رــسیم بولطم ینامدیچ یحارط طــسوت رما شناد لداــبت دنیارف رد ،ناــبطاخم ریاــس هدهاــشم اب ناگدننکدیدزاب یتیلاعف اــت دوــش بــیغرت رــبراک هــکنآ یارــب .دــنبای یم روــضح هــبرجت و ییادتبا کرــحم یاراد ناــمدیچ تــسا مزلا ،دنک عورــش ار ینامــسج یدارا لمع نیتسخن بجوم هک دشاب هتشاد ییاه هناشن ینعی دشاب یدام هچ ناــمدیچ نورد کرحم .دوــش نامدیچ لاــبق رد بــطاخم لماعت هــب ار بطاخم هــک تــسا یا هــفلؤم نــیرتهب ،یــلاتیجید هــچ و دنک یم دودحم یا هنوگ هب ار بطاخم لامعا هرتسگ و دزاس یم بیغرت .)Welkian,2010, 8( دــهد صیخــشت ار لامعا نآ دناوتب نامدیچ هــک یتبــسن هک یطابترا یاهرنه یــسانشابیز صاــخ یــگژیو ،یــلکروط هب و تــسا طوبرم نآ داجیا هب مه ،دنراد زــین ینف یاه یگژیو اــب کــیدزن مه رد رگید یرنه بلاق ره زا شیب هزوح نیا رد هک نآ تفایرد هــب مــه یاه یگژیو نیا .)Lieser & Baumgärtel, 2009, 13( دنوــش یم ماغدا و تــسا یدام یــش کــی زا شــیب دادــخر کــی داــجیا دــننامه صاــخ رت مهم و نامز و اضف اب طابترا یرارقرب زا دیدج ًاماک شور کی نیاربانب ناکما هک تسا دنمرنه طسوت هدش هدیشیدنا یرگ لماعت کی همه زا .)Popper,1993, 119( دهد یم ار قاخ طابتراّ یفارگوپیات .2-2 ات دوــش یم ماجنا فورح اب هــک ییاه یحارط و اــهراتفر هــعومجم نیا زا یتکرح ره و دــنک کیدزن یریوصت هجو هــب ار تاــملک و فورــح نامدیچ رنه ،یفارگوپیات" .تسا یفارگوپیات یتین و دصق ره اب و عون حارط نآ رد هــک تــسا یرــیوصت ناــبز کی هــب ندیــسر یارــب فورــح لکــش ،فورح هلصاف ،هزادــنا دننام نــتم رصانع رــییغت اــب دــشوک یم ،تــسد نــیا زا یدراوــم و یدــنب فارگ اراپ ،طوــطخ هــلصاف ،فورــح و راتــشون هــب یرــیوصت هــجو نداد اــب و دروآ دوــجو هــب یرــصب یــنابز هب ؛)Jury, 2006, 63( »دنک داجیا یرصب ریثأت ،نآ یاه یگژیو تیوقت یزاسریوصت ،یــسانش نابز یاه هناــشن اب یفارگوپیات رد رگید ترابع ینعی دــشاب یراگن موهفم تروص هب هچ ریواصت نیا .دوــش یم ماجنا نآ ییانعم راــب دناوتب هملک ندــش هدناوخ نمض ای و لــبق بــطاخم هلیــسو هب هک یعازتنا رــیواصت تروــص هب هــچ و دــنک کرد یــتحار هب ار نیب ار یدنویپ دنمرنه تروــص ود ره رد ،دوــش یم داجیا گنر و مرــف اناوخ هکنآ زا لــبق ،یفارگوپیات راــثآ .تــسا هدرک داجیا رــیوصت و طــخ کیفارگوپیات رثا کی نیاربانب ؛تسا یریوصت مایپ کی یواح ،دشاب زین ییانعم لاــح نیع رد هک یــتاملک و فورح هــعومجم زا دــناوت یم رترثؤم هچره لاــسرا" ،رنه نیا زا فده .دــشاب هدــش لیکشت ،دنرادن رد رتــشیب ذوفن و مهافت و مــیهفت داــجیا ،مزلا طاــبترا یرارــقرب ،ماــیپ یداع راتشون زا رت نوزفا یزیچ دراوم نیا یگمه هک تسا نیبطاخم .دهد یم هداد یاج دوخ رد ار ارگ لماعت یفارگوپیات .1-2-2

یراثآ دــیلوت تــیلباق ناــحارط ،نردــم یاــه یروانف شرتــسگ اــب یبیکرت و لاــتیجید یاه هناــسر رتــسب رد ار روحم بطاخم و لــماعتم یفارگوپیات رد هدــمآ دوجو هب یــکیزیف و یدرکلمع تارــییغت .دــنتفای نابطاخم و نادنمرنه رایتخا رد ار نامز و اضف زا یدیدج داعبا ،زــین Park & Lee,( درک لیدبت ایوپ هب اتــسیا یتیدوجوم زا ار نآ و داد رارق رصانع زا تاعاطا لاقتنا رد ،یلماعت یفارگوپیات هــچرگ ا .)2013,393 دننامه یترابع هــب ای درب یم هرــهب لماعتمریغ عوــن اب کرتــشم یــنایب اما ،تــسا راتــشون و فورح یدیلک رصنع رب ینتبم اتــسیا یفارگوپیات یاه شور ،دیدج یاه هناسر زا هدرتسگ هدافتــسا نوچ ییاه هفلؤم اــب طاــبترا داــجیا و وــن مــیهافم نــتفای یارــب شاــت ،تواــفتم هــئارا اتــسیا یــفارگوپیات زا ار نآ ،خــساپ -کرــحم لدــم قــیرط زا بــطاخم ،دراد تیمها یلماعت یــفارگوپیات نامدیچ رد هــچنآ .دنک یم زــیامتم اب یرصب یلکــش یب ندناــسر رثک ادح هب هکلب تــسین ییاناوخ اــفرصً رد توافتم یاه شنک او نتخیگنارب و فورح یاه یگژیو زا هدافتــسا بطاخم و دنمرنه نایم هدنز یا هبرجت ک ارتــشا هجیتن رد و هدننیب و گنر ،تسارتنک ،تکرح ،رون نوچ ییاه هصخاــش طسوت هک تــسا .دریذپ یم تروص راتشون رد ییاضف و یرادینش رصانع ندوزفا یهاگ

