Research on Mystical Literature, Vol. 16. No. 1 (sequential 48), Spring & Summer 2022 1
Investigating the Meaning in the Mystical Perception of Ebn-e Torkeh Esfahani
Hojjat Boodaghi Bagher Sadrinia
Abstract
Sain al-Din Ali known as Ebn-e Torkeh Isfahani (770-835 AH) is one of the philosophers and mystics influenced by the school of Ibn Arabi. Therefore, he has explained the meaning, language, and words in the framework of the unity of existence. In the present descriptive- analytical study, the authors have tried to extract semantic explanations and the related components from Ebn-e Torkeh's printed works, letters, and manuscripts and discuss the central concepts of his theory. The results of the study show that the unity of existence has provided a possibility for Ebn-e Torkeh to be able to explain the worldly and abstract dimensions of language together in a dialectical unity, and based on that, to plan the theory of Ish'ar. According to Ebn-e Torkeh, Ish'ar is the goal of human creation. Man is in the place of Ish'ar in the universe. Ish'ar is used in the works of Ebn-e Torkeh to mean to inform. One who does the Ish'ar actually discovers the truths of the universe and learns its secrets. Because all of existence is the word of God and man is the reciter and impersonator of these words. Ebn-e Torkeh seeks to combine the analogical and metaphorical dimensions of the universe, and considers verbal language, which is the extension of Nafs al-Rahman in the Microcosm, to have two aspects of beauty and glory. In this regard, he examines the situation of words with a two-dimensional explanation.
1. Introduction
Sain al-Din Ibn Torke Esfahani is one of the mystics and philosophers influenced by Ibn Arabi’s school of thought. In addition to the commentary he wrote on Ibn Arabi's Fusus al- Hekam, he has shown this influence in his various works. The view of existential unity as well as the streaks of literalism is evident in his works; therefore, it is necessary to pay attention to this point in the examination of Ebn Torkeh's view on meaning.
Meaning is one of the concepts that has been discussed in the tradition of Islamic mysticism and has evolved under a central discourse. In the beginning, the theory of meaning had an abstract aspect, and with the emergence of Ibn Arabi, the practical aspect of language was also explained along with its abstract dimension. In other words, the mysticism of existential unity and its dialectical nature has provided a capacity to find an argumentative explanation for the practical aspects of language and meaning and issues related to them. In the view of the mystics of the first mystical tradition, it is God who created the meanings, and the words of human contracts have been degraded several times from their true meanings.
Kamal al-Din Hossein Khwarazmi says in his commentary on Masnavi: If the words that were created in the rank of God's oneness do not descend from their position several times, the understanding of any creation will not reach the surroundings of its articles. This results in putting the meaning first over the form. In this way, the truths from the field of discovery and intuition enter the field of acquisition science and are expressed with language.
The spoken language can also tell many of those intuitive facts. In the field of science, the
PhD Candidate of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages,Tabriz University, Tabriz, Iran
Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Tabriz University, Tabriz, Iran (Corresponding Author Email:
interpretation of mystical facts is not a true interpretation. Because only a reflection of mystical experiences has made its way into the field of science, and basically, mystical experience is inexplicable. Such a perception has always been of interest among scholars.
In interpreting these mystical experiences, human intellect and thought distance themselves from their pure abstraction. This distance is actually the distance of the material world. In other words, those meanings find a new form in the degradation of their identity, which is a reflection of single worlds and, at the same time, is also contaminated by the reflections of external factors. In the definition of this meaning, Mustamli Bukhari believes that this science of thoughts, observations, and revelations is dedicated to being called the science of pointing.
So, something appeared in his head, which means the phenomenon of truth, not the phenomenon of non-righteousness. And it is like this that no matter what they express in the language, it is not the exact expression of the truth; Rather, the meaning of the phrase is right (n.d, p. 1135).
The discussion of meaning in the tradition of Islamic mysticism will be incomplete without paying attention to the category of interpretation and its components, so it is necessary to emphasize two points:
1) In mystical interpretation, attention is paid to the source of meaning. The literal meaning of interpretation also conveys the same point. Henry Carbon (2008) considers the ultimate goal of mystical interpretation to return the text to its "true and original" meaning. The meaning of this contrast is that the ‘text’ is degraded from an inner meaning and the work of the interpreter is to reach again the inner and original meaning of the text. The words are outwardly disguised and the interpreter must penetrate into their innermost being. In these interpretations, it should be noted that the main meaning of the text is not the same as the figurative meaning of the science of rhetoric; rather, according to his interpretation, the interpretation of the apparent text is returned to its true original meaning, in which the analogies of the apparent text are its codes.
2) Another component is the balance of the Macrocosm and the Microcosm and the equivalent relationship between them. The basis of this idea is the belief in the existence of a kind of correspondence and equivalence between the classes of the world. Generalizing this correspondence and equivalence to the relationship between the parts of the world also makes each phenomenon understood as a representative of something else. Based on this, tanzil and taweel also express the back-and-forth course of meanings in these worlds. Every meaning in the higher world (inner) becomes a phenomenon (text) in the lower world (appearance) as a result of the reduction, and the interpreter tries to discover the inner or truth by interpreting that phenomenon.
In addition, in the continuation of the tradition of Islamic mysticism, the discussion of the spirit of meaning has also been taken care of. This discussion, which has been raised among the commentators and in an effort to understand similar verses, emphasizes the point that words have been established for the souls of meanings. This view indicates a special view of language. In modern linguistics, it is a well-known opinion that each word carries only the meaning in which it appears. For example, when someone uses the word "pen" because the word "pen" is used for a specific meaning, the audience understands the same specific meaning, and it is not possible to choose another meaning from this word without analogy. In contrast to this approach, the mystics, by establishing a rule called the use of words for the spirits of meanings, aim to say that the words are not used for external and objective objects.
For example, the pen is not an external object, wood, or colored ink that writes. Rather, the word pen is used for everything he writes. In Jawaharlal Qur'an, Ghazali proposed the theory of the spirit of meaning with an argumentative expression and argues that nothing exists in the
Research on Mystical Literature, Vol. 16. No. 1 (sequential 48), Spring & Summer 2022 3
realm of martyrdom unless its example exists in the spiritual realm. This view has gradually spread to the commentators of the Qur'an. Interpretations that have an interpretive approach are influenced by this view.
In the present study, after explaining the nature and essence of meaning in the tradition of existential unity mysticism, by analyzing the concepts related to the theory of meaning in Islamic mysticism, we have tried to measure the relationship between the existential unity attitude and its perspective on meaning by examining the works of Ebn Torkeh, while showing the intertwining of his perspective. In other words, the study aims to explain innovativeideasabout meaningwiththetoolsofontology andepistemologyofexistential unity.
2. Review of the Literature
In the mysticism of existential unity, several issues related to meaning have been considered.
The first is the discussion of how to put words and the relationship of meaning with God. The next issue is the two-dimensionality of language and the explanation of meaning in its context.
Some mystics of existential unity, such as Shabestari, under the influence of Ibn Arabi, have paid attention to both the material and abstract realms of language. Two-dimensional attention to the nature of language makes both the practical nature of language not to be neglected and its deep origins to be explained. In the mysticism of existential unity, the ontology of meaning is taken into consideration and the question is answered whether meaning is an objective matter outside the mind or is equivalent to the mental concept of the word. Mystics consider the concept of mind to be different from meaning and believe that meaning is something determined beyond the mind. In mysticism, the existential unity of the whole world is the manifestation and degradation of the truth of the world, and every phenomenon, including language, must be examined in relation to the truth of existence. If we consider the meaning to be subjective, the relationship between the mind and the word will be disconnected and the mind and the word will not be affected. But in mysticism, the existential unity of meaning is not an incidental matter; rather, it is a matter of length and in connection with the truth of existence. In this view of existential unity, the meaning is the scientific form that God has given to the interior of a phenomenon.
