( شرت یاچ یهایگ بیرض دروآرب Hibiscus sabdariffa L.
شور هب دشر فلتخم لحارم رد )
دنجریب هقطنم رد یرتمیسیلا
یباقون یدیعس ماوق دیعس -1
یعشاخ سابع یکویس
-2
یمامح نیسح
3
*
:تفایرد خیرات 17
/ 02 / 1397
رات :شریذپ خی 30
/ 10 / 1397
هدیکچ
مهم زا یکی بآ دودحم لماوع نیرت
هدننک همین و کشخ قطانم رد یزرواشک هعسوت ی یم ناهج کشخ
و یباایزرا ،بآ تیریدم مهم لئاسم زا .دشاب
.تسا ناهایگ یبآ زاین نییعت ریخبت
- نیمز حطس یژرنا و بآ نلایب هبساحم رد یلصا یاهریغتم زا یکی ناهایگ قرعت یم بوسحم
نیودات یاراب .دواش
هب شهوژپ نیا رد .تسا یرورض دشر فلتخم لحارم رد یهایگ بیرض و هایگ یبآ زاین زا یهاگآ ،بسانم یرایبآ همانرب یاچ یهایگ بیارض نییعت روظنم
یم مهم ییوراد ناهایگ زا یکی هک شرت
،دشاب لاس رد یعارز لصف کی یط رد یشیامزآ 1396
د یزرواشک هدکشناد رد نیداب .دش ماجنا دنجریب هاگشنا
هدافتسا رتمیسیلا ددع هس زا روظنم دش
.دیدرگ هبساحم بآ نلایب شور هب شرت یاچ یبآ زاین و ریخبت هبساحم یارب
- دروام نامچ زا ااین اجرم قرعت
عافترا اب ابس یاضف یارب هدافتسا 12
یتناس هب رتم .دش هدافتسا جرم هایگ ناونع لصف نایاپ رد تیاهن رد
رااهچ رد یهایگ بیارض هب طوبرم ریداقم ،دشر
هب شرت یاچ هایگ یارب ییاهتنا و ینایم ،هعسوت ،ییادتبا هلحرم ربارب بیترت
26 / 1 ، 55 / 1 ، 81 / 1 و 96 / 0 و یابآ زااین دروآراب تهج ریداقم نیا .دمآ تسدب
یم هیصوت شرت یاچ هایگ یرایبآ تیریدم .دنوش
هژاو :یدیلک یاه ریخبت
- یریدم ،قرعت یبآ زاین ،کاخ بآ نلایب هلداعم ،یرایبآ ت
همدقم
21
لاس رد ماهم زا یاکی هاب ار بآ یگدانراب دوبمک ریخا یاه نیرات
دودحم لماوع هدننک
هامین و کاشخ قطاانم رد یزروااشک هعاسوت ی
هدافتاسا ،راگید یافرط زا .تاسا هدراک لیدابت کشخ یاب ی
و هایور
یلاسکشخ م رد یدایز تلاکشم ثعاب ریخا یاه هدش بآ بانم تیرید
هامین و کاشخ ییاواه و بآ طیارش هب هجوت اب ناریا روشک رد .تسا هژیو تیمها زا ،بآ دودحم بانم زا هنیهب هدافتسا ،کشخ رادرواخرب یا
شخب زا یکی ناهایگ یبآ زاین .تسا یژولوردایه لکیاس ماهم یااه
،یابآ تااسیسات ،یبآ نلایب تاعلاطم یارب نآ قیقد نیمخت هک تسا دم متسیس یحارط و تیری دروام بآ بانم تیریدم و یرایبآ نیون یاه
یم زاین رایخبت نااایم ندروآ تسدب نیاربانب .دشاب راه یاراب قراعت_
1 و 2 - دااشرا یااسانشراک یوجااشناد و مواالع هورااگ رایااشناد و یااشکهز و یرااایبآ
د ،یزرواشک هدکشناد ،بآ یسدنهم دنجریب هاگشنا
3 - دنجریب هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،تاتابن حلاصا و تعارز هورگ رایداتسا
:لوئسم هدنسیون(
Hhammami@birjand.ac.ir
Email:
)
DOI: 10.22067/jsw.v33i1.72258
یم یرورض یرما یهایگ ششوپ تایاصوصخ و رااتفر تخاناش .دشاب
ریغ یهایگ ششوپ ،)نامچ( اجرم یهاایگ ششوپ اب هسیاقم رد جرم
راایخبت دروآرااب رد مدااق نیاالوا ااعت_
یارااب .تااسا یااعارز ناااهایگ قر
هزادنا بیراض نیایعت ،داشر فالتخم لحارم رد ناهایگ یبآ زاین یریگ
ناایب یهاایگ بیراض .تاسا رادروخرب ییلااب تیمها زا یهایگ هداننک
هاایگ هاب تباسن اجرمریغ هایگ کاخ تبوطر و یهایگ ششوپ تارثا ( تسا جرم 5
.) ریخبت - قراعت و کااخ حطاس زا بآ ریخبت لماش قرعت شاشوپ
هدنهد ناشن و هدوب یهایگ یکیژولوردیه هخرچ زا یساسا دنور کی ی
و کاشخ قطاانم رد اصوصخ ،بآ بانم تیریدم یدیلک رصنع کی و همین ریخبت .تسا کشخ -
یگژیو زا یعبات قرعت بآ طیارش ،کاخ یاه
تیعضو ،تشک حوطس کیمانیدورئآ تمواقم ،یضارا یربراک ،ییاوه و نم یفارگوپوت و یهایگ رد یدایز رایسب لماوع هک ییاجنآ زا .تسا هقط
ریخبت - رایغ هاک تافگ ناوتن رگا نآ قیقد دروآرب ،دنراد تلاخد قرعت
یم لکشم رایسب یراک ،تسا نکمم ( دشاب
12 .)
