Entomological Society of Iran Research Article pISSN: 0259-9996
2023, 43 (3), 233−245 https://doi.org.10.52547/jesi.43.3.4 eISSN: 2783-3968
Corresponding author: Masoud latifian (E-mail:[email protected])
خﺮﻧ راﺮﻘﺘﺳا ﯽﺒﺴﻧ
و ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺘﺷ
ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ
Eriosoma lanigerum (Hausmann, 1802)(Hemiptera: Aphididae)
يور
ﻪﯾﺎﭘ يﺎﻫ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺶﺨﺑﺪﯿﻣا ﺐﯿﺳ
نﺎﯿﻔﯿﻄﻟ دﻮﻌﺴﻣ ،
رﺎﮑﺸﺗآ شﻮﯾراد و
ﯽﻤﺋﺎﻗ ﻪﯿﺿار
ﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ﯿ
،تﺎﻘ وﺮﺗ و شزﻮﻣآ ﯾﺞ
زروﺎﺸﮐ ي
، ﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﺆﻣ ﯿ تﺎﻘ ﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ ﯽ
، ﻣ هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ﯿ
هﻮ يﺎﻫ ﺳدﺮﺳ و ﻪﻟﺪﺘﻌﻣ ﯿﺮ
ناﺮﯾا ،جﺮﮐ ،ي
https://orcid.org/0000-0001-6556-5262
https://orcid.org/0000-0003-0050-9870
https://orcid.org/0000-0002-9031-098X
ﺎﺗ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻪﭽﺨﯾر ﺖﻓﺎﯾرد : 2 0/
10 / 1401
شﺮﯾﺬﭘ : 7 0/
5 0/
2 0 14
ﯽﺼﺼﺨﺗ ﺮﯿﺑد :
رﻮﭘ ﯽﺤﺘﻓ بﻮﻘﻌﯾ
هﺪﯿﮑﭼ ﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ: ﯽ Eriosoma lanigerum Hausmann (Hem.: Aphididae) ﯾ
ﮑ ﯽ نﺎﻬﺟ ﺮﺳاﺮﺳ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻠﺻا تﺎﻓآ زا
ا مﺎﺠﻧا زا فﺪﻫ .ﺖﺳا ﯾ
ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ
، ﺳرﺮﺑ ﯽ ﺟﺮﺗ ﯿ ﺢ ﻣ ﯿ ﻧﺎﺑﺰ ﯽ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ 10
زا ﻞﺻﺎﺣ ﺶﺨﺑﺪﯿﻣا جﺎﺘﻧ نﺎﯿﻣ زا ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ﭗﯿﺗﻮﻧژ
اﺪﯾﺮﺒﯿﻫ هدﺮﮔ و نﻮﯿﺳ ﭗﯿﺗﻮﻧژ دازآ ﯽﻧﺎﺸﻓا
ﯽﻣﻮﺑ هﺎﺗﻮﮐﺎﭘ يﺎﻫ ﺐﯿﺳ
ﻪﯾﺎﭘ و ،يردﺎﻣ ﺪﻟاو ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ (ﺪﻬﺸﻣ ﯽﺋﺎﺑﺮﻣ و نﺎﻬﻔﺻا ﺶﯾازآ)
يﺎﻫ 1401 ﺎﺗ1399 يﺎﻫلﺎﺳ ﯽﻃ هژوﺮﭘ ﻦﯾا .دﻮﺑ يرﺪﭘ ﺪﻟاو ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ (M9, M27, B9) ﺐﯿﺳ يرﺎﺠﺗ ﯽﺸﯾور ﺮﺑ ترﺎﻈﻧ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
ﯽﻧﻮﻠﮐ يﺎﻫ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺮﻫ 2 ﻪﺘﻔﻫ ﺒﮑﯾ رﺎ زا ياﺪﺘﺑا ﻦﯾدروﺮﻓ ﺎﺗ نﺎﺑآ هﺎﻣ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ،ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻣادا رد خﺮﻧ
ﺳا راﺮﻘﺘ ﺒﺴﻧ ﯽ ﺺﺧﺎﺷ و
ﺟﺮﺗ ﯿ ﺢ ور تﺎﻔﺻ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﺘﺷ ﯾﺸ
ﯽ ر ﺪﺻرد ﻞﻣﺎﺷ ﯾ
ﻪﺸ از ﯽﯾ
، ر داﺪﻌﺗ ﯾ ﻪﺸ ﻟﻮﺗ ﯿﺪ ﺣﺎﻧ لﻮﻃ ،هﺪﺷ ﯿﻪ
ر ﯾ ﻪﺸ از ور ي ﺎﭘ ﯾ ﮏ
،ﺎﻫ ر لﻮﻃ ﯾ ﻪﺸ
ﺎﻫ زاﺎﻫﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻔﺻ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﺟرد و ياﻪﺷﻮﺧ ﻞﯿﻠﺤﺗ شور، ﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﮏﯿﮑﻔﺗ ياﺮﺑ .ﺪﯾدﺮﮔيﺮﮔﯿهزاﺪﻧا هﺪﺷ ﯿﺪﻟﻮﺗﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ و ﻃ ﻖﯾﺮ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﻄﺑار ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺖﻓر رﺎﮑﺑ
ﻣ . ﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﺟﺮﺗ ﺺﺧﺎﺷ و راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﯿ
ﺢ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺐ لدﺎﻌﻣ 14 /0 42± /2 و 06 /0
±
96 /0 دﻮﺑ . ﯿﻏ سﺎﺴﺣﺮ ﯾﺮﺗ ﻦ سﺎﺴﺣ و ﯾﺮﺗ ﻦ ﺎﭘ ﯾﻪ ﻫ ﯿ ﺮﺒ ﯾﺪ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺐ Azop3 ) 1386 و ( M9op3 ﻧدﻮﺑ ﺧﺮﺑ .ﺪ ﯽ ﺻﻮﺼﺧ زا ﯿ تﺎ ور ﯾ ﺸ ﯽ ﺎﭘ ﯾﻪ
يﺎﻫﯿﺢﺟﺮﺗ و راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣﺐﯿ ﺳ ﯾﺪﺮﺒﯿ ﻫيﺎﻫﯾﻪ ﺎﭘيﺎﻫتوﺎﻔﺗ زوﺮﺑ ردﮏﯾ ﺎﭘيﯿﺪﻟﻮﺗﻪﺸﯾر لﻮﻃﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯾﺪﺮﺒﻫﯿ ﻣﯿ ﻧﺎﺑﺰ ﯽ ﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽ ﺳ ﯿ ﺐ هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺪﻧا . ﯾﺎﺘﻧ ﺞ اﯾ ﻦ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﯽﺣﻼﺻا هﺪﻨﯾآ مﺎﻗرا ﯿﺳ ﺐ .دراد دﺮﺑرﺎﮐ
هژاو يﺎﻫ يﺪﯿﻠﮐ : ﮔ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ،تﺎﻓآ ،ﺐﯿﺳ ﯿ
ﻫﺎ ﯽ
،
،تﺎﻓآ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﭗﯿﺗﻮﻧژ
هﺎﺗﻮﮐﺎﭘ يﺎﻫ
Citation: Latifian, M., Atashkar, D. & Ghaemi, R. (2023) Relative establishment rate and host preference of wooly apple aphid, Eriosoma lanigerum (Hausmann, 1802) (Hemiptera: Aphididae) on promising apple hybrid rootstocks. J. Entomol. Soc. Iran 43 (3), 233-245.
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺐﯿﺳ
.) Borkh Malus domestica
ﯽﮑﯾ(
زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ
لﺪﺘﻌﻣ نﺎﻬﺟ ) ﺖﺳا
2022 et al., c is Ak c otiri
نﺎﺘﺧرد .(F
ﺐﯿﺳ درﻮﻣ
ﻪﻠﻤﺣ Orpet et al.,2020)ﺪﻨﺘﺴﻫنﺎﻬﺟﺮﺳاﺮﺳردﺐﯿﺳيﺎﻫغﺎﺑردﯽﻠﺻاتﺎﻓآﻪﻠﻤﺟ زاﺎﻫﻪﺘﺷ .(García et al.,2021) ﺪﻧﺮﯿﮔﯽﻣراﺮﻗتﺎﻓآ زاﯽﻔﻠﺘﺨ ﻣعاﻮﻧا ﻪﺘﺷ .(
ﯽﻣﻮﻣ
) 1802 , (Hausmann Eriosoma lanigerum
ﺐﯿﺳآ زا ﯽﮑﯾ ﻦﯾا تﺎﻓآ ﻦﯾﺮﺗاز
ﯽﻣ هوﺮﮔ ) ﺪﺷﺎﺑ
2022 , Marshall & Beers
ﺖﻣوﺎﻘﻣ .(
ﻦﯾا ﺖﻓآ ﻪﺑ يرﺎﯿﺴﺑ
زا هﺮﺸﺣ ﺶﮐ ﺎﻫ
، نﺎﮑﻣا مﻮﻤﺳ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
ار دوﺪﺤﻣ هدﺮﮐ ﺖﺳا )
Rogers et al., 2011
.(
ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑ ﻪﺘﺷ ﺎﻫ ﯾ ﮏ ﻊﺒﻨﻣ ﺪﻨﻤﺷزرا رد ﻢﺸﭼ زاﺪﻧا ﺑ ﯽﻧﺎﺒﻏﺎ ﺎﭘ ﯾ راﺪ ) ﺖﺳا
2020 , Edwards
شراﺰﮔ ﻖﺒﻃ .(
ﻦﯾﺪﻨﭼ ﺎﻫ ﺐﯿﺳ ﻢﻗر زا ﻪﻠﻤﺟ ﻢﻗر 793
M
رد ﺮﺑاﺮﺑ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ موﺎﻘﻣ ) ﺪﻨﺘﺴﻫ
Sandanayaka et al., 2003
ﻢﻗر ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .(
Northern Spy
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻦﯾﺪﻟاو ﻢﻗر
Malling-Merton
، رد ﻪﺘﺷ ﺮﺑاﺮﺑ
ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ موﺎﻘﻣ
ﺖﺳا . مﺎﻗرا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑMM
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ يا زا ﻪﯾﺎﭘ يﺎﻫ موﺎﻘﻣ رد ﺮﺑاﺮﺑ ﻪﺘﺷ ﻣﻮﻣ ﯽ ﺐﯿﺳ ﯽﻓﺮﻌﻣ هﺪﺷ ﺪﻧا )
Sandanayaka et al., 2005
.(
ﻗﺎﻔﺗا رﻮﻃ ﻪﺑ
ﯽ،هزاﺪﻧاﺪﻨﻧﺎﻣﺐﺳﺎﻨﻣﯽﻔﯿﮐتﺎﯿﺻﻮﺼﺧدﻮﺟومﺪﻋ وﺮﮔرﺎﻤﯿﺑ يﺎﻫچرﺎﻗﻪﺑﺖﯿﺳﺎﺴﺣﻞﯿﺒﻗ زابﻮﻠﻄﻣﺎﻧتﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺎﺑندﻮﺑهاﺮﻤﻫﻞﯿﻟدﻪﺑﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣﻪﺘﺷﻪﺑﺖﻣوﺎﻘﻣ ﮓﻧر و ﻢﻌﻃ هﻮﯿﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻦﯾﺪﻟاو ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻨﯾﺰﮔ هدﻮﺒﻧ ﺖﺳا )
Zhu et al., 2014
.(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﮏﯾ رد ﯽﻠﻠﻤﻟا ﻦﯿﺑ
ﺘﺳﺮﻬﻓ ﯽ زا 18 ﻢﻗر موﺎﻘﻣ ﯾﺎ ﺴﺑ ﯿرﺎ موﺎﻘﻣ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
)
Le Pelley, 1927
(.
