Spring (2023) 11(3): 63-76 DOI: 10.30473/ee.2023.59551.2422
Received: 28 October 2021 Accepted: 9 March 2022
Environmental Education and Sustainable Development
Open Access
O R I G I N A L A R T I C L E
The Assessment of Roadside (Agricultural and Non-Agricultural) Habitats’ Effects on Wildlife’s Road Casualties and an Analysis on the Views of Drivers
Mohammad Nasser Modoodi1, Zahra Shirmohammadi Aliakbarkhani2, Massoud Kheirandish3, Arash Modoodi4
1Assistant Professor, Department of Horticulture Science and Engineering, University of Torbat-e Jam, Torbat-e Jam, Iran
2Assistant Professor, Department of Water Engineering, University of Torbat-e Jam, Torbat-e Jam, Iran
3Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Humanities, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran
4Department of Informatics, Universita della Svizzera Italiana, Lugano, Switzerland
Correspondence
Mohammad Nasser Modoodi Email:
A B S T R A C T
The collision of vehicles with animals on the roads is a globally common occurrence and mostly happens due to the destruction and fragmentation of wildlife habitats. The present research has studied some parts of the Asian International Road, located in eastern Iran, to analyze the effects of roadside habitats on roads’ wildlife casualties and the drivers' views on the subject. The statistical population was the intercity drivers of Taybad City and the data collection tools were direct observations, researcher-made questionnaires, and semi-structured interviews. Using SPSS software, non-parametric Mann Whitey U, and Spearman's Rank tests, the results showed that the highest road wildlife deaths were related to small mammals, but larger mammals and birds, and reptiles were also observed. Significant correlations were determined between amounts of casualties in different months, between accidents’ day-time, and between the number of casualties and the type of habitat surrounding the road. Mortalities were significantly reduced by converting roadside lands into agricultural ecosystems.
The results showed that drivers have not received any type of wildlife protection training, but had great empathy for them. They cited high speed, road traffic, and the size of animals as the most common causes of accidents.
How to cite
Modoodi, M.N., Shirmohammadi Aliakbarkhani, Z., Kheirandish, M., &
Modoodi, A. (2023). The Assessment of Roadside (Agricultural and Non- Agricultural) Habitats’ Effects on Wildlife’s Road Casualties and an Analysis on the Views of Drivers. Quarterly Journal of Environmental Education and Sustainable Development, 11(3), 63-76.
K E Y W O R D S
Road, Wildlife Mortality, Surrounding Habitats, Drivers.
© 2023, by the author(s). Published by Payame Noor University, Tehran, Iran.
This is an open access article under the CC BY 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
https://ee.journals.pnu.ac.ir/
لاس ی مهدزا هرامش ، وس م
، راهب 1402 ( 76 - 63 ) ت :شریذپ خیرا 18
/ 12 /
1400 1400/08/06 :تفایرد خیرات
DOI: 10.30473/ee.2023.59551.2422
هیرشن یملع
طیحم شزومآ پ هعسوت و تسیز
رادیا
« یشهوژپ هلاقم
»
هاگتسیز رثا یبایزرا موب( هداج ینوماریپ یاه
ناماس )یزرواشکریغ و یزرواشک یاه
هداج تافلت رب تایح یا
هاگدید لیلحت و شحو ناگدننار یاه
رصاندمحم یلع یدمحمریش ارهز ،یدودوم
،شیدناریخ دوعسم ،یناخربکا یدودوم شرآ
دروخرب اسو ی ل ح اب هیلقن یدادخر هداج رد تاناوی ناهج
ی تسا ت لیلد هب ًاتدمع و و بیرخ
ت هک هکت ندرک
هاگتسیز تایح یاه یم قافتا شحو
هداج زا یشخب رضاح شهوژپ .دتفا نیب ی
یایسآ یللملا رد ی
ش اریا قر ،ن
،یوضر ناسارخ ناتسا لصافدح
تبرت و دابیات یاهرهش نیب هام هس تدم هب ار ماج
روم هلاطمد ه رارق د دا و ه
هاگتسیز رثا لیلحت ،نآ زا فده هداج تافلت رب هداج ینوماریپ یاه
تایح یا نینچمه ،شحو ا
یبایزر د هاگدی
یم تافلت نیا نازیم و تیهام صوصخ رد ناگدننار ر هیلک شهوژپ یرامآ ههماج .دشاب
گدننا نیب نا یرهش
عمج رازبا ،هدوب دابیات هداد یروآ
تبون ود رد میقتسم هدهاشم لماش اه
،رصع و حبص نشسرپ یارجا
ام ه
ققحم همین هبحاصم و هتخاس هیزجت .تسا هدوب هتفایراتخاس
هداد لیلحتو دافتسا اب اه
زا ه ن مر رازفا وSPSS
نومزآ ی یاه نامو و ینتیو ـ هبتر
نمریپسا یا ک دنداد ناشن جیاتن و تفریذپ ماجنا
رتشیب ه افلت نی ت
تایح وک نارادناتسپ هب طوبرم هداج رد شحو ینیمز باجنس و یناریا تشپراخ ریظن کچ
هدوب لت یلو تاف
گرزب نارادناتسپ و ناگدنرپ هارمه هب زین یلها تاناویح و لاغش ،هابور ریظن رت
خ اگدنز دهاشم ن .دیدرگ ه
ینهم یگتسبمه نینچمه هام رد تافلت نازیم نیب یراد
ت عوقو نامز و لاس فلتخم یاه تافل
د تبون ر یاه
یب زین ،رصع و حبص فای .دش هدهاشم هداج ینوماریپ هاگتسیز عون و تافلت دادهت ن
هت نینچمه اه ن
دنداد ناش
موب هب هداج نوماریپ یضارا لیدبت اب ناماس
تافلت ،یزرواشک یاه ح
ی تا شحو هب روط ینهم شهاک یراد
یم چیه ناگدننار دیدرگ صخشم زین همانشسرپ شخب رد .دبای رریغ و یمسر شزومآ هنوگ
د یمس وصخ ر ص
تایح زا تظافح ناویح اب یدایز یلدمه اما ،هدرکن تفایرد هداج زا هدننکروبع شحو
لت تا ف ای هدش
بیسآ نیرتشیب نانآ .دنراد ثداوح رد هدید هداج کیفارت ،دایز تعرس ار فداصت للع
چوک و ندوب ک ا هزادن
.دندرک رکذ تاناویح
هورگ ،رایداتسا1
مآ عمتجم ،ینابغاب یسدنهم و مولع شزو
ع تبرت یلا تبرت ،ماج ناریا ،ماج
برت یلاع شزومآ عمتجم ،بآ یسدنهم هورگ ،رایداتسا2
ت ،ماج
تبرت ناریا ،ماج اد ،یناسنا مولع هدکشناد ،داصتقا هورگ ،رایداتسا3
گشن گ ها دبن
ناریا ،سواک دبنگ ،سواک هاگشناد ،کیتامروفنا هورگ4 Universita della
Svizzera Italiana سیئوس ،وناگول ،
:لوئسم هدنسیون یدودوم رصاندمحم :همانایار [email protected]
هژاو یدیلک یاه تایح تافلت ،هداج ناگدننار ،ینوماریپ یضارا ،شحو
.
