یهاگشیامزآ تاعلاطم XRD-XRF
یفارگورتپ و
س ی د مادمحم ی ن ماما ی
داتسا ی را یژولارنیم هاگشناد
رنه ناهفصا
ورپ ی ن لس ی نام
**ی
سانشراک دشرا
تمرم شا ی ءا گنهرف ی و رات ی خ ی هاگشناد رنه ناهفصا
رم ی م ربکا ی درف
سانشراک دشرا
تمرم شا ی ءا گنهرف ی و رات ی خ ی هاگشناد رنه ناهفصا
( زا ص 1 ات 12 )
خیرات تفایرد هلاقم : 08 / 09 / 93 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 08 / 12 / 94
هدیکچ زا هدمآ تسد هب یاهرمرم گنس شهوژپ نیا رد شواک
اه ی تفریج و هتخوس رهش ییاسانش یارب
توافت س راتخا ی اهنآ هب
شور یزجت یاه ة یهاگتسد و
دش شیامزآ یفارگورتپ تفریج یاهرمرم گنس .دن
گنردرز و هگر هدنکارپ یاه و
یاهرمرم گنس
هگر هتخوس رهش یاه
فیط زا هوهق ات درز راد یا
ن د ناشن یرهاظ توافت نیا . دنهد
ۀ راتخاس توافت ی
اهنآ تس . هلاقم فادها زا
،
یسررب سیاقم و هقطنم ود نیا یاهرمرم گنس راتخاس ة
یزجت جیاتن ة
.تسا یهاگتسد لصا زاف
شت ی لیک دنهد
،ه تسا تسیلک
، اما
راتخاس دراد توافت ناش .
هنومن رد یاه تفریج لک س ی یسلف ،ت لکش
، هنومن اما یاه هتخوس رهش .تسا ینزوس و یعاعش
طیارش
یطیحم راتخاس رد گنس
اه نییعت شقن ، و دراد هدننک
زا یکی توافت اه ی گنس راتخاس عون رد فلتخم قطانم یاهرمرم
.تسا ینوگرگد تعرس و مسیفروماتم درگ
تاعلاطا یروآ یهاگشیامزآ تاعلاطم ساسا رب
هداد شزادرپ و تروص هب اه
و یلیلحت
هسیاقم .دوب یا
هژاو یدیلک یاه :
،تفریج رهش هتخوس ،رمرم گنس ، راتخاس
یسانش ، یهاگتسد زیلانآ
ـــــــــــــــــ ـ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ناونع اب یشهوژپ حرط زا هتفرگرب هلاقم نیا*
« هتخوسرهش و تفریج ۀقطنم ود ِرمرم گنس فورظ یسانشراتخاس ۀسیاقم »
تسا هک
لاس رد ناهفصا رنه هاگشناد یشهوژپ تنواعم تیامح اب 1392
.تسا هدیسر مامتا هب
ۀمانایار**
ةدنسیون لوئسم soleimani.parvin@yahoo.com:
1 . همدقم ناتساب تاعلاطم رظن زا طخ ناریا قرش بونج ،یسانش
ة هتخانشان ا
ب مهس هک تسا ی ه
هن ،ییازس رد اهنت
ناتساب ناریا یسانش
، ناتساب رد هکلب ناتساب قرش یسانش
زین و نیا .دراد باجنپ و دنس ندمت ار اعدا
هتفای ییاه یم دییأت دنک
هطوحم زا هک
ِخ ،دادهش یناتساب یاه هپت ،مامی
رهش ،روپمب ،سیلبا ،نیمد ،ییحی
و هتخوس هک یراثآ زین
یگزات هب زوح زین و ناتسچولب رد ژدیپسا و ناوارس زا
ۀ لیله قطنم رد دور ة
هب تفریج
تسد هدمآ تسا
( یراصح و ناریپ
، 1384 : 17
قطنم ).
ة
ِلباز رهش رد هتخوس رهش و نامرک ناتسا رد تفریج
اتسا ن ناتسچولب و ناتسیس
، ندمت زا یحان یمیدق یاه ؛دنتسه ناریا قرش بونج ة
رهش هتخوس مهم رت ی ن
طوحم ة بل نیرتلااب رد دنمریه دور یاتلد رانک رد هک تسا ناتسیس یناتساب ة
طقن ة یمیدق یاتلد یبرغ لامش
یور رد هپت
سارت یاه تسا هدش عقاو دورمر
(Sajjadi, 2003: 21)
طوحم لماش هتخوس رهش هزورما.
ه یا
مظنم ریغ یحرط اب گرزب تسا
(Tosi,1976:130)
طنم .
ق ة تفریج لاس زا
دروم یدلایم 2000 هجوت
ناتساب ناسانش رارق
جیتن و تفرگ ة
نیا لصف شش شواک
، هب یتسرپرس فسوی
هدازدیجم
، فشک یکی زا مهم نیرت
هطوحم یاه لیله ناریا یقرش بونج رد دور و یلامش لدنص رانک ،
.تسا یبونج هب هجوت اب
مارس ی ک اه و
همسجم یدوبدای یاه اهنآ خیرات ،
یم ار زا ناوت ات2880
دلایم زا شیپ2200 دز نیمخت
( Majidzadeh, 2008:
70 Majidzadeh, 2011: 7 ).
راثآ نونکات ینوگانوگ
یپ رد قطانم نیا زا شواک
اه رد .تسا هدمآ تسد هب رهش
هتخوس ،یلافس راثآ
هچراپ یا و یئایشا رد و تسا هدش تفای رمرم گنس و ناوختسا سنج زا هطوحم
اه ی لدنص رانک یناتساب
راثآ یلامش و یبونج عونتم
ی زا گنس اه نوگانوگ ی هلمج زا ،
رمرم و یتیرلک ،ینوباص تسا هدمآ تسد هب
.
