یبرع شرازگ ۀیاپرب یناساس یرایرهــش رد هچراپ یاه شقن ناساس ینب کولم باتک یاه هراگن زا یناهفصا هزمح
*یریمشک میرم .ناریا ،نارهت ،)س( ارهزلا هاگشناد ،رنه هدکشناد ،رنه شهوژپ یرتکد یوجشناد )96/10/23 :ییاهن شریذپ خیرات ،96/4/15 :هلاقم تفایرد خیرات(
هدیکچ یناساس رایرهــش/وناب هش 26 یاه شوپ نت ،یبرع نابز هب )ق.ه4( ایبنلأاو ضرلأا کول ُم ینــ َس باتک زا یزارف رد یناهفصا هزمح ،نوَ
لِب( هورگ 5 رد یناگژاو ،اه هماج فیصوت یارب وا .تــسا هدرک وگ زاب ناــساس ینب کولمروص باتک یاه هراگن هخــسن یور زا ار هدنایامنزاب هژیو یگنر و اه هورگ نیا زا یکی ینیــشنمه اب ار مادک ره و ،هدیزگرب )نوَ
لِب ْی ْش َو ،رَّن َد ُم ْیــ ْش َو ،بَه َّذلاِب ْیــ ْش َو ،حــ َّش َوُم اه شوپ نت فیصوت ینوگ انوگ .تــسا هدش ییاه ینوگرگد شوختــسد ،یپرد یپ یاه هدــس رد یبرع ناگژاو نیا یناعم .تــسا رد هتفگ شیپ ناگژاو یــناعم ۀــیاپرب ،ور شــیپ شهوژپ .تــساه ینوگرگد نــیمه زا هتــساخرب ،یزورــما یاــه نادرگرب و حرــش رد یاه هدیــشارت گنس و اه یراکزلف رب هناهاــش یاه هماج ییامنزاب ۀویــش رد شاکنک ،یخیرات یاه شرازگ یناوخزاب ،نهک یبرع ناــینب رــب ار یناــساس یاــه هچراپ زا یــهورگ ؛دــنیزگرب ار بــسانم موــهفم دــشوک یم نارود نآ یاــه هچراپ یــسررب و ،یناــساس .دیامزایب یتخانــش ناتساب یاه هتفای اــب شجنــس رد ار یناهفصا شرازــگ یتــسرد و ینیبزیر و ؛دــسانشب روــصلا یاــه ییامنزاب دوخ رد ار تخودرهوگ یاــه هماج ییامنزاب ۀویــش ود ،حــَّش َو ُم ؛تــسا نیگنر و هیارآ یب ییاه هچراپ ،نوَلِب دیآ یمرب هیوپ نــیا زا )درِگ یاه یدنب باق( یناساس یاه هچراپ یزادنا شقن نیرتانشآ ،رَّن َد ُم ْی ْش َو ؛تسا نیرز یاه هتفاب نامه بَه َّذلاِب ْی ْش َو ؛دراد ینمی یاه هچراپ ،قــیقد نادنچ هن ،هزورما هــک تــسا یططخم و هدــش یزادنا گنر یاه شقنم ،نوَ
لِب ْیــ ْش َو و ؛دــیامن یمزاب ار و یقیبطت - یفیصوت ۀویــش ،اه هداد یــسررب یارب ،نوگ انوگ یاهزارف رد و دراد یــخیرات یدرکیور ،شــهوژپ .دوــش یم هدــیمان .تسا یفیک ،اهنآ یسررب و ؛یا هناخباتک ،اه هداد یروآدرگ .دریگ یم یپ ار لیلحت
یدیلک یاه هژاو .رَّن َد ُم ؛) ْی ْش َو( ی َّش َو ُم ؛ح َّش َو ُم ؛)روصلا( ناساس ینب کولم روص ؛یناساس یاه هچراپ
.E-mail: Maryam_Keshmirey@yahoo.com ،021-77607828 :سکفلت*
همدقم
نآ زا ییاه هبنج هژیو هــب ،یناــساس رنه یایاوز یخرب رد شــهوژپ یاه شرازگ یناوخزاب دنمزاین ،تــسا هتشاد موادت دعب اه هدــس ات هک ،اــه شرازگ نــیا رد .تــسا یماــسا تــسخن یاه هدــس ناگدنــسیون یرتشیب تیمها شرثا ،دشاب هتفگ نخس رت هنانیبزیر هچره هدنسیون باتک یاه هراگن زا یــناهفصا هزمح یــبرع ِشرازگ ،ور نــیا زا .دــبای یم باتک زا یــشخب رد وا .دراد رایــسب تــیمها ناــهوژپرنه یارــب ،روــصلا رظن زا ار یماــسااشیپ یباتک یاه هراگن ،ءایبنلأا و ضرلأا کولم ینــ َس نیا رد وا .دیامن یمزاب کی هب کی ... و اه جات ،اــه شوپ نت ۀیارآ ،گــنر نایب یناگژاو بیکرت ای هژاو جنپ اب ار هناهاش یاه شوپ نت ،اه فیصوت ناگدنناوخ و یــناهفصا یارــب ،یــسررب دروم ۀــناگ جنپ هــچرگ .دــنک یم یناگژاو اب زورــما ۀدنناوخ ،تــسا هدوب ماــهبا یب )ق.ه 4( شا هرود مــه ناگژاو یخرب ،نامز تشذگ اب .دراد یگنیرید ،اه هدس هک تسور هبور اه حرش .تسا هتفای یا هزات یناعم ،یخرب ای هدش شومارف ای دربراک مک دنک یم هئارا هژاو کی یارــب ار ینعم دنچ هاگ ،یزورــما یاــه نادرگرب و ،نوگرانید ار رــَّن َد ُم ۀژاو ،هــنومن یارــب .دهاک یم شرازــگ ینــشور زا هــک اب هک تــسا ْیــ ْش َو ۀژاو ،رگید .دنناد یم تــفبرز یتح اــی تــخودرانید هنوگ نامه هــب یا هزات یبایربارب چــیه نودب ،نوــگ انوگ یاه تــشادرب یناوخزاب نایاپ رد هدنناوخ دوش یم ببــس یناگژاو ماهبا نیا .دیآ یم یاــه هماج زا ینــشور روــصت اــهنت هــن ،شرازــگ ِیــسراف یاــه نادرگرب یاــه هتفای و هدــناوخ هــچنآ ناــیم هــکلب ،دــشاب هتــشادن هناهاــش ،یناهفصا شرازــگ ییوگ .دــباین یگتــسبمه نارصاعم یاــه شهوژپ
زا رتارف و دنک یم هاگ آ رخاف ییاه هماج و روصم یباتک دوجو زا ار ام اهنت جنپ مک تسد ،وا یبرع ۀتشاگن هکیلاح رد .درب یمن ییاج هب هار ،نآ شهوژپ .تــسا هدرک یفرعم ینــشور هب ار یناــساس یاه هچراپ زا هورگ ییامنزاب تنس ،یخیرات یاه شرازگ ،نهک یــسانش هژاو ۀیاپرب رضاح رد .م 8-5 یاه هدس زا هدنام یاجرب یاه هچراپ و هناهاش یاه هرکیپ زا ار هورگ جنپ ،یناــساس یفاب هچراپ تادیلوت نایم زا )1 :تــسا نآ یپ نوگ انوگ یناعم نایم )2 ؛دسانشزاب یناهفصا شرازگ یناوخزاب قیرط یخیرات یاــه هتفای و راــثآ ناــینبرب ار نــیرتهب ،شرازــگ نــیا رد اــه هژاو یسانش هچراپ یاه هیوپ اب ار یناهفصا شرازگ یگتسبمه )3 ؛دنیزگرب .دهد ناشن یناساس :رد ،راعــش( کولم ینــس یاه هخــسن ناــیم رد )1 :هــتکن دــنچ اب )م 1961( تورــیب ۀخــسن ِناینبرب ار شــهوژپ ،)ز ،1346 ،یــناهفصا ،یهد سردآ رد )2 ؛میا هتفرگ یپ ینوکــسملا بوقعی فــسوی ۀمدقم یارب ار یناهفصا و )یــبرع( یلصا باتک هــب هراــشا یارب ار یــناهفصلإا ینب کولم رو ُّصلا یاه باتک مان )3 ؛میدیزگرب یسراف نادرگرب هب هراشا هاتوک ،ایبنلأاو ضرلأا کولم ین َس و صصقلاو خیراوتلا ل َمج ُم،ناــساس یناشن ،راثآ یسررب رد )4 ؛کولم ینس و لمجم ،روصلا :هب تسا هدش و URL اب دوــش یم یرادهگن نآ رد رــثا هک هزوــم تیاــس زا یا هــحفص .تسا هدش یفرعم هژیو یا هرامش
شهوژپ ۀنیشیپ
اه هنیمیس رب یناساس یاه هچراپ ییامنزاب ۀرابرد نمرک ا سیلیف اــی یزودرــهاوج یــیامنزاب دــناوت یم یا هــطقن یاــه هیارآ :دــسیون یم فیصوت زا ار ْیــ ْش َو وا ،54 تــشون یپ ۀیاپرب .دــشاب ْیــ ْش َو یاه هچراپ )م 1841 ،J Mohl ۀــسنارف نادرــگرب( لــمجم رد یناــساس ناهاــش یناهفصا شرازــگ رــگتیاور هــک )889 ،1387 ،نــمرک ا( دــسانش یمزاب هک تسا ینارگــشهوژپ نیتــسخن زا نمرک ا .تــسا )روصلا یاه هراگن(