:هلاقم نیا هب دانتسا یدودوم ، رصاندمحم . یناخربکا یلع یدمحمریش ،
ارهز . شیدناریخ ، دوهسم و یدودوم ، شرآ ( . 1402 .) یبایزرا هاگتسیز رثا هداج ینوماریپ یاه موب(
ناماس ب )یزرواشکریغ و یزرواشک یاه ر
هداج تافلت تایح یا هاگدید لیلحت و شحو ناگدننار یاه
،رادیاپ ههسوت و تسیز طیحم شزومآ یملع همانلصف ، 11
( 3 ،) 63 - 76 . https://ee.journals.pnu.ac.ir/
همدقم ینیشنرهش شرتسگ ههسوت و
هار وم یاه رجنم یتلاصا داجیا هب
تراسخ هب طیحم تسیز هلمج زا لیم گرم ای بیسآ ی
نو اه
لاس رد ناسنا نارازه و ناویح یم
( دوش Emilio et al,
.)2011 رد ههد ریخا یاه هداج ریثأت
لمح و اه لقنو
رب
هاگتسیز مشچ ،ینوماریپ یاه تایح ِیگدنز و زادنا
شحو هب روط
هدرتسگ یا أت یی هدشد دپ بجوم و تاضراهت ندمآ دی
رد یدایز
لخاد و هیشاح کی هقطنم شقن اب زراب شهاک تیهمج
ح ی تا شحو تسا هدش ( Volski et al., 2021; Vesali et
al., 2016 .)
دودح ناتسلگنا رد هنلااس ی
ک می لی نو
( Underhill, 2002 )
و غلاب اکیرمآ رد رب
725.000 کی ات
1.500.000 ناویح
هداج رد هتشک اه یم دنوش . ًاتدمع دادخر نیا
قیرط زا هکت
هکت هاگتسیز ندرک ،یهیبط یاه
هن اهنت ثعاب
رد للاتخا دنیارف
تسیز یهیبط یاه موب
اه یم هب هکلب ،ددرگ
همه دیدهت هبناج
ی ح ی تا شحو م نماد زین ی
ز دن ( Makki et
al., 2013 .)
گرم ریمو ناروناج هداج رد لیلاد هب
فلتخم هلمجزا
هاگتسیز صاخ تاصتخم هنوگ یراتفر یوگلا ،
یاه یناویح و
اهنآ یناکم ـ ینامز عیزوت (
Gu, et al. 2011; Mayle &
Staines, 1998
،) نینچمه کیفارت مجح و هداج سلاک
( Yalpanian & Ranaei, 2017; Tok et al., 2011 )
و
هوحن زین ههماج لماهت ی هداج اب یناسنا ی
و تایح شحو
دراد یگتسب هب.
ترابع دی رگ هس هتسد یلک ی طبترم یاهرتماراپ
ناویح اب ( Denneboom et al., 2021 )
ناسنا اب طبترم ،
( Branch, 2005 و )
اب طبترم ( هداج Kioko et al. 2015 )
دنراد تلاخد رامآ نیا رد هداج تافلت .
هداج حطس هب دودحم اهنت
هکلب تسین هب
متسیسوکا ییاذغ هریجنز رب صوصخ یاه
قطانم
و کشخ نی هم کشخ رثا ازسب یی ات ار ییاذغ هکبش هاگ ،هتشاذگ
تحت هنوگ تیهمج میقتسم شهاک دح یم رارق عاهشلا
.دهد
هداج نینچمه اه
هب روط غ ی قتسمر ی م هک ینادازون گرم ِرامآ اب
هداج تافداصت رد ار ناشناردام یا
تسدزا هداد دنا شهاک رد
تایح تیهمج ا شحو
.دنراد طابتر هنوگ
هثج هک ییاه ی
کچوک یم دنراد یرتلااب یروراب خرن و رت تیهمج شهاک دنناوت
شیب تعرس اب ار تافداصت زا یشان دننک ناربج یرت
( Slater,
2002; Doncaster et al., 2001 )
هنوگ اما هثج هک ییاه
،رتگرزب نییاپ یروراب و دشر خرن شیب رمع لوط و رت
دنراد یرت
هداج تافداصت هب تبسن ساسح یا
زا و هدوب رت هدهع
ناربج ی
تیهمج شهاک عیرس یمنرب
دنیآ هداج ثداوح ًانمض . یا
رظنزا
ینارگن هب ،هدش ههماج ینارگن ثعاب زین یقلاخا و یداصتقا یاه
ینمیا یم نماد ناگدننار یارب .دنز
ناشن تاقیقحت یخرب
یم ( هنادماع هاگ هیلقن طیاسو ناگدننار هک دنهد Collinson,
هنادماعریغ هاگ و )2013 (
Secco et al., 2014 ثعاب )
گرم هداج ریمو یم تاناویح یا
نیاربانب ؛دنوش هکاجنآزا
تافلت
تایح یم ار هداج رد شحو ناروناج اب ناسنا زیتس یعون ناوت
،تسناد هب لامتحا زی دا ناسنا شرگن رییغت رد یمهم شقن اه
درک دهاوخ افیا یتسیز طیارش کرد و عازن نیا تدش ( Marcoux & Riley, 2010; Modoodi et al.,
2017; Mohammadi et al., 2017 .)