گنس رمرم ، زا گنس اه ددجم رولبت زا هک تسا ینوگرگد ی گنس
اه ی هتانبرک هدش تسرد ینوگرگد طیارش رد
تسا
( Gauri, 1999: 117
گنس ).
اه ی نوگرگد ی مسیفروماتم رثا رب گنس
اه ی ذآ ر تحت یبوسر و نی راشف ریثأت
یم لصاح دایز ترارح و عون نیا .دنوش
گنس اه ًاضعب و بولطم تیفیک یاراد ًلاومعم هیلوا ردام گنس زا رتهب
دنتسه
(
،یمیحر 1388 : 74
رمرم .)
، هدزاوه یکهآ گنس یتیملود ای
و
ًاتدمع تسا تیملود اب تیسلک زا
( Reedy,
2008: 87
گنس.)
اه ی هدش تفای مه هب تبسن یتوافتم طیارش رد قطانم نیا رمرم دنا
یم عوضوم نیا هک دناوت
زا هورگ نیا یراتخاس تاعلاطم زاغآ گنس
اه نیا رتهب تخانش یارب .دشاب گنس
اه یهاگتسد یاهزیلانآ اهنآ
هعلاطم .دش راتخاس ییاسانش شهوژپ نیا زا فده سیاقم و
ة قطنم ود یاهرمرم گنس ة
تسا تفریج و هتخوس رهش ؛
اریز نونکات ۀرابرد راتخاس راثآ هدش تفای رمرم سنج زا
رد قطانم نیا ،
یملع تاعلاطم .تسا هدشن ماجنا
شسرپ یساسا یاه شهوژپ
رد ۀراب راتخاس ییاسانش مرم گنس
ر یسررب و هقطنم ود نیا یاه توافت
اه و
تهابش اه ی اهنآ تس . هنومن گنس اه ی ،یسررب دروم توافت
اه ی هدمع یرهاظ لکش رظن زا یا دنراد رگیدکی اب
.
یم عوضوم نیا راتخاس هب دناوت
م ییایمیش زاب اهنآ توافت
ددرگ .
درگ شور تاعلاطا یروآ
هناخباتک تاعلاطم ساسا رب یا
لماش یهاگشیامزآ تاعلاطم .دوب یهاگشیامزآ و
یهاگتسد زیلانآ
&XRF
یور رب هعلاطم و ییاسانش وXRD
تفاب یلاتسیرک ن تادهاشم ساسا رب رب ینتبم
.دوب یفارگورتپ یهاگتسد یاهزیلانآ
و XRF
ولاتم شهوژپ زکرم رد XRD
هاگتسد لدم .دش ماجنا یزار یژ
سکیا هعشا شارپ
؛
MPD3000
هاگتسد لدم و ایلاتیا تخاس سکیا هعشا سناسروئاف
؛ اکیرما تخاس 8410
هاگتسد لدم .دش ماجنا ناهفصا رنه هاگشناد رد نازیرلاپ هاگتسد اب یفارگورتپ زیلانآ .تسا
Camera Dp71
Olympusbx60
.دوب
رد لاس اه ی ریخا دیجم فسوی یداجسدیس روصنم دیس و هداز
شواک اه رد یدایز ی قطنم
ة رهش و تفریج
ماجنا هتخوس هداد
دنا نیا لصاح . شواک
اه هقبط و راثآ یفرعم ب راثآ زا .دوب اهنآ یدنب
ه نیا زا هدمآ تسد
شواک اه یم هراشا رمرم گنس فورظ هب ناوت رک
د . نیا رگشهوژپ ود گنس
هقطنم ود نیا یاهرمرم ار
ییاسانش
هنوگ و یسانش درک ه دنا اما ، رد هدنسب یرهاظ راتخاس هب تاعلاطم نیا هدش
راتخاس رظن زا و ییایمیش
یور رب
گنس اه .تسا هدشن ماجنا یتاعلاطم
2 . هنومن یرادرب
هنومن
ِرمرم گنس یاه
،هعلاطم دروم قطنم زا
ة تفریج و
قطنم رد ة قمع رد و یبونج لدنص رانک 250
یتناس و یرتم 12
هشنارت زا یرتم .تسا هدش تفای
رد قطنم ة هتخوس رهش
، یسررب دروم راثآ نیمز حطس زا
زا
قطنم ة ینامدای یاهانب شخب 1
ینوکسم تسا هدمآ تسد هب
. هنومن قطنم رمرم گنس یاه ة
و هتخوس رهش
ندب زا یتاعطق لماش تفریج ة
هنومن .دندوب فورظ قطنم هب قلعتم یاه
ة هگر تفریج یرتمک یاه
دنتشاد و
نآ فلاخرب
، هنومن رمرم گنس یاه رهش
هتخوس هگر یاراد دندوب یددعتم یاه
.