یـــــــلماعت ناـــــــمدیچ ؛یـــــــتاعلاطم هرـــــــکیپ .3

"لرتنک روظنم هب" کیفارگوپیات

رثا یفرعم .1-3 هــیکرت لوبناتــسا رد قاــخ و یا هتــشرانیب ییویدوتــسا ،نــب اــتون یارب یروانف نــیرتدیدج اب لاتیجید تاــیبرجت صصختم هک تــسا رــب نآ زــکرمت و دــشاب یم یرــنه یاــهداینب و یــللملا نیب یاــهدنرب تاــعاطا .تــسا ناــمدیچ و یــلماعت تاــیبرجت ،یــیوئدیو تــشاگن یحارط هورــگ یاضعا اــما تــسین تــسد رد نآ نادــنمرنه زا یــقیقد لیکــشت رــفن 6 ،ار "لرــتنک روــظنم هب" یــلماعت ناــمدیچ یارــجا و رد راــب نیتــسخن ،کــیفارگوپیات یــلماعت ناــمدیچ نــیا .دــنهد یم نآ رد هک دش قلخ دنله ²²تومیرف هراونــشج توعد هب و 2011 لاــس شیامن هب یموهفم یراتخاــس رد ون یاه هناــسر فلتخم یاــه هژورپ نوچ ییاهروــشک رد راب نیدنچ ،2015 لاــس ات نآ زا ســپ .دــندمآرد .دش هئارا زین هیکرت و هدحتم تلاایا ،هسنارف

."لرتنک روظنم هب" کیفارگوپیات هژورپ -1 ریوصت )www.notabenevisual.com( :ذخأم

تاــملک زا هدــش هتخاس یــلماعت یاه هیاــس ،"لرــتنک روــظنم هب"

هدافتسا و یتکرح و یرادید یاه هناسر زا لکــشتم ینامدیچ ،تــسا رصانع و یفارگوپیات زا یدــنم هرهب اب هک ایدم ناونع هب ناــسنا ندــب زا نیا .دزادرــپ یم یقاخا لوصا و قاــخا دروم رد ثــحب هــب یراتــشون و رون دض هیاــس ساکعنا و نیمز یور رب ناور یراتــشون رب ینتبم ،رثا یا هعومجم ؛تــسا لباقم راوید رب نآ بطاخم تاکرح کیفارگوپیات شــیامن هــب ار رــثا یاوــتحم هــک یــتارابع و اــه هژاو اــب دــتمم نوــتم زا یگتــسباو و لماعت ،هژورــپ نیا دروــم رد هــتکن نــیرت مهم .دــنراذگ یم اوتحم ندناوخ یارب رگ اشامت هک ارچ ،تسا بطاخم تکراشم هب نآ ،تکراــشم نیا رد .ددرگ یم رــثا زا یــشخب و دراذگ یم اپ ناــمدیچ هــب رییغت وا تــکرح اــب هک تــشاد دــهاوخ تواــفتم یا هیاــس هدــننیب رــه ،رگید یترابع هب .دوــش یم بجوم ار یتوافتم هئارا هجیتن رد و دنک یم یاوــتحم .)1رــیوصت( دراد ناــیرج دارــفا هیاــس رد "لرــتنک روــظنم هب"

دارفا هیاس بلاق رد و نیمز یور رب هدــش یفارگوپیات راتــشون زیمآ هیانک یعامتجا تایمحت لباقم رد یگتسبمه هب مدرم قیوشت" ،راوید رب هلباقم هک تــسا نآ نیبم و تــسا یقوقح یاــهراجنه ذوــفن لامعا و Gölge( "دهاک یم تنوــشخ و ²³تیزاجم ،راصحنا زا ،اهراجنه نیا اب یــسایس یا هینایب دننامه ار رثا نتم ،نب اــتون .)& Gözlükçü, 2015 ،هدرک یحارط هــک یمتــسیس نورد ،نآ یحیولت یانعم هک دــناد یم رد هدــننیب تاک اردا یــگنوگچ اــب یزاــب ،نآ زا فدــه و تــسا رتتــسم .دــشاب یم لعفنم دارفا دقن نینچمه و نارگید و دوخ شــنک لــباقم ،نادنز ،تنوــشخ نوچ یعونتم تاــعوضوم ،²⁴روکذم یــقاخا نــتم .دهد یم ششوپ ار تسد نیا زا یلئاسم و یعامتجا یاهراجنه نامدیچ رد بطاخم شقن .2-3 هب یدایز یگتــسباو ،یلماعت نامدیچ ،دــش هتفگ هــک روــط نامه ،رگ اشامت تکرح باتزاب زین رثا نیا رد ،دراد بطاخم هنلااعف تکراشم .دوش یم رهاظ لباقم راوید و نیمز حطس رب هیوناث یریوصت لکش هب تیدوجوم هب نداد لکــش یارب دوخ ندب زا هدننک تکراــشم عقاو رد .دزاــس یم ار دوخ بوــلطم یاهوگلا و لاکــشا ،هدرــک هدافتــسا نــتم روــظنم هب لااــمتحا ،ناــمدیچ رد بــطاخم روــضح ،تــسخن ماگ ردً یــشان یگدز تفگــش ناوت یمن اما ،دریذپ یم تروص اوتحم ندــناوخ یو رت ینلاوط ناــمز ندرک یرپــس ببــس هــک ار یژوــلونکت یوداــج زا رد بــطاخم روــضح .تــفرگ هدــیدان ،دوــش یم ناــمدیچ یاــضف رد یراذگرثا تهج یــیاه یدورو ندرک مهارف بــجوم ،رثا یرنه دــنیآرف نــیا رد .دــنک یم دــیلوت و نــییعت ار هــجیتن هــک تــساه یجورخ رــب فورح رب دوــخ هیاــس باتزاب و یمرگرــس هبنج هــب اهنت یــخرب ،ناــیم یاضف هب اــپ نتم رت قیقد ندناوخ تــهج یا هدع ،دــننک یم هدنــسب ناگدننک تکراــشم رگید یاــشامت هب زین یخرب و دنراذگ یم ناــمدیچ تاکرح اــب هک دراد یــتوافتم هیاــس ،هدننک تکراــشم رــه .دــنزادرپ یم رد ،وا تیلاعف لرتنک موزل نیاربانب ،دهد یم لکــش رییغت شا یکیزیف .دــسر یم رظن هب رثؤم کیفارگوپیات بیکرت یگنهامه و نتم ییاناوخ ،دارــفا تواــفتم تاکرــح طــسوت کــیفارگوپیات بــلاق رــییغت مــغریلع هدــش یحارط لماعت نــینچمه ،دوــش یمن ضوــع تاــملک یاوــتحم هک ینعم نیدب ،تــسین دودحم یتیلباق و تباث یرادومن رــب یــنتبم یراگزاس و فاطعنا ،اه هیاس رییغت اب هدش یفارگوپیات راتــشون یبایزاب