یلع تیمها مغر هداج تافلت نازیم یبایزرا
تایح یا شحو
ماوع و للع کرد و ناریا رد ،نآ ل
هنافسأتم اک نونکات چ ر نادن ی
صوصخ نیا رد ک حطس رد
.تسا هتفرگن تروص روش دها
فا
قیقحت نیا ترابع
دنا :زا
شهوژپ یلک فده :
1 . یزرا رثا یبا ناماس موب یاه
تایح تافلت رب یزرواشک هداج رد شحو
ناتسرهش نیب ی یاه
تبرت و دابیات ماج
2 . ناماس موب رثا یبایزرا رب یزرواشکریغ یاه
تافلت ح ی تا شحو هداج رد ی ی هدشدا .
یعرف فادها :
1 . تایح تافلت نازیم یسررب یط شحو
هام هس قیرط زا هداج رد میقتسم هدهاشم ی
دروم رظن 2 . ب یسرر
تافلت صوصخ رد ناگدننار تیساسح و تیمها نازیم ح ی تا شحو هداج رد اه 3 . وصخ رد ناگدننار یهاگآ یسررب ص
نیا تافلت 4 . تافلت شهاک تهج ییاهراکهار هئارا ح
ی تا شحو
هداج هعلاطمدروم :
هداج هدش شهوژپ
، هداج زا یشخب
( ناریا قرش ِییایسآ ،)97E
ثادحا هدش لاس رد 1349 رب ،
نیب نامیپ ساسا یللملا
CENTO1
تسا هداج نیا لوط . 60
رتمولیک یلصا روحم و یطابترا
ناتسرهش نیب و دابیات یاه
تبرت ماج
، .تسا یوضر ناسارخ ناتسا رد عقاو کرمگ
رد )ناتسناغفا هب( روشک یتارداص کرمگ نیموس ،نوراغود هلصاف ی 18 ش یرتمولیک دابیات ره
هتفرگرارق
، هطقن چیه زا یا
هناگراهچ قطانم ءزج هداج نیا طیحم تیریدم ی
ز ای و تسی
عونممراکش هداج .تسین
یفارگوپوت ظاحل هب ی
تسدک راومه
زارف و بیشن(
= 10km/m ) ًادودح یلک یانهپ اب 7
و رتم
دودح رد دناب ره ضرع 66
/ 3
،هدوب رتم یگدننار زاجم تعرس
ندوب هفرطود لیلد هب نآ طاقن رثکا رد
، 95 یک و تعاس رب رتمول
هناش دودح ضرع یاراد )عنام نودب( هار یاه
ًا رتم کی یم دشاب .
دادهت 118 یانهپ اب کچوک لپ 1
ات 2 اب گرزب لُپ ود و رتم
ا شیب یانهپ ز
10 یور رب رتم هاربآ
اه یتنس ی هداج نیا
1. Central Treaty Organization
ثادحا هدش هنازور کیفارت مجح و نآ ی
4580 هب وردوخ
کیکفت 4260 و یراوس هاگتسد 320
لماش نیگنس یوردوخ
ینیم و سوبوتا ،نویماک ،یلیرت یم سوب
تاعلاطا( دشاب
.)دابیات یرادهار هرادا زا یتفایرد
لکش 1 . هداج ههلاطمدروم نیا رد
شهوژپ
Figure 1. The Road Studied in this Research
نیب ناتسمز لصف رد ،هداج نیا رد کیفارت جوا تعاس تاعاس 11 ات 13 رد و تاعاس نیب مرگ لوصف 17
ات 19
یم چیه هداج نیا نینچمه .دشاب هدنهدرادشه مئلاع هنوگ
اب
تایح نومضم .درادن شحو
شور یسانش شهوژپ
هداد یروآدرگ هویش ساسا رب رضاح شهوژپ عون زا اه
پ س ( یدادیور هسیاقم ـ یلع
یا هب هجوت اب ققحم هک هدوب )
او ریغتم آ یلامتحا للع یسررب هب هتسب یم ن
رد نینچمه .دزادرپ
ققحم شهوژپ نیا ددصرد
هداج ِتافلت نازیم نتفای ِیا
تایح اب نآ ینامز ـ ییاضف یلامتحا یگتسبمه و شحو
یم ناگدننار شرگن و هداج تاصتخم دشاب
. یاهزور دادهت
ینادیم قیقحت 42
رد و راهب هام هس رد زور هامره
دوب هتفه ود
هتفه باختنا هک یاه
هامره هب ص ترو .تفرگ تروص یفداصت
شیاپ رد حبص یاه لصافدح
تاعاس 7 ات 8 شیاپ و دادماب یاه
نیب رصع تاعاس 17 و 18 تفریذپ تروص تاعاس هب هجوت اب .
نینچمه ،ددرت جوا هکاجنآزا
زا سپ اهنت تادهاشم دیلوت عوقو
یم هنومن ،دندرگ یریگ
هب تروص هنومن و یفداصت سرتسد رد ی
تفرگ ماجنا لد هب .
هنومن هب یبایتسد لامتحا هکنیا لی زا دهب اه
عوقو لامتحا لیلد هب زین و دوب رتشیب کیفارت جوا تاعاس کنخ تاعاس رد فداصت
ره ششوپ و زور رت هچ
رتهب ،شهوژپ
هنومن ماجنا رصع و حبص تبون ود رد یریگ دش
.
هب روظنم هداد هسیاقم تمولیک تصش روحم ،ینادیم یاه
یر
هداج نیا س هس هب
تیا 20 میسقت یرتمولیک و دش یدنب
هب تیاس هس زا کی ره تاعلاطا ب و هنازور روط
ا بث تقد ت
میسقت نیا .دیدرگ یربراک تیهام بسحرب یدنب
نیمز یاه
،تفرگ تروص هداج نوماریپ هب
ای ن ترت ی ب مش تیاس رد هک هرا
1
( لصافدح 20 - 0 نیمز )دابیات زا یرتمولیک هداج فرط ود یاه
ًاتدمع صت رد غات ِقرُق قطانم فر یراک
سم قطانم و هدش نوک
ی
هدرُخ کی لماش( یناسنا رارق )اتسور ود و رهش
تشاد س ؛ تیا
هرامش 2 ( 40 - 20 )یرتمولیک
ًابیرقت هب مامت ی فرصت رد
تشد نیمز و زاب یاه ای رهش دوجو نودب ،یهترم رکب یاه
کرهش ناسنا یاه هرامش تیاس و دوب تخاس
3
، هش هب کیدزن ر
رت تب ( ماج 60 - 40 )یرتمولیک
، کی ترواجم زا روبع نمض
هدرُخ ،رهش
ًابیرقت ًلاماک هرصاحم رد نیمز
و یزرواشک یاه
و عیانص تاسیسأت هدنکارپ تشاد رارق .
