ه اد ﯽ ﻊﺎﻨ و یزروﺎﺸ
ﯽ زﻮ آ هو ﺖ ارز
نﺎﯾﺎﭘ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﯾرد ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ
ﺖﻋارز ﺶﯾاﺮﮔ يزروﺎﺸﮐ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﻪﺘﺷر
ﯽﯾارﺎﮐ و ﺺﯿﺼﺨﺗو بﺬﺟ ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺛا فﺮﺼﻣ
ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ يور نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﻋارز ﺐﯿﺳ
ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ :
ﯽﻗﻼﺸﻗ ﯽﻠﻗﺎﺿر يﻮﻘﺗ ردﺎﻧ
ﺎﻤﻨﻫار دﺎﺘﺳا :
ﻪﺑﻮﺗ ﺪﻤﺣا ﺮﺘﮐد ﯽﻠﻗ مﻮﯿﻘﻟاﺪﺒﻋ ﺮﺘﮐد يرﻮﭘ
روﺎﺸﻣ دﺎﺘﺳا :
ﺶﺨﺒﻧﺎﻬﺟ ﻪﺑاﺪﺳ ﺮﺘﮐد رﺎﺨﻓ لﻮﺳر سﺪﻨﻬﻣ ي
ﻦﻤﻬﺑ 1397
ناﻮﻨﻋ و روآﺪﯾﺪﭘ مﺎﻧ : ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ يور نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﻋارز فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ و ﺺﯿﺼﺨﺗو بﺬﺟ ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺛا
ﺐﯿﺳ ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﯽﻨﯿﻣز /
ﯽﻗﻼﺸﻗ ﯽﻠﻗﺎﺿر يﻮﻘﺗ ردﺎﻧ
دﺎﺘﺳا ﻧا ﺎﻤﻨﻫاﺮ : ﺮﺘﮐد ﺮﺘﮐد و ﻪﺑﻮﺗ ﺪﻤﺣا ﯽﻠﻗ مﻮﯿﻘﻟاﺪﺒﻋ
يرﻮﭘ
دﺎﺘﺳا روﺎﺸﻣ نا : سﺪﻨﻬﻣ و ﺶﺨﺒﻧﺎﻬﺟ ﻪﺑاﺪﺳ ﺮﺘﮐد يرﺎﺨﻓ لﻮﺳر
ﺨﯾرﺎﺗ عﺎﻓﺪ : 14
/ 11 / 1397
ﺤﻔﺻداﺪﻌﺗ تﺎ : 100 ص .
نﺎﯾﺎﭘ هرﺎﻤﺷ ﻪﻣﺎﻧ
: هوﺮﮔ مﺎﻧ / ﺎﭘ هرﺎﻤﺷ ﯾ نﺎ ﻪﻣﺎﻧ
هﺪﯿﮑﭼ :
فﺪﻫ : د ر ﺐﯿﺳ ﺖﻋارز ًﺎـﻣأﻮﺗ ﯽـﻔﯿﮐ و ﯽـﻤﮐ تﺎﯿـﺻﻮﺼﺧ ﺖـﺳا مزﻻ ،نآ ﯽﯾاﺬـﻏ شزرا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﺮﻈﻧﺪﻣ .
ﻦـﯾا ﺪـﯿﻟﻮﺗ رد فﺮـﺼﻣﺮﭘ ﺮـﺼﻨﻋ ود فﺮـﺼﻣ تاﺮـﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ياﺮﺟا زا فﺪﻫ
ﺎـﯾﺮﮔآ ﻢـﻗر رد نژوﺮـﺘﯿﻧ فﺮـﺼﻣ ﯽﯾارﺎـﮐ دﻮﺒﻬﺑ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺶﻘﻧ و ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ يور لﻮﺼﺤﻣ ﺐﯿﺳ ﻨﯿﻣز دﻮﺑ ﯽ .
شور ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷ :
ﺶﯾﺎﻣزآ كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ راﺮـﮑﺗ ﻪﺳ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
ﺪﺷ اﺮﺟا . ،ﺮﻔﺻ حﻮﻄﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ 80
، 160 و 240 ،ﺮﻔـﺻ حﻮﻄـﺳ و رﺎـﺘﮑﻫ رد نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 90
،
180 و 270 ﺪﻧدﻮﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ .
ﺐﯿﺳ ﺎﯾﺮﮔآ ﻢﻗر ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ هدﺎﻣ ﻪـﮐ دﻮـﺑ ﯽـﻨﯿﻣز
ﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﻔﺻ يﻮـﺘﺤﻣ ﻪـﻠﻤﺟ زا هﺪـﻏ ﯽـﻔﯿﮐ تﺎـﯾﻮﺘﺤﻣ ﻪـﺑ صﺎـﺧ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﯽ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﯽﻋارز ﯽﯾارﺎﮐ و هﺪﺷ بﺬﺟ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻦﯿﻧﻮﯿﺘﻣ و ﻦﯾﺰﯿﻟ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ .
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ : تﺎﻔﺻ يور ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻋارز
ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣﺮﺛاو
رد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﻔﯿﮐ تﺎﻔﺻ ﺪﻨﺘﺷاد راد
. ،نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﯽـﻨﻌﻣ رﻮـﻃ ﻪﺑ راد
نآ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا )
5 / 51 رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ (
دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ 240 ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ .
و ﺮﻔﺻ ﺢﻄﺳ ود ﻦﯿﺑ هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﻈﻧ زا 90
ﻌﻣ فﻼﺘﺧا رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﯽـﻨ
ﺖـﺷاﺪﻧ دﻮـﺟو راد .
فﺮﺼﻣ 240 نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ و
180 ،رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ يﻮﺘﺤﻣ ﻦﯾﺰﯿﻟ
ار هﺪﻏ
ﺪﻧﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ .
فﺮﺼﻣ 240 دﺮﺑرﺎـﮐ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 180
ﺐـﺟﻮﻣ رﺎـﺘﮑﻫ رد ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻏ رد نژوﺮﺘﯿﻧ يﺮﺜﮐاﺪﺣ بﺬﺟ .
ﻦﯿﯾﺎـﭘ رد دﻮـﮐ فﺮـﺼﻣ ﯽـﻋارز ﯽﯾارﺎﮐ رد نژوﺮـﺘﯿﻧ ﺢﻄـﺳ ﻦﯾﺮـﺗ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ،ﯽﻓﺮﺼﻣ دﻮﮐ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ و دﻮﺑ دﻮﺧ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
.
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ : ﺮﺼﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ف تﺎﻔﺻ
،ﻪﻗﺎـﺳ ﺮﻄﻗ و لﻮﻃ ﯽﻋارز
گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﻗﺎﺳ و
ﻪﺗﻮﺑ رد ﺪﻧﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ اﺮﻫﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و .
دﺮﺑرﺎﮐ 240 ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 180
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺢﻄﺳ فﺮﺼﻣ ﺎﯾ و رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺘﭘ دﻮـﮐزا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ زا ﺮﺗ
ﻪـﺠﯿﺘﻧ ﻢﯿـﺳﺎ
ﺐﺳﺎﻨﻣ دﻮﺒﻬﺑ رد ار ﯽﻔﯿﮐ تﺎﻔﺻ
بﺬـﺟ ﺪـﺻرد و ﻦﯿﻧﻮـﯿﺘﻣ يﻮـﺘﺤﻣ ،ﻦﯾﺰـﯿﻟ يﻮـﺘﺤﻣ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ يﻮـﺘﺤﻣ
ﺖﺷاد نژوﺮﺘﯿﻧ و ﺺﯿـﺼﺨﺗ ،بﺬـﺟ يور ﯽﺑﻮـﻠﻄﻣ ﺮـﺛا ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ فﺮﺼﻣ ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ،
داد نﺎﺸﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ زا بﻮﻠﻄﻣ حﻮﻄﺳ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ هﮋﯾﻮﺑ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ .
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ،ﻪﻨﯿﻣآ ﺪﯿﺳا يﻮﺘﺤﻣ ،هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ،نژوﺮﺘﯿﻧ
1 - 1 - تﺎﯿﻠﮐ
ﻣ ﻦﯿﺑ رد ﻞﺋﺎﺴ
لوا ﻪـﺟرد رد ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا و يدﺎـﺼﺘﻗا ﺮـﻈﻧ زا ﻪـﯾﺬﻐﺗ هراﻮـﻤﻫ ،نﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ
ﺮـﻫ ﺖﻓﺮـﺸﯿﭘ ﻪـﺟرد و نﺪـﻤﺗ ﺢﻄـﺳ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يﺮﺸﺑ ﻊﻣاﻮﺟ ﺖﯿﻤﻫا راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ نآ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ زا ار ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺪﻨﻫد ﯽﻣ
. ﻊـﻣاﻮﺟ رد ﻪـﯾﺬﻐﺗ ءﻮـﺳ
يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد نآ تﺪﺷ و ﺖﺳا ﺮﯿﮔاﺮﻓ ﻞﮑﺸﻣ ﮏﯾ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ
.
ﺐﯿﺳ ﯽﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ﯽﻨﯿﻣز )
Solanumtuberosum L.
( هﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﻣﺄﺗ ﯽﻠﺻا نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﯽﮑﯾ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ نﺎﻬﺟ رد ﺮﺸﺑ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ نﻮـﯿﻠﯿﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻧازور ﻪﮐ دور
هﺪـﻨﻨﮐ فﺮـﺼﻣ ﺎـﻫ رد
ﻪﻨﯿﻣز ﺎﺑ دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ
ﯽـﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ،توﺎﻔﺘﻣ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ يﺎﻫ دﺮـﯿﮔ
)
Lachman
et al., 2009
.(
ﺐﯿﺳ فﺮﺼﻣ ﻦﯾا زا ،ﺖﺳا ﺶﯾاﺰﻓا لﺎﺣ رد ﯽﻧﺎﻬﺟ رﻮﻃ ﻪﺑ نآ يﺎﻫدروآﺮﻓ و ﯽﻨﯿﻣز
زﺎـﯿﻧ ور
ﻪﻘﯿﻠﺳ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺐﯿـﺳ ﺪـﯿﻟﻮﺗ رد يروآﻮـﻧ و هﺪـﻨﻨﮐ فﺮـﺼﻣ يﺎـﻫ
دﻮـﺒﻬﺑ و ﯽـﻨﯿﻣز
ﯽﻣ ﺮﯾﺬﭘﺎﻧ بﺎﻨﺘﺟا يﺮﻣا نآ ﯽﻔﯿﮐ هﮋﯾﻮﺑ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺪﯾﺎﻤﻧ
)
Buono et al., 2009
.(
ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ ﯿﻣز
دوﺪﺣ رﻮﺸﮐ رد ﯽﻨ 99
/4 هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ .
و ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا
عﻮﻤﺠﻣ رد ناﺪﻤﻫ 9/
36 ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ زا ﺪﺻرد هداد صﺎـﺼﺘﺧا دﻮـﺧ ﻪـﺑ ار رﻮﺸﮐ ﯽﻨﯿﻣز
ﺪـﻧا
) ،يزروﺎﺸﮐ دﺎﻬﺟ ترازو ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ 1395
.(
ﺐﯿﺳ رﺎﮐ و ﺖﺸﮐ ﯽﻃ رد ﻪﮐ ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﯽـﻣ ﯽﻨﯿﻣز
دﺮـﮑﻠﻤﻋ يور ﺪـﻧاﻮﺗ
آ ﺖﯿﻔﯿﮐ و هﺪﻏ ﺮـﺻﺎﻨﻋ هﮋﯾﻮـﺑ ﺎـﻫدﻮﮐ زا لدﺎـﻌﺘﻣ و ﺐﺳﺎﻨﻣ راﺪﻘﻣ ﯽﻤﻫاﺮﻓ ،ﺪﺷﺎﺑ راﺬﮔﺮﺛا ن
يروﺮﺿ ﯽﻣNPK
ﺪﺷﺎﺑ . ﺐﯿﺳ ﺦﺳﺎﭘ نﺎـﻣز ،ﻢـﻗر ،ﺖـﯿﻌﻗﻮﻣ ﻪـﺑ ﻪﺘـﺴﺑ دﻮـﮐ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﯽﻣ دﻮﮐ عﻮﻧ و راﺪﻘﻣ و دﺮﺑرﺎﮐ ﺪﺷﺎﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
. زا كﺎـﺧ يﺰﯿﺨﻠـﺻﺎﺣ ﺐـﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ
ﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ ءﻮﺳ و اﺬﻏ دﻮﺒﻤﮐ ﯽﻠﺻا ﻞﻠﻋ ﯽ
داﺪـﻌﺗ ﯽﺘﻣﻼـﺳ ﺮـﺑ ﻢﯿﻘﺘـﺴﻣ ﺮـﺛا ﻪـﮐ دور
دراد مدﺮﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ )
Gite et al., 2010
.(
ﻢﻬﻣ ﺐﯿـﺳ ﺪـﺷر ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯾﺮﺗ ﺮﻔـﺴﻓ و ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ،نژوﺮـﺘﯿﻧ ﯽـﻨﯿﻣز
ﺖــﺳا . رد نژوﺮــﺘﯿﻧ يﻮــﺘﺤﻣ ﻦﯿــﻨﭽﻤﻫ و ﮏــﺸﺧ هدﺎــﻣ و هﺪــﻏ دﺮــﮑﻠﻤﻋ نژوﺮــﺘﯿﻧ دﻮــﮐ
ﺐﯿﺳ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار ﯽﻨﯿﻣز ﺪﻫد
)
Sharifi et al., 2007
.(
ﯽﻧﺎﻣز ﻪـﺗﻮﺑ ﻪﮐ ﺐﯿـﺳ يﺎـﻫ ﯽـﻨﯿﻣز
هﺪـﻏ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ رد نآ ،ﺪﻨﻨﮐ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﻟآ هدﺎﻣ ﻪﺑ ار تاﺮﺘﯿﻧ ﺪﻨﻧاﻮﺘﻧ ﯽـﻣ ﻊـﻤﺠﺗ ﺎـﻫ
ﺪـﺑﺎﯾ
)
Vaezzadeh and Naderidarbaghshahi, 2012
.(
هدﺎـﻣ ﺪﺻرد ،لﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يدﺎﯾز ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﻟو هدﻮﺒﻧ ﺮﺛﻮﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻪﺸﯿﻤﻫ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
ﺐﯿـﺳآ و ﮏـﺸﺧ ﺐﯿـﺳ ﯽﮔﺪـﯾد
دراد ﯽـﻨﯿﻣز )
Beukema and Vanderzaag, 2004
.(
ﻦـﯾا
نﻮـﯾ فﺮـﺼﻣ رد ﮏـﻤﮐ و تاﺮـﺘﯿﻧ يﺎﯿﺣا رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺮﺼﻨﻋ ﺖﺧﺎـﺳ رد مﻮـﯿﻧﻮﻣآ يﺎـﻫ
ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ دراد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺰﺘﻨﺳ و ﻪﻨﯿﻣآ يﺎﻫﺪﯿﺳا نژوﺮـﺘﯿﻧ ﯽﯾآرﺎـﮐ و ﺺﯿـﺼﺨﺗ ،بﺬﺟ رد
ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ )
Khan et al., 1994
.(
1 - 2 - ﺐﯿﺳ هﺎﯿﮔ ءﺎﺸﻨﻣ و ﻪﭽﺨﯾرﺎﺗ ﯽﻨﯿﻣز
ﺐﯿﺳ ﯽﻣ دﺎﯾز ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﺖﻣﺪﻗ ﺎﺑ ﻪﻟﺎﺴﮑﯾ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻨﯿﻣز ﺪﺷﺎﺑ
. ﻪﻠـﺴﻠﺳ تﺎـﻋﺎﻔﺗرا نآ ءﺎﺸﻨﻣ
ﯽــﻣ ﺎــﯿﻧد ﯽــﺑﺮﻏ هﺮــﮑﻤﯿﻧ رد وﺮــﭘ ﺎــﯾ يﻮــﯿﻟﻮﺑ رد ﺪــﻧآ لﺎــﺒﺟ ﺪــﺷﺎﺑ
. نآ ﯽــﻤﻠﻋ مﺎــﻧ
Solanumtuberosum L.
نﺎﯿﻧﺎﺠﻧدﺎﺑ هداﻮﻧﺎﺧ زا و هدﻮﺑ )
Solanaceae
( ﻪـﭙﻟود وﺰﺟ و يا
ﺎـﻫ
بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻣ
دﻮﺷ . ﺪـﯿﺋﻮﻠﭘاﺮﺘﺗﻮﺗا هﺎـﯿﮔ ﻦـﯾا ﺎـﺑ١
48 ﺖـﺳا موزﻮـﻣوﺮﮐ )
ﻪـﺟاﻮﺧ ،رﻮـﭘ 1384 ؛
Spooner et al., 2005
.(
نﺎﺘـﺳﺎﺑ ﺪﻫاﻮـﺷ ﻖﺒﻃ رد هﺎـﯿﮔ ﻦـﯾا ،ﯽـﺳﺎﻨﺷ
8000 ﻞـﺒﻗ لﺎـﺳ
ﻪﺑ ﺖﺸﮐ ﻦﯿﺗﻻ يﺎﮑﯾﺮﻣآ نﺎﯿﻣﻮﺑ ﮥﻠﯿﺳو ﯽﻣ
نآ نﺎـﯿﻣﻮﺑ و نﺎﺘـﺳﻮﭙﺧﺮﺳ ﯽﻠـﺻا ياﺬﻏ و هﺪﺷ
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ .
ﺐﯿـﺳ ،ﯽﺑﻮـﻨﺟ يﺎـﮑﯾﺮﻣآ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﯽﻀﻌﺑ رد ﻢﻫ زﻮﻨﻫ ﻪـﺑ ﯽـﻨﯿﻣز
ترﻮـﺻ
ﯽﻣ ﯽﺸﺣو ﺪﯾور
)
Spooner et al., 2005
( .
دوﺪﺣ ،شزرا ﺎﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا 250
رد ﻢﮑﻠﻣ نﺎﺟﺮﺳ ﻂﺳﻮﺗ ،ﺎﭘورا رد نآ جاور زا ﺪﻌﺑ لﺎﺳ
ﯽﻠﻌﺤﺘﻓ ﺪﻬﻋ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ نﻮﻨﮐﺎﺗ زﺎﺑﺮﯾد زا و ﺪﺷ هدروآ ناﺮﯾا ﻪﺑ هﺎﺷ
هزﻮـﺣ رﺎـﺷﺮﺳ و عﻮﻨﺘﻣ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ناﺮﯾا يزروﺎﺸﮐ .
هﮋـﯾو هﺎـﮕﯾﺎﺟ زا لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا رد يا
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ رﻮﺸﮐ .
دوﺪـﺣ رد و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو ناﺮﯾا بﺮﻏ لﺎﻤﺷ رد ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا 15
%
دراد رﺎﯿﺘﺧا رد ار ناﺮﯾا ﻞﮐ يزروﺎﺸﮐ ﯽﺿارا ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺢﻄﺳ زا )
ﯽﺑ ،مﺎﻧ 1394 .(
1 - 3 - ﺐﯿﺳ ﯽﯾاﺬﻏ شزرا و ﺖﯿﻤﻫا ﯽﻨﯿﻣز
ﺐﯿﺳ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﯽﻨﯿﻣز رﺎﻤـﺷ ﻪـﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﯽﯾاﺬﻏ شزرا ﺎﺑ ﯽﻋارز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽـﻣ دور .
