Инженерши графика жэне кэаби 6iniM проблемалары № 25 ■ 2014
2. Дмитриева Н.А. Изображение и слово. М., 1962. С.7.
3. Каган М.С. Морфология искусства. М., 1972.
4. Косоурова Т. — Орнаментальная графика Жана Берена и ее ее влияние на французское прикладное искусство XVII - начала XVIII века. // Западноевропейская графика Х У -Х Х вв '1985 (Ленинград,
«Искусство»)
5. Моран А. де — История декоративно-прикладного искусства '1982 (Москва)
6. Николаева Н. С. — Япония— Европа. Диалог в искусстве '1996 (Москва, «Изобразительное искусство»)
Абдрасилова В.О., С.Д. Асфендияров атындагы Цазац Улттъщ медициналыц университетi,
Меирбекова Ж.М., Л.Н.Гумилев атындагы Еуразия улттыцуниверситета
БОЛАШАК МАМАНДАРДЬЩ
КОММУНИКАТИВТ1К KYIblPFTTLIIMH ДАМЫТУ
Одна из основных целей современного казахстанского образования -развит ие коммуниктивной компетентности будущих специалистов. Она включает когнитивную, организационную и психологическую составляющие. Ее формирование составляет одну из важнейших задач подготовки будущего врача, служит залогом его личностного и профессионального развития.
One o f the main goals o f modem Kazakhstan education is the development o f communicative competence o f future specialists. It consists o f cognitive, organizational and psychological parts. Formation of these qualities is one o f the main problems o f training future doctors, the pledge o f their personal and professional growth.
XXI гасыр -когамдагы ецбектщ сипаты мен максатын тубегешп озгертетш экономикальщ турленд1рулер мен нарьщтьщ катынастар гасыры. Ецбек каркындылыгы, кауьтрттылыгы, коаби талаптар, жауаптыльщ артуда. Когамнын экономикальщ, элеуметстк жене мэдени ем1ршдеп взгер1стер бшм беру саласына жаца багдар усынады.
Ел1м1зд1 жацашылдандыру б ним беруд1 жацашылдандырусыз, оныц шшде педагогикальщ, оныц мазмундык жэне курылымдьщ жацаруынсыз мумкш емес. взшщ кэс1бш жетщ мецгерген, барльщ уакытта кэс1би децгейш котсруге дайын жогары бшнсп маманды дайындау кэаби педагогикальщ бйпм берудщ непзп максаты болуы кажет. Заманауи маман езшщ пайымдау дербестнтмен, бастамашылдыгымен, ортурл1 элеуметтж орталарда езшщ карым-катынасын белсещц жэне шыгармашылыкпен кура алу кабшет1мен ерекшелену1 кажет.
Заманауи казакетандык бипм берудщ жеке тулгага багдарлануьт мамандарды дайындауда адами, гуманигарльщ фактордыц басымдылыгына непзделген. Болашак маманды кэс1би дайындау корсстюштер) жаца мазмунмен толыгуда: жогары жэне орта кэсштш оку орындарыныц бипм беру кызметшщ непзп нэтижес1 болып бтрушшердщ бипм жуйсср сптшпп мен машыгы гана емес, сонымен катар зиялы, коммуникацияльщ, акпараттьщ жэне баска орталарда базалык кузыретшпкке ие болу кажет. Дегенмен, бипмдш парадигманы кузыреттшкке алмастыру киындыгы кэс!би педагогикальщ бшм беруде калыптаскан педагогикальщ кызмет саласымен байланысты,болашак маман бойында кец жэне жан-жакты бш м дш кл калыптастыру мэселесшщ басымдылыгымен тусшд1ршед1 [1-3].
К,узыреттшщ - накты, ем1рлш (с-эрекеп) жузеге асыру кабшеттшп жэне кызметке араласа бастаган сэтшен бастап жеке тулганын квалификацияльщ сипаты;
34 УДК 378.2
Инженерши графина жэне кэЫби бш1м проблемалары № 25 ■ 2014
себеб1 эрб1р к-ерекеттщ ею аспекта бар: ресурс™ жене нэтижелш, мунда накты компетентттлштщ дамуы ресурстьщ нэтижеге айналуын аныктайды.
