2. Тулегенова Х. Дорожная карта развития туризма в коридорах Шелкового пути- 2013.
3. Пилявский В.П., Тахтаева Р.Ш. Туриндустрия Восточного Казахстана:
возможности и проблемы развития // Вестник Национальной академии туризма. – 2013, № 2 (26). – С. 49 - 52.
4. Штогрин А.Б. Основы управления туристическими ресурсами //Вестник МГУ. – 2008. – №33. – С. 9 - 13.
5. Шашкова О. Туризм на Шелковом пути // Курсивъ. – 2010.– №15. – С. 40 - 41.
ӘОЖ 338.48:377
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТУРИЗМНІҢ ДАМУ МҮМКІНДІКТЕРІ Бернал Әлемнұр, Манаш Алтыншаш
Политехникалық колледжі, «Қонақ үй шаруашылығында қызмет көрсетуді ұйымдастыру»
мамандығының 2 курс студенті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан Ғылыми жетекшісі – Ризабекова Г.Р.
Соңғы кезде туристік бағыт ретінде Қазақстанға деген қызығушылық әлем деңгейінде айтарлықтай өсті және осыған сәйкес жергілікті туроператорлар ұсынатын туристік қызметтердің ауқымы жылдан-жылға саяхатшылардың келуіне бейімделіп, сонымен қатар, оларды тарту үшін мақсатталды.
Қазіргі таңда Қазақстан туризмнің барлық түрлерін – сауықтыру, денсаулықты қалпына келтіру, білім беру, ойын-сауық, этникалық, экологиялық , т.б. ұсынады.
ҚР туризмді дамытудың басты мақсаты – экономикалық, шаруашылық сала ретінде дамытуға, әлемдік туристік нарық жүйесінде қауымдастықта болу және туризм саласындағы одан әрі халықаралық ынтымақтастықты дамытуға жағдай жасалатын заманауи, тиімді және бәсекеге қабілетті туристік кешен құру.
Әзір біз туризм саласында жоғары деңгейге және жоғары қарқынға қол жеткізе алмадық. Ішкі туризм әлі күнге дейін дұрыс деңгейде дамыған емес, сыртқы туризмге тән нәрсе - Қазақстандық туристер басқа елге көп барады, ал сырттан келушілердің саны тым аз. Статистикалық мәлімет бойынша, шетелден келген бір туристер қосымша жұмыс орнын құруға әкелетіні белгілі, бірақ бұл бағытта жұмыс ҚР әлі жолға дұрыс қойылмай отыр.
Бүкіләлемдік туристік ұйымының мәліметтеріне қарағанда, 2012 жылы дүние жүзінде 1 миллиард адам өзге елдерге саяхаттап барса, 5 миллиард адам өз еліндегі демалыс орындарының есігін ашқан. Әлемдік экономиканың барынша қарқынды дамушы саласы саналатын туризмнің дүниежүзілік жалпы ішкі өнімдегі үлесі 10,9 пайызды құрап, 3 триллион 500 миллиард долларға бағалануда. Бұл әлемдік инвестицияның жиынтық көлемінің 7 пайызына тең. Биыл бұл көрсеткіштер өспесе, азаймайды деп жоспарланып отыр. Қазақстандықтар 2016 ж. ішкі туризм бойынша 186 400 адамға ғана қызмет көрсетіп, шетелге саяхаттаушылардың ішінде тек Түркияның өзіне Қазақстаннан 380 мың 46 адам саяхаттап барған көрінеді. Ал қытайлықтардың мәліметіне қарағанда, сол жылы алғашқы жартыжылдықта ғана Шыңжаң ұйғыр автономиялық ауданына шетелден 22,25 млн. адам саяхаттап барып, одан олар 3,86 млрд. доллар табыс тапқан. Ал бұл туристердің 70 пайызын қазақстандықтар құраған көрінеді. Қазір туризм саласындағы бәсекеге қабілеттілік рейтингінде ҚР 140 елдің ішінде 88-орында тұр. Бұл ең алдымен демалыстың жоғары құны, әлсіз инфрақұрылым мен қызмет көрсету сапасының төмендігіне байланысты болып отыр.
Сондықтан өзге елдерде туризмнің үлесі жалпы ішкі өнімнің кемінде 10 пайызын құраса, Қазақстанда бұл 1 пайыздан да төмен болуда. Әлемдік экономиканың қозғаушы күшіне айналып келе жатқан туризмде Қазақстанда әзірге ешқандай ілгерілеушілік байқалмауда.