هزاب رد تیاس هس ره یارب روحم کیفارت مجح ینامز یاه
( فلتخم هب وی هژ هب یسرتسد مدع لیلد هب )رصع و حبص تاعاس
هداد یاه هب اس زور خ یرامشرس و یتسد شور هب ،ینامز ییوردو
تیاس هس زا کی ره رد روبع طسوتم و تفرگ تروص
اهوردوخ
لداهم 214 یگتفه مجح اب تعاس رد هاگتسد 35952
و
هنازور مجح طسوتم 5136
هاگتسد طسوتم .دمآ تسد هب
جوا تاعاس کیفارت دادهت
347 حبص تاعاس طسوتم و وردوخ
دادهت 301
؛دوب وردوخ یهت
هداد فلاتخا حطس نی تاصتخم اب اه
نومزآ قیرط زا هداج ینامز ـ ییاضف ی
نامو ینتیو ـ نییهت و1
بیرض زا هدافتسا اب تاصتخم نیا اب تافلت طابترا و یگتسبمه یگتسبمه هبتر
نمریپسا یا وص2
هداد لیمکت یارب .تفرگ تر اه
و شیاپ ییاراک شیامزآ اه
ره یارب تافلت شرامش نیگنایم ،
تبون نومزآ زا هدافتسا اب شیاپ زا ینتیو ـ نام وی
.دش هسیاقم
رامآ هب تسد هدمآ زا هدافتسا اب مرن
رازفا SPSS 16 و
Excel
هیزجت2013 لیلحتو .دیدرگ
هرادا ،یربرفاسم هنایاپ ،یرادرهش رامآ هب هجوت اب نینچمه هنایاپ ،یربارت و هار سوبوتا
نار ی رد هیارک یراوس رتفد ود و
دابیات دادهت ، 110 هداج نیب هدننار یا
هب ناونع رد یرامآ ههماج
دندش هتفرگ رظن
، نآ هنومن سپس هب
دادهت 86 هدننار
، قباطم
ناگروم لودج
، هب تروص عیزوت .دیدرگ باختنا یفداصت
1. Non-parametric Mann Whitey U 2. Spearman's rank correlation coefficient
همانشسرپ و یتکرش ناگدننار یارب اه لکش هب یروبع
،یفداصت
هنابش فلتخم تاعاس رد وص هام کی لوط رد و زور
و تفرگ تر
خساپ ندش رارکت زا .دیدرگ زیهرپ ناگدنهد
تلااؤس همانشسرپ
راهچ رد یلک شناد و کرد ،ناگدننار یمومع تاعلاطا شخب
تایح و هداج میهافم زا نانآ تافلت زا یصخش تایبرجت ،شحو
هداج تایح تافلت هب تبسن نانآ تیساسح و شرگن و یا شحو
خساپ .دیدرگ یحارط تلااؤس
هب تروص 5 لماش ترکیل یفیط
و دش هتفرگ رظن رد مک یلیخ و مک ،طسوتم ،دایز ،دایز یلیخ هیوگ دندیدرگ لیدهت و نییهت ،یلماع لیلحت شور ساسا رب اه
؛
ناسانشراک و دیتاسا طسوت همانشسرپ ییاور دییأت
نآ ییایاپ و
نازیم هب خابنورک یافلآ بیرض ساسا رب 82
/ 0 .دمآ تسد هب
همانشسرپ نیا سپس ه
،یهاگآ نازیم و عیزوت ناگدننار نیب ا
اب ههجاوم رد اهنآ شنکاو و هبرجت تافلت
هداج یا شجنسدروم
تیفافش ظاحل هب و ترورض تروص رد نینچمه .تفرگ رارق خساپ هبحاصم ،اه یروضح یاه
و یدروم زین تروص ناگدننار اب
.تفریذپ هتفای شهوژپ یاه
دادهت ًاعومجم 130
تافلت دروم ح
ی تا حو ش دیدرگ تبث هداج رد
لودج(
1 هک ) نارادناتسپ اب )صخشمان دراوم باستحا اب(
113
( دروم 87
% یرتشیب )تادهاشم لک گرم رامآ ن
نیب رد ار ریمو
اروناج فلت ن صاصتخا دوخ هب هدش
؛دنداد نارادناتسپ کچوک
و تشپراخ لماش مز باجنس
ین ی اب بیترت هب(
51 و 15 ،دروم
لداهم بیترت هب 39
% و 5 / 11
% زا شیب )تافلت لک زا
گرزب نارادناتسپ هب( دنفسوگ و هابور ،لاغش ،گس ریظن رت
اب بیترت 6 ، 5 ، 4 و 1 دندیدرگ هدهاشم رامآ رد )تافلت دروم
لودج(
1 ).
،اهنآ زا سپ اب ناگدنرپ تافلت
15 دروم اب ناگدنزخ و 2
و دیدرگ تبث دروم لباقریغ دراوم
صیخشت اب زین یوق نظ
لهتم هب ق هدر کچوک نارادناتسپ هورگ دندش یدنب
یایاقب .
چیه رد زارگ ای وهآ ،گنلپ ریظن یشحو گرزب نارادناتسپ زا مادک
دیدرگن هدهاشم هداج حطس لودج(
2 .)
زا 42 اهنت ،شیاپ نامز زور 6
( زور 14
% قاف )اهزور تافلت د
و دندوب 36 ( رگید زور 86
% لت هب رجنم فداصت )اهزور رد تاف
ود زا یکی .دیدرگ تبث رصع ای حبص تبون
72
% تافلت زا قلهتم
هتفه لوا زور هس هب و
5 / 18
% د تافلت زا یاپ زور هس ر
هتفه ینا
دنداد خر . اب( هبنشکی یاهزور رد تافلت نیرتشیب 35
م درو
لداهم 27
% لک زا ( ههمج یاهزور رد رادقم نیرتمک و ) اب
3
و دروم 2.3
% داتفا قافتا ) هنوگ اهنت .
ت رد هک یا مام
ر یاهزو
گرم دروکر هتفه ث ار ریمو
دوب یناریا تشپراخ درک تب .
75%
زا
( تافلت لک 98
اب تاعاس رد )دروم فا قافتا زور یدادم
ا و دات نی
مقر ینهم زرط هب ( یهاگماش تافلت زا یراد
32 م ،دروم لداه
25%
لک دوب رتشیب ) لودج(
3 ).