In Ibn Arabi's view, the signification of a word is not separate from the signification of letters, whether spoken letters or written letters (both external and internal letters). Also, the meaning of linguistic words, whether written or spoken, is not separate from the meaning of existential words (phenomena). Ibn Arabi's view on the meaning of words originated from his theological view. In other words, Ibn Arabi's point of view originates from the sum of God's nature and attributes in that they are on the one hand the mediator and link between the nature of God and the world, and on the other hand the mediator and link between the nature of God and man. In this view, the duality of essence and attributes, as well as the duality of step and occurrence, which is caused by the difference of opinion about the linguistic meanings (inherent or conventional meaning of words), is eliminated. According to this view, the phenomena of existence are the words of God. And because they appear objectively, they are connected with occurrence. And since the human language is the outward representation of the word of God, the conventionality of the signification in the human language will only be a matter of credibility. if the meaning of human language is like this, the meaning of divine words, which is actually the innermost part of human language, will not be based on convention. In the view of existential unity, existence has many levels which are called plurality in manifestations. But a unity connects these multitudes, which is its soul. And what exists in the abundance of the universe is the existence of God (Ibn Arabi, n.d, p. 38-39). This
view also extends to Shabestri's Gulshan Raz. Shabestari's point of view also has innovations in explaining the meaning and implication of words (Shabestri, 2004, pp. 13, 75).
3. Methodology
The aim of the present study is to analyze Ebn Torkeh's semantic and linguistic explanations in accordance with his epistemology and ontology of existential unity with a descriptive- analytical method. In this regard, all the works of Ebn Torkeh have been examined and an attempt has been made to explain Ebn Torkeh's semantics under his ontology and epistemology. From the ontological components, the balance of the Microcosm and the largest world, expression, and emergence, and from the epistemological components, inspiration and fantasy, perception of meaning, meaning, and silence have been mentioned.
Also, the components of poetry and consciousness, gestural expression, the placement of words and the two-dimensional nature of the language indicated the compatibility of the two sides of Ebn Torkeh's ontology and epistemology.
4. Results
By examining the works of Ebn Torkeh and the ontological and epistemological analysis of his works, we come to the conclusion that Ebn Torkeh is firstly influenced by Ibn Arabi and Shabastri and in some cases he repeated their same point of view. The view of existential unity on the existence and truth of the world and its generalization to the world of human existence, in other words, establishing a balance between the greater world and the Microcosm within the framework of the view of existential unity, is the most important approach of Ebn Torkeh in his explanation of meaning. In this view, the universe is multidimensional and all the multitudes are the words of Allah, whose true meaning has been scientifically determined in the unseen identity, and words are one of these multitudes and are at the end of the arc of descent. In his opinion, the meaning is related to the real and main subject of the words. And he examines the words like the manifestation of God in three forms and on three levels.
In Ebn Torkeh's epistemology, the role of imagination is its discovery of occult meanings.
The discovery of the Macrocosm has a questioning nature that Khatam-ul-Rasul is at the highest level or the level of total revelation. Man is in a position of awareness in the universe.
The reciter actually discovers the truths of the universe and learns its secrets; Because all existence is the word of God and man is the reciter of these words.
Ebn Torkeh, following the fusion of similarity and metaphorical aspects of being, considers the language of Malfuz, which is the extension of Nafs al-Rahman in the lower world, to have two aspects of beauty and glory. The glorified form is related to the common sense of the words and the glorified state is related to the true meaning of the words.
According to the first method, the position of Ish'ar is two-fold in the view of Ebn Torkeh, which means that having reached this position, he has made his perceptive powers capable of receiving the lower meanings and he can also find the jewel of the lower letters. The first aspect is related to the order of spirits and the world of the unmarried, and the second aspect is related to the Book of Allah and understanding the meanings of the words contained in it.
Ebn Torkeh considers verbal forms to be a continuation of the emergence of existential expressive forms (ayan shabiteh). And Malfouz's language and, in his words, verbal forms have an inherent meaning, but in the passage of centuries and the development of customs, inherent meaning and the subject of the original letter have been forgotten.
Keywords: Ebn-e Torkeh, the Unity of Existence, Meaning, Word, Creating Words, Ish'ar
نبا ینافرع یقلت رد انعم لیلحت و یسررب یناهفصا هکرت
،یقادوب تجح یردص رقاب
این
کچ ی هد
بی نا هلئسم : نئاص دلا ی ن لع ی فورعم هب نبا کرت ۀ ناهفصا ی ( -777 538 ق . ) ی ک ی و هفسلاف زا ع
ا افر ن زا رثأتم نبا بتکم برع
ی
تسا
؛ زا ای ن ن ار ظفل و نابز ،انعم ور ی
ز بت دوجو تدحو بوچراچ رد یی
ن .تسا هدرک ةرابرد شهوژپ نیا رد
هافم ی م زکرم ی رظن ۀی
و یم ثحب ی .دوش
شور ناگدنراگن: رد
نیا شهوژپ شوک ی هد دنا و راثآ رذگهر زا اسر
ی ل پاچ ی نبا طوطخم و هکرت
، هب شور ی صوت ی ف ی لحت یل ی
،
بت یی ن اه ی تخانشانعم ی هفلؤم و اه ی جارختسا ار نآ رب بترتم دننک
هافم و ی م زکرم ی رظن ۀی و ی ار دنراذگب ثحب هب .
ی هتفا اه و اتن ی ج اتن: ی ج لصاح زا ا ی ن شهوژپ ناشن م ی دهد تدحو دوجو ارب ی نبا هکرت ناکما ی مهارف هدروآ تسا ات دناوتب
داعبا توسان ی و رجت ی د ی نابز ار رد رانک مه و رد ی ک تدحو د ی تکلا ی ک ی
، بت یی ن و رب ۀیاپ نآ
، رظن ۀی حرط ار راعشإ ر
ی ز ی راعشإ .دنک
د رد ی هاگد نبا اغ هکرت ی ت مدآ تقلخ ی
تسه ملاع رد ناسنا .تسا ی
اج رد ی هاگ نبا راثآ رد راعشإ .دراد رارق راعشإ نعم هب هکرت
ی
ناهاگآ ی ند تسا اقح عقاورد هدننکراعشإ . ی
ق م فشک ار روهظ ملاع ی
دنک مرد ار نآ زومر و ی
ی
؛دبا اریز مه ۀ تسه ةملکی تسا للها
راعشإ ماقم رد ناسنا و
، تئارق و هدننک رگنایب ا ی ن نبا .تسا تاملک هکرت
یپرد مآ ی نتخ زنت داعبا ی ه ی بشت و ی ه ی تسه ی
، ار ظوفلم نابز
نی ز
، سفن دادتما هک تسا رغصا ملاع رد نمحرلا
، اراد ی لامج هجو ود ی
للاج و ی م ی دناد مه رد و ی ن ار ظافلا عضو اتسار نی
ز بت اب یی ن ی
تحاسود ی سررب ی م ی دنک .
ژاو ه اه ی لک ی د ی
نبا هکرت
؛ دوجو تدحو
؛ انعم
؛ ظفل
؛ ظافلا عضو
؛ راعشإ
،یسراف تایبدا و نابز یرتکد یوجشناد
،یسراف تایبدا و نابز هورگ دکشناد
ة نابز و یسراف تایبدا یاه
،ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد ،یجراخ
ا
داتس ،یسراف تایبدا و نابز ،یسراف تایبدا و نابز هورگ
دکشناد ة و یسراف تایبدا نابز
یاه ،)لوئسم ةدنسیون( ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد ،یجراخ
[email protected] :لوصو خیرات 90
/ 90 / 1091 :شریذپ خیرات
11 / 19 / 1091
The author(s)
شهوژپ ینافرع بدا یاه
لاس مهدزناش ةرامش ، لوا یپایپ ، 04 ، ناتسبات و راهب 1091
صص ، -161 141
Doi: 10.22108/jpll.2023.132203.1720
1 ـ همدقم
نئاص دلا ی ن نبا کرت ۀ ناهفصا ی ی ک ی زا ع ا افر ن فسلاف و ۀ زا رثأتم نبا بتکم
برع ی تسا . و ی نوزفا حرش رب ی رب هک
صوصف مکحلا
نبا برع ی ،تسا هتشون ا دوخ عونتم راثآ ردی ن ثأت ی ذپر ی ر ی ار ناشن هداد تسا . هاگن تدحو دوجو ی و
نچمه ی ن هگر اه ی فورح ی ارگ یی رد راثآ وا راکشآ تسا
؛ ازا ی ن سررب رد ور ی
د ی هاگد نبا هکرت انعم بابرد
، ا هب هجوت ی
ن
.دراد ترورض هتکن عم ان ی ک ی هافم زا ی م ی تنس رد هک تسا ملاسا نافرع
ی هب ثحب هدش هتشاذگ و
تحت ی ک نامتفگ زکرم ی
، ینوگرگد
لماکت و هتفای
رظن .تسا ۀی
بنج ادتبا رد انعم ۀ
رجت ی د ی نبا روهظ اب و هتشاد برع
ی دربراک هجو ی
ن نابز ی ز هجو رانک رد
زنت ی ه ی رجت و ی د ی نآ بت یی ن د ترابع هب .تسا هدش ی
رگ
ِنافرع دوجو تدحو ی
هام و ی ت د ی تکلا ی ک ی نآ
، فرظ یت ی مهارف
دربراک هوجو ات تسا هدروآ ی
نآ اب طبترم لئاسم و انعم و نابز اه
ن ی ز بت یی ن ی للادتسا ی دبای رد . قلت ی ع ا افر ن لوا تنس
نافرع ی
، ناعم دنوادخ ی
دادارق تاملک و تسا هدرک قلخ ار ی
رشب ی دنچ ی ن ناعم زا هبترم ی
قح ی ق ی
،دوخ لزنت ی هتفا دنا .