ы і і ің і і і і і ы ы 2020
ы ғ і ы ң 100 ың ұ ы ә 200 ыңғ ы
ы ы ұ ы ы ы . ұ ы, ы ы ы, Оң і
ә Шығы ы ы К і і ғ і
ы ы .
ы , ы ы ың і і і і – і і ің
ы і і і ы ы ы ы ы , і і
ы ы ө і ы і ө і . О ы , і ің ы ың ө і і і:
ғы ың і ы ы ы ың ы
ы ың і і ы ы ы ә і ы ы
і і , ы ғы і і і і і і ,
ы ғ ы ө ө і .
ы ғы ы ы ың і і, ы ы
ы ың і і і і і ә і ғы ы ы
ө і ың і і ы. ө ы і і ө і ің
ы ы , ы ұ ы ы ұ ғ ә ы ы ы ың
і і і ы і. ңғы ы ы ә і ң ы ы ің і і.
ің ңы ы ы - ы ғ ө , ың ы ы ы ә ы
і ө і і ңы ы ы ы.
ы ың ғ ы ы ң ы і і
ы ы. і і і і ы ы ? ығ
ә і . і і ы і і. - 600- і
ұ ы і і, ың і і 14,5 % ғ і і , ғ ы
ығ і ы ы.
Э ы ә ы ы ғ ы ы і і і ә
і, ың ө і ңғы ы ы 5,3 . 4,3 . і 18,9 %-
ғ ө і.
і ы ы ы ғ ы ә , і ұ ы ы ы,
ың і і і ы ы ы ы ы ң ы ғы
ы ы. ұ , і ә ы і ы ғ
ң ұ ы ы ы ы, і і і і і ә і і.
ы ө і ә і і ы ғ ы
ы , ы ғ ы ңі і і і ы ң ы і
ы ы.
ың і і ы , ы ы ы ы ы:
- ұ ы ы і і ө ө ;
- і і ө ;
- ың ы ңі і ығы ы ы ңі ы
( ө ің і і ұ );
- ұ ы ы ы ің ы ы;
- ө і і і ы ы і і і ы ы ә
і ңі і .
ы ы ы Austin Associates ә
і ің ы ы і ің ы ың 5 і і ө і:
- і і і і і ғ ы ың і і і і;
- ә і ұ ы ы ;
- ә і і і ы ;
- ің ы;
- ы ы ың ы ығы.
О ы ы ғ ә ің і і ы
ғ ы ы ы і і і ұ ы ұ ы ғ «WTO-TedQual» і
і і ы і і ө і ә і ы ы .
ңі ің ығы ы ы ғ ғ , ы
ы і і ә ғ ы ы ғы і і і ә і ың
і ші і і ш і ы ы ы .
э я ы ы ә , і і і і ы ғ .
ың ғы 118 ш ғ ы ғ , ың іші 11-і
і ы , э і ы ғ і і . ы , ы
і ы ың ы ғы ңы ы , я, ә ,
ы ы ы ә і іш і ің і ш і і і і. О
ы ы ғ , - ғы ы ә ің ығы ғ О ы , ,
, ( ), і ( ы), ғ ә .
і ің і і іш і ңғ ы ә ғ ы
ғ . ың і ің і ш і і .
. ы ә Шығы ы ы ың ғы ы ,
ғы ң ғ ы ің і і. ғы 20 ың ы
ығы і і і , ң і ш ы ы
ғ ы ы і.
– і і . Оғ ы ғ ы і я ы. ы ңі
ы ә М і і і э . О
ы , ы і ы - і ы , і , ғ ың -
і ы ә і. ғ ғ ы ғы шы ың і і
. і ы ың ғ ы ш ы.
і і ің ңі ы ы ы і. К ің ы ғы
і , 15 ш ы ы ы - ы .
- , і ы ғ ыш ғ « » ң ы
. Ш і я шы ы ші ғы ың
ы ы ы ә і і і .
. - я ы ы і ің і і і. Ш ы
і і і ы ғ . ғ ың ң і - ы ғы ғ
і. Оң і ш ы – і і ің і ә і, ы ы –
ы. і ы ы ы ш і і: Оң і
, К і ә ы.
, . О ы ғы ы , ы ы.