ياراد هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو و ﯽﺑﺮﭼ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ،تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ يدﺎﯾز ﺮﯾدﺎﻘﻣ
ﺖـﺳا ﺎـﻫ .
ﺮـﻣا ﻦـﯾا
ﻪﺑ ﺶﻘﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺮﺸﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ رد ﯽﺋاﺰﺳ
رﻮﻃ ي ﺖﯿﻤﻫا و هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻪﮐ
ﺖﺳا ﯽﻧﺎﻬﺟ مرﺎﻬﭼ ﻪﺒﺗر رد ترذ و ﺞﻧﺮﺑ ،مﺪﻨﮔ زا ﺲﭘ ﻪﯾﺬﻐﺗ رد نآ .
ﺐﯿـﺳ ﺮـﻈﻧ زا ﯽـﻨﯿﻣز
1- Auto-Tetraploid
ﻮﺗﺮﭘ زا ﯽﮑﯾ ،يدﺎﺼﺘﻗا لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪـﺑ نﺎـﻬﺟ ﺢﻄـﺳ رد ﯽﻋارز تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗﺪﯿﻟ
رﺎﻤـﺷ
ﯽﻣ ﺮـﻫ رد ًﺎـﺒﯾﺮﻘﺗ و هﺪـﺷ ﺖـﺸﮐ نﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد ﯽﻋارز ﯽﺿارا زا ﯽﻌﯿﺳو سﺎﯿﻘﻣ رد و دور
ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ مﺪﻨﮔ و ﺞﻧﺮﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ود زا ﺶﯿﺑ رﺎﺘﮑﻫ هﺪـﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ يژﺮﻧا ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
ﻼﻏ زا ﻪﮐ ﺖﺳا يژﺮﻧا ﺮﺑاﺮﺑ ود زا ﺶﯿﺑ يﺮﻟﺎﮐ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ نآ لﻮﺼﺤﻣ زا ﺞﻧﺮﺑ و مﺪﻨﮔ ﺪﻨﻧﺎﻣ ت
ﯽﻣ ﺐﺴﮐ دﻮﺷ
. ﺐﯿﺳ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد يﺬـﻐﻣ ﺮـﺻﺎﻨﻋ زا ﯽﻨﻏ لﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﺐﯿﺳ ﯽﻣ لدﺎﻌﺘﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﮏﯾ ﯽﻨﯿﻣز ﺷﺎﺑ
ﯽـﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ داﻮﻣ ،ﻻﺎﺑ يژﺮﻧا يوﺎﺣ و ﺪ ﺎـﺑ
ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ،ﻻﺎﺑ يا
ﯽﻣ يروﺮﺿ ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ و ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ
)
Mehdi et al., 2008
.(
ﺐﯿﺳ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ زا ﯽﺑﻮﺧ ﻊﺒﻨﻣ ﯽﻨﯿﻣز ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ،ﺎﻫ
ﯽﻧﺪـﻌﻣ داﻮـﻣ و فﺎﯿﻟا ،ث ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ،
ﯽـﻣ ﻦﯿﯾﺎـﭘ ﯽـﺑﺮﭼ ياراد و هدﻮـﺑ ﺪـﺷﺎﺑ
)
Navarre et al., 2009
( . هﺪـﻏ زا مﺮـﮔ ﺪـﺻ ﺮـﻫ
ﺐﯿﺳ يوﺎﺣ هﺪﺷ هﺪﻨﮐ ﺖﺳﻮﭘ ﯽﻨﯿﻣز 8/
79 ،بآ مﺮﮔ 76
،يﺮﻟﺎـﮐ 1/
2 ،ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ مﺮـﮔ 1/
0
،ﯽـﺑﺮﭼ مﺮﮔ 1/
17 ،تارﺪـﯿﻫﻮﺑﺮﮐ مﺮـﮔ 5/
0 و فﺎـﯿﻟا مﺮـﮔ 9/
0 ﯽـﻣ ﺮﺘـﺴﮐﺎﺧ مﺮـﮔ ،ﺪـﺷﺎﺑ
ﺐﯿﺳ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﯽﺧﺮﺑ و يﺬﻐﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا يﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﻨﯿﻣز
ﯽﻣ ﺎﻫ ﻪـﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ يرﻮـﻃ
ﻪـﮐ
يوﺎﺣ نآ 1/
0 ﯽﻠﯿﻣ ،ﻦﯿﻣﺎﯿﺗ مﺮﮔ 4/
0 ﯽﻠﯿﻣ ،ﻦﯾوﻼﻓﻮﺒﯾر مﺮﮔ 5/
1 ﯽـﻠﯿﻣ و ﻦﯿـﺳﺎﯿﻧ مﺮـﮔ 20
ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯿﺑرﻮﮑﺳآ ﺪﯿﺳا مﺮﮔ ﯽﻣ ﺰﯿﻧ٢
ﺪﺷﺎﺑ )
Hasan, 2003
.(
ﯾو عاﻮﻧا دﻮﺟو ﻦﯿﻣﺎﺘ
هﮋـﯾو ﻪـﺑ ﺎﻫ
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو )C
راﺪﻘﻣ ﻪﺑ 15
ﯽﻠﯿﻣ مﺮـﮔ ﺪﺻ رد مﺮﮔ (
ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ و حﻼـﻣا ﺮـﮕﯾد ﺎـﺑ هاﺮـﻤﻫ يﺎـﻫ
ﺐﯿﺳ رد يروﺮﺿ زا رﺎـﺷﺮﺳ و شزرا ﺎـﺑ ﯽﯾاﺬـﻏ هدﺎـﻣ ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ار نآ فﺮﺼﻣ ،ﯽﻨﯿﻣز
ﻪﺑ ،ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺞﯾار نﺎﻬﺟ رد تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ يرﻮﻃ
ﻪﮐ 2/
5 % ﺖـﯿﻌﻤﺟ ﻪـﻧازور ﯽﻓﺮـﺼﻣ يژﺮـﻧا
ﺐﯿﺳ زا نﺎﻬﺟ ﻣز
ﯽﻣ ﻦﯿﻣﺎﺗ ﯽﻨﯿ دﻮـﺷ
) ،ﻊـﻣﻻ و رﻮﭘﺎـﺳرﺎﭘ 1383
.(
ﻪﻧاﺮـﺳ فﺮـﺼﻣ ﻂـﺳﻮﺘﻣ
ﺐﯿﺳ زا ﺶﯿﺑ رﻮﺸﮐ رد ﯽﻨﯿﻣز 35
ﺶﯾاﺰـﻓا لﺎـﺣ رد زور ﻪـﺑ زور نآ فﺮﺼﻣ و هدﻮﺑ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﯽﻧاﺮﮔ و ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺪﺷر ﻪﺑ ور ﺪﻧور ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺖﺳا بﺎﻨﺘﺟا لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا ﺖﺳا ﺮﯾﺬﭘﺎﻧ
) و ﯽﻋاﺰﺧ ،يﺪﺷرا
1387 (.
1 - 4 - نﺎﻬﺟ و ناﺮﯾا رد ﺖﺸﮐﺮﯾز ﺢﻄﺳ و ﺪﯿﻟﻮﺗ رﺎﻣآ
ﯽﻧﺎﻬﺟ رﺎﺑ و راﻮﺧ نﺎﻣزﺎﺳ رﺎﻣآ ﻦﯾﺮﺧآ )
FAO, 2016
( رد ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺢﻄﺳ
دوﺪـﺣ ﺎﯿﻧد 19098328
دوﺪـﺣ راﺪـﻘﻣ ﻦـﯾا زا ﻪـﮐ ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ رﺎـﺘﮑﻫ 381682144
ﻦـﺗ
ﯽﻣ ﺖﺷادﺮﺑ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ دﻮﺷ
ﺮﺑاﺮﺑ 199851 رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
) دوﺪﺣ 20 رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ (
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . هﺪﻤﻋ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻦﯾﺮﺗ
2Ascorbic acid
ﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ تﻻﺎـﯾا ،ﺪـﻨﻫ ،ﻪﯿـﺳور نﻮﯿﺳارﺪﻓ ،ﻦﯿﭼ ﻞﻣﺎﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ نﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد ه
ﯽﻧﺎـﻣور و ﻪـﯿﮐﺮﺗ ،ادﺎـﻧﺎﮐ ،نﺎﺘـﺴﻠﮕﻧا ،ﺪـﻨﻠﻫ ،سورﻼـﺑ ،نﺎـﻤﻟآ ،نﺎﺘـﺴﻬﻟ ،ﻦﯾاﺮـﮐوا ،هﺪﺤﺘﻣ ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﻈﻧ زا ناﺮﯾا و ﺪـﻨﻫ ،ﻦﯿـﭼ يﺎﻫرﻮـﺸﮐ زا ﺲـﭘ ﺎﯿﺳآ ﺢﻄﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز
نﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد و مرﺎﻬﭼ هﺎﮕﯾﺎﺟ رد شدﻼﮕﻨﺑ ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻢﻫدﺰﻧﺎﺷ هﺎﮕﯾﺎﺟ رد
راﺮـﻗ ﯽـﻨﯿﻣز
دراد . ،ﺪـﻨﻫ ،ﻦﯿـﭼ ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ نﺎـﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد لﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا هﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﻤﻋ يﺎﻫرﻮﺸﮐ
ﯽﻣ ﯽﯾﺎﭘورا يﺎﻫرﻮﺸﮐ و ﺎﮑﯾﺮﻣآ هﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﯾا ،ﻦﯾاﺮﮐوا ،ﻪﯿﺳور ﺪﺷﺎﺑ
)
FAO, 2016
.(
1 - 4 - 1 - رﻮﺸﮐ ﺖﺷادﺮﺑ ﺢﻄﺳ
ﻪـﺑ ﻪـﺘﻓﺎﯾ رﺎـﺸﺘﻧا يزروﺎﺸﮐ ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ ﻦﯾﺮﺧآ ﻪﻠﯿـﺳو
يزروﺎـﺸﮐ دﺎـﻬﺟ ترازو )
ﻪـﻣﺎﻧرﺎﻣآ
،يزروﺎــﺸﮐ ترازو 1395
( ﺐﯿــﺳ ﺖــﺷادﺮﺑ ﺢﻄــﺳ ﯽــﻋارز لﺎــﺳ رد رﻮــﺸﮐ ﯽــﻨﯿﻣز
94 -
139321 /
160 ﻪـﮐ هﺪﺷ دروآﺮﺑ رﺎﺘﮑﻫ راﺰﻫ لدﺎـﻌﻣ
41 /1 ﺖـﺷادﺮﺑ ﺢﻄـﺳ ﻞـﮐ زا ﺪـﺻرد
و ﯽﻋارز تﻻﻮﺼﺤﻣ 9/
30 ﯽﻣ تﺎﺠﯾﺰﺒﺳ ﺖﺷادﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻞﮐ زا ﺪﺻرد و ﺪﺷﺎﺑ
44 / 99 ﺪـﺻرد
و ﯽﺑآ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﯽﺿارا نآ ﺖـﺳا هدﻮﺑ ﻢﯾد ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﯽﺿارا ﺖﺷادﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﻢﻫ ﻪﯿﻘﺑ
) ﻪـﻣﺎﻧرﺎﻣآ
،يزروﺎﺸﮐ ترازو 1395
.(
ﺎﺑ ناﺪﻤﻫ نﺎﺘﺳا 31
/ 16 ﺐﯿﺳ ﺖﺷادﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺪﺻرد راﺮـﻗ ﺖـﺴﺨﻧ مﺎﻘﻣ رد رﻮﺸﮐ ﯽﻨﯿﻣز
دراد . نﺎﺘﺳا ﺎﺑ ﻞﯿﺑدرا يﺎﻫ 93
/ 13 ﺎﺑ نﺎﻬﻔﺻا ، 67
/7 ﺎﺑ ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ ، 43
/6 نﺎﺘـﺳدﺮﮐ و
ﺎﺑ 31 /6 ﺐﯿﺳ ﺖﺷادﺮﺑ ﺢﻄﺳ زا ﺪﺻرد مﺎﻘﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﻪـﺑ ار رﻮـﺸﮐ ﻢﺠﻨﭘ ﺎﺗ مود يﺎﻫ
ﺪــﻧا هداد صﺎــﺼﺘﺧا دﻮــﺧ .