دادعت هچ ره .دهد یم ناشن بطاخم یاه شنک اب ههجاوم رد ار رثا فذح لیلد هــب ،دــشاب رتــشیب دارفا یکیزیف لاصتا و هدننک تکراــشم و ددرگ یم رهاظ هحفص رب یرتــشیب راتــشون ،یلاخ یاهاضف و هلصاف .تسا ناسر یرای اوتحم رتهب کرد و ندناوخ تلوهس رد هلئسم نیا و یناگمه یوــگتفگ یارــب یلمحم دننامه رــما نــیا ،رــگید یترابع هب ییوــسمه رب هواع هک تــسا ناگدننک تکراــشم نایم رتــشیب طاــبترا رد یعمج یــشات ،راتــشون یقاخا یاوتحم رد دــکؤم یگتــسبمه اــب رگیدکی اب نیبطاخم تاــعاطا یراذگ ک ارتــشا و ینعم فــشک تهج زا یهوبنا یوــس زا ،"لرتنک روظنم هب" هــک یدوجواب .دوــش یم یــقلت هبرجت ،صخــش ره یارب یلو ،دوــش یم کرد و دیلوت ناگدــننکدیدزاب و دتفا یم قافتا یا هیلا و جیردت هب هــک دنزیم مقر ار یتوافتم یــلماعت .دنک یم زاب ار لاعفنا و تیلاعف نایم هرگ نامدیچ رد یرصب رصانع و رازبا .3-3 کیژولونکت یاــهرازبا زا هدافتــسا ،رصاعم رنه یاه یگژیو زا یــکی ،هشقن ،رادومن لکــش هب یا هناــسردنچ رنه رد ریوصت .تــسا هناــسر رهاظ وئدیو نوــچ هناروانف یاــهرازبا اــب و یــلاتیجید رــیواصت ،ســکع هجوت لباق هناــسر و رنه یرــیگرد زین "لرــتنک روــظنم هب" رد .ددرــگ یم

26یتکرح یاهروــسنس ²⁵لاو وئدیو دننامه ییون یاه هناــسر .تــسا ندب و یــشبنج یفارگوپیات رصانع اب قیفلت رد ،یزادرــپرون طیاــسو و بذج اب و دنا هدمآرد زادرپ هدیا و دنمرنه تــیاور تمدخ هب ،هدــننیب .دنزادنا یم راک هب ار نامدیچ ،تکرح هب وا بیغرت و بطاخم و دنا هتــسب شقن نیمز حطــس رب اه هژاو ،دــش هتفگ هــک روــط نامه تاملک هئارا یارــب یبلاق شندب ،دوــش هفاضا اضف هب یربراک هــچنانچ رصانع نــیا اب نامزمه هــک تــسا لــباقم راوــید ،نآ زا ســپ و ددرــگ یم ناکم و اــضف نیاربانب ؛دــنک یم شقن یاــفیا شــیامن هحفص ناوــنع هب .تــسا "لرتنک روظنم هب" رد یــسررب لباق دراوم زا رگید یکی رثا شیامن و صقن یب شــیامن تــهج کــیرات و روــصحم یــناکم هــب زاــین ادــتبا رد

ًاتبــسن ییاضف نآ زا سپ ،دــسر یم رظن هب یرورض بــسانم یزادرپرون راتشون نایم تسارتنک داجیا یارب ار مزلا یگریت دناوتب هک یثنخ و یلاخ شیازفا نینچمه .دوش یم ساسحا ،دنک مهارف هایس یاضف و دیفس فذــح ثــعاب ،هــطوحم رد اــهنآ ژاــتنوم و ناگدننک تکراــشم تــیعمج هطوحم یکیرات و رت هدرتــسگ ،ناکم هچ ره .ددرــگ یم یفنم یاــهاضف و یراذــگرثا ،رت عیــسو بطاخم تــیلاعف نادــیم ،دوــش رتــشیب فارــطا لمأت لباق هتکن .دوش یم لصاح یرتهب دید و رت ناسآ راتشون ییاناوخ ره هک تسا نامدیچ رد ناشن یب و راد ناشن یاضف نایم زیامت ،رگید هواع .دنا هدرک مهارف بطاخم شواک یارب یا هصرع ،هزادنا کی هب ود نیدب ،تــسا ینامتفگ هراومه یلماعت نامدیچ یاضف یــحارط نآ رــب مغریلع و تــسا هتفهن هدننیب شنک او رد حارــط رکفت یلجت هــک یــنعم نایم هتفرگ لکش طابترا ،رثا رد زادرپ هدیا یکیزیف ریغ و یعازتنا روضح .دتفا یم قافتا نامزمه بطاخم و وا یداع یزادرپرون کی زا رــتارف یا هژورپ هچرگ ا ،"لرتنک روــظنم هب"

یبوخ هب زین ار دارفا هیاس باتزاب و یکیرات و رون نایم لباقت اما ،تسا نامدیچ تــیفیک ،روــن تهج و تدــش نــینچمه ،دــنک یم ســکعنم

