4311
ОЖ 343.9.018
АЗА СТАНДА Ы ЛАТЕНТТІ ЫЛМЫСТЫЛЫ ТЫ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ М СЕЛЕЛЕРІ
Е а На а Е б а, М а а Са а Аба а [email protected]. [email protected]
Л.Н.Г в а да Е а в , За а ,
« а » а а д 3 д ,
Н -С а а а , а а а
– . . ., д А ва Э.А.
д ав а д а б а а д г
а а а , б б а б д а д
а д да а а , ба а да д д а д да да а а а д а .Т
б а д а а а б ,
да а а а а а д г а д а
а а а а а б ад . Жа да а
б .Жа а б г г ,
д г ба а а да д а а д а а
ба а д ад . ба
да а д а а да Жа а а д
а да б г : Ба Е а
А Ш д а б . Д , Жа
а а б аб ад .Жа д г
д г а а а ад , б
д д а да
б д г д д г д д .А а да, а б а
, аб д д а д а а .М , 2010
Т да Т да- а д г а а а
да Жа аг г ба а Та а а
А д д а а ; 2003 аб да а а
а а д г а г д а а
а а а б д г а д а а да Жа да а д
а д а а а а а д ,б а а б г б а
а а д а д ад .Н д , а
б г б а а д а 2003 д а
ба ад да г д д д
а а д .Б Жа да а д а да а а
а а а а а д ,а а да, б а а д
а а а да а ад .Жа а б а а
. - а а а а да а а
а а а г д г .М а , д , ба а а ,
а ада да а ба а да а ба да б а
4312
а а а а , а а а а
а а а а [1].
а
а а а а а а
а а а а .Жа а а а а ,
а а а а . Е а , а
а а а а а а а а ( а а а а
а а а а ), а а а а ,
а а а а а а
а а а ( а а а а
а а ), а а а а а а а
(Ж а С а а а ).А а а а а а а ,
- а -
а а - а а а а а
а а , а а , а "
а А а " а а [2].
З а а, 2009 Жа а
а а 1 703 044 , 544 699
, , 31,2% - а
а а , а а а а а 75% - а
, а 2011 70% - а .Т , а а
а а а а а
а а а а . Б а ( ) а а
а а а
а а а , а а
а а .Е а а а Жа
а а а , а а
а а 4 а а а
а , а
а а а а а .
, а а а
а а а а . С а а , Жа а
а а а а . З
а а 54,3% – , 34,7% – а , 17,3% -
а а а а а .Б Жа
а а а а а а а а
а 0,9., 0,01 0,7% - а .Ха
а а а , а а а а
а а а а [4].
Ла а а а а а
а а а а а а
а а Жа « а » ( а а )
а а .Б а а а а
а .М а а , а
4313
а а а а, а а а а
а а б а а а а а
б аб а . а а а а
б а а , б а 2012
А Ф а а а а а а а ,
б а а а б
аб а .
ба а а а а а б а
а а б а а " а а " ( а
а а ) а . а 70- а Жа
ба ба а а а а а ,
а а а
а а ."Жа а а а
а а а - а а а б ,
б б а б ,
а а а а а а а » [4].
Ла а а б
аб а .Жа К М а а К
ба а а а а (а а а а)
ркелген (б б а а а) жа р н б
б а а а .Т а а 100% - а аб а ,
а а а а , а а а а а
а а 2 а а .
а а б а б , б
а а а ба а а а , а , а а
б а а а а І а а
25 а , ба – 4 , – 4 , а а – 2,5
. О а , а а а
а .Б а а , а ,
б а . б. а а
а а а а а а .М а , а
а а а а б ба а а а Б а (Я а)
а а а а а а ба
72,4% - б (б а,
а – а , а а а а а а ,
- а а) [5]. Жа аб "Х а"
"Т ба" аб а а
б а .Б а а а а а ба
а а а а , а а а б
а а а а б а а а б а
б [6].
Б а а а. М , ба а
а а а а а а а
4314
а а а а а а а а - а а а
а а а а а а а а а а .