ًﺎــﻌﻤﺟ رﻮــﺑﺰﻣ نﺎﺘــﺳا ﺞﻨــﭘ 94
/ 50 ﺖــﺷادﺮﺑ ﺢﻄــﺳ زا ﺪــﺻرد
ﺐﯿﺳ و ﺪﻨﺘـﺴﻫ اراد ار رﻮـﺸﮐ ﻞـﮐ ﯽﻨﯿﻣز 06
/ 49 نﺎﺘـﺳا ﺮﯾﺎـﺳ رد ﺢﻄـﺳ ﻪـﯿﻘﺑ ﺪـﺻرد ﺎـﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ .
نﺎﺘﺳا زﺮﺒﻟا ﻦﺘﺷاد ﺎﺑ 35
ﺎﺘﮑﻫ ﺐﯿـﺳ ﺢﻄـﺳ ر ﺢﻄـﺳ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ ﯽـﻨﯿﻣز
ﺐﯿﺳ ﺖﺷادﺮﺑ ﺖـﺳا هداد صﺎـﺼﺘﺧا دﻮـﺧ ﻪﺑ ار رﻮﺸﮐ ﯽﻨﯿﻣز
) ،يزروﺎـﺸﮐ ترازو ﻪـﻣﺎﻧرﺎﻣآ
1395 (.
1 - 4 - 2 - ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ
ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ دوﺪﺣ رﻮﺸﮐ رد ﯽﻨﯿﻣز
14 /5 لدﺎـﻌﻣ ﻪـﮐ هﺪـﺷ دروآﺮـﺑ ﻦـﺗ نﻮـﯿﻠﯿﻣ
67 /6 و ﯽــﻋارز تﻻﻮــﺼﺤﻣ ﺪــﯿﻟﻮﺗ ناﺰــﯿﻣ زا ﺪــﺻرد 65
/ 29 ﻣ ﻞــﮐ زا ﺪــﺻرد ﺪــﯿﻟﻮﺗ ناﺰــﯿ
ﯽﻣ تﺎﺠﯾﺰﺒﺳ و ﺪﺷﺎﺑ
77 / 99 ﺖﺳا ﯽﺑآ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﯽﺿارا نآ ﺪﺻرد .
ﻦﺘـﺷاد ﺎـﺑ ناﺪﻤﻫ نﺎﺘﺳا
05 / 19 ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ زا ﺪﺻرد دﻮـﺧ ﻪـﺑ ار لﻮـﺼﺤﻣ ﻦـﯾا ﺪـﯿﻟﻮﺗ رد لوا مﺎـﻘﻣ رﻮـﺸﮐ ﯽﻨﯿﻣز
نﺎﺘﺳا و هداد صﺎﺼﺘﺧا ﺎﺑ ﻞﯿﺑدرا يﺎﻫ
92 / 14 ﺎﺑ نﺎﻬﻔﺻا ، 37
/7 ﺎـﺑ ﯽﻗﺮﺷ نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ ، 65
/6
،
نﺎﻣﺮﮐ نﺎﺘﺳا بﻮﻨﺟ ﺎﺑ
26 /6 و ﺎﺑ نﺎﺘﺳدﺮﮐ 19
/6 ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ زا ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ رﻮـﺸﮐ ﯽـﻨﯿﻣز
ﺪﻧا هدﺮﮐ ﺐﺴﮐ ار ﻢﺸﺷ ﺎﺗ مود يﺎﻫ ﻪﺒﺗر .
ًﺎﻌﻤﺟ رﻮﺑﺰﻣ نﺎﺘﺳا ﺶﺷ 46
/ 60 ﺪـﯿﻟﻮﺗ زا ﺪـﺻرد
ﺐﯿﺳ ﺪﻧا هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار رﻮﺸﮐ ﯽﻨﯿﻣز .
نﺎﺘﺳا زﺮﺒﻟا ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﺎـﺑ 472
ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ ﻦـﺗ
ﺐﯿﺳ هﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ رﻮﺸﮐ ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﺷﺎﺑ ) ،يزروﺎﺸﮐ ترازو ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ 1395
(.
1 - 4 - 3 - ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺐﯿﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ رﻮـﺸﮐ ﯽـﺑآ ﺖـﺸﮐ ﺎـﺑ ﯽﺿارا رد ﯽﻨﯿﻣز
3/
32191 رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ﻢﯾد ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﯽﺿارا رد و رﺎﺘﮑﻫ 9/
13264 ﯽﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺪﺷﺎﺑ
. ﺎـﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ نﺎﺘﺳا
دﺮـﮑﻠﻤﻋ 4/
38140 و ﻦﯾﺮﺘــﺸﯿﺑ رﺎــﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮــﻠﯿﮐ دﺮــﮑﻠﻤﻋ ﺎــﺑ زﺮــﺒﻟا نﺎﺘــﺳا
8/
13372
ﺐﯿﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ اراد ار رﻮﺸﮐ ﯽﺑآ ﯽﻨﯿﻣز
. نﺎﺘﺳا ناﺮﻬﺗ ﺎـﺑ
دﺮﮑﻠﻤﻋ 3/
17595 دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺎـﺑ نﻼﯿـﮔ نﺎﺘـﺳا و ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ رﺎـﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 6/
12251
ﺐﯿـﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺪـﻧراد ار رﻮـﺸﮐ ﻢـﯾد ﯽـﻨﯿﻣز
) ازو ﻪـﻣﺎﻧرﺎﻣآ تر
،يزروﺎﺸﮐ 1395
.(
تﺪﻣ ﺎﺗ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ﺐﯿﺳ ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ار ﺖﺴﺨﻧ ﻪﺒﺗر ﺎﻫ
صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﺎﻣا ،دﻮﺑ هداد ﺪﻨﭼ ﯽﻃ
ﯽﺸﯿﭘ ﺎﺑ ناﺪﻤﻫ نﺎﺘﺳا ﺮﯿﺧا لﺎﺳ ﺖـﺴﺨﻧ ﻪﺒﺗر ،نﺎﺘﺳا ﻦﯾا زا ﻦﺘﻓﺮﮔ
ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ار ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا و دراد رﻮﺸﮐ رد ﯽﻨﯿﻣز
. ﺎـﺑ
هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ مﺎﺠﻧا ﺖﮐﺮﺷ و ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐاﺮﻣ ﻪﮐ يا
نﺎﺘـﺳا ﺢﻄـﺳ رد ﯽـﺻﻮﺼﺧ يﺎـﻫ
ﯽﻣ ترﻮﺻ ﻞﯿﺑدرا دﺮﯿﮔ
هﺮﻬﺑ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا رﺎﻈﺘﻧا ، ﺪـﺣاو رد لﻮـﺼﺤﻣ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا و يرو
دراد دﻮﺟو نآ ﺖﯿﻔﯿﮐ ءﺎﻘﺗرا و ﻆﻔﺣ ﺎﺑ ﺢﻄﺳ )
،يزروﺎﺸﮐ ترازو ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ 1395
(.
