Evaluation of phytoremediation potential of lead and cadmium in rangeland plant species, Dactylis glomerata, Festuca ovina and Medicago sativa

(1)

Evaluation of phytoremediation potential of lead and cadmium in **rangeland plant species, Dactylis glomerata, Festuca ovina and**

Medicago sativa

Mohammad Reza Tatian¹^ | Reza Tamratash² | Hossein Agajantabar Ali³ | Ailin Faraji⁴

1. Corresponding Author, Department of Range Management, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran. E-mail: [email protected]

2. Department of Range Management, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran. E-mail: [email protected]

Article Info ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received 8 May 2022 Received in revised form 20 July 2022

Accepted 30 August 2022 Published online 5 May 2023

Keywords:

Lead,

Biological stimulation coefficient,

Transfer factor, Heavy metals, Cadmium.

Potentially toxic elements (PTEs) contain two classes of essential and non-essential elements that are significant in toxicological ecology. These elements have high stability and have the ability to cause toxicity in living organisms. Phytoremediation has been considered as one of the most appropriate and efficient methods to uptake these elements.

The aim of this study was to investigate the ability of different forage species to absorb PTEs and to be aware of the compatibility and resistance of each to contamination, a comparison between species with different biological conditions. This study was performed in a greenhouse environment and Dactylis glomerata, Festuca ovina and Medicago sativa species were considered. To measure PTEs (lead and cadmium), dry ash extraction method was used. Also, to determine the phytoremediation potential of plant indices TF, BCF and BAC were used. To compare the data statistically, multivariate analysis of variance test in the form of general linear model was used and for multiple comparison of means, Duncan test was used. The results showed that D. glomerata with increasing concentrations of lead (200 to 800 mg/kg) and cadmium (50 to 200 mg/kg) increased their concentration in shoots and roots by about 84% and 86%, respectively in the shoot and root. The root uptake of M. sativa increased with increasing lead concentration, and as a result, M. sativa is an extractive plant for both cadmium and lead.

In Festuca ovina species, with increasing lead concentration, the rate of uptake by roots and shoots was 70% and 58%, respectively, and for cadmium was 79% and 73%, respectively.In general, in the studied species, the efficiency of phytoremediation of lead was higher in the aerial parts to the root,but cadmium of the roots of D. glomerata and F. ovina, had more phytoremediation efficiency than the aerial parts.

Cite this article: Tatian, M.R., Tamratash, R., Agajantabar Ali, H., & Faraji, A. (2023). Evaluation of phytoremediation potential of lead and cadmium in rangeland plant species including Dactylis glomerata, Festuca ovina and Medicago sativa. Journal of Natural Environment, 76 (1), 15-28. DOI:

http//doi.org/10.22059/jne.2022.342717.2432

. DOI: http//doi.org/10.22059/jne.2022.342717.2432

(2)

سررب ی گ ناوت ی

ها ییلااپ هنوگ

اه ی عترم ی

Dactylis glomerata

،

Festuca

ovina

و

Medicago sativa

مداک و برسرصانع هب ی

م

طاط اضردمحم ی

1نا

|

شاترمت اضر

|2

سح ی ن لاع رابت ناجاقآ

3ی آ| یل ی ن جرف

4ی

1 .

،لوئسم هدنسیون هورگ

رادعترم ی

، ،یعیبط عبانم هدکشناد زرواشک مولع هاگشناد

ی بط عبانم و یع ی راس ی

،

،یراس :همانایار .ناریا [email protected]

2 . رادعترم هورگ ی

، بط عبانم هدکشناد یع

ی

، زرواشک مولع هاگشناد ی

بط عبانم و یع ی راس ی

، راس ی

، ای نار همانایار . : [email protected]

3 . هورگ رادعترم ی

ی

، راس ی

، ای نار . همانایار : [email protected]

4 . هورگ رادعترم ی

ی

، راس ی

، ای نار . :همانایار [email protected]

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون ةلاقم

یشهوژپ

رات ی خ رد ی تفا : 11 / 22 / 1421

رات ی خ یرگنزاب : 22 / 24 / 1421

رات ی خ ذپ ی شر : 21 / 20 / 1421

رات ی خ راشتنا : 11 / 22 / 1422

دیلک هژاو :اه

برس

، رض ی ب رحت ی ک ز ی تس ی

،

لاقتنا روتکاف ،

گنس تازلف ی

ن

،

مداک ی م .

،تیمس لیسناتپ اب رصانع لماش

ود هتسد رصانع یرورض و یرورض ریغ دنتسه

هک رد موب مس یسانش لباق

هجوت .دنتسه نیا رصانع یرادیاپ ییلااب دنراد ییاناوت و داجیا تیمس رد تادوجوم هدنز ار دنراد هایگ.