لامک دلا ی ن سح ی ن مزراوخ ی رد حرش ونثم ی دوخ م ی وگ ی د : رگا تاملک هک رد بترم ۀ دحا ی ت دنوادخ قلخ هدش دنا
،
دنچ ی ن ه مهف ،دننکن لزنت دوخ ماقم زا هبترم ی
چ رفآ ی هد ا ی هب پی نومار شتلااقم من
ی دسر ( کر . مزراوخ ی
، 4351 :
-411 414 ).
ا ی ن د ی هاگد تسه ی هناسانش قح و تسا ی
تق اراد ار ی راتخاس ی هلسلس بتارم ی م ی دناد و تن ی ج ۀ نآ
، مدقم نتسناد
نعم ی تسا تروص رب هک
نآ رد
، اقح ی ق زوح زا ة زوح هب دوهش و فشک ة
لوصح ملع ی
م هار ی ی دنبا ب نابز اب و ی
نا
م ی دنوش ن ظوفلم نابز . ی
ز همش ا ی اقح نآ زا ی
ق دوهش ی م ار ی دناوت زوح رد .دنک وگزاب ة
لوصح ملع ی
، بعت ی ر اقح زا ی ق
نافرع ی بعت ی ر ی قح ی ق ی ن ی
؛تس ز ی ار ساکعنا طقف ی
هبرجت زا اه ی نافرع ی زوح رد ة لوصح ملع ی
هار ی هتفا
ًاساسا و تسا برجت
ۀ
نافرع ی بعت ی ذپانر ی ر .تسا هراومه تفرعم لها هب
نچ ی ن رد ی تفا ی هجوت هتشاد دنا . راطع م ی وگ ی د :
یااااام مااااالع نااااابز دیاااااشروخ ز داااااشوج
داااایواج تااااسا اااانگ تاااافرعم نااااابز ،یروباشین راطع(
4331 : 173 )
نچمه ی ن « تفرعم نابز تراشا و تسا ملع نابز ترابع ( »
نامه ، 4334 : 881 ).
دنا و لقع ی
ش ۀ بعت رد ناسنا ی
ر ا زا ی ن هبرجت اه ی نافرع ی زا رجت هجو ی
د ی ضحم نآ اه لصاف ه م ی ی دبا . ای ن هلصاف رد عقاو
لصاف نامه ۀ
ّدام ناهج ی
د ترابع هب .تسا درجم و ی
رگ
، ناعم نآ ی وه زا لزنت رد
ّی دج تروص دوخ ت ی
د ی یم دنبای هک
ساکعنا ی ع رد و تسا درجم ملاوع زا ی
ن هب لاح ساکعنا یاه ب لماوع زا لصاح ی
نور ی ن ی ز رد .تسا هدش هدولآ
فرعت حرش
ای ن نعم ی آ تراشا ملع باب رد دم
:تسا ه
« ار وا هک نآ هب تسا صاصتخا تافشاکم و تادهاشم و رطاوخ ملع نیا تفگ
نآ ىنعم هک دیآ دیدپ ىزیچ وا رس رد سپ ...دنناوخ تراشا ملع
، دیدپ ة دمآدیدپ هن دشاب قح ة
و .قحریغ نیا
نانچ تسا
دننک ترابع نابز رب هچره هک
، تسین قح ترابع نیع
؛ رابع ىنعم تسا قح ت
» لمتسم(
ی راخب ی
، 4363 : 4438 ).
لبش ی
می نا ،ملع نابز هب
طساو ۀ پ زا هچنآ ی
ربما هب ام سر ی هد تسا و نابز قح ی تق
، م لئاق توافت ی
دوش قح نابز . ی
،تق زا ترابع
چ ی ز ی تسا هک
« هار مدرم ی هب وس ی من نآ ی ی دنبا
» سوط جارس(
ی
، 4367 : 137 )
؛ د ترابع هب ی
رگ نآ ار فوص
ْی قتسم ی م زا
ب و ،دوهش و فشک هار ی
هطساو رد ی تفا م ی دنک . بعت هب ی ر ناقاخ ی :
یاام نیااقلت هاانییآ سااپ زا ماالقع هااچره داانک
یام ناابز رد ترواص هاب یانعم نامه نم مروآ
،یناقاخ(
4353 : 115 )
نبا ینافرع یقلت رد انعم لیلحت و یسررب یناهفصا هکرت
یردص رقاب و یقادوب تجح / این
/ 468
رد انعم زا ثحب ملاسا نافرع تنس
ی لوقم هب هجوت نودب ۀ
وأت ی ل و هفلؤم اه ی دوب دهاوخ مامتان نآ
؛ ازا ی ن ور کأت ی د رب
ود هتکن مزلا تسا :
فلا )
وأت رد ی ل نافرع ی، مشچرس هب ۀ
م هجوت انعم ی
دوش انعم . ی وغل ی وأت ی ل ن ی ز مه ی ن م ار هتکن ی دناسر رناه . ی نبرک
اغ فده یی وأت ی ل نافرع ی انعم هب نتم ندنادرگزاب ار ی
« قح ی ق ی صا و ی ل
» م شدوخ ی
دناد ،نبرک(
4357 : -418 416 ).
وأت ی ل
نافرع تنس رد ی
زنت لباقم رد ی
ل رارق دراد انعم . ی ا ی ن لباقت ا ی ن تسا هک « نتم
»
، لزنت ی هتفا زا انعم یی نطاب ی تسا و راک
وأت ی ل هدننک سر ی ند هرابود هب انعم ی نطاب ی و پ ی ش ین
ِی نتم تسا . ظافلا توسک ی رهاظ ی ا وأت و دن ی ل هدننک اب ی د هب نطاب ناش
خوسر دنک . رد ا ی ن وأت ی تلا اب ی د هجوت تشاد هک انعم ی لصا ی نتم نامه انعم ی زاجم ی ملع تغلاب ن ی
؛تس بعت هب هکلب ی
ر
رناه ی نبرک
« وأت ی ل انعم هب ار رهاظ صن ی
صا ی ل قح ی ق ی بشت هک ،نآ ی
تاه رهاظ صن اهزمر
ی مرب ،دنتسه نآ ی
دنادرگ »
( نامه : 417 ).
ب )
فلؤم ۀ د ی رگ، نزاوم ۀ رغصا ملاع و ربکا ملاع طبار و
ۀ مه زرا ا ی ن انبم .تسا ود ی
ا ی ن دنا ی
،هش عون دوجو هب رواب ی
رظانت و مه زرا ی م ی نا معت .تسا ملاع تاقبط ی
م ا ی ن مه و رظانت زرا
ی طبار هب ۀ م ی نا ازجا ی ملاع
، هب دپ ره کرد ی
هد رد
هاگیاج امن ی دن ة چ ی ز ی د ی رگ م ی ماجنا د ا رب . ی ن
،ساسا زنت ی ل و وأت ی ل ن ی ز ب ی رگنا س ی ر تفر و تشگرب ی ناعم ی رد ا ی ن ملاوع
؛دنتسه ره انعم رد ملاع ی رتلااب )نطاب(
رد زنت رثا ی ل هب دپ تروص ی
راد ی اپ ملاع رد )نتم(
یی ن رت مرد )رهاظ(
ی آ ی د و
وأت ی ل هدننک وأت اب ی ل دپ نآ ی
،راد نطاب فشک هب یا
قح ی تق م نآ ی دزادرپ .