а
а , а а а Жа а а
а а а а а а а а .О а а а " а
А а а "а а а а
а а а а а а .С а а , а а Д
Д, Е Ф а а Са а а а а [7]. О
Жа а а а а а а а а
а а а 100.000 а а 3-
а , а а а а а .
З а а а а а а ,
а а а а а а а а а а а а а
а а а а :
1) а , а , а а , ,
. . а а ;
2) а а а а ;
3) а а а а а а а а а
а а а а а
.С а а , а а а а
а а а а а а ,
а а а .
а а а а- а а
а , а а а а . О
а а ( а а а)
а а а а а а а а
а , а -а а
а а а [8].Та а , а
Жа а, а а а . Ш
а а а, а а а , а
а а а . а а а
а а а а а а а
а а а а а а , а , а ,
а [9]. а а а а а а а
а а а а а а а а а
а а а а а а ,
а а а а а
а а а а а а а а
[10].
а 60- а а а а
а а а а а а а А. А. Г , Н. Н. К а , А. С.
Ш , Ф. За а . . С а а
а а Ф. За а а а :
"С а а а а а , а
4315
ашу ш н абылдан ан е жа сы ж йен ана к р н с бар. Сот т рел г н олына бер лген арестанттар саны, зенде ж з п ж рген балы тарды санын к рсетпейт ндей, шынайы жасалатын ылмыстар саны ш н жетк л кт рал жо ..." [11]. Б ра латентт ылмысты ма сатты зерттеу ткен асырды 70- ш жылдары ана басталды.Д л сол кезде латентт ылмысты ргел м селелер н зерттеу басталды, оны аны тау ж не лшеу, б л Ю. Д.
Блувштейнн ,Г. И. Забр нскийд , А. С. Шл почниковты ж не т. б.
е бектер нде к р н с тапты [12].
М селен Ресейд алса , аз рг уа ытта жасырын ылмыс ресейл к авторлармен ек позици да арастырылады: кешенд ж не жасырын ылмыстарды жекелеген т рлер бойынша[13]. Латентт ылмысты кешенд ба алау, оны т с н г , себептер мен жа дайлары С. М. Иншаков, Н. В. Сазон ж не т. б. авторларды назарын, латентт к ылмыс ымы мен таби атын аны тау а басты назар аударады.Мысалы, Н. В. Сазонова "мемлекетт к статистикалы есеп ж йес не к рмеген, пайда болу мен дамуды белг л б р ерекшел ктер мен, леуметт к ж не ылмысты - ы ты сипатымен, з н сапалы ж не санды сипаттамалары, уа ытша ж не ке ст кт к шекаралары бар о амды ау пт л г мен сипатталатын ылмыстарды жиынты ында сырт ы к р нген б л г " рет нде латентт ылмысты аны тайды» [14].
Б л ымны тар аны тамасын С.М.Иншаков беред , ол жасырын ылмыс деп на ты ылмысты т ркелмеген б л г н т с нед [15]. Жо арыда айтыл андардан орытынды жасау а болады: аз рг уа ытта латент
ылмысыны жалпы т с н г жо болса да, осы былысты белг л б р жалпы белг лер оны к птеген аны тамаларында бар.
В.В.Лунеевт жасырын ылмыстылы проблемасына процесс рет нде к з арасы жетк л кт ызы ты. " ылмысты латентизаци лау" ымын пайдалана отырып, автор оны аны тау ж не ескерту тарапынан жасырын ылмысты арастырады, оны ау ымын ку ландыратын мазасыз факт лерд к рсетед . Ресей ы ор ау органдарына т н емес сипаттамаларды бере отырып, ол, атап айт анда, «талданатын деректер о амда ы ор ау органдары ылмысты тек а азда ана ба ылап отыр анды ын растайды...»
[16].