شراﺰﮔ ﺎﻫ ي ﺎﻣا ﺮﺒﺘﻌﻣ
ﻀﻗﺎﻨﺘﻣ ﯽ رد ﺰﯿﻧ درﻮﻣ 43 ) دراد دﻮﺟو ﺖﻓآ ﻦﯾا ﻪﺑ موﺎﻘﻣ ﺐﯿﺳ ﻢﻗر
2010 et al.,
ﺾﻗﺎﻨﺗ ﻦﯾا .(Bus
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﺪﻨﻫد
ﻪﮐ ﭗﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯾا زا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺎﺑ ﻪﺘﺷ
ﯾﺪ دﻮﺟو
ﻪﺘﺷاد .ﺪﺷﺎﺑ ﺎﺑ ا دﻮﺟو ﯾ
،ﻦ ﻪﯾﺎﭘ
Northern Spy
هدﺎﻌﻟا قﻮﻓ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺢﻄﺳ ا
ي ﺎﻣزآ ﻪﮐ ﺎﺠﮐ ﺮﻫ رد ار ﯾ
ﺶ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ .
ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﯾﺎﭘ ﻦﯾا رد ﺒﻟﺎﻏ نژ ﻂﺳﻮﺗ
ﯽ
مﺎﻧ ﻪﺑ ﻣ لﺮﺘﻨﮐEr
ﯽ دﻮﺷ )
2007 , Selala
.(
اﯾ ﻦ دﺰﻧ طﺎﺒﺗرا نژ ﯾﮑ
ﯽ نژ ﺎﺑ رﺎﮔزﺎﺳﺎﻧ ي ﺎﭘ عاﻮﻧا رد ﯾﻪ وﭘ ﯿ كﺪﻧﻮ ﺳ ﯿ ﺐ ) دراد
2019 ., et al Baron
(.
ا حﻼﻄﺻ
"
ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿ ﭗ
"
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺖﯿﻌﻤﺟ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻪﻧﻮﮔ نورد
ا ي ﻪﺘﺷ ﻣ ﺺﺨﺸﻣ ار ﯽ
ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ياراد دﺮﮑﻠﻤﻋ داﺮﻓا ﺮﯾﺎﺳ ﺎﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﯽﺘﺴﯾز ﺑ .ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﯿ ﺗﻮ ﯿ ﭗ ﺧﺮﺑ رد ﺎﻫ ﯽ ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﯽﺘﺴﯾز
،
زا (. Saxena & Barrion ,1987) ﺪﻨﺘﺴﻫ توﺎﻔﺘﻣ، نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑﯽﻧﺎﺳرﺐﯿﺳآﺖﯿﻓﺮﻇ و، ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ ،ﻞﺜ ﻣ ﯿﺪﻟﻮﺗ ﺖﻋﺮﺳ، ﯽﯾادزﻢﺳيﺎﻫﺮﯿﺴﻣ ﻪﻠﻤﺟ ﻧﺎﮑﻣ ﯿ ﻢﺴ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫ
ﺘﻧآ ﯽ زﻮﻧز ) ﺛﺄﺗ ﻪﺘﺷ رﺎﺘﻓر ﺮﺑ ﻪﮐ ﯿﺮ
ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻟوا مﻮﺠﻫ زا و ﯿﻪ
ﻪﺑ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﮔﻮﻠﺟ ﯿﺮ ي ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ
و ( ﯿﺮﻣ و گﺮﻣﺶﯾاﺰﻓا ﯾﺎيرورﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐﻖﯾﺮﻃ زا ًﺎﺗﺪﻤﻋزﻮﺑﯿﯽﺘﻧآ .(Painter, 1951 )ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ (دراﺬﮔﯽ ﻣ ﯿﺮﺛﺄﺗﺎﻫﻪﺘﺷﯽﺘﺴ زﯾﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﺮﺑ ﻪﮐ )زﻮﯿﯽﺑﺘﻧآ ﺮﺑ ﻪﺘﺷ ﯾﻪﺬﻐﺗ ﻞﺤﻣ ردﯽﻌﺿﻮﻣﯽﻟﻮﻠﺳ گﺮﻣ ﺎﺑ صﺎﺧﯽﻫﺎﯿ ﮔيﺎﻫﭗﯿﺗﻮﻧژ رد ﺎﻫﻪﺘﺷﺖﻣوﺎﻘﻣ ( .Thomas et al., 2008) دراﺬﮔﯽ ﻣ ﯿﺮﺛﺄﺗ ﺎﻫﻪﺘﺷ قﻮﻓ ﺶﻨﮐاو ﻪﺑﺎﺸﻣ ،ﺎﻫ
ﺳﺎﺴﺣ ﯿ ﺖ ﻟﻮﺗ ﺎﺑ ﯿﺪ ﺴﮐا ﯿ نﮋ لﺎﻌﻓ و ﺴﮐاﺮﭘ ﯿﺪ ﻫ ﯿ نژورﺪ .ﺖﺳا هاﺮﻤﻫ ﻢﺋﻼﻋ
زوﺮﮑﻧ ﺰﯿﻧ ﺧﺮﺑ رد ﯽ مﺎﻗرا زا ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺳﺎﺴﺣ قﻮﻓ ﻪﺒﺷ ﺦﺳﺎﭘ .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯿ
ﺖ ﺰﯿﻧ
ردZaayman et al., ) ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺛ ﻣﺆ ﺎﻫﻪﺘﺷ يﺎﻫﻪﻧﻮﮔﭗﯿﺗﻮ ﺑﯿزا يﺮﺗﻊﯿﺳو ﻪﻨﻣاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ زﻮﻧزﯽﺘﻧآ ﺖﻣوﺎﻘﻣﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ.ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﺘﺷيﺎﻫﭗﯿﺗﻮ ﺑﯿﯽﺧﺮﺑ ﺪﻨﭼ رد .(2009
ﯾ ﻦ ﺖﻣوﺎﻘﻣ زا درﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﻫ ،ﺎﻫ ﯿ ﭻ ﻪﻧﺎﺸﻧ ا ي ﻟﻮﻠﺳ گﺮﻣ زا ﯽ
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ شراﺰﮔ )
Klingler et al., 2005
؛
de Ilarduya et al., 2003
.( .( Pascal et al., 2002 ؛Sauge et al., 2002 )ﺪﺑﺎﯾﯽ ﻣﺶﯾاﺰﻓا ﺎﻫﻪﺘﺷﯽﻠﺒﻗﺐﯿﺳآ و ﯾﻪﺬﻐﺗ ﺮﺛا ردﯽﻏﺎﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣﯽﺧﺮﺑردﺎﻫﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺎﺑ ا ﯾ ﻦ
،لﺎﺣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺷ ﺎﻫ دوﺪﺤﻣ و
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻤﮐ ﯿ بﺎ ﺪﻨﺘﺴﻫ .