هرامش تیاس رد یدادماب تافلت نازیم 2
ود زا شیب س
ا تی
رگید دش تبث ت بیترت هب و تیاس طسو
یاه 1 و 3 بیقهت
دیدرگ . نینچمه 98
% زا اد ناشن تافلت هک ییاهزور لک ،دند
گرم دروکر یلاحرد ،دندرک تبث ار یهاگحبص ریمو
دودح هک
70%
دندوب یهاگماش تافلت دهاش اهزور نیا زا لکش(
2 ).
رد ار تافلت نیرتشیب تشپراخ اب( هامدادرخ
22 )دروم دهاش
.دوب باجنس یارب هامدادرخ تافلترپ زین ینیمز
هبساحم هام نیرت
( دیدرگ اب 7 مرگ اب .)دروم وه ندش رت
رد هتبونود تافلت یناوارف ،ا
زور شیازفا زا و تفای 7 هب نیدرورف رد دروم 12
دادرخ رد دروم
،دیسر مه نامز کی تافلت عوقو ن
ناشن یشهاک دنور زور رد هتبو
داد .
لودج 1 . دادهت هنوگ عون و فلت یاه تیاس رد هدش اه
Table 1. Number and Type of Species Lost at the Sites رایعم فارحنا
S.D.
نیگنایم Mean
عمج Total
تیاس 3
Site 3
تیاس 2
Site 2
تیاس 1
Site 1
هنوگ Species
6.7 17 51 10 26 15 تشپراخ
Hedgehog
2.1 5 15 4 8 3 ینیمز باجنس
Ground squirrel
1.2 1.33 4 - 3 1 هابور
Fox
1.7 1.7 5 - 4 1 لاغش
Jackal
2.4 5 15 2 5 8 ناگدنرپ
Birds
رایعم فارحنا S.D.
نیگنایم Mean
عمج Total
تیاس 3
Site 3
تیاس 2
Site 2
تیاس 1
Site 1
هنوگ Species
0.47 0.7 2 - 1 1 ناگدنزخ
Reptiles
2.05 3.3 10 1 3 6
یلها تاناویح Domestic animals
3.1 9.3 28 8 14 6 صخشمان
Unknown
- - - 25 64 41 عمج
Total
- - - 3.12 8 5.12 نیگنایم
Mean
- - - 3.7 7.8 405
رایهم فارحنا Standard deviation
هنوگ اه هب روط تیاس رد یواسم هچرگا .دندشن هدهاشم اه
باجنس و تشپراخ تیاس هب ینیمز
2 دنداد ناشن لیامت رتشیب
ره رد بلغا زین ناگدنرپ .دندیدرگ تبث تیاس هس ره رد یلو و تیاس هس ًابیرقت
هب تافلت دروکر .دنتشاد روضح یواسم دادهت
تیاس رد ناگدنزخ 3
هس یط رگید تیاس ود رد و رفص لداهم
تیاس ره رد دروم کی طقف هام دوب
هشلا . صخشمان یاه رظن زا هک دندش تبث و هدهاشم تیاس هس ره رد یناوارف
( دنتفرگ رارق مود هبترم رد تشپراخ زا سپ یناوارف 28
.)دروم
هابور تافلت
ًابیرقت بیترت هب( لاغش هباشم 4
و 5 ؛دوب )دروم
تیاس یلها تاناویح یارب نینچمه 1
تبث ار دروکر نیرتشیب
.درک
لودج 2 تافلت عون و دادهت . بسحرب
هدر یروناج یاه
Table 2. Number and Type of Animals’ Casualties رایعم فارحنا
S.D.
نیگنایم Mean
عمج Total
تیاس 3
Site 3
تیاس 2
Site 2
تیاس 1
Site 1
هنوگ Species
11.8 31.3 94 22 48 24
نارادناتسپ کچوک Small
mammals نارادناتسپ Mammals
3.9 6.3 19 1 10 8
نارادناتسپ گرزب رت Bigger mammals
2.4 5 15 2 5 8 ناگدنرپ
Birds
- 1 2 - 1 1 ناگدنزخ
Reptiles
- - - 25 64 41 عمج
Total
- - - 8.33 16 1.25 نیگنایم
Mean
- - - 9.7 18.7 8.4 رایهم فارحنا
Standard deviation
لکش 2 . هداج تافلت تایح یا شحو بسحرب فداصت عوقو نامز
Figure 2. Wildlife Casualties by Time of Accidents
لکش 3 . هام رد فداصت تاهفد دادهت فلتخم یاه
Figure 3. Number of Accidents in Different Months
تشهبیدرا رد تافلت لک دادهت و دوب رگید هام ود زا شیب هام
سپ نآزا هب هام بیترت دنتفرگ رارق دادرخ و نیدرورف یاه
( لکش یاه 4 و 5 فلت ِناگدنرپ .) لماش هدش
،یلکاک کواکچ
دندوب یرمق و رتوبک ،راس .
لودج 3 . هداج تافلت دادهت یا
بسحرب وگ عون فداصت نامز و هن
Table 3. Number of Road Casualties by Type and Time of Accident یهاگماش تبث
Evening records
تبث یدادماب Morning records
% یناوارف Frequency%
یناوارف Frequency
هنوگ Species
12 39 39 51 تشپراخ
Hedgehog
3 12 11.5 15 ینیمز باجنس
Ground squirrel
1 3 3 4 هابور
Fox
1 4 4 5 لاغش
Jackal
4 11 11.5 15 ناگدنرپ
Birds
- 2 1.5 2 ناگدنزخ
Reptiles
1 9 8 10 یلها تاناویح
Domestic animals 98
32
0 20 40 60 80 100 120
حبص
Morning Evening رصع
تافلت لک
Total casualties Site11 تیاس تیاس
Site 22 Site 33 تیاس
0 20 40 60
April نیدرورف May تشهبیدرا June دادرخ
یهاگماش تبث Evening records
تبث یدادماب Morning records
% یناوارف Frequency%
یناوارف Frequency
هنوگ Species
10 18 21.5 28 صخشمان
Unknown
32 98 100 130 عمج
Total
4 12.25 12.4 16.25 نیگنایم
Mean
4.24 11.3 11.7 15.27 رایهم فارحنا
Standard deviation
نومزآ جیاتن ینتیو ـ نام وی
حطس رد هک داد ناشن 95
% و
99%
تایح تافلت دادهت نیب تیاس رد هداج رد شحو
یاه 1 و 2 نینچمه 1
و 3 ینهم فلاتخا درادن دوجو یراد
، نیب اما
تیاس یاه 2 و 3 ینهم فلاتخا نیا لودج( تسا هدوب راد
4 .)