Кузыреттшк - кш бше отырып мэселеш шешуге дайындьщ олеуетр курамы мазмундьщ (бшм) жэне процессуалдык (бiлiктiлiк) компоненттерден турады жэне мэселенщ мэшсш гусшу жэне оны шеше алу; унем1 бппмш жанарту, накты жагдайларда осы бьпмш табыс гы колдану упин жана акпаратгарды игеру.
Эл ем д ж бипм беру практикасында кузыреттЫк тусшйл непзп, оз кезепнде
«туйшдЬ> тусшж болып табылады, себеб1 жеке тулга кузырсттипп: б1ршшщен, бiлiм берудщ интеллектуалды жене практикальщ кураушыларын б1рпспредр екшшщен, компетенттиик тусшггше «нэтиже бойынша» калыптасатын бшм беру мазмунын тусйдару идеологиясы непзш салады («нэтижелж стандарт»);ушшшщен, жеке тулга компетенттшйп интегралдык табигатка не, себеб1 ол акпараттык, кукыктык жэне т.б.
салаларда бipтeктi жэне уксас бiлiм мен тэж1рибеш жинактайды. Жеке тулга кузыреттипп адамньщ кунделжт!, кэиби жэне элеуметтж ем!рде эртурл1 мэселелерд1 шешу кабшеггшгше байланысгы кураушылардан турагын анык курылымга ие. Жеке тулганыц белгш б!р кузырсттипк децгейше жету урдкшде калыптасатын бшм мен практикальщ тэж!рибедеп кузыреттшк кураушылары: оз бетшше бшм 1здеу, критикальщ ойлау, оз бетшше жумыс жасау, езш уйымдастыру жэне езш бакылау, топта жумыс ктеу, нэтижеш болжай алу жене шенлмнщ турл1 нускаларындагы мумкш болатын салдарды аныктау, себеп-салдар байланысын аньщтау, мэселелерд1 аньщтап, тужырымдап жэне шешу.
Адам кьтзметшде жетктжке жeтyдi камтамасыз етуде кузыреттшктщ басты релш мойындау сонгы онжылдыкта аталган мэселеге педагогика гылымыньщ кызыгушылыгы тусшд1редь «Кузырсттипк» угымы «бгам» немесе «бшжтшк»
угымдарынан да кен [4]. Ол когнитивтр уйымдастырушылык жэне психологиялык кураушыларды бфикпредг Коммуникативт!' кузыреттшктщ калыптасуы мен даму урдкшде олардыц пайда болуы, бшм жасалынатын к-эрекеттщ негш болып табылатындыгын, ал рефлексияга, эмпатияга жэне т.б. кабшеттшк ойланып жасалатын к-кимылдьщ мшдегп шарты болатындыгын керсетедь
Коммуникативтж турл1 б1рлескен кызметтер ушш адамдарды бipiктipyдщ манызды шарттарынын б1р1 болып табылады. Студенттер тобымен жэне жеке сгудентпен жумыс ктегенде эффектней педагогикальщ карым-катынас жасау жэне бшм беру максатын толык жузеге асыру уинн окытушыньщ бойында кундыльщты багдарлаудьщ, адамгершшштж кезкрас иен пейшдщ, бшмшн, бшштшктщ, кошби этиканыц интегралды байланысын K0pceтeтiн дамыган коммуникативтж кад1р-касист1
болуы кажет. Жумысын жанадан бастаган мамандарга коммуникативтж кузыреттшк ецбек нарыгында, жеке тулгальщ жэне когамдьщ катынастарда озш дурыс корсете алуушш оте кажет, ал ол оз кезепнде зерттеудщ езектшлл пен маныздылыгын баса керсетедь
Детенмен накты практикальщ сараптамалар керсеткендей, орта арнайы оку орындары студейттершщ коммуникативтж кузыреггшллн дамыту эл! де болса голыгымен шенпмш таппаган. Орта педагогикалык бшм беру негшнде педагогикальщ кундыльщтарды, кагидалар мен достурлердь кабылдауга дайын бшм беруд1 трансляцияга багдарланады. Калыптаскан осы жагдайда жумысын жададан бастаган мамандар коммуникативтж кызметшде киындьщтарга тап болады, кажегп эффективтшкке кол жетюзе алмауда. Болашак маманныц коммуникативтж кузыреттшп ездкшен дамымайтындыгынан, баска да кэшби бшм беру моселслерш
35
Инженерл/'к графика жвне каЫби б т / м проблемалары № 25 ■ 2014
шешу барысында арнайы педагогикальщ шарттарды ескере отырып студенттердщ коммуникативтк кузыреттшкш дамытудыц тугае урдкш камтамасыз ету кажет.