ریخبت - هایگ یعقاو قرعت
( ETC
یراایبآ نیودت رد یلصا روتکاف ،)
.تسا یرایبآ رد بآ فرصم نامدنار دوبهب و بسانم
ETC
یم ار ناوات
هزادنا اب رتمیاسیلا زا هدافتاسا ااب کااخ بآ تاراییغت هتاسویپ یرایگ
(Lysimeter)
هباساحم اااسا راب اای و نیایعت کاخ و بآ نلایب و
ریخبت - جرم هایگ قرعت
O)
یهاایگ بیراض جارختسا و(ET (Crop
coefficient)
( درک دروآرب 5
یم هک دنتسه یراابا اهرتمیسیلا .) ناوات
نآ زا هدافتسا اب هاایگ هشیر هیحان زا یجورخ و یدورو بآ رادقم لک اه
هزادنا ار ریخبت ناایم نآ ااسا رب و درک یریگ -
نیایعت ار هاایگ قراعت
و یاانزو یاهرتمیااسیلا لماااش ،اهرتمیااسیلا یلااصا عواان ود .دواامن شاکهز یاهرتمیسیلا یام راد
رد عوان ود نایا یلاصا تواافت .دناشاب
هوحن هزادنا ی یتبواطر تارییغت یریگ یاهرتمیاسیلا رد .تاسا کااخ
هزادنا ندرک نزو قیرط زا کاخ یتبوطر تارییغت ،ینزو تابث و یرایگ
یاام هزاداانا یارااب یاالو ،ددرااگ رد کاااخ یتبوااطر تارااییغت یراایگ
شکهز یاهرتمیسیلا شور زا هدافتسا هب زاین راد
ریغ یاه ریظن میقتسم
نورتون ،رتمویسنات زا هدافتسا زو رتمیسیلا .تسا هریغ و رتم
هب ین بتارم
شکهز رتمیسیلا زا رتهب رایخبت هانازور تارییغت و هدوب راد
- ار قراعت
یم ناشن مزلا تقد اب کاخ تبوطر هب تبسن یانزو رتمیاسیلا .داهد
ریخبت هک تسا رداق -
هاقیقد دانچ یتح و یهاتوک تدم یارب ار قرعت
( دنک نییعت 1
.) ااه لااس رد ااکیرمآ ااااگت تالایا یهایگ تاقیقحت اکرم رد ی
2005 ات 2008 رتمیاسیلا هابنپ و مدانگ یهایگ بیرض هبساحم یارب
ریدااقم و تفرگ رارق هدافتسا دروم ینزو
KC
هابنپ یاراب 5
/ 1 - 2 / 0 و
مدنگ 7 / 1 - 1 / 0 ریدااقم نیاب ااهاگ هک تسا رکذ هب مزلا .دش شرااگ
نامزااس طاسوت هدش هئارا دادعا و قیقحت نیا رد هدش هبساحم
FAO
تریاغم د دوجو ییاه ( درا
13 بیراض یباایزرا فده اب نیچ لامش رد .)
ریخبت رادقم نییعت رد ییاج ود یهایگ -
مدانگ یور راب یاعقاو قرعت
تفرگ تروص یشیامزآ ینزو یاهرتمیسیلا زا هدافتسا اب ترذ و هاییاپ هب شور نیا ییاراک رب و ،داش دایکات مدنگ یبآ زاین دروآرب رد صوصخ
هداد زا هدافتسا اب هاگنآ شم یاه
هدها رد یهاایگ بیرض ،یرتمیسیلا یا
هاب مدنگ یارب دشر فلتخم لحارم بایترت
8 / 0 ، 15 / 1 ، 25 / 1 و 95 / 0 و
ترذ یارب 9
/ 0 ، 95 / 0 ، 25 / 1 و 1 ( دش هدز نیمخت 14
.)
( ناراکمه و یرباص طسوت هک دنجریب رد یشهوژپ رد 18
تروص )
هب ،تفرگ زا هدافتاسا ااب یاشیامزآ نوغجا یهایگ بیارض نییعت روظنم
لا رتمیاسیلا دداع هاس زا حراط نایا یاراجا یارب .دش ماجنا رتمیسی یاراب .دایدرگ هباساحم بآ نلایب شور هب نوغجا یبآ زاین و هدافتسا
ریخبت هبساحم -
یااضف یاراب هدافتاسا دروم نمچ زا این جرم قرعت
عافترا اب ابس 12
یتناس تیاهن رد .دش هدافتسا جرم هایگ ناونع هب رتم
شر لصف نایاپ رد لحارم رد نوغجا یهایگ بیارض هب طوبرم ریداقم ،د
بایترت هاب ییاهتنا و ینایم ،هعسوت ،ییادتبا هلحرم لماش دشر فلتخم ربارب 78 / 0 ، 06 / 1 ، 13 / 1 و 96 / 0 رد ،نارااکمه و یناحیر .دمآ تسدب
دانجریب رد اباس هرایز یهایگ بیارض دروآرب هب مادقا هباشم یشهوژپ هایگ بیارض ریداقم هک دندومن ینایم ،هعسوت ،ییادتبا هلحرم راهچ رد ی
هب هایگ نیا یارب ییاهتنا و ربارب بیترت
65 / 0 ، 92 / 0 ، 21 / 1 و 85 / 0 هب
( دمآ تسد 15
زااین نییعت یارب یبآ نلایب یاهرتمیسیلا زا زاریش رد .) لااس ود یاراب نارافعز یبآ
1999 - 1998 و 2000 - 1999 هدافتاسا
رادقم قیقحت نیا رد .دش وETc
هب ارETo
رابارب بیترت 486
و 991
یلیم و شیاامزآ لوا لاس رد رتم 670
و 975 یالیم مود لااس رد راتم
لاحارم رد لااس ود نایا رد این یهایگ بیرض .دندروآ تسدب شیامزآ نیب فلتخم 24
/ 0 - 22 / 0 و 05 / 1 - 94 / 0 و 78 / 0 - 68 / 0 لاحارم رد
( دش هدز نیمخت دشر ییاهتنا و ینایم ،هیلوا 4
ت متجم رد .) یتااقیقح
هب یشهوژپ ،جرک ناتسرهش بونج رد قاو زربلا بیراض نیایعت روظنم
شکهز رتمیسیلا زا هدافتسا اب نارداموب ییوراد هایگ یهایگ تروص راد
،هعاسوت ،هایلوا لاحارم رد یهاایگ بیراض هک داد ناشن جیاتن .تفرگ هب ینایاپ و ینایم ربارب بیترت
16 / 0 ، 45 / 0 ، 05 / 1 ، 81 / 0 یم ( دشاب 16 .)