راثآ یاه ییامنزاب و روصلا یخیرات شرازگ نایم یگتسبمه دشوک یم .دهد ناشن راو هراشا دنچره ار شــخب رد یــناریا ک اــشوپ ۀنیــشیپ یــسررب رد روــپءایض لــیلج تــسا هدروآ ار لمجم و کولم ینــس شرازگ ،یناــساس یاــه شوپ نت یزودلگ دننام ییاه هژاو یریگراک هب .)266-257 ،1343 ،روپءایض(
رد )اــجنامه( یزودــباق اــی )263 ،ناــمه( یزودرز ،)258 ،ناــمه(
هتخادرپن اه هژاو نــهک یناعم هب نادــنچ یو دهد یم ناــشن رثا نــیا ود نیا یاهزارف زا وا یسیونزاب .تسا هتفگزاب ار دوخ یاه تــشادرب و شا یهاگ آ رب ،دشاب یخیرات یسانش هژاو رب یکتم هکنآ زا شیب ،باتک .تسا راوتسا ناریا یتنس یاه هماج ینوگ انوگ زا ،تسا هدوب زین رگید یاه شهوژپ زا یرایسب عبنم ،یناهفصا شرازگ نــشور ،هدومنزاب یاه هچراپ ۀنوگ و اه هیارآ ،راــثآ نیا زا کی چــیه رد اــما ،1346( یرتشوش ماما یاه شهوژپ هب ناوت یم تسد نیا زا .دوش یمن
،1389( یماــس ؛)658 و 603 و 525 ،1368( نــس نتسیرک ؛)دعب هب 83 Canepa, 2009,( ،)209 ،1385 ؛50 ،1375( یرــیام یدمحم ؛)27-24 زا Nicolle )1996, 71( دــننام یخرب نایم نــیا رد .درــک هراــشا ... و )202 .تسا هتفای هار یناهفصا ییامنزاب هب لمجم باتک
شهوژپ شور
یاــه شخب دربــشیپ رد و تــسا یــخیرات ،شــهوژپ نــیا یــلک هاگــن .دوب دهاوخ اشگ هار یقیبطت و یلیلحت ،یفیصوت یاه هویش ،نآ نوگانوگ ره ،یناهفصا شرازگ رد یناگژاو هورگ جنپ یفرعم و روصلا اب ییانشآ زا سپ یاه گنهرف ۀیاپرب ،تسخن :میواک یم نینچ ار هناگ جنپ یاه مان زا کی سوماقلا ،)ق.ه 5ـ4( ةــغللا هــقف ،)ق.ه 4( ةــغللا جات دــننام یبرع نــهک ؛میوش یم انشآ هورگ نآ یارب هدــش هئارا یناعم اب ... و )ق.ه 8( طیحملا ؛)ق.ه 3( یربط خیرات ؛)ق.ه 6( لــمجم دننام یخیرات یاــه نتم ،مود 4( یربط ۀمان خیرات ؛)ق.ه 4-3( فارــشلأا و هــیبنتلا ؛)ق.ه 3-2( جاــتلا ... و )ق.ه 9ـ8( نودلخ نبا خیرات ۀمدقم ؛)ق.ه 5ـ4( یبلاعث خیرات ؛)ق.ه اب رتشیب هک ار نآ ،تسخن ۀلحرم رد یدربراک یناعم نایم زا و میواک یم ار
؛)یلیلحت و یقیبطت( مینیزگ یمرب ،دراد یناوخمه اه نتم نیا یاه هتفای راثآ رب اه هماج ییامنزاب اب ار یناهفصا نخس ،هدیزگرب ینعم ۀیاپرب ،موس هدید روصلا رد وا هچنآ زا یمسجت ات میجنس یم یناساس یگنس و یزلف یاه هچراپ یسررب اب ،مراهچ ؛)یفیصوت و یقیبطت( میروآ تسد هب ،تسا یگتسبمه و یناهفصا ییامنزاب تقد ،نآ زا رثأتم یاه هنومن ای یناساس و یقیبطت( مینک یم دنتسم یتخانش ناتساب یاهدرواتسد اب ار وا شرازگ یا هناخباتک عبانم زا هدافتسا اب شهوژپ یاه هداد .)یلیلحت - یفیصوت .تسا هدش یسررب یفیک شور هب و یروآدرگ
)ر َو ُّصلا( ناساس ینب کولم روص
ار نآ هــک تــسا یوــلهپ یاــه همان یادخ فــیدر رد روــصلا باــتک یــبرع هــب هاگ و دــندرک یم یــسیونور ،یماــسا تــسخن یاه هدــس اــت ۀرود ناگدنــسیون یخرب.1)643 و 133،فلا 1366 ،افص( دندنادرگ یمرب یرخطصا .دنا هدرک هراشا یناساس روصم یراگن خیرات تنس هب یماسا مان ناجرا زیــش ۀعلق رد یناــساس نارایرهــش یاه هراگن اب ییاه باتک زا یاــه هگرب اــب یــباتک زا یدوعــسم .)108 ،1368 ،نــس نتسیرک( درــب یم باتک نیا رد یناــساس نارایرهــش رــیوصت و .ق.ه 113 خــیرات هــب ســیفن یباتک ،یناهفصا هزمح .)100 -99 ،1389 ،یدوعــسم( دهد یم یــهاگ آ فیصوت و دــناوخ یم ناــساس ینب کوــلم روص ار هناهاــش یاــه هراگن اــب ،یــناهفصا ؛38 ،1961 ،یــناهفصلإا( دروآ یــم نآ یاه یــشاقن زا یــقیقد ،روصم یاه هتــشاگن ۀیاپرب هک تــسا یراثآ رگید زا لمجم .)46 ،1346 فیصوت رب یلیلاد هب ،شهوژپ نیا رد .دیامن یمزاب ار یناساس نارایرهش ناوت یم لــیلاد نیا ۀلمج زا ؛مــیا هدرک زــکرمت ر ّوصلا باــتک زا یــناهفصا یخرب اب شجنس رد یناهفصا شرازگ :یگدرتسگ .1 :درمشرب ار ریز تاکن هکیلاح رد .تسا لماک رایسب یحرش ،یدوعسم ۀتشون دننام رگید راثآ ار هراگن 26 یناهفصا ،دزادرپ یم نت دنچ یراگنرکیپ هب اهنت یدوعــسم اه هراگن هب هراــشا زا یرخطصا دننام یخرب :یزادرــپزیر .2 ؛دــیامن یم زاب یتقد نانچ اــب ار اه هراگن تاــییزج ،یــناهفصا ،رــبارب رد .دــنا هتفرن رــتارف یناــساس یاه یراگنرکیپ رگید اب یقیقد ِیدــننامه هک دهد یم حرــش ؛)108 ،1368 ،نــس نتسیرک( دراد )... و اه هنیمیــس ،اه هتــسجرب شقن(
شرازگ دننامه یزادرــپزیر رد لمجم نوچ یراثآ هچرگ :یماگــشیپ .3 ۀدنسیون .تسا هدش هتــشون نآ زا سپ ینامز تهج زا ،تــسا یناهفصا دنک یم هراشا شرثا شراگن رد کولم ینس باتک شقن هب دوخ ،لمجم و یــناهفصا یــسانش هژاو :ناگژاو شــنیزگ .4 ؛)935 ،ب 1366 ،اــفص(
دیک أت دروــم ،یناگژاو یاــه ینوگرگد و اه هــشیر ۀراــبرد یو یاــه شراگن ؛طب ،1346 ،یناهفصا :رد ،خوتیم( تسا رصاعم نارگشهوژپ زا یرایسب تهج زا یو نتم ،ور نیازا .)ات یب ،یمساقلاوباریم ؛ح ،نامه :رد ،راعش نیا رب ناوــت یم و دبای یم نادــنچود یتیمها یــفیصوت ناگژاو شــنیزگ .درک هیکت شهوژپ دربشیپ رد یناگژاو یاه توافت و شنیزگ
روصلا یاه هراگن زا یناهفصا شرازگ
یناــساس یرایرهــش خــیرات هــب کولم ینــس لوا باــب یــنایاپ زارــف یونابهــش ود و نارایرهــش ماــن ،شــخب نــیا رد یــناهفصا .دزادرــپ یم یارــب وا .دراگــن یم روــصلا یاــه هراگن ۀــیاپرب ار ناــنآ رــهاظ و یناــساس
.تــسا هدرب راک هــب ار یــناگژاو هورــگ اــی هژاو جــنپ ،اــه شوپ نت فــیصوت اب هناگ جنپ یاــه مان زا یکی ینیــشن مه اب اه نهاریپ و اهراولــش یــمامت و هژیو یاه گنر اب ییاه هماج )1 :تسا هدش نایب )نآ یب ای( هژیو یگنر )2 ؛میمان یم نوَ
لِب ار اهنآ ،وا یراذگ هژاو ۀویش زا یوریپ هب ام هک هیارآ یب فیصوت یارب )دروم کی زج هب( گنر ،اهنآ رد هک حَّش َو ُم یاه شوپ نت اه گنر مان اب رتمک هک ب َهَّ