XXI гасырдыц басында казакстандык бшм берудщ дамуы «модернизация»
угымымен байланысты, оньщ астарында ертецп куннщ талабьтна сай бшм беру жатдайына жету жатыр. Ецбек нарытында бэсекелесуге кабшегп, езшщ мамандытын жетж мецгерген, мамандыты бойынша элемдк стандарттар децгейшде эффективп жумыска кабшегп, унем! кэшби есуге жэне кэаби икемдшкке дайын жогары бипкп маман дайындау кэЫби педагогикалык бипм берудщ пспзп максаты болуы тшс.
Коммуникативтк кузыреттшк - медициналык батыттаты мамандардыц кeciби кузыреттмкшщ базалык сипаттамаларыньщ бфт Оны калыптастыру болашак дор1герд1 дайындаудаты мацызды мэселелердщ б1р1, оньщ тулталык жэне кеклби есушщ кепки. Бул жеке тулганыц айналасындагы адамдармен карым-катынас жасау кабитеи. Оньщ курамына
- элеуметтк жатдайларта бешмделуц
- баска адамдардьщ жеке срекшслжгср1 мен эмоциялык жатдайларын дурыс аньщтай алуы;
-эсер етудщ адекватты тэсшдерш тацдау жэне оны жузеге асыру. Ол бeйiмдcлy мен ауызша жэне ауызша емес тэсшдермен катынас жасауды болжайтын категория ретшде карастырылады.
Дэркердщ коммуникативпк кузыреттшк1 емделуппмен жэне оньщ туыстарымен нэтижел1 карым-катьшас жасау, жанжалды жатдайларды болдырмау, сындарлы карым-катьтнас КУРУ- Карым-катынас жасау мэдениепнде жеке тулганыц психологиялык кад1р-касиет1 болып табылагын непзп элемент- эмпатия, ол аяушылык жэне жанашырлык кабшетке дайын болу.
«Адам - адам» саласындагы болашак мамандардыц коммуникативтк кузыреттшкш калыптастыру ушш жеке тулга ретшде осу тренингтерш, катысушылардыц болашак кызметшде орын алуы мумкш накты жагдайларга келпргп, жасаган ю-эрекетше талдау жасайтын ролдк жэне ккерлк ойындар, катысушылар пшрталас журпзу мэнерш уйренш, езшщ кезкарасын коргаутэж1рибесш алатын домалак устелер мен копшипк алдында сейлеу тренингтерш вткйу кажет [5].
Окьтту урдкшде болашак дэркердщ эффективп карым-катынас жасау кабшеттшкш дамыту жауапкершипп ездершщ куш-жггерш студенттердщ бойында эмпатияга, контруэнттийкке - шынайы, сешмдц ашык карым-катынас пен мшез- кулыкка; толеранттык карым-катынаска, сындарлыкка — даулы жагдайларды болдырмау немесе рационалды шеилм табу кабшеттшкше; кшиЫмге келу машыктарын - «командамен» жумыс штеу, баска адамдармен олардыц кукыгы мен кызыгушылыктарына нуксан келпрмей карым-катынас жасауга багыттайтын, жаратылыстану жэне клиникалык багдарлау пэндерш окытатын кафедралардыц педагогтык курамына жуктеяедо. Бкйм алушыныц аталган психологиялык кад1р-
Касиеннщ даму децгейшщ котершу критерий! ретшде оз бепнше шепйм кабылдау кабшепн жэне оньщ салдарына жауапкершкйкп угыну, сол сиякты рефлексивны - жасалган к-эрекетп талдау,' тулгалык дамуда езш-ез! бакылауды жузеге асыруды кабылдауга болады.
