Archive of SID
عرزث ی د ي
ُبگذ ث ي ىاربو زح ظفح ِث تجغً
ي ن صَصخ ی ع ی بّ تجقازه ی
ربتعزپ ی
یدببآدبوع یتعار ِیضار ـڃد پبڇخ ڄكئب٨ ،1
ـڃد یڀاڂـ ٻیفټ ،2
یځیىض څیٽو ،3 4
1 -
،)لَئغه ُذٌغیًَ(
بٰڂ ییڃدٍڀاؼ رب٭ی٭طس څشیٽٰ ڃدٍڀاؼ پافیا ،فڇٌڃث،فڇٌڃث یٱٌكد ٺڃٹ٠ ڄبٵٍڀاؼ ییبټبټ ڂ یـبشوفد ڄؽٱٍڀاؼ یـبشوفد ؽٌـا یوبځٌـ
.
2 - فڇٌڃث یٱٌكد ٺڃٹ٠ ڄبٵٍڀاؼ ییبټبټ ڂ یـبشوفد ڄؽٱٍڀاؼ یٽٹ٠ زئیچ ڃٕ٠ ڂ ـبیٍڀاؼ ،
پافیا ،فڇٌڃث
3 - ٠ ڄبٵٍڀاؼ ییبټبټ ڂ یـبشوفد ڄؽٱٍڀاؼ یٽٹ٠ زئیچ ڃٕ٠ ڂ ـبیٍڀاؼ پافیا ،فڇٌڃث ،فڇٌڃث یٱٌكد ٺڃٹ
4 - یشىیق ـبټآ ؽٌـا نبځٌـبٰ
زڀڂب١ټ یٍچڂمد فڇٌڃث یٱٌكد ٺڃٹ٠ ڄبٵٍڀاؼ پافیا ،فڇٌڃث ،
ربت ی خ رد ی تفب : 5 / 10 / 92 ربت
ی خ ذپ ی ػز : 7 / 3 / 93
ُذيكچ :
:ِهذقه رـڃِ ـبٽیث ٻیفض ٛ٩ض ؼـڃټـؼ څٰ یسب١ٸبٙټ یټبٽس ٦ؽچ ،زوا فٍث یوبوا ٫ض ٯی یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض څث قبیڀ
ج٬افټ یبچ ؼـاؽڀبشوا ءب٭سـا زوا څش٨فٴ ٻیفض ٛ٩ض څث زجىڀ پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ ٿیی١س ٦ؽچ بث فٔبض څ١ٸبٙټ ٿیافثبځث ،ؽٌبث یټ یش
.ز٨فٴ رـڃِ یـبشوفد یبچ زج٬افټ ی٘ یِڃّغ :ؼٍّضپ ػٍر څث ڄؽځځٰ څ١خافټ پاـبٽیث څیٹٰ یـبټآ څ١ټبخ فٔبض ًچڂمد ـؼ ،زوا یٹیٹطس ی٩یِڃس څ١ٸبٙټ ٯی ًچڂمد ٿیا
اـ فڇٌڃث نـب٨ حیٹغ یاؽڇٌ پبشوـبٽیث .ؼفیٴ یټ فث ـؼ
څڀڃٽڀ ؼاؽ١س ڂ ی٨ؼبّس ـڃ٘ څث یفیٴ څڀڃٽڀ 384
ف٩ڀ ؽیؼفٴ ؼـڂآفث .
پاكیټ څث ظبجڀڂفٰ یب٩ٸآ تیفٔ څجوبطټ بث پآ ییبیبد څٰ ؼڃث یؼـاؽڀبشوا څټبځٍوفد رب٠لا٘ا یـڂآ ؼفٴ ـاكثا 78
/ 0 ؼـڃټ ؽِـؼ
یـبټآ ـاك٨ا ٺفڀ ٯٽٰ څث بچ ڄؼاؼ ٷیٹطسڂ څیكدس .ز٨فٴ ـاف٬ ؽییأس SPSS 18
یس( ی٘بجځشوا ـبټآ ڂ ی٩یِڃس ـبټآ یفیٴ ـبٰ بث ،
ـاؼبځ١ټ صٙو بث ڂ )اڂڃڀا ڂ زىس 05
/ 0 .ز٨فیؿد رـڃِ
:بّ ِتفبی یځ١ټ یـبټآ ٦لاشغا یّػٌ یبٕ٨ څ٩ٸؤټ ـؼ یِڃّغ ٻیفض زیب٠ـ پاكیټ بث پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ رافٽڀ ٿیٵڀبیټ ٿیث
( ؽٍڀ ڄؽچبٍټ یـاؼ 05
/
<0 ڄبٴؽیؼ رافٽڀ ٿیٵڀبیټ ٿیث ڂ )P ؽٌ ڄؽچبٍټ یـاؼبځ١ټ رڂب٩س یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ څځیټق ـؼ پاـبٽیث
( 05 /
>0 ـؼ یّػٌ یبٕ٨ ڂ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز پاكیټ پاـبٽیث فٝڀ قا څٰ ؼاؼ پبٍڀ څ١ٸبٙټ قا ٷِبض حیبشڀ ڂ )P
١ټ یـبټآ ٖبجسـا زڀڃٱو ٷطټ ڂ رلایّطس پاكیټ یبچفی٥شټ ڂ پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ ٿیث ٿیځز ٻچ .ؼڃث ٗوڃشټ ؽض ڄؽچبٍټ یـاؼبځ
.ؽٌ
:یزیگ ِجیتً
ؼبٽش٠ا ًیاك٨ا ـڃٝځټ څث یشىیبث ٿیافثبځث ؛ؼڃث ٗوڃشټ ؽض ـؼ پاـبٽیث فٝڀ قا پاـبٽیث ٻیفض زیب٠ـ پاكیټ څٰ بدڀآ قا
.ؼفیٴ رـڃِ یفشٍیث څخڃس پاـبٽیث یِڃّغ ٻیفض زیب٠ـ ؼـڃټ ـؼ ڄؽٌ څئاـا ربټؽغ ؼڃجڇث ڂ پاـبٽیث :بّ ُ صاٍذیلک ض ،پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ
یـبشوفد زج٬افټ ،یِڃّغ ٻیف .
ِهذقه فذّ ٍ
زوا پبىڀا یوبوا ٫ض ٯی یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض څث قبیڀ ( 1 ) ڂ ٳځچف٨ ،بچـڂبث ثیض قا ـبٽیث یڀبىڀا زیّػٌ ڂ ـؼ یوبوا ڂ ٻڇټ ـبیىث یٹټب٠ ی٬لاغا ٗثاڃٔ ڂ راؼب٭ش٠ا
زوا یـبٽیث ؼڃجڇث (
2 ) څث ؽیبث یِڃّغ ٻیفض ٿیافثبځث .
ـبشوفد ـؼ یؽیٹٰ ٻیچب٩ټ قا یٱی پاڃځ٠ ( ؼڃٌ شفٙټ ی
1 .) نڃشیڂافد ٿیسلا څٽٹٰ قا څش٨فٴفث یِڃّغ ٻیفض ٺڃڇ٩ټ
1
زوا پؽٌ تیّڀ یث ڂ پؼفٰ ٺڂفطټ یځ١ټ څث (
3 ) پبټقبو .
ٶبو ـؼ زٌاؽڇث یڀبڇخ 1994
ٶڃِا ـؼ اـ ٺڃڇ٩ټ ٿیا
( زوا ڄؼفٰ ؽی٬ ـبٽیث ٪ڃ٭ض څیڀبیث ـؼ ڂ یٱٌكد ٪لاغا 4
) .
یڀبڇخ ٧یف١س ٯی قڃځچ یِڃّغ ٻیفض زیٽچا ؼڃخڂ بث
1 - Privatus
Archive of SID
44
ـؼ پب٭٭طټ قا یـبیىث ڂ ؼـاؽڀ ؼڃخڂ یِڃّغ ٻیفض قا ؽځشىچ پآ یافث ٧یف١س ٯی ؼبدیا یافث يلاس (
4 ) پآ ڂ .
،ٿو ،ٳڀـ ،ڄؽی٭٠ ،ؼامڀ ،تچؿټ ،زیٹټ قا فساف٨ یشیٽچا زوا ی٠بٽشخا څ٭ج٘ ڂ هځخ (
5 ) قا بچ زٌاؼفث ڂ ٧یـب١س
ڂ فٵیؼ یـبٽیث څث یـبٽیث قا زوا ٿٱٽټ یِڃّغ ٻیفض ٿیا بث .ؽٌبث رڂب٩شټ ٳځچف٨ ڂ ـڃٍٰ فوافو ـؼ یشض ٻیفض ؼڃخڂ ـؼ څ٬لا٠ بی ٫ض قا زوا رـبج٠ یِڃّغ
ؼڃغ څث پافٵیؼ یوفشوؼ پؼفٰ ؼڂؽطټ بی ٶفشځٰ
( 6 ) ٛ٩ض .