رتمیسیلا زا شرت یاچ یهایگ بیرض نییعت یارب شهوژپ نیا رد هب هدافتاسا )تاسا لرتنک لباق نآ طیارش هک( میلقا ورکیم کی ناونع
ریخبت رگا .دیدرگ -
جرم قرعت
( ETO
ریخبت و)
- یعقاو قرعت
( ETC
)
( هلداعم کمک اب یهایگ بیرض ،دشاب ارتسد رد 1
هزادنا لباق ) یرایگ
( تسا 3 .)
( 1 )
یام هک ییاذغ داوم زا یکی ،ییوراد ناهایگ نیب رد بباس داناوت
یرامیب زا یرایسب دوبهب .تسا شرت یاچ شون مد زا هدافتسا ،دوش اه
یمن ناریا یموب هایگ نیا راداقم هاب نارایا رد نآ رااک و تشک و دشاب
اهنت ،دایز هاجوت ااب .تسا هدش شرااگ ناتسچولب و ناتسیس ناتسا رد
،تشک هنیرید هقباس دیلوت تیلباق و ناهج و ناریا رد نآ یلااب فرصم
هدروآرف یرادقم فلتخم بانم رد لاح هب ات ،نآ زا ییوراد فلتخم یاه فالتخم لاحارم رد نآ یهایگ بیارض هژیوب و هایگ نیا یبآ زاین یارب
تسا هدشن شرااگ دشر ندروآ تاسدب فداه ااب قایقحت نایا ،اذال .
لاصف یط رد نآ تارییغت یوگلا یسررب و شرت یاچ یهایگ بیارض همین و کشخ یمیلقا طیارش رد ،دشر شور زا هدافتسا اب دنجریب کشخ
رایخبت ریداقم ااسا رب و یبآ نلایب لااس یاط یرتمیاسیلا قراعت_
یعارز 97 - 1396 .دیدرگ ارجا
شور و داوم اه
وژپ نیا لواط ااب دانجریب هاگاشناد یزروااشک هدکاشناد رد شه
ییایفارغج 57
و هجرد 46 اات هقیقد 60 و هاجرد 57 راع و هاقیقد
ییایفارغج 30
و هجرد 35 اات هاقیقد 34
و هاجرد 14 عاافترا و هاقیقد
1491 هاقطنم نایا یگدانراب طسوتم .تفرگ تروص ایرد حطس زا رتم
زا رااتمک 120 یاالیم هنلااااس نیگنااایم و رااتم ی
نآ یااامد 16
هااجرد
یتناس هاقبط ااسا رب هقطنم نیا .تسا دارگ نتراامود یامیلقا یدانب
( تسا کشخ میلقا یاراد 2
.)
یملع مان اب شرت یاچ
Hibiscus sabdariffa
یمتخ هداوناخ زا
( Malvaceae
هاب هدواب ااقیرفآ یموب ،)
قطاانم ماامت رد هاک یرواط
یم تشک مرگ و ییاوتسا هایگ نیا هاگتساخ .دوش
مان هب و ،تسین ناریا
( تاسا هداش هتخانش شرت یاچ و امرق یاچ ای یکم یاچ یاه 17
.)
هخاش ،هلاسکی یهایگ دودح رد یعافترا یاراد ،راد
429 - 64 یتناس رتم
گرب هیشاح ،امرق هب لیامتم هریت ابس نآ گنر هک تسا هانادند اه
،یا
ود یهایگ شرت یاچ .دراد هاتوک ای دنلب گربمد و کرک نودب هروظنم
رارق هدافتسا دروم بوچ و ربیف ،هویم لماش نآ فلتخم یااجا هک تسا یم هناد و گرب زا اما ،دریگ یام هدافتاسا یتناس بط رد نآ یاه
.دواش
بت تیصاخ هایگ گربساک هب و دراد رب
راراق هدافتاسا دروم یاچ تروص
یم یام تاسرد ماه اابرم و هلژ نآ زا و دریگ یاراد هاایگ نایا .داننک
یصوصخ رجحتم ،یگدرسفا دض ریظن یتا داض ،هدور مراک داض ،هداننک
یام نادیاسکا یتنآ تیصاخ و ناطرس ( داشاب
19 راظن زا هاایگ نایا .)
( تاسا اااسح نادنبخی و امرس هب یمیلقا طیارش 7
ااب نآ یهدالگ .)