،ﺐﻠﻏا ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺷ ﺎﻫ رد هدﻮﺗ ﺎﻫ ي حﻼﺻا
،هﺪﺸﻧ رد هدﻮﺗ ﺎﻫ ي ﺸﺣو ﯽ ﯾﺎ ﺘﺣ ﯽ رد ﺎﺳ
ﯾﺮ )دراد دﻮﺟوموﺎﻘﻣمﺎﻗراﯽﻓﺮﻌﻣياﺮﺑﯽﻧﻻﻮﻃﯽﺣﻼﺻاﺪﻨﯾآﺮﻓﮏ ﯾﻪﺑزﺎ ﻧﯿﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳاهﺪﺷﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷفﺪﻫيﺎﻫﻪﻧﻮﮔﻪﺑﮏﯾدﺰﻧيﺎﻫﻪﻧﻮﮔ
Mensah et al., 2005
؛
Hill et al., 2004
.(
ﻪﯾﺎﭘ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺖﯿﻤﻫا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ناﺮﯾا رد ،ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺪﺟ يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ
ﮔرود ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪ
ﻪﯾﺎﭘ ﻦﯿﺑ يﺮﯿﮔ ﯽﺟرﺎﺧ ﯽﺸﯾور يﺎﻫ
ﻪﯾﺎﭘ و ﺐﯿﺳ ) ﯽﻣﻮﺑ هﺎﺗﻮﮐﺎﭘ يﺎﻫ
Atashkar et al., 2016
ﻪﯾﺎﭘ حﻼﺻا هژوﺮﭘ زا ﻞﺻﺎﺣ جﺎﺘﻧ ﯽﺸﯾور ﺮﯿﺜﮑﺗ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﯽﺳرﺮﺑ ،(
) ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
Atashkar, 2016
ﯽﺳرﺮﺑ و (
ﻪﯾﺎﭘ زا يداﺪﻌﺗ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺗ ) ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺶﺨﺑ ﺪﯿﻣا يﺎﻫ
Atashkar et al., 2020
.ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ( ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا زا فﺪﻫ
، ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﺳرﺮﺑ
يور ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا ناﺰﯿﻣ و 10
هدﺮﮔ و نﻮﯿﺳاﺪﯾﺮﺒﯿﻫ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺶﺨﺑﺪﯿﻣا جﺎﺘﻧ نﺎﯿﻣ زا ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﭗﯿﺗﻮﻧژ دازآ ﯽﻧﺎﺸﻓا
ﺶﯾازآ) ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﺑ هﺎﺗﻮﮐﺎﭘ يﺎﻫ
و ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ (ﺪﻬﺸﻣ ﯽﺋﺎﺑﺮﻣ و نﺎﻬﻔﺻا ﻪﯾﺎﭘ و يردﺎﻣ ﺪﻟا
ﺐﯿﺳ يرﺎﺠﺗ ﯽﺸﯾور يﺎﻫ
(M9, M27, B9)
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد يرﺪﭘ ﺪﻟاو ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ حﻼﺻا تﺪﻣ ﯽﻧﻻﻮﻃ ي
يﺎﻫ .دﻮﺑ ناﺮﯾا رد ﺐﯿﺳ ﯽﺸﯾور
شور و داﻮﻣ
ﺎﻫ
نﺎﮑﻣ و نﺎﻣز ياﺮﺟا ﺶﻫوﮋﭘ . ﻦﯾا هژوﺮﭘ رد غﺎﺑ نﻮﯿﺴﮑﻠﮐ ﺮﯾﺎﺧذ ﯽﺛراﻮﺗ هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ هﻮﯿﻣ
يﺎﻫ ﻪﻟﺪﺘﻌﻣ و يﺮﯿﺳدﺮﺳ ﻊﻗاو رد ﻤﮐ جﺮﮐ ﺮﻬﺸﻟﺎ ﯽﻃ
لﺎﺳ يﺎﻫ
1399ﻪـﻘﻄﻨﻣﻦـ اﯾﯽﯾﯿﺎﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ .دراد راﺮﻗ ناﺮﻬﺗ بﺮﻏيﺮﺘﻣﻮﻠﯿ ﮐ48 ﻪﻠـﺻﺎﻓ رد ﯾ،ﺎرد ﺢﻄﺳ زا ﺮﺘﻣ1350 ﻂﺳﻮﺘﻣعﺎﻔﺗراﺎـﺑهﺎﮕﺘـﺴ اﯾﻦـﯾا .ﺪﺷمﺎﺠﻧا1401ﺎﺗ ﺮـﺑاﺮﺑ
51 و ﻪـﺟرد 2 ﻗد ﯿ ﻪـﻘ ﻗﺮـﺷ ﯽ ضﺮـﻋ و ﻓاﺮﻐﺟ ﯿﺎ ﯽﯾ نآ 35 و ﻪﺟرد 48 ﻗد ﯿ ﻪﻘ ﻟﺎﻤﺷ ﯽ .ﺖﺳا ﻌﺿو ﯿ ﺖ ﺧ غﺎﺑ كﺎ
، ﻣﻮﻟ ﯽ - ﺳر ﯽ
، كﺎﺧpH
8/
7 ﻞﮐ تزا ﺪﺻرد ، 1
،ﺪﺻرد
ﻟآ تزا ﺪﺻرد ﯽ
78 /0 ﺳﺎﺘﭘ ،ﺪﺻرد ﯿﻢ
بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ 575 ﭘ ﯽ ﭘ ﯽ بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻔﺴﻓ و ما 1/
12 ﭘ ﯽ ﭘ ﯽ ﻠﻗا .دﻮﺑ ما ﯿﻢ اﯾ ﻦ اﯾ هﺎﮕﺘﺴ ﺘﻣ لﺎﺳ دﺮﺳ لﻮﺼﻓ رد ﺄ
ﺳ زا ﺮﺛ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ
ي و نﺎﺑآيﺎﻫهﺎﻣ زا ﻪﻘﻄﻨﻣﻦ اﯾيﺎﻫﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ .ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ ﺎﻫﻢﺘﺴﯿ ﺳﻦ اﯾﺖﯿﻟﺎﻌﻓﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗنآيﺎﻫشﺰﯾر و هدﻮﺑﯽﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟهﮋﯾو ﻪﺑﯽﺑﺮﻏ وﯽﺑﺮﻏ لﺎﻤﺷ وﯽﻟﺎﻤﺷ
رذآ .(Ehteshami-Moinabadi, 2022 )ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ ﻪﻣادا هﺎﻣﺖﺸﻬﺒﯾدرا ﻂﺳاوا ﺎﺗو زﺎﻏآ
مرژ ﻢﺳﻼﭘ درﻮﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ . رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا
، 10 ﭗﯿﺗﻮﻧژ ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا زا نﺎﯿﻣ جﺎﺘﻧ ﯿﻣا ﺶﺨﺑﺪ ﻞﺻﺎﺣ زا نﻮﯿﺳاﺪﯾﺮﺒﯿﻫ و
هدﺮﮔ ﯽﻧﺎﺸﻓا دازآ ﭗﯿﺗﻮﻧژ يﺎﻫ هﺎﺗﻮﮐﺎﭘ
ﯽﻣﻮﺑﯽﻧﻻﻮﻃيﻪﻣﺎﻧﺮﺑرديرﺪﭘﺪﻟاوناﻮﻨﻋﻪﺑ (M9, M27, B9) ﺐﯿﺳيرﺎﺠﺗﯽﺸﯾوريﺎﻫﻪﯾﺎﭘ ويردﺎﻣﺪﻟاوناﻮﻨﻋﻪﺑ (ﺪﻬﺸﻣﯽﺋﺎﺑﺮﻣ ونﺎﻬﻔﺻاﺶﯾازآ )ﺐﯿﺳ تﺪﻣ ﺎﺑ وﯽﺸﯾورﻖﯾﺮﻃ زاﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑياﻪﻟﺎﺳﮏﯾيﺎﻫلﺎﻬﻧ،هژوﺮﭘياﺮﺟاﺖﻬﺟزﺎﯿﻧدرﻮﻣﯽﻫﺎﯿﮔداﻮﻣ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔراﺮﻗﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣناﺮﯾاردﺐﯿﺳﯽﺸﯾوريﺎﻫﻪﯾﺎﭘحﻼﺻا هدﺎﻔﺘﺳا زا شور نﺪﯿﻧﺎﺑاﻮﺧ يراﻮﻧ رد هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ لﺎﻤﮐ ﺮﻬﺷ جﺮﮐ ﺮﯿﺜﮑﺗ ﺪﻧﺪﺷ . ﻦﯾا لﺎﻬﻧ ﺎﻫ ﻪﺑ ناﺪﻠﮔ يﺎﻫ ﯽﻠﻄﺳ ) ﻪﺑ ﺮﻄﻗ ﻪﻧﺎﻫد 23 و عﺎﻔﺗرا 22 ﯽﺘﻧﺎﺳ
،ﺮﺘﻣ.ﺪﻧﺪﺷيراﺪﻬﮕﻧدازآيﺎﻀﻓرد وﻞﻘﺘﻨﻣ، 1:1:2ناﺰﯿﻣﻪﺑسركﺎﺧ: گﺮﺑكﺎﺧ:( ﻦﺷ) ﻪﺳﺎﻣﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑﻞﯾﺮﺘﺳاكﺎﺧطﻮﻠﺨﻣيوﺎﺣ (ﺮﺘﯿﻟ7 لدﺎﻌﻣناﺪﻠﮔﻢﺠﺣ ردﯽﯾﺎﻫﻪﻤﻠﻗ،هﺎﻣيد رد رﻮﻈﻨﻣﻦ اﯾيﺮﺑا .(Fazio et al.,2013) ﺪﻧﺪﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗيﺎﻫنﻮﻣزآﯽﺑﺎﯾزراهدﺎﻣآ،ﯽﻓﺎﮐﺪﺷرﻪﺑنﺪﯿﺳر وﺖﺷﺎﮐ زاﺲﭘمودلﺎﺳ ﻪﺑ 21 ﺮﺘﺴﺑيﺎﻣد ﺎﺑ ﺎﻣﺮﮔﺎﭘ ﻪﺑ ﺰﻬﺠﻣﺖﯿﻟﺮﭘ ﺮﺘﺴﺑ ردنﻮ ﯿﻠﯿﻣ رد ﺖﻤﺴﻗ3000 ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑIBA نﻮﻣرﻮﻫ ﺎﺑرﺎﻤﯿﺗ زا ﺲﭘ و ﯿﻪﻬﺗﺎﻫ ﯾﻪ ﺎﭘﻦﯾا زاﺮﺘﻣﯽﺘﻧﺎﺳ25 لﻮﻃ ﻪﺟرد
ﺘﻧﺎﺳ ﯽ داﺮﮔ ر ﯾ ﻪﺸ راد ﻪﻤﻠﻗ .ﺪﻧﺪﺷ ﺎﻫ ي ر ﯾ ﻪﺸ راد هﺪﺷ
، 45 ناﺪﻠﮔ ﻪﺑ ﺪﻌﺑ زور ﺎﻫ
ﯽﯾ ﺑﺎ ﻪﻧﺎﻫد ﺮﻄﻗ 30
ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﺮﺘﻣ وﺎﺣ ي كﺎﺧ) ﺖﺷﺎﮐ ﺮﺘﺴﺑ ﻪﺳﺎﻣ ،كﺎﺧ ،گﺮﺑ
دﺎﺑ ي ﭘ و ﯿ