ی٭یٽ٠ ـڃ٘ څث څٰ زوا یٹِا يقـا ٯی یِڃّغ ٻیفض ٺافشضا .ؼـاؼ څٍیـ یـبشوفد څ٨فض څسػیـبس ڂ بچ زځو ـؼ بچ پآ ٶلا٭شوا ڂ زټافٰ ،ؼاف٨ا څث ٺافشضا یِڃّغ ٻیفض څث څٙثاـ ٯی ـؼ ؼبٽش٠ا یافث یا څشىچ پاڃځ٠ څث كیڀ پآ .زوا یافث یشضاـ نبىضا څث پاـبٽیث .زوا یا څ٨فض ـبٱٌآ
یشٌاؽڇث ٿیّّػشټ فٵیؼ ڂ پاـبشوفد څث رب٠لا٘ا پؼفٰ
پؼاؼ قا زوا ٿٱٽټ بچ پآ څث ؼبٽش٠ا پڂؽث ڂ ؽڀـاؼ قبیڀ څٱځیا بی ؽځځٰ یـاؼؼڃغ ؼڃغ قا زج٬افټ ـؼ ٻڇټ رب٠لا٘ا ؽځیبٽڀ ٧یفطس اـ رب٠لا٘ا (
7 ).
ٻیفض ٛ٩ض رـڃِ ـؼ
رلااڃو څث پؼاؼ عوبد یافث ؽځٰ یټ نبىضا ؼف٨ یِڃّغ جـبغ ـؼ ؼف٨ څٰ یٸبض ـؼ زوا ـاؼـڃغفث ٷټبٰ یؼاقآ قا عوبد پؼاؼ قا ڂ ڄؼفٰ زټڂب٭ټ ؼڃغ یِڃّغ ٻیفض قا ؼقـڂ یټ ٞبځشټا توبځټ (
3 ) پاـبٽیث ٺـبڇز ٯی ًبجیف٭س .
بچ پآ ٻیفض څٰ ؽځیبٽڀ یټ ـبڇٜا پبشوـبٽیث ـؼ ڄؽٌ يفیؿد ( زوا ڄؽٍڀ زیب٠ـ پبشوـبٽیث ـؼ 5
كیڀ پافیا ـڃٍٰ ـؼ .)
ٯی ؼڂؽض څٰ زوا پآ قا یٰبض هٽٌ څ١ٸبٙټ یبچ څش٨بی زوا ڄؽٍڀ زیب٠ـ بچ پآ یِڃّغ ٻیفض پاـبٽیث ٺڃو ( 8 ) . ،زیڃچ قا یوبىضا فٵڀبیث ُػٌ یِڃّغ ٻیفض پآ ٣ٸبث ؼف٨ فچ څٰ زوا یّػٌ یبٕ٨ ڂ ٶلا٭شوا ،رك٠
زواـاؼ اـ (
9 ) ٺڃڇ٩ټ ؼـڃټ ـؼ څٰ یسب١ٸبٙټ یټبٽس ٦ؽچ ڂ
ڂ ءب٭سـا زوا څش٨فٴ رـڃِ ـبٽیث رڃٹغ ڂ ٻیفض ٛ٩ض ٺبدڀا رب١ٸبٙټ ڂ ؽٌبث یټ یشج٬افټ یبچ ؼـاؽڀبشوا ؼڃجڇث بث پاـبٽیث ـؼ ٻیفض ٛ٩ض ٫٭طس څٰ ؽځچؼ یټ پبٍڀ ڄؽٌ
ؼـاؼ ٖبجسـا یڀبټـؼ ـؼبٰ ـؼ څځیټق ٿیا ـؼ یٵځچف٨ ؼبدیا ( 3 ) پاـبٱٽچ ڂ ڂقڃٰ څ١ٸبٙټ . (1
2006 ؼاؼ پبٍڀ څیٰفس ـؼ )
1-Kuzu et al
پاـبٽیث یّػٌ ٻیفض ڂ رڃٹغ ٫ض څٰ
1 / 68 ؼـاڃټ ؽِـؼ
ؼڃٌ یټ ٛ٩ض (
10 ) كټ ٮـڃٰ ڂ ٷیؼـا یبچ څش٨بی . ٶبو ـؼ2
2009 څش٨فٴ ڄؽیؼبڀ پاـبٽیث یغفث ڂفٽٹ٬ څٰ ؼفٰ ُػٍټ
ؼڃٌ یټ (
11 ) ـؼ ؼلاجٱیڂ ڂ ٮبث ٗوڃس څٰ یٍچڂمد ـؼ .
3ؽئڃو ( 1998 فثٰا ـؼ څٰ ؽڀؽیوـ څدیشڀ ٿیا څث ؽٌ ٺبدڀا )
ٻیفض زیب٠ـ زیٽچا ؼـڃټ ـؼ پاـبشوفد ڂ پاـبٽیث ؼـاڃټ ڂ ؼڃث رڂب٩شټ پبڀآ يفٵڀ بټا ،ؽځشٌاؼ فٝڀ ٪ب٩سا یّػٌ
ـ ٻیفض څث پبیڃخؼؽټ قبیڀ ؼـاڃټ یٕ١ث ـؼ پاـبشوفد فسلابث ا
( ؽڀؼڃث ڄؼق ٿیٽػس پاـبٽیث قا 1
ـؼ یسب١ٸبٙټ كیڀ پافیا ـؼ .)
حیبشڀ څٹٽخ قا زوا ڄؽٌ ٺبدڀا یّػٌ ٻیفض زیب٠ـ څځیټق ( پاـبٱٽچ ڂ یفیڀ رب١ٸبٙټ 1389
څث ٺافشضا څٰ ؼاؼ پبٍڀ )
ڂفٽٹ٬
6 / 50 زوا ڄؼڃث ٧ی١ٔ بی ٗوڃشټ ،پاـبٽیث ؽِـؼ
( 12 ) ـؼ ـبٽیث ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ ٺؽ٠ ؼـاڃټ څٹٽخ قا څٰ .
څٰ ؼڃث ٿیا پبشوـبٽیث یٽڀ اؽِ اـ پاـبٽیث ٻوا پبځٰـبٰ
یٽڀ ی٨ف١ټ اـ ؼڃغ ،ؽڀڃٌ یټ ؼـاڂ پؼق ـؼ پڂؽث ،ؽځڀق اـ ڃخؼؽټ ٷیبوڂ ڄقبخا پڂؽث ،ؽځٍٰ یٽڀ اـ پڂاـبد ،ؽځځٰ
یټ ڃٴقبث پافٵیؼ ًید اـ یڂ ـافوا ڂ ؽځځٰ یټ بخ څثبخ ( ؽځځٰ
17 پاؽ٭٨ بث څٰ یشټلاو پؽٌ ٷشػټ ٷیٸؼ څث پاـبٽیث .)
ـ ڂ یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض یٸبٽخا ڂ څڀاؽجشىټ یبچ ـبش٨
پؼاؼ زوؼ قا یافث ؽ١شىټ ،زوا ؽیؽڇس ؼـڃټ پبځٰـبٰ
ؽځشىچ ؼڃغ زټافٰ
( 13 ) ڂ یِڃّغ ٻیفض څٰ بدڀآ قا ڂ
٫ض ـبٽیث فچ ،ؽځشىچ پبىڀا ٻڇټ یبچ قبیڀ قا زټافٰ
ؼـاؼ اـ بچ پآ قا یـاؼـڃغفث (
5 ) ٻیفض څث ٺافشضا .
قبیڀ پؼـڂآفث ڂ ٟټبخ زج٬افټ قا یٍػث پاڃځ٠ څث یِڃّغ ؼبدیا ڂ ؽچؼ یټ زټافٰ پاـبٽیث څث څٰ زوا یؼف٨ یبچ څث ؼبٽش٠ا قا یڃخ ٿیا پآ ؽیاڃ٨ قا یٱی ڂ ؽځٰ یټ ه٩ڀ
ڂ ؽځځٰ پبیث اـ ؼڃغ ،ڄؼاؼ ڄقبخا پاـبٽیث څث څٰ زوا څشٌاؼ ؼڃغ قا زج٬افټ ـؼ اـ یا څڀلاب١٨ ڂ څڀاؼاقآ زٰـبٍټ یڃخ پاـبٽیث یافث یٙیطټ ٿیځز ٯٌ پڂؽث ڂ ؽځٌبث ٿیا ڂ ؽځٰ یټ ؼبدیا یٽىخ ڂ یضڂـ نبىضا یافث ؽ٠بىټ
ٟیفو یؼڃجڇث یڂـ ؼڃغ څثڃڀ څث ؼڂق ُیغفس ڂ یـبٽیث قا
ؼـاؼ فیثأس ؼڃغ یبچ څڀبغ څث ٺبٵځچ (
14 ) ـؼ ٿیا ؼڃخڂ بث .