ذلاِب )یــَّش َو ُم( ْیــ ْش َو )3 ؛تــسا هدمآ هنیمز )5 ؛)دنایامن یم ار هنیمز ، گنر( رَّن َد ُم )ی َّش َو ُم( ْی ْش َو )4 ؛دوش یم هدید .)تسا هدمآ اج همه ،هورگ نیا یارب گنر( ن َّول ُم ای نوَ َ
لِب )یَّش َو ُم( ْی ْش َو نوَ
لِب یاه هماج .1 هــنومن یارــب .تــسا شــقن یب اــما نــیگنر ،هورــگ نــیا یاــه هماج هب شراولش( »ینوجنامسآ ُهلیوار َس« :میناوخ یم ریشدرا راولش ۀرابرد :درگدزی رــسپ زوریف نهاریپ ای ،)38 ،1961 ،یــناهفصلإا ؛نامــسآ گنر تسا هنوگ نیمه ؛)44 ،نامه ؛تسا خرس وا نهاریپ( »ر َمحأ ُهراع َش«
)48 ،نامه( تخد ناروپ ،)39 ،نامه( روپاــش رسپ زمره یاهراولــش ،نامه( شاب ،)39 ،نامه( ریشدرا رــسپ روپاــش یاه نهاریپ ای ... و لمجم یسیونزاب رد هورگ نیا یاه هماج فیصوت .نآ دننامه و )44 نــتم دــننام ،یزورــما یاــه نادرگرب و )دــعب هــب 33 ،1318 ،ماــن یب(
،ات یب( یونیم یبتجم ای )دعب هــب 46 ،1346 ،یناهفصا( راعــش رفعج .درادن رگیدکی اب یتوافت چیه )756ـ755 یاه هچراپ هب نهک یاه هتــشون یخرب :یخیرات یاه شرازگ .1 -1 ۀراگنراوید فــصو رد )ق.ه 3( یرتحُب .دــنک یم هراــشا هرود نیا ۀداــس دیاتــس یم زبــس یاه هماج رد شبــسا رب راوــس ار ورــسخ ،یرــسک خاک نایناریا نــتفر و نیادم درــبن زارــف رد یرــبط .)20 ،1384 ،یــعیفر :رد(
و حاــس و ریرح و دنرپ و ابید و هرــقن و اــط ]...[ نایــسراپ« :دــسیون یم .)1753 ،1383 ،یرــبط( »دندربب ار یو نارتخد و یرــسک یاه هماج تاغللا ثاــیغ و ناهرب ،یدــسا گنهرف ،سرــفلا حاــحص ناگدنــسیون .دنا هدرک ینعم شقن یب ِنیمشیربا ۀچراپ ار دنرپ )1377 ،ادخهد :رد(
)م 628( ناریا اب دربن رد سویلک اره هاپــس میانغ تــسرهف رد 2نافوئت Rawlin- :رد( دنک یم هراشا هداس و راد شقن نیمــشیربا یاه ماج هبه شــشخب .)606 ،1368 ،نــس نتسیرک ؛son, nd, 531: endnote: 171 ،نودلخ نبا( 3یناــساس نارایرهــش زا یرایــسب هاگراــب رد یهاــش یادر ناوریــشونا ورــسخ دننام ،)379 و 357 ،1368 ،یــبلاعث ؛452 ،1375 هب هتسارآ ،ابید زا یتعلخ ،شا هدیزگرب ریما هب وا دنا هتشون .دوب ریگ ارف رظن هب .)56 ،1346 ،یناهفصا( دوب ریما نآ بقل هک دیشخب یم یشقن دنتخود یم هداس یاه هچراپ زا ار تسد نیا زا راختفا یاهادر دسر یم ریما نآ بقل ِروخرد یشقن ،داتفا یم مزلا ششخب نییآ یرازگرب هاگره و هناهاش شوپ نت هشیمه اه ادر نیا تسا ینتفگ .دندناشن یم هماج رب رایرهش یاه سابل ،رگید یخرب و ناوریشونا ۀرود رد میناد یم اریز ؛دوبن .)212 ،1386 ،ظحاج( دندیشخب یم یو کیدزن ناگتسب هب اهنت ار ،یناــساس ۀرود زا هدــنام یاجرب راــثآ :راــثآ رــب یــیامنزاب .2-1 مود روپاش راولــش .دنایامن یم ار هرود نیا نیچر ُپ و هداــس یاهریرح هدش ییامنزاب نانچ ناوارف یاه نیچ اب ،هیارآ چیه نودب )1 ریوصت(
حول تسا تسد نیا زا .دوش روآدای ار فیطل و هداس یریرح ات تسا
مود روپاــش شوپ نت ؛)URL1 ،دنلویلک ،م 4( هاگراکــش شقن اب یچگ ورسخ راولش ،)Gunter & Jett, 1992, 36 ،ریرف یرلاگ ،م 4 ،هنیمیس(
لوا روپاــش سابل ؛)URL2 ،نتیلوپورتم ،م 6-5 ،هرقن باقــشب( لوا ناوناب یاــه هماج )161 ،1387 ،نــمرک ا و پوــپ ؛روپاــشیب ،ســیدنت(
،1370 ،نمــشریگ ،ناریا یلم ۀزوم ،م 3( روپاــشیب یاه کییازوم رد ۀناخباتک ،م 4 ،هدیــشارت نیگن( لوا روپاــش شوــپلااب و راولــش ؛)142 .)1 فیدر ،1 لودج :هب دینک هاگن( ... و )152 ،نامه ؛سیراپ تسا هتسناوتن یناساس تفابزیر یاهدنرپ :اه هتفاب یسررب .3-1 ۀرود رادزارــط یاه هچراپ هکت یــخرب .دــنامب ناــما رد ناــمز بیــسآ زا ،2 ریوصت .دشاب یناــساس ۀداــس یاه هنومن روآدای دناوت یم یماــسا ،تخود مشیربا زارط اب هداس )978,76,400 ۀرامش هب تبث( یا هچراپ یاه هنومن هــب ار نآ ناوــت یم و )Truong, 2014( تــسا دادــغب تــفاب رایسب ،تسا هدش یم دیلوت )نوفسیت( هقطنم نیمه رد هک یناساس ،یزود مــشیربا( دیفــس ناتک و مــشیربا ۀــچراپ هکت .تــسناد کــیدزن ناــتک ؛)URL6 ؛31,19,2 ۀرامــش ،نــتیلوپورتم ،نارــیا ،ق.ه 4ـ3 ،زرــتلاو ،نارــیا رد هــتفای ،رــصم ،ق.ه 4( هدــش یشاقن زارــط اــب دیفــس و بــکرم اــب زارــط( مــشیربا راــت اــب هــچراپ ؛)URL7 ؛83,566 ۀرامــش )URL5 ؛963,95,3 ۀرامــش ،وــیراتنوا ۀزوــم ،نارــیا ،ق.ه 4 ،رز ۀــگرب یاه هیارآ ،راثآ نــیا یمامت رد .تــساه هتفاب نیا زا رگید یــیاه هنومن .تسا هدش یزادنا شقن ،هداــس یاه هچراپ تفاب زا سپ ،یراتــشون
حش َو ُم .2َّ
و )47 ،1961 ،یــناهفصلإا( هیوریــش راولــش یــیامنزاب رد یــناهفصا ریــشدرا و )44 ،نامه( دابق نهاریپ زین و )48 ،ناــمه( تــخد نیمرذآ یاج هب لمجم ۀدنــسیون .تــسا هدیزگرب ار حــَّش َو ُم ۀژاو )48 ،ناــمه(
نادرــگرب .)نوــَ
لِب دــننام( تــسا هدروآ ار اــه گنر ماــن اــهنت ،هژاو نــیا ،اــه گنهرف یــخرب .تــسا نــینچ زــین )756 ،اــت یب( یوــنیم یــبتجم ؛ َحــ َش َو ،1410 ،یرهوج( دنناد یم رهاوج و دیراورم هب هتــسارآ ار حــ َّش َو ُم خیرات رد .) َح َش َو ،2009 ،یناتسبلا ؛حاــ ّش ُولا 246 ،1426 ،یدابآزوریفلا دیناــشوپ هایــس یابید یابق ار هاــشنادرم ،ریما« :مــیناوخ یم یــقهیب حَّش َو ُم ،دیدج یاه گنهرف .)748 ،1390 ،یقهیب( »دیراورم هب ح َّش َو ُم ،1425 ،مان یب( تسا هدروآ ْی ْش َو اب انعم مه و هتسارآ ،هدش هداد تنیز ار توافت و نهک یاه گنهرف ساــسارب .)حــ َّش َو ُم ،1377 ،ادخهد ؛1033 یاه گنس هب هتسارآ ،یناهفصا ۀناگ جنپ یاه بیکرت رد ی َّش َو ُم و ح َّش َو ُم کی زج هب زین راعــش رفعج .میناد یم رت بــسانم حــَّش َو ُم یارب ار یتمیق