ییلااپ هب ناونع

یکی زا بسانم نیرت و نیرتدمآراک شور

یارب دروم رصانع نیا بذج هجوت

رارق هتفرگ تسا . ،هعلاطم زا فده ب

یسرر

هنوگ ییاناوت نازیم هفولع فلتخم یاه

و یراگزاس نازیم زا یهاگآ و میمداک و برس رصانع بذج هب تبسن یا

یگدولآ لباقم رد کی ره تمواقم هسیاقم ،اه

هنوگ نیب یا یم توافتم یتسیز طیارش اب اه

رد هعلاطم نیا .دشاب طیحم

یط هناخلگ 3

هنوگ و دش ماجنا هام ه

یا

Dactylis glomerata

،

Festuca ovina

و

Medicago sativa

رظن رد

هراصع یارب .دندش هتفرگ هزادنا و یریگ

هراصع شور زا )میمداک و برس( تیمس لیسناتپ اب رصانع یریگ گ

یری

.دش هدافتسا یمتا بذج هاگتسد و کشخ رتسکاخ هب

روظنم یرامآ ةسیاقم هداد

اه سنایراو هیزجت نومزآ زا هفرطدنچ

رد مومع لدم بلاق ی

طخ ی سیاقم یارب و هدافتسا ة

هدافتسا نکناد نومزآ زا ،نیگنایم هناگدنچ دیدرگ

. تن ناشن جیا

هک داد هنوگ

D. glomerata

( برس تظلغ شیازفا اب 222

ات 122 یلیم مرگولیک رب مرگ ( میمداک و )

12 ات 222

یلیم مرگولیک رب مرگ هب )

دودح بیترت 14

و 10 دصرد نآ تظلغ نازیم .تسا هتفای شیازفا هشیر و ییاوه مادنا رد اه

ةنوگ ةشیر بذج

M. sativa

هجیتن رد دش رتشیب برس تظلغ شیازفا اب

M. sativa

زلف ود بذج تیلباق یاراد

.دشاب یم برس و میمداک ةنوگ رد

F. ovina

ییاوه مادنا و هشیر طسوت بذج نازیم برس تظلغ شیازفا اب

هب بیترت 02 و 11 هب میمداک یارب و دصرد بیترت

02 و 03 .دش دروآرب دصرد هب

هنوگ رد ،یلک روط هعلاطم دروم یاه

دروم رد یلو دوب هشیر زا رتشیب ییاوه مادنا رد برس هب تبسن ییلااپ هایگ ییآراک ةنوگ ود ةشیر میمداک

D.

glomerata

و

F. ovina

هایگ ییاراک .دنتشاد ییاوه مادنا هب تبسن یرتشیب ییلااپ

دانتسا : طاط ی نا ، اضردمحم

؛ شاترمت ، اضر

؛ لاع رابت ناجاقآ ی

؛یلع ، و جرف ی ، نیلیآ ( 1422 .) سررب ی گ ناوت ی ها لااپ یی هنوگ اه ی عترم ی Dactylis glomerata ،

Festuca ovina

و Medicago sativa مداک و برسرصانع هب

ی م یعیبط تسیز طیحم . ،

00 ( 1 ،) 21 - 11 .

DOI:http//doi.org/10.22059/jne.2022.342717.2432

:رشان نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم .

(3)

سررب ی گ ناوت ی ها لااپ یی هنوگ اه ی عترم ی مداک و برسرصانع هب ی

م ...

/ طاط ی نا و ناراکمه

17

همدقم یم رکذ نیگنس تازلف مان اب عبانم رد هک( تیمس لیسناتپ اب رصانع هتسد کی )دنوش

هدنیلاآ عاونا زا سوکا رد مهم یاه

متسی یاه

نآ تیمس و ،دنتسه یعیبط ینارگن کی هب اه

طیحم ثحابم رد یدج یتسیز

لیدبت هدش ( تسا

Zhang et al., 2017a; Armand

et al., 2019

) . یارب

،ناهایگ رد اهنت لاثم تیمس لیسناتپ اب رصانع

یم دنناوت تیلاعف یاه یکیژولویزیف دننام

لاقتنا

،بآ بذج

رصانع یساسا و زتنسوتف ار تحت ریثأت رارق هداد و رجنم هب تلالاتخا زورب یکیژولویزیف

.دوش ن تاقیقحت اتسار نیمه رد هداد ناش

هلمج زا یتارثا تیمس لیسناتپ اب رصانع هب ناهایگ یگدولآ هک تسا شهاک

سفنت

،یردنکوتیم و ناهایگ دشر فقوت

ت دیلو ار لثم

هب تشاد دهاوخ لابند (

Zhang et al., 2017b

).

هولاع رب

،نیا هب ناهایگ یم ،متسیسوکا رد ییاذغ ةریجنز لوا ةقلح ناونع

نناوت د

تیمس لیسناتپ اب رصانع زا ار

قیرط ةریجنز ییاذغ تامدص و هداد لاقتنا یدج

هب تملاس ناسنا دراو ( دننک

Guerra Sierra et

al., 2021; Gavrilescu, 2022

) . عبانم یلصا تیمس لیسناتپ اب رصانع تیلاعف

یاه یناسنا هرهب لیبق زا نداعم زا یرادرب

، هدافتسا

،ییایمیش یاهدوک زا مومس

عفد

،تافآ قارتحا لاغز

،گنس هلابز یاه و یکشزپ قارتحا

تخوس یلیسف یاه ( تسا

Zhang et al.,

2017b

یهورگ هب تیمس لیسناتپ اب رصانع .) زا شیب صوصخم نزو یاراد هک دنتسه رصانع زا

0 مرج ای و بعکم رتم رب مرگ

زا رتشیب یمتا 12

یم ( دشاب

Akova, 2018

رد .) نیب

،تیمس لیسناتپ اب رصانع میمداک

هب برس و ناونع

دروم ود زا نیرتمهم آ هدنیلا

رادیاپ یلآریغ یاه یم هتخانش

هک دنوش یتح

رد تظلغ یاه مک تیمس دیدش ارب ی

،ناهایگ تاناویح و ناسنا اه دیلوت یم دننک

(

Shahid et al, 2012

).