5 / 12 - 12 یم زاغآ زور/تعاس رد نآ ومن و دشر طیارش نیرتهب و دوش
طسوتم و لااب تبوطر اب مرگ قطانم یامد
25 ات 35 یتناس هجرد داراگ
یم یور ( دهد 11 زا شیب .) 300
قطاانم رد اایند رد هاایگ نیا زا هنوگ
همین و ریسمرگ یم تفای ریسمرگ
یحاون رد قاو ناریا رد هایگ نیا .دوش
عاافترا اات یریاسمرگ هامین و یریسمرگ 900
اایرد حطاس زا یراتم
.دراد ار دشر نیرتشیب هب بت ندروآ تسدب روظنم ریخ
- رایخبت و شرت یاچ یعقاو قرعت -
دداع شش زا ،یهایگ بیرض هبساحم تیاهن رد و )نمچ( جرم قرعت هاس رد ماداک راه نامچ و شرات یااچ تشک .دش هدافتسا رتمیسیلا رطق اب )رارکت هس ناونع هب( رتمیسیلا 26
عافترا و 31 یتناس هاک رتم
هب .تفرگ تروص ،دوب هدش هتشاذگ راک کاخ لخاد رد ظنم
تلوهاس رو
زا هاکنیا لوا .داش هاجوت یاساسا هتکن ود هب یشکهز لمع ماجنا رد نآ زا کی ره فک رد هک دش هدافتسا ییاهرتمیسیلا ارواس ااه
ییااه
عاافترا هب اهرتمیسیلا زا مادک ره فک رد هکنیا مود .دوب هدش هیبعت 6
یتناس کااخ طسوت نآ مجح یقبام و دش هتخیر تشرد و ایر نش رتم
رظن دروم هب هب یناویح هدیسوپ دوک هارمه راپ هاایگ راتهب داشر رواظنم
دادعت طسوتم روط هب اه رتمیسیلا زا مادک ره رد .دیدرگ 25
رذاب دداع
هب شرت یاچ هاناوج جنااش ندراب لااب روظنم
یراات رد ،رذاب یانز 1
فاالع هدهاااشم تروااص رد نیااندمه .دااش تااشک تاشهبیدرا و زرااه
هب داشر لصف یط رد نآ لرتنک روظنم نیاجو مزلا تااعفد هاب ،هاایگ
زا هداش جرااخ یفاضا بآ شیامزآ نامز یط رد .تفرگ تروص یتسد هب اهرتمیسیلا هزادنا ینزو تروص
عاافترا و مجح هب جپس و دش یریگ
یاعارز تیفرظ هدودحم رد هدافتسا دروم کاخ تبوطر .دش لیدبت بآ هزادنا یراشف تاحفص زا هدافتسا اب هب جپس و دش یریگ
رد تروص دص
هزادنا .دیدرگ نییعت ینزو یانزو ترواص هب کاخ و بآ یاوتحم یریگ
نزو لایبق زا یلماواع اااسا راب یراایبآ رود نیندمه .تفرگ ماجنا نادلگ زور راه هک تروص نیدب .دش هبساحم ییاوه و بآ طیارش و اه
نادلگ داح رد اه نادلگ تبوطر هک دوب نیا رب یعس و هدومن نزو ار اه
ارز تیفرظ تبوطر ( یع
دوش ظفح )FC
یاشنت هانوگدیه دایابن هایگ(
،اه نادلگ نزو و ییاوه و بآ طیارش هب هجوت اب نیندمه .)دنک لمحت رد زور هس ات ود یرایبآ رود قاوم رتشیب رد یلو .دوب ریغتم یرایبآ رود
.دش هتفرگ رظن
یهایگ بیرض هبساحم رایخبت هباساحم یاراب هاک یشور قیقحت نیا رد -
اجرم قراعت
O) T
یم هدافتسا(E
هزادنا لماش ،دوش رایخبت میقتاسم یرایگ
- قراعت
یم هدش رکذ تایصوصخ اب نمچ هبساحم یارب اجنیا رد .دشاب
ETO
رد
ریخبت ،هایگ دشر لصف نامز یط -
راکذ تاصخشم اب نمچ هایگ قرعت
هزادنا شرت یاچ هایگ اب هباشم و هدش هب و هدش یریگ
رایخبت ناوانع -
.دیدرگ ظاحل جرم قرعت ریخبت هبساحم یارب -
یاعقاو قرعت
C)
زا شرات یااچ هاایگ(ET
هزادنا شور لاخاد کااخ رد هداش هرایخذ بآ تاراییغت رمتسم یریگ
هالداعم( داش هدافتاسا کااخ بآ نلایب هلداعم و رتمیسیلا 3
هالداعم .)