3 . شور علاطم یاه ۀ
یفیک و یمک زیلانآ
نیا رد یهاگشیامزآ تاعلاطم هلاقم
یارب یسررب أشنم هنومن و نداعم نیب طابترا و زا هدافتسا اب یخیرات یاه
شور یاه یزیلانآ روظنم هب XRF
و هفوشکم نیرمرم داوم یلک بیکرت ییاسانش شور
زیلانآ یاه یارب XRD
ییاسانش یازجا
هنومن رد صخاش نیلاتسیرک یتاعلاطم یاه
همین یسررب و هنومن یفیک و یمک
سپس و اه
قیبطت اب اهنآ کسورکیم تادهاشم و
یپ و اهنآ دییأت تادهاشم نیا قیرط زا
.تسا هتفرگ ماجنا کزان عطاقم رد زا
شور
( XRF X-Ray Fluorescence
یارب )
رصانع یمک نییعت ،رصانع ییاسانش یلک ییایمیش بیکرت و
هنومن اه همین روط هب هدافتسا یمک
دش ب زیلانآ نیا . ر
یور هنومنراهچ
، لماش ود قطنم زا هنومن ة
یقرش ینوکسم
و هتخوس رهش ود
قطنم زا هنومن ة
تفریج یبونج لدنص رانک ات دش ماجنا
سیاقم لیکشت رصانع یمک ة دنهد
ۀ
هنومن اه دریگ تروص .
سکیا وترپ شارپ زا فده
X-Ray Diffraction( (XRD) )
ییاسانش ، تفاب
یلاتسیرک
هنومن رد دوجوم یارب
تسا یفارگورتپ ریواصت اب تقباطم .
زا یناک عاونا یفیک ییاسانش یارب هاگتسد نیا اه
ی
هدافتسا داوم رد یرولب راتخاس یاراد یم
دوش .
4 . علاطم و ییاسانش ۀ
تفاب تادهاشم ساسا رب یلاتسیرک رب ینتبم
یفارگورتپ
یفارگورتپ زا یارب
راتخاس تاعلاطم یسانش
و یارب یرازبا ناونع هب دهاشم
ۀ هیلا گنس یاه یم هدافتسا
دوش
( :97 Reedy, 2008 )
( یفارگورتپ پوکسورکیم .
یرون نازیرلاپ پوکسورکیم -
)یروبع راتخاس ییاسانش یارب
یناک یم راک هب دور
. وکسورکیم نیا زوح رد رتشیب پ
ۀ یناک هدافتسا یفارگولاتسیرک و یسانش یم
دوش و
مهم رت ی نآ یگژیو ن
، یناک ییاسانش دج و لوصا ساسا رب اه
لو ییاه ریاس زا ار پوکسورکیم نیا اب راک هک تسا
پوکسورکیم یم زیامتم یرون یاه
علاطم یارب .دنک ة
هنومن یاب ادتبا ،اه د
تماخض هب اهنآ کزان عطاقم رادناتسا
د
( رتمورکیم30 3
0 / هیهت )رتمیلیم0 وش
( هدش یبطق رون ریز رد هنومن تفاب .د هزیرلاپ
هعلاطم ) یم
دوش . زا فده
جیاتن هب دامتعا ،یفارگورتپ شیامزآ زیلانآ
اب یهاگتسد یاه دهاشم زا هدافتسا
ۀ یناک یرصب اه
.تس زیلانآ یاه
یفارگورتپ هنومن کزان عطقم
اه یارب علاطم ة یناک ازجا یتخانش ی
لیکشت دنهد ۀ گنس اه یشور ناونع هب ،
رد یلیمکت زیلانآ رانک
&XRD
تفرگ ماجنا یروبع یرون پوکسورکیم زا هدافتسا اب نازیرلاپ رون تحت XRF
و یناک جیاتن اب دراوم رثکا رد یفارگورتپ رد هدش هداد صیخشت یاه زیلانآ
.تشاد تقباطمXRD
گنس رمرم یاه قطنم ة هنومن زا هتخوس رهش و تفریج یاه
هبرصحنم درف
ی دنتسه هک زا شواک اه ی
قطنم ة و تفریج یبونج لدنص رانک شخب
هتخوس رهش ینوکسم ب
ه هدمآ تسد دنا
لکش(
1 - 4
.)