رد لاس یاه ریخا زا شور یاه فلتخم موب

،یتخانش یکیزیف و ییایمیش یارب حلاصا کاخ یاه هدولآ هب

تیمس لیسناتپ اب رصانع هدافتسا

هدش تسا . زا هلمج شور نیا کاخ اه

،یرادرب نفد

،هلابز ةیفصت

،یترارح وشتسش و یزاسزاب

یکیرتکلا هنیزهرپ رایسب هک

و ضراوع یبناج یفنم رب تایصوصخ کاخ

داجیا هدرک هولاع هک ،دنا رب

،دایز ةنیزه نیا

ر شو اه

یم ثعاب دنناوت یگدولآ

هیوناث ( دنوش

Ali et al., 2013; Glick, 2010

.) رد نایم شور یاه ،دوجوم ناهایگ هب تلع هدافتسا زا

،بآ

کاخ و اوه رد رییغت طیارش موب یتخانش تکراشم یمهم دنراد و یم ناوت زا نآ اه یارب کاپ یزاس موب ناگزاس یاه هدولآ هب عاونا

هدنیلاآ اه هدافتسا دومن هک یداصتقا ندوب و یراگزاس ناهایگ اب تسیز طیحم هلمجزا

یایازم هدافتسا زا نآ تسا اه . هدافتسا زا ناهایگ

یارب شهاک هایگ( یگدولآ )ییلااپ

کی یژولونکت اب

ةنیزه مک و هداس تسا هک زا یناهایگ دننام ناهایگ هفولع

،یا هنوگ یاه یبوچ و

هتوب اه هب روظنم

،جورخ یرادهگن و

ندرکرثا یب هدنیلاآ

یاه یتسیز طیحم دننام

تازلف نیگنس رد کاخ هدافتسا یم ( دنک

Zoufan

et al., 2013

.) هایگ هب ییلااپ زا یکی ناونع شور

تسیز یاه ههد رد هک تسا ییلااپ

هب ریخا یاه و ندوب نازرا ،یگداس لیلد

هرهب ناکما نینچمه .تسا هتفرگ رارق هجوت دروم ،عیسو حطس رد یریگ

هولاع رب هایگ ایازم نیا نینچمه ییلااپ

یم دناوت ب ا رییغت رد

تایصوصخ

،کاخ رثا یشخب و یروراب کاخ ار ظفح هدرک و رد هجیتن تیعضو کاخ هدولآ هب تیمس لیسناتپ اب رصانع ر

ا دوبهب

( دشخب

Ebrahimi et al., 2014; Zhang et al., 2018

).

هب هدنز ناهایگ شور نیا رد پمپ ناونع

لمع یدیشروخ ةیاپ یاه

تفاب رد و جارختسا طیحم زا ار یصاخ تازلف و هدرک یم تشابنا دوخ یاه

و رادقم شیازفا اب ناهایگ ةشیر .دننک تیعمج عاونا

هدنیلاآ یتسیز ةیزجت شیازفا ثعاب )هایگ ةشیر و چراق یتسیزمه( ازیروکیم رد ای و )هشیر فارطا کاخ( رفسوزیر ةیحان رد یبورکیم یم کاخ رد ( دوش

Dhir, 2013

.) یرورض و مهم دراوم هلمج زا شیلااپ رد رترب تایصوصخ یاراد و مواقم ناهایگ ییاسانش نیاربانب

هایگ رد لااپ یم تیمس لیسناتپ اب رصانع یی .دشاب

زا شیب( ةناتسآ دح زا شیب تشابنا ییاناوت هک یناهایگ 1

/ 2 )دصرد اب رصانع

مادنا رد ار برس و لکین ،مورک ،تلابک ،سم لیبق زا یتیمس لیسناتپ دوخ یاه

هب ؛دنراد ناونع زودنا شیب هایگ یم هتخانش1

دنوش

(

Reeves et al., 1995; Soleimani et al., 2009; Ebrahimi and Madrid, 2014

رد تیمس لیسناتپ اب رصانع تظلغ .)

هب تسا توافتم هایگ مقر و عون هب هجوت اب ناهایگ یروط

هب ،رصنع نیا بذج هک هایگ دشر ةلحرم و عون ریثًات تحت ناهایگ ةلیسو

،

یم یطیحم یاهروتکاف ریاس و زلف عون ،کاخ عون ( دشاب

Cobb et al., 2000

.) کاخ رد برس و میمداک یناهج تظلغ نیگنایم

هب بیترت 31 / 2 و 22 نویلیم رد تمسق (

Bowen, 1979

هب یرایبآ بآ یارب وئاف درادناتسا رد ساسارب و ) بیترت

21 / 2 و 1 یلیم مرگ

یم رتیل رد ( دشاب

FAO, 1984

صخاش یخرب زا هایگ رد تیمس لیسناتپ اب رصانع شیلااپ یئاراک نییعت یارب .) اه

هدافتسا زین

___________________________________________________________

1Hyperaccumulator

(4)

یعیبط تسیز طیحم

، هرود شش و داتفه هرامش ،

1 ،

1041 18

یم اب لاثم یارب .دوش ةبساحم

بیرض کیرحت یتسیز

2 ( )BCF

و روتکاف ( لاقتنا

TF3

،) یم ناوت هرهب یرو یهایگ ار هزادنا یریگ .درک

یتسیز کیرحت بیرض هک

هب ناونع تبسن تظلغ زلف رد هشیر رد زلف رادقم هب کاخ

فیرعت هدش

،تسا یم دناوت یارب دروآرب ییاراک

کی هایگ رد بذج تازلف زا کاخ اه هدافتسا ( دوش

Ladislas et al. 2012; Mahdavian et al. 2017

).