نوزفا رب ا ی ن
، مادا رد ۀ ملاسا نافرع تنس ی
هب ن انعم حور ثحب ی
ز هدش هجوت ا .تسا
ی ن ثحب ب رد هک ی ن رد و نارسفم
ارب شلات ی آ مهف ی تا ،تسا هدش حرطم هباشتم رب
ا ی ن کأت هتکن ی د دراد ارب ظافلا هک ی
ناعم حاورا ی
هدش عضو دنا
ا . ی ن قلت ی
رگنایب صاخ هاگن ی
سانشنابز رد .تسا نابز هب ی
دج ی د قلت ی ا روهشم ی ن انعم طقف هژاو ره هک تسا یی
م لمح ار ی
دنک هک
ارب ؛دراد روهظ نآ رد ی
تقو لاثم ی سک ی ملک ۀ م راک هب ار ملق ی
درب
، ا هب ی ن لد ی ل ژاو هک ة ارب ملق ی انعم ی صاخ ی عضو
انعم نامه بطاخم ،تسا هدش ی
مرد ار صاخ ی
ی دبا من و ی ناوت رق دوجو نودب ی
،هن یرگید یانعم ا زا
ی ن .درک هدارا هملک
ا لباقم رد ی
ن ور ی
،درک ع ا افر ن هدعاق عضو اب ا
ی ارب ظافلا عضو ناونع اب ی
ناعم حاورا ی
، م ی دنهاوخ وگب ی دن ارب ظافلا هک ی
ش ی ء جراخ ی ع و ین ی هدشن عضو دنا
یارب ؛ ثم لا ش ،ملق ی ء جراخ ی
، بوچ و رهوج گنر ی ن ن ی
؛تس هکلب ظفل ملق ارب ی
ره م هچنآ ی ون ی
،دس عضو هدش تسا . لازغ ی
نآرقلارهاوج
رد رظنۀی ب اب ار انعم حور ی
نا ی للادتسا ی اب و تسا هدرک حرط
نزاوم ۀ م للادتسا توکلم و کلم ملاع ی
دنک چ هک ی ز ی ن تداهش ملاع رد ی
تس
، ا رگم ی هکن ناحور ملاع رد نآ لاثم ی
رارق
اد دشاب هتش لازغ(
ی
، 4335 : 84 ).
ا ی ن د ی هاگد هب رست نآرق نارسفم هب رورم ی
تفای سافت . ی ر ی هک ور ی درک وأت یل ی دنراد
،
ثأت تحت ی ر ا ی ن د ی هاگد دنتسه .
رد لاقم ۀ
،رضاح بت زا سپ یی ن هام ی ت چ و ی تس ی دوجو تدحو نافرع تنس رد انعم ی
، واکاو نمض ی
هافم ی م اب طبترم
رظن ۀی ملاسا نافرع رد انعم ی
، شوک ی هد ای م سررب اب ی نبا راثآ تبسن هکرت دوجو تدحو شرگن
ی د اب ار ی هاگد وا رابرد ة انعم
جنسب ی م نمض و ناشن
نداد مهرد نت ی گد ی د ی هاگد نبا رابرد هکرت ة
مزاول اب انعم تسه
ی سانش ی تفرعم و سانش
ی تدحو
دوجو ی
، ای هد اه ی ناروآون ۀ ضوت ار نآ ی
ح هد ی م .
1 ـ 1 پ ی ش ی ن ۀ شهوژپ
هب لک روط ی
، تشگنا شهوژپ رامش
ی رابرد ة نبا و تسا هتفرگ تروص هکرت یسررب ةرابرد
رظن داعبا ۀی نبا راثآ رد انعم هکرت
ماجنا هب یشهوژپ هدیسرن
لاقم ،عوضوم اب طبترم شهوژپ اهنت .تسا ۀ
هاتوک ی ناونع اب تمکح للهارصن هک تسا
« فسلف ۀ
ثمت ی ل نبا رظن زا هکرت
» رحت هب ی ر تسا هدروآرد هتبلا ؛
رد ا ی ن ن هلاقم ی ز لوقم هب ۀ انعم اب ور ی درک م
ّد رضاح شهوژپ رظن
.تسا هدشن هتخادرپ هولاع
رب لاقم ۀ قوف
، ی ح یی بک ی ر باتک ی ناونع اب
ناسنا
سانش ی فسلف بتکم رد ی
نافرع ی نئاص دلا ی ن
نبا هکرت
رشتنم .تسا هدرک ردا ی ن باتک
، اج ی هاگ ناسنا فسلف بتکم رد لماک ی
نافرع ی نبا هکرت بت یی ن ه هک تسا هدش ی
چ
ثحابم زا مادک حرطم
هدش ا رد ی ن انعم عوضوم اب باتک رد
نافرع نبا هکرت ن طبترم ی تس .
1 ـ 2 شهوژپ شور
فده شهوژپ رضاح ا ی ن تسا هک اب شور ی صوت ی ف ی ا لحت یل ی
، بت یی ن اه ی تخانشانعم ی
و نابز تخانش ی نبا هکرت رد راوزاس ی
تفرعم اب سانش
ی تسه و ی سانش ی دوجو تدحو ی
لحت وا ی ل وش د ا رد . ی ن مه اتسار ۀ راثآ نبا هکرت سررب ی
، و شلات دش
سانشانعم ی نبا ذ هکرت ی ل تسه ی سانش ی تفرعم و سانش
ی بت وا یی ن .دوش زا هفلؤم اه ی تسه ی تخانش ی
، نزاوم هب ۀ و رغصا ملاع
هفلؤم زا و ،روهظ و راهظا ،ربکا ملاع اه
ی تفرعم تخانش ی هب ماهلا و خ ی
،لا کاردا
،انعم توکس و انعم هراشا
.تسا هدش
نچمه ی ن هفلؤم اه ی ،روعش و راعشإ بی
نا راشا ی
، عضو ظافلا و تحاسود ی ندوب ،ظوفلم نابز رگنایب
ود قابطنا وس
ۀی
تسه ی سانش ی تفرعم و سانش ی نبا هکرت سررب هلاقم رد هک هدوب ی
.تسا هدش
2 ـ نابم ی رظن ی
2 ـ 1 دوجو تدحو نافرع رد انعم ی
دوجو تدحو نافرع رد ی
، هب پ رد عوضوم دنچ ی
دنو تسا هدش هجوت انعم اب
؛ گنوگچ ثحب لوا ی
انعم تبسن و ظافلا عضو
دنوادخ اب و
مود تحاسود ی بت و نابز ندوب یی
ن انعم رد بوچراچ نآ
تسا .