هدافتسا زا
شور ،یفارگورتپ یاه وXRF
راتخاس ییاسانش ردXRD
و نیا رصانع گنس
ه ره تخانش رد ار ام ،ا رتهب هچ
یم کمک رمرم گنس سیاقم و دنک
ة ب جیاتن ه دمآ تسد رد ه
ۀراب ره زا کی گنس اه قطنم ی ة رهش و تفریج
،هتخوس هب
نیا شسرپ خساپ اه یم
هچ هقطنم ود نیا رد رمرم گنس نداعم هک دهد توافت
اه و تهابش اه ی ی اب
قطنم ود رد ییایفارغج طیارش ایآ و دنراد مه ة
ریثأت هعلاطم دروم وحن رد ی
ۀ
؟تسا هتشاد گنس یربراک
لودج 1 - هنومن تاصخشم هعلاطم دروم یاه
تاحیضوت گنر
هنومن لحم هنومن دک
فرظ کی زا یتمسق اب دیفس
هگر دنکارپ یاه ۀ گنر درز رانک
j-1 لدنص
فرظ کی زا یتمسق هگر اب دیفس
دنکارپ یاه ۀ گنر درز رانک
j-2 لدنص
فرظ کی زا یتمسق هگر اب دیفس
هوهق ات درز فیط یاه یا
رهش هتخوس - ینامدای ناتسروگ z-3
فرظ کی زا یتمسق هگر اب دیفس
هوهق ات درز فیط یاه یا
رهش هتخوس - ناتسروگ ینامدای z-4
5 . جیاتن یسررب و ثحب
5 - 1 . هتخوس رهش و تفریج رمرم گنس یفارگورتپ جیاتن
نومن ة رامش ۀ قطنم 1 ة تفریج : رمرم ی تیفیک اب یلاع
یصلاخان اب و مکارتم ، رایسب
مک زین و یصلاخان مکارت
نهآ کدنا رایسب تسا
زتراوک و یمن هدید ًلاصا
دوش
( لکش 5
نویسادیسکا رثا رب یگدزاوه ،ریواصت هب هجوت اب ).
نآ رد هدادن یور تسا
نآ لیلاد زا یکی هک تسا نکمم
نیا شاب یحطس یرافح زا ءیش هک د هدماین تسد هب
تسا
؛ لیلد نیمه هب
، تبوطر ریثأت نآ رب
مک هدوب و گنس قطنم رد رارق کشخ ة
تسا هتشاد .
نینچمه
نتشادن یفاک لخلخت
ثعاب تسا هدش گنس تفاب رد تبوطر لاقتنا
دشاب دودحم راتخاس رمرم نیا تفاب .
یمجسنم و مکارتم دراد
تهج راتخاس و هدهاشم گنس تفاب رد مارآ نویسازیلاتسیرک و راد
من ی دوش تفاب .
لماش رتشیب گنس یلصا تیانرآ کلاک
و یکهآ یبوسر گنس تسا
هسام یمک و دایز لیسف هک دراد2
.
لکش 1 : رمرم گنس ۀنومن
(هتخوس رهش )Z-3
لکش 2 : رهش رمرم گنس ۀنومن
(هتخوس )Z-4 لکش
3 رمرم گنس ۀنومن :
(تفریج ۀقطنم )J-2
لکش 4 : رمرم گنس ۀنومن
تفریج ۀقطنم (
)J-1
نومن ة رامش ۀ تفریج هقطنم2 :
یگدزاوه نومن نیا
ه رتشیب نومن زا ة تسا یلبق
لکش(
6
تارذ عمجت و)
یواح
زین نهآ نآ رد
یم هدید رتشیب دوش
( لکش 7
لامتحا ).
یم هداد هک دوش کرت رانک رد
( اه اصت هب هجوت اب )ریو
یگدزاوه تسا هداد خر
( لکش 8
ام زین هنومن نیا ).
نومن دنن ة رامش ۀ تفریج 1 ، رمرم ی نیا رد .تسا هدرشف
هنومن لحم رد نهآ اه رد و هنومن یرانک و یجراخ یاه
کرت اه ی هدهاشم یحطس دش
هنومن . ،تفریج یاه
گنس یاه کیفروماتم .دنتسه یبوخ رمرم و دنتسین هدزاوه و
نومن ة رامش ۀ رهش 3 هتخوس : بآ تارییغت و
اوه یی هنومن یور رمرم گنس یاه
نیا هقطنم
، زا هنومن یاه
قطنم ة تفریج یرتشیب ریثأت تسا هتشاد
هنومن . گنس ه ا ی هتخوس رهش یتاعلاطم هنومن فلاخرب ،
تفریج یاه
هک هناد یراتخاس زیر
دنتشاد ، لاردئوبمور راتخاس اب یتیسلک گنس تروص هب
(3
لکش 9
دایز لخلخت اب و )
و
رد للاحنا حم
ی ط اه ی یبوسر دنتسه
لکش(
10
هنومن نیا رد ).
، تیسلک رانک رد نهآ عمجت
لکش(
11
هدید )
یم .دوش تیتنگم لیدبت
Fe3O4
( گنر هایس تیتامه هب )
Fe2O3
( زمرق ) هنومن نیا رد ناشن
یم هک دهد
نویسادیسکا نآ رد
دنور صخشم دراد ی
( لکش 15 - 14 - 13 - 12
رد ).
نومن
،ثحب دروم ة تیسلک
اب بیرض تسکش
لااب و داجیا گنر اه ی یقیرفت ، لماش گنر اه ی
،یتروص زبس و شفنب هدید یم دوش
لکش(
16
هنومن رد ).
گنس یاه
هگر ،هتخوس رهش رمرم ناشن نهآ یاه
دنهد ۀ بآ ریثأت و
و بیرخت ای اوه سکا
ی ساد ی نو ن یلاوتم هنوم اه تس
( لکش 13 - 14
هنومن نیا رد ).
تروص هب نهآ عمجت اه تسا یخیم طخ اب هباشم
( لکش 17 ).