نینچمه یتیبثت هایگ

(

Phytostabilization

) لحم رد هدولآ تابوسر و یرادهگن هب ناهایگ ةشیر

نینچمه و عمجت

هدنیلاآ یم کاخ رد یمس یاه دوش

.

یجارختسا هایگ (

Phytoextraction

) لاقتنا یارب هقاس هب سپس و هشیر هب کاخ زا تازلف

گرب و اه نآ ندومن هتشابنا و اه

رد اه

یم هدافتسا هایگ وش

( د

Tangahu et al., 2015

.)

هدنیلاآ جارختسا و بذج یارب بسانم ناهایگ یفرعم و ییاسانش لابند فلتخم تاقیقحت هزورما رب و دنتسه کاخ و بآ زا اه

یخ

ذج یارب یرتشیب ییاناوت ناهایگ هدنیلاآ نیا ب

( دنراد اه

Santos et al., 2010

) دروم رد یدایز تاقیقحت نونکات.

بذج ییاناوت

نآ تمواقم نازیم و ناهایگ طسوت تیمس لیسناتپ اب رصانع یگدولآ ربارب رد اه

اه .تسا هدش ماجنا هب

یم لاثم ناونع اوت

تاعلاطم هب ن

لیسناتپ هایگ هنوگ ییلااپ ( فلتخم یاه

Bader et al., 2018

؛

Habib et al., 2017

) برس هلمج زا فلتخم تازلف بذج نازیم و

هنوگ طسوت میمداک و ( فلتخم یاه

Wang et al., 2015; Xoing et al., 2018; Zhang et al., 2018; Chang et al.,

2018; Hesami et al., 2017; Kofi and Akoto, 2018

هایگ ةنیمز رد نینچمه .درک هراشا ) هنوگ ییلااپ

تاقیقحت یعترم یاه

یم هک تسا هتفرگ تروص یدایز ةعلاطم هب ناوت

Parsadost

( ناراکمه و 2221

) ةنوگ دروم رد

Astragalus glaucantus

،

Jafarian

دروم رد )

Medicagi sativa

،

Daeezadeh

ةنوگ اب )

،

Jafari

ةنوگ دروم رد )

Bromus tomentalus

و

Eskoee

هنوگ اب ) یعترم یاه

Bromus

tecturom

،

camelorum

Ahaji

و

Stipa barbata

.دندومن دیکًات تیمس لیسناتپ اب رصانع بذج رد ناهایگ نیا یلااب ناوت هب

هایگ یئاراک زین رضاح قیقحت رد هس رد ییلااپ

هفولع ةنوگ .تفرگ رارق یسررب دروم میمداک و برس بذج اب طابترا رد یعترم یا

هنوگ هب قیقحت نیا رد هعلاطم دروم یاه لیلد

هکنیا هفولع شوخ و یا یم ماد هدافتسا دروم دنتسه کاروخ

دنشاب هب نینچمه لیلد

نآ عیسو شنکارپ م یشیور طیارش یفرط زا و یقلاشق و یقلایی عتارم رد اه

دنراد هک یتوافت (

Bagheri Shabestari et al.,

2010; Ghorbani et al., 2016

:یسررب دروم ةنوگ هس .دندش باختنا )

Medicago sativa

ةنوگ یفلع گرب نهپ هداوناخ زا

( تلاوقب

Fabaceae

هفولع شزرا هب هجوت اب هک ،) هگلج یضارا رد تشک و یا

( تسا یگدنیلاآ رطخ ضرعم رد یا

Dehdari et

al., 2017

( نایمدنگ ةریت زا یعترم ةنوگ ود نینچمه ،)

Poaceae

لماش )