.)59 و 58 ،1346 ،یــناهفصا( تــسا هتــسناد عــ ّصرم ار حــَّش َو ُم ،دروــم ۀراــبرد ،یماــسا ۀرود ناگدنــسیون :یــخیرات یاــه شرازگ .1-2 شیامن یارب نایناریا .دنا هتشاگن رایسب یناــساس نیرهوگ یاه هماج ،یربط( دنتــسارآ یم رهوگ و رز هب ار ناــشیاه هاک ،دوخ نادناخ و رابت نیادم میانغ تسرهف رد یربط .)365 ،1375 ،یریام یدمحم :رد دنک یم هراشا »ابیدریغ ناشنرهاوج و ناــشنرهاوج تفبرز یابید« هب یزوددیراورم یاه هواتاپ ،سویلک اره دنا هتشون .)1820 ،1383 ،یربط(
دسیون یم یبلاعث .)644 ،1389 ،درپش :رد( درب تمینغ هب ناریا رابرد زا ،یبلاعث( دیشخب نیرهوگ و رخاف یکاشوپ ،زاتمم یبسا ،دومرپ هب زمره ار یناریا رادرــس ،متــسر نیرهوگ دنبرمک یاــهب ،یــمعلب .)419 ،1368 یاــه یزودرهوگ .)452 ،1373 ،یــمعلب( دــناوخ یم مرد رازــه داــتفه یاــه شرازگ ،اــه هماج رــب نوزفا هــک دوــب رــیگ ارف ناــنچ یناــساس یدمحم :رد ،یدوعــسم( تــخودرهوگ یاــه ناوخ ۀراــبرد یــنوگ انوگ ؛1739 ،1383 ،یرــبط( نیرهوگ یاــه مچرپ ،)257 ،1385 ،یرــیام ،1374 ،یدوعــسم ؛33ـ32 ،1368 ،یبلاعث ؛519 ،1363 ،نودلخ نبا ؛1825ـ1824 ،1383 ،یرــبط :رد( ناــشنرهوگ یاه یندرتــسگ ،)676 .تسا تسد رد ... و )523 ،1363 ،نودلخ نبا ؛466 ،1373 ،یمعلب هورگ ود رد ار نیرهوگ یاه سابل ییامنزاب :راثآ رب ییامنزاب .2-2 یاه لکــش)2 و کچوک یــلاخوت یاــه هریاد )1 :درــک یــسررب ناوــت یم ریوصت( هدازآ و روــگ مارــهب یاــه سابل رب ار تــسخن ۀویــش .رــ ُپوت گرزــب ۀعومجم ،م 6ـ5 ،نیمیس باقشب( دونیپــس هکلم و مارهب نهاریپ ؛)3 ۀــعومجم ،هرــقن لادــم( موــس مارــهب نــهاریپ ۀرتــسگ ؛)URL8 ،زرــتلاو هرقن فرــظ( لوا ورــسخ نــهاریپ ؛)9 ،1349 ،یــنایب هداز کــلم ،یدرــف ،دودنارز باقــشب( لوا درگدزی شوپلااب و )URL2 ،نتیلوپورتم ،م 6ـ5 نیا دنک یم نامگ نمرک ا .دــید ناوــت یم )URL 10 ،نــتیلوپورتم ،م 4 ،889 ،1387 ،نمرک ا( دشاب اه یزود گنــس ییامنزاب دناوت یم شوقن نهاریپ یاه هیام شقن ،هــنومن نیرتهب ،مود هورــگ زا .)54 تــشون یپ اب اه یزودرهوگ ،رــثا نیا رد .تــسا )5 ریوصت( ناتــسب قاط رد ورــسخ هاک .تــسا هدــش ییامنزاب رــ ُپوت و هتــسجرب ،دننام کــشا یاه لکــش 251 ،1387 ،نمرک ا و پوپ ؛ایناتیرب ۀزوم ،م 3 ،هرقن ۀکس( لوا ریشدرا ؛سیراپ ۀناخباتک ،م 6 ،نــیرهوگ ماــج( لوا یورــسخ ۀماج دــنب ،)پ ،یدرف ۀعومجم ،هرقن لادم( موس مارهب یادر )304 ،1370 ،نمشریگ ادزماروها یادر ۀراــنک و نــهاریپ ۀرتــسگ ،)9 ،1349 ،یــنایب هداز کــلم
.دودنارز ۀرقن باقشب ،مود روپاش -1ریوصت .ژاتیمرآ ،م 4 )URL4( :ذخام .تنکیجنپ .ه1 ،هراگنراوید -4ریوصت
)48 ،1390 ،یکستینلب( :ذخام
،روگ مارهب راکش ،هدازآ -3ریوصت .نتیلوپورتم ،م 5 )URL9( :ذخام
،ق.ه 300 .قارع ،یزود مــشیربا اب یناتک هداــس ۀچراپ هکت -2ریوصت .ویراتنوا ۀزوم )URL5( :ذخام
دنمرنه ،اهنآ رد هک تــسا یراثآ رگید زا )URL11 ،م 7 ،ناتــسب قاط(
.)2 فیدر ، 1لودج :هب دینک هاگن( تسا هدیزگرب ار ییامنزاب ۀویش نیا هورگ یــیامنزاب رد دــهد یم ناــشن هــتفگ شیپ یاــه هنومن یــسررب هورگ رد اــما ،تــسا هماج ۀنیمز گــنر نامه ،اــهرهوگ گــنر ،تــسخن لاکشا یارب ار هنیمز اب توافتم یگنر تسا هتسناوت یم دنمرنه ،مود رگید راب نونک ا .دیازفیب اه یزودرهوگ ۀولج رب ات دنیزگرب ر ُپوت و هتسجرب گنر هب هراشا اب دابق نهاریپ ییامنزاب .میدرگ یمزاب یناهفصا نخس هب و ضای َبلاِب احً َّش َو ُم ءام َّسلا نوَل یلَع( هدش هدروآ اهرهوگ و هچراپ ۀنیمز ،هیوریش یاه هماج یارب هک یلاح رد ،)44 ،1961 ،یناهفصلإا ؛داوــ َّسلا نوَ
ل یل َع( تــسا هدــش نایب هنیمز گنر اهنت ،تخد نیمرذآ و ریــشدرا ییامنزاب یگنوگچ مینک یم نامگ .)48 و 47 ،نامه ؛هح َّش َو ُم ءام َّسلا دننامه ،رگید هــس و مود هورگ ۀویــش هب روصلا رد دابق ۀماج یاه هیارآ ،)4 ریوصت( تنکیجنپ رد متــسر ۀراگنراوید .تــسا هدوب تــسخن هورگ نیب زا .میمان یم تسخن ۀویش هک تسا یزیچ نآ زا نشور یا هنومن یخرب و نیگنر یاه هتــسجرب شقن دوبن ،یناــساس یاه یــشاقن نتفر ۀراگنراوید دش ببــس نارود نآ ِناریا و دغــس رنه نایم اه یگــشیر مه .مینادب زارف نیا یارب یدنتسم ار تنکیجنپ یاــه یزودرهوگ زا یا هــنومن هــچرگ :اــه هتفاب یــسررب .3-2 یاه هناــشن ،نارگــشهوژپ ،تــسا هدیــسرن اــم تــسد هــب یناــساس .دــنا هتفای هرود نآ یاــه هتفاب یــخرب رــب ار نــیرهوگ یزود هــتخود هک تسا یبلق یاه هیام شقن یاراد ،روول ۀزوم رد یمشیربا ۀتفاب هکت ،1387 ،نمرک ا( تــسا هدوب کچوک یاه گنــس هب هتــسارآ ،اهتنا رد رد دیاــش هک نیلرب یتلود ۀزوــم رد یا هــچراپ تــسا نــینچمه .)880 ،نامه( تــسا هتــشاد یزود گنــس ،شا هــشوگراهچ یاه هیارآ نایم راثآ هک )ندنل تربلآ و ایروتکیو ،م 7( ینیمــشیربا ۀچراپ هکت ای )885 .)Mackie, 2002, 98( دراد دوخ رب یزود رهوگ
ب َه َّ
ذلاِب ی ْش َو .3 هــک تــسا یرــگید یــناگژاو هورــگ هــس ۀتــسه ،)یــ َّش َو ُم( ْیــ ْش َو ۀژاو یسررب کولم ینس رد ار هژاو نیا تسخن ،ور نیازا .دنک یم نایب یناهفصا یاه یزادنا شقن یارــب ار ْیــ ْش َو ،یبرع نهک یاه نتم ۀیاپرب .مــینک یم ، ْیــ ْش َو هکلب ،دــندرب یمن راک هــب هــچراپ ســنج هــب هراــشا اــی هدــش هتفاب ور نیازا .)136 ،2003 ،یــلعلا( دوب نآ تفاب زا سپ هچراپ رب یزادــنا شقن .دریگرب رد ار یزود نزوــس و یزادــنا گنر ،ندرک هنیراگن دــناوت یم ْیــ ْش َو ،1418 ،یــبلاعث( هــنیراگن یریگ ارف ،نیــشیپ یاــه گنهرف رد وجتــسج
،1425 ،مان یب ؛ ْی ْش َو ،1410 ،یرهوج ؛1343 ،1426 ،یدابآزوریفلا ؛265 ،ادخهد :رد ،برلاا یهتنم و رداصملا جات ؛ َی ْش َو ،2009 ،یناتسبلا ؛1036 ،فوــلعم ؛1343 ،1426 ،یداــبآزوریفلا( ندرــک نیگنر و ) ْیــ ْش َو :1377 رتشیب ار ) ْی ْش َو :1377 ،ادخهد :رد ،تاغللا ثایغ و یدسا ؛902 ،1973 ،ادخهد :رد هدمآ( جاردننآ و تاغللا ثایغ ناگدنــسیون .دهد یم ناــشن Dozi یبرع گنهرف لیذ ۀیاپرب نیعم دمحم نینچمه ،) ْیــ ْش َو :1377 نیمشیربا یا هچراپ ار ْیــ ْش َو ،)8 تــشون یپ ،2287 ،1342 ،ناهرب :رد(