ﺖﯾدر10 رد و ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺮﻬﺸﻟﺎﻤﮐهﺎﮕﺘﺴﯾا ﻪﺑ هﺎﻣ ﺪﻨﻔﺳا رد ،ﯽﻌﯿﺒﻃﻂﯾاﺮﺷ رد ﺪﺷر هرودﮏﯾ زا ﺲﭘ .(Russo et al.,2007 )ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ لﺎﻘﺘﻧا (11:1:1: ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ سﺎﻣ ﻒاهﺮﻄﻗي ﯿرﺎﺑآ ﻞﻣﺎﺷﯽﻏﺎﺑيﺎﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ .دﻮﺑ ﺐﯿﺳ لﺎﻬﻧ ﻪﻧاﺰﺧ ﻂﯾاﺮﺷ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺮﺘﻣ1 لدﺎﻌﻣ ﻒﯾدر رد نﺎﺘﺧرد ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘﻣ2 ، ﺎﻫﻒﯾدر ﻦﯿﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ .ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ي راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﻪﺗزا ﯽﻫددﻮﮐ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﯾﺬﻐﺗ . ﯾﺪدﺮﮔ مﺎﺠﻧاهﺎﮕﺘﺴﯾا لﻮﻤﻌﻣيﺎﻫشور ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻦﯿﺟو و يﺮﺑﻒﮐ ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﺮﯿﻏ ترﻮﺻ ﻪﺑ زﺮﻫيﺎﻫﻒﻠﻋلﺮﺘﻨﮐ و 48 1 ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺖﺑﻮﻧ ود رد ﯽﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻮﮑﺳﺎﻣﻮﻓ ﻞﻣﺎﮐ دﻮﮐ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا كﺮﺳ ترﻮﺻ ﻪﺑ مﺮﮔ16، ﻂﺴﻗ ﺮﻫ رد وﻂﺴﻗ ﻪﺳ رد ﺖﺧرد ﺮﻫ ياﺮﺑ مﺮﮔ راﺰﻫ رد
ﺎﻣزآ زﺎﻏآ زا ﺶﯿﭘ دادﺮﻣ و دادﺮﺧ ﺮﺧاوا رد ﯾ
ﻪﻧﻮﻤﻧ زﺎﻏآ رد .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﺸ يرادﺮﺑ
ﺎﻫ
، ﺖﺷﺎﮐ زا ﺪﻌﺑ مﻮﺳ لﺎﺳ رد نﺎﺘﺧرد ﻪﯿﻠﮐ .ﺪﻧدﻮﺑ
ﮔدﻮﻟآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽ
ﺎﭘ ﯾﻪ ﺎﻫ ي ﺳ ﯿ
ﺐﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯿﻪﻠﻋﯽﯾﺎﻤﯿﺷﯿﺮﻏﯿﺎ وﯾﯽﯾﯿﺎ ﯿﻤ ﺷلﺮﺘﻨﮐ ﻪﻧﻮﮔﭻ ﯿﻫ .دﻮﺷﻞﯿﮑﺸﺗ ﻪﻗﻮﻃفاﺮﻃا ردﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷﯽﻧﻮﻠﮐ ﻪﮐ ﺪﺷ هداد هزﺎﺟا، ﺖﺷﺎﮐ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ
ﯽ .ﺖﻓﺮﮕﻧ مﺎﺠﻧا ﺎﻫﯾﻪ ﺎﭘﻦ اﯾيور ﺐﯿﺳ
شور ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ . ترﺎﻈﻧ ﺮﺑ ﯽﻧﻮﻠﮐ يﺎﻫ ﯽﯾاﻮﻫ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺮﻫ 2 ﻪﺘﻔﻫ رﺎﺒﮑﯾ زا ياﺪﺘﺑا ﻦﯾدروﺮﻓ ﺎﺗ نﺎﺑآ هﺎﻣ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﺖﻤﺴﻗ مﺎﻤﺗ ﻪﻨﺗ ،ﻪﻗﻮﻃ ،ﻪﺸﯾر يﺎﻫ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺪﯾدزﺎﺑ درﻮﻣ ﻪﺧﺎﺷ و .
زا ﺮﻫ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺞﻨﭘ ﺞﻨﭘ ﺖﺧرد ﺮﻫ زا و ﺖﺧرد ﻪﺧﺎﺷ
ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻓدﺎﺼﺗ بﺎﺨﺘﻧا .ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺧﺎﺷ و ﻪﻗﺎﺳ ،ﻪﻗﻮﻃ ﻞﺤﻣ رد ﻪﺘﺷ ﯽﻨﻠﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ
ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ترﻮﺻ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺤﺻ و ﺖﻗد ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ .ﺪﺷ شرﺎﻤﺷ
ﺺﺧﺎﺷ زا يرادﺮﺑ ) ﯽﺒﺴﻧ ﺲﻧﺎﯾراو يﺎﻫ
RV =ﺲﻧﺎﯾراو
) يﺮﯾﺬﭘﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ و (
CV =دراﺪﻧﺎﺘﺳايﺎﻄﺧ
هدﺎﻔﺘﺳا (
) ﺪﺷ
2009 ., et al Latifian
( . ياﺮﺑ ﺮﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﺖﺧرد نﺎﺘﺧرد ﻪﺸﯾر زا يرادﺮﺑ
ﺐﯿﺳ ﺎﺑ ﻓ ﻪﻠﺻﺎ ﺖﺧاﻮﻨﮑﯾ رد ﺮﻫ ﻖﻤﻋ رد و ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ 20
ﺎﺗ 30 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺮﺘﻣ
)
2010 ., et al Beers
( . ﯽﻣ ﺖﻓآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺪﻧور ندرﻮﺧ ﻢﻫ ﻪﺑ ﺚﻋﺎﺑ شرﺎﻤﺷ ياﺮﺑ داﺮﻓا يزﺎﺳاﺪﺟ و نﺎﺘﺧرد يور زا ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا شور زا ،ﺪﺷ
ﮐاﺮﺗ دروآﺮﺑ ياﺮﺑ ﻊﯾﺮﺳ شرﺎﻤﺷ ﯽﻨﻠﮐ ﻢ
يوﺎﺴﻣ ﺎﯾ ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ هدﻮﺗ ﺮﻫ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ياﺮﺑ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺘﺷ يﺎﻫ 5
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﻈﻧ رد ﯽﻨﻠﮐ ﮏﯾ لدﺎﻌﻣ ﺮﺘﻣ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ )
Verghese & Jayanthi, 2002
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻖﻤﻋ ﺎﺗ ﻪﻗﻮﻃ ﯽﺤﻄﺳ ﺖﻤﺴﻗ .(
ﻞﺤﻣ رد يرادﺮﺑ رﯾ
ﺸ ﻪ ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺸﻧ هﺪﻧﺎﺷﻮﭘ كﺎﺧ ﺎﺑ ﺎﻫ ز
ﯾاﺮ اﯾ ﻦ تاﺪﻫﺎﺸﻣ ﺮﻣا
هرود يا ﻪﺘﺷ ا نوﺪﺑ ار ﺎﻫ ﯾ
دﺎﺠ ﻏ ﺖﻤﺣاﺰﻣ ﯿ ﻦﮑﻤﻣﺮ ﻣ ﯽ ﺖﻤﺴﻗ .دﺮﮐ ﺎﺑ ﺖﺧرد ﺮﻫ ﻪﻗﻮﻃ
ﺘﺳﻼﭘ ﯿ ﮏ ﺳ ﯿ هﺎ ﺪﺷ هﺪﻧﺎﺷﻮﭘ مود ﻪﻫﺎﻣ ﺶﺷ رد .
، نﺎﺘﺧرد دﺪﺠﻣ ﯽﻫد كﺎﺧ لﺎﺳ
ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ) ﺪﺷ
2000 , Damavandian
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ رد ﯽﻨﻠﮐ ﻞﮐ داﺪﻌﺗ .(
،يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ هرود ﻞﮐ رد و هﺎﻣ ﺮﻫ رد هداد ﻞﯾﺪﺒﺗ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ يرادﺮﺑ
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ يﺎﻫ
Ln(X+1)
هداد ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ رد ﺮﻔﺻ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻪﮐ يدراﻮﻣ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺪﻧور نداد نﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﮏﯾدﺰﻧ ﻢﻫ ﻪﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ داﺪﻋا و ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺎﻫ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺮﺗ ﺻﻮﺗ
ﯿﻪ .( Osborne, 2010) ﺖﺳاهﺪﺷ
خﺮﻧ راﺮﻘﺘﺳا ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻨﻠﮐ .ﻪﺘﺷ ) ﻪﺘﺷ ﯽﻨﻠﮐ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ (AQR
.ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯾز ﻪﻄﺑار
AQR = ∑Ci
∑𝐶𝐶𝑖𝑖+⋯+∑ 𝐶𝐶𝑛𝑛
𝑛𝑛
ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد
،
Ci
و
Cn
ﯽﻨﻠﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ رد ﻪﺘﺷ لﺎﻌﻓ يﺎﻫ
ﺎﺗ ماi
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﺼﻓ لﻮﻃ رد داﺪﻌﺗ ماn
ﺮﺑ و يراد درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﻪﯾﺎﭘ يﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻞﮐ داﺪﻌﺗn
) دﻮﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ
Tu et al., 2018
(
.
ﺺﺧﺎﺷ ﺢﯿﺟﺮﺗ ) ﻪﺘﺷ C-Aphid (.