لکش 4 . دادهت هنازور فداصت تاهفد رد
هام فلتخم یاه
Figure. 4. Number of Daily Accidents in Different Months
لکش 5 . تایح تافلت نازیم تیاس رد شحو
اه
Figure. 5. Number of Wildlife Casualties at the Sites
داد ناشن ریخا نومزآ جیاتن رد تافلت نیب یگتسبمه بیرض
هنوگ لتخم یاه اب ربارب ف 567
/ 0 یم ناشن هک دشاب هدنهد
کی ی
هنوگ رد تافلت نیب طسوتم هطبار یاه
ینهم و فلتخم ندوب راد
یم یگتسبمه نیا .دشاب
بمه بیرض رد تافلت نیب یگتس
تیاس اب ربارب فلتخم یاه 004
/ 0 و رگناشن هطبار دوجو مدع
تیاس رد تافلت نیب فلتخم یاه
دوب تافلت صوصخ رد . ادناتسپ
ار نینچمه رتگرزب نارادناتسپ اب کچوک ن و ناگدنزخ اب
تیاس نیب ناگدنرپ یاه
1 و 2 نینچمه و تیاس نیب
یاه 2 و
3 ینهم فلاتخا حطس رد یراد
01 / 0 و 05 / 0 .دیدرگ هدهاشم
دناتسپ تافلت نیب
،رتگرزب نارادناتسپ اب کچوک نارا و ناگدنزخ
ناگدنرپ زین ظاحل زا ینهم توافت یرامآ رد یراد
حطس 01 / 0 و
05 / 0 .دیدرگ هدهاشم یگتسبمه بیرض
802 / 0 هک داد ناشن
0 2 4 6 8 10 12 14
نیدرورف
April May تشهبیدرا June دادرخ
زور رد فداصت تبون کی Accident once a day
زور رد فداصت تبون ود Accident twice a day
0 20 40 60 80
تیاس
Site 11 Site 22 تیاس Site 33 تیاس
Numberدادعت
نیب دادهت تافلت اب کچوک نارادناتسپ نارادناتسپ تافلت دادهت
نینچمه رتگرزب ناگدنرپ و ناگدنزخ
هطبار کی یوق
دوجو
و هتشاد ینهم یگتسبمه نیا یم راد
دشاب . و هنوگ عون نیب
تیاس ض( یفیهض هطبار زین فلتخم یاه اب ربارب یگتسبمه بیر
235 / 0 ینهم فلاتخا و ) .دیدرگ هدهاشم یراد
بیرض یگتسبمه 451
/ 0 کی داد ناشن نیب طسوتم هطبار
تافلت و نامز یاه رصع و حبص هتشاد دوجو
و یگتسبمه نیا
ینهم راد تسا ؛ و هنوگ عون نیب اما فداصت ندوب رصع ای حبص
هتشادن دوجو یگتسبمه
، هطبار نوگ عون نیب یا نامز و ه
عوقو
( فداصت حبص
ای رصع ) درادن دوجو .
یگتسبمه بیرض 0513
/ 0 هک داد ناشن هطبار کی هتفه یاهزور رد تافلت نیب
طسوتم و ینهم یگتسبمه دوجو راد
،دراد و هنوگ عون نیب اما
یگتسبمه هتفه یاهزور .دماین تسد هب
دادهت نیب نینچمه
تافلت خا هبنشود و هبنشکی ،هبنش یاهزور رد ینهم فلات
یراد
زین هتفه رخآ یاهزور یارب قافتا نیمه .دیدرگن هدهاشم و هتفه لوا زور هس نیب اما ،دش هدهاشم هتفه رخآ زور هس
ینهم فلاتخا دوب راد
فلاتخا نیا اهزور ریاس یارب و
ینهمریغ راد دیدرگ تبث .
رد تافلت نیب یگتسبمه بیرض
هام اب ربارب فلتخم یاه 218
/ 0 دمآ تسد هب کی رگناشن هک
طسوتم هطبار و
ینهم یگتسبمه حطس رد راد
5
% دوب .
لودج 4 . نومزآ جیاتن هت
یی ن هطبار تیاس و تافلت اه
Table 4. The Test Results for Relationship Between Casualties and Sites هورگ Group Mann-Whitney U
Asymp. Sig. Z (2-tailed) هجیتن
Result
تیاس یاه 1 و 2
Sites 1 & 2 935.500
-2.506 0.012
ینهم ریغ فلاتخا حوطس رد راد
95
% و 99
%
No significant difference in levels 95%
& 99%
تیاس یاه 1 و 3
Sites 1 & 3 467.500
-.606 .545
ینهم ریغ فلاتخا حوطس رد راد
95
% و 99
%
No significant difference in levels 95%
& 99%
س تیا یاه 2 و 3
Sites 2 & 3 438.500
-3.363 .001
ینهم فلاتخا حوطس رد راد
95
%
و 99
%
Significant difference in levels 95% & 99%
نینچمه و تافلت نازیم نیب ای دادماب رد فداصت عوقو
هاگماش زین ینهم و لااب یگتسبمه ( یراد
768 / 0 حطس رد )
01 / 0 و 05 / 0 دوجو تشاد ؛ نیب اما تافلت هام و یاه ههلاطم ینهم هطبار و بسانم یگتسبمه
دیدرگن هدهاشم یراد لودج(
5 ).