ۀراــبرد .دــنا هدرک یــنعم )ناتــسکرت رد یرهــش( ْیــ ْش َو ۀــتفاب ،فــیطل و مان اب هارــمه ار ْیــ ْش َو ۀژاو ،یبرع نهک یاه نتم تــفگ دیاب رــیخا یــنعم ةراجتلا ةرصبت رد ظحاج ،هنومن یارب .دهد یم ناشن زین رگید یاهرهش درب یم مان »ةیردنکــسلإا و ةفوکلا ،]روپاــش[ روباــس« زاتمم یاه ْیــ ْش َو زا ،یناهفصلإا( »رَّن َد ُم یــ َّشو ُم« ِدننام یتامج رارکت .)137 ،2003 ،یــلعلا(
ینعم ،یناهفصا شرازگ رد )48 ،نامه( »ناوــلاب یــَّش َو ُم« ای )42 ،1961 .دنک یم رت ینتفریذپ نتم نیا رد ْی ْش َو یارب ار )گنر ای شقن اب( نتسارآ ،1961 ،یناهفصلإا( ب َهَّ
ذلاِب هاــشوم ءامسلا نول یلع ،زوریف راولــش ییامنزاب )43 ،نامه( بهذ اه َی ْش َو ءادوس ةاشوم ،درگدزی راولش و )44 هدومنزاب ناسکی ار زوریف راولش ،نوگ انوگ یاه نتم هچرگ .تسا هدش ۀدنسیون .دوش یم هدید ییاه توافت ،درگدزی راولش فیصوت رد ،تسا .)35 ،1318 ،مان یب( دیامن یم »رز هب اهگنر ،هایس ْی ْش َو« ار نآ ،لمجم ،یناهفصا( هتسناد نیرز ار نآ شوقن و هایس ار هچراپ ۀنیمز ،راعش رفعج تسا هدنادرگرب ]ناتسکرت[ ْی ْش َو ۀچراپ ار ْیــ ْش َو ،یونیم و )53 ،1346 ۀرازگ یــیانعم و یراتخاــس یدــننامه ۀــیاپرب .)756 ،اــت یب ،یوــنیم(
نأک ةاــشوم بایث ]ط ّ
اجــسلا[( برعلا ناــسل رد یا هلمج اب یناهفصا هــک یا هــنیراگن ۀــچراپ یــنعی ؛137 ،2003 ،یــلعلا :رد ،مــتاخ اه ْیــ ْش َو یراولــش :مینیزگ یمرب ار لمجم ۀتفگ )دــشاب متاخ دــننام شــیاه هیارآ اب نوگ انوگ یاه نتم تــسا نشور .راگنرز ِهایــس یاه شقن هب هتــسارآ اب هورگ نیا یاه هچراپ ندوب نیرز رس رب ،هتفگ شیپ یاه توافت دوجو رد هچراپ یاه هنوگ نیرتدنمشزرا زا نیرز یاه ْی ْش َو .دنیأر مه ،رگیدکی .)137 ،2003 ،یلعلا :رد ،ظحاج( تسا هدوب هتشذگ یرــیگ ارف هــک ییاه هتــشاگن نــیرت نهک زا :یــخیرات شرازــگ .1-3 .تساتسوا ،دنک یم راکشآ یماسااشیپ یاه هدس رد ار نیرز یاه هچراپ فــیصوت رد ،دــش یروآدرــگ یناــساس ۀرود رد هژــیو هب هــک باــتک نــیا خر هب ار نارود نآ یاــه شوپ نت نیرتزاتمم ،اتیهانآ دننام یناگیاپدنلب
.وچوخ .م 9 ،یزودرز -8ریوصت .نیلرب )URL17( :ذخام
.ناتسب قاط ،م 7ـ6 ،هتسجرب شقن -5ریوصت .ناریا )Flendin, nd: Plate 9( ذخام .یلم ۀناخباتک ،یسنازیب ۀراگن -6 ریوصت
.هسنارف )URL13( :ذخام .ق.ه 4ـ3 ،نیرز یزود مشیربا -7ریوصت
.دنلویلک )URL16( :ذخام
ۀــبج کــی ]...[ دیهانروــسیودرا« :مــیناوخ یم تــشی نابآ رد .دــشک یم یماسا ۀرود راثآ .)290 ،1307 ،دووادروپ( »درادربرد نیچرپ نیرز یتمیق یاهادر تخودرز یاــه هتب زا ظحاج .تــسین اه هراــشا نیا زا یلاخ زــین تفبرز یاه شوپ نت هب یربط و دراگن یم )212 ،1386 ،ظحاج( یناساس ،نامه( ورــسخ هاگراب تفبرز یاــه هچراپ و )638 ،1362 ،یرــبط( داــبق دناوخ یم نیرز ار یناریا نارادرس یاه هماج ،یمعلب .دنک یم هراشا )771 دودنارز یاــه هچراپ ،)ق.ه 1( ضاــیف نــبدلاخ و )452 ،1373 ،یــمعلب(
رد رز زا هدافتــسا .)860 ،1387 ،نمرکا( دیاتــس یم ار زیورپورــسخ هاگراب یاه نیمزرس ناسیون خیرات هک دوب ریگ مشچ نانچ یناساس یاه هتفاب زمره راولــش دــسیون یم سوتکایفوئت .دنا هتــشون نآ ۀرابرد زین راوجمه Rawl- ؛525 ،1368 ،نس تسیرک( دوب یزودرز هب هتسارآ یتفبرز مراهچن نادنمرنه تراهم زا ،م 7 ۀدس یادتبا رد گناست ناوه و )inson, nd, 592 .)859 ،1387 ،نــمرکا( دــیوگ یم نخــس اه هچراپ نــیا تــفاب رد یــناریا رــثا رــه اــی هراگــنراوید ،هراگن هخــسن دوــبن :راــثآ رــب یــیامنزاب .2-3 ییامنزاب ۀرابرد دوــش یم ببس یناــساس ۀرود زا رگید ۀدــش یزیمآ گنر رابرد دــیلوت هچرگ هــک مییوگ نخــس یراثآ ۀیاپرب هورــگ نــیا یاــه هتفاب ۀراگــن .دــهد یم شــیامن ار نآ راگــنرز یاــه هچراپ ،تــسین یناــساس ۀــناخباتک ،Hippocrates زا یا هخــسن رد( 4سوــکواکوپآ سویــسکلا )6 ریوصت ؛URL12 ؛1861 ۀرامــش ،ینانوی یطخ خــسن شخب ،هــسنارف یاه هتفاب زا رثأتم هک سوکواکوپآ یادر هچراپ .تسا راثآ نیا زا یا هنومن رز و هرــقن اــب ناــنچ ،)Der Nersessian, 1993,155( تــسا یناــساس .دروآ یم مــشچ شیپ ار اهبنارگ یاه هتفاب نیا هک تــسا هدــش یــشاقن رد ار ناگرزــب یاه هماج یزودرز تنــس زین یدغــس و یوــنام یاــه هراگن یونام رگراگن ،هنومن یارب .تسا هدرک ییامنزاب مشیربا هار یاه نیمزرس ،وچوخ ،هراگن هکت( یناحور ۀدیزگرب نهاریپ و نازابرــس یاه هماج مزر رب ار راگنرز یاه تفاب و اه هیارآ )URL14 ؛نــیلرب ۀزوم ،م 9-8 ،a هاگــشیاین یاه هراگنراوید رب نانامرهق یــخرب یاه شوپ نت .تــسا هدرک ییامنزاب )73-72 ،1390 ،یکستینلب ،نامرهق نانز ۀراگنراوید ِدننام( تنکیجنپ .)3 فیدر ،1 لودج :هب دینک هاگن( تــسا گنردرز شوقن هب هتــسارآ زین .م8-6 یاه هدس زا ینیرز یاه هچراپ هکت :اه هتفاب یسررب .3-3 رثأتم یاه هاگراک ای یناساس یهاشداپ تادیلوت زا هک تسا تــسد رد شقن اب نــیرز یمــشیربا ۀچراپ هب ناوــت یم هــنومن یارــب .تــساهنآ زا اب کچوک یــشلاب ،)230 ،1370 ،نمــشریگ ؛ناکیتاو ،م 7-6( هدــنرپ شقن اب هچراپ ،)235 ،ناــمه ؛ناکیتاو ،م 7-6( تــفابرز یاــه شقن یاــه یدنب هیارآ اــب یا هــتفاب و )URL14 ؛دــنلویلک ،م 7-6( بــسا راثآ یخرب .درک هراشا )URL15 ؛دنلویلک ،ناریا قرــش ،م 8( یــسدنه .دهد ناــشن ار یناــساس یاه یزودرز دناوت یم زین یونام و یماــسا ریوصت( یناساس یاه هشیر اب یماسا ۀرود ناریا یاه هاگراک زا یا هتفاب .تــسا تــسد نیا زا )8 ریوصت( یوــنام نــیرز یزود مــشیربا هکت و )7 رن َد ُم ی ْش َو .4َّ
»رایــسب یاــهرانید یاراد« ،اــه گنهرف رد رــَّن َد ُم ۀژاو یاــنعم هــب هتــسارآ اــی هدــش یزودرانید« ،)393 ،1426 ،یداــبآزوریفلا(