یرصنع مکح رد روــن .دنک یم رــثاتم ار اــضف زا دارــفا یــساسحا کرد و هئارا هک یدیفس گنر اب و تسا راتشون و فورح شیامن رازبا ،یرصب و راتــشون یگتــسجرب بجوم ،رثا هایــس و کــیرات یاــضف رد ،دــنک یم هک ریغتم و تباث یزادرپرون هدمع توافت .ددرگ یم هدننیب هاگن بلج طیارش اب یناوخ مه تیلباق رد ،میدهاش ار مود عون یلماعت یرثا رد ،ریغتم یزادرــپرون هــک هــنوگ نآ ،دــشاب یم رــبراک تــساوخ و یــطیحم گنهامه دــشاب دیاب هک یزیچ نآ اب ار دوــخ دنک یم یعــس هــظحلره و دــهد یم بــطاخم هــب صاــخ یــتفلا ســح ،یــگنهامه نــیا .دــنک ییاناوت هک ارچ دیمان دنمشوه ای هدنز ار یزادرپرون زا عون نیا ناوت یم بطاخم هتساوخ زا یئزج ار نآ ،هناسر نیا رد تلاح رییغت و ییایوپ گنر زا یرــثا ،نامدیچ نــیا رد ،دــش هتفگ هچنآ رــب فاــضم .دــنک یم اب هک راتشون نایم یفنم یاضف و فارطا طیحم اهنت هدننیب ،تسین تیدودحم یاتسار رد رما نیا ،دنیب یم ار تسا هدهاشم لباق هایــس یهدناماــس دــناوت یم ،مــحازم اــضعب رــصانع تــیؤر شــهاک و اــضفً کیفارگوپیات دیفــس راتــشون ندــش رــت یوق رد هــکنانچ ،دــشاب هدــش .دــسر یم رــظن هــب هنادنمــشوه یدــیهمت ،هدــننیب زــکرمت نــیمأت و زا هدافتــسا زا دــیاب ،ناــمدیچ رد رــثؤم یرــصب رــصانع رــگید زا درب مان فورح بیکرت یارب یــبلاق ناونع هب یناــسنا مرف یاه تیفرظ .دوش یم رهاظ یفنم تئیه رد نیمز رب و تبثم لکش هب راوید رب هک اب بــسانتم اریز دهاک یم رثا یتخاونکی زا شبنج اب مأوت یناــسنا مرف شیامن هب دیدج یحرط هظحلره ،وا تیلاعف و هدننیب ره ندب راتخاس نیمز حطس رب هدش لیکشت لیطتسم زا دیابن نایم نیا رد .دراذگ یم رد یلیطتــسم بلاق نیا هک ارچ ،دــش لفاغ راتــشون لمحم ناونع هب ار یرصب یــنزاوت و لداــعت ،راوــید یاریم و کرــحتم لاکــشا اــب لــباقت .دهد یم هدننیب دید راتخاس هب یبسن یماکحتسا و دوش یم بجوم رد نامدیچ رصنع نیرت یداینب ناونع هب زین کیفارگوپیات راتــشون روکذم یاه مرف رد ار یــمظنم یرــصب و یزاجم تفاب ،تــسخن ناــپ روطس رد نآ صخاش یاه یگژیو و یروص تاییزج هک دنک یم هضرع هقادم دروــم لیصفت هب تلاتــشگ یرصب ک اردا لوــصا رــظنم زا و یــتآ .تفرگ دهاوخ رارق تلاتشگ یرصب ک اردا لوصا ساسا رب رثا لیلحت .4-3 یصاخ یورین ،تلاتشگ رد هک دندقتعم تلاتــشگ ناــسانش ناور ینیعم یاه بلاق و لاکشا ،اه حرط رد ار روما و لئاسم هک دراد دوجو نیا هب .دنک یم یزیر هیاپ ار شنیب و ک اردا داینب و دهد یم نامزاــس زا و دــیآ یم رامــش هــب تلاتــشگ یاــه یگژیو زا یهد نامزاــس ،ببــس نیناوق دنمدوس شخب .تسا هتفای لیکشت یا هناگ تفه یاه نوناق رایــسب هک تــسا نآ یرصب تاطابترا و یــحارط رد ،تلاتــشگ یرــصب یدایز یاه تدم ،نــیناوق نیا .دوــش یم یزاــس هدایپ و کرد ناــسآ نآ زا ناحارط زا یلیلق هدع هکنیا ات دندش یم لامعا یدعبود راثآ رد بطاخم اب طابترا و تکرح لماــش هک یلماعت یاه هناــسر یحارط رد تلاتــشگ هیرظن دربراک هــکنیا هب هــجوت اب .دــندرک هدافتــسا ،دــش یم ،دشاب یا هناــسردنچ و یلماعت هدیچیپ یاه طیحم رد تــسا نکمم یــلماعت ناــمدیچ رد نآ یــک اردا یهد نامزاــس نــیناوق یــسررب هــب .میزادرپ یم "لرتنک روظنم هب" یفارگوپیات تهباشم لصا .1-4-3

تایصوصخ یاراد هک ار یرصانع یرطف تروص هب ناــسنا مــشچ .دنیب یم دحاو هورگ کی ای و هعومجم کی تروص هب دنرگیدکی هباشم یزاس هداس یاه هار زا یکی ،یرصب رثا کی رد هباشم یازجا یدنب هورگ رد دناوت یم هباــشت .دــشاب یم رتهب تفایرد و کرد یارب ناــسنا نهذ دتفیب قافتا ...و تــهج ،هلصاف ،گنر ،هزادــنا ،لکــش یرصب رــصانع تبــسن یرت یوق تلاتــشگ زا ،هزادنا و داعبا ساــسا رب یدنب هورگ هــک رگید یور .)34، 1387 ،هدازاضر( تــسا رادروخرب تاهباــشت رگید هب ،میتــسه یدنب هورگ لابند هــب ام یتقو هــک تــسا نیا هباــشت نوناق یحارط رد .دنوــش یم راکــشآ و صخــشم یناــسآ هب هباــشمان یایــشا هــچ ایــشا هــکنیا هــب ار هدــنناوخ لــیامت ،کرــحتم یازــجا ،یــلماعت هژیو هب ،دهد یم شیازفا ،دنرگیدکی هب قلعتم یموهفم هچ و یکیزیف .)Graham, 2008, 9( دننک یم تکرح هباــشم یریــسم رد هک ییازجا داــعبا رد تهباــشم لــصا یــسررب :هزادــنا رد هباــشت .1-1-4-3 نیتسخن ،بلاغ تلاتشگ ناونع هب "لرتنک روظنم هب" نامدیچ فورح یاضف هب طوبرم ،تنوف داعبا .تسا رثا یاه تهباشم هعلاطم رد ماگ ،نآ نییعت یارــب و تــسا فورح رود هــب یــلایخ هــندب کــی زا یــئرمان حارط تیاهن رد و ندناوخ طیارــش ،هدنناوخ ،عوضوم نوچ یــلماوع و رداک ،تــنوف هزادنا شنیزگ رد مــهم تاکن زا یــکی .تــسا راذــگریثأت نامدیچ نیا رد راتــشون یریگرارق هدودــحم .تــسا یرصب هدودحم تــسا هدــش هیبعت نیمز حطــس و راوــید رــب هــک تــسا شــیامن هحفص رب دیک أت مدــع زا ناــشن ،نتم شیامن رد تخاونکی داــعبا زا هدافتــسا تقد نتخیگناینرب لااــمتحا زادرــپ هدیا تین .تــسا صاخ یا هــطقنً یداــعبا باــختنا اــب ،ساــسا نــیا رــب و هدوــب هدــنناوخ تیــساسح و اــمرف مکح بــلطم رــب ار زــکرمتمریغ یــتلاح ،نــتم ماــمت یارــب تــباث و عیرس یهاگن ،هدننیب مــشچ ات دوــش یم ثعاب رما نیا ؛تــسا هدرک تاییزج رــب دیک أت دــقاف یتیلک هــب و دنک هــیهت نــتم زا ارذــگ ینکــسا یندناوخ یارب ار مشچ ،فورح هزادنا میظنت رد فاطعنا مدع .دسرب هب ییاتــسیا لیمحت مغریلع و دنک یم هدامآ هنینأمط نودب و عیرــس هتفرگرارق نامدیچ رد دوجوم تکرح رصنع اب لباقت رد ،یدنب بیکرت .)2ریوصت( تسا هدرک داجیا ار یرصب لداعت و رد هدافتسادروم تنوف عون و لکش :لکش رد هباشت .2-1-4-3 ار تاملک ناسنا مشچ .دنک یم یوریپ هباشت نوناق زا زین یفارگوپیات قیرط زا ندناوخ لمع و دهد یم صیخــشت فورح لکــش ساــسا رب