هایحان هاب یجورخ و یدورو بآ ناایم یسررب لماش کاخ بآ نلایب هرود رد هایگ هشیر خشم ینامز یاه
رتمیاسیلا رااک ااسا هک هدوب ص
یم ینزو یرایبآ .دشاب
( )I
یگدنراب و
( )P
هدودحم هب یدورو بآ بانم ،
یم بوسحم هایگ هشیر هعسوت یگدانراب و یراایبآ بآ زا یشخب .دنوش
هب تسا نکمم یحطس باناور تروص
( )RO
یقمع ذوفن و
( )DP
فلت
یم یباتسیا حطس هیذغت بجوم هک هدش ااکما نیاندمه .دواش
،دراد ن
هنییوم دوص تحت بآ
( یا
)CR
هدودحم هب لااب یباتسیا حطس کی زا
هاب ،یاقفا تاهج رد یاتح اای و دابای لاقتنا هایگ هشیر هعسوت )قمع(
نآ زا اای دراو هاایگ هاشیر هعسوت هدودحم هب ینیمزریز نایرج تروص ددرگ جراخ
( )SF
زا یرایسب رد فاصوا نیا اب . هاب ،طیارش
ننتاسا یا
بیش ریداقم ،لااب یکیلوردیه یاه
(
فراص لاباق و هدوب ایچان)
کااخ بآ هایلخت باجوم هاایگ زا قراعت و کااخ زا ریخبت .تسا رظن یم هایگ هشیر هعسوت هدودحم رایخبت تااج هاب هدنانچ .دنوش
- ،قراعت
نایرج یمامت ریخبت ،دنشاب دروآرب لباق اه
- یم قرعت یاانبم راب داناوت
رییغت کاخ بآ رادقم
(
هب صخشم هرود کی لوط رد)
ترواص
ریز هطبار هلداعم(
2 :ددرگ هبساحم )
( 2 )
زا بآ لااقتنا و تسا هتسب طیحم کی رتمیسیلا هکنیا هب هجوت اب ناکما نآ لخاد هب فارطا طیحم طس هب هدیسر بآ مامت و هدوبن ریذپ
ح
یم ذوفن نآ لخاد هب نیمز رفاص یحطاس باناور ناایم نیاربانب ،دنک
کای یارب کاخ بآ نلایب هلداعم ،یبآ زاین تاعلاطم رد اذل .دوب دهاوخ هب رتمیسیلا دننام هتسب طیحم ریز تروص
هلداعم(
3 یم هتفرگ رظن رد )
:دوش ( 3 )
S D P
C= I ET
،هطبار نیا رد هک :ETC
ریخبت - یالیم( هایگ یعقاو قرعت راب راتم
،)زور یلیم( یگدنرابP
،)رتم یالیم( یرایبآ بآI
،)راتم شاکهز بآD
هدش یلیم(
و )رتم هریخذ تارییغت∆S
بآ یاواتحم( کااخ تابوطر یا
)کاخ یلیم(
یم )رتم م رواط هاب .دنشاب کااخ بآ هانزاوم شور لوامع
یم ریخبت تدش دناوت -
هرود رد ار قرعت ینلاواط یاه
( هاتفه هد اای یا
دنک دروآرب )هزور (
18 .)
هایگ دشر هرود لوط رد و هدوبن تباث رادقم کی این یهایگ بیرض یم رییغت دنک ( 9 ،ییاداتبا( هالحرم راهچ هب شرت یاچ هایگ دشر هرود .)
سقت )ینایاپ و ینایم ،هعسوت هناوج یرات زا ،هیلوا هلحرم .دش می
رذب ندز
ات 10 زا ،هعاسوت هالحرم ،هایگ دشر دصرد 10
عوراش اات داشر داصرد
لگ لگ زاغآ زا ینایم هلحرم ،یهد و لواصحم ندیاسر عوراش ات یهد
یام لواصحم تشادرب ات ینایم هلحرم یاهتنا زا ،ینایاپ هلحرم .داشاب
یم رد یهایگ بیرض ریداقم لامعا اب ناوت ریخبت
- زااین ، اجرم قراعت
دروآ تاسدب ار هلحرم ره رد یبآ (
10 لوداج رد .) 1
و تاشاک یراات
هداش هائارا یاعارز لصف کی یط رد شرت یاچ هایگ دشر هرود لوط لکش نیندمه .تسا 1
هرود طساوا رد ار اهرتمیسیلا تیعضو داشر ی
یم ناشن )یهدلگ زا لبق(
.دهد
ثحب و جیاتن یگ قرعت و ریخبت جیاتن ها
( ETC
،رتمیاسیلا هاس زا هدامآ تاسدب )
هزادنا نمچ قرعت و ریخبت طسوتم هدش یریگ
(
ETO
) و رتمیسیلا هس زا هرود رد هدش هبساحم یهایگ بیارض
رد هزور هد یاه داشر هرود لوط
لودج رد شرت یاچ هایگ 2
لوداج نایا هاب هاجوت اب .تسا هدش هئارا
رادقم
ETC
لایلد هب ییادتبا هرود رد شرت یاچ کاچوک و ماک داشر
و هاایگ داشر شیاافا اب هعسوت هرود رد جپس و هدوب نییاپ ،هایگ ندوب گرب حطس صخاش شیاافا رد .تاسا هاتفای شیاافا ،قرعت شیاافا و
و تسا دوخ یلاعا دح رد هایگ یکیژولویب تیلاعف هک دشر ینایم هرود یم ادیپ هعسوت هایگ ییاوه مادنا راداقم رنکاداح هاب یبآ زاین ،دنک
دواخ
دانور نیا هک تسا هتشاد یشهاک یدنور ینایاپ هرود یط رد و هدیسر .دراد تاقباطم تلاواصحم ریااس دروام رد یالبق تااقیقحت جیااتن اب یسررب یم ناشن اه هد یبآ زاین طسوتم رنکادح و لقادح ریداقم هک دهد
ربارب شیامزآ نامز تدم یط رد هایگ هزور 9
/ 41 و 65 / 227 و ریخبت و
سناتپ قرعت ربارب لی
1 / 49 و 6 / 127 یلیم یام زور هد رد راتم راب .داشاب
راداقم طاسوتم ،هرود نیا رد هدمآ تسدب کاخ بآ نلایب جیاتن ااسا ریخبت شرات یااچ هنلااس یعقاو قرعت_
57 / 3819 یالیم دروآراب راتم
ریخبت رادقم طسوتم نیندمه .دیدرگ هباساحم )نامچ( اجرم قرعت_
هرود نیا رد هدش 3
/ 2420 یلیم تم دراوام هب هجوت اب .دش هدز نیمخت ر
یم هجیتن لااب رد هدش رکذ لوط رد شرت یاچ هایگ یبآ زاین هک میریگ
دایز نآ دشر هرود .تسا
لودج 1 - شرت یاچ هایگ دشر لحارم زا کی ره لوط و تشاک خیرات
Table 1- Planting data and the length of each growing stage of roselle )Hibiscus sabdariffa( لاس
Year
تشاک خیرات Planting data
)زور( دشر هیلوا هرود Primary growth stage