ﭗﯿﺗﻮﻧژ رد ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﮐ ﻪﺘﺷ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻧﻮﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
،هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻓآ و
) ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺮﯾز ﻪﻄﺑار زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
Krisnawati et al., 2017
؛
Da Silva et al., 2012
؛
Kogan & Goeden, 1970
.(
C−Aphid = 2A M + A
،ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد ﯽﻨﻠﮐداﺪﻌﺗA
ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺮﻫ رد ﺮﺛﺆﻣ زور– و
ﻂﺳﻮﺘﻣM
ﯽﻨﻠﮐ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺦﯾرﺎﺗ ﺮﻫ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻞﮐ رد ﺮﺛﺆﻣ زور– ﯽﻣ يرادﺮﺑ
ﺮﮔا .ﺪﺷﺎﺑ
C <1
ﯽﻣ هداد ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺮﺘﻤﮐ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺪﺷﺎﺑ ،دﻮﺷ
C = 1
ﺮﮔا و ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﻪﻧﺎﯿﻣ
C > 1
سﺎﺴﺣ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ،ﺪﺷﺎﺑ .ﺖﺳا ( ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺢﯿﺟﺮﺗ درﻮﻣ) ﺮﺗ
ﯽﻨﻠﮐ - زور ﺮﺛﺆﻣ
(Cd)
ﺎﺑ .(Machlitt, 1998) ﺪﺷﻪﺒﺳﺎﺤﻣﺮﯾزﻪﻄﺑار زاهدﺎﻔﺘﺳا
Cd =C(i−1)−Ci
2 × t
ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد
C(i-1)
و ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺮﻫ رد لﺎﻌﻓ ﯽﻨﻠﮐ ﻞﮐ داﺪﻌﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑCi
يرادﺮﺑ وi-1
i
و ﻪﻧﻮﻤﻧ ود ﻦﯿﺑ ﯽﻧﺎﻣز ﻪﻠﺻﺎﻓt
.دﻮﺑ زور ﺐﺴﺣ ﺮﺑ يرادﺮﺑ
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ تﺎﻔﺻ ﺪﺷر ﯽﺸﯾور ﻪﯾﺎﭘ ﺎﻫ . ﻪﺸﯾر ﺪﺻرد ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺸﯾور تﺎﻔﺻ ﻪﻤﻠﻗ ﺪﺻرد) ﯽﯾاز
ﻪﻤﻠﻗ ﻞﮐ زا راد ﻪﺸﯾر يﺎﻫ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ ،(هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮐ يﺎﻫ
ﻪﺸﯾر ﻪﻤﻠﻗ ﺮﻫ رد ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ) هﺪﺷ ﻪﺸﯾر ﻪﯿﺣﺎﻧ لﻮﻃ ،(راد
ﮏﯾﺎﭘ يور از ﻪﺸﯾر ﻂﯿﺤﻣ رد ﻪﮐ ﻪﻤﻠﻗ ﻞﺤﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ) هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ
ﻪﻤﻠﻗ ﯽﻧﺎﺘﺤﺗ ﺖﻤﺴﻗ ﺎﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﯾاز
ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ،(ﺖﺳا ﻪﺸﯾر ياراد ﻪﮐ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﺸﯾر دﺪﻋ هد لﻮﻃ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ) ﺎﻫ
رد ﻪﯾﺎﭘ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺮﻫ زا ﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ) هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ و (ﺪﻧﺪﺷ
ﻪﭙﮐ نﺪﯿﻧﺎﺑاﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ ﺪﺷ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا (يا
ﺪﻧ )
Zhao et al., 2022
.(
شور ﻞﯿﻠﺤﺗ هداد . ﺎﻫ ﻞﺒﻗ زا ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ يرﺎﻣآ و ﻪﺘﺳد يﺪﻨﺑ ﻪﯾﺎﭘ رد ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ وﺮﮔ
ه يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ
، ياﺮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻊﯾزﻮﺗ لﺎﻣﺮﻧ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ زا
نﻮﻣزآ فوﺮﮔﻮﻤﻟﻮﮐ فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا–
)
Kolmogorov-Smirnov
( هدﺎﻔﺘﺳا د .ﺪﺷ ا ر ﯾ ﻦ رﺎﺘﺷﻮﻧ زا ﻞﯿﻠﺤﺗ راو ﯾ ﺲﻧﺎ ﯾ ﮏ ﻪﻓﺮﻃ و ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ فﻼﺘﺧا ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ
ﺮﺗ ﻪﯾﺎﭘ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
. هداد يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ ﻪﻨﻣاد ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ زا ﺎﻫ
ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد يا
ياﺮﺑ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﮏﯿﮑﻔﺗ
يﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺮﺑ ﺐﯿﺳ
سﺎﺳا ﻪﺟرد ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﻪﺑ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ زا شور ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﺷﻮﺧ يا هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﮐ زا ﺮﻈﻧ ﻪﺟرد ﯽﮔدﻮﻟآ ﻪﺑﺎﺸﻣ
ﺑ دﻮ
،ﺪﻧ ﺮﺑ سﺎﺳا ﮏﯾ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﺳﺪﯿﻠﻗا ﺺﺨﺸﻣ ﻪﺑ هوﺮﮔ يﺎﻫ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ يﺪﻨﺑ ﺪﻧﺪﺷ . هداد يﺎﻫ ﺖﺷادﺮﺑ هﺪﺷ رد ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ شور
r-mode cluster
analysis
درﻮﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ و راﺮﻗ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ )
Frades & Matthiesen, 2010
(.
ﺟرد ﻪ ﺮﯿﺛﺄﺗ تﺎﻔﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ زا ﻖﯾﺮﻃ ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﻄﺑار
راﺰﻓا مﺮﻧ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﻦﻣﺮﯿﭙﺳا ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ و ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ
IBM SPSS Statistics 2019 v26
درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ )
Gogtay & Thatte, 2017
(.
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ
خﺮﻧ اﺮﻘﺘﺳا ر ﯽﺒﺴﻧ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ. لﺎﺳ رد
يﺎﻫ 1399 ، 1400 و 1401 يور 10 ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ
رد ﻞﮑﺷ 1 .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ راﺮﻘﺘﺳا
ﯽﻨﻠﮐ ﺗ ﻂﺳاوا رد ﯽﺸﻫﺎﮐ نﺎﺳﻮﻧ ﮏﯾ زا ﺲﭘ و هﺪﺷ زﺎﻏآ هﺎﻣ ﻦﯾدروﺮﻓ ياﺪﺘﺑا ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ يﺎﻫ ﺮﺧاوا ﺎ
ﯽﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﺢﻄﺳ نﺎﻤﻫ رد ﯽﻧﺎﺳﻮﻧ كﺪﻧا ﺎﺑ ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا ﺎﺗ و ﻪﺘﺸﮔزﺎﺑ ﻪﯿﻟوا ﺢﻄﺳ دوﺪﺣ ﻪﺑ ًادﺪﺠﻣ ،هﺎﻣ دادﺮﺧ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ .ﺪﻧﺎﻣ
ﻪﯾﺎﭘ ﻪﻤﻫ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ لﺎﺳ ﻪﺳ .داد نﺎﺸﻧ ﯽﻧﺎﺴﮑﯾ ﺪﻧور ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﻞﮑﺷ 1 - تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﻨﻠﮐ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﯽﻠﺼﻓ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ يﺎﻫ
Eriosoma lanigerum
يور 10 ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ
Fig. 1. Seasonal changes of the relative establishment rate of wooly apple aphid, Eriosoma lanigerum colonies on 10 apple hybrid rootstocks
ﻦﯿﯾﺎﭘ و ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺘﻣ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗ
لﺎﺳ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﻧﻻﺎﺳ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﻂﺳﻮ يﺎﻫ
1399 ، 1400 و 1401 ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ
Azop3
) 1386 و (
M9op4
لدﺎﻌﻣ و 99 /2 و 23 /1 ﻪﯾﺎﭘ ﻞﮐ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .دﻮﺑ لدﺎﻌﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
14 /0 42± /2 ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻨﻣاد .دﻮﺑ
لدﺎﻌﻣ 5/
1 ﻪﯾﺎﭘ رد ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ دﺎﯾز توﺎﻔﺗ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ دﻮﺑ مﺎﻗرا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .دﻮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
، ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺢﻄﺳ رد يراد
) داد نﺎﺸﻧ ﺪﺻرد ﮏﯾ 9
= ،df
57 / 121
= ،F
014 /0
= .( ms
ﺺﺧﺎﺷ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ياﺮﺑ يﺮﯾﺬﭘﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ و ﯽﺒﺴﻧ ﺲﻧﺎﯾراو يﺎﻫ
لدﺎﻌﻣ ﺐﯿ 12 /0
و 10 يور ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ يﺎﻫﯽﻨﻠﮐ ﯽﺒﺴﻧراﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﻂﺳﻮﺘﻣ .دﻮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا شور ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺖﻗد و ﺖﺤﺻ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ دﻮﺑ /004 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ
لﺎﺳ رد يﺎﻫ 1399 ، 1400 و 1401 رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻞﮑﺷ
2 .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﻞﮑﺷ 2 - ﺎﯿﻣ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻨﻠﮐ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﻦﯿﮕﻧ
Eriosoma lanigerum
ﻪﯾﺎﭘ يور لﺎﺳ رد ﺶﺨﺑ ﺪﯿﻣا ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ يﺎﻫ
1399 ﺎﺗ 1401 ) ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ -
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ﺎﺑ يﺎﻫ ﺪﻧراﺪﻧ ﻢﻫ ﺎﺑ يراد
(
Fig. 2. The average relative establishment rate of the wooly apple aphid, Eriosoma lanigerum colony of the promising hybrid rootstocks during the years 2020 to 2022 (means with common letters are not significantly different from each other)
ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ . ﺺﺧﺎﺷ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ياﺮﺑ يﺮﯾﺬﭘﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ و ﯽﺒﺴﻧ ﺲﻧﺎﯾراو يﺎﻫ
لدﺎﻌﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺐﯿﺳ 04
/0
و 3ﻞﮑﺷ رد ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫﻪﯾﺎﭘ رد ﺐﯿﺳﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .دﻮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا شور ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺖﻗد و ﺖﺤﺻ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ دﻮﺑ /003 هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﺖﺳا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ.