،مان یب ؛رَّن َد ،2009 ،یناتــسبلا( تــسا هدمآ »دننامرانید یاه هنیراگن داتــسا .)رَّن َد ُم :1377 ،ادخهد :رد ،دراوــملا برقا ؛بوــثلا رــَّند :1425 رــب نوزفا ار رــَّندم ،راــنید یدنمــشزرا هــب هاگــن اــب ،راــهب یــقتدمحم
تــشون یپ ،33 ،1318 ،مان یب( دنک یم یــنعم زین تــفبرز ،نوــگرانید َراعــ َش( لوا ریــشدرا یاه نهاریپ زا یناهفصا فیصوت هب هــجوت اــب .)2 رَّن َد ُم یــ َّش َو ُم هراعــ َش( روپاــش ریــشدرا و )38 ،1961 ،یناهفصلإا ؛رَّن َد ُم هورگ یاه هرازگ اــب اهنآ شجنــس زین و )42 ،نامه ،ءامــ َّسلا ِنول یــلعَ .تــسین ینتفریذپ ،تفبرز موهفم یتــسرد ،)ب َهَّ
ذلاِب یــ َّشو ُم( موــس ،1346 ،یــناهفصا( »راــنید شــقن هــب شــقنم« ار رــَّن َد ُم ،راعــش رــفعج نآ رب رانید یاه هکــس ییوگ« ۀلمج اــب یوــنیم و هدــنادرگرب )51 و 46 نوگرانید نایم یتــشادرب ،)756 و 755 ،ات یب ،یونیم( »دنا هتخود یتــشادرب میــشوک یم هــمادا رد .تــسا هدرــک هــئارا ار تــخودرانید و .میروآ تسد هب کولم ینس رد هژاو نیا دربراک زا تسرد رانک رد اه گنهرف ناگدنسیون هکنآ اب :یخیرات یاه شرازگ .1-4 ،دنا هدرک ینعم هــناگ ادج ار رَّن َد ُم بوــث ... و رَّن َد ُم هــجو ،رــَّن َد ُم فیــس هدمآ هژاو نــیا ،اه هماج شقن فیصوت یارــب یــکدنا یاه هتــشاگن رد کولم ینــس زا یوریپ هب هک تــسا یراثآ کدنا زا یکی لمجم .تــسا و 33 ،1318 ،ماــن یب( تــسا هدرب راک هب ار هژاو نــیا ،زارــف نــیدنچ رد ،هاشکرابم( برحلا بادآ رد و )48 ،1362 ،یناقاخ( تآشنم رد .)34 ر ّوصت .میبای یمزاب درِگ شوقن ینعم هب ار رَّن َد ُم زــین )193 و 190 ،1346 ،یخیرات یاــه شرازگ یــسررب و یــسانش هژاو زا شیب ،رــَّن َد ُم یرادــید .تسا راثآ رب نآ ییامنزاب ۀویش و اه هچراپ یسررب ِدنمزاین رد ناتــسب قاــط یاه هتــسجرب شقن :راــثآ رــب یــیامنزاب .2-4 نیا یــسررب .تــساشگ هار رایــسب شقن نیا یــیامنزاب یــگنوگچ کرد نوگ انوگ یاــه هزادنا رد اــه هماج رــب درِگ شوــقن دــهد یم ناــشن راــثآ هاــش شقن رد ورــسخ ۀماج یاهرَّن َد ُم هنومن یارب .دــش یم ییامنزاب راکــش ۀــنحص رد وا شوــپ نت یاــه هیارآ زا رــت گرزب ،)11 رــیوصت( زورــیپ .مینیب یمن اه هراگن گنس رب اهنت ار گرزب یاهرَّن َد ُم .تسا )10 ریوصت(
یناساس یاهتنا( دودنارز یا هنیمیــس رب یناساس هدازهاــش شوپ نت اــب ،)230 ،1387 ،نــمرک ا و پوــپ ؛ژاــتیمرآ ،یماــسا ۀرود یادــتبا اــی نایم رد یریش شقن اب گرزب یرَّن َد ُم هب هتسارآ ،فرظ یکچوک دوجو یــسررب اب ناوــت یم ار یــشاقن رد اــهرَّن َد ُم یــیامنزاب یــگنوگچ .تــسا :تفایرد یوــنام و یدغــس ،)6 ریوصت( یــسنازیب یاه یــشاقن یــخرب نایم زا .نآ یب ای یزکرم شقن اب هاگ ،هماج رسارس رب یدرگ یاه هیارآ رد دننام باق یاــه هیارآ اب ییاه هماج ییامنزاب هــب ناوت یم راــثآ نــیا رد هفوکــش ؛URL11 ،م 7-6 ،ناــیونام 6 راغ ،باــق رد هدــنرپ( لــیزک ۀراگــنراوید( تــنکیجنپ و )URL21 ،م 5-4 ،ناــیونام 16 راــغ ،باــق )64 ،نامه ،مزب ۀراگــنراوید و 72 ،1390 ،یکــستینلب ،وجگنج ناــنز .)4 فیرد ،1 لودج :هب دینک هاگن( درک هراشا ۀرابرد اهدیدرت مامت دوجو اب دسیون یم نمرکا :اه هتفاب یسررب .3-4 )هشوگراهچ رتمک رایسب و( درگ یاه باق کش یب ،یناساس یاه هچراپ ،1387 ،نمرکا( تسا یناــساس یگژیو کی ،)9 ریوصت( یزکرم یــشقن اب دــیلوت ،یناــساس یــگدنفاب زا رــثأتم یاــه هچراپ رد هــچرگ .)875 و 862 اه باق ِنایم ِشقن ،5 رود رواخ ای یماسا ،یدغس ،یسنازیب یاه هاگراک رارکت نانچمه یدــنب باق یوگلا ،تــسا توافتم یناریا یاه هنومن اــب یاه هنومن و یناــساس یاه هچراپ رب یزادنا شقن ۀویــش نیا .دوــش یم انشآ مک ۀدننیب ره هک تسا هدوب هدرتسگ نانچ ،نآ زا هدش یرادرب هترگ
یــیامن ،هــماج رــسارس رــب اــه یدنب باق شــیامن .دــسانش یمزاب ار نآ یاه یدنب باق ،تــسد رد یاه هچراپ ۀــیاپرب .دروآ یــم دیدپ نوــگرانید نیزاغآ یاه هدــس زا یا هــنومن اــما ،دــمآ یم دیدپ تــفاب ۀویــش هــب ،درــگ .)7 ریوصت( دهد یم ناشن زین ار شقن نیا یزود نزوس ،یماسا
نوَ
لِب ی ْش َو .5 رد )وناب هــش 2 و رایرهــش 17( یــناهفصا یاــه فیصوت زا یرایــسب رانک رد )یــ َّش َو ُم( ْیــ ْش َو ۀژاو ،اه ییامنزاب نیا رد .دجنگ یم هورگ نیا ،یناهفصا ،هــنومن یارب .تــسا هتــسشن )اه گنر هاگ( هژیو یگنر ماــن ،رمحأ ْی ْش َو« اب ار ناوریــشونا نهاریپ و روگ مارهب ،روپاــش یاهراولــش )45 و 43 و 39 ،1961 ،یناهفصلإا( »ناوللأا ْیــ ْش َو ای ةاــشوم ءارضخ ،نارگید زا شیب ،مجنپ هورگ یاه هچراپ یرادید کرد .دنک یم نایب ییاهزارف ،راــثآ نیا رد .تــسا یبرع نهک عبانم رد وجتــسج دــنمزاین هراــشا )نیگنر طوطخ اب هچراپ یگتــسارآ( طــطخم یاه ْیــ ْش َو هب هــک ،2003 ،یلعلا( تسا ْیــ ْش َو یاه هنومن رگید فیصوت زا شیب ،دنک یم رــبارب رد ار راد طــخ ِیــ ْش َو ِیدنــسپ مدرم ،هــتکن نــیا .)دــعب هــب 139 هــب اــه هچراپ نــیا .دــهد یم ناــشن ... و نــیرز ،راد شــقن یاه یــ ْش َو ،نییلذهلا ناوید ای برعلا ناسل دننام یراثآ رد هک دوب ریگ ارف یا هزادنا .)139 ،ناــمه( دنا هدرک یراذــگ مان ،طوطخ گــنر ۀــیاپرب ار اــه هچراپ ،روــظنم نبا ۀــتفگ هــب هدیــس نبا :یــخیرات یاــه شرازگ .1-5 دورــب« ،دــشاب هتــشاد طــطخم یاــه یزادنا گنر هــک ار یا هــچراپ زا دننک یم دیک أت یبلاعث و ظحاج .)139 ،ناــمه( دناوخ یم » ْیــ ْش َولا ییاه هکت ،هزورما .)140 ،نامه( تسا ینمی دورب ،اه هماج نیرتزاتمم هار زا و )13 ریوصت( تــسا تــسد رد نیگنر راد طخ یاه هچراپ نیا زا ردصملا رد ،رگید یوــس زا .میناد یم رایسب ناــش هرابرد ،اهنآ یــسررب .)140 ،نامه( تسا نمی دورب دننامه ،یر رهش ۀچراپ ،هدمآ یبلاعث ِنیرتزاتمم زا )روپاش( روباس ْی ْش َو دسیون یم ةراجتلا ةرصبت رد ظحاج یر ناتــسروگ ۀچراپ هکت دــننام یراــثآ .)137 ،ناــمه( تــساه هچراپ دهد یم ناــشن )650 ،1389 ،درپــش( یناــساس ۀیام شقن اب )هیوب لآ(