خرب ی زا ع ا افر ن دوجو تدحو ی
بقزا ی ل رتسبش ی
، ثأت تحت ی ر نبا برع ی
،
ّدام تحاس ود ره هب ی
هجوت نابز درجم و
هداد ناشن تحاسود هجوت .دنا
ی هام هب ی ت م ثعاب نابز ی
دوش هام مه ی ت دربراک ی همشچرس مه و دنامن لوفغم نابز اه
ی
بت نآ نطاوب و فرژ یی
ن دوجو تدحو نافرع رد .دوش ی
، هب تسه ی سانش ی هجوت انعم تسا هدش
ا هب و ی ن هداد خساپ لاؤس
م ی دوش آ هک یا رما انعم ی ع ین ی تسا نهذ زا جراخ و یا
نهذ موهفم لداعم ی
ع .تسا ظفل ا
افر ن نهذ موهفم ی
غ ار ی ر انعم زا
م ی دنناد رما انعم دنراد داقتعا و ی
عتم ی ن و و ار ی دوجو تدحو نافرع رد .تسا نهذ ی
، مه ۀ لجت ملاع ی قح لزنت و ی
تق
تسا ملاع و
دپ ره ی راد ی زا قح اب شتبسن رد ،نابز هلمج ی
ِتق اب دوجو ی د سررب ی رما ار انعم رگا .دوش ی
رابتعا ی نهذ و ی هب
میروآ رامش ثأت ظفل و نهذ و دش دهاوخ هتسسگ دوجو اب ظفل و نهذ طابترا ،
ی ر و رثأت دنهاوخن تشاد
؛ نافرع رد اما
دوجو تدحو ی
، رما انعم ی ضرع ی ن ی
؛تس رما هکلب ی لوط ی قح اب طابترا رد و ی
تق تسا دوجو
؛ لجت نوچ ی
دپ ی هد اه
رد و تسا بتارموذ ی
ک کشت ماظن ی
ک ی قح زا ی تق م تاکاحم ملاع ی
دننک ا رد . ی ن قلت
ِی دوجو تدحو ی
تروص انعم ،
ملع ی ا ی نطاب هب دنوادخ هک تسا ی
ک دپ ی هد ؤم .تسا هدرک اطع ی
دلاد ی ن دنج ی
صوصف حرش
ردمکحلا
م ی وگ ی د :
« نون ی
فرح داوم دادم عامتجا لحم هک ی
سفن ی نامحر ی م ی دشاب ما هک تهج نآ زا اراد تسا باتکلا
ی بترم ...تسا هبترم جنپ ۀ
ما مراهچ ما ،باتکلا
بم باتکلا ی
ن لک سفن مان هب رظن لها دزن هک تسا ظوفحم حول نآ و تسا ی
مان ی هد م ی دوش لحم و
عت ی شن زا
،ماسجا کلف سرک ی تسا هک رد نآ صافت ی ل عت ی تان رهاظم
،نلاماک زا
،نلاماک زا باتک اه و هروس اه و آ ی تا و
نبا ینافرع یقلت رد انعم لیلحت و یسررب یناهفصا هکرت
یردص رقاب و یقادوب تجح / این
/ 467
تاملک تسا
» ( ونوق ی
، 4357
، هب لقن زا وجاوخ ی : 81 ).
نبا هاگن رد برع
ی
، ن ادج فورح تللاد زا هژاو تللاد ی
تس
؛ راتفگ فورح هچ ی
، راتشون فورح هچ ی
؛ فورح هچ
نچمه .نطاب فورح هچ و رهاظ ی
ن هژاو تللاد اه
ی نابز ی
، راتشون لکش هچ ی
راتفگ لکش هچ و نآ ی
تللاد زا نآ
هژاو اه ی دوجو ی دپ(
ی اهراد ن ادج ) ی تس د . ی هاگد نبا برع ی
، رابرد ة د زا ظافلا تللاد ی
هاگد هلا ی تا ی هتفرگ همشچرس وا
تسا
؛ د ترابع هب ی
رگ
، د ی هاگد نبا برع ی زا ثعبنم دنوادخ تافص و تاذ عومجم
تسا
؛ ا زا ی ن زا هک تهج ی
ک هطساو وس
پ و ی دنو م ی نا تاذ ادخ و ناهج دنتسه و زا وس ی د ی رگ هطساو و پ ی دنو م ی نا تاذ ادخ و ناسنا دنا ا رد . ی ن د ی هاگد
، گناگود ی
تافص و تاذ و
نچمه ی ن گناگود ی ثودح و مدق ا
رابرد رظن فلاتخا هب هک ة
تللاد اه ی نابز ی تاذ(
ی ی ا دادرارق ی ندوب
تللاد ظافلا شک) ی هد م ی دوش ا ب زا ی ن م ی دور . ۀیاپرب ا ی ن د ی هاگد دپ ی هد اه ی تسه
ْی ملاک نوچ و دنتسه دنوادخ تاملک
ادخ
، دق مه ی م ،ثداح مه و تسا رد
تن ی ج ه دپ ی هد اه ی تسه ی ا زا )ادخ تاملک(
ی ن اج دنوادخ ملع رد هک تهج ی
،دنراد
پ مدِق اب ی دنو ا زا و دنراد ی
ن هک تهج هب
ع تروص ین
ی رهاظ م ی
،دنوش اب ثودح پ ی دنو دنراد ؛ ی نع ی رد ع ی ن لاح هک ور ی و
وس یی هب مدق
،دنراد ور ی و وس یی ن ی ز هب ثودح دنراد زین ؛ رهاظ رادومن ناسنا نابز هک اجنآ زا ی
،تسا دنوادخ ملاک
فرع ی ناسنا نابز رد تللاد ندوب ی
، اهنت ی ک لئسم ۀ رابتعا ی دهاوخ دوب نچ ناسنا نابز تللاد رگا و ی
ن تاملک تللاد ،دشاب
هلا ی ناعم و اهنآ دوخ رد و دوب دهاوخن دادرارق و عضو ساسارب ،تسا ناسنا نابز نطاب عقاورد هک ی
تباث ملع رد ناش
دنوادخ هشیر دوجو تدحو هاگن رد .تشاد دهاوخ ی
، تسه ی اراد ی ددعتم بتارم ی
مان رهاظم رد ترثک هک تسا ی
هد
م ی دنوش
؛ تدحو اما ی ا ی ن پ مه هب ار تارثک ی
هتسو م ی دنک هک دننامه رس ملاع تارثک رد هچنآ و تسا نآ حور ی
نا ،دراد
تسا دنوادخ دوجو نبا(
برع ی
، 4355 : -33 35 ).
ای ن رد هاگن
زار نشلگ
رتسبشی ن ی ز دومن ع رد و دراد ی
ن تهابش
، د ی هاگد رتسبش ی روآون ی اه یی ن ی ز بت رد یی ن لئسم ۀ انعم
ظافلا تللاد و دراد
کن(
. رتسبش ی
، 4351 : 43 و 78 ).
تمعن هاش لو للها
ی ی ک ی د ی رگ زا پ ی ناور نبا برع ی وه ی ت امسم و ی امسا ی ار رثکتم ی ک ی م ی دناد :
راااااگنب قاااااح و قااااالخ و اااااایرد و جوااااام باااااااایرد ار ماااااااسا و اماااااااسم کااااااای
تمعن(
،یلو للها 4337 : 31 )
ار امااااسا تااااسا یااااکی تاااایوه نوااااچ هاااااااب
ماااااااسم ا
اماااااااسا دواااااااب یاااااااکی ،نامه(
4353 : 144 )
مه ۀ ا ی ن د ی هاگد اه هتفرگرب زا نافرع نبا برع ی تسا هک قح و قلخ ار ود ور ی ی ک هکس م ی دناد کن(
. نبا برع ی
،
4358 : 457 ).
3 ـ هفلؤم اه ی رظن ی ۀ نبا راثآ رد انعم هکرت
یارب بت یی ن نبا هاگن د ،انعم هب هکرت ی
هاگد هافم بوچراچ رد ار وا ی
م تسه ی تخانش ی تفرعم و تخانش
ی سررب ی م ی نک ی م ا اب . ی ن
ضوت ی ح ثحابم هک حرطم
ةدش نبا نب هکرت ی نا اه ی تدحو دوجو ی .دراد
3 ـ 1 تسه ی سانش ی انعم
ارب ی تسه کرد ی
رکف ماظن رد انعم ی
نبا عت زا ثحب هکرت ی
ن عت مدع و ی
ن رورض انعم ی
خرب .تسا ی
رظن زا ی ه اه ی
تونمره ی ک ی ع رد رصاعم ی
ن توافت اه یی
، نبا دننامه ار انعم رما هکرت
ی عتم ی ن م ی دنناد ا هب . ی ن وه انعم هک حرش یت
ی پ زا ی ش
عت .دراد دوجوم ی
ن عت مدع و ی
ن ا هب انعم ی ن نعم ی پ انعم هک تسا ی
ش ظو و دراد روضح نتم رد ندناوخ زا ی
ف ۀ فشک رسفم
عت زا دوصقم .تسا نآ ی
ن انعم صخشم لباقم رد انعم ندوب ماهبا
نآ نتشاد یا
تدحو انعم رد لباقم ترثک انعم ن ی
؛تس هکلب
دوصقم روضح و دوجو تسانعم . رد ا ی ن د ی هاگد
، مآ لوصحم انعم ی
شز ن نتم قفا و رسفم قفا ی
تس نچ لوصحم هچنآ و ی
ن
مآ ی شز ی تسا
، بعت ی ر تسا نتم
، هن انعم . خرب ی لوصا زا ی
،نا تونمره ی تس دصق ی ارگ یی دننام ه ی شر Hirsch ( )
، نچمه ی ن
دناون ی ش د ین ی زوبا دماحرصن ،رصاعم ی
د عت هب ی ن زوبا دماحرصن .دنراد داقتعا انعم ی
د باتک رد
انعم
ی نتم
د ، ی هاگد ناسک یار یم شلاچ هب دشک
سر هک ی ند انعم هب ی ع ین ی غ ار ی نکممر م ی دنناد زوبا(
ی
،د 4357 : 337 ).