ﻢﮐ و لدﺎﻌﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻟﺎﺳ ﻪﺳ ﻂﺳﻮﺘﻣ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗ 42
/1 و 82 /0 ﺑ ﻪﯾﺎﭘ ياﺮ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
M9op3
و
Azop3
) 1386 ( ﺖﺳا هدﻮﺑ . ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﻪﯾﺎﭘ ﻞﮐ رد ﺢﯿﺟﺮﺗ لدﺎﻌﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
06 / 0 ± 96 /0 لدﺎﻌﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻨﻣاد .دﻮﺑ 61
/0 ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ دﺎﯾز توﺎﻔﺗ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ دﻮﺑ
ﻪﯾﺎﭘ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﺴﯾﺎﻘﻣ .دﻮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا مﺎﻗرا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪ ) داد نﺎﺸﻧ ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد يراد
9
= و df
141 / 26
، F=
093 /0
= ﺎﺑ .(ms
ﻞﻣﺎﺷ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ ود ﻂﻘﻓ دﻮﺟﻮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
AZ*M27
و
M9op3
ﮏﯾ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﺪﻨﺘﺷاد
ﻪﯾﺎﭘ ﺮﯾﺎﺳ . ﻢﮐ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ياراد ﺎﻫ
ﺮﺗ .ﺪﻧدﻮﺑ1 زا
هوﺮﮔ يﺪﻨﺑ ﻪﯾﺎﭘ ﺎﻫ ي ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺐﯿﺳ سﺎﺳاﺮﺑ خﺮﻧ راﺮﻘﺘﺳا و ﺺﺧﺎﺷ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ
ﻒﻟا - خﺮﻧ راﺮﻘﺘﺳا ﯽﺒﺴﻧ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ .ﺐﯿﺳ ﻪﺷﻮﺧ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﯾﺎﭘ يا
ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻪﺘﺳد ود ﻪﺑ ) ﺪﻧﻮﺷ
ﻞﮑﺷ 4 ( لوا هوﺮﮔ .
، ﻪﯾﺎﭘ ﻞﻣﺎﺷ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا ﺶﻨﮐاو ياراد ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
M9op3
و
AZ*M27
مود هوﺮﮔ .ﺪﻧدﻮﺑ
، ﻪﯾﺎﭘ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﺷ ﻻﺎﺑ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺎﺑ
Azop3
) 1385 ( ،
AZ*M92
،
Azop2
) 1385 ( ،
AZ*M91
،
Azop2
) 1386 ( ،
Azop3
) 1386 ( ، وB9op Azop4
زا ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ .ﺪﻧدﻮﺑ
ﻪﯾﺎﭘ ﻪﻌﻣﺎﺟ يﺎﻫ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ 20
و 80 .ﺪﻧدﻮﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ياﺮﺑ ﻻﺎﺑ و ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ياراد ﺪﺻرد
ﻞﮑﺷ 3 - ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
Eriosoma lanigerum
ﻪﯾﺎﭘ رد ﺐﯿﺳ ﺶﺨﺑﺪﯿﻣا ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ لﺎﺳ رد
يﺎﻫ 1399 ﺎﺗ
1401 (ﺪﻧراﺪﻧ ﻢﻫ ﺎﺑ يرادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ﺎﺑ يﺎﻫﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ)
Fig. 3. The average host preference index of wooly apple aphid, Eriosoma lanigerum on the promising apple hybrids rootstocks during 2020 to 2022 (means with common letters are not significantly different from each other)
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Mean(-LN(AQR)±SE
Apple hybrids
2020 2021 2022 Mean
A A A A A A
C B
A A
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4
C-Aphis ±SE
Apple hybrids
2020 2021 2022
Preferred
A
C C B C C C C C C
ﻞﮑﺷ 4 - ﻪﯾﺎﭘ يﺪﻨﺑ ﻪﺘﺳد ماﺮﮔورﺪﻧد ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻟﺎﺳ ﻪﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﻣﻮﻣ
ﺐﯿﺳ
Eriosoma lanigerum
Fig. 4. Dendrogram of the classification of hybrid apple rootstocks based on the three-year average of the relative establishment rate of wooly apple aphid, Eriosoma lanigerum
ب - ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ . ﻪﺷﻮﺧ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يا
، ﻪﯾﺎﭘ ود ﻪﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻪﺘﺳد ) ﺪﻧﻮﺷ
ﻞﮑﺷ 5 لوا هوﺮﮔ .(
، ﻪﯾﺎﭘ ﯿﻫ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﺷ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺶﻨﮐاو ياراد ﺪﯾﺮﺒ
M9op3
و
AZ*M27
مود هوﺮﮔ .ﺪﻧدﻮﺑ
، ﻪﯾﺎﭘ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﺷ ﻻﺎﺑ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺶﻨﮐاو ياراد
Azop3
) 1385 ،(
AZ*M92
،
Azop2
) 1385 ،(
AZ*M91
،
Azop2
) 1386 ،(
Azop3
) 1386 ،(
وB9op Azop4
.ﺪﻧدﻮﺑ
ﻪﯾﺎﭘ ﻪﻌﻣﺎﺟ زا ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
، ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 20 و 80 .ﺪﻧدﻮﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ياﺮﺑ ﻻﺎﺑ و ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ياراد ﺪﺻرد
ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا تﺎﻔﺻ ﯽﺸﯾور ﻪﯾﺎﭘ يﺎﻫ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺐﯿﺳ ﺮﺑ خﺮﻧ راﺮﻘﺘﺳا و ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ
ﻒﻟا - خﺮﻧ راﺮﻘﺘﺳا
.ﯽﺒﺴﻧ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ
، دﻮﺟو توﺎﻔﺗ يﺎﻫ ﯽﻤﮐ رد نﺎﯿﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﯾﺎﭘ ﯽﺸﯾور ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﺚﻋﺎﺑ دﺎﺠﯾا فﻼﺘﺧا رد ناﺰﯿﻣ
ﯽﻣ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻨﻠﮐ راﺮﻘﺘﺳا .ددﺮﮔ
ﺖﻬﺟ ﯽﺳرﺮﺑ دﻮﺟو ﺎﯾ مﺪﻋ دﻮﺟو طﺎﺒﺗرا ﻦﯿﺑ ﺮﻫ ماﺪﮐ زا ﯽﺸﯾور تﺎﻔﺻ ﺎﺑ
زا ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا شور
ﻞﯿﻠﺤﺗ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﯾدﺮﮔ
ﺖﺳا ﻪﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ نآ رد ﻞﮑﺷ 6 ﻪﻈﺣﻼﻣ ﯽﻣ ﻮﺷ د . هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ زا
ﻦﯿﺑ تﺎﻔﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ درﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ
،هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ياراد هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ و ﮏﯾﺎﭘ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ
ﯽﻨﻌﻣ يراد لدﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 53
/0 ، 82 /0 - و 56 /0 ﺎﺑ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻨﻠﮐ راﺮﻘﺘﺳا ناﺰﯿﻣ .دﻮﺑ ﺐﯿﺳ
ﻞﮑﺷ 5 - ﻪﺘﺳد ماﺮﮔورﺪﻧد ﻪﯾﺎﭘ يﺪﻨﺑ
ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻟﺎﺳ ﻪﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ
ﻪﺘﺷ ﯽﻣﻮﻣ ﺐﯿﺳ
Eriosoma lanigerum
Fig. 5. Dendrogram of classification of hybrid apple rootstocks based on the three-year average of host preference of apple wooly aphid, Eriosoma lanigerum
ﻞﮑﺷ 6 - ﻪﯾﺎﭘ ﯽﺸﯾور تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا ماﺮﮔﻮﻟرﻮﮐ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺎﺑ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
Fig. 6. Correlogram of the relationship between the vegetative characteristics of apple hybrid rootstocks and the relative establishment rate of the wooly apple aphid
ﺮﺿ ﯾ ﺐ ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽ
، راﺰﺑا ي رﺎﻣآ ي اﺮﺑ ي ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ ﻪﺟرد و عﻮﻧ ﻪﻄﺑار
ﯾ ﮏ ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﻤﮐ ﯽ ﻪﯾﺎﭘ ﯽﻤﮐ تﺎﻔﺻ) (ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﻐﺘﻣ ﺎﺑ ﯿﺮ ﻤﮐ ﯽ د ﯾ ﺮﮕ (ﻪﺘﺷ ﯽﻨﻠﮐ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ)
ﺖﺳا . ﯾا ﻦ ﺮﺿ ﯾ ﺐ
، ﻨﭽﻤﻫ و ﻪﻄﺑار تﺪﺷ ﯿ
ﻦ ﻘﺘﺴﻣ) ﻪﻄﺑار عﻮﻧ ﯿﻢ
ﯾﺎ ﻣ نﺎﺸﻧ ار (سﻮﮑﻌﻣ ﯽ
ﺪﻫد ﻪﻄﺑار . ﯿﻘﺘﺴﻣ ﻢ ﯾﺎ ﺖﺒﺜﻣ ﯽﻤﮐ ﺖﻔﺻ ود داﺪﻌﺗ
هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺸﯾر داﺪﻌﺗ و
هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺎﭘ ا ﻪﺑ
ﯾ ﻦ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ اﺰﻓا
ﯾ ﺶ )ﯾ ﺎ (ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﻐﺘﻣ ﯿ ﺎﻫﺮ
، ﺚﻋﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ ﺶ )ﯾ ﺎ (ﺶﻫﺎﮐ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﻪﻄﺑار
ﯿﻘﺘﺴﻣﺮﯿﻏ ﻢ
ﯾﺎ (ﺶﯾاﺰﻓاﺎ )ﯾﺶﻫﺎﮐﺚﻋﺎﺑ، ﯿﺮﻐﺘﻣﻦﯾا(ﺶﻫﺎﮐﺎ )ﯾﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣﻦﯾا ﻪﺑﮏﯾ ﺎﭘي ﯿﺪﻟﻮﺗﻪﺸﯾر لﻮﻃﻦﯿﮕﻧﺎﻣﯿ ﯽﻤﮐ ﺖﻔﺻﯽﻔﻨﻣ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ
ﺖﺳا هﺪﺷ . گرﺰﺑ ﻪﻤﻫ زا ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺖﻔﺻ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﻖﻠﻄﻣ رﺪﻗ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﮏﯾدﺰﻧ ﮏﯾ ﻪﺑ و ﺮﺗ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ رد ار ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖﺳا ﺮﺗ
ﻪﯾﺎﭘ يور ﺮﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﻣ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮ
ب - ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ . دﻮﺟو توﺎﻔﺗ يﺎﻫ ﯽﻤﮐ رد نﺎﯿﻣ ﻪﯾﺎﭘ ﯽﺸﯾور تﺎﻔﺻ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﺚﻋﺎﺑ دﺎﺠﯾا فﻼﺘﺧا رد ﻪﯾﺎﭘ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺐﯿﺳ .ددﺮﮔ ﺖﻬﺟ ﯽﺳرﺮﺑ دﻮﺟو ﺎﯾ مﺪﻋ دﻮﺟو طﺎﺒﺗرا ﻦﯿﺑ ﺮﻫ ماﺪﮐ زا ﯽﺸﯾور تﺎﻔﺻ ﺎﺑ
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾا
، زا شور ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻫ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺳا ﻪﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ
نآ ، هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ و ﮏﯾﺎﭘ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ، ﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣﻒﻠﺘﺨﻣتﺎﻔﺻﻦﯿﺑزا ، هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ .دﻮﺷﯽﻣﻪﻈﺣﻼﻣ 7ﻞﮑﺷرد ياراد
ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﻪﺑ لدﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 54
/0 و 78 /0 ﺎﺑ ﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰ .دﻮﺑ ﺐﯿﺳ
ﺮﺿ ﯾ ﺐ ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽ
، راﺰﺑا ي رﺎﻣآ ي اﺮﺑ ي ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ ﻪﺟرد و عﻮﻧ ﻪﻄﺑار
ﯾ
ﮏ . ﺖﺳا(ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ)ﺮﮕﯾ دﯽﻤﮐ ﯿﺮﻐﺘﻣ ﺎﺑ (ﺐﯿﺳ يﺎﻫﻪﯾﺎﭘ ﯽﻤﮐ تﺎﻔﺻ)ﯽﻤﮐ ﯿﺮﻐﺘﻣ
ﻞﮑﺷ 7 - ﻪﯾﺎﭘ ﯽﺸﯾور تﺎﻔﺻ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا ماﺮﮔوﺮﻟﻮﮐ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ﺎﺑ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﺐﯿﺳ
Fig. 7. Correlogram of the relationship between vegetative characteristics of apple hybrid rootstocks with wooly apple aphid hosting preference
.557 -0.817
.284 .153
.180 -.533
.177
-1.000 -.800 -.600 -.400 -.200 .000 .200 .400 .600 .800
Average number of line produced Average number of productive line root Average root length of line (cm) Length of theline root zone (cm) Percentage of rooting of wooden cuttings Average root length of cuttings(cm) Average number of root cuttings
Correlation Coefficient (r) AQR
-.285
0.782 -.316
-.018
.049
.539 .042
-.400 -.200 .000 .200 .400 .600 .800 1.000
Average number of pike produced Average number of productive roots of line Average root length of line (cm) Length of the root zone of the lines (cm) Percentage of rooting of wooden cuttings Average root length of cuttings(cm) Average number of root cuttings
Correlation Coefficient (r)
C- Aphis
ﻪﻄﺑار ﯿﻘﺘﺴﻣ ﻢ ﯾﺎ ﺖﺒﺜﻣ هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ و ﮏﯾﺎﭘ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﻤﮐ ﺖﻔﺻ ود ا ﻪﺑ
ﯾ ﻦ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ اﺰﻓا
ﯾ ﺶ )ﯾ ﺎ (ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﻐﺘﻣ ﯿ ﺎﻫﺮ
، ﺚﻋﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ
ﺶ گرﺰﺑ ﻪﻤﻫ زا هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ ﺖﻔﺻ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﻖﻠﻄﻣ رﺪﻗ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ (ﺶﻫﺎﮐ )ﯾﺎ ﮏﯾ ﻪﺑ و ﺮﺗ
ﮏﯾدﺰﻧ ﺮﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ رد ار ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖﺳا ﺮﺗ ﻪﯾﺎﭘ يور
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﺚﺤﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ و يﺮﯿﮔ
اﯾ ﻦ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﯾﺎﭘ
ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺳﯿ
ﺐ
، ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﺗوﺎﻔﺘﻣ ﯽ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ .ﺪﻧراد
ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﺎﯾ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ناﺰﯿﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا
ور ي ﻪﯾﺎﭘ و مﺎﻗرا
،ﺐﯿﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ هزاﺪﻧا
ﮔﯿ ﺮ ي ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ شور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ و
) ﺖﻓآ ﻦﯾا يور ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﯾاﺪﺘﺑا يﺎﻫ
MacKenzie & Cummins,
(1982
ﺮﯾﺎﺳ و شور ﺎﻫ ي ار ﯾ ﺞ زرا رد ﯾﺑﺎ ﯽ ﯽﺒﺴﻧ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻢﺳﻼﭘ مرژ
سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ هﺪﻫﺎﺸﻣ
ﺖﯿﻌﻤﺟ ﯽﻧاواﺮﻓ )
Alspach & Bus, 1999
،(
يﺮﺗدﺎﻤﺘﻋا ﻞﺑﺎﻗ ﺞﯾﺎﺘﻧ
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﮏﯾ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ناﺰﯿﻣ
ﮔ ﯿهﺎ ﺖﻓآ ﻪﺑ ﻓ ﻞﻣاﻮﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯿﺰ
ﯾ ژﻮﻟﻮ ﯾ ﮏ ژﻮﻟﻮﮐا و ﯾ ﮏ ﻧ و ﯿﺰ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﻦﯿﺑ
ﯽﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺎﻬﻧآ ) دﻮﺷ
Silva & Elliot, 2016
( .
ﻦﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ .دﻮﺷ هﺪﻧﺎﺳر ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑﯽ ﯿﻄﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋﻞﻟﯿد ﻪﺑ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ عﻮﻨﺗ ﻪﮐ ﺪﺷ ﯽﻌﺳ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﻣز ﻢﻫ ترﻮﺻ ﻪﺑ ونﺎﺴﮑ ﯾﯽﺸﯾﺎﻣزآﻂﯾاﺮﺷ رد ،ﺶﻫوﮋﭘ اﯾ
،ﻦ ﺎﭘ ﯾﻪ يﺎﻫ و ﯽﻣﻮﺑ هﺎﺗﻮﮐﺎﭘ ﻪﯾﺎﭘ
يرﺎﺠﺗ ﯽﺸﯾور يﺎﻫ ﯽﻣﻮﺑ ﺮﯿﻏ
اﺮﺑ ي ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﻫ ﻪﺘﺷ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
ي ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ نﺎﻤﻫ رد لﺎﻌﻓ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ
.Guerrieri & Digilio ,2008) ﺖﺳا ﯽﻔﺘﻨﻣ ﺰﯿﻧ ،دﻮﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد لﺎﻌﻓيﺎﻫﻪﺘﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺖﯿﻌﻤﺟ توﺎﻔﺗ زاﯽﺷﺎﻧﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐيرﺎﺘﻓر توﺎﻔﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .(Louda ) دﻮﺷﯽﻣ ﻞﺼﻓ ﯽﻃ رد ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺢﻄﺳ ردﺮﯿﯿﻐﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﻞﺼﻓ ﯽﻃ رد ﯽﯾاﻮﻫ و بآ و ﯽﻄﯿﺤﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺮﯾﺎﺳ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
et al., 1992
ﻪﯾﺎﭘ ﺖﻣوﺎﻘﻣ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﺒﺴﻧ راﺮﻘﺘﺳا ﺺﺧﺎﺷ ﺰﯿﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد .(
ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
.دﻮﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻞﺼﻓ ﯽﻃ رد داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ خﺮﻧ ﻪﮐ
ﺎﻫ ي ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا ﺮﻫ رد
ﯾ ﮏ زا ﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻮﻃ ﻪﺑ ﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ر ﯽ
توﺎﻔﺘﻣ سﺎﺴﺣﺮﯿﻏ .ﺖﺳا سﺎﺴﺣ و ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯾﺮﺗ
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ
Azop3
) 1386 ( و
M9op3
ﺪﻧدﻮﺑ . ﻪﺷﻮﺧ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ يا
، توﺎﻔﺗ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ سﻮﺴﺤﻣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ .داد نﺎﺸﻧ ار ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﺎﺑ ﺎﻫ
ناﺰﯿﻣ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﺑ ﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻨﻠﮐ راﺮﻘﺘﺳا
ﺘﻧ .ﺖﺳا ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘﺷ ﯽ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺞﯾﺎ
ار عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺮﯾﺎﺳ ﯽﻠﺒﻗ يﺎﻫ ﺗ
ﯿﯾﺄ ﺪ ﯽﻣ ) ﺪﻨﮐ
Sandanayaka et al.,
ﺎﺑ ﯽﻣﺎﻗرا ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .(2003
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺪﻌﺘﺴﻣ نژ ﻦﺘﺷاد ﻪﻠﻤﺟ زا يﺎﻫ
ﺖﻣوﺎﻘﻣ
1
،Er 2
وEr 3
زا ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا ياﺮﺑEr
حﻮﻄﺳ
ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻦﯿﯾﺎﭘ هدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺗ هرﻮﭘ ﺪﺷر ﺖﻋﺮﺳ و ءﺎﻘﺑ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ .ﺪﻧا
نآ رد ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ يﺎﻫ ) ﺖﺳا هدﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﺎﻫ
Sandanayaka et al., 2005
.( ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣيﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ رد ﺖﻣوﺎﻘﻣ حﻮﻄﺳ ﻪﯿﻟوايﺮﮕﻟﺎﺑﺮﻏياﺮﺑﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ناﻮﺗﯽﻣ ارهﺪﯾﺪﭘﻦاﯾ يور ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا توﺎﻔﺗ
ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ .دﺮﺑرﺎﮐ يﺎﻫﺪﯾﺮﺒﯿﻫ خﺮﻧ ﺎﺑ
راﺮﻘﺘﺳا ،ﻢﮐ دﺎﯾز لﺎﻤﺘﺣا ﻪﺑ ﻣﯿ
نﺎﺑﺰ ﺖﻣوﺎﻘﻣ يﺎﻫ ) ﺪﻨﺘﺴﻫ يﺮﺗ
2020 ., et al
.(Hao
توﺎﻔﺗ ﺎﻫ ي ز ﯾدﺎ ي ﺑﯿ ﻦ ﻪﯾﺎﭘ ﺐﯿﺳ يﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ ﺳﺎﺴﺣ رد
ﯿ ﺖ ﻪﻠﻤﺣ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ
.دراد دﻮﺟو ﺺﺧﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺮﺛﺆﻣ يﺎﻫ
توﺎﻔﺗ ﻦﯾا زوﺮﺑ رد ﺖﺳا
. اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﺶ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ
، ﺰﯿﻧ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ناﺰﯿﻣ اﺰﻓا
ﯾ ﺶ ﻣ ﯽ ﯾ
،ﺪﺑﺎ ﺎﻣا ﻪﯾﺎﭘ زا ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ ﻪﺑ يا
د ﯾ ﺮﮕ توﺎﻔﺘﻣ
.ﺖﺳا خﺮﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ،راﺮﻘﺘﺳا
ﺪﺷر ﯽﻨﻠﮐ رد ﻪﺘﺷ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺘﻤﮐ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ ياراد يﺎﻫ ﺧﺎﺗ ﻪﺑ
ﯿﺮ هدﺎﺘﻓا ﯾﺎ ﺘﺣ ﯽ آ زا ن ﮔﻮﻠﺟ ﯿﺮ ي ﻣ ﯽ .دﻮﺷ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺘﺒﻟا
ﺺﺧﺎﺷ رﺎﻨﮐ رد ﯽﻌﯿﺒﻃ نﺎﻨﻤﺷد عاﻮﻧا ) ﺪﻧﺮﺛﺆﻣ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ رد ﺖﻣوﺎﻘﻣ يﺎﻫ
2015 ., et al Lordan
( ﻪﺑ.