."لرتنک روظنم هب" نامدیچ رد تلاتشگ هزادنا و داعبا هباشت لصا -2 ریوصت )www.notabenevisual.com( :ذخأم

اب Arial تــنوف زا هدافتــسا نیاربانب ،دــتفا یمن قاــفتا فرــح هب فرح هب هجوت اب ،ماجــسنا داجیا رب هواع ،بیکرت رــساترس رد مک تماخض ،نتم یاوتحم رد هــک ینعم نیدب ،تــسا هدــش هتفرگ رظن رد اوــتحم فورح هباــشم لکــش هک دوــش یم هدید یدیلک میهافم یخرب رارکت نینچمه .دــشخب یم رثا هب ار ناــسکی ینزو و تــسا هدیا نیا لمکم هــک ارچ دروآ یــم لــمع هــب تــعنامم ندــناوخ دــنیارف رد یــگدیچیپ زا یفلتخم راشقا و نینــس زا نامدیچ رد ناگدننک تکراــشم و بطاخم رد یا هدــننک نییعت شــقن ،اوتحم زا اــهنآ ناــسآ تفایرد هــک دنتــسه .تشاد دهاوخ نامدیچ کرد و ارجا دنور درک هراشا ندناوخ طیارش هب ناوت یم تهابش نیا رگید لیلاد زا رد تابث یــعون هب زاــین ،طیحم مک روــن و نتم تــکرح هب هــجوت اــب هــک .دوــش یم ساــسحا ندناوخ تلوهــس تهج راتــشون ینوریب تروــص رد هک تــسا یدراوــم زا زــین اه هیاــس لکــش رد هباــشت ،نیا رــب هواــع .دوش داجیا تسا نکمم ،هدننک تکرش دارفا یگنهامه تروص یاهریغتم زا رــگید یــکی ،هــلصاف :هــلصاف رد هباــشت .3-1-4-3 باختنا .دوــش یم هدید ناــمدیچ یفارگوپیات رد هــک تــسا یهباــشتم و یقطنم یرتــسکاخ حطــس ،روطــس و فورح نایم بــسانم لــصاوف نتم مجح هب هــجوت اب هک دروآ یم دوــجو هب ار اه هتــشون زا یــتخاونکی ،نتم دایز اتبــسن مجح تلع هب ،رــثا نیا راتــشون رد .ددرــگ یم مــیظنتً ار نیمز لکــش لیطتــسم هحفص ماــمت و هــتفای شیازفا اهرطــس لوــط ندــش مگ و مــشچ یگتــسخ ،ندــش ینلاوط نــیا .دــهد یم شــشوپ ییاناوخ تلوهــس رد و دــشاب هتــشاد یپ رد دــناوت یم ار رطــس یادــتبا لصاوف زا تــسناوت یم حارط ،هصیقن نیا عفر یارب ،دنک داجیا لاخا دوخ اب زین ار یرصب سفنت هک دنک هدافتــسا روطــس نایم رد یرتــشیب لوط ؛درک هاگن زین یرگید هیواز زا ناوت یم اما ،دــشاب هتــشاد هارمه هب هب ار بــلاطم یگتــسویپ ،اهنآ نایم هباــشتم لصاوف و روطــس ناــسکی شیامن هحفص رد فورــح یــقفا شــنیچ هب هــجوت اــب و هتــشاد لاــبند رجنم تیاهن رد هــک تــسا هدرک رت هدرتــسگ ار هدنناوخ دید هزاب ،نــیمز نایم تباث لصاوف .ددرگ یم ندناوخ همادا تهج بطاخم قیوشت هب مدع و هتفریذپ تروــص یراتــشون نیناوق اب قباطم ،اهرطــس و فورــح هباــشت .دراذگ یم شیامن هب کیفارگوپیات بــیکرت رد ار یروآوــن و عوــنت رد یلو ،دشاب یمن نکممریغ هچرگ ا زین یناسنا یاه هیاس نایم لصاوف .تسا لوصح لباق دارفا هدش نییعت شیپ زا میمصت و لیامت تروص یگنر هدودحم ،"لرتنک روظنم هب"رد :گنر رد هباشت .4-1-4-3 هنیمز سپ رب نــشور راتــشون داضت و ددرگ یم هصاخ دیفــسو هایس هب هک ارچ ،تسا هدــش باختنا هنادنمــشوه روحم یوتحم یرثا رد هریت یارب ار نــکمم ییاناوخ نیرتــشیب ،دیفــسو هایس ناــیم یوق نــیابت .دــنک یم تــعنامم نآ یگتــسخ زا و دراد لاــبند هــب بــطاخم مــشچ یبــسانم هطبار ،یرــثا نورد یــسح لیلاد رــب هواــع ،گــنر باــختنا رد هک روــط نامه و دنک یم رارــقرب نتم یرتــسک اخ اــب رــهاظ ظاــحل زا زا لکــشتم نزاوــتم یرتــسک اخ ،دــش هراــشا لــصاوف هباــشت شــخب هدننک نییعت شــقن ،رــثا ییاناوخ رد ،یــفنم و تــبثم یاــضف بــیکرت روظنم هب کــیفارگوپیات یدنب بیکرت رد یــگنر عوــنت نــینچمه .دراد ادج و صاخ یبلطم دیک أت و یروآدای ،هتشون زا یشخب ندرک زیامتم نیا زا هدافتسا مدع هک دوــش یم ظاحل نتم هیقب زا ،تمــسق نآ درک ،یگنر یرــساترس هباــشت و یتخاونکی و ناــمدیچ نــیا رد تادــیهمت