نومن ة رامش ۀ هتخوس رهش4 :
جرد لیلد هب هنومن نیا رد ة
هدرشف تروص هب تیتامه و تینگم ،لااب ترارح
دنتسه
( لکش 18
تمسق زا یخرب رد ).
یعاعش تروص هب تیسلک اه
( لکش 19
ینزوس لکش هب ای ) (
لکش 20
هدید )
یم دوش ترارح هجرد لیلد هب هک دایز
.تسا ینوگرگد عون و رد نویسازیلاتسیرک طیارش بسح رب
حم ی ط اه ی
یبوسر و تهج هب ندرک رپ
یشان یلاخ یاضف زا
داوم ندنام یاج هب آ
یلیسف و یل
، عون ود ره تسا نکمم هب
دوجو دنیایب . رد هنومن ش هدهاشم هتخوس رهش یاه خر هک د
4یاه دنراد صخشم ًلاماک یگنر ساکعنا و
هب روط
لماک اهنآ رد یم هدهاشم وش
هتخوس رهش یاهرمرم گنس زا هنومن ود نیا یسررب هب هجوت اب .د
، هجیتن نیا
هنومن هک دش لصاح اه
هطقن کی زا هدماین تسد هب
دنا عم زا و ا فلتخم ند ه
تس دن .
لکش 5 ( مجسنم و مکارتم راتخاس اب رمرم گنس : ۀنومن
1
گرزب اب )تفریج ۀقطنم ییامن
400 حطسم ةزیرلاپ رون(
)PPL لکش
6 و مظنم ۀکبش اب رمرم گنس : لخلخت
( مک ۀنومن 2
ۀقطنم گرزب اب )تفریج ییامن
400 ( حطسم ةزیرلاپ رون
)PPL
لکش 7 ( رمرم گنس نهآ یاهدیسکا عمجت : هنومن
2 )
قطنم ۀ تفریج ( زیرلاپ رون ة PPLحطسم )
نهآ عمجت
لکش 8 ( رمرم گنس یگدزاوه : نومن
ۀ 2 قطنم ) ۀ تفریج
( زیرلاپ رون ة حطسم )PPL
یگدزاوه
لکش 10 لخلخت : دایز
رمرم گنس (
نومن ۀ 3 قطنم ) ۀ رهش
( هتخوس زیرلاپ رون ة حطسم )سپیژ هغیت +PPL
لکش 11 نومن( نهآ عمجت : ۀ
3 قطنم ) ۀ هتخوس رهش
( زیرلاپ رون ة حطسم )PPL لکش
12 تیتنگم لیدبت : نومن( تیتامه هب
ۀ 3 قطنم) ۀ
زیرلاپ رون( هتخوس رهش ة
حطسم )PPL
لکش 13 ( نهآ یاهدیسکا عمجت : نومن
ۀ 3 قطنم ) ۀ رهش
زیرلاپ رون( هتخوس ة
حطسم )PPL لکش
14 : ( نهآ یاهدیسکا عمجت نومن
ۀ 3 قطنم ) ۀ رهش
( هتخوس زیرلاپ رون ة حطسم )PPL
لکش 9 : ( یتیسلک گنس نومن
ۀ 3 قطنم ۀ هتخوس رهش )
گرزب اب ییامن 400 ( زیرلاپ رون ة حطسم )PPL
5 - 2 . XRD
سکیا وترپ شارپ شیامزآ یور رب
راهچ زا هنومن گنس اه ی نم رمرم قطا هتخوس رهش و تفریج ماجنا
تفرگ
5.
یناک لیکشت یلصا دنهد
ۀ گنس رمرم هعلاطم دروم یاه تیسلک
CaCO3(
.تسا )
رد زیلانآ جیاتن بیکرت
Calcite, syn
، ییایمیش لومرف
CaCO3
همین( رادقم ، )یمک
50/00 رولبت متسیس و
Hexagonal (Rh)
هنومن اه
هباشم دوب .