لوﺪﺟ 1 - 1 - ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ ،ﺢﻄﺳ دروآﺮﺑ ﺐﯿﺳ لﻮﺼﺤﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻂﺳﻮﺘﻣ و
ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﯽﻋارز لﺎﺳ رد نﺎﺘﺳا ﮏﯿﮑﻔﺗ 95
- 1394 ) ﺪﺣاو : مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ و ﻦﺗ ،رﺎﺘﮑﻫ ) (
دﺎﻬﺟ ترازو ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ
يزروﺎﺸﮐ (
ﻞﮑﺷ 1 - 1 - نﺎﺘﺳا رد ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﺢﻄﺳ ﻊﯾزﻮﺗ ﺪﺻرد ﯽﻋارز لﺎﺳ رﻮﺸﮐ يﺎﻫ
93 - 1392
) ،يزروﺎﺸﮐ دﺎﻬﺟ ترازو ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ 1395
(
ﻞﮑﺷ 1 - 2 - نﺎﺘﺳا رد ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ ﻊﯾزﻮﺗ ﺪﺻرد لﺎﺳ رﻮﺸﮐ يﺎﻫ
ﯽﻋارز 93 - 1392 ) ،يزروﺎﺸﮐ دﺎﻬﺟ ترازو ﻪﻣﺎﻧرﺎﻣآ 1395
(
1 - 5 - يژﻮﻟﻮﮐا ﺐﯿﺳ
ﯽﻨﯿﻣز
ﺐﯿـﺳ ﯽــﻨﯿﻣز ﻪــﻨﻣاد رد ﻂﯿــﺤﻣ رد ﻢــﻫ و هدﻮـﺑ رﺎﮔزﺎــﺳ اﻮــﻫ و بآ زا ﯽﻌﯿـﺳو ي
يﺎــﻫ
ﺎﺗ تﺎﻋﺎﻔﺗرا رد لﺪﺘﻌﻣ ﻢﻫ و يﺮﯿﺴﻣﺮﮔ 4000
ار ﺪـﯿﻟﻮﺗ و ﺖـﺸﮐ ﺖـﯿﻠﺑﺎﻗ ﺎﯾرد ﺢﻄﺳ زا ﺮﺘﻣ
دراد ) ،ﯽﻧازرا 1383 (.
ﺐﯿﺳ مﺮﮔ ﯽﺣاﻮﻧ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﺳودﺎﻣﺮﺳ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﯽﻨﯿﻣز )
نﺎﺘﺳزﻮﺧ ﻞﺜﻣ (
و ﺰﯿﯾﺎـﭘ رد
ﻪﺘﺷﺎﮐ رﺎﻬﺑ رد دﺮﺳ ﯽﺣاﻮﻧ رد ﯽﻣ
دﻮﺷ . ﺐﯿﺳ ﺪﺷر ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﯽﻣ ﻞﺻﺎﺣ ﯽﺣاﻮﻧ رد ﯽﻨﯿﻣز
دﻮـﺷ
ﺐﯿـﺳ ﺪـﺷر ﻞـﺼﻓ هﺎـﻣ ﻦﯾﺮـﺘﻣﺮﮔ ﯽﯾاﻮـﻫ تراﺮـﺣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﮐ دوﺪـﺣ ﯽـﻨﯿﻣز
25 ﻪـﺟرد
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﺎﯾ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ .
كﺎﺧ رد هﺪﻏ ﺪﺷر زا ﺮﺘﻣﺮﮔ يﺎﻫ
20 ﻪﺘـﺸﮔ ﺪﻨﮐ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﮥﺟرد
تراﺮﺣ رد و 30
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽﻣ ﻒﻗﻮﺘﻣ ًﻼﻣﺎﮐ داﺮﮔ
ددﺮـﮔ . ﭘ ﻦـﯾا ﺖـﻠﻋ ندﻮـﺑ ﺮﺗﻻﺎـﺑ هﺪـﯾﺪ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﯽﺴﻔﻨﺗ فﺮﺼﻣ ﯽﻣ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) ﻪﺟاﻮﺧ ،رﻮﭘ 1370 .(
ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ زور لﻮﻃ ﺐﯿﺳ ﺪﺷر ﺮﺑ يا
ﯽﻣ ﯽﻨﯿﻣز دراﺬﮔ
. ،هﺎـﺗﻮﮐ زور ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ
نﻮﻟﻮﺘﺳا ،هﺪﺷ عوﺮﺷ ﺮﺗدوز هﺪﻏ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﯽـﻣ ﮏـﭼﻮﮐ گﺮـﺑ و خﺎـﺷ و هﺎﺗﻮﮐ ﺎﻫ
ﺪـﻧﺎﻣ . ﺖـﺤﺗ
ﺑ يﺎﻫزور ﻂﯾاﺮﺷ ﻮﻟﻮﺘﺳا ،هﺪﺷ عوﺮﺷ ﺮﺗﺮﯾد هﺪﻏ ﻞﯿﮑﺸﺗ ،ﺪﻨﻠ
ﻞﯾﻮﻃ ﺎﻬﻧ گﺮـﺑ و خﺎﺷ ﺪﺷر و ﺮﺗ
ﺖﺳا ﺮﺗدﺎﯾز )
،ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ و ﯽﯾﺎﺿر 1375
.(
ﺐﯿﺳ نآ يرﺎـﮑﻤﯾد و ﺖﺳا ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ ﺪﺷر ةرود ﯽﻃ ﯽﺘﺧاﻮﻨﮑﯾ و ﯽﻓﺎﮐ ﺖﺑﻮﻃر ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ناﺪﻨﭼ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﺰﯿﻣآ
. كﺎﺧ ﺐﯿـﺳ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺖﻓﺎﺑ ياراد يﺎﻫ ﯽـﻨﯿﻣز
بﻮﻠﻄﻣ ﺐﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺖﺳا ﻪﻤﯿﻧ يﺎﻬﮐﺎﺧ رد ﯽﻨﯿﻣز
نﺎﻤﺘﺧﺎـﺳ دﻮـﺟو طﺮـﺷ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻦﯿﮕﻨﺳ
ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺖﺷﺎﮐ ﺐﺳﺎﻨﻣ شور يﺮﯿﮔرﺎﮑﺑ و بﻮﺧ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺰﯿﻣآ
. كﺎﺧ ﺎﺑ رورﺎﺑ و ﻖﯿﻤﻋ يﺎﻫ
رﺎﯿـﺴﺑ يﺪﯿـﺳا ﯽـﻤﮐ ﺎـﺗ ﯽﺜﻨﺧ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا و بﻮﺧ ﯽﺸﮑﻫز ،ﯽﻟﺎﻋ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ و ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺳا ﺐﺳﺎﻨﻣ .
ﺐﯿﺳ ﺣ كﺎﺧ يرﻮﺷ و ﯽﮑﺸﺧ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز ﯽﻣ سﺎﺴ
ﺪﺷﺎﺑ ) ﻪﺟاﻮﺧ ،رﻮﭘ 1370 (.
2 - ﻧﺎﺒﻣ ﯽ ﭘ و ﯿ ﺸ ﯿ ﻪﻨ ﻘﺤﺗ ﯿ
ﻖ
2 - 1 - هﺎﯿﮔ ﺖﯿﻤﻫا ﺐﯿﺳ
ﯽﻨﯿﻣز
ﺐﯿﺳ ،ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز
)
Solanumtuberosum L.
( ﺞﻧﺮـﺑ و ترذ ،مﺪـﻨﮔ زا ﺪـﻌﺑ
دﻮـﺷ ﯽـﻣ بﻮـﺴﺤﻣ ﺖﯿﻤﻫاﺮﭘ ﯽﻋارز هﺎﯿﮔ ﻦﯿﻣرﺎﻬﭼ .
زا ﺶﯿـﺑ ﻪـﺑ نآ ﻪﻧﺎﯿﻟﺎـﺳ ﺪـﯿﻟﻮﺗ 314
زا ﺶﯿــﺑ نآ ﺖــﺸﮐﺮﯾز ﺢﻄــﺳ و ﺪــﺳر ﯽــﻣ ﻦــﺗ نﻮــﯿﻠﯿﻣ 18
ﯽــﻣ رﺎــﺘﮑﻫ نﻮــﯿﻠﯿﻣ ﺪــﺷﺎﺑ
)
Arslanoglu et al., 2011
.(
ﺳ يرﺎﺠﺗ شزرا ﺐﯿ
ﯽﻧﺎﻣز ،ﯽﻨﯿﻣز ﻞﯾﺪـﺒﺗ ﯽﮐارﻮﺧ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﯽﻃ نآ ﻪﮐ
نﺎﺳآ نآ فﺮﺼﻣ هﻮﺤﻧ ﺺﺧﻻﺎﺑ و ﺮﻫﺎﻇ ،هﺰﻣ ،ﻢﻌﻃ ﺮﻈﻧ زا و هﺪﺷ ﯽﻣ ﺮﺗ
ﻞـﺑﺎﻗ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ،دﻮﺷ
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻬﺟﻮﺗ ﺪﺑﺎﯾ
)
Kirkman, 2007
.(
ﺐﯿـﺳ فﺮﺼﻣ لﺎـﺣ رد يﺎﻫرﻮـﺸﮐ رد ﯽـﻨﯿﻣز
ﻟﻮﺗ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻪﻫد ﯽﻃ و ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺐﯿـﺳ ﯽﻧﺎـﻬﺟ ﺪـﯿ
رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﯽـﻨﯿﻣز
ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 5/
4 ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﺻرد .
ﯽﻣ هدز ﻦﯿﻤﺨﺗ ﻪـﮐ دﻮـﺷ
زا نآ ﯽﻧﺎﻬﺟ فﺮﺼﻣ 13
لﺎﺳ رد نﺎﻬﺟ رد ﻞﮐ ﯽﻓﺮﺼﻣ ياﺬﻏ رد ﺪﺻرد 2002
ﻢﻬﺳ ﻪﺑ 18
لﺎﺳ رد ﻞﮐ ﯽﻓﺮﺼﻣ ياﺬﻏ زا ﺪﺻرد 2020
ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا )
Kirkman, 2007
.(
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﺐﯿﺳ
ﯽﻣ ﯽﻨﯿﻣز ﺎﺗ ﺪﻧاﻮﺗ
50 ﺪﺳﺮﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ )
Joshi et al., 2009
.(
2 - 2 - ﺐﯿﺳ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺛا ﯽﻨﯿﻣز
ﺐﯿـﺳ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻤﻬﻣ تاﺮﺛا دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺪـﻧراد ﯽـﻨﯿﻣز
)
Leytem and
Westermann, 2005
( . ﺐﯿﺳ ،ﯽﻓﺮﺼﻣ يﺎﻫدﻮﮐ نﺎﯿﻣ رد ﯾﻻﺎﺑ زﺎﯿﻧ ﯽﻨﯿﻣز
ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ ﻪﺑ ﯽ
دراد )
Ayalew and Beyene, 2011
.(
ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﺧﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﺮﺑرﺎﮐ ،ﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ رد ﺮﯿﮔرد يﺎﻫ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ لﺎﻘﺘﻧا رد و دزﺎﺳ ﯽﻣ لﺎﻌﻓ ار ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ و تراﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﺎـﻫ گﺮﺑ زا ﺎﻫ
ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ نآ لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ،ﺖﺳا ﯽﺳرﺮﺑ ،ﮏـﯾﺮﺤﺗ ار ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ ﺖﺧﺎـﺳ ،ﻪـﺘﺨﯿﮕﻧاﺮﺑ ار ﺎـﻫ
ﻪـﻧزور نﺪـﺷ ﻪﺘﺴﺑ و زﺎﺑ ،ﯽﻧﺎﺒﯿﺘﺸﭘ ار يﺰﻤﺳا ﻢﯿﻈﻨﺗ ،دﻮﺒﻬﺑ ار ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ رد و ﻢﯿـﻈﻨﺗ ار ﺎـﻫ
ﯽﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﺮﺻﺎﻨﻋ لﺎﻘﺘﻧا و ﻞﻘﻧ ﺪﻨﮐ
)
Mengle, 2007
.(
ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﺐﯿﺳ
ﯽﻨﯿﻣز ﯽﻠﺻا نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺼﻨﻋ ، ﺤﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽـﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ دوﺪ ،دور
نازروﺎﺸﮐ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﯿﺳو ﺢﻄﺳ رد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺮﺼﻨﻋ ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ﯽﻣ راﺮﻗ دﺮﯿﮔ )
Semenov et al., 2007
.(
ﺐﯿﺳ هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ ﻪﮑﻨﯾا دﻮﺟو ﺎﺑ ﯽﻓﺮﻃ زا ﻪـﺑ ﯽـﻨﯿﻣز
ﺖـﺳا ﺮﻔـﺴﻓ و نژوﺮـﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ )
Bansal and Trehan, 2011
(،
ﺖـﺸﮐ ﺎـﺑ
ﯽﻣ ترﻮﺻ ﯽﺣاﻮﻧ ﯽﺧﺮﺑ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ نوﺪﺑ هﺎﮔ و ﻦﯿﯾﺎﭘ فﺮﺼﻣ ﺮـﻣا ﻦـﯾا ﻪﮐ دﺮﯿﮔ
ﯽﻣ ﺐﯿﺳ رد نآ ﺖﯿﻔﯿﮐ و هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ددﺮﮔ ﯽﻨﯿﻣز
. تﺎﯾﺮﻈﻧ سﺎﺳاﺮﺑ
نارﺎﮑﻤﻫ و اﻮﮔﻼﺑ )
Blagva et al., 2004
( ﺐﯿﺳ ،ﺖﺳا ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ هﺪﻨﻫد ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻨﯿﻣز
زا ﺶﯿﺑ نآ اﺮﯾز 5/
1 و نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺑاﺮﺑ 4
ﯽـﻣ بﺬـﺟ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ،ﺮﻔﺴﻓ ﺮﺑاﺮﺑ ﺪـﻨﮐ
. يور ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ
ﯽـﻣ راﺬـﮔﺮﺛا تارﺪـﯿﻫﻮﺑﺮﮐ هﺮﯿﺧذ و لﺎﻘﺘﻧا ،ﯽﺋﺎﺠﺑﺎﺟ ،ﺰﺘﻨﺳ ﺶﻨـﺗ ﺮـﺑ ﻪـﺒﻠﻏ ياﺮـﺑ و ﺪـﺷﺎﺑ
تراﺮﺣ ﻪﺟرد ،ﯽﮑﺸﺧ ﻪﺗﻮﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا و ﻻﺎﺑ و ﻦﯿﯾﺎﭘ يﺎﻫ
يرﺎـﻤﯿﺑ ﻪـﺑ ﺎـﻫ هﺎـﯿﮔ ﻪـﺑ ﺎـﻫ
ﯽﻣ ﮏﻤﮐ ﺪﻨﮐ
)
Ebert, 2009
.(
ﯽﻤﻬﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﺐﯿـﺳ لﻮـﺼﺤﻣ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا رد يدﺎﯾز ﺶﻘﻧ ﻪﮐ
ﯽـﻨﯿﻣز
نژوﺮﺘﯿﻧ يﺎﻫدﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ،دراد ﺖـﺳا راد
. ﺪـﺷر ﻞـﺼﻓ ﻞـﯾاوا رد نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮـﺒﻤﮐ
ﯽﻣ ﺐﯿﺳ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ هﺪـﻏ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﺮـﺑ ﯽﺋﻮـﺳ ﺮﯿﺛﺎـﺗ و هﺪـﺷ ﯽﻨﯿﻣز
يﺪـﻨﺑ
ﺐﯿﺳ ﺶﻫﺎـﮐ ار لﻮﺼﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻖﯾﺮﻃ ﻦﯾا زا و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﯽﻨﯿﻣز ﺪـﻫد
. ﺮـﮕﯾد فﺮـﻃ زا
ﻞﯿﮑـﺸﺗ و هدﻮﻤﻧ ﮏﯾﺮﺤﺗ ار ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﯽﺸﯾور ﺪﺷر ﺰﯿﻧ راد نژوﺮﺘﯿﻧ يﺎﻫدﻮﮐ دﺎﯾز فﺮﺼﻣ هﺪﻏ هﺪﻏ نﺪﺷﺮﭘ هرود و ﺎﻫ ﯽـﻣ لﻮـﺼﺤﻣ ﯽـﺳرﺮﯾد ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ و ﻪﺘﺧاﺪﻧا ﺮﯿﺧﺎﺗ ﻪﺑ ار ﺎﻫ
ددﺮـﮔ
) نادﺰﯾ ،ﺖﺳود 1382 .(
ﺐﯿﺳ ،لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﯾاﺬـﻏ ﺮـﺼﻨﻋ ﺮـﻫ زا ﺶﯿـﺑ ار ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﯽﻨﯿﻣز
بﺬﺟ ﺮﮕﯾد ﺪﻨﮐ ﯽﻣ
)
Horneck and Rosen, 2008
.(
ﺐﯿـﺳ ﻮـﻤﻧ و ﺪﺷر ﻪﻨﯾﺰﻫ ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ ﮏﯾ بﻮﻠﻄﻣ يدﻮﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ راﺮﻘﺘﺳا و ﯽـﻨﯿﻣز
ﺖﺳا ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز ﯽﮔﺪﻨﯾﻻآ )
Belanger et al., 2002
( . و هﺪـﻏ دﺮـﮑﻠﻤﻋ نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮـﮐ
ﺐﯿﺳ يﺎﻫ ﻪﺗﻮﺑ رد ار نژوﺮﺘﯿﻧ يﻮﺘﺤﻣ و ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﯽـﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﯿﻣز
ﺪـﻫد )
Sharifi et
al., 2007
.(
يوﺮﺴﺧ نارﺎﮑﻤﻫ و ﺮﻓ )
1387 ( ﺐﯿـﺳ هﺪـﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺮﺗ نزو ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﯽـﻨﯿﻣز
فﺮـﺼﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا مﺎـﮕﻨﻫ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﯽﻟو ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
دﻮﻤﻨﻧ ﺖﯿﻌﺒﺗ ﯽﺸﻫﺎﮐ ﺎﯾ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﯽﻠﮐ يﻮﮕﻟا ﮏﯾ زا ﻪﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ .
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﺮﺑرﺎﮐ ﺳ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر يور راد
ﺐﯿ دراد ﻞـﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ و هﺪﻏ نزو ،ﯽﻨﯿﻣز
)
Jasim et al., 2013
.(
هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﯽﺧﺮﺑ ﺐﯿﺳ يﺎﻫ
ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد ار ﯽﻨﯿﻣز
هدﺮﮐ شراﺰﮔ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻧا
. هﺪﻏ هزاﺪﻧا ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﯽـﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار ﺎﻫ
ﺎـﻣا ﺪـﻫد
هﺪﻏ داﺪﻌﺗ يور يﺮﯿﺛﺎﺗ دراﺪﻧ ﺎﻫ
)
Singh and Lal, 2012
(،
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ هﺪـﻏ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا ،
ﯽﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ فﺮﺼﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد هﺪـﻏ دﺮـﮑﻠﻤﻋ و داﺪـﻌﺗ ﺶﯾاﺰـﻓا زا ﯽﺷﺎﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
هزاﺪـﻧا ﺎـﺑ يﺎـﻫ
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﮔرﺰﺑ .
نارﺎﮑﻤﻫ و كﻮﻟﻮﭘ )
Pulok et al., 2016
( ،ﺮﻔـﺻ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ
100 ، 125 و 150 ﺐﯿﺳ هﺎﯿﮔ يور مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ اﺪـﻧا ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ،ﯽﻨﯿﻣز
هﺪـﻏ هز زا ﺎـﻫ
فﺮﺼﻣ 150 دﺮﺑرﺎـﮐ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ ،ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 125
مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ داﺪﻌﺗ ﺮﺜﮐاﺪﺣ رﺎﺘﮑﻫ رد سﺎﺘﭘ ﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ ار ﯽﻨﯿﻣز
.
نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﻨﺣ لﺪﺒﻋ )
Abdul Hannan et al., 2011
( ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ ﺮﺛا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ
ﺐﯿﺳ ﯽﻔﯿﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ فﺮـﺼﻣ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ نﺎﺘﺴﮐﺎﭘ رد ﯽﻨﯿﻣز
130 ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ،رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ .
ﯽﻟﺎـﺣ رد رﺎـﻤﯿﺗ رد ﻪـﮐ
157 ﺖﻓﺎﯾ دﻮﺒﻬﺑ هﺪﻏ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻔﯿﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ،رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ .
يﺪﯿﻤﺣ و ﯽﻧﺎﺤﺒﺳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد )
1392 ( ﺮـﺑ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
ﺺﺧﺎﺷ و هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺐﯿـﺳ ﺪﺷر يﺎﻫ
،ﺮﻔـﺻ حﻮﻄـﺳ زا ﯽـﻨﯿﻣز 90
، 180 و 270 ﺪﯿـﺴﮐا
ﻢﯿــﺳﺎﺘﭘ )
(K2O
هﺪــﻏ دﺮــﮑﻠﻤﻋ ﻢﯿــﺳﺎﺘﭘ ناﺰــﯿﻣ ﺶﯾاﺰــﻓا ﺎــﺑ ﻪــﮐ ﺪــﺷ شراﺰــﮔ و هدﺎﻔﺘــﺳا
ﺐﯿﺳ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز يرﻮﻄﺑ ،ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا يراد
ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻪـﻃﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رد ﻪﮐ
ﺮـﺑاﺮﺑ هﺪـﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ 9/
18 ، 59 / 21 ، 26 / 22 و 94 / 24 دﻮـﺑ رﺎـﺘﮑﻫ رد ﻦـﺗ .
فﺮـﺼﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا
،ﻪﻗﺎﺳ ﮏﺸﺧ نزو ،ﻞﮐ ﮏﺸﺧ نزو ﻦﺘﻓر ﻻﺎﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﺷ هﺪﻏ و ﺶﯾر ،گﺮﺑ
. فﺮـﺼﻣ
270 هﺎــﯿﮔ ﮏــﺸﺧ هدﺎــﻣ ﻦﯾﺮﺘــﺸﯿﺑ ،ﻢﯿــﺳﺎﺘﭘ ﺪﯿــﺴﮐا رﺎــﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮــﻠﯿﮐ )
835 رد مﺮــﮔ
ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ( ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ و )
778 ﻊـﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد مﺮـﮔ (
ار
دﻮﻤﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ .
نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﺒﻨﻗ )
1386 ( ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ تﺎﻔﻟﻮـﺳ دﻮـﮐ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﺛا )
0 ، 50 ، 100 و
150 ﮐ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿ (
ﺐﯿﺳ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ار درﻮﻣ ﻪﻧﺎﯿﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﻧداد راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .
دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺎﻬﻧآ تﺎﻔﻟﻮـﺳ
و ﺮـﺗ نزو ،ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ
ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو و هﺪﻏ ﮏﺸﺧ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا يراد
.
نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﮑﻧﻮﺷ )
Shunka et al., 2017
( فﺪﻫ ﺎﺑ و نژوﺮـﺘﯿﻧ بﻮـﻠﻄﻣ حﻮﻄـﺳ ﻦﯿﯿﻌﺗ
،ﺮﻔﺻ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ رﺎﺘﮑﻫ رد 5/
34 ، 69 و 5/
103 ﻞﮑـﺷ ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺐﯿﺳ مﺎﻗرا يور ارK2O
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد رﺎﻬﻇا و فﺮﺼﻣ ﯽﻨﯿﻣز يراد
ﺖـﺷاد ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد شوﺮﻓ ﻞﺑﺎﻗ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻞﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ يور .
ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ دﺮﺑرﺎـﮐ
راﺪﻘﻣ رد 5/
103 ﯽـﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ار شوﺮـﻓ ﻞـﺑﺎﻗ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑ يراد
داد نﺎـﺸﻧ يدﻮـﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .
يور نژوﺮـﺘﯿﻧ و ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ يﺎـﻫدﻮﮐ ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣﺮﺛا
و شوﺮﻓ ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻏ داﺪﻌﺗ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
ﺪﺷ راد . دﺮﺑرﺎﮐ 69 ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
فﺮﺼﻣ هاﺮﻤﻫ 110
ﺐﯿـﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد نژوﺮﺘﯿﻧ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻪـﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘـﺳد ياﺮـﺑ ﯽـﻨﯿﻣز
ﺪﯾدﺮﮔ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﯽﺣاﻮﻧ ياﺮﺑ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ دﺮﮑﻠﻤﻋ .
نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻤﺳﺎﻗ )
1391 ( ﺮﺛا و ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮـﺘﯿﻧ رﺎـﻤﯿﺗ ﻪـﮐ ﺪﻨﺘﺷاد رﺎﻬﻇا ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ
نآ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﻫ ﯽﯾاﻮـﻫ ماﺪـﻧا ﮏـﺸﺧ نزو ،ﯽـﻨﯿﻣزﺮﯾز ماﺪـﻧا ﮏـﺸﺧ نزو ،عﺎـﻔﺗرا ﺮـﺑ راد
ﺐﯿﺳ دﺮﺑرﺎـﮐ ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ تﺎﻔﺻ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ و ﺖﺷاد ﯽﻨﯿﻣز 100
و 200 مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ .
دﺮﺑرﺎـﮐ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎـﺑ ﯽﯾاﻮـﻫ ماﺪﻧا ﮏﺸﺧ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻠﻋ
ﻪﺑ ار نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺰﺒﺳ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻟد
ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﺶﯾاﺰﻓا ﻖﯾﺮﻃ زاATP
ﯽﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﺪﻧداد ﺖﺒﺴﻧ دﻮﺷ
. ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺪـﺷ يﺮﯿﮔ
گﺮﺑ شﺰﯾر ﺐﺟﻮﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﺒﻤﮐ ﻪﮐ ﯽﻣ هﺎﯿﮔ ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا نزو ﺶﻫﺎﮐ و ﺎﻫ
دﻮﺷ . ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ
ﯿﻧ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﺖﺤﺗ ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز ماﺪﻧا رد نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﺻرد راﺮـﻗ ﺎـﻬﻧآ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮـﺑ و ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ،نژوﺮـﺘ
يرﻮﻄﺑ ،ﺖﻓﺮﮔ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ
200 ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ نآ دﺮﺑرﺎـﮐ مﺪـﻋ و رﺎـﺘﮑﻫ رد نژوﺮـﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
79 /1 و 47 /1 دﺮﺑرﺎــﮐ و ﺪــﻧدﻮﺑ اراد ار ﯽــﻨﯿﻣزﺮﯾز ماﺪــﻧا رد نژوﺮــﺘﯿﻧ ﺪــﺻرد 75
مﺮﮔﻮــﻠﯿﮐ
ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نآ دﺮﺑرﺎﮐ مﺪﻋ و رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ 68
/1 و 53 /1 ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ ﺪـﺻرد ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ و
ﺪـﻧدﻮﺑ دراد ار ﻪـﺗﻮﺑ رد ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز ماﺪﻧا رد نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﺻرد .
ﻪـﺠﯿﺘﻧ دﺮﺑرﺎـﮐ ﻪـﮐ ﺪـﺷ يﺮـﯿﮔ
ﻪﺸﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ نداد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﯽﻣ ﺎﻫ
ﻪـﺸﯾر بﺬـﺟ ﺢﻄـﺳ نداد ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ و ﺎـﻫ
ﻪﺸﯾر ﺮﺘﺸﯿﺑ سﺎﻤﺗ ﺐﯿﺳ رد ار نژوﺮﺘﯿﻧ بﺬﺟ كﺎﺧ ﺎﺑ ﺎﻫ
ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﯿﻣز .
رد ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ
ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ دﺮﺑرﺎـﮐ ﺎـﺑ ﻪـﺗﻮﺑ رد ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ و
100 و 200 ﺮﺑاﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 89
/4 دﻮـﺑ ﺪـﺻرد
ناﺰﯿﻣ ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و 08
/4
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
ﻪﺠﯿﺘﻧ صﻮﺼﺧ ﻦﯾا رد ﺮﯿﮔ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﮏﯾﺮﺤﺗ ﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻪﮐ ﺪﺷ ي ﺎـﻫ
ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ
ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ و ﻪـﻨﯿﻣآ يﺎﻫﺪﯿـﺳا ﻪﺑ نآ ﻞﯾﺪﺒﺗ و هﺎﯿﮔ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ بﺬﺟ
ﯽﻣ هﺎﯿﮔ رد دﻮﺷ
.
ﻆﻓﺎﺣ و ءﺎﻤﺳا )
Asmaa and Hafez,2010
( ﺢﻄـﺳ ﻪـﺳ ﺎﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ
40 ، 80 و 120 رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ﺮﺑK2O
ﺐﯿﺳ دﺮﮑ ﺪـﻨﺘﺧادﺮﭘ ﯽﻨﯿﻣز
. ﺞﯾﺎـﺘﻧ
هﺎﯿﮔ ﺪﺷر يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪﮐ دﻮﺑ نآ زا ﯽﮐﺎﺣ نﺎﻧآ ﺶﯾﺎﻣزآ )
و هزﺎـﺗ ،گﺮـﺑ داﺪـﻌﺗ ،هﺎـﯿﮔ لﻮـﻃ
ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا و گﺮﺑ ندﻮﺑ ﮏﺸﺧ (
ﺐﯿﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺪﻏ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﯽﻨﯿﻣز
) و لﻮـﻃ ،هزاﺪﻧا ،نزو
ﺶﻧاﺮﮔ ( زا ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ 40
و 80 ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 120
رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ ﻪـﺑ رﺎـﺘﮑﻫ
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا تﺪﺷ ﺪﺑﺎﯾ
.