لودج 5 . فداصت نامز و هداج تافلت نیب هطبار
Table 5. The Relationship Between Road Casualties and Time of Accidents هورگ Group Mann-Whitney
Z U Asymp. Sig. (2-
tailed) هجیتن
Result
حبص اه اهرصع و Mornings and
evenings 0
-8.722 0
ینهم فلاتخا حطس رد راد
95
% و 99
%
Significant difference in levels 95% & 99%
همانشسرپ جیاتن اه
هنماد شسرپ ینس ی ناگدنوش
نیب 19 ات 63 و لاس اهنآ یمامت
د ات ییادتبا نیب یمسر تلایصحت زا دندوب رادروخرب ارتک
زا دوب ترابع یداوس کیکفت(
24
% ،رتمک و لکیس 41
% ملپید
لکیس زا رتلااب و و
35
% دمآرد .)یلیمکت تلایصحت یاراد
خساپ هقلاع مدع لیلد هب اهنآ هنلااس نیا هب ناگدنهد
لاؤس هب ،
لباقریغ زرط یگدننار تمدق .دوب ربتهمان یدامتعا
شسرپ نیب ناگدنوش 1
ات 37 گدننار نیگنایم و لاس هنازور ی
ی
اهنآ هقیقد هدزناپ و تعاس هس .دیدرگ دروآرب
71
% اگدننار زا ار ن
و ناتسرهش ود یموب دارفا 29
% یموبریغ و یرذگ ناگدننار ار
یم لیکشت نینچمه .دنداد
86
% هبرجت نانآ اب فداصت ی
تایح .دندرک شرازگ ار هداج رد شحو 61
% ،دارفا نیا زا هداج
ههلاطمدروم نچ هاگرذگ ار
تایح روبع رد یمهم ناد شحو
یمن رد نانآ اب ههجاوم ماگنه ار تاناویح اب فداصت و دنتسناد بانتجا هداج
.دندرک یقلت ریذپان 74
% زا دندوب دقتهم نانآ
رد سپس و تسا نارادناتسپ هب قلهتم هداج تافلت نیرتشیب هدر .دندرک داهنشیپ ار ناگدنزخ و ناگدنرپ دهب یاه 73
%
شسرپ ناگدنوش ا
لامتح بش رد فداصت عوقو رتشیب ار
دییأت
،هدرک 9
% رتشیب ار زور رد فداصت عوقو لامتحا دندز نیمخت
و
18%
.دنتسناد لمتحم هزادنا کی هب ار عوقو نامز ود ره زین هزادنا ندوب کچوک و هداج کیفارت ،دایز تعرس تاناویح ی
هلمجزا .دیدرگ رکذ فداصت یلصا لیلاد
لکش 6 . صت لیلاد ناگدننار دید زا هداج رد تاناویح اب فدا
Figure. 6. Reasons of Accidents from Drivers’ Sight
بیترت هب ،رگید لیلد شش تیمها شهاک
دوب ترابع ا دن
ز
ندوب مک هداج دید رد یا رد زکرمت مدع ،یکیرات ماگنه امز
ن
هب ناویح یناهگان دورو ،تاناویح دنک تکرح ،یگدننار اد
لخ
،هداج باوخ یوج طیارش ندوب دعاسمان و هدننار یگدولآ ظن
ری
رابغودرگ لکش(
6 ).
76%
هثج هزادنا اب ار هداج رد فداصت لامتحا ناگدننار
رم ناویح دنتسناد سوکهم هطبار یاراد و طبت
کی ؛ مراهچ
شسرپ تایح تافلت زورب ناگدنوش اب فداصت و هداج رد شحو
هلئسم ار اهنآ یا
لباق هجوت درکن رکذ یلو دن ضوع رد 81
% زا
زاربا و هدومن یقلت دایز ات طسوتم تیمها اب ار عوضوم نیا اهنآ زا یمین زا شیب .دنتشاد زاربا ار تاناویح هب تبسن رثأت و یلدمه ( ناگدننار 55
% هوحن ) اب ههجاوم ماگنه هب یگدننار شنکاو ی
تایح رکذ ناکما دح ات وردوخ ندرک فرحنم ار هداج رد شحو
و هدرک 41
% ار قوب زا هدافتسا زین رثؤم
اهراکهار ریاس .دنتسناد
مک زا دوب ترابع زین و تاناویح هب نداد غارچ ،تعرس ندرک
هب مه نآ دروم ود رد ًافرص ریخا دروم هتبلا هک لماک فقوت هلگ روبع ماگنه نینچمه ؛دیدرگ ملاعا دنفسوگ
11
% زا
تکرش ک دندوب رواب نیا رب شهوژپ نیا ناگدننک اب فداصت ه
تایح و دش دهاوخ نانیشنرس و هدننار توف هب رجنم شحو 87
%
هب تراسخ داجیا اهوردوخ
ی .دنتسناد یهطق ار کبس
هجیتن و ثحب یریگ
شیب هرامش تیاس رد تافلت نیرت 2
زا رادروخرب هک داد خر
هداج تعرس لماع نودب و راومه ًلاماک یا و تسا هاک
هاگتسیز ش نآ ینوماریپ یاه یهایگ ششوپ ،رکب عتارم لما
تشد و یهیبط یم )یزرواشکریغ یضارا( زاب یاه
مک .دشاب ندوب
هرامش تیاس رد تافلت 3
زکارم هب یکیدزن لیلد هب دیاش
ًانمض ،هدوب تیاس نیا رد رتلااب کیفارت مکارت و رتگرزب یتیهمج تسد و بیرخت نآ لیدبت و ناروناج یهیبط هاگتسیز یگدروخ
نیمز هب یاه نیا رامش زین یتهنص تاسیسأت و یزرواشک
0 10 20 30 40 50 60
یم ای هداد شهاک تیاس یوس ود رد ار نارادناج ار نانآ دناوت
نآ زا روبع زا هداج اب ههجاوم ماگنه درادزاب
اب قباطت رد رما نیا .
هتفای یشهوژپ یاه یم ناشن هک تسا
دهد و کیفارت مجح نیب
هداج تافلت تدش دوجو یفنم و میقتسم هطبار یا
تلع و دراد
زا نانآ زیهرپ و کیفارت هب تاناویح تیساسح ار نآ یلامتحا هداج هب ندش کیدزن هدرک رکذ غولش یاه
(دنا Yalpanian &
Ranaei, 2017 .)
جوا تاعاس رد اهوردوخ دصرد شیازفا
زور تاعاس رگید طسوتم هب تبسن هداج 15
% ربارب ود ًابیرقت و
( رگید یشهوژپ Underhill, 2002
رد ) اپورا هک دیدرگ تبث
7.6%
و دوب هدیدرگ ملاعا فلاخرب
رگید یشهوژپ (
Emilio
et al., 2011 )
هک ایناپسا رد زا شیب ار هتفه رخآ کیفارت
هداج رد ،دوب هداد ناشن هتفه یراک یاهزور ههلاطمدروم
هتفه لیاوا کیفارت زا رتمک هتفه رخآ کیفارت دیدرگ تبث
دیاش .