ٰ زوا ڄؽٌ فٰؾ رب١ٸبٙټ یغفث یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض څ
2-Erdil & Korkmaz 3-Back & Wikblad
Archive of SID
45
پآ څث یثبیشوؼ یچبٴ بټا ؼـاؼ ـبٽیث یافث ـبیىث یشیٽچا ـؼ ؽیبث یشٌاؽڇث پبّّػشټ یچبٴ افیق ،زوا ـاڃٌؼ څث ٯٽٰ ـڃٝځټ څث ـبٽیث یبٕ٨ ڂ ربٝطٸ ٿیفس یِڃّغ ؽڀڃٌ ؼـاڂ بچ پآ (
5 ) ڂ یِڃّغ ٻیفض څث قبیڀ ٶبض ٿیا بث .
ڂ ڄؼڃث ـبٽیث یوبوا ربخبیشضا قا زٸكځټ ٛ٩ض پآ ید ـؼ شغا څڀڃٴفچ قا یؼبیق رلاٱٍټ ؽڀاڃس یټ پآ ؼـڂآفث ـؼ ٶلا
څث زجىڀ ؼبٽش٠ا تٹو ،نفشوا ڂ ةافٙٔا ًیاك٨ا ٷیج٬
ڂ یٱٌكد څسػیـبس پؼڃٽڀ پبڇځد ،یفٵٌبغفد ،یڀبټـؼ ـؼبٰ
ؽٌبث څشٌاؼ ٶبجڀؼ څث اـ یٱیكی٨ ربځیب١ټ قا ٞبځشټا (
15 ) قا ڂ .
خ ـؼ يلاس ،یـبشوفد ٻڇټ یبچ څجځخ قا یٱی څٰ بدڀآ زڇ
څث ٿیافثبځث ،ؽٌبث یټ پبیڃخؼؽټ یبچقبیڀ پؼفٰ ڄؼـڂآفث یافث زىیبث یټ یڀبټـؼ ڂ یشٌاؽڇث ٻیس یبٕ٠ا فیبو ڄافٽچ ،ٶلا٭شوا ،رڃٹغ څڀبٴـبڇز یبچ قبیڀ پؼـڂآفث څث ٯٽٰ
څخڃس پبیڃخؼؽټ څڀبچاڃغ ڂفٽٹ٬ ـبش٨ـ څث زیڃچ ڂ زیځټا یؽځٽشیبٔـ قا یا ڄؽٽ٠ ًػث څٰ افز ،ؽځځٰ ٷټبٰ
پبیڃخؼؽټ بچ پآ ٪ڃ٭ض زیب٠ـ څث ٖڃثفټ یڀبټـؼ كٰافټ ـؼ
ڄؼـڂآفث زڇخ بچ پآ څث ٯٽٰ ڂ یڀبټـؼ پبځٰـبٰ ٗوڃس ٻیفض ٛ٩ض فٵیؼ ٦ف٘ قا ڂ ،ؽٌبث یټ پبٍیبچ قبیڀ ٿشغبو بث ةڃٹٙټ ٖبجسـا پڃز یسب١جس پبیڃخؼؽټ یِڃّغ پبشوـبٽیث ـؼ زټب٬ا رؽټ ًچبٰ ،زیځټا نبىضا ،پبځٰـبٰ
یضڂـ رلاٱٍټ ًچبٰ ٫یف٘ قا ٺؽ٠ قا یٌبڀ یڀاڂـ ڂ
پبځٰـبٰ ًیاك٨ا ،بچ څځیكچ ًچبٰ ،یّػٌ ٻیفض زیب٠ـ ڂ بچ زج٬افټ ڄؼڂؽطټ څث څخڃس ،فشڇث ربټؽغ څئاـا زڇخ څ١ٸبٙټ ٿیافثبځث .ؼڃث ؽچاڃغ ـبٝشڀا ٷثب٬ بچ پآ يقڃټآ ٻیفض ٛ٩ض څث زجىڀ پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ ٿیی١س ٦ؽچ بث فٔبض ـؼ یـبشوفد یبچ زج٬افټ ی٘ پاـبٽیث یِڃّغ پبشوـبٽیث
زوا ڄؽٌ ٺبدڀا فڇٌڃث نـب٨ حیٹغ یاؽڇٌ
.
ؼٍّضپ ػٍر :
ی٩یِڃس څ١ٸبٙټ ٯی ًچڂمد ٿیا څث څٰ زوا یٹیٹطس_
ٻیفض ٛ٩ض څث زجىڀ پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ یوـفث ـڃٝځټ یاؽڇٌ پبشوـبٽیث ًچڂمد ٗیطټ .ؽٌ ٺبدڀا یِڃّغ ـؼ یفشىث پاـبٽیث ًچڂمد څ١ټبخ ڂ فڇٌڃث نـب٨ حیٹغ ؽځٌبث یټ پبشوـبٽیث
، رـڃِ څث پاـبٽیث قا یفیٴ څڀڃٽڀ ٻدض فثٰاؽض ٶڃټف٨ نبوا فث بچ څڀڃٽڀ ؼاؽ١س ڂ ی٨ؼبّس
پبځیٽ٘ا صٙو بث ڂ څڀڃٽڀ 95
ؼـڂآفث ز٬ؼ بث ڂ ؽِـؼ 05
/ 0 ،
ـبٽیث یبچ څڀڃٽڀ ؼاؽ١س 384
ف٩ڀ ؽیؼفٴ ؼـڂآفث یبچ څڀڃٽڀ .