نارﺎﮑﻤﻫ و ﻪﻧازﺮﻓ )
1389 ( ﺖـﻈﻠﻏ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ار ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﺮﺛا
زا هﻮﯿﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ و ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﮕﻧﺮﻓ ﻪﺟﻮﮔ گﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و نژوﺮﺘﯿﻧ فﺮﺼﻣ 200 ﯽﻠﯿﻣ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ .
ـﮐ ﺚـﻋﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ ﺶﻫﺎ
ﺪﯾدﺮﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ .
رﻮـﻃ ﻪـﺑ گﺮـﺑ نژوﺮـﺘﯿﻧ ﺖـﻈﻠﻏ ،ﯽﯾاﺬﻏ لﻮﻠﺤﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
ﯽﻨﻌﻣ ﺖـﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎـﮐ گﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻟو ،ﺶﯾاﺰﻓا يراد .
ﺮـﺑ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﻒـﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄـﺳ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﺷاﺪﻧ راد
. و نژوﺮـﺘﯿﻧ ﺖـﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎـﮐ ﺚـﻋﺎﺑ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ حﻮﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا
ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷ گﺮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺖﻈﻠﻏ راد
. ﻪـﺟﻮﮔ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪـﺑ ﯽـﮕﻧﺮﻓ
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ زا ﺐﯿﺗﺮﺗ 200
ﯽﻠﯿﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ +
250 ﯽـﻠﯿﻣ و ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﺮـﺘﯿﻟ رد مﺮـﮔ
400 نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ +
375 ﯽﻠﯿﻣ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ .
و ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ رد ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﺰـﯿﻧ گﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯾﺮﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ 400
ﯽـﻠﯿﻣ ﺮـﺘﯿﻟ رد مﺮـﮔ
نژوﺮﺘﯿﻧ + 125 ﯽﻠﯿﻣ و ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﺮـﺘﯿﻟ رد مﺮـﮔ 100
ﯽـﻠﯿﻣ نژوﺮـﺘﯿﻧ ﺮـﺘﯿﻟ رد مﺮـﮔ +
375
ﯽﻠﯿﻣ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺘﯿﻟ رد مﺮﮔ .
يﺪﯿﻤﺣ و ﯽﻧﺎﺤﺒﺳ )
1394 ( ،ﺮﻔـﺻ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ رد ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ دﻮـﮐ ﻒـﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ
5/
62 ، 125 ، 5/
187 و 250 ﯿﺳ رد رﺎﺘﮑﻫ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﯿﺴﮐا مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺐ
ﻻﻮـﺋآ ﻢـﻗر ﯽـﻨﯿﻣز
ﺐﯿﺳ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تﺎﻔﺻ يور ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺛا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ظﺎـﺤﻟ ﻪـﺑ ﯽﻨﯿﻣز
ﯽﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ و ﺪﺷ راد
) 62 / 23 رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ (
هﺪـﻏ نزو ﻂـﺳﻮﺘﻣ ، )
89 / 39
مﺮﮔ ( هﺪﻏ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ، )
38 /6 رﺎـﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ (
هﺎـﯿﮔ ﻞـﮐ و )
60 / 871 ﻊـﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد مﺮـﮔ (
و
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ )
2/
71 ﺪﺻرد ( رﺎﻤﯿﺗ رد 250
هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﺪﯿﺴﮐا رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺪﯾدﺮﮔ . ادﺎﻨﯾزﻮﺑا و ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا )
Ismail and Abu-Zinada, 2009
( دﻮـﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ
ﺐﯿﺳ هﺎﯿﮔ يور نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﯽـﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﯽﻨﯿﻣز
يراد
ﻓا نژوﺮﺘﯿﻧ فﺮﺼﻣ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰ
. ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ دﻮـﮐ فﺮـﺼﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﺐﯿﺳ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷ ﯽﻨﯿﻣز
. ﯽـﻨﻌﻣ ﺮـﺛا نژوﺮﺘﯿﻧ و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ نزو يور راد
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺮﯾدﺎﻘﻣ فﺮﺼﻣ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻻﺎﺑ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ زا ﺮﺗ
ﺪﻧدﻮﺑ دﻮﺧ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ .
نارﺎﮑﻤﻫ و فﻮﻟﻮﻧﺎﻣ )
Manolov et al., 2014
( دﻮـﮐ ﻒـﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄـﺳ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﯽـﺳرﺮﺑ ﺎـﺑ
دﺮﺑرﺎﮐ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ 150
ﺪﻨﺘـﺷاد رﺎﻬﻇا ،ﻪﺳﺎﺘﭘ و هﺮﻔﺴﻓ دﻮﮐ ود زا رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
زا ار هﺎـﯿﮔ ﻪـﺸﯾر نژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ،ﯽﻓﺮﺼﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ 7/
1 رﺎـﻤﯿﺗ رد ﺪـﺻرد
ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ 06
/2 فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﺪﺻرد 1000
ﯽﻠﯿﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ زا كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ
داد . هﺪـﻏ رد ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا زا ﺎـﻫ
43 /0 ﻪـﺑ ﺪﻫﺎـﺷ رد ﺪـﺻرد 31
/2 رﺎـﻤﯿﺗ رد ﺪـﺻرد 1000
ﯽﻠﯿﻣ زا و كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔ 08
/2 ﻪـﺑ ﺪـﺻرد 29
/3 ماﺪـﻧا سﺎـﻣﻮﯿﺑ رد ﺪـﺻرد
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﯾاﻮﻫ .
راﺰﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﻪﮐ ﺪﺷ ش
74 زا هﺪـﺷ بﺬـﺟ نژوﺮـﺘﯿﻧ زا ﺪﺻرد
ﺖﻓﺎﯾ ﻊﻤﺠﺗ ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا سﺎﻣﻮﯿﺑ رد كﺎﺧ .
ﻪﺸﯾر ﻦﯿﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ )
14 ﺪﺻرد ( هﺪﻏ و
) 12 ﺪﺻرد ( ﺪﺷ ﻊﯾزﻮﺗ .
ﯽﻣﺎـﻤﺗ رد ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ و ﺮﻔـﺴﻓ بﺬـﺟ ﺮـﻈﻧ زا هﺎـﯿﮔ رد ﯽﮐﺪﻧا توﺎﻔﺗ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .
ﺐﯿﺳ هﺪﻏ زا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺑ رد ﯽـﻨﯿﻣز
ﻪـﺗﻮ ) 255 مﺮـﮔ ( رﺎـﻤﯿﺗ ﺎـﺑ
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ 200
ﯽﻠﯿﻣ نژوﺮـﺘﯿﻧ راﺪـﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ
ﺐﯿﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ داد ﺶﻫﺎﮐ ار ﯽﻨﯿﻣز
.
نﺎﻬﯾﺮﺗ و لﺎﺸﻧﺎﺑ )
Bansal and Trehan, 2011
( ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
ﺮﯿﺛﺎﺗ هﺪﻏ داﺪﻌﺗ يور ﺎﻣا داد ﺶﯾاﺰﻓا ار هﺪﻏ هزاﺪﻧا ﯽﻨﻌﻣ
ﺖﺷاﺪﻧ راد .
ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
هﺪﻏ هزاﺪﻧا ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﻣ ﺎﻫ
ﺑ ،دﻮﺷ ﻪ كﺎـﺧ ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﯽـﻤﻫاﺮﻓ ﺮـﮔا هﮋﯾو
ﺪﺷﺎﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﯾ ﻦﯿﯾﺎﭘ .
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﯾاﺮﻠﮐ هﺪـﻏ ﮏـﺸﺧ هدﺎـﻣ ﺶﻫﺎـﮐ رد ﺪﺳر
ﺎـﻫ و
يروآﺮﻓ ياﺮﺑ هﺪﻏ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺖـﺳا هﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﯿﻌﺗ يﺪﻌﺑ يﺎﻫ
. ﺶﯾﺎـﻣزآ ﺐـﻠﻏا رد ،ﺎـﻫ
يﻮـﺘﺤﻣ
دراد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ هﺪﻏ رد ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ .
دوﺪﺣ رد 8/
1 رد ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﺪـﺻرد
ﺖﺳا يروﺮﺿ ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ يﻻﺎﺑ ﺖﻈﻠﻏ ياﺮﺑ هﺪﻏ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ .
ﺎـﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
زا يﺮﺘﺸﯿﺑ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺪﯾاﺮﻠﮐ ﺎﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ گﺮﺑ ﻪﻗﺎﺳ و ﺎﻫ ﻫ
هﺪﻏ ﻪﺑ ﺎ ﺪﻧداد لﺎﻘﺘﻧا ﺎﻫ .
هﺪـﺷ ﻪﯿـﺻﻮﺗ راﺪﻘﻣ رد نژوﺮﺘﯿﻧ فﺮﺼﻣ ،ﯽﭘﻮﯿﺗا يرﺎﮕﯿﺗ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﯽﻃ )
110
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ (
ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ ﺢﻄـﺳ رﺎـﻬﭼ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ )
،ﺮﻔـﺻ 50 ، 100 و 150 رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
رﺎﺘﮑﻫ ( ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ دﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ راﺪﻘﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ داﺪـﻌﺗ و ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ يور يراد
هﺪﻏ هدﻮﺗ ﺖﺴﯾز دﺮﮑﻠﻤﻋ ،هﺪﻏ نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﻪﺗﻮﺑ رد )
سﺎﻣﻮﯿﺑ ( شوﺮـﻓ ﻞـﺑﺎﻗ هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،
ﺐﯿﺳ ﻞﮐ هﺪﻏ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﺷاد ﯽﻨﯿﻣز
. ﻪﺠﯿﺘﻧ فﺮﺼﻣ ﺪﺷ يﺮﯿﮔ 100
رد ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ندﻮـﮔ ﻪـﺘﯾراو ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ رد ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ياﺮﺑ رﺎﺘﮑﻫ