یگدنفاب زــک ارم رگید ای یر نوــچ ییاهرهــش رد یــگدنفاب یاــه هاگراک ،)642 ،ناــمه :رد ،یدوعــسم ،سراــف اــی ناتــسزوخ رد( یناــساس .تــسا هداد هــمادا ار نیــشیپ ۀرود یدــنب هیارآ و تــفاب یاه هویــش یباتزاب دناوت یم ،یماــسا ۀرود نیگنر ِراد طــخ یاه ْیــ ْش َو ،نیاربانب .دشاب )یناساس( یماسااشیپ یاه هنومن زا
،راد طخ ِیْش َو ییامنزاب یاه هنومن نیرتهب زا :راثآ رب ییامنزاب .2-5 پوپ ،م 3( تسا ژاتیمرآ ۀزوم رد یا هنیمیس رب لوا مارهب یاه شوپ نت هماج نیتسآ و راولش رب هژیو هب ططخم یاه هیارآ .)212 ،1387 ،نمرکا و ،دودنارز ۀنیمیس( روگ مارهب نهاریپ نینچمه .دوش یم هدید ینشور هب ۀزوــم ،م 4 ،هنیمیــس( مود روپاــش ۀــماج ؛)231 ،ناــمه ،ژاــتیمرآ ،م 5 ،ژاتیمرآ ،یناساس-یناکشا ،هنیمیس( راوــس ۀماج مزر ؛)URL3 ،ایناتیرب ،م 4 ،ناملید ماــج( مود روپاــش نهاریپ و )217 ،1387 ،نــمرکا و پوــپ رب ار راد طخ یاه ْی ْش َو ییامنزاب )213 ،1370 ،نمشریگ ،یدرف ۀعومجم .)5 فیدر ،1 لودج :هب دینک هاگن( دهد یم ناشن یناساس راثآ هــک )Ikat( طــطخم یــَّش َو ُم یاــه هچراپ :اــه هتفاب یــسررب .3-5 .تــسا نمی هب بوــسنم یگمه ،دوــش یم هدید اه هعومجم رد هزورما نانچ ار هدننکدیلوت یاهرهش رگید مان ،نمی یدمآرس دسر یم رظن هب نمی ماــن اب ار اــه هتفاب نــیا ،ناــسانش هچراپ هــک تــسا هدرــک گــنر مک هدش یزادنا گنر یاه هتفاب نیا زا یخرب ،اسب هچ .دنا هتسناد فدارتم ۀــچراپ هکت .دــشاب روپاــش اــی یر دــننام ،یــناریا یاهرهــش تادــیلوت زا یــکی ،نــتیلوپورتم ۀزوــم رد )URL20 ،13 رــیوصت( 29,179,9 ۀرامــش تــسد نیا زا .تــسا نیگنر یاه ْیــ ْش َو زا هدــنام یاجرب یاــه هنومن زا ؛نــتیلوپورتم ،نــمی ،ق.ه 4-3( 29,179,10 ۀرامــش ۀــچراپ هکت تــسا و 963,95,9 یاه هرامــش هــب وــیراتنوا ۀزوــم یاــه هچراپ و )URL22 .)Truong, 2014 ؛نــمی دیاــش ،ق.ه 4 ۀدــس زا ود رــه( 970,364,19 نوگ انوگ یاه گنر هب هتــسارآ یگمه ،تــسد رد یاه هچراپ هکت هچرگ گنر کت ِراد طخ یاه ْیْش َو دیلوت هب یخیرات یاه نتم نایم زا ،تــسا ،یلعلا :رد ،نــییلذهلا ناوید و بیغلا ناــسل ،ردصملا( میرب یم یــپ زین ،دیوگ یمزاب یناهفصا هچنانچ ،روصلا یاه هراگن ناینبرب .)139 ،2003 تخود رد نــیگنر یاــه هنومن زا شــیب گــنر کت ِطــطخم یاه ْیــ ْش َو هــس رد اــهنت هــک یلاح رد .تــسا هدوــب رــیگ ارف یناــساس یاــه شوپ نت :هنومن یارــب( تــسا هدــش فیصوت نیگنر ِیــ ْش َو اب ییاه هماج ،هراگــن هدزناــش ،)45 ،1961 ،یناهفصلإا ،ةــفلتخم ناولا هیــ ْش َو ضیبا هراعــش ؛ی َّش َو ُم ءامسلا نول یلع ؛ةرمحب هاــشوم( گنر کت یاه ططخم اب نت .دنا هدش ییامنزاب )48 ،47 ،42 ،نامه ؛ ؛یَّش َو ُم رضخا ؛ی َّش َو ُم رمحا ییاه طخ اب هک دشاب ییاه هچراپ شیامن ،اهزارف نیا دــسر یم رظن هب .دیدرگ یم ْی ْش َو ،هنیمز گنر زا رت نشور ای رت هریت یمک
.سیراپ ،م 7 ،یناساس مشیربا -9ریوصت )229 ،1370 ،نمشریگ( :ذخام .ناتسب قاط.م 5،هراگن گنس -10ریوصت
)Flendin, nd, Plate10( :ذخام .اجنامه-11ریوصت
)Ibid, Plate 8( :ذخام .ایناتیرب ،م 4 ،هنیمیس-12ریوصت
)URL3( :ذخام
هــتفرگرب یــشوقن هــب هتــسارآ ،هناهاــش یاــه تعلخ یــخرب مــیتفگ راثآ و یــخیرات یاه شرازگ رــگید .دوــب یناــساس ناگــیاپدنلب باــقلا زا نیا یاه هتفاب رــب ینوگ انوگ یاــه هیارآ دهد یم ناــشن هدــنام یاجرب
ناریا یلم ۀزوم :A نتیلوپورتم :B سیراپ ۀناخباتک :C .یگنس و یزلف راثآ رب هناگ جنپ یاه هورگ ییامنزاب -1لودج
،نودلخ نبا( نوگ مــسلط لاکشا :تــسا هدــش یم یزادنا شقن هرود ،1386 ،ظــحاج( یــهایگ شوــقن ،)654 ،1368 ،نــس نتسیرک :رد یگمه ،شوقن نیا .)56 ،1346 ،یناهفصا( یناسنا و یروناج ،)212 لکــش گنر ای تخود اب تفاب زا سپ ،یخرب و دمآ یمن دیدپ تــفاب اــب ،یلعلا( رت هدیزگ دنچره ،برع ناگدنــسیون ،رگید یوــس زا .تفرگ یم :رد ،یبلاعث( دــنا هدرک یــفرعم زــین ار شــقنم یاه ْیــ ْش َو ،)144 ،2003 دناوت یمن مجنپ هورــگ ایآ :دیآ یمرب شــسرپ نیا نونک ا .)140 ،ناــمه رد یــناهفصا یــنیبزیر ؟دــشاب نوــگ انوگ یاــه هیام شقن یــیامنزاب نامگ دوــش یم ببــس وا نتم رد یناگژاو کیکفت و اــه هراگن فــیصوت هدوب صخــشم ییاه شقن ای شقن شیامن ،هورگ نیا هــچنانچ مــینک فــیصوت ناــمگ ،نــیاربانب .درــک یم وــگزاب ار نآ یو دــیدرت یب ،تــسا هتبلا .دوــش یم شقنم یاــه هتفاب زا رــت گنررپ ،طــطخم یاــه هچراپ
!تساجرب نانچمه شسرپ و تسا نامگ کی اهنت ،خساپ نیا
.نتیلوپورتم ،؟نمی.ق.ه 4-3 ،ططخم ْی ْش َو -13ریوصت )URL20( :ذخام
میبای یمرد روــصلا باتک یاــه هراگن زا یــناهفصا شرازگ یــسررب اــب هورگ جنپ رد ،اــه هراگن نــیا ۀناهاــش یاــه شوپ نت زا وا یاــه ییامنزاب یَّش َو ُم ؛بَه َّذلاِب یــ َّشَوُم ؛حــ َّشَوُم ؛نوَلِب ییاه هماج :دجنگ یم یناگژاو رد ار هــناگ جنپ یــناگژاو یاــه بیکرت اــی ناگژاو .نوــَ
لِب یــ َّش َو ُم و رــَّن َد ُم ۀیاپرب هژاو رــه یناعم نایب زا ســپ :میدرک یــسررب هناگ ادج یــیاه هورگ هدش تفایرد یناعم ،زارف نیتسخن رد ،رصاعم و یبرع نهک یاه گنهرف
هجیتن
ریرف یرلاگ :D ناریا ،درگباراد :E ناریا ،روپاشیب :F ناتسب قاط :G
ایناتیرب ۀزوم :H زرتلاو یرلاگ :I نیلرب ۀزوم :J
تنکیجنپ :K اشخرو :L راغ ،لیزک :M
ژاتیمرآ :N رلکس .ما :O
اه تشون یپ
نب ةلبج ِنادرــگرب ار باتک نــیا ،افص :تــسا فاتخا روصلا مــجرتم ۀراــبرد 1 ،133 ،فــلا 1366 ،اــفص( دــناد یم کــلملادبع نب ماــشه ۀرود ِمــجرتم ،ملاــس ار )روپاــش رهــش دبوم( هاــشنادرم نب مارهب ،ســیوب دــننام یــخرب .)4 تــشون یپ .)Khalegi Motlagh, 1988, 523 :رد( دنا هدناوخ رثا نیا مجرتم 2 Theophane.