Festuca ovina

و

هب زین لیلد

یم هک یعتارم رد روضح هقباس هب هجوت اب و ییاذغ شزرا یگدولآ ریثأت تحت دنناوت

یندعم یاه س لیسناتپ اب رصانع هلمج زا

تیم

( دنریگ رارق

Ghasemi et al., 2015

،) یم .دنشاب

هدنیلاآ عوضوم تیمها هب هجوت اب نآ ریثأت و تیمس لیسناتپ اب رصانع زا یشان یاه

هنوگ رب اه سوکا رد دوجوم یهایگ یاه

متسی ،اه

نآ تارثا ةعلاطم هنوگ خساپ یگنوگچ و اه

هفولع یاه نآ ندش دراو زا یشان تارییغت هب یا

مادنا هب سپس و کاخ رد اه تخم یاه

فل

هب تیمها ،دوجوم ناهایگ .دراد ییازس

هدنیلاآ عفر ،یفرط زا شور زا هدافتسا اب دوجوم یاه

هنیزه یاراد ،ییایمیش و یکیزیف یاه

شور هب یبایتسد یارب شلات شیازفا بجوم و هدوب فازگ یاه نازرا یاه

( تسا هدش رت

Ouyang, 2002

.) قیقحت زا فده نیاربانب

،رضاح ازیم یسررب هنوگ ییاناوت ن

هفولع فلتخم یاه و یراگزاس نازیم زا یهاگآ و میمداک و برس رصانع بذج هب تبسن یا

نآ لباقم رد کی ره تمواقم یم ،اه

.دشاب

شور شهوژپ یسانش

ب اهرذ ی هنوگ اه ی هفولع یا

Medicago sativa

،

Festuca ovina

و

هناخلگ طیحم رد هب ،یا

دادعت

22 گ رذب ددع ی

ها نادلگ رد یاه هد یک مرگول ی رتتتسب اب ی زا ییایمیتتش و یکیزیف تایتتصوتتصخ کاخ

لودج( نگمه 1

یتتضارا زا )

عمج یعیبط عبانم و یزرواش ک مولع هاگش ناد و یروآ

قمع رد 1 تناس ی رد کاخ یرتم راهچ

رارکت رد و فداص ت ًلاماک حرط بلاق ی

___________________________________________________________

Bio Concentration Factor

2

r Translocation Facto

3

(5)

سررب ی گ ناوت ی لااپها یی هنوگ اه ی عترم ی مداک و برسرصانع هب ی

م طاط/ ...

ی نا ناراکمه و

19

هتش اک ،دش تش اک زا سپ هتفه ود

، داقم ی ر فلتخم حوطس زا ی گنس رص انع

ی ن نادلگ هب یرایبآ بآ اب هارمه اه

هفاض ا رگ دید . ود

هناوج زا دعب هتفه هب تیمس لیسناتپ اب رصانع ،ینز

هتفه و یرایبآ تروص نیا رد .دش هفاضا کاخ هب یلاوتم ةتفه هس رد رابکی یا

رامیت ،شیامزآ تظلغ رد برتتتس یاه

یاه 222 ، 422 ، 022 ، 122 یلیم تظلغ رد میمداک و مرگولیک رب مرگ یاه

12 ، 122 ، 112 و

222 یلیم تتسق مرگولیک رب مرگ هب .دتتش لامعا هعلاطم دروم ناهایگ یور رب نویلیم رد تم

هزادنا روظنم رتتتسد لباق تظلغ یریگ

س

ادتبا کاخ رد یتس یز 31

اب و هدرک کلا کاخ مرگ 02

یلیم هراص ع رتیل نزمه رد تعاس ود تدم هب سپس ،دش طولخمDTPA

س و میمداک نازیم و هداد روبع یفاص ذغاک زا ار هراصع سپس .تفرگ رارق تئارق یمتا بذج هاگتسد طسوت کاخ بذج لباق بر

دش (

Lindsay and Norvel, 1978

) .

تش ه هناوج زا سپ هتفه ینز

، گ ی ناها هب کاخ زا لماک روط جراخ

امزآ هب و ی هاگش دندش لقتنم .

هنومن سپس شخب ود هب اه

هنومن دندش کیکفت ینیمزریز و ییاوه بآ اب کاخ تارذ فذح یارب ناهایگ ةش یر یاه

هنومن سپس .دش هداد وش تس ش رطقم ه

ا

هب تدم 41 یامد رد تعاس 02

هنومن ندش کش خ زا دعب .دش هداد رارق نوآ لخاد سویس لس هجرد کلا زا و دش بایس آ اه

2

یلیم ( دندش هداد روبع یرتم

Bonanno and Giudice, 2010

.)

هزادنا گ ی ر ی رصانع اب سناتپ ی ل مس ی ت ارب: ی هزادنا یگ ر ی رادقم رصانع میمداک و برس هراصع شور زا

یگ ر ی سکاخ کشخ رت

هدافتتتسا دتتش

دب . ی ن ترت ی ب م هک ی ناز 2 مادنا زا هنومن ره زا مرگ یاه

اوه یی ز و ی مزر ین ی هب هتوب نورد هناگادج روط اه

ی چ ین ی رارق

و تفرگ هنومن روک رد اه ة

رتکلا ی ک ی امد رد ی 112 تناس هجرد ی

هب دارگ تدم 2 رارق تعاس و تفرگ

نآ هب سپس 1

م یل ی لی رت س ا ی د

رلک ی رد ی ک 2 هنومن هب لامرن ور و هفاضا اه

ی قرب قاجا ی مرگ .دندش هنومن فاص ذغاک زا هدافتسا اب اه ی

رامش نمتاو ة

42 نورد هب ،

هژوژ نلاب یاه 12 م یل ی لی رت ی دش فاص و ه رصانع تظلغ سپس نیگنس لیسناتپ اب

هت هراصع رد ی

ه هزادنا هدش گ

ی ر ی ش ( د

Baker

and Amacher, 1982

) . هزادنا یارب هنومن برتتتس و میمداک تازلف ،یتتتتسیز سرتتتتسد لباق تظلغ یریگ

شور هب کاخ یاه

هراصع اب یریگ (DTPA

Lindsay and Norvel, 1978

.تفرگ تروص یمتا بذج هاگتسد طسوت )