(day)
)زور( هعسوت هرود Developing stage
(day)
)زور( ینایم هرود Middle stage
(day)
)زور( ییاهتنا هرود Final stage
(day)
2017 24/04/2017 35 75 100 30
لکش 1 - دشر هرود طسوا رد اهرتمیسیلا تیعضو
Figure 1- The status of lysimeters in the middle of the growth period
لودج 2 - ریخبت طسوتم -
نمچ قرعت (
ETO
شرت یاچ و) (
ETC
یلیم بسح رب) یهایگ بیارض و رتم
( KC
شرت یاچ هزور هد)
Hibiscus sabdariffa days
- ) in millimeters and 10 evapotranspiration (ETC
cus sabdariffa Hibis
) and Average of grass (ETO
- Table 2
crop coefficient
ههد Decade
ریخبت طسوتم -
نمچ قرعت
Average of grass evapotranspiration
) (ETO
رتمیسیلا 1
)شرت یاچ(
Lysimeter 1 (Hibiscus sabdariffa)
رتمیسیلا 2
)شرت یاچ(
Lysimeter 2 (Hibiscus sabdariffa)
رتمیسیلا 3
)شرت یاچ(
Lysimeter 3 (Hibiscus sabdariffa)
طسوتم 3 رتمیسیلا
)شرت یاچ(
Average of three Lysimeters (Hibiscus sabdariffa) ETC
(mm) KC ETC
(mm) KC ETC
(mm) KC ETC
(mm) KC
1 103.9 124.68 1.2 117.41 1.13 129.88 1.25 123.99 1.19
2 107.8 135.83 1.26 129.36 1.2 141.22 1.31 135.47 1.26
3 111.7 147.44 1.32 140.74 1.26 144.09 1.29 144.09 1.29
4 116.8 157.68 1.35 151.84 1.3 160.02 1.37 156.51 1.34
5 121.4 168.75 1.39 162.68 1.34 172.39 1.42 167.94 1.38
6 124.6 178.18 1.43 174.44 1.4 184.41 1.48 179.01 1.44
7 126.7 191.32 1.51 186.25 1.47 196.39 1.55 191.32 1.51
8 127.4 198.74 1.56 196.2 1.54 206.39 1.62 200.44 1.57
9 127.6 204.16 1.6 207.99 1.63 215.64 1.69 209.26 1.64
10 126.8 206.68 1.63 214.29 1.69 219.36 1.73 213.45 1.68
11 125.6 216.03 1.72 223.57 1.78 226.08 1.8 221.89 1.77
12 123.5 222.3 1.8 227.24 1.84 233.42 1.89 227.65 1.84
13 120.3 221.35 1.84 226.16 1.88 230.98 1.92 226.16 1.88
14 116 220.4 1.9 223.88 1.93 226.2 1.95 223.49 1.93
15 111.7 207.76 1.86 212.23 1.9 215.58 1.93 211.86 1.9
16 95.9 173.58 1.81 177.42 1.85 182.21 1.9 177.73 1.85
17 90.2 161.46 1.79 164.16 1.82 168.67 1.87 164.77 1.83
18 85.1 150.63 1.77 153.18 1.8 156.58 1.84 153.46 1.8
19 71.4 122.81 1.72 125.66 1.76 129.23 1.81 125.9 1.76
20 68.3 114.06 1.67 116.11 1.7 118.84 1.74 116.34 1.7
21 65 100.75 1.55 103.35 1.59 104 1.6 102.7 1.58
22 52.8 54.38 1.03 52.8 1 55.44 1.05 54.21 1.03
23 50.7 49.18 0.97 50.19 0.99 50.7 1 50.02 0.99
24 49.1 43.7 0.89 40.26 0.82 41.74 0.85 41.9 0.85
لک مج
Total 2420.3 3771.85 - 3777.41 - 3909.45 - 3819.57 -
هامین و کاشخ میالقا یاراد هک هقطنم نیا یارب نیاربانب کاشخ
أت لکشم اب و هدوب حطس رد هایگ نیا تشک ،تسا هجاوم بآ بانم نیم
یمن هیصوت ناونع چیه هب یسو رتمک هک یقطانم یارب نیندمه .دوش
نیمات لکشم اب یام ،دنتسه هجاوم بآ بانم
هاک دوامن هیاصوت ناوات
و دراکلمع و هاتفرگ تروص یرایبآ مک طیارش رد لوصحم نیا تشک ت تحت نآ درکلمع تااجا أ
هاسیاقم ریگداکی ااب فالتخم یااهرامیت ریث
.دنوش یهایگ بیرض (
KC
( هلداعم اب هدش هبساحم) 1
ناامز یاط رد )
لکاش رد نآ طسوتم و شهوژپ ماجنا یااه
1 ، 2 ، 3 و 4 هداد شیاامن
نیگنایم شور زا هزور هد یهایگ بیرض هبساحم رد .تسا هدش یرایگ
هب ،دیدرگ هدافتسا بیراض نیگناایم ،دشر زا هلحرم ره یارب هک یروط
لودج رد .دش هتفرگ رظن رد هلحرم نآ رد یهایگ 3
بیاراض نیگناایم مااجنا ناامز تدم رد هایگ دشر هناگراهچ لحارم زا کی ره رد یهایگ
پ بیراض یاراب هدامآ تسدب جیاتن هب هجوت اب .تسا هدش هئارا شهوژ
یم یهایگ ،هک تفرگ هجیتن ناوت
KC
دشر ییادتبا هرود رد شرت یاچ
رابارب هاایگ ندواب کاچوک و ماک دشر لیلد هب 26
/ 1 هرود رد جپاس
هب و گرب حطس صخاش شیاافا و هایگ دشر تعرس شیاافا اب ،هعسوت رادقم قرعت شیاافا نآ بت
KC
ربارب و هتشاد یدوعص دنور 55
/ 1 .دش
رادقم ینایم هرود رد
KC
ینعی دوخ رادقم رنکادح هب 81
/ 1 رد و هدیسر
تارییغت ،ییاهتنا هرود
KC
هاب نآ راداقم و هتاشاد یالوان دانور 96
/ 0
لکش رد .دیسر 5
لحارم رد شرت یاچ یهایگ بیرض تارییغت رادومن
تسا هدش هداد ناشن ،هایگ دشر هناگ راهچ یام نآ زا هاک
یاراب ناوات
زاین دروآرب .دومن هدافتسا شرت یاچ هایگ یرایبآ تیریدم و یبآ
لکش 1 - رض ای ب ( رتمیسیلا هب طوبرم هزور هد یهایگ 1
)
Figure 1- Ten-day crop coefficients curve for lysimeter 1