دابیات کیتلوپوئژ طیارش و
هب عون نب ی نیا یخیرات ندوب تسب
رد کیفارت دروکر نیرتشیب ،هدرکن دییأت ار روکذم دنور ،هقطنم هتفه نیزاغآ یاهزور هبرجت
هدش هک رطاخ هب جاتحیام نیمأت
ینهی ناتسا زکرم هب /زا یلغش و یرادا یاهرفس و یمومع یدوجو اب نینچمه .تسا هدوب دهشم نوراغود کرمگ هک
هب ناونع یکی زا مهم رت ی ن ناتسرهش نیا رد روشک تاکرمگ
هدمع اما ،دراد رارق زا( کرمگ نیا دصقم هب یتیزنارت راب ی
أدبم
هداج ریسم زا )سابعردنب یم تروص فاوخ هب دابیات ی
و دریگ
یلیرت کیفارت راب نیاربانب نیا یکیفارت راب رب ینادنچ ریثأت اه
.درادن هداج ینهم شیازفا ت تعرس و مجح راد
یاهزور رد کیفار
هتفه ییادتبا هب
وی هژ روبع اب هارمه حبص ییادتبا تاعاس رد
یهیبط ناروناج هاتوک ناگدنرپ ای تشپراخ لثم وردنُک زاورپ
یم ،یرمق و یلکاک کواکچ نوچمه گرم لماوع زا دناوت
ریمو
تروص نیا رد ،دشاب هداج زا روبع ماگنه ناروناج رتشیب هتفای ههلاطم نیا یاه أت
یی هدننکد هک تسا ینارگشهوژپ جیاتن
پی ش ازا ی ن دندوب هدروآ تسد هب ار یهباشم جیاتن (
Mayle
and Staines, 1998 )
.
ینهم زرط هب یدادماب تافلت ماش تافلت زا شیب یراد
هاگ ی
هک دیدرگ هدهاشم ؤم
ی د ناویح روضح شیازفا زا یبیکرت تا
باوخ ای ناگدننار دید شهاک اب هارمه درگبش یگدولآ
ش هدوب نا
هتفای اب قفاوم هتفای نیا .تسا هک تسا ینارگشهوژپ ی
شم هدها
شیب دندرک یم خر تاناویح تیلاهف جوا رد ثداوح رت
و دنهد اب
،دیشروخ بورغ و عولط نامز و یلصف تارییغت هب هجوت ا
متح لا
نامز رگید زا شیب تاناویح راتفر رییغت تسا نکمم اه
ب زور بای د
( Mohammadi et al., 2017 .)
هتفای فلاخرب اه
ی Doncaster (
)2001 تشپراخ تافلت
هنوگ ریاس زا رتشیب رایسب شهوژپ نیا رد .دوب اه
هب غ ی زار افت تو
هنوگ یا رد هاگتسیز ،ناهج فلتخم یاه هکاجنآزا
طانم رد ق
همین هقطنم ریظن ،کشخ ی
ههلاطمدروم هیشاح ،
هداج ی اب اه
مکارت زا راهب ناوا رد باناور تیاده هنیزبس
بسانم ی یرت
وک ناراوخهایگ بذج بجوم رما نیمه دیاش ،دنرادروخرب کچ
و
شک ی هد ندش ،دشاب هداج تمس هب ناتشپراخ لاح
هکنآ رد
نارابرپ یاهروشک یلع( رت
هار هکبش مغر مکارتم یاه
نیا )رت
یم تاناویح هاگتسیز رد ار دوخ یتسیز یاهزاین دنناوت
یهیبط هداج زا رود و ناش رب اه
تحا هتبلا .دنیامن فرط لام
راد هک د
لیجهت ای یتنس یاهریسم ندرک یط هب روناج تداع لماع وا
تفج رد زین دنتسه شهار دس هک یهناوم زا تلفغ و ییوج رد
شرازگ .دشاب هتشاد تلاخد رامآ نیا ندمآ دیدپ د رد ییاه
تس
گزاب لاح رد راهب زاغآ رد هک ناتسیزود یخرب هک تسا تش
ب ه
آ هاگتسیز یم دوخ یزب هداج ریسم عطق تروص رد ،دنشاب
،اه
ی رد طقف رفن اهدص دادهت هب تسا نکمم ک
بش دنوش هتشک ی
ا
نکروگ یخرب دروم رد گرم یلااب نازیم ،اه
هب رد ناشریمو را
شیازفا هب طوبرم لاهف
ی ناشت دیلوت لصف زاغآ رد هدوب لثم
ا تس
( Denneboom et al., 2021 .)
س یلااب تافلت صوصخ رد باجن
،)وهلاَک ِشوم( ینیمز
هب غ ی زار لماوع هتفگ هدش هجیتن اهدروکر تسا نکمم ، ی
نیا هتبلا هک دشاب رتدیدج قطانم هب ناویح یگدنکارپ ما
یب ر رتش
،دوب دهاوخ ناویح نیا ناوج لسن هجوتم وب رتمک هچرگ
ند
یم تشپراخ هب تبسن نآ تافلت دادهت ت اب طبترم دناوت
رزی رتو
ی نآ یبسن ندوب هداج زا روبع ماگنه شرتشیب طایتحا ا
اب .دش
وک عاونا هب تبسن گرزب نارادناتسپ دادهت ندوب رتمک کچ
رت
رتوردنت ای تهیبط رد اهنآ رتمک تیهمج لیلد هب دیاش وب
ی ند ا
رتدوهشم ناشندوب هدافتسا ای هداج حطس رد گ نیا رتشیب ی
هنو اه
هاگرذگ زا هداجریز یاه رتکچوک عاونا هب تبسن یا
.دشاب رتلااب
هوحن اب قباطت رد لاغش یهاگحبص تافلت ندوب تسیز ی
هنابش رد نآ لومهم روفو اب داضت رد اما ناویح نیا ی طا
فار
یم ینوکسم قطانم رد تافلت دادهت نیرتشیب اریز ،دشاب
اس تی
هرامش 2 یم هار ریسم رد یدابآ نودب هک درگ تبث دشاب
اش .دی دی
رتشیب هدیدپ نیا یلصا لیلد راهب لصف رد کاروخ ندوب
رد
ا هب ههجارم هب یزاین زونه ناویح و هدوب عتارم حطس ارط
ف
یمن ساسحا اذغ یوجتسج یارب ینوکسم قطانم .دنک
هچره نیمز یارب یرتهب طیارش زا هداج فرط ود یاه
هنلا و تسیز هدوب رادروخرب ناگدنرپ یزاس
بیترت هب( دنا
تیاس یاه 1 و 2 ) روضح نازیم وم نیا
تادوج قطانم نیا رد