لکش 15 بت : ( تیتامه هب تیتنگم ندش لید نومن
ۀ 3 )
قطنم ۀ ( هتخوس رهش زیرلاپ رون
ة حطسم )PPL لکش
16 لااب تسکش بیرض اب تیسلک : (
نومن ۀ 3 قطنم ) ۀ
هتخوس رهش (
زیرلاپ رون ة حطسم )PPL
لکش 17 هب نهآ یاهدیسکا عمجت : نومن(یخیم طخ تروص
ۀ
3 ( هتخوس رهش ) زیرلاپ رون
ة حطسم )PPL لکش
18 : ( رمرم گنس هنومن
4 هتخوس رهش )
، و تینگم
( هدرشف تروص هب تیتامه زیرلاپ رون
ة حطسم )PPL
لکش 20 : ( ینزوس لکش هب تیسلک هنومن
4 قطنم ) ۀ رهش
هتخوس ( زیرلاپ رون ة حطسم )PPL
لکش 19 ( یعاعش لکش هب تیسلک : هنومن
4 قطنم ) ۀ رهش
هتخوس ( زیرلاپ رون ة حطسم )PPL
لودج 2 - و فیصوت ت نومن حیرش ۀ
فیط هارمه هبj-1 XRD
راب هنومن دک گنر
یپکسورکام فیصوت یپکسورکیم فیصوت
جیاتن ییایمیش لومرف XRD
1 - نومن ایj ة رامش ۀ 1 قطنم ة تفریج دیفس
- درز هگر و یلقیص حطس یاه
درز گنر هب مک یلیخ هدرشف راتخاس اب رمرم
تیسلک CaCO3
لودج 3 - و فیصوت ت نومن حیرش J-2ۀ
فیط هارمه هب XRD
هنومن دکراب گنر
یپکسورکام فیصوت یپکسورکیم فیصوت
جیاتن ییایمیش لومرف XRD
نومن ایj-2 ة رامش ۀ 2 تفریج دیفس - درز یلقیص حطس هگر اب
یاه
مک یلیخ - درز رمرم
هدرشف تیسلک
CaCO3
لکش 22 : رادومن ط ی ف ۀنومنXRD J-2
لکش 21 : فیط رادومن نومن XRD
j-1ۀ
لودج 4 - صوت ی ف و رشت ی ح ۀنومن هبZ-2 هارمه ط ی XRDف
لودج 5 - و فیصوت ت نومن حیرش ۀ
فیط هارمه هبZ-3 XRD
دکراب هنومن گنر
یپکسورکام فیصوت یپکسورکیم فیصوت
جیاتن ییایمیش لومرف XRD
هرامش ةنومن ایZ-4 4
رهش
هتخوس درز
- یجنران حطس یلقیص - هگر رایسب یاه
درز - یجنران فیط -
هوهق یا لکش هب یتیسلک گنس
ینزوس و یعاعش -
نهآ عمجت تیسلک
CaCO3
هنومن دک راب گنر
یپکسورکام فیصوت یپکسورکیم فیصوت
جیاتن ییایمیش لومرف XRD
نومن ایZ-3 ة رامش ۀ 3
رهش هتخوس درز
- یجنران هگر اب یلقیص حطس دایز یاه
هوهق یجنران فیط رد یا
تیسلک گنس نهآ عمجت تیسلک
CaCO3
لکش 23 : فیط رادومن نومن XRD
Z-3ۀ
لکش 24 فیط رادومن : هنومنXRD
Z-4
0 20 40 60 80 100 120 140 160
Sr Fe Mn Ca K S Si Al Mg
Axis Title
Axis Title
هرامش هنومن 4
هرامش هنومن 3
هرامش هنومن 2
هرامش هنومن 1
5 - 3 XRF .
زیلانآ هب تروص همین
( یمک
Semi Quantitative
جیاتن .تسا هدش ماجنا )
لودج تروص هب XRF (
رامش ۀ 6 و 7 )
هئارا دش
6. یب گنس هنومن جیاتن رد هک یتابیکرت و رصنع نیرتش یاه
رمرم صخشم هتخوس رهش و تفریج ش
د
،
میسلک
Ca(
و )
دوبCaO
. یور رب زیلانآ نیا ود
و تفریج رمرم گنس زا هنومن ود
هتخوس رهش زا هنومن یارب
سیاقم لیکشت رصانع یمک ة دنهد
ۀ هنومن نا اه ناشن شیامزآ نیا جیاتن .تفرگ ماج دنهد
ۀ یکیدزن رصانع
لیکشت دنهد ۀ هنومن اه ی و تفریج رهش
هتخوس .تسا
لودج 6 - جیاتن XRF هنومن گنس اه ی قطنم ۀ تفریج ینزو دصرد بسح رب
Sr Fe
Mn Ca
K S
Si Al
Mg
هرامش ةنومن 0/084 1
هدشن ییاسانش 2/7 هدشن ییاسانش 36/7
0/5 2/7 0/08 0/40
هرامش ةنومن 0/079 2
هدشن ییاسانش 3/2 36/1
0/052 0/34
0/10 0/11
0/31
لودج 7 - جیاتن هنومنXRF
گنس اه ی قطنم ۀ رهش هتخوس ینزو دصرد بسح رب
Sr Fe
Ca S
Si Al
Mg
هرامش ةنومن 0/24 3
0/036 38/7
0/19 0/21
0/09 0/8
هرامش ةنومن 0/22 4
0/9 38/2
0/28 0/06
0/04 0/7
رادومن 1 سیاقم : ۀ ( رصانع زکرمت حرب
بس هنومن رد )ینزو دصرد نم یاه
قطا و تفریج رهش هتخوس
رمرم گنس مجسنم و بوخ راتخاس لیلاد زا یاه
قطنم ة یم تفریج هراشا عوضوم نیا هب ناوت
رک هک د
رثا رب یگدزاوه سکا
ی ساد ی نو تسا هدادن خر
؛ مک تبوطر ریثأت ،لیلد نیمه هب و
رارق نتشاد قطنم رد ة کشخ
نینچمه و ن
نتشاد لخلخت ثعاب تسا هدش گنس تفاب رد تبوطر لاقتنا
دشاب دودحم .