یبایزرا ییاراک

ناهایگ دروم یسررب رد شیلااپ رصانع اب لیسناتپ :تیمس یارب یبایزرا یدنمناوت کی

گ های و یفرعم نآ

یارب شیلااپ

،یگدولآ دعب زا صخشم ندرک رادقم رصانع اب لیسناتپ تیمس لباق جارختسا رد هنومن یاه یهایگ و کاخ

، صخاش یاه

(TF

روتکاف

،لاقتنا تبسن تظلغ زلف رد مادنا یاه ییاوه هایگ هب تظلغ زلف رد هشیر )،

(BCF

روتکاف عمجت یتسیز رد

،هشیر تبسن

تظلغ زلف رد هشیر هب تظلغ زلف رد کاخ

4 )،

(BAC

روتکاف عمجت یتسیز رد مادنا

،ییاوه تبسن تظلغ زلف رد مادنا یاه ییاوه

هایگ هب تظلغ زلف رد کاخ ) هزادنا یریگ دش و ساسارب نیا صخاش

،اه ةنوگ بسانم یارب شیلااپ کاخ یاه هدولآ یفرعم ش دند ارچ

هک لیسناتپ هایگ ییلااپ کی هنوگ اب هدافتسا زا روتکاف لاقتنا ( )،TF

روتکاف عمجت یتسیز رد هشیر ( )BCF

و روتکاف عمجت یتسیز رد

مادنا ییاوه ( )BAC

هبساحم یم دوش (

Fontem lom et al., 2014

.) یناهایگ هک رادقم صخاش یاه و TF

ردBAC

نآ اه رتگرزب

زا کی

،دشاب یارب دنیآرف هایگ یجارختسا بسانم

دنتسه . یناهایگ هک رد نآ اه رادقم رتمکTF

زا کی و رادقم رتشیبBCF

زا کی

،دشاب یارب دنیآرف هایگ یتیبثت بسانم دنتسه (

Cheraghi et al., 2011

.)

هیزجت و لیلحت :یرامآ هداد یرامآ لیلحت و هیزجت تهج

هداد ندوب لامرن ادتبا ،اه رگوملوک نومزآ اب اه

و ف - فونریمسا ینگمه و

سنایراو هداد نول نومزآ زا هدافتسا اب اه .تفرگ رارق یسررب دروم

سپس هب روظنم یرامآ ةسیاقم هداد

اه سنایراو هیزجت نومزآ زا

هفرطدنچ (

ANOVA

) ( یطخ یمومع لدم بلاق رد )GLM

سیاقم یارب و هدافتسا ة

هدافتسا نکناد نومزآ زا ،نیگنایم هناگدنچ ش

د .

___________________________________________________________

Biological Accumulation Coefficient

4

لودج 1 یکیزیف تایصوصخ . -

کاخ ییایمیش

در ی ف رتماراپ

کاخ

1 تفاب

مول سر ی

2 یکیرتکلا تیاده

ds/m ( ) 11

/ 1

pH 3 14

/ 0

4 )دصرد( یلآ نبرک

22 / 2

1 )دصرد( کهآ

10 / 10

(6)

1 ،

1041 20

مرن رد اهزیلانآ رازفا

(SPSS

ةخسن 10 .دش ماجنا ) مرن زا هدافتسا اب اهرادومن میسرت تیاهن رد

رازفا

Excel

ةخسن(

2210 تروص )

.تفرگ ی هتفا یاه شهوژپ

ینعم فلاتخا یاراد میمداک و برس رص نع ود ره رد مادنا و تظلغ ،هنوگ لماش لقتس م یاهریغتم ،جیاتن ساس ارب نتس ه یراد

د

( 21 /

>2 لودج ،P

2 ) توافت نینچمه . ینعم

برتتتس و میمداک رتتتصنع ود ره رد تظلغ و مادنا ،هنوگ نیب لباقتم تارثا رد یراد

هدهاش م یم دوش ( 21 /

>2 )P

هب . د ترابع

،رگی هزادنا رص انع تظلغ گ

یری ب )میمداک و برس ( هدش ه

نعم تروص ی

راد هنوگ رد اه ی

،فلتخم مادنا یاه فلتخم و نینچمه تظلغ یاه فلتخم توافتم ینعم .تسا راد

یم ناشن زین لباقتم تارثا ندوب تارییغت هک دهد

لودج( تسا توافتم یهایگ مادنا و تظلغ ریثًات تحت و هدوبن لقتسم ناهایگ رد رصانع تظلغ 2

.)

ةنوگ رد هک داد ناشن نیگنایم ةسیاقم جیاتن

D. glomerata

ینعم شیازفا ،طیحم رد برس تظلغ شیازفا اب تظلغ رد یراد

مادنا رد نآ دش هدهاشم هایگ فلتخم یاه

( 21 /

>2 )P

هب ییاوه مادنا رد نآ بذج نیرتشیب برس تظلغ شیازفا اب هک یروط

( 20 / 402 یلیم مرگولیک رب مرگ یلاح رد .دش دروآرب هشیر اب هسیاقم رد )

هب دش هدهاشم یتوافتم دنور میمداک رصنع رد هک یروط

هک

اب ار میمداک بذج رادقم نیرتشیب هنوگ نیا ةشیر زا رصنع نیا تظلغ شیازفا

12 ات 222 یلیم مرگولیک رب مرگ مادنا هب تبسن

( ینیمزور 10

/ 111 یلیم مرگولیک رب مرگ زا برس تظلغ شیازفا اب هک داد ناشن جیاتن .تسا هتشاد )