یڀاـبٽیث ٷټبٌ څ١ٸبٙټ څث ؼڂـڂ یبچـبی١ټ نبوافث ًچڂمد ١ټ ـڃ٘ څث څٰ ؽڀؼڃث بی څٸڂكیا ٪بسا ـؼ ڂ ڄؽٌ زج٬افټ ٶڃٽ
ڂ څشٌاؼ پبټق ڂ پبٱټ څث زجىڀ یچبٴآ ،ؽڀؼڃجڀ یِڃّغ یبچ یـبٽیث څ٭ثبو ؽ٬ب٨ ،ؽځٌبث ٖبجسـا یـاف٬فث څث ـؼب٬
یلابث ٿو ،ڄؼڃث یڀاڂـ ڂ یضڂـ 18
رـڃِ ـؼ ڂ څشٌاؼ ٶبو
ڄؼڃٽڀ زٰفٌ څ١ٸبٙټ ـؼ یـبجخا څڀڃٴ ریچ پڂؽث ڂ ٷیبٽس ٹٰ ًچڂمد ٗیطټ .ؽڀؼڃث ،یضافخ ،یٹغاؼ یبچ ًػث څی
نـب٨ حیٹغ یاؽڇٌ پبشوـبٽیث ٷٽ٠ ٪بسا ڂ هڀالـڂا رؽټ څث یفیٴ څڀڃٽڀ .ؽیؼفٴ یټ ٷټبٌ اـ فڇٌڃث 3
څث ڂ ڄبټ
ٿیا ـؼ بچ ڄؼاؼ یـڂآؼفٴ ـاكثا .ز٨فٴ ٺبدڀا ی٨ؼبّس يڂـ رلااؤو څټبځٍوفد ٶڂا ًػث .ؼڃث څټبځٍوفد ًچڂمد مد ؼـڃټ یبچ ؽضاڂ یؼف٨ ربّػٍټ څث ٖڃثفټ قا ًچڂ
رؽټ ،رلایّطس پاكیټ ،یفشىث ًػث ،هځخ ،ٿو څٹٽخ ٷټبٌ ٺڂؼ ًػث .ؼڃث ییبڀاڃس پاكیټ ڂ یفشىث 12
ٶاڃو
ًػث ڂ پاـبٽیث یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز څث ٖڃثفټ فث ٷٽشٍټ ٺڃو 18
زیب٠ـ یٵڀڃٵز بث څٙثاـ ـؼ ،ٶاڃو
ًػث ڂؼ فچ یبچ عوبد قبیشټا .ؼڃث پاـبٽیث یّػٌ یبٕ٨ ـؼ څټبځٍوفد :رـڃِ څث ؽځشٌاؼ زجثټ څجځخ څٰ یسلااڃو
،ؼـاڃټ ٺبٽس((
3 ،ؼـاڃټ تٹ٤ا(( ،))قبیشټا 2
،))قبیشټا
،یچبٴ((
1 ف٩ِ ،څشٌاؽڀ یؼـڃټ بی ز٬ڂ ریچ(( ،))قبیشټا
ٺؽ٠( ی٩ځټ ی څجځخ څٰ یسلااڃو ـؼ ڂ ڄؽٌ څجوبطټ ))قبیشټا عوبد څث یځ١ی ،ؼڃث هٱ٠ فث بچ عوبد قبیشټا څشٌاؼ )زیب٠ـ اڃټ ٺبٽس((
قبیشټا ،ؼـاڃټ تٹ٤ا(( ،))ف٩ِ قبیشټا ،ؼـ 1
،))
قبیشټا ،یچبٴ((
2 قبیشټا ،څشٌاؽڀ یؼـڃټ بی ز٬ڂ ریچ(( ڂ ،))
3 پاـبٽیث یِڃّغ ٻیفض زیب٠ـ پاكیټ .ز٨فٴ ٫ٹ١س )) صٙو څو ـؼ څټبځٍوفد قا ٷِبض راقبیشټا بث توبځشټ ـؼ ،تیسفس ٿیا څث ،ز٨فٴ ـاف٬ ةڃغ ڂ ،ٗوڃشټ ،٧ی١ٔ
شټا ؽِـؼ څٰ یسـڃِ
بس ف٩ِ ٿیث بچ قبی 33
/ 33 ؼڃث ؽِـؼ
،ڄؽیؼفٴ زیب٠ـ ٧ی١ٔ صٙو ـؼ پاـبٽیث یِڃّغ ٻیفض ٿیث 34 / 33 بس 66 / 66 یِڃّغ ٻیفض زیب٠ـ پاكیټ ؽِـؼ
راقبیشټا ڂ ٗوڃشټ صٙو ـؼ 67
/ 66 بس 100 څث ؽِـؼ
Archive of SID
46
ڄؽٌ زیب٠ـ یثڃغ څث پاـبٽیث یِڃّغ ٻیفض څٱځیا یبځ١ټ ـؽیض ٗوڃس ڄؼب٩شوا ؼـڃټ څټبځٍوفد .ؼڃث ( ی
1379 ڂ څیڇس)
زڇخ ـڃٝځټ ٿیؽث ،زوا ڄؽٌ ؽییأس پآ ییبیبد ڂ ییاڂـ يڂـ قا ـبجش٠ا ٿیی١س
"
اڃشطټ ـبجش٠ا
"
.زوا ڄؽٌ ڄؼب٩شوا
پؼفٰ څٽیڀ ڂؼ يڂـ قا یٽٹ٠ ؼبٽش٠ا تىٰ ـڃٝځټ څث پڃټقآ څٽیڀ ڂؼ ٿیث یٵشىجٽچ تیفٔ .زوا ڄؽیؼفٴ ڄؼب٩شوا ٶؼب١ټ 8 / 0 r; ب٩شوا بث پڃټقآ ٷٰ ییبیبد تیفٔ ڂ قا ڄؼ
ٿټفیذوا ٶڃټف٨ -
ٶؼب١ټ پڂافث 88
/ 0 .زوا ڄؽټآ زوؼ څث
يڂـ قا پڃټقآ یڀڂـؼ یڀبىٽچ ٿیی١س زڇخ ٿیځز ٻچ يڂـ ٿیا ٫ثبٙټ څٰ ڄؽٌ ڄؼب٩شوا ظبجڀڂفٰ یب٩ٸآ تیفٔ
ٶؼب١ټ پڃټقآ یڀڂـؼ یڀبىٽچ 78
/ 0 زوا ڄؼڃث (
16 ) .
بچ ًػث ـؼ اـ بچ څټبځٍوفد ،فٵٍچڂمد یضافخ ڂ یٹغاؼ ی
،رب٬لاټ ز٠بو ٺبٽسا قا ؽ١ث ،فّ٠ ز٩یٌ ـؼ هڀالـڂا ڂ څٰ یسب٠بو ـؼ تیسفس ٿیؽث بس ڄؼاؼ ـاف٬ پاـبٽیث ـبیشغا ـؼ ٺبدڀا ٺاـآ یٙیطټ ـؼ ڂ ،ؼڃث فشٽٰ ًػث یڃچبیچ ڂ ٺبضؼقا ٷٽ٠ ٺبدڀا قا هد ٷٽ٠ ٪بسا پاـبٽیث ؼـڃټ ـؼ ڂ ؼؼفٴ
ًػث څث ٶب٭شڀا ڂ پؽټآ يڃچ څث ڂ یضافخ څټبځٍوفد
ًوفد بث ؼاڃو یث پاـبٽیث ؼـڃټ ـؼ ڂ ٷیٽٱس پاـبٽیث ٗوڃس څټبځٍوفد ٷیٽٱس پبټق .ؽیؼفٴ فد بچ پآ قا فٵٍچڂمد ڂ څشٌاؼ اـ ٷټبٰ یٴؼبټآ پاـبٽیث څٰ ؼڃث یڀبټق ًلاڃٽ١ټ ی٬لاغا ربٝضلاټ .ؽځشٌاؼ اـ ًچڂمد ـؼ زٰفٌ څث ٷیبٽس س څٹٽخ پآ قا څٰ ز٨فٴ ـاف٬ فٝڀ ؽټ ًچڂمد ٿیا ـؼ صیٔڃ
زٰفٌ یافث ًچڂمد یبچ ؽضاڂ پؼڃث ؼاقآ ،ًچڂمد ٦ؽچ ٺبڀ پڂؽث ڂ څڀبټفطټ رـڃِ څث رب٠لا٘ا زجث ،ًچڂمد ـؼ قا ڄقبخا تىٰ بث ًچڂمد ٺبدڀا ؛ؼڃث یٴؼاڃڀبغ ٺبڀ ڂ ،ز٨فیؿد رـڃِ څ٘ڃثفټ یبچ ًػث ڂ پبشوـبٽیث ٿیٸڃئىټ ـبڇث ًچڂمد ٺبدڀا پبټق 1392
څیكدس ڂ ٧یِڃس .ؼڃث
چ ڄؼاؼ ٷیٹطسڂ ـاك٨ا ٺفڀ ٯٽٰ څث ب
یـبټآ SPSS 18 بث ،
ڂؼ ٿیث ٿیٵڀبیټ څىیب٭ټ یافث ڂ ی٩یِڃس ـبټآ قا ڄؼب٩شوا ـاؼبځ١ټ صٙو بث ڂ )اڂڃڀا ڂ زىس یس( ی٘بجځشواـبټآ قا ڄڂفٴ 05 / 0 ؽیؼفٴ ٺبدڀا .