مه نا زا هک روط
هدهاشم یفارگورتپ ریواصت یم
دوش
، تهج راتخاس و دراد یمجسنم و مکارتم راتخاس رمرم نیا تفاب و راد
یمن هدهاشم گنس تفاب رد مارآ نویسازیلاتسیرک هک تسا لیلد نیا هب نآ تلع و دوش
، نیا گنس اه قمع رد
هدش نوگرگد نیمز دنا
و دنبای لاقتنا نیمز حطس هب قمع زا هچ ره
، هتسهآ شنکاو تعرس و رت
مسیفروماتم
دنک سا رت ت . تیلانرآ و کلات لماش رتشیب گنس یلصا تفاب
( )سکیا هعشا شارپ و یفارگورتپ یاهزیلانآ هب هجوت اب
تسا . گنس یصلاخان اب و مکارتم ،لااب تیفیک اب رمرم اب نینچمه و کدنا رایسب
یصلاخان مکارت نهآ
دح رد
رایسب هدهاشم لباق مک دوب
رد و واصت ی ر
، زتراوک
ًلاصا یمن هدید .دوش
هنومن رد یهت اب تفریج یاه
ة سکع یم یفارگورتپ یاه گنس هک درک راهظا ناوت
یاه
،رمرم گنس
رمرم و دنتسین هدزاوه و کیژوفروماتم زیر تفریج یاه
،هناد هدرشف هیلا اب هگر و یگنر یاه و یزتراوک یاه
یسلف .دنتسه لکش رد
گنس ۀراب یاه
هتفگ هتخوس رهش دنتسه یتسیلک هک دش
؛ یطیحم طیارش ینعی اهنآ رب
تأ تشاذگ ریث تسا ه
هب و گنس اه ی هدش لیدبت یتیسلک جیاتن .دنا
گنس رد یاه
ناشن ار تیسلک مه تفریج
یم داد اما ، توافت آ تسا ینوگرگد تعرس و مسیفروماتم عون رد ن .
هنومن رد یاه
هتخوس رهش
، گنس اه ی
یتیسلک هب
لکش یعاعش و ینزوس تسا هک نآ لیلاد زا یم
هب ناوت یطیحم طیارش رارق
هنومن یریگ اه
هراشا رک د .
6 . هجیتن
ود قطنم ة ناریا قرش بونج رد یناتساب قطانم زا تفریج و هتخوس رهش دنتسه
سنج زا یددعتم راثآ هک
گنس دنراد لمج زا هک ة
اهنآ هدش هتخاس یفلتخم لاکشا هب هک تسا رمرم گنس ، نیا رمرم گنس فورظ .دنا
زا هک هقطنم ود هطوحم
یاه قطنم زا و تفریج رد یبونج لدنص رانک یناتساب ة
رد ینامدای یاهانب رهش
هتخوس ب ه هدمآ تسد رظن زا ،دنا
و ی گژ ی اه ی یرهاظ توافت اه ی .دنتشاد یدایز قطنم رمرم گنس فورظ
ة
هگر تفریج اما ،دندوب دیفس گنر هب و دنتشاد یمک یاه
لباقم رد
، رمرم گنس یاه
هگر هتخوس رهش یاه
هب یددعتم گنر
اه ی هوهق یجنران و یا تشاد
دن . یایوگ ًلاماک یرهاظ توافت نیا توافت
اه ی طیارش و یراتخاس
لکش نیا یریگ گنس
اه
؛دوب لیلد نیمه هب
، اب هب گراک ی ر ی یاهزیلانآ
XRF-XRD
و ریواصت زا هدافتسا
راتخاس ،یفارگورتپ گنس
اه هقطنم ود نیا ی لیلحت
.دش
جیاتن هب هجوت اب امزآ
ی ش اه ی
XRF- XRD
هنومن هک دش لصاح هجیتن نیا ،یفارگورتپ ریواصت و ود یاه
یمن هقطنم هنومن رد یتح و دشاب ندعم کی هب قلعتم دناوت
هنومن زین هتخوس رهش یاه شخب کی هب قلعتم اه
هنومن .دنتسین کرتشم
گنس یاه رمرم عون زا تفریج رمرم رایسب
مجسنم و بوخ تسا
هنومن هک یتروص رد ،
گنس یاه لکش هب هتخوس رهش گنس
اه ی
ًلاماک و دنتسه یتیسلک نیمز و ییایفارغج طیارش یایوگ
یسانش
.تساهنآ رب مکاح تکن
ة تیمها زئاح
، گنس هنومن راتخاس توافت یاه
قطنم ود نیا رمرم ة
تسا یناتساب
؛
نامه هراشا هک روط ش
هنومن ،د راتخاس تفریج یاه
ی راد هدرشف مه هب ن
اما ،د هنومن رد هتخوس رهش یاه
یم هدید یعاعش و ینزوس لکش هب یتیسلک راتخاس .دوش
ود ره هکنیا دوجو اب هنومن
داوناخ زا ۀ
گنس اه ی ،دنتسه یتیسلک یراتخاس رظن زا
توافت اه ی هدمع ی
راد ن رثا رب یگدزاوه .د سکا
ی ساد ی نو هنومن رد هنومن رد اما ،تسا هدادن خر تفریج یاه
یاه رهش هتخوس
یگدزاوه یم هدید
دوش ب لحم هب طوبرم هک ه
هنومن ندروآ تسد اه
هنومن(
هتخوس رهش یاه یور زا
هب نیمز
تسد هدمآ دنا ) ا تس . شهوژپ نیا لصاح ناشن
دنهد ۀ راتخاس رد یطیحم طیارش هک تسا نیا گنس
اه رمرم ی
ود نیا ود ره هک هقطنم قرش بونج رد
رارق ناتساب ناریا راد
ن نییعت شقن ،د هدننک
یا تسا هتشاد .