аз рг заман ы о у ралдарында ы п наралы жасырын ылмыс м селес з н кешенд к р н с н жи табады. Мысалы, А.И.Долгова редакци сыны криминологи ж н ндег о улы ында латын ылмысы – халы аралы де гейде зерттелет н ж не сол т рт ппен шеш луге жататын к паспект л проблема деп айтылады [17]. В.Н.Кудр вцева, В. Е. Эминова редакци сымен шы ан о улы латентт к ылмыс ымын аны таумен атар, оны пайда болу механизм н аны тайды, оны ш нде жасырын м л мделмеген ылмыстар, ескер лмеген ылмыстар ж не аны талма ан
ылмыстар [18].
Сонымен атар, б р атар авторларды п к р нше, егер жасал ан ылмыс за ды салдар а кеп со са, онда с ж рг зу аспект с нде латентт л к туралы айту а нег з жо . Т. Ю. Ельскенен п к р нше, ы ор ау ызмет н
4316
т жірибесі ылмысты іс ж зінде аны таусыз ж не оларды жасау а кін лі адамдарды ылмысты жауапкершілікке тартусыз ылмысты ресми аны талуы мен ескерілуі фактілерін біледі [19]. Б л ретте Р.М.Акутаев жасырын ылмыс деп ылмысты - ы ты ы пал ету ж не кін лі адамдарды удалауды ж не жауапкершілікке тартуды ж ргізетін органдар тарапынан ы пал етуге кеп со па ан рекеттерді жиынты ын т сінеді.
Жасырын ылмысты зерделеуді кешенді т сілінен бас а, м ні жасырын ылмыстарды белгілі бір т рін ж не осы ылмыстарды жасайтын субъектілерді жеке, тере зерттеуден т ратын іріктемелі т сіл де бар. азіргі уа ытта к птеген елдерже осы е к п тарал ан т сілді бір атар алымдаратап к рсетеді. Осы т сілді негізгі арты шылы ы оны латенттік ылмысты на ты проблемасын зерделеуге негізделуі, оны негізгі детерминанттарын ашады, оны ау ымын д л т сінуге к мектеседі ж не осыны негізінде ы ор ау органдары тарапынан осындай ылмыс а барынша жылдам ж не д л ден ою шараларын зірлеуге к мектеседі. Латентті ылмысты жекелеген т рлерін зерттеу бір жа ынан, осы былысты зерттеуді зектілігін к рсетеді; екінші жа ынан, м ндай зерттеулер рдайым с тті емес,себебі к п жа дайда шолу сипатында болады.К рсетілгендей, латенттілік ылмысын осындай зерттеу оны кешенді зерттеуімен бірге немесе одан кейін ж ргізілуі тиіс.
рине, латенттілік ылмысын зерттеуді шетелдік т жірибесін зерделеу осы проблеманы т сінуімізді ке ейтіп, тере дете алады.Жапонияда ы сия ты, бізді елде де латентті ылмысты т ра ты есебі жо , алайда Жапонияда бар осы м селе бойынша уа ытша Мемлекеттік зерттеу жобалары да жо , б л ылмысты статистиканы шынайылы ы мен барлы ылмыстар а ж не атап айт анда, Жасырын ылмыс а арсы іс- имыл ж ніндегі шараларды тиімділігі шін белгілі бір ала даушылы ту ызады.Б л проблеманы зерттеу Бізді елімізде жал астырылатын болады, ал ылмысты саясатты алыптастыратын мемлекеттік органдар Жасырын ылмыс проблемасын шешу туралы ойланады деп міттенеміз, себебі ылмысты статистиканы шынайы деректерінсіз ылмыс а арсы к ресті тиімді реттеу м мкін емес.
Пайдаланыл ан дебиеттер т з м :
1. Международный симпозиум по сокращению преступности. Токио, 2010.
2. Уэда К. Преступность и криминология в современной Японии. 1989.
С. 71.
3. Иншаков С.М. Зарубежная криминология. М., 1997.
4. Чу Се Джон, Джо ШаньШень, Морозов Н. Особенности
преступности, уголовной политики, правосознания и правовой культуры в странах АТР //Закон. 2003. 3.
4317
5.
6. -
7.
8. -
9.
97.
10.
11.
12.
- 13.
- 14.
10 15.
16.
17.
- 18.
19.
-
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)