222 هب 122 یلیم رب مرگ

مرگولیک دودح 14 میمداک تظلغ شیازفا نینچمه .تسا هدوب ییاوه مادنا رد برس دصرد زا

12 ات 222 یلیم مرگولیک رب مرگ بجوم

شیازفا 10 .تسا هدش هشیر رد نآ یدصرد

ةنوگ رد

M. sativa

زا تظلغ شیازفا اب 222

ات 122 یلیم مرگولیک رب مرگ هنوگ هب تسا هدش رتشیب هشیر رد برس بذج

ا ی

تظلغ رد هک 122

یلیم مرگولیک رب مرگ دودح بذج هب تسناوت هجنوی هشیر

44 / 302 یلیم مرگولیک رب مرگ

، برس رادقم نیرتشیب

تظلغ رد اما دنک بذج ار 422

و 022 یلیم مرگولیک رب مرگ هب

بیترت 1 / 320 و 22 / 440 یلیم مرگولیک رب مرگ برس بذج هب طوبرم

تظلغ هب طوبرم میمداک بذج نازیم نیرتشیب نینچمه .تسا هدوب ییاوه مادنا رد 222

یلیم مرگولیک رب مرگ ادنا رد

نیا ییاوه م

رادقم اب هنوگ 40

/ 10 یلیم مرگولیک رب مرگ تظلغ رد ار میمداک بذج رادقم نیرتشیب هجنوی ةشیر اما تسا هدوب

112 ( تشاد 0 / 42

یلیم مرگولیک رب مرگ هب میمداک تظلغ شیازفا اب و )

222 ( دودح هشیر رد میمداک تظلغ ، 11

تظلغ هب تبسن )دصرد 112

شهاک

تفای زا تظلغ شیازفا . 222

هب 422 ، 022 و 122 یلیم نازیم هب هشیر رد برس تظلغ شیازفا بجوم مرگولیک رب مرگ 13

، 01 و

03 .دش دصرد ةنوگ رد ،تیاهن رد

F. ovina

سپس و شیازفا ادتبا هشیر رد اما تشاد شیازفا ییاوه مادنا رد بذج ،برس تظلغ شیازفا اب

ةنوگ ةشیر رد برس بذج نیرتشیب .داد ناشن شهاک

F. ovina

تظلغ هب طوبرم 022

اب 34 / 101 یلیم مرگولیک رب مرگ .دوب

هب تظلغ رد یترابع 022

یلیم مرگولیک رب مرگ تظلغ مامت رد میمداک رادقم نینچمه .تسا ییاوه مادنا زا رتشیب هشیر بذج نازیم

ه ا

لودج 2 . جیاتن هیزجت سنایراو رد بلاق لدم یطخ یمومع GLM ( ) یارب یسررب تاریثًات یاهریغتم لقتسم

،هنوگ

،تظلغ مادنا

دروم یسررب و تارثا لباقتم یور ریغتم هتسباو تظلغ تازلف هزادنا یریگ هدش رد هایگ یارب ود رصنع برس و میمداک

تارییغت عبنم میمداک

برس

MS F

P MS

F P

هنوگ 222

/ 0203 022 / 41 222 / 2 213 / 01221 22

/ 31 222 / 2

تظلغ 221

/ 11122 04 / 120 222 / 2 242 / 122302 302

/ 123 222 / 2

مادنا 1

/ 21014 10

/ 24 222 / 2 212 / 222032 311

/ 120 222 / 2

تظلغ*هنوگ 20

/ 1221 2

/ 0 222 / 2 111 / 12224 111

/ 12 222 / 2

مادنا*هنوگ 244

/ 1212 321 / 0 221 / 2 122 / 22201 31

/ 11 222 / 2

مادنا*تظلغ 211

/ 014 20 / 1 222 / 2 202 / 32100 14

/ 10 222 / 2

مادنا*تظلغ*هنوگ 20

/ 403 22 / 2 21 / 2 224 / 20112 021

/ 14 222 / 2

( لدم نییبت بیرض R2

) 11

/ 2 12

/ 2

، MS وF هبP بیترت دنترابع زا نیگنایم تاعبرم

،اطخ رادقم ةرامآ رشیف و حطس ینعم یراد .

(7)

سررب ی گ ناوت ی لااپها یی هنوگ اه ی عترم ی مداک و برسرصانع هب ی

م طاط/ ...

ی نا ناراکمه و

21

( 12 ، 122 ، 112 و 222 یلیم مرگولیک رب مرگ ةنوگ ةشیر رد )

Festuca ovina

شیازفا اب .تسا هدوب نآ ییاوه مادنا زا رتشیب

زا برس تظلغ 422

هب 122 یلیم مرگولیک رب مرگ هب ییاوه مادنا و هشیر طسوت بذج نازیم

بیترت 02 و 11 میمداک یارب و دصرد

هب بیترت 02 و 03 لکش( دوب دصرد 1

.)

صخاش یاه یبایزرا هایگ

ییلااپ هس ةنوگ دروم :هعلاطم ب طوبرم جیاتن

صخاش ه هایگ یبایزرا یاه

لودج رد ییلااپ 3

-هب

تظلغ کت کت تروص ةنوگ ،برس زلف رد هک داد ناشن جیاتن .تسا هدش هدروآ اه

D. glomerata

تظلغ مامت رد صخاش یاراد اه

هدوب کی زا رتگرزبTF

ةنوگ دروم رد اما .دنا

ovina

تظلغردF.