ه ی شر م ی وگ ی د :
« انعم یی
نوگرگد ی ذپان ی ر دوجو دراد هک هب ن ی ت فلؤم هتسباو تسا و لقتسم زا هنوگره وأت ی ل و درکراک نابز ی اجرباپ م ی دنام و
فده وأت ی ل ی نتفا ا ی ن تسانعم
»
؛ « ه رگا ی چ ع ین یت ی دوجو هتشادن
،دشاب رد دروم دوجو ی ک ع ین ی ت نئمطم
،متسه انعم ی
نوگرگد ی ذپان ی ر
» دمحا(
ی
، 4377 : 831 ).
عتم هاگن رد ی
ن اب رسفم ،انعم هب ی
د ئارا اب ۀ تئارق ی ن زا لدتسم
ّی ت فلؤم هدرپ
د توافت .درادرب ی
هاگد نبا هکرت اب ا ی ن هتسد ا ی ن تسا هک نبا هکرت فلاخرب نانآ
، انعم ی عتم ی ن و رقتسم فلؤم نهذ رد ار
من رضاح ی
دناد هام و ی ت انعم ی عتم ی ن رما و نهذ زا رتارف ار ی
فاتم ی ز ی ک ی م ی دناد توص روص هک ی
باتک و
ِی ،فورح
لزنت ی تفا ۀ انعم نآ ی نهذارف ی تسا
؛ زین نبا ارب هکرت ی توص فورح ی
بتک و ی ن ی ز تروص ی فاتم ی ز ی ک ی نامسآ و ی .تسا لئاق
ا هب ی ن ناعم هک انعم ی
ی ک غ نامسآ رد راب ی
ب هب فرح روص تروص
ِی لّزنت درجم ی
هتفا دنا دوخ دادتما رد و هب
توص تروص
هدمآرد بوتکم و نبا .دنا
تح هکرت ی ن ار هفسلف عوضوم ی
ز هن دوجو هکلب « فرح قلطم
» م ی دناد . اب ا ی ن للادتسا هک انعم ی
دوجو رب تادوجوم و
تامودعم هب
ی ک هزادنا لمتشم من ی دوش
؛ اما
« طاحا ۀ ترابع هک لباقتم روما هب فورح ا
زا دن
هطاحا ،تاعنتمم و تامودعم ،تادوجوم ا
ی تسا عماج »
نبا(
،هکرت
صحافملا
، ناخباتک ۀ خسن ،سلجم ۀ
طخ ی 47718 ،
گرب 6 ).
نبا روظنم فرح زا هکرت
، اهاوآ یی توص ی باتک و ی ن ی تس
؛ تروص نآ هکلب ی
غ زا هک تسا فورح زا ی
ب لزنتم
هدش تسا و اشگ ی دن ة قلطم باوبا دوجو تسا . نبا هکرت ا ی ن رعت ی ف زا فورح ار رد لاسر ۀ طوطخم د
ی رگ ی ن ی ز هدروآ
تسا :
« ور زا فورح ی
اهن و فرط تغل ی
ت چره ی ز ار وگ ی دن و زا ور ی قحت ی ق
، تروص زا ترابع ی
زا هداتسرفورف تسا
تسه هچره هک سدق نامسآ
، پی اد م ی دنک م اراکشآ و ی
دنک ن هچنآ هکلب ی
تس رد و اد ی ةر نرد دوجو ی
هدما مه پ ی اد م ی دنک »
نبا(
،هکرت
لاسر ۀ فورح
خسن ، ۀ طخ ی 47343 گرب ، 641 ).تکن ۀ د ی رگ رد ةراب هام ی ت انعم ی د رد ظافلا ی
هاگد نبا ا هکرت ی ن
ٌعوضوم هب طوبرم لصارد انعم هک تسا قح هل
ی ق ی ظافلا
تسا
؛ رصت ربانب اما ی
ف تاروطت ،دحاو لصا ی
یم دبای ا . ی ن ناعم ربانب تاروطت ی
ا ی دصق ی هک تسا هب
تروص لثما ۀ هفلتخم
مرد ی آ ی د . نبا هکرت ا ی ن لصا دحاو ار ردصم م ی دناد هک وه یت ی لاعتم ی دراد .
قی رص ی مدقم رد ۀ رب دوخ
صوصف مکحلا
مه ی ن :دراد ار هاگن «بتک تایئزج و تایلک زا ىدوجو ملاوع عیمج هیهلا
دنا
؛
چ هکار ار ىهلا تامات تاملک ىئزج و ىلک ملاوع دنرادربرد
» ( قی رص ی ، 4378 : 37 ).
3 ـ 2 تحاسود ی
ظوفلم نابز ندوب
تحاسود ی ندوب ظوفلم نابز ی
ک ی تفرعم قباطت هوجو زا سانش
ی تسه و ی سانش ی دوجو تدحو ی
.تسا نبا هک اجنآ زا هکرت
ور زا ار دوجو ی
تحاسود روهظ ی
م ی
،دناد رد رظانت اب نآ
، هام ی ت ن ار ناسنا ی
ز تحاسود ی م ی دناد
« . ور زا دوجو ی
ود روهظ
نبا ینافرع یقلت رد انعم لیلحت و یسررب یناهفصا هکرت
یردص رقاب و یقادوب تجح / این
/ 463
:دراد فرط ی
ک ی دوجو ی بوجو
ِی نوطب ی د و ،تسا أدبم بوص هک ی
رگ ی نوک ی ناکما ی روهظ ی اغ بوص هک ی
ت تسا »
نبا(
،هکرت 4337 : 473 ).
ا دوجو فرط رب و
ِی بوجو ی
، ثأت و لامجا و تدحو مکح ی
ر م بلاغ ار ی
دناد نوک فرط رب و ی
ناکما ی روهظ ی
، صفت و ترثک ی
ل م بلاغ ار رثأت و ی
دناد مه هب . ی ن ترت ی ب دابع ماکحا ی
ن ار زامن دننام ی
ز ناوق مکح رب هک ی
ن
هلا ی دنتسه
، تحاسود ی م ی دناد ا . ی ن د نوئش رد هاگن ی
رگ لحت ی ل نبا نابز رد و دراد دادتما ناسنا زا هکرت مه ظوفلم
هدید
م ی وش د . ا هاگن رد ی
ن ف ی
ِفوسل فراع تفگ هک روطنامه ی
م
، رما انعم ی عتم ی ن مدآ دوجو زا لقتسم و ی
بترم اما ؛تسا ۀ
ملاک ی و
فرح ی ارش هب انعم ی
ط اهدادعتسا و ی
نبا رظن زا ملاک .تسا هتسباو صخش ره وه و تسا هعماج هکرت
یت ی خزرب ی و دراد
اراد ی بشت هجو ود ی
ه ی زنت و ی ه ی بشت .تسا ی
ه ی تسا
، ا هب ی ن لد ی ل ع روهظ هک ین
ی ی ک نهذارف رما ی
تسا درجم و
؛ زنت ی ه ی
تسا
، ا هب ی ن نعم ی قح و هرهوج هک ی
تق عا ملاع رد نآ ی
نا .دراد رارق هتباث
تکن ۀ د ی رگ رابرد ة تحاسود ی ا ظافلا ندوب ی
ن تسا مزلا هک ۀ غت یی ر فرح روص رد ی
ی ا باتک ی دپ( تاملک ی
اهراد و نتسکش )
غت یی ر نعم ی قح ی ق ی لصا عدبم رد ی
نبا .تسا ا هکرت
ی ن د ی هاگد وأت نمض ار دوخ ی
ل آ ۀی ب رمقلا قشنا ی
نا م ی دنک
« : نتفاکش
ا رد رمق ی ن انک باب ی ت زا بی نور نعم ندمآ ی
لصا ی مقر تروص زا تسا ی
باتک ی
، ب ی طساو ۀ رکف ب ی نور هدنرآ و سو یل ۀ عس ی
،وا هچنانچ دوهع ناعم ی عضو ی و مولع مسر ی تسا طساو هب اهنآ هک ۀ
ترت و لعاج لعج ی
ب ب وا ی نور م ی
،دنروآ فلاخ هب
اقح ی ق فشک ی ا ی ن اط ی هف م مقر نماکم زا دوخ هک ی
دنفاکش ب و ی نور دنرآ » :نامه(
415 ).