بّ ِتفبي : یس یـبټآ یبچ پڃټقآ قا ڄؼب٩شوا بث څ١ٸبٙټ قا ٷِبض حیبشڀ
یث قا ؼاؼ پبٍڀ اڂڃڀآ ڂ زىس ًافثٰا ًچڂمد ؼـڃټ پاـبٽیث ٿ
( 6 / 52 یځو ٿیٵڀبیټ یاـاؼ ڂ ٻڀبغ )ؽِـؼ 24
/
±17 74 / 38
(ٷچأشټ ؼاف٨ا فثٰا ٷچأس زی١ٔڂ فٝڀ قا .ؽڀؼڃث 75
ڂ )ؽِـؼ
( ؼاف٨ا فثٰا رلایّطس پاكیټ فٝڀ قا .ؽڀؼڃث ؼفدټ څی٭ث 8
/ 32
ـؼ یفشىث فٝڀ قا .ؽڀؼڃث ٻٹذیؼ رلایّطس یاـاؼ )ؽِـؼ ا یڀبشوـبٽیث یبچ ًػث یضافخ یبچ ًػث ـؼ پاـبٽیث فثٰ
( ٷٽ٠ ٪بسا ڂ 8
/ 51 رؽټ فٝڀ قا .ؽڀؼڃث یفشىث )ؽِـؼ
( پاـبٽیث فثٰا یفشىث 3
/ 63 قا فشٽٰ )ؽِـؼ 3
ًػث ـؼ قڂـ
( پاـبٽیث فثٰا ییبڀاڃس زی١ٔڂ فٝڀ قا ڂ ؽڀؼڃث یفشىث 37
فثٰا زڀڃٱو زی١ٔڂ فٝڀ قا ڂ ڄؼڃث څشىثاڂ څٽیڀ )ؽِـؼ ( پاـبٽیث 5 / 74 فڇٌ ـؼ )ؽِـؼ ٿیٵڀبیټ .ؽڀؼفٰ یټ یٴؽڀق
پاـبٽیث یافث یّػٌ یبٕ٨ ڂ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ رافٽڀ .زوا ڄؼڃث ب٬آ پاـبٽیث قا فشٍیث ٻڀبغ
ڄـبٽٌ ٶڂؽخ 1
- پاـبٽیث یِڃّغ ٻیفض ٿیٵڀبیټ څىیب٭ټ
ٻیفض یِڃّغ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬
یّػٌ یبٕ٨
ڂ ٿیٵڀبیټ ـبی١ټ ٦افطڀا P value
ڂ ٿیٵڀبیټ ـبی١ټ ٦افطڀا P value
پاـبٽیث 29
/
±5 29 / 21 00 / 0 15 /
±6 49 / 39 09 / 0
ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز بث څٙثاـ ـؼ ًچڂمد ی بچ څش٨بی قبیشټا ٿیٵڀبیټ بث پاـبٽیث فثٰا څٰ ؼاؼ پبٍڀ یڀبىڀا 25
/ 57
ؽڀؼڃٽڀ فٰؾ ٗوڃشټ ؽض ـؼ اـ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ ؽِـؼ فثٰا كیڀ یّػٌ یبٕ٨ زیب٠ـ یٵڀڃٵز بث څٙثاـ ـؼ ڂ پاـبٽیث قبیشټا ٿیٵڀبیټ بث 25
/ 57 یبٕ٨ زیب٠ـ پاكیټ
.ؽڀا ڄؼفٰ پبیث ٗوڃشټ ؽض ـؼ اـ یّػٌ
Archive of SID
47
ڄـبٽٌ ٶڂؽخ 2
ؼـڃټ یبچ ؽضاڂ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز : ٶاؤو ٯیٱ٩س څث ًچڂمد
ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز څث ٖڃثفټ رلااڃو پبشوـبٽیث پبځٰـبٰ ٗوڃس پاـبٽیث یڀبىڀا پاـبٽیث
ٞڃٽدټ قبیشټا ؽِـؼ زیب٠ـ یٵڀڃٵز
زیب٠ـ
1 - بث یڂ پؼڃٽڀ بځٌآ ڂ ًػث ـؼ ـبٽیث ییبٽځچاـ
٧ٹشػټ یبچ زٽى٬
256 14 / 65
ٗوڃشټ
2 - یبچ يڂـ ٺبدڀا قا ٷج٬ پاـبٽیث څث ؼڃغ ی٨ف١ټ
یشج٬افټ 97
68 / 24 ٧ی١ٔ
3 - یشج٬افټ یبڇٌڂـ ٺبدڀا قا ٷج٬ پاـبٽیث څث صیٔڃس 86
88 / 21 ٧ی١ٔ
4 - صیطِ ڂ توبځټ عوبد پاـبٽیث رلااؤو څث
245 34 / 62
ٗوڃشټ
5 - پاـبٽیث یضافخ ٷٽ٠ څث ٟخاـ صیٔڃس 143
39 / 36
ٗوڃشټ
6 - پؼق ـؼ پڂؽث پاـبٽیث ٪بسا څث ؼڂـڂ 222
49 / 56
ٗوڃشټ
7 - ..ڂ ٫یـكس ،څځیب١ټ ٺبٵځچ یِڃّغ ٗیطټ ؼبدیا 127
32 / 32 ٧ی١ٔ
8 - ـؼ هځخ ٻچ ـبشوفد ٗوڃس زج٬افټ پؽٌ ٺبدڀا
ٷٽ٠ ٪بسا 126
06 / 32 ٧ی١ٔ
9 - قا ز١ڀبٽټ ڂ تٌ ـؼ بچ ٢افز پؼڃث ٿٌڂـ
پاـبٽیث ی١یج٘ ةاڃغ 331
22 / 84 ةڃغ
10 - ةاڃغ قا ز١ڀبٽټ ڂ ًػث ـؼ اؽِڂ فو ؼڃخڂ
پاـبٽیث ی١یج٘
317 66 / 80 ةڃغ
11 - قا ٷیبوڂ فیبو بی ڂ یٸؽځِ پؼڃٽڀ بخ څثبخ
ڄقبخا تىٰ پڂؽث پاـبٽیث ٪بسا 372
66 / 94 ةڃغ
12 - ڀ بخ څثبخ یڂـ ڃخؼؽټ څٰ یڀبټق زػس پؼڃٽ
.زوا ڄؽیٍٰ قاـؼ زػس 378
18 / 96 ةڃغ
ٿیٵڀبیټ قبیشټا 225 ٿیٵڀبیټ
ؽِـؼ 25 / 57
ٗوڃشټ
ڂ زىس یس یـبټآ یبچ پڃټقآ قا ڄؼب٩شوا بث ٿیځز ٻچ یؼف٨ ربّػٍټ ٿیث یـاؼبځ١ټ یـبټآ ٦لاشغا اڂڂڃڀآ ـؼ یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض څث زجىڀ بچ پآ ڄبٴؽیؼ ڂ پاـبٽیث ټ ؼـڃټ ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز څځیټق ـؼ ڂ رلایّطس پاكی ڂ یّػٌ یبٕ٨ څځیټق ـؼ زڀڃٱو ٷطټ ؼـڃټ ـؼ ڂ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یٵڀڃٵز څځیټق ڂؼ فچ ـؼ ًػث ؼـڃټ ـؼ ؼـاڃټ فیبو ـؼ ڂ ،ؽیؼفٴ ڄؽچبٍټ یّػٌ یبٕ٨ ڂ یڀبىڀا یـاؼبځ١ټ یـبټآ رڂب٩س ...ڂ ٷچأس زی١ٔڂ ،هځخ ،ٿو .ؽٍڀ ڄؽچبٍټ
ؽخ ڄـبٽٌ ٶڂ 3 ؼـڃټ یبچ ؽضاڂ یّػٌ یبٕ٨ زیب٠ـ یٵڀڃٵز :
ٶاؤو ٯیٱ٩س څث ًچڂمد
یبٕ٨ زیب٠ـ یٵڀڃٵز څث ٖڃثفټ رلااڃو پبشوـبٽیث پبځٰـبٰ ٗوڃس پاـبٽیث یّػٌ
پاـبٽیث ٞڃٽدټ قبیشټا ؽِـؼ زیب٠ـ یٵڀڃٵز
زیب٠ـ
1 - یِڃّغ ـبیىث رلااؤو پؽیوفد 375
42 / 95 ةڃغ
2 - څث زجىڀ یټافشضا یث پاـبٽیث ٷیبوڂ
385 96 / 97 ةڃغ
3 - پاـبٽیث زػس یڂـ پبځٰـبٰ ٿشىٍڀ 384
71 / 97 ةڃغ
4 - پاـبٽیث یڀبڇٴبڀ پؼفٰ ـاؽیث 345
79 / 87 ةڃغ
5 - پاـبٽیث ًټاـآ ڂ رڃٹغ ٿش٨فٴ ڄؽیؼبڀ 329
72 / 83 ةڃغ
6 - ز٬ؼ پؽث ڂ څٹد٠ بث پبټـؼ 334
99 / 84 ةڃغ
7 - څڀبثؼؤټ فی٤ ڂ ٿٍغ ڄڃیٌ څث پبټـؼ 378
18 / 96 ةڃغ
8 - ـبٽیث څث ؽض قا ًیث پؽٌ ٯیؼكڀ 218
47 / 55
ٗوڃشټ
9 - پبٱټا ؽض ـؼ پاـبٽیث ًٌڃد ٛ٩ض 370