ﻣ ﺮﻈﻧ ﯽ ﻪﺘﺷ ﺪﺳر ﺎﻫ
، ﻪﯾﺎﭘ ار ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﮐ ار دﻮﺧ مواﺪﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫﻪﺘﺷ، ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻢﮐاﺮﺗ ﺮﯿﯿﻐﺗ ونﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﺎﺑ ﺎﻣا.( Singh et al., 2020 )ﺪﻨﻨﮐﯽﻣ بﺎﺨﺘﻧا راﺮﻘﺘﺳا ياﺮﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺗﺐﺳﺎﻨﻣ ﻞﺜﻣ ﯿﺪﻟﻮﺗياﺮﺑ ﺎﺑ 1 ﻞﮑﺷ) دﻮﺷﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ رد ﻪﮐ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ (. Loxdale & Balog ,2018)ﺪﻨﻨﮐﯽﻣ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ نﺎﺑﺰﯿﻣ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺮﺘﺸﯿﺑ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ رد تﺎﻧﺎﺳﻮﻧ (
نآ تﺎﻧﺎﺳﻮﻧ ﻪﻨﻣاد ﻪﯿﻟوا راﺮﻘﺘﺳا زا ﺲﭘ و هدﻮﺑ ﻞﺼﻓ ياﺪﺘﺑا هدوﺪﺤﻣ رد
ا ﺎﺗ ﯽﮐﺪﻧا ﺪﺣ رد ﻪﯾﺎﭘ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ و ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﯽﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﺖﺑﺎﺛ ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧ
.ﺪﻧﺎﻣ
ﯿﻧﺎﮑﻣ ﺴ ﻢ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ ﮔ ﺖﻣوﺎﻘﻣ رد
ﯿهﺎ ﺘﻧآ ﻪﻠﻤﺟ زا تﺎﻓآ ﻪﺑ ﯽ
ز ﺘﻧآ ،زﻮﻧ ﯽ ﺑﯿ زﻮ ) ﺪﻧراد ﺶﻘﻧ ﻞﻤﺤﺗ و
Züst & Agrawal, 2016
.(
ﮔﯿ ﻧﺎﻫﺎ ﯽ تاﺮﺸﺣ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﻪﮐ
ﮔﯿ راﻮﺨﻫﺎ اراد ﺪﻨﺘﺴﻫ موﺎﻘﻣ ي
ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ﻓﯿ ﺰﯾ ﮑ ﯽ ﺑ و ﯿ ﺷﻮ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ دﺮﻓ
ي ﻣ ردﺎﻗ ار ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽ
.ﺪﻨﻨﮐ ﺖﻣوﺎﻘﻣ تاﺮﺸﺣ ﻪﻠﻤﺣ ﺮﺑاﺮﺑ رد دزﺎﺳ ﻦﯾا رد
ﻪﯾﺎﭘ ﯽﺸﯾور تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ زا ﯽﺧﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﻣﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ر لﻮﻃ ﯾ ﻪﺸ ﻟﻮﺗ ﯿﺪ ي ﺎﭘ ﯾ ﮏ توﺎﻔﺗ زوﺮﺑ رد ﻪﯾﺎﭘ يﺎﻫ
درﻮﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ يﺎﻫ
ﻪﺘﺷ ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ و راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ
) ﺪﻧا ﻞﮑﺷ ﺎﻫ ي 6 و 7 ﺖﻣوﺎﻘﻣ زوﺮﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ رد .(
ﻪﮐ هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺐﯿﺳ مﺎﻗرا ﮐﯿ
ﻔﯿ ﺖ اﺬﻏ ﯽﯾ ﻌﺿ ﯿ ﻒ ﯾﺎ ﺬﻐﺗ ﺪﺿ تاﺮﺛا ﯾﻪا
ي ﺘﻧآ و ﯽ ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿﮑ ﯽ ﻮﻧﺎﺛ داﻮﻣ ﯾﻪ ﮔ ﯿ ﻫﺎ ﯽ رد ﺖﻣوﺎﻘﻣ زوﺮﺑ
ﻪﯾﺎﭘ و مﺎﻗرا ) ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺮﺛﺆﻣ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
Saeid & Ateyyat, 2014
( شﻼﺗ . ﺎﻫ ي دﺪﻌﺘﻣ ي اﺮﺑ ي ﻠﻣاﻮﻋ ندﺮﮐ ﻦﺷور ﯽ
ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ
ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺐﯿﺳ مﺎﻗرا ﻪﺑ
E. lanigerum
ﻣ ﯽ
،ﺪﻧﻮﺷ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻘﻓﻮﻣ ﺎﺑ ﺎﻣا ﯿ ﺖ ﻤﮐ ﯽ هاﺮﻤﻫ ﻮﺑ .ﺖﺳا هد ﻧﺎﮑﻣ ﺴﯿ ﻢ ﺘﻧآ ﯽ ﺑﯿ زﻮ ي ﺳ عاﻮﻧا ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﯿ
ﺐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ رد ﺖﻓآ ﻦﯾا
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ يدﺪﻌﺘﻣ دراﻮﻣ )
Sandanayaka et al., 2005
.(
ﯽﺘﻧآ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻪﮐ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ راﺮﻘﺘﺳا و ﯽﻧﺎﺑﺰﯿﻣ ﺢﯿﺟﺮﺗ صﻮﺼﺧ رد ﺎﻣا ،ﺖﺳا يزﻮﻧز
شراﺰﮔ دﻮﺟو ﯽﮐﺪﻧا رﺎﯿﺴﺑ يﺎﻫ ﻪﮐ هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯽﺸﻫوﮋﭘ رد .دراد
ﻢﻗر ﺐﯿﺳ ﻪﺸﯾر ﺖﻣوﺎﻘﻣ
Northern Spy
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
E. lanigerum
ﯽﻣ ار نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ سﺎﺳاﺮﺑ ناﻮﺗ
ﺖﻓﺎﺑ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﺸﻧﺮﻠﮑﺳا
ﯿﻢ ﻪﯿﺟﻮﺗ ﻪﺸﯾر ) دﻮﻤﻧ
1924 , Staniland
(.
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺮﮕﯾد ﻪﮐ هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ
ﯽ ﺑ سﻮﮑﻌﻣ ﯿ ﻦ ﺳﺎﺴﺣ ﯿ ﺖ ﺳ عاﻮﻧا ﯿ ﺐ ﻪﺘﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﯽﻣﻮﻣ ﮐﺮﺗ ﺖﺒﺴﻧ و ﯿ
تﺎﺒ ﻠﻨﻓ ﯽ ﻣآ ﻪﺑ ﯿ ﻮﻨ ﻧﯿ نژوﺮﺘ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻪﺸﯾر ) دراد دﻮﺟو
2020 ., et al
تﺎﻔﺻ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﯽﺠﯾﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ ﺎﺗ .(Sun
ﺖﺨﯾر ﻪﯾﺎﭘ يور ﺮﺑ ﺐﯿﺳ ﯽﻣﻮﻣ ﻪﺘﺷ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺶﻨﮐاو زوﺮﺑ ﺮﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ دﻮﺑ هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
.
ﺎﺿﺎﻘﺗ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ لﺎﺒﻘﺘﺳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ي
ﺖﻣوﺎﻘﻣ ،رازﺎﺑ ﻪﯾﺎﭘ
ﺎﻫ ﻮﻟوا رد ﯾ ﺖ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﻫ ي تﺎﻓآ ﯽﻘﯿﻔﻠﺗ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ موﺎﻘﻣ مﺎﻗرا ﺖﺸﮐ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
ﯾﺎ ﻞﻤﺤﺘﻣ
ﺐﺳﺎﻨﻣ زا ﯽﮑﯾ ﺮﺗ
ﯾ ﻦ شور يﺎﻫ لﺮﺘﻨﮐ اﺮﺑ ي ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺐﯿﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﻆﻔﺣ ﻢﺳﻼﭘ مرژ زا هدﺎﻔﺘﺳا .ﺖﺳا تﺎﻓآ ﻪﻠﻤﺣ
ﺎﻫ ي ﺑ رد موﺎﻘﻣ ﻪﺘﺷ ﺮﺑاﺮ اﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫ ﯾ
ﺶ ﻟﻮﺗ
ﯿﺪ ﻪﯾﺎﭘ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻣادا.( Duan et al.,2022) ﺪﻨﮐﯽﻣ ﮏﻤﮐﻂﯿﺤﻣ رد ﺎﻫﺶﮐﺖﻓآهﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ و هﺪﺷ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺘﻤﮐ راﺮﻘﺘﺳا خﺮﻧ ياراد يﺎﻫ