022 یلیم ةنوگ رد و دوب کی زا رتمک مرگ رد مرگ

M. sativa

ود

تظلغ 222 و 122 یلیم مرگ رد مرگ صخاش دروم رد .دنراد کی زا رتمکTF

BCF

تظلغ رد هنوگ هس ره 122

یلیم مرگ رد مرگ

ةنوگ رد و دنتسه کی زا رتمک

F. ovina

تظلغ طقف 222

یلیم مرگ رد مرگ یم کی زا رتشیب

صخاش رد و دشاب هنوگBAC

یاه

لکش 1 . رادومن تارییغت برس و میمداک اب تظلغ یاه فلتخم رد هشیر و مادنا ییاوه هنوگ یاه دروم هعلاطم ( فورح کرتشم رب ور ی

نوتس اه رگنایب مدع فلاتخا ینعم یراد رد حطس کی دصرد و فورح کرتشمریغ رب

یور نوتس اه رگنایب فلاتخا ینعم یراد د ر حطس

کی دصرد )

(8)

1 ،

1041 22

F. ovina

و

M. sativa

تظلغ رد 122

و 022 یلیم مرگ رد مرگ هنوگ ریاس و کی زا رتمک رادقم

رد .دنتشاد کی زا رتلااب ریداقم اه

صخاش ،میمداک زلف دروم ةنوگ رد TF

M. sativa

تظلغ مامت ، هب اه

زج 112 یلیم مرگ رد مرگ ةنوگ رد ،کی زا رتگرزب

D.

glomerata

تظلغ رد طقف 122

یلیم صخاش مرگ رد مرگ ةنوگ دروم رد و کی زا رتگرزبTF

F. ovina

صخاش چیه ردTF

تظلغ زا مادک صخاش دروم رد و دوبن کی زا رتگرزب اه

یاه و BCF

،BAC

3 گرزب ریداقم هنوگ صاصتخا دوخ هب ار کی زا رت

لودج( دنداد 3

.)

ییاراک گ ی ها لااپ یی هس نوگ ة دروم هعلاطم هایگ ییاراک :

ةنوگ ییلااپ

D. glomerata

رتش یب ییاوه مادنا رد برس دروم رد

تظلغ مامت رد میمداک دروم رد اما دوب هتتشیر زا هب اه

زج 122 یلیم هتتتشاد ییآراک ییاوه مادنا زا رتتتشیب هتتشیر مرگولیک رد مرگ

ةنوگ رد .تس ا

M. sativa

تظلغ رد هب برس فلتخم یاه زج

122 یلیم هایگ ییاراک ،مرگولیک رد مرگ ییاوه مادنا ییلااپ

ش یب رت

لودج 3 صخاش ریداقم. هنوگ ییلااپ هایگ یبایزرا یاه

هعلاطم دروم یاه

BAC BCF TF )مرگ رد مرگیلیم( تظلغ

12 /

3 2/0 1 /30 222

Dactylis glomerata

برس 12

/

1 1 /24 1 /14 422

10 /

2 1 /10 2 /44 022

24 /

1 2 /01 1 /12 122

0 /

1 2/02 2 /13 222

Medicago sativa 21

/

4 2 /00 1 /40 422

22 /

2 1 /00 1 /01 022

10 /

2 2 /2 2 /02 122

14 /

3 1/21 2 222

Festuca ovina 22

/

1 2 /23 1 /30 422

0 /

2 2 /11 2 /01 022

34 /

2 2 /24 1 /44 122

13 /

0 2 2 /10 12

Dactylis glomerata

میمداک 30

/

14 12 /02 1 /12 122

13 /

2 11 /12 2 /11 112

02 /

3 1 /0 2 /04 222

10 /

0 3/12 2/11 12

Medicago sativa 3

/

1 3 /33 1 /11 122

30 /

3 1 /42 2 /01 112

10 /

3 3 /22 1 /21 222

11 /

0 0/11 2/22 12

Festuca ovina 13

/

4 2 /1 2 /42 122

10 /

0 12 /00 2 /00 112

34 /

3 4 /30 2 /00 222

لودج 4 . آراک یی گ ی ها لااپ یی مادنا اه ی هنوگ اه ی دروم هعلاطم رد تظلغ اه ی فلتخم مداک ی م و برس

هنوگ راتخاس

مداک ی م برس

12 122

112 222

222 422 022

122

D. glomerata ییاوه مادنا

11

% 1 / 22

% 1 / 13

% 1

% 1 / 1

% 4

% 2 / 2

%

هشیر 1

/ 12

% 1 / 11

% 1

% 1 / 3

% 1

% 1 / 1

% 21 / 2

%

M. sativa ییاوه مادنا

11

% 1 / 0

% 1 / 4

% 0

% 1

% 1 / 1

% 4

% 1 / 2

%

هشیر 1

% 1

/ 4

% 1 / 0

% 4

% 1 / 2

% 1 / 3

% 2

% 1

%

F. ovina ییاوه مادنا

11

% 1 / 0 12 %

% 1 / 4

% 1

% 1 / 1

% 31 / 2

% 41 / 2

%

هشیر 1

/ 12

% 14

% 11

% 0

% 1 / 2

% 3 / 1

% 21 / 1

% 3 / 2

%