15 / 94 ةڃغ
10 - پاـبٽیث یبچ ٻٍز څث ٻی٭شىټ پؼفٰ ڄبٵڀ 333
73 / 84 ةڃغ
11 - زػس ڄـبٽٌ بث پاـبٽیث پؼفٰ اؽِ
112 50 / 28 ٧ی١ٔ
12 - څڀبټفطټ ڂ یِڃّغ رب٠لا٘ا پؼفٰ شفٙټ 376
67 / 95 ةڃغ
13 - ٿیفیبو ڃٹخ ـؼ ڃخؼؽټ رب٠لا٘ا پؼفٰ يب٨ 372
66 / 94 ةڃغ
14 - یؼب٭ش٠ا ڂ یجچؿټ ٶڃِا څث څخڃس 118
03 / 30 ٧ی١ٔ
15 - نفس ٺبٵځچ ـؼ پاـبٽیث قا یڀاڂـ زیبٽض 112
50 / 28 ٧ی١ٔ
16 - ٷٽ٠ ٪بسا ـؼ پاـبٽیث ًٌڃد ٛ٩ض 65
54 / 16 ٧ی١ٔ
17 - ٨ؼ ٺبٵځچ پاـبٽیث رڃٹغ زیب٠ـ
ٟ 278 74 / 70 ةڃغ
18 - ـؼ ڄافٽچ پؼق اؽِ بی ٿ٩ٹس څث یوفشوؼ
رـڂفٔ ٺبٵځچ 162
22 / 41
ٗوڃشټ
ٿیٵڀبیټ قبیشټا 350 ٿیٵڀبیټ
ؽِـؼ 25 / 57
ٗوڃشټ
ڄـبٽٌ ٶڂؽخ 4
- څث زجىڀ پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ رافٽڀ ٿیٵڀبیټ څىیب٭ټ
یبڇیٴمیڂ یغفث تىضفث یّػٌ یبٕ٨ ڂ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ یؼف٨
ؼف٨ یبچ یٴمیڂ ی
یڀبىڀا ڂفٽٹ٬
یّػٌ یبٕ٨
ڂ ٿیٵڀبیټ ـبی١ټ ٦افطڀا پڃټقآ
زىس یس ڂ ٿیٵڀبیټ ـبی١ټ ٦افطڀا پڃټقآ
زىس یس
هځخ ثڀؤټ 60 /
±5 41 / 21 65 / p=0 04 /
±6 54 / 39 87 / p=0
فٰؿټ 95 /
±4 17 / 21 30
/
±6 45 / 39
زی١ٔڂ ٷچأس ؼفدټ 73 /
±4 82 / 20 31 / p=0 89 /
±5 38 / 39 82 / p=0
ٷچأشټ 47 /
±5 45 / 21 25
/
±6 54 / 39
ٷطټ زڀڃٱو فڇٌ
36 /
±5 31 / 21 92 / p=0 29 /
±6 04 / 39 01 / p=0
بشوڂـ 11 /
±5 26 / 21 57
/
±5 84 / 40
پاكیټ رلایّطس ؼاڃو یث 47 /
±4 87 / 20 03 / p=0 33 /
±6 30 / 40 62 / p=0
ییاؽشثا 03 /
±5 96 / 23 71
/
±6 07 / 41
ییبٽځچاـ 39 /
±5 54 / 20 09
/
±6 96 / 38
ٻٹذیؼ 43 /
±5 83 / 20 24
/
±6 62 / 38
یچبٵٍڀاؼ 54 /
±5 74 / 21 22
/
±5 74 / 39
ًػث ٞڃڀ یٹغاؼ 93 /
±4 99 / 19 45 / p=0 75 /
±5 59 / 38 02 / p=0
یضافخ 59 /
±5 42 / 22 49
/
±6 55 / 40
هڀالـڂا 17 /
±4 60 / 20 26
/
±5 74 / 37
ٷٽ٠ ٪بسا 73
/
±1 18 16
/
±4 33 / 40
Archive of SID
48
یزيگ ِجيتً ٍ ثحث :
ا ٫ض ٯی یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض څث قبیڀ فٍث یوبو
یِبغ ٗیافٌ ٷیٸؼ څث پاـبٽیث ،ؽٌبث یټ پاـبٽیث ًبِڃّغ یِڃّغ ٻیفض پؼاؼ زوؼ قا یافث ؽ١شىټ فشٍیث ؽڀـاؼ څٰ
یِڃّغ ٻیفض ٛ٩ض ٞڃٔڃټ ٿیافثبځث ،ؽځشىچ ؼڃغ پبٍڀ څ١ٸبٙټ قا ٷِبض حیبشڀ .ؽثبی یټ ڄمیڂ یشیٽچا پاـبٽیث قا یّػٌ یبٕ٨ ڂ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ پاكیټ څٰ ؼاؼ ؽیؼ ڂ یفیڀ څ١ٸبٙټ بث څٰ ؼڃث ٗوڃشټ ؽض ـؼ پاـبٽیث ڄبٴ
( پاـبٱٽچ 1389
( پافڇس ـؼ ) 16
.ؼـاؼ زڇثبٍټ ) ٿیځز ٻچ
( پاـبٱٽچ ڂ یڀبخب٬آ څ١ٸبٙټ بث څ١ٸبٙټ ٿیا 2008
فث یځجټ )
پاـبٽیث زیفثٰا ٻیفض توبځټبڀ صٙو (
17 ) څ١ٸبٙټ ڂ
( یشیسبټ ڂ یـڂفس 2008
ٷثب٬ ؼاؽ١س زیبٔـ ٺؽ٠ فث یځجټ )
پبشوـبٽیث ـؼ ؼڃغ ٻیفض ٛ٩ض قا پاـبٽیث قا یڇخڃس (
18 )
.ؼـاؼ یڀاڃغ ٻچ ،یڀبٌ ڂ ٺبځڇث ڂ یٽوب٬ يـاكٴ نبوا فث
ڂفٽٹ٬
5 / 57 ـؼ ـؼبٰ یڃو قا رب٬ڂا تٹ٤ا پاـبٽیث % یڀبټ
( زوا څش٨فٴ ـاف٬ ٺافشضا ڂ څخڃس ؼـڃټ 17
څٰ یٸبض ـؼ .)
قلاـبث ( پاـبٱٽچ ڂ 1
2001 څٰ ؽڀؼفٰ پبیث ) 2
/ 85 پاـبٽیث %
یؼبیق ؽض بس بی ٷټبٰ ـڃ٘ څث بچ پآ ٻیفض څٰ ؽځشٌاؼ ؼب٭ش٠ا زوا ڄؽٌ یټ زیب٠ـ پبټـؼ ٻیس ٗوڃس (
19 ) ـؼ ٿیځز ٻچ .
(پاـبٱٽچ ڂ یـؽیض څ١ٸبٙټ 1379
ڂفٽٹ٬ زیب٠ـ پاكیټ )
ةڃغ صٙو ـؼ پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ قا یّػٌ یبٕ٨ ڂ یڀبىڀا ؼـڃټ ـؼ .ؼـاؼ رفیب٥ټ فٔبض څ١ٸبٙټ بث څٰ زٌاؼ ـاف٬
ٿیفشٽٰ څٰ ؼاؼ پبٍڀ بچ څش٨بی ،ڄؽٌ ٺبدڀا ؼـاڃټ زیب٠ـ ،پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ قا ڄؽٌ زیب٠ـ ؼـاڃټ
« ؼڃغ ی٨ف١ټ قا ٷج٬
یڀبټـؼ یبچ يڂـ ٺبدڀا
» ،
« یبچ زج٬افټ ؼـڃټ ـؼ صیٔڃس
یڀبټـؼ
» ،
« پاـبٽیث ٪بسا څث ؼڂـڂ ـؼ پؼق ـؼ ڂ ڄقبخا تىٰ
» ،
« بچ زج٬افټ ٺبدڀا ٺبٵځچ ـؼ یِڃّغ ٗیطټ ؼبدیا
» ،
« اؽِ
ٻوا یبخ څث زػس ڄـبٽٌ بث پاـبٽیث پؼق
» ،
« ٶڃِا څث څخڃس
بڀبٱټا پؼاؼ ـاف٬ ڂ پاـبٽیث یؼب٭ش٠ا ڂ یجچؿټ ـؼ ٺقلا ر
بچ پآ ـبیشغا
» ،
« څث هځخ ٻچ ـبشوفد ٗوڃس بچ زج٬افټ ٺبدڀا
ٷٽ٠ ٪بسا ـؼ ڄمیڂ .»
ی٨ف١ټ ٺؽ٠ فٝڀ قا ًچڂمد ٿیا
پاـبٱٽچ ڂ ٿڇٰ څ١ٸبٙټ بث بچ زج٬افټ څئاـا قا ٷج٬ پبځٰـبٰ
1-Barlas & et al
( 1386 پاڃځ٠ زطس )
« یبچ ًػث ـؼ پاـبٽیث رافٝڀ یوـفث
یِڃّغ ٻیفض زیب٠ـ څث زجىڀ یضافخ ڂ یٹغاؼ ( »
13 )
پاڃځ٠ زطس پاـبٱٽچ ڂ یٽیفٰ څ١ٸبٙټ ڂ
« ٮـؼ څىیب٭ټ
زیب٠ـ ڂ زیٽچا قا یفشىث ـبٽیث پبڀاڃخڃڀ ڂ پاـبشوفد ـبٽیث ٻیفض »
( ؼـاؼ زڇثبٍټ 9
ی٨ف١ټ ٺؽ٠ یافث څٰ یٹیٸؼ .)