Болашак дэрггер ретшде «Жалпы медицина» • мамандыгыныц 1-курс студенттер!мен «доркер - емделупй» ролдк ойын-сабактары журпзшдт Б1рнеше сабактан соц-ак студенттердщ медициналык курылгылар мен емделушшердщ алдындагы кобалжу жэне озше деген сетмшздкшен арылгандары байкалды. Осындай сабактардыц тшмдкйгш аныктау максатымен студенттер арасында журпзшген
36
ИнженерлЫ графика жэне кайби бш/м проблемалары № 25 ■ 2014
сауалнама нетижеш бойынша 95% суралгандар осындай сабактардыц ездерше пайдасы тигенш керсетп.
Колданылган эдебиеттер т1з!м1:
1. Бим И.Л. Обязательный минимум содержания основных образовательных программ / Л.М. Бим. М., 1999.
2. Зимняя И. А. Ключевые компетентности как результативно-целевая основа компетентностного подхода в образовании / Авторская версия / И.А. Зимняя. М.: Московский исследовательский центр подготовки специалистов. 2004.
3. Корнетов Г.Б. История педагогики: теоретическое введение: учеб.пособие / -М.:АСОУ, 2013.- 172с.
(Сер. «Историко-педагогическое знание».Вып.60).
4. Социальная работа: Введение в профессиональную деятельность. / Отв.ред. А.А. Козлов - М., 2005. - С.214.
5. Нестеров В.В., Белкин А.С. Педагогическая компетентность: Учебн. пособие. - Екатеринбург: Центр
«Учебная книга», 2003. -188 с.
Амангелдщызы Т., Л.Н.Гумилев итындагы ЕУУ-нщ студенпп
Жупархан Б., Л.Н.Гумилев итындагы ЕУУ-нщ ага оцытушысы, магистр
Э0Ж 528.(045)
КАРТОГРАФИЯЛЫК ГЕНЕРАЛИЗАЦИЯ ЖЭНЕ КАРТАДА НЫСАНДАРДЫ БЕЙНЕЛЕУ
В данной работе рассматриваетсяиспользование картографическая генерализация и на линейныеобъекты. Также даны рекомендации но проведению таких работ и обработкерезультатов.
In the given work use ofkartographigeneralis on linearobjects is considered. Also recommendationsa- bout carrying out o f such works and processingof results are made.
Карта жэне онда бейнеленетш объектшер мен кубылыстар ец алдымен геометриялык долджке ие болуы керек, ягни кез келген объект картада нактылы орнында молшср! жэне баска объектшермен ара-катынасы езгерместен кшпрейтшген туршде K o p c e T u iy i керек. Картаныц мунан K c f t in r i мацызды касиет1 — оныц географиялык сэйкестш(г1. Ол картада бейнеленетш жер бетшщ географиялык ерекшелжтерш, оньщ басты белгшерш жэне объектшердщ озара байланысын (мысалга, езен торы, жолдар, елд1 мекендер арасындагы байланыстарды) дурыс бейнелейтш объектшер мен кубылыстардьт керсетуден байкалады. Усак масштабты карталарда кэд1м1л географиялык объектшер мен кубылыстарды мукият ip iic r e n , уйлесттруге тура келедг Бул айтылгандардын ocipece оку карталарына катысы бар. Усак масштабты карталарда территория оте кли1рейтшген турде бейнеленетщдш! мэл1м. Мэселен
«Батые Ci6ip жазыгы» картасындагы 1 см жер бетшдеп 15 мьщ км -ден астам жерге сэйкес келедр ал СССР-дщ физикалык картасында (масштабы 1:25 000 000;) одан да улкен территорияны —62,5 мьщ км2 жерд1 бейнелейдг Осы айтылган орасан зор территорияларда орналаскан барлык объектшерд1 картаньщ шагын ауданында керсетуге болмайтындьп'ы T y c iH iK T i. Сондыктан объектшерд1 ip iK T e y , олардын шпндег1 ед бастылары мен сипаттыларын тандап алу м1ндет( туады. Картада бейнелеу уппн басты нэрселерд( ip iK r e n , жинактап жэне белш алуды картографиялык генерализация (латынньщ «генералис»— жалпы деген сез(нен шыккан) дейд1. Ол эркашан картаныц масштабы мен мшдетш ескере отырып журпзшедт Генерализация картаны жер бетшщ осы масштабтагы мацыздылыгын арттыра отырып, оныц басты географиялык
37