،ساسا نیمه رب ،دراد تاملک و نتم تیلک ناسکی تیمها هب هراشا مامت و هدرکن هدافتسا یفارگوپیات رد یزاــس هتسجرب کینکت زا حارط .تسا هدومن یدنب هقبط ناسکی یشزرا و هورگ کی رد ار نتم ،یفارگوپیات رد رگید هباشتم رصنع :تهج رد هباشت .5-1-4-3 فاخرب لباقم راوید و نیمز شیامن هحفص رب راتــشون .تــسا تهج هحفص رد هــک تــسا تکرح لاح رد نــیتلا فورــح یراتــشون تــهج قباطم راوــید هحفص رد و هدــش زارت یقفا یلیطتــسم بلاق رد اــپ رــیز طوطخ شــیارآ ،بطاخم تانکــس و تلااــح عون ،یناــسنا روــگیف اــب راتشون تکرح ریــسم ،رگید یترابع هب .ددرگ یم صخــشم نآ یطیحم یابفلا یراتشون تهج فاخرب هک تسا هباشتم شیامن حوطس رد اهروگیف تــکرح ریــسم رد تهابــش .تــسا هدــش هتفرگ رظن رد نیتلا یگنهامه هب هتــسباو دراوم رگید دننامه دــیاب زــین ار ناــشیاه هیاس و .تسناد ناگدننک تکراشم ترواجم لصا .2-4-3 زا رتــشیب دــنرت کیدزن مــه هــب هــک ییایــشا ،لــصا نــیا قــبط رــب ییایشا .دنسر یم رظن هب طبترم ،دنراد هلصاف رگیدکی اب هک یرصانع یموزل ،یترواجم طابترا نداد ناــشن یارب ،دنتــسه هورگ کی رد هک نیا رب .)Bradly, 2014,11( دنــشاب ناــسمه ای و لکــش کی هک درادن ،دنوــش یم عقاو نآ رد یرصب راتخاــس کی رصانع هک ییاج ،ساــسا ترواجم لــصا ،بوخ سنانگ ارپ کــی لیکــشت رد .دــبای یم تــیمها .دور یــم رامــش هــب تهباــشم لــصا زا یرــت مهم لــماع ،یــکیدزن اــی رثا تلاتــشگ ندــش رت یوق ثعاب ،مه رانک رد لصا ود ره یرــیگراک هب رب یدنب هورگ رد هدــمع عوــن راــهچ .)34 ،1387،هدازاــضر( ددرــگ یم :زا دنا ترابع ترواجم لصا ساسا یرصب راتخاــس کی یازجا هچ رــه :²⁷اــه هبل یــکیدزن .1-2-4-3 هدید دــحاو هورگ کــی ناونع هب رتــشیب ،دنــشاب کیدزن مه هــب رتــشیب یازجا یراــنک یاه هبل هــک دتفا یم قاــفتا ینامز نــیا و دــش دــنهاوخ یواک او .)34 ،1387،هدازاــضر( دــنریگب رارق مــه رانک رد راتخاــس کــی نیمز و راوــید بناج ود رد ،"لرــتنک روــظنم هب" نامدیچ رد عوــن نــیا بــطاخم یاــپ رــیز لیطتــسم رد اــه هبل یــکیدزن .تــسا یــسررب لباق نتم و تــسا هدهاــشم لباق روطــس و فورح مک اتبــسن هلصاف طــسوتً هچنانچ .دنک یم لیمحت رظان مــشچ هب لکــش لیطتــسم یبلاق رد ار اب قباطم وا گنر هایس هیاس ،دراذگب نامدیچ یاضف هب اپ یرگ اشامت اجنآ زا یلو ؛دزادنا یم هلصاف روطــس و تاملک نایم شا یناــسنا روگیف ناگدننک تکراشم هیاس زا رت گرزب و رت عیسو یداعبا ،شیامن هحفص هک بجوم دناوت یمن زین نامأوت هدننک تکراشم نیدنچ یتح روضح ،دراد اه هبل یــکیدزن ترواــجم نوــناق ساــسا رــب راتــشون تلاتــشگ تــسسگ و یناــسنا یا هریجنز هک تــسا لوصح لباق یــنامز ،قافتا نــیا .ددرــگ تمسق دنچ ای ود هب ار نآ و دوش لیکــشت لیطتــسم هحفص رب لصتم زا یلیطتــسم لکــش ناک تلاتــشگ زین تروص نیا رد هک دنک میــسقت و فورــح نانچمه ،رــتدرخ حوطــس رد هــک یلاحرد تــفر دــهاوخ نــیب یکیدزن .دــنام دنهاوخ یقاب لــصا نیا رب رــگیدکی ترواــجم رد روطــس ،یناسنا توافتم تاکرح و تابسانت دوجو اب زین راوید هحفص رب اه هبل

و فورح لــصاوف نینچمه و ناگدننک تکراــشم هدودــحم مــیظنت هــب .تسا طبترم حارط طسوت طوطخ راتخاــس کــی یازــجا تــسا نــکمم :²⁸ساــمت .2-2-4-3 سمل ار رــگیدمه و دروــخرب مــه اــب هک دنوــش کــیدزن مــه هــب ناــنچ رگیدمه زا ،یرــصب ءزــج دنچ ای ود نآ زوــنه هکنیا رــب طورــشم دــننک زا رــثا نــیا رد ساــمت .)34 ،1387،هدازاــضر( دنــشاب صیخــشت لباق نآ تبثم لکــش هــک تــسا نــکمم ناگدننک تکراــشم لاــصتا قــیرط راوید یور رب روگیف دنچ بیکرت زا لکشتم هتسویپ یراتــشون طــسوت لصتم هیاــس تروص هب ،یفنم لکــش رد و دوب دهاوخ هدهاــشم لباق دقاف و هایس یحوطس تبیه رد هک تــسا نیمز رب ناگدننک تکراــشم .دشاب یم تیؤر لباق راتشون دهد یم خر ینامز تلاتشگ نیرت یوق :²⁹یناشوپ مه .3-2-4-3 زا ار دوــخ لقتــسم تیوه هکنآ نودــب ،یرصب راتخاــس کی رــصانع هــک ینامز قــیرط نیا زا ترواــجم .دنناــشوپب ار رــگیدمه ،دــنهدب تــسد روضح ناــمدیچ رد هدننک تکراــشم کــی زا شــیب هــک دــتفا یم قاــفتا بقع و ولج هطساو هب ،راوید رب دارفا کیفارگوپیات هیاس و دشاب هتشاد زا ییاه شخب مک تسد ای و دوش قبطنم مه یور رب ،کی ره نداتسیا .)5ریوصت( دنهد ششوپ یوحن هب ار رگیدکی کیفارگوپیات هرکیپ یــجراخ رــصنع کــی زا هدافتــسا :³⁰ندرــک قیفلت .4-2-4-3 تــسا مــه راــنک رد راتخاــس کــی تواــفتم رــصانع یدــنب هورگ یارــب و رــصانع رــیز ندیــشک طــخ ،نآ یاــه شور نــیرت لومعم زا هــک تــسا ندرک نــشور هیاس و لکــش کی رد اهنآ ندرکروصحم ،اه ناملا ،قیفلت عوــن زا ترواجم هک دــسر یم رظن هــب .)34 ،1387،هدازاــضر(