پاڃس یټ پاـبٽیث څث زج٬افټ څئاـا قا ٷج٬ پبځٰـبٰ قا یؼاؽ١س ٴؼاڃڀبغ ٺبڀ څٰ ییبچ زیٱسا ٿشٌاؼ ،څٱځیا ؼڃٽڀ فٰؾ ی
څث قبیڀ ٺؽ٠ زوا ٿٱٽټ ،ڄؽٌ فٰؾ پآ یڂـ فث ـبشوفد فچ څث بټا ،ؽځٰ ؼبدیا پبځٰـبٰ قا یؼاؽ١س ـؼ اـ ؼڃغ ی٨ف١ټ پاـبٽیث ـؼ پڃز ،ؽٌبث یٽڀ یا ڄؽځځٰ ٟڀب٬ ٷیٸؼ ٿیا ٶبض قا ڂ څشٌاؽڀ اـ ٿشٌڃڀ ڂ پؽڀاڃغ ؼاڃو څٰ ؽځشىچ یؼاف٨ا ـ یفس څڀبشوڂؼ ڂ فس زضاـ ڃخ پبځٰـبٰ ی٨ف١ټ فٵیؼ ٦ف٘
ا
یټ پاـبشوفد څث پاـبٽیث ؼبٽش٠ا ًیاك٨ا تخڃټ ڂ ڄؼفٰ ؼبدیا ـبٽیث ٪بسا څث ؼڂـڂ قا ٷج٬ ٿش٨فٴ ڄقبخا ؼـڃټ ـؼ .ؼؼفٴ ـؼ بچ زػس ؼؽ١س څٹٽخ قا یٹیلاؼ څث څٰ ز٩ٴ پاڃشث ؽیبٌ
ـؼ پبٱټا ،پاـبٽیث قا ٯیفچ یافث زج٬افټ ٺبدڀا ڂ ٪بسا ٯی ټ ؼڂؽطټ پاـبشوفد یافث اـ ٿش٨فٴ ڄقبخا ڂ پؼق قا .ؼقبو ی
ؼڃغ څث اـ زیب٠ـ قا یفشٽٰ پاكیټ څٰ یفٵیؼ ؼـاڃټ پاڃس یټ زوا ڄؼاؼ َبّشغا
« ؼـڃټ ـؼ پؼاؼ صیٔڃس
یشج٬افټ بی ڂ یڀبټـؼ ربټاؽ٬ا »
،ؼفث ٺبڀ بچ پآ ٺبدڀا قا ٷج٬
ٺبدڀا قا ٷج٬ ڃخؼؽټ څث ی٨بٰ ربطیٔڃس ٺڂكٸ څٰ یٸبض ـؼ
ٰ زوا یؼف٨ فچ ٫ض ٿیا ڂ زوا ڄؽٌ ؽیٰأس ،یټاؽ٬ا فچ څ
.ؼفیؿد رـڃِ زوا ـاف٬ یڂ ؼڃجڇث یافث یټاؽ٬ا څز ؽڀاؽث
« بچ زج٬افټ ٺبدڀا ٺبٵځچ یِڃّغ ٗیطټ ؼبدیا ٺؽ٠ »
قا
فشٽٰ پاـبٽیث ڂ پبځٰـبٰ ؽیؼ قا څٰ زوا یؼـاڃټ څٹٽخ ءكخ یڀبىڀا ڂفٽٹ٬ څث ٺافشضا څٰ یٸبض ـؼ زوا ڄؽٌ زیب٠ـ یڇخڃس یث ڂ زٹ٩٤ ؼـڃټ څٰ زوا یڀبټـؼ ڂ یشج٬افټ ٶبٽ٠ا اف٬
یؽض بس څ١ٸبٙټ ٿیا ـؼ .زوا څش٨فٴ ـ
« ڂ یجچؿټ ٶڃِا
بچ پآ ـبیشغا ـؼ ٺقلا ربڀبٱټا پؼاؼ ـاف٬ ڂ پاـبٽیث یؼب٭ش٠ا »
ڂ
« هځخ ٻچ فی٤ پبځٰـبٰ ٗوڃس زج٬افټ ٺبدڀا »
ؼـڃټ
ٿیا څث پبټـؼ ٻیس زوا ٺقلا څٰ زوا څش٨فٴ ـاف٬ یڇخڃس یث ـؼ پاـبٱٽچ ڂ ٿڇٰ ًچڂمد ـؼ .ؽځیبٽڀ څخڃس ؼـاڃټ ـبٽیث ( پبټفٰ فڇٌ یبچ پبشو 13
ٺبځڇث ڂ یٽوب٬ ًچڂمد ڂ )
( ـاڂكجو فڇٌ یبچ پبشوـبٽیث ـؼ 17
فشٽٰ ؼـاڃټ ٿیا څث كیڀ )
Archive of SID
51
زج٬افټ ٺبدڀا څث ٖڃثفټ ؼـاڃټ فشٍیث .زوا ڄؽٌ څخڃس ؽیبٌ ،ؼڃث ٷٽ٠ ٪بسا ًػث ـؼ هځخ ٻچ فی٤ ـبشوفد ٗوڃس ٺبدڀا یافث ٺقلا هځخ ٻچ پبځٰـبٰ ؼڃجٽٰ اـ پآ زٹ٠ پاڃشث ج٬افټ فی٤ پبځٰـبٰ قا ـبزبڀ څث څٰ زىڀاؼ ٷٽ٠ ٪بسا ـؼ ز
،ؼؼفٴ یټ ڄؼب٩شوا هځخ ٻچ ( پاـبٱٽچ ڂ ییلاڃخ
2008 )
ڂ افخا ٺؽ٠ ـؼ ٻڇټ یبچؽو قا اـ ٷځوفد ؼڃجٽٰ څٸڃ٭ټ ؽڀا ڄؼفٽٌفث ـبٽیث ٪ڃ٭ض زیب٠ـ (
20 ) ٫ی٭طس حیبشڀ .
( پاـبٱٽچ ڂ یٽیچافثا 2008
یبچ څش٨بی بث بث بشواـ ٻچ كیڀ )
ڂ پاـبٽیث یبچ څشواڃغ ڂ بچ قبیڀ ٿیث ٖبجسـا ًچڂمد ٿیا یڀبټقبو یبچ زیؼڂؽطټ ڂ ڃو ٯی قا پبڀآ یبچ ڄؼاڃڀبغ ڃجٽٰ ،ربڀبٱټا ؼڃجٽٰ ٷثټ ـبیشغا ـڃ٘ ٿیٽچ ڂ ٷځوفد ؼ
یټ پبٍڀ اـ نفشوا ڂ ًځس ؼبدیا ڂ فٵیؼ یڃو قا ٿشٌاؽڀ ؽچؼ ( 21 ) پؼق اؽِ زیب٠ـ ٺؽ٠ ؼـاڃټ قا فٵیؼ یٱی .