ң і – і . Оғ К ші , ы , і, і, . . я ы. Ш ғы
. . ы , , М , . . ің ы 1 2-
ы. К ің ң і – ( ы 5510 2), М ( ы 455 2). О
ы ғ , ғ , шы ш , ы ы і. ы ғы
ш ғы ы ы, ш шы ығы ығ . і ңғ . О
ғы- і і ш шы ы . Шығы ың ә і ғ ы
і ң ы , і і і ғ ы 1976 ы ы М ығы
ы ы ы ы. ы ың ы ы, ғ ы, шы ш ы
ы, ә ғ ы ғ ғ ы ғ . ы – Оң і ың
іш ы ы ы ғ ы ңі ң і 1750
і і . ы і , ш ғ ғ ы і і .
ы ы , ығы ы і , - і і і.
. і ңі ң і 319 і і . К
шығ ғы ғы ы ыш ы ғ . і ің ң і
ы К ш ңі ң і 997 і і .
ғ ы ығы , ы ың ығы ы ы. і
, і і , ғ ың ғ ш ы ің ә і і і і. я
ә і ің 305 і . О ың 87 і і ә ы ғ ы .
і , ш , ы і .
ы і ы ы.
ғ ң
і - і і , - , ә ш ш і. ң
ш ғ і .
Ж і , Ж ңғ . ғ і і ә і ғ
і і ің і і. О і і ш- ө , ң і і І
ңғ ғ ш ғ 450 - . Ж і
і ң і ш ғ і ә Оң і
Ж і і ғ ө і і. Ж і ң ң і ш ң –
(4464 ). і ә і ө
. ө ің Ж і , ө ің ғ ш ғ
. І – я -Ш і ің і і і,
ғ ш . ғ 35 , і
ш ң 4500 – 5000 і і і ( ғ ш ң , 4973 ). і і
ш ғ ғ . І 478 2 381 .
әң і . Ж ң і ө і ,
і і І ғ я ғ . Ш
І Ш я ғ і ә і я ш і
і ң ә і і ң і. ң ғ ғ ң я
ш , і ә і ң і і і ө .
і ө і ө - :
я ң ғ , і ғ ғ ә і ,
ң і і і і і, ші і ң і ші і і,
ш ң ө і і і і.
ғ ғ і ә і і і
ә ә і і і.
і і ің і ғ ғ ш
я ғ ғ ғ :
- ғ ө я , я ш ғ
ө ің ;
- ң і і і і і ;
- ә ң , ө , ң і
і і і я і і і ,
ө ә . .
і ің ш ші ө і ш :
) і ш ( ә ә і ө
өңі ө і і);
ә) ғ ө ;
) ғ ғ ңі і ;
) И і і .
ә і і ғ ғ і і ші і
ғ ш ғ . ң і і і ө і і ғ ң, ә
ә ң і і і . і
і ө і ғ ш ң ә і ң ң і і
ө і.
ғ і ң і і – і ің
і і і ші ің і і і ғ , ң
ғ , ң іші я ә
ә і ғ ғ , ғ ә ә і і і я
. ғ ің ө і
і ә і .
ы і і і
1. я я ,
1993 .
2. . . «Г я », BOOK PLUS. А , 2012 . – 7, 21, 114,
191, 200, 214, 227, 249, 253, 266 .
3. « ің », « », 2015 .,
№12.
338.46
Ұ - Ұ А А А Ы А Ы А Ы А Ы Ы Ұ Ы А Ы ЫҢ А Ы
ы ы , А
. . Г , « » ң 2 і,
- ,
ші і – , ш .А.
- – ң . і і ң
ң 710 ² . А А
ш ші і ң і 1994 6 ші .
А өші 1997 10 . ің 1998
6 А ң А ө і і. ң
ң і 1998 10 ө і. 2019 А
- і і і [1].
- і і ің , ші
. - ,
ң . Ш і , ө
і і і ң і і і і
. ші , - , , ң .
і ң іші і і - і і
ші і ( 1).
1. - ш і ші
А 2013 2014 2015 2016 2017
1 – і і ің
( і і )
366 477 514 544 602
2 – і і
ші ( )
2 235 152 2 664 287 2 988 231 5 243 48 2
6 588 799
3 ң
( і і )
25 25 25 25 26
4 ң
( і і )
12 697 13 827 13 548 13 337 13 898 : Stat.gov.kz
, 2013 2017 - ң
100- ө і , 2015-2016 ө і
. 2017 - ң ө іші