لکش 2 - ض ر ا ( رتمیسیلا هب طوبرم هزور هد یهایگ بی 2
)
Figure 2- Ten-day crop coefficients curve for lysimeter 2
لکش 3 - رض ا بی ( رتمیسیلا هب طوبرم هزور هد یهایگ 3
)
Figure 3- Ten-day crop coefficients curve for lysimeter 3
لکش 4 - رض ا رتمیسیلا هس ریداقم طسوتم هب طوبرم هزور هد یهایگ بی
Figure 4- Ten-day crop coefficients curve for average of three lysimeters
لودج 3 - دشر هناگ راهچ لحارم رد شرت یاچ یهایگ بیارض
Table 3-Roselle (Hibiscus sabdariffa) crop coefficients in quadratic growth stages
لاس
Year Primary growth stageدشر هیلوا هرود هعسوت هرود Developing stage
یم هرود ینا Middle stage
ییاهتنا هرود Final stage
2017 1.26 1.55 1.81 0.96
لکش 5 - ض راهچ لحارم رد شرت یاچ یهایگ بیر )دشاب یم تشهبیدرا مکی ،رفص زور( دشر هناگ
Figure 5- Roselle (Hibiscus sabdariffa) crop coefficients curve in quadratic growth stages (1 May is day zero)
هجیتن یریگ یااچ هاایگ یدااصتقا و ییوراد تیمها هجوت اب رضاح شهوژپ رد یاراب هاطوبرم یهایگ بیارض ریداقم هکنیا لیلد هب نیندمه و شرت هداشن نییعت روشک قطانم زا کی چیه رد هایگ دشر لحارم زا کی ره لااس رد لوصحم نیا تشک هب مادقا ،دنجریب هقطنم رد نیاربانب ،تسا ارز یع 97 - 1396 رتمیاسیلا زا لاصاح جیاتن یسررب اب .دش لواط ،ااه
هرود ،هایلوا لاحارم رد یهاایگ بیاراض ریدااقم و داشر فلتخم یاه
هب ییاهتنا و ینایم ،هعسوت ( ااب رابارب بیترت
35 ، 75 ، 100 و 30 و زور )
( 26 / 1 ، 55 / 1 ، 81 / 1 و 96 / 0 هک بیارض نیا زا هدافتسا اب .دش لصاح )
ات هب نونک ت تروص زااین دروآرب ،تسا هدشن هئارا یعجرم چیه رد یبرج
ناکما شرت یاچ ییوراد هایگ یرایبآ تیریدم و یبآ .دوب دهاوخ ریذپ
عبانم
1- Aboukhaled A., Alfaro A., and Smith M. 1982. Lysimeter. Irrigation and Drainage Paper No. 39, FAO, Rome, Italy, 69 p.
2- Alizadeh A. 2010.Principles of Applied Hydrology. The twenty-eighth edition. Publication of Imam Reza (AS), 866 pages.
3- Allen R.G., Pereira L.S., Raes D., and Smith M. 1998. Crop evapotranspiration: guidelines for computing crop water requirements. In: Proceedings of the Irrigation and Drainage Paper No. 56. Food and Agricultural Organization, United Nations, Rome, Italy, 300 p.
4- Azizi Zohan A., Kamgar Haghighi A.A., and Sepaskhah A.R. 2008. Crop and pan coefficients for saffron in a semi-arid region of Iran. Arid Environments 72(3): 270-278.
5- Doorenbos J., and Pruitt W.O. 1977. Crop Water Requirements. Irrigation and Drainage Paper NO. 24, FAO, 144 p.
6- Duangmal K., Saicheua B., and Sueeprasan S. 2008. Color evaluation of freeze-dried roselle extract as a natural food colorant in a model system of a drink. LWT-Food Science and Technology 41(8): 1437-1445.
7- Duke J.A. 2006. Ecosystematic data on economic plants. Journal of Crude Research 17(3): 91-110.
8- Fasoyiro S.B., Ashaye O.A., Adeola A., and Samuel F.O. 2005. Chemical and storability of fruit-flavoured (Hibiscus sabdariffa) drinks. World Journal of Agricultural Sciences 1(2): 165-168.
9- Ghamarniya H., Jafarizadeh M., Miri E., and Gobadi M. 2011. Coriandrum sativum L. crop coefficient determination in a semi-arid climate. Journal of Water and Irrigation Management 1(2): 73-83.
10- Ghamarnia H., and Jalili Z. 2013. Water stress effects on different Black cumin (Nigella sativa L. components in a semi-arid region). International journal of Agronomy and Plant Production 4(3): 545-554.
11- Hacket C., and Carolene J. 1982. Edible Horticultural Crops: A compendium of information on fruits, vegetables,
spice and nut spicies. Academic Press. Australia. 17p.
12- Kafi M., and Keshmiri A. 2011. Changes in yield and yield components of cumin landraces and Hindi cultivar in drought and salinity conditions. Horticultural Sciences 25(3): 327-334. (In Persian with English Abstract)
13- Ko J., Piccinni G., Marek T., and Howell T. 2009. Determination of growth-stage-specific crop coefficients (Kc) of cotton and wheat. Agricultural Water Management 96(12): 1691-1697.