ڄاڃغؼاؼ ،زوا ڄؼڃث زػس ڄـبٽٌ بث ٻوا یبخ څث پاـبٽیث ( 1383 ٻیفض ٛ٩ض َڃّغ ـؼ ؼڃغ حیبشڀ نبوا فث )
ٰ زوا ؽ٭ش١ټ پاـبٽیث یِڃّغ څٰ یٽڇټ ٷټاڃ٠ څٹٽخ قا څ
څخڃس پاكیټ ،ؽٌبث یټ فثؤټ پاـبٽیث ف٘بغ زیبٔـ ؼبدیا ـؼ څث زجىڀ پبټـؼ ًػث پبځٰـبٰ ؽیبث څٰ زوا یټافشضا ڂ ( ؽڀڃٌ ٷئب٬ پاـبٽیث ڂفٽٹ٬ ڄؼڂؽطټ 2
زوا ٺقلا ٿیافثبځث ،)
پآ ڂ ڄؽٌ ٷئب٬ ٺافشضا پاـبٽیث یافث څځیټق ٿیا ـؼ پبځٰـبٰ
اؽِ ٷیټب٨ ٻوا څث اـ بچ ٿیا یبچ څش٨بی نبوا فث .ؽځڀكث
ٿیث یؼف٨ یبچ یٴمیڂ ؼـڃټ ـؼ ،پاـبٽیث ڄبٴؽیؼ قا ًچڂمد پبټق رؽټ ،ٷ٥ٌ ،ٷچأس زی١ٔڂ ،ٿو ،هځخ یبچ فی٥شټ رڂب٩س زیٸب١٨ ٺبدڀا ییبڀاڃس ڂ یفشىث زی١ٔڂ ،یفشىث ٿڇٰ ٗوڃس ڄؽٌ ٺبدڀا څ١ٸبٙټ بث څٰ ،زٌاؽڀ ؼڃخڂ یـبټآ ( پاـبٱٽچ ڂ 1386
چ پبشوـبٽیث ـؼ ) زڇثبٍټ پبټفٰ فڇٌ یب
( ؼـاؼ 13 زڀڃٱو ٷطټ ،رلایّطس پاكیټ ؼـاڃټ ـؼ بڇځس ڂ ) ـؼ څٰ یـڃ٘ څث ؛زٌاؼ ؼڃخڂ یـبټآ رڂب٩س بچ ًػث ڂ پؽڀاڃغ ؼاڃو ڂ ییاؽشثا ٮـؽټ یاـاؼ ؼاف٨ا رلایّطس ؼـڃټ ؼـڃټ ـؼ ڂ ؽڀؼڃث ڄؼفٰ تىٰ اـ ڄفٽڀ ٿیفشٍیث ٿشٌڃڀ ڂ ـ ڄفٽڀ ٿیفشٍیث ییبشوڂـ ؼاف٨ا زڀڃٱو ٷطټ ؼڃغ څث ا
زیب٠ـ بچ پآ ٻیفض څٰ ؽڀؼڃث ؽ٭ش١ټ یځ١ی ،ؽڀؼاؼ َبّشغا ٪ڃ٭ض قا ؼاف٨ا ٿیا یچبٴآ ٺؽ٠ ٷیٸؼ څث ًلابٽشضا ڂ زوا ڄؽٌ
ًػث ،یڀبشوـبٽیث ٧ٹشػټ یبچ ًػث قا .ؽٌبث یټ ؼڃغ ًلابٽشضا څٰ ڄؼاؼ َبّشغا ؼڃغ څث اـ ڄفٽڀ ٿیفشٍیث یضافخ یا ـؼ پاـبٽیث څث څخڃس ڂ یـبٽیث ٞڃڀ ٷیٸؼ څث بچ ًػث ٿ
.زوا
یًادرذق ٍ زكؾت :
پاـبٽیث ڂ ٿیٸڃئىټ قا څٰ ؽځڀاؼ یټ ٺقلا ؼڃغ فث پبٴؽځىیڃڀ ٿیا ٺبدڀا بټ ـؼ څٰ نـب٨ حیٹغ یاؽڇٌ پبشوـبٽیث ؽځیبٽځث یڀاؼ ـؽ٬ ڂ فٱٍس ،ؽڀؼڃٽڀ یـبٱٽچ ًچڂمد .
References:
study of patients privacy overview Hayat. 1383;10(23):87-95.[In persian].
N. Respect the territory and rights of patients in hospitals in Ardabil. Journal of Midwifery- nursing Research.
1383:)2(.[In persian].
Mohamadi E. The process of patient privacy: foundations of a theory of data. Journal of Medical Sciences,
Yazd martyr. 1390;19(5):644-54.[In persian].
Tea. Privacy: a review of the literature.
J Nurs Stud. 2001;38:668-71.
experiences of privacy and dignity.
Part 1 : a iiterature review. British Journal of Nursing. 2008;17(6):381-5.
medical confidentiality a pilot study of patient views. J med Ethics.
2003;29(6):348-52. 1. Mehrdad N, Parsayekta Z, Joulaei S. A
2. Dadkhah B, Mohamadi MA, Mozafari
3. Hydari MR, Anushe N, Azad T,
4. Leino-Kilpi H, Valimaki M, Dassen
5. Whitehead J, Wheeler H. Patients'
6. Jounce C. The utilitarian agrument for
Archive of SID
50
information:challenges for nurses and for the nursing profession. Ethics in for Registered Nurses Practice Ottawa:
Author. November (2003);Available from :www.cna-aiic.ca. Accessed july 2, 2012.
Mehran A, Sadeghi T. Comparison of nurses and adolescents understand the importance of patient privacy and patient compliance. Journal of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences(HAYAT).
1388;15(1):21-30.
THE PERSON AND
HUMANRIGHTS. Nursing Ethics.
2005;12(3):273-87.
awareness of their rights in a developing country. Public Health.:(4)120;66 . 200-290
observed by student nurses. Nurs Ethics. 2009;16(5):589-98.
privacy and satisfaction in the emergency department: a descriptive analytical study. Nurs Ethics. 1389
;17(2):167-77.
hospital setting: A case study.
International Journal of Nursing Studies 2009;46:23-37.
PATIENTS’PRIVACY IN UK
2001;8(3):234-46.
H. Related to patient privacy and dignity: review of the literature.
Journal of Medical Ethics.
1391(9):119-32.
patients hospitalized with respect to how the human realm and privatespace in hospitals Kermanshah University of Medical Sciences in 1379.
Kermanshah: Martyr Beheshti University of Medical Sciences and Health Services; 1379.[In persian].
Survey of "the various aspects of patient privacy," in Selected Emergency Department of Tehran University of Medical Sciences. J Medical Ethics and History of Medicine. 2008;2(1):59-69.[In persian].
expectations of the maintenance of their dignity. Journal of Clinical Nursing. 2008;17(20):2709-17.
ML. Comparison of the auditory and visual privacy of emergency department treatment areas with curtains versus those with solid walls.
Ann Emerg Med. 2001;38(2):135-9.
Nikbakht‐Nasrabadi A, Parsa‐Yekta Z.
Factors affecting patients' rights practice: the lived experiences of Iranian nurses and physicians.
7. Association CN. Privacy and health HOSPITALS. Nursing Ethics
10. Kuzu N, Ergin A, Zencir M. Patients'
11. Erdil F, Korkmaz F. Ethical problems
12. Nayeri N, Aghajani M. Patients'
13. Baillie L. Patient dignity in an acute
14. Woogara J. HUMANRIGHTS AND
15. Torabizadeh K, Mohamadi E, Ebrahimi
8. Karimi R, NAYeri N, Daneshvari Z, .16 Hydari S. Feelings of general surgical
9. Woogara J. PATIENTS’PRIVACY OF 17. Aghajani M, Dehghan Nayeri N.
18. Matiti MR, Trorey GM. Patients’
19. Barlas D, Sama AE, Ward MF, Lesser
20. Joolaee S, Tschudin V,
Archive of SID
51
International Nursing Review. 2008;
55(1):55-61.
Ahmadi F. Stress: Major reaction of
nurses to the context of ethical decision making. Journal of Iran University of Medical Sciences. 2007.[In persian].
21.Ebrahimi H, Nikravesh M, Oskouei S,
Archive of SID
52
Evaluation of Patients’ Views about Personal Privacy during Nursing Care
Razieh Rasti1, Faeze Jahanpour2, Maryam Ravanipour3, Somayeh Hosanee4
1. (Corresponding Author), Post Graduate of Nursing and Midwifery, Student Research Committee, Bushehr University of Medical Sciences, Bushehr, Iran. [email protected]
2. Associate Professor, Faculty of Nursing and Midwifery, Bushehr University of Medical Sciences, Bushehr, Iran 3. Associate Professor, Faculty of Nursing and Midwifery, Bushehr University of Medical Sciences, Bushehr, Iran
4. Department of Biostatistics, Bushehr University of Medical Sciences, Bushehr, Iran, Received: 2013/12/26 Accepted: 2014/05/28
Abstract:
Introduction: The need for privacy is an essential human right. The aim of all previous studies on patient privacy was to improve healthcare standards. This study explored patients’
views about personal privacy during nursing care.
Methods: This cross-sectional study was conducted on patients referring to Persian Gulf Martyrs Hospital in Bushehr, Iran. Overall, 384 patients were randomly selected. Data were collected using a standard questionnaire; the reliability of the questionnaire was confirmed by Cronbach’s alpha coefficient (alpha coefficient=0.78). For data analysis, t-test, ANOVA, and chi-square test were performed, using SPSS version 18. The significance level was considered to be 0.05.
Results: There was no statistical difference between the average score of patients' views and respect for privacy in personal space component (p>0.05). However, in private realm component, a significant difference was observed (p<0.05). As the results indicated, in patients’ opinion, respect for private realm and space was at a moderate level at the hospital.
Also, patients’ views were significantly associated with the level of education and place of residence.
Conclusion: Since in patients’ view, privacy is only moderately respected in hospital environments, more attention needs to be paid to patient privacy in order to enhance the quality of care and gain patients’ trust.
Keywords: Patients’ view; privacy; nursing care.