اــهدام ۀرود :رد دــینیبب ار یناــساساشیپ یــشخب تعلخ نــییآ یرــیگ ارف 3 .)Ibid, Book VIII/C.3/1( اه سراپ ؛)Xenophon, 2011, Book I/C.3/3(
4 Alexius Apocaucos.
،نمشریگ ؛ناکیتاو ،م 7 ۀدس( راکــش ۀنحص اب یا هتفاب ،یــسنازیب ۀنومن 5 ؛)URL18 ،دــنلویلک ،م 8 ۀدــس( یمــشیربا تک ،یدغــس ۀــنومن ؛)235 ،1370 ،دنلویلک ،ق.ه 5 ۀدــس ،قارــع اــی نارــیا( یمــشیربا ۀــچراپ هکت ،یماــسا ۀــنومن ،اران ،نیئوــسوش ۀنیجنگ ،م 8 ۀدــس( ینپاژ ۀتفاب ،رود رواخ ۀنومن و ) URL 19 .)333 ،1370 ،نمشریگ
عبانم تسرهف
نادرگرب ،1 ج ،نودلخ نبا خــیرات :ربعلا ،)1363( نامحرلادبع ،نودــلخ نبا .نارهت ،)هاگشهوژپ( یگنهرف تاقیقحت و تاعلاطم ۀسسؤم ،یتیآ دیمحلادبع نادرــگرب ،1 ج ،نودــلخ نبا ۀــمدقم ،)1375( ناــمحرلادبع ،نودــلخ نبا
.نارهت ،یگنهرف و یملع ،یدابانگ نیورپ دمحم نادرــگرب ،ناهاــش و نارــبمایپ خــیرات ،)1346( نــسح نــب هزمح ،یــناهفصا
.نارهت ،ناریا گنهرف داینب ،راعش رفعج ،رف حور هرهز نادرگرب ،»یناساس ۀرود یاه هچراپ« ،)1387( سیلیف ،نمرک ا سوریــس ۀتــساریو ،2 ج ،ناریا رنه رد یریــس ،نمرک ا سیلیف و پوــپ روــترآ :رد
.نارهت ،یگنهرف و یملع ،ماهرپ ،ءایبنلأا و ضرلأا کوــلم ینــ َس خیرات ،)1961( نــسحلا نب هزمح ،یناهفصلإا
.توریب ،هایحلا هبتکمراد تاروشنم ،ةیبرعلا ةــغلل ل َّوــطم سوــماق طــیحملا طــیحم ،)2009( سرــطب ،یناتــسبلا
.توریب ،ةیملعلا بتکلاراد دوــهعلا یــف ةــیبرعلا ةــسبللأا و تاجوــسنملا ،)2003( دــمحا حــلاص ،یــلعلا
.توریب ،رشنلا و عیزوتلل تاعوبطملا ۀکرش ،یلولأا ةیماسلإا ،طیحملا سوــماقلا ،)1426( بوــقعی نــبدمحم نــیدلادجم ،یداــبآزوریفلا
.توریب ،ةنماثلا ةعبطلا ،ةلاسرلا ةسسوم راگزور رد ناریا گنهرف زا یوترپ ،)1346( یلعدمحم دیــس ،یرتــشوش ماما
.91-69 صص ،1 ش ،2 لاس ،یخیرات یاه یسررب ۀیرشن ،یناساس شــشوک هب ،4 ج ،عــطاق ناــهرب ،)1342( یزــیربت نیــسح دــمحم ،ناــهرب
.نارهت ،انیس نبا یشورفباتک ،نیعم دمحم دمحم حیحصت ،3 ج ،یربط ۀمانخیرات ،)1373( دمحم نبدمحم ،یمعلب
.نارهت ،زربلا رشن ،نشور یلع سابع نادرگرب ،تنکیجنپ یخیرات رنه ،)1390( ردناــسکلا ،یکــستینلب
.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،یتزع رــشن ،راهب یقتدمحم حیحصت ،صصقلا و خــیراوتلا لــمجم ،)1318( ماــن یب
.نارهت ،رواخ .هرهاق ،ةیلودلا قورشلا ةبتکم ،طیس َولا م َجع ُملا ،)1425( مان یب لیلخ شــشوک هب ،2 ج ،یقهیب خــیرات ،)1390( نیــسح نــبدمحم ،یــقهیب
.نارهت ،باتهم رشن ،ربهر بیطخ ۀتــساریو ،7 ج ،ناریا رنه رد یریــس ،)1387( نمرک ا سیلیف و روــترآ ،پوــپ
.نارهت ،یگنهرف و یملع ،ماهرپ سوریس نــمجنا ،1 ج ،اهتــشی ،انــسیدزم تاــیبدا ،)1307( مــیهاربا ،دووادروــپ
.یئبمب ،ناریا نایتشدرز ناریا :تــسخن ۀراپ ،یبلاعث خیرات ،)1368( دــمحم نــب کلملادبع ،یــبلاعث
.نارهت ،هرقن رشن ،یلئاظف دمحم نادرگرب ،ناتساب ةــبتکم ،ةــ َّیبرعلا ُّرــ ِس و ةــغللا هــقف ،)1418( دــمحم نــب کلملادبع ،یــبلاعثُّ
.هرهاق ،یجناخلا نادرگرب ،ماــسا و ناریا رد یرادروــشک نــییآ :جاــت ،)1386( ورــمع ،ظــحاج
.نارهت ،باتک ۀنایشآ ،تخبون للها بیبح ملعملا راد ،ة َّیبرعلا حاحص و ةغللا جات ،)1410( دامح نب لیعامــسا ،یرهوجُّ
.توریب ،نییاملل دــمحم حــیحصت ،تآــشنم ،)1362( یــلع نــب لیدب نــیدلا لضفا ،یــناقاخ
.نارهت ،نازرف باتک ،نشور تاراــشتنا ،یدلج 15 ۀرود ،ادخهد ۀــمان تغل ،)1377( رــبک ا یلع ،ادــخهد
.نارهت ،نارهت هاگشناد ،یرــسک ناوــیا فــصو رد یرــتحب ۀدــیصق حرــش ،)1384( للهادــی ،یــعیفر دــحاو ،یماــسا دازآ هاگــشناد ،)نخــس ناتــسراهب( یــسراف تاــیبدا ۀــمانلصف
.28-11 صص ،4 ش ،یوخ .نارهت ،تمس ،2 ج ،یناساس ندمت ،)1389( یلع ،یماس ناریا خیرات ،رطاــشرای ناــسحا :رد ،یناــساس رنه ،)1389( یــتورود ،درپــش نادرگرب ،2 شــخب ،3 ج ،نایناــساس تــلود یــشاپورف اــت نایکولــس زا ،جــیربمک
.نارهت ،ریبکریما ،هشونا نسح .نارهت ،سودرف رشن ،1 ج ،ناریا تایبدا خیرات ،)فلا 1366( للها حیبذ ،افص
شیارآ( هژاو زا ینشور کرد ات میدیجنس یخیرات یاه شرازگ رگید اب ار هدش تفای ۀیارآ ییامنزاب یگنوگچ ،مود زارف رد ؛میروآ تسد هب )هچراپ هچنآ زا یروصت هب و میداد ناشن هرود نآ یگنس و یزلف راثآ یسررب اب ار هنومن اب ،ینایاپ زارف رد ؛میتفای تسد ،تسا هدرک وگزاب و هدید یناهفصا یدنب هیارآ ،نآ زا رــثأتم ای یناــساس یگدنفاب یاه هاگراک زا یــیاه هچراپ ینشور هب ،موس زارف .میدرک دنتسم ار کولم ینس و روصلا رد هدومنزاب یــسانش هچراپ یاه هتفای ناینبرب ار یناهفصا شرازــگ یتــسرد و تقد .تخاــس راکــشآ ار ود نآ ناــیم ِیگتــسویپ و داد ناــشن ناتــساب اــب اــهنت یــناهفصا هــک یــیاه هماج داد ناــشن ور شــیپ شــهوژپ شــقن یب و گــنر کت یاــه هچراپ زا ،هدــناوخزاب )نوــَ
لِب( اــه گنر ماــن یزودرهوگ یاه هچراپ ییامنزاب یارب ،ح َّش َو ُم ۀژاو ؛تسا هدش هتخود ار اهنآ ییامنزاب ۀویش ود و تــسا هدمآ اهبنارگ یاه گنــس هب هتــسارآ و هراــشا یناــساس راگنرز یاه شوپ نت هب ب َهذلاِب یــ َّش َو ُم ؛دراد دوخ رد
یناساس یاه هچراپ نیرت هدش هتخانش ییامنزاب ،رَّن َد ُم ی َّش َو ُم ؛دنک یم زا یرایــسب یاه هنومن هــک درِگ یاــه یدنب باق اــب یــیاه هتفاب .تــسا ،هدودز یــسراف یاه نادرگرب ماــهبا ،هورگ نــیا رد .تــسا تــسد رد نآ یــَّش َو ُم ؛دــش هدز رانک نــشور لیلاد اب تخودرانید و تــفبرز یــناعم و یاه هنومن یــسررب اب )هژیو ییاه گنر ای گنر مان اب یــَّش َو ُم ۀژاو( نوَلِب یانعم ،نیزاغآ یاه هدس رد یماسا ۀرود یاه هاگراک زا هدنام یاجرب ۀدرک ْیــ ْش َو یاه هچراپ نامه ،هورگ نیا مینک یم نامگ .تفای ینــشور ۀراــبرد ،برــع نــهک یاــه باتک زا یرایــسب رد هــک تــسا طــطخم ططخم یاه ْیــ ْش َو هکنآ اب .میناوخ یم نآ یــنوگ انوگ و یدنــسپ مدرم رد دهد یم ناشن یناهفصا شرازگ ،تسا نیگنر رتشیب ،یماسا ۀرود .تسا هدوب رتریگ ارف ،گنر کت ِراد طخ یاه ْیْش َو دیلوت ،یناساس ۀرود