هدــش نییعت شیپ زا میمصت و شنک هب هتــسباو ،دراوم رگید زا شــیب رد هدننک تکرــش کی زا شیب روضح تروص رد هک ارچ دــشاب بطاخم ،دارفا ندب زا رــیغ یجراخ یمــسج تلاخد و یــهارمه قــیرط زا و رــثا رد ،درک رارقرب یناــسنا کیفارگوپیات یاهروگیف ناــیم دنویپ ناوــت یم نیا هطــساو هب فورح یور رب یصخــشم یزیر همانرب تروص نیا ریغ .تسا هدشن ماجنا حارط بناج زا لصا رگید هب تبسن یرت یوق تلاتشگ ،یناــشوپ مه لماع ،یلکروط هب لحارم رد اه هبل یکیدزن سپس و سامت لماع .دهد یم هئارا لماوع ترواجم لصا ،رــثا هب یلک یهاگن رد .)ناــمه( دنریگ یم رارــق یدــعب زادرپ هدیا بــناج زا هــک تــسا یدروم اــهنت ،اــه هبل یــکیدزن قــیرط زا

یفارگوپیات رصنع طسوت و نامدیچ رد هدننک تکراشم روضح زا شیپ قــیفلت و یناــشوپ مه ،ساــمت و تــسا هدــش یزــیر همانرب و یــحارط روضح و هدننک تکراــشم شنک هب فرص یگتــسباو هک تــسا یدراوم .تشاد دهاوخ نامدیچ رد رفن کی زا شیب موادت لصا .3-4-3 تروص هب ،دنرگیدکی هب هتــسباو یاه حرط یاراد هک یــیاه کرحم طاــبترا .)172 ،1386،نایروپاــش( دنوــش یم تــفایرد یــک اردا دــحاو هدید رتــشیب ،دنا هتفرگرارق ینحنم ای طخ کی یور هک یرصانع نایم ینامز ات ،دشاب صاخ تهج کی لابند هب ناسنا مشچ یتقو .دوش یم یرصب راتخاس نآ یاهزرم ،دنکن رظن بلج یرگید هجوت لباق زیچ هک یط ام مشچ ،ساسا نیا رب .)Bradly, 2014,11-12( دنک یم لابند ار یناهگ ان تروص هب و مــظنمان ،لصفنم یاــهزرم هب یرطف دنیارف کــی و موادت هب لیم ام یک اردا دنیآرف رد .دــشخب یم رارمتــسا هدننک رییغت هتسکش و فاص زا شیب ینحنم و میام یاهزرم هب ندیشخب رارمتسا

."لرتنک روظنم هب" نامدیچ رد تلاتشگ ترواجم لصا -4 و 3 ریواصت )www.notabenevisual.com( :ذخأم ."لرتنک روظنم هب" نامدیچ رد تلاتشگ یناشوپ مه -5 ریوصت

)www.notabenevisual.com( :ذخأم

بلطم نیا رب تسا یحیضوت ،نوناق نیا .)34 ،1387،هدازاضر( تسا کی رد ار رگیدکی یرصب عوضوم کی فلتخم یاه تمــسق هنوگچ هک یریس طخ رد هلصاف ای تــسکش هنوگ چیه داجیا نودب یهد نامزاــس .)Carvalho, 2009,7( دننک یم لابند یرصب نایم طاــبترا لابند هــب ناــسنا مــشچ ،دــش هتفگ هک روــط نامه رصنع قیرط زا ،یلماعت رثا نیا رد موادت لصا نیاربانب تــسا لاکــشا مــشچ یــتکرح یــحارط رد هــکنآ لــیلد هــب ،تــسا هدــش زراــب تــکرح نیا رد .دهد یم هــمادا مه دوــش وحم رگ ا یتح ار راد هــلابند شــبنج یاهزرم و یناسنا هدننکرییغت ناهگ ان یاه مرف رارمتسا ،زین نامدیچ دریذپ یم تروــص رظان مــشچ طــسوت کیفارگوپیات فورــح لــصفنم .دنــشاب یم زین ینحنم ،لاکــشا نــیا یطیحم طوــطخ هــکنآ هژــیو هب مــسجت اب زین نیمز حطــس یراتــشون طوــطخ تــکرح رد دــید موادــت لیمکت ار یزرــم فورح لکــش مــشچ و هدــشرهاظ لیطتــسم لکــش یاتــسار رد ار رارمتــسا نیا ناوت یم تلاح نــیرت ییادتبا رد .دــنک یم .تفرگ رظن رد رگ اشامت یمرگرس نیمأت و هجوت بلج لیمکت ای یگچراپکی لصا .4-4-3 ای هدش هدناشوپ لکش کی زا یشخب هچنانچ ،لصا نیا ساسا رب تروص هب و دنک یم لیمکت ار نآ راکدوخ روط هب نهذ ،دشاب هداتفااج و صقان لاکــشا ام مــشچ رگید ینایب هــب .دــنیب یم لــماک لکــش کی ،1386 ،وــج کنارف( دــنیب یم هــچراپکی و لــماک تروــص هب ار ماــمتان مه شیپ ار رصانع بسچ کی لثم دناوت یم لماکت .)"یگتسب" لیذ .تسا وگلا ندرک ادیپ و ندید یارب رشب شیارگ نامه نیا .دراد هگن تاعاطا یــفاک هزادنا هب دــیاب هک تــسا نیا لماکت رد یدــیلک هــتکن تاعاطا رگ ا .دنک لیمکت شدوخ ار یقاب دناوتب مشچ ات ،دوــش هئارا یلک لکش کی ات دنوش یم هدید هناگ ادج تروص هب رصانع ،دنشاب مک Bradly,( دتفا یمن قافتا لماکت ،دوش هئارا دحزا شیب تاعاطا رگ ا و یحاون و لاکشا هکنآ تسخن ؛دراد یگژیو ود نوناق نیا .)2014, 6-7 ای یک اردا متــسیس هک نیا رگید و دنراد تیحجرا زاب لاکــشا هب هتــسب هب هتــسب لاکــشا و لصاوف تروص هب ار اــهنآ ای دنک یم رــپ ار زاــب طاــقن روــط هب .)Pomerantz & Kubovy, 2011, 20-22( دراذــگ یم شــیامن ناونع هب رــتدوز ار هتــسب حطــس کی ام مــشچ تفگ ناوت یم هــصاخ .)34-35 ،1384 ،رــتورگ( ار زاــب حطــس کی ات دــسانش یم لکــش کی یــنامز "لرــتنک روــظنم هب" رد یــگچراپکی لــصا یوجتــسج یاهروگیف دروــم رد یناــشوپ مه ترواجم لــصا هک دوــش یم قــقحم ناوت یم زــین ار روطــس نایم لــصاوف اــی و دــتفیب قاــفتا کــیفارگوپیات هک تــسناد نآ مرــف ندوــب زاــب تــهج یــلماع یناــسنا یاــهروگیف رد دوخ یارب ار روــگیف ره هاگ آدوخان تروص هب مــشچ ،تروص ود رــه رد لابند هب نــهذ اریز درک دهاوخ لــیمکت و مــسجت هناگ ادج لکــش هب هیاــس ناوت یم نینچمه .تــساهنآ ندرکرادیاپ یارــب لاکــشا نتــسب تــسناد طبترم نوــناق نــیا اــب ار نــیمز حطــس رــب ناگدننک تکراــشم و هدرــک دورو یلیطتــسم راتــشون هــب مــحازم یلاکــشا ناوــنع هب هــک رظان دید ،تلاح نــیا رد ،دننک یم راد هــشدخ ار نــتم زا یــیاه شخب دیامن لیمکت نهذ رد ار دارفا هیاــس ریز هدــش فذح تاملک دناوت یم لیطتسم نیا ینوریب یاه هبل رب یا هدننک تکراشم هیاــس هچنانچ ای دهاوخ روصتم دوخ یارب ار لیطتــسم یانــشآ و لماک مرف ،دریگ رارق