رب ساسا
و رصانع اهزیلانآ جیاتن
،هدنهد لیکشت تابیکرت گنس
اه ی یتاعلاطم ،دندوب هباشم
اما ینورد یاهراتخاس رظن زا
توافت اه ی دنتشاد یشحاف .
ت
ّکش ینادردق و ر
اجنیا رد مزلا
م ی ناد ی م یاقآ زا نا تفریج هاگیاپ زا یشناد یاقآ و ینامیلس ردان ،ینازار یدهم ب
ه یراکمه لیلد
هنامیمص رایسب نک رکشت
ی .م .دوبن رودقم قیقحت نیا نانآ کمک نودب کش نودب
یپ تشون
1 . قطنم ة قطنم نیب هتخوس رهش برغ لامش رد عقاو ینامدای یاهانب ة
قطنم و یقرش ینوکسم ة
هدش عقاو یتعنص
تسا . رد ۀ یبوسر کچوک شخب نیا
ار قطنم زا ة یم کیکفت برغ رد یتعنص
،دنک شخب اب قرش و بونج رد هک یلاح رد یاه
مه رگید تسا زرم پت یدادعت زا هقطنم نیا . ة
کی ره هک تسا هدش لیکشت کچوک هب
یوق لامتحا ناشن
ۀدنهد نامتخاس و اه
هرود هب قلعتم یاهانب تخم یاه
فل تسه ( یزاریش
، :1388 282 هدشن صخشم زونه انب نیا یلصا یربراک .)
،تسا رب اما
رود رد نامتخاس نیا دهاوش یخرب ساسا ۀ
رود رد ًادعب و تسا هدوب یناگمه ییانب رارقتسا مود ۀ
موس
، شخب نآ زا ییاه
و هدش کورتم
شخب هاگراک لکش هب نآ زا یرگید یاه رد یکچوک یتعنص یاه
تسا هدمآ (
دیس یداجس
، :1388 415 .)
2 . هقبط حرط رایسب یدنب
هداس ب تاقوا یرایسب رد هک یا ه
یم راک و دور گنس اه ی زادنا ساسا رب ار یکهآ ۀ
هب هناد
تیادور یسلک (
calcirudite ()
هناد رتشیب اه
گرزب رت زا 2 یلیم تیانرآ یسلک ،)رتم (
calcarenite ()
هناد رتشیب اه
نیب 2
یلیم و رتم 62 تیاتول یسلک و )نورکیم calcilutite(
( ) هناد رتشیب زا رتمک اه
62 نورکیم میسقت ) یم دنک ( رکات
، 1373 -:
(265 . 3 . کبش یعون ة
لاتسیرک .
4 ترابع خر . ا
تسس حوطس دادتما رد یناک قروت و تسکش تیصوصخ زا تس .
5 . ارش ی ط حم ی ط ی امزآ ی هاگش لماش امد
°ی 230C و تبوطر ربارب اب 50 % دوب .
6 امد لماش هاگشیامزآ یطیحم یطیارش .
°Cی 25 و اب ربارب تبوطر 30
.دوب %
عبانم
یراصح
، یضترم و هقیدص ناریپ ( 1384 ) یشاح گنهرف ، ة
تفریج و دور لیله ،
نارهت
، زوم ۀ ناریا یلم .
نسح ،یمیحر (
1388 ینامتخاس حلاصم،) ،
نارهت
، نارهت هاگشناد .
روصنم ،یداجسدیس (
1388 هتخوس رهش تلااقم هعومجم،) ،
نارهت
، یتسد عیانص ،یگنهرف ثاریم نامزاس و
رگشدرگ ی .
حور ،یزاریش للها
( 1388 هتخوس رهش،) ،
ناتسچولب و ناتسیس
، یرگشدرگ و یتسد عیانص یگنهرف ثاریم لک هرادا .
رکات
، سیروم ( یا 1373 گنس ،) مدقم ،یبوسر یسانش ه
یا هب أشنم گنس اه یبوسر ی
، مجرت دیس ة و یمرح یوسوم اضر
یبوبحم للهادسا ،
دهشم
، یهاگشناد داهج .
Gauri, K.L., Bandyopadhyay, J.K. 1999. Carbonate stone: chemical behavior, durability and conservation, John Wiley & Sons.
Madjidzadeh, Y., Pittman, H., 2008. Excavations at Konar Sandal in the region of Jiroft in the Halil Basin: first preliminary report (2002–2008), Iran, vol. XLVI: 69-103.
Madjidzadeh, Y. 2011. The six seasons of excavations at KonarSandal: Jiroft, Programme-Final. Accessed August 04, 2011. http://www.arch.cam.ac.uk.
Sajjadi, M. M., S. 2003. ,Excavation at Shahr-I Sokhta, Iran XL: 21.
Reedy, Chandra L. 2008. ,Thin-section petrography of stone and ceramic cultural materials, Archetype Publications, London.
Tosi, M. 1976. A topographical and stratigraphical periplus of Sahr-e Suxteh, Proceedings of the IVth Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, pp. 130- 158.