3 ـ 3 روهظ و راهظا ،روعش و راعشا
زا ثحابم ی نافرع رد هک نبا
هکرت تسه تحاس ود قباطت و رظانت ی
سانش ی تفرعم و سانش ی م ناشن ار ی
،دهد « راعشإ و روعش »
و « راهظا و روهظ
» .تسا رد عقاو رظن هب جتنم لک روعش و لک روهظ تحاس ود قابطنا ۀی
نافرع رد راعشإ نبا
هکرت م ی دوش
رد هک عقاو ی ک رظن ۀی تفرعم تخانش ی ا تسه ی تخانش ی تسا . نبا هاگن زا هکرت
تسه ی روهظ هبترم هس رد ی
هتفا تسا
؛ لوا
بترم ۀ « لک روهظ »
قح هک تسا ی
تق تسه ی ا رد ی ن هبترم هب روهظ لماک روط هتفای
د و )ربکا ملاع( تسا ی
رگ بترم ۀ روعش
ناسنا هک تسا یا
تسا هدش قلخ ربکا ملاع دادتما رد رغصا ملاع .تسا نآ لداعم رغصا ملاع
؛ ترابع هب ی
ْلک روعش رمث
ة
تسا لک روهظ .
مدآ ی رات رد تقلخ زاغآ اب لک روعش ماقم رد ی
ک ی اه ی ب ی اپ ی نا ه ی نلاو ی و باجح اه ی مهرد پی چ ی د ة
ّدام ی دراو م ی دوش ارب و ی ا ی هکن اش ی گتس ی تسه لک روعش ی
اب ،دشاب هتشاد ار تسه لک روهظ قلعتم هک ی
د اقح دناوتب ی
ق
ملع ی اطل و ی ف رون ی م هب ار سدقم ی
ناز فرظ ی ت دهد ناشن زین ؛
اب ی د ناسنا لامک ماقم هب ی
دسرب و راعشإ ماقم نامه هک
اگآ ه ی ناسر ی ی ا رفآروعش ین ی د رد راعشإ .تسا ی
هاگد نبا دورف دوجو جوا زا هک تسا نکمم ظوفلم نابز اب هکرت هدمآ
دنا ؛
زا مه ی ن نبا هک تسور رد هکرت
ةراب م فورح ی
وگ ی د
« : دنرادربرد هک فورح هک نادب ة
گراکشآ رَوُص ی
اقح ی ق گرزب
نامسآ ی هلا فراعم و ی
پ رد ی ش مشچ اج و اه ی هاگ اه ی غ رارسا زورب یب
ی اوز زا یا ی ناهن ی چره و تسا ی
ز ناهن ار هب رتدنلب ی ن
طقن ۀ گراکشآ ی م ی دناشک
، راتفگ تاوصا :تسخن .تسا راوتسا لصا هس رب ی
؛ مقر لاکشا :مود ی
هک هب لکش بسح
رهاظ ی ناش اب ی دک ی رگ فلاتخا دنراد
؛ ددع بتارم :مّوس ی
تروص هک اه
ی ب ی نا ی
، اونش یی لکش و اه ی رهاظ ی د ی راد ی
فورح ار مربرد ی گ ی در هک اراد ی بترم ۀ بلق ی تسا و مولع اپدنلب ی ه و اطل ی ف راکشآ ار لماش م ی دوش » نبا(
،هکرت 4375 :
-34 37 ).
نبا م هکرت ی وگ ی د لفاسا و لاعا ی تسه ی رد لباقت تسه اغ نوچ و دن ی
ت دوجو تکرح
، طاحا و تسا راعشإ و راهظا ۀ
بترم ۀ ا رب ملاک ی
ن ب بتارم ی رتش تسا
، زنت ی ل لوق ناکرا ی
ا رب ی ن بسانم بتارم ملاع .دراد تروص هس هجو لزنت .تسا رت
نوک ی روهظ ی ی ا ملاع تداهش ،)راهظإ(
دوجو راهظا ی روص(
فورح و تاملک هک نآرق و زامن رهظم نآ ا د و )دن ی رگ
بترم ۀ دوهش ی راعشإ ی ناعم فشک هک تسا ی
اقح و ی ق رط نآ زا ی
ق .تسا نکمم
د رد ی هاگد نبا هکرت ببس لزنت قح ی تق تسه ی رد بتارم هلا ی و راوطا و ملاوع
،فلتخم روهظ
لامک دنوادخ تسا .
عماج رت ی ن روهظ لامک دنوادخ ن ی ز رد دوجو مدآ ی ی ا روعش لک قافتا م ی دتفا
؛ زین بترم ،دوجو لامک ۀ
مود ی هک دراد مه
نبا گدننکراهظا تردق ار نآ هکرت ی
پ و ی گدننکاد ی م ی دمان گدننکراهظا تردق . ی
ن ی ز نعم طابنتسا رد ی
تروص زا ی ینعم
یم دبای بعت هب و ندرکراهظا و ندومن .دشاب مامت هک ی
ر نبا ا رد راعشإ هکرت ی
ن هاگن ی نع ی هاگآ ی ناسر ی ند هب د ی نارگ ( ن ک .
نبا ،هکرت 4337 : 416 ).
عماج رت ی ن بترم ۀ راعشإ ن ی ز رد دوجو ترضح متاخ
قافتا م ی دتفا .
« ملاک لماک متاخ وبنلا هک ة
ترابع تروص لامک ی
ب ،تسا نآ زا ی
کش نعم مامت نمضتم ی
نعم و ،تسا ی
اب همه ،دوب دهاوخ و تسه و دوب هچره
اغ ی ت لامک ی ره ی ک رد وا جرد تسا » )نامه(
.
نبا مدآ زا رداص ناکرا هکرت ی
م عون ود ار ی
دناد
؛ طل ناکرا ی ف لوق نکر هک ی
ملاک نکر و ی
ا زا ی ن ناکرا و تسا عون
لعف ی ثک هک ی ف لوق نکر .تسا ی
زا طل هک تهج نآ ی
4ف رس تردق تسا ی
نا ناکرا رب و دراد د
ی رگ ئدبم ی ت دراد اجنآ زا .
لوق نکر هک ی
ی ک وس ۀی کاردا ی و ی ک وس ۀی روهظ ی ظفل و ی دراد ، هب طساو ۀ تاذ سدقت ی
ئدبم و ی ت عاجرا و هب نتشاد
عا ملاع ی نا لعف ناکرا رب ،هتباث ی
تاردص تبتر تکن .دراد
ۀ د ی رگ ا ی هکن لوق نکر ی دراد تبسن ود
؛ ی ک دوجو هب هک تبسن
قح ی ق ی تسا عرف تبسن مود و ی
دوهش و ی تسا شان نآ زا راعشإ و کاردا هک ی
م ی دوش دوجو تبسن . ی
لوق نکر ی هب
عا ملاع ی نا هتباث
، دوهش تبسن و ی
اوق هب ی کاردا ی نطاب و ی مدآ ی دراد عاجرا اهنرد .
ی ت مه ی ن عرف تبسن ی
م هب هک تسا ی
و ة
« راعشإ » هتنم ی م ی دوش کن(
. :نامه 456 ).