،راتــشون تکرح تلع هب .دراد تبارق موادــت نوناق اب لصا نــیا .دــش ار فورــح تــباث و تــسرد لکــش دــناوت یمن هدــننیب مــشچ لااــمتحاً ینمض روط هب ار تاــملک لــصا نیمه هب دانتــسا اب نــیاربانب ،دــنیبب .دیامن یم لماک ار اهنآ دوخ نهذ رد و دنز یم سدح هنیمز و لکش طباور لصا .5-4-3 نکمم هنیمز و لکــش نایم داضت هب هجوت اب ریوصت کــی شــناوخ

Gra-( تسا هتسباو نیابت و تسارتنک هب یک اردا لصا نیا .دوش یم هب رتشیب و تسا صیخــشت لباق هچنآ ریوصت کی رد .)ham, 2008, 3 ،رگید یترابع هب .دراد مان هنیمز یقبام و لکش ،دوــش یم هتخادرپ نآ .تسا هنیمز نآ زا ریغ و لکــش ،دنک یم بلج رتــشیب ار ام هجوت هچنآ هنیمز سپ نامه هنیمز هراومه هکنآ لوا ؛تسا تیمها زئاح هتکن ود هکنآ مود ،دراد دوجو ییاه توافت ود نآ ناــیم یدراوم رد و تــسین رظن هب ناسآ مه نادنچ هنیمز و لکــش نایم صیخــشت ،یدراوم رد هنیمز و لکش ،اهنآ رد هک دنا هنوگ نیا زا یتیوه ود لاکشا .دسر یمن و تایصوصخ یاراد ارــیز دننک یم ضوع ار دوخ یاج موادــم روــط هب .)95 ،1386،نایروپاش( دنا هباشم تاناکما شتــسارتنک تــلع هــب گنردیفــس نــتم ،یــسررب دروــم هــنومن رد هــجوت بلج و یگتــسجرب تــلع هــب و تــسا هدهاــشم لباق هــنیمز اــب زــیامتمان و مــهبم شــخب ،نآ رــب هواــع .دــشاب یم رــثا لکــش ،مــشچ ناوت یم ار تسا رت هدرتسگ و هدش زراب نآ رد راتشون هک یک اردا هزوح یبیکرت ،نامدیچ هب ناگدننک تکراــشم دورو اب .تفرگ رــظن رد هــنیمز حوطــس ناوــنع هب ار دارــفا هیاــس و لــباقم راوــید رــب ار لکــش دــنچ زا هک یتروصرد .مینک یم هدهاــشم لکــش ناونع هب نیمز یور رب یــفنم ترواجم لصا هطــساو هب ناگدننک تکراــشم کیفارگوپیات یاهروگیف صیخــشت و کیکفت لباق کی ره یاهزرم و دنریگب رارــق رــگیدکی یور نینچمه .دوــمن دــهاوخ اــفیا ار لکــش شــقن رــت کچوک مرــف ،دــشاب رد یرصنع ،نــیبطاخم زا یا هدــشن ینیب شیپ شــنک هطــساو هب رــگ ا یارب یرتــشیب لیامت ،درــیگ رارــق دــیک أت دروــم و هتــسجرب ناــمدیچ نایم طباور یلکروط هب" .تــشاد دهاوخ لکــش ناونع هب ندــش کرد داجیا یاتسار رد دناوت یم هرصاب یاطخ زا هدافتسا اب ،هنیمز و لکش هب دوخ زا یدایز یاه تیلباق بطاخم هجوت بلج و دیک أت ،تدــحو .)36 ،1387 ،هدازاضر( "دراذگب شیامن کرتشم تشونرس لصا .6-4-3 تسا طوبرم تلاتشگ کی رد دوجوم رصانع شبنج هب لصا نیا اتــسار کی رد و مه اــب هک یرصانع یرــصب راتخاــس کــی رد ور نــیا زا هدید هــعومجم ای دــحاو هورگ کــی ناونع هب ،دــنیآ یمرد شــبنج هــب ای دنتــسه رود مه زا ردقچ رصانع هــکنیا زا غراف .)ناــمه( دنوــش یم رییغت ای تکرح مه اب رگ ا دنراد توافت رگیدکی اب ردقچ یرهاظ رظن زا تــسین مه تکرح هب زاین یــهاگ .دنوــش یم طبترم رگیدکی هــب دــننک کرتشم تــشونرس لصا زا دنــشاب هتــشاد یکرتــشم دصقم هک نیمه .)Bradly, 2014, 13-14( دننک یم یوریپ شبنج ،راک نیا رد تکرح رصنع ،دش هراشا رت شیپ هک روط نامه