14- Liu Y., and Luo Y. 2010. A consolidated evaluation of the FAO-56 dual crop coefficient approach using the lysimeter data in the North China Plain. Agricultural Water Management 97(1): 31- 40.
15- Reyhani N., and KhasheiSiuki A. 2015. Lysimetric Determination of Cuminum Crop Coefficients during Different Growth Stages in Region of Birjand. Journal of Water and Soil, 29(5): 1047-1056.(In Persian with English Abstract)
16- Sharifi Ashoorabadi E., Rouhipour H., Assareh M.H., Lebaschy M.H., Abaszadeh B., Naderi B., and Rezaeisarkhosh M. 2012. Determination of crop water requirement of yarrow (Achillea millefolium) using lysimetry. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 28(3): 484-492.(In Persian with English Abstract) 17- Torabi A. 2004. Effect of planting date and row spacing on the yield of Sour tea. MSC thesis. Azad University of
Jiroft. (In Persian with English Abstract)
18- Saberi E.,Rezaei F., and KhasheiSiuki A. 2016. Lysimetric Determination of Trachyspermum ammi Crop Coefficients during Different Growth Stages in Region of Birjand.Journal of Water Research in Agriculture 31(3):
389-398.
19- Younis M.N.A., Hasanee A.R.A., and El-Bialy D.M.A. 2008. Australian Journal of Crop Science 2(2): 83-95.
The Estimation of Roselle (Hibiscus sabdariffa L.) Crop Coefficients at Different Growth Stages by Lysimetric Method in Birjand Region
S. Ghavam Saeidi Noghabi 1- A. Khashei Siuki2- H. Hammami3*
Received: 07-05-2018 Accepted: 20-01-2019
Introduction: Water is one of the most important factors limiting agricultural developments in arid and semi-arid regions in the world. One of the important issues of water management is assessment and determination of water requirement of plants. One of the main water management strategies in agriculture is to assess and determine the plants water requirement. Due to dry and semi-arid weather conditions in Iran the optimal use of water resources is crucial. Plants water requirements are the important parts of the hydrological cycle, and its precise estimation is essential for water budget studies, facilities, management, design of new irrigation systems and water resources management. The determination of behavior and characteristics non- reference vegetation compared to reference vegetation (grass) is the first step in estimating the evapotranspiration of crops. It is important to determine the crop factor in order to measure the water requirement of the crop at different stages of growth. The crop coefficient expresses the effects of crop and soil moisture on a non-reference plant species relative to the reference plant. Among the medicinal herbs, Hibiscus sabdariffa L. is an annual tropical and sub-tropical herbaceous plant belongs to Malvaceae family. Red calyces of Roselle are a source of anthocyanins (about 1.5 g/100 g dry weight), vitamin C and other antioxidants, such as flavonoids (gossypetin, hibiscetine, and sadderetine). Roselle is a medicinal plant that cultivated in Iran especially in Sistan and Baluchestan province. Regarding the long history of cultivation, and high consumption in Iran and the world so far, there has not been a scientific report about Roselle water requirement at different stages of growth. Therefore, this research was carried out with the aim of obtaining Roselle water coefficients and studying the pattern of its changes during the growing season in dry and semi-arid climates of Birjand using the lysimetric method.
Materials and Methods: To determine the Roselle crop coefficient, as a valuable medicinal herb, a lysimetric experiment was conducted in faculty of agriculture, Birjand University during the growing season in 2017. The lysimeters used for this experiment have 20 cm diameter and 16 cm in height. Three lysimeters used for sowing Roselle and three lysimeters used for reference plant. There are six orifices as a water drain in the bottom of each lysimeter. Floor of lysimeter covered by 5 cm granule layer, then filled with soil and cow decayed fertilizer mixture. In each lysimeter, 25 seeds of Roselle were sown. To determine potential evapotranspiration, 12 centimeters height grass was used as the reference plant. Water requirement of Roselle was determined by water balance method. The Roselle growth period was divided into four stages included initial (10% plant growth after emergence), development (between 10% plant growth and before flowering), middle (between early flowering and end flowering), and end (between end flowering and seed ripening). Weed control was achieved by hand hoeing during the growth season. Drainage water was measured by weighting and soil moisture hold at field capacity during the growth season.
Results and Discussion: Results of this study showed that Roselle plant in the initial stage due to slow growth and low transpiration have low Kc compared to middle and development stage. The average coefficient of Roselle was 1.26, 1.55, 1.81, and 0.96 in the initial, development, middle, and end stages respectively.
Duration of growth stages for Roselle in Birjand region is 35, 75, 100, and 30 days after emergence. This results revealed an increasing trend from initial to development and middle stages. However, in the end stage of Roselle, Kc decreased. The result of this study showed that evapotranspiration of Roselle was 3819.57 mm whereas the reference plant evapotranspiration was 2420.3 mm. Due to water shortage in the arid and semi-arid region, this plant is not proper for sowing in this area.
Conclusions: According to the results of this study, the annual average evapotranspiration rate of the Roselle 1 and 2- M.Sc. Student of Irrigation and Drainage and Associate Professor, Department of Science and Water Engineering, Faculty of Agriculture, University of Birjand, Birjand, Iran
3- Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, College of Agriculture, University of Birjand, Birjand, Iran
(*- Corresponding Author Email: hhammami@birjand.ac.ir)
was 3819.57 mm whereas the reference plant evapotranspiration was 2420.3 mm. Therefore, the water requirement of Roselle is very high during growth period. Finally, according to the high water requirement and water deficient in Birjand, Iran; it seems that Roselle is not a proper plant for sowing in this area.
Keywords: Evapotranspiration, Water balance equation, Water management, Water requirement