د رد ی هاگد نبا هکرت
، ی ک بترم ۀ روهظ دنوادخ « روهظ لک
» تسا هک عقاورد روهظ ازجا و رصانع تسه ی تسا هک
مادکره ماکحا صاخ دوخ ار دنراد . ای ن هبترم ار ملاع « ربکا
» نی ز م ی وگ ی دن . بترم ۀ د ی رگ « مدآ
» تسا هک م ی دناوت هاگآ ی
بسک دنک و د ی نارگ ار ب ی دنهاگا هک نآ ار « روعش
» م ی دمان . بترم ۀ د ی رگ « راعشإ
» هب نعم ی هاگآ ی ناسر ی ند تسا هک عقاورد
رمث ة اهن یی روعش ی تسا هک مدآ ی اب ی د اب فشک قح ی تق « روهظ لک
» هب د ی نارگ لقتنم دنک ن(
ک . نبا هکرت
لاسر
،ۀ
صحافملا
، ناخباتک ۀ سلجم 47718 گرب ، 15 ).
سر هار ی ند راعشإ هب هاگآ(
ی ناسر ی نبا هاگن رد ) ا هکرت
ی ن دصت هک تسا ی
ق بلق ی مدآ ی هارمه عمج ِهجو ود اب ی
ت بلق ی
ا هب .دشاب ی
ن گورف ار رهاظ مه و نطاب مه درف رد تدابع هک انعم ی
در نارون ار وا کرادم و ی
دنک ؛ ی نع ی عمج ی ت دوهش ی و
روعش ی نامسج دعب ود(
ی ناحور و ی اوق ی کاردا ی دوجو دعب رب ) ی
درف عا ملاع هب عاجرا هک(
ی نا مض )دراد هتباث ی
هم دوش
اقح راعشإ ماقم هب درف ات ی
ق دسرب
؛ ا رد ی ن هراب م ی وگ ی د
« : م رد ی نا اضعا ی نامسج ی
، ح حور ی ناو ی هاگ ی حلاص ی ت نآ
م ی ی دبا ناسنا حور هک ی
بترم ات ددرگ ۀ
ناسفن هب روعش ی
ت ح هب ی ناو ی ت بط و ی تع مض ی هم دنادرگ » نبا(
،هکرت 4337 : 457 )
؛
اربانب ی ن ارب ی ناعم کرد ی
رد و فورح ی
تفا فرح تاراشا ی
سر و ی ند اب ،راعشإ ماقم هب ی
د اوق ی هکردم ،دوخ نوردنا رد ار
اقع زا ی د ار و فراعتم راوطا و ی
،ج لخت ی ه نک کاپ و ی
م .
نبا رد هکرت یاج
د ی رگ ی ن ی ز هجوود هب ی
ی ا تحاسود ی م هراشا ناسنا بلق ندوب ی
دنک ( نامه : -317 315 ).
د رد ی هاگد
نبا هجووذ ناسنا بلق هکرت ی
ن تسا ببس نیمه هب ؛ ار راعشإ ماقم
نی ز هجووذ ی ن م ی دناد . لئان هدنوش ا هب ی ن ماقم
، اوق مه ی
نبا ینافرع یقلت رد انعم لیلحت و یسررب یناهفصا هکرت
یردص رقاب و یقادوب تجح / این
/ 474
کاردا ی ار دوخ یارب رد ی تفا ناعم ی م مه و تسا هدرک لزنتم ی
دناوت رد ار هلَزنُم فورح رهاوج ی
دبا بترم هب لوا هجو . ۀ
باتک هب مود هجو و تسا طوبرم تادرجم ملاع و حاورا رد و للها
ی تفا ناعم
ِی ِظافلا جرد هدش .تسا طوبرم نآ رد
قح روهظ هک هنوگنامه ی
تق اقحلا ی ق رد هس هلحرم و اب راوطا هثلاث نکمم م ی
،دوش روهظ تروص فورح ن ی ز هس هنوگ
تسا
؛ ره ی ک زا ا ی ن روص فورح هب ی ک ی زا رعاشم و اوق ی رهاظ ی و نطاب
ِی کاردا ی طوبرم تسا
؛ تروص مقر ی باتک ی ی ا
راتشون
؛ تروص ظفل ی ملاک ی هک رد اوه دومن م ی ی دبا و شوگ ردم ک تسا نآ
؛ ونعم تروص ی
ددع ی بلق هک یا داؤف
رد ی تفا دننک ة تسا نآ
؛ خا هک هنوگنامه ط
م برع رعاش ل ی
وگ ی د :
ااااااافل ملااااااااکلا َّنا ی
اااااااامنإ و داؤااااااافلا ااااالع نااااااسللا لاااااعج
ی ااااالد داؤااااافلا ی
لا
( رخف زار ی
، 1773 : 471 )
بترم هس ۀ کاردا ی هتفرگ هدش :تسا نآرق زا
«
َنوُرکْشَت اَم اًلیِلَق َةَدِئْفَأْلاَو َراَصْبَأْلاَو َعْمَّسلا ُمکَل َلَعَجَو ْمکَأَشْنَأ یِذَّلا َوُه ْلُق »
کلم(
: 13 ).
3 ـ 4 نزاوم ۀ ربکا ملاع و رغصا ملاع
د ی هاگد نزاوم ۀ ب ی ن ربکا ملاع و رغصا ملاع پی
ش نبا زا ن هکرت ی ز رد ب ی ن ع ا افر ن ملاسا ی حرطم هدش تسا ر . ی ش ۀ ا ی ن ثحب هب
فی سروغاث ی نا م ی دسر و رکومد ی سوت تسخن ی ن ی نانو ی ا ی تسا هک ناسنا ار ملاع رغصا مان ی د رتاگ(
ی
، 4377 ، ج 3 : 454 ).
رد
ِنافرع تدحو دوجو ی ا ی ن هنزاوم هب تحاس اه ی ون یی شک ی هد م ی دوش . نبا هکرت اب ا ی ن پ ی ش ضرف هک ملاع رغصا و ملاع
ربکا رظانتم
،دنتسه قح ی تق ملاع ربکا ار دنوادخ و قح ی تق ملاع رغصا ار حور هدننکراعشا زا
ناعم ی و اقح ی ق لزنتم
م ی دناد . رد ا ی ن هنزاوم روطنامه هک
مدآ ی ملاک دراد و اب هدافتسا زا روص توص
ِی فورح فرح م ی
،دنز دنوادخ ن ی ز ملاک
دراد و ملاک وا رد غ ی ب وه
ّی ت و هب طساو ۀ سفن نمحرلا و ف ی ض سدقا خر م ی دهد و رد بتارم و راوطا فلتخم دوجو
لزنتم م ی دوش و هب روص فرح ی جتنم م ی دوش کن(
. نبا
،هکرت 4337 : 343 ).
بت زا یی ن نبا هکرت
، تفرعم رظانت و قباطت سانش
ی
تسه و ی سانش ی ن ی ز تن ی هج م ی دوش
؛ زا ای ن ور اب ثحب راعشإ طبترم م ی دوش . تاجرد راعشإ ماقم ی
کشت ی ک ی دراد و اب هجوت هب
می ناز ناحور
ّی ت و نارون
ّی ت اوق ی نطاب ی و کاردا ی مدآ ی
، راعشإ و هاگآ ی ناسر ی وا ن ی ز توافتم دهاوخ دوب .
نبا رد هکرت
نشلگ حرش
زار
ب حرش رد یت ز ی ر :
تاااسا ناااایع ملااااع رد هاااک ىزااایچ نآ راااه تاااسا نااااهج نآ بااااتفآ ز ىاااسکع واااچ
م ی ون ی دس :
« هدهاشم سوسحم ملاع رد هک ىزیچ نآ ره ىنعی ىم
دوش رد ار نآ و ،ىقیقح ىتسه باتفآ زا تسا ىسکع
صخشت و نیعت حلاطصا هدیمان
دنا و ، ىف ةقيقحلا تسا ىقیقح ِىنیع ِىتسه ققحت هجو نآ
؛ ب تقباطم نوچ و ی
ن
صخش ملاع و صخش مدآ ررقم
،تسا تاحلاطصا لبمس
ی ک نافرع ی دامن ع ین ی تافص هلا ی و رهوج مدآ ی هجو ققحت
ىنیع ىجراخ نطاوب ناهج تسا
» نبا(
،هکرت 4378 :فلا 434 ).
مه زا و ی ن هاگن هنزاوم هنازاس تن ی هج م ی گ ی در
، لجت ی دنوادخ
،
للاج هجو مه ی
دراد و لامج هجو مه ی
للاج هجو . ی
�
