2656
Қазақ медицинасының басқа медицинадан айырмашылығы бар. Бұл аурудың алдын алу, диагноз қою,емдеу,сауықтыру,дәрі-дәрмек жасау,дұрыс азықтану,дұрыс өмір сүру салты ережелерін өз ішіне алады. «Қазақ медицинасының аурулары, диагноз қою әдістері» деген қалың кітап баспадан шықты. Онда қайсы ауруға,қандай әдіспен диагноз қояды және Қазақ медицинасының Шығыс және Тибет медицинасының диагноз қою әдістерінің парқы жайлы бәрі толық жазылған. Қазақтың диагноз қою әдісі -тамыр ұстау, көзбен көру,дене мүшелеріне қарау,сөйлесу әдістері негізінде іске асады. Қазір жоғары ғылыми-техниканың дамуын пайдаланып,Қазақ медицинасының диагноз қою әдістері де жетіліп келеді.
Сонымен бірге әрбір ұлттың өзінде көп кездесетін аурулар болады. Мысалы, біздің Қазақтардың жасаған ортасы, ұлттық шаруашылық негізіне қарай сүйек –буын аурулары,ревмантизм,суықтан болатын әртүрлі аурулар көп болады. Азық-түлік тұтыну дәстүріне қарай қан қоюлық,қанның май құрамы жоғары болу,қан басым аурулары көп болады.
Сондай-ақ әр ұлттың дене қуаты ұқсамағандықтан осы ауруларды емдеудегі рецептерде,дәрілердің дозалары да ұқсамайды. Біздің қазақ медицинасының істетіп жатқан дәрілері табиғи өсімдіктермен хайуанаттардың ішкі органдары,майларын қолданады. Ол өсімдіктермен хайуанаттар географиялық жағдайларға қарай тек қазақ даласында өсуі не өмір сүруі мүмкін. Сондай-ақ ол өсімдіктермен хайуанаттардың өмір сүрген жерінің құнарлығы мен азық-түлігіне байланысты емдік әсерлері де өзгеше болуы мүмкін.
Хайуанаттар мен жәндіктерден алынатын дәрілер хайуанаттардың сүйегі, еті, сүті, терісі, өті, майы, жүні, шыбығы, тарамысы, шуы, тағы басқалары жеке-жеке түрде дәрі дәрмекке істетеді. Мысалы аюдың өті, бұғы мүйізі, жолбарыс сүйегі, жұпардың кіндігі, құстардың еті, сиыр сүті, бие сүті, түйе сүті қатарлылар.
Екі елдің дәстүрлі емшілігінің ерекшеліктері жоғарыда айтылып кетті. Қазақстан мен Қытай елі арасында да бір-бірінің емшілік өнері аса жоғары бағаланады, әрі даму үстінде.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. https://kk.wikipedia.org/wiki/«Қытай_медицинасы»
2. Мәулітшәріп Қапаұлы «Қазақ емшілігі»
3. https://mybiblioteka.su/1-836.html«Қытайдағы медицинаның дамуы».
4. http://www.astana-akshamy.kz/«Инемен емдеу- табыс табудың көзі емес».
5. https://el.kz/«Қытайды мойындатқан қазақ емшілік өнері».
6. http://kerey.kz/?p=4241 «Қазақ медицинасын 1,5 млрд Қытай халқы мойындап отыр» мақаласы.
ӘОЖ 81’373.232.4
ҚАЗАҚ – ҚЫТАЙ ҰЛТЫНЫҢ ТУЫСТЫҚ АТАУЛАРЫНЫҢ ЛИНГВОМӘДЕНИ МАҢЫЗЫ
Меделова Әсем Асхатқызы [email protected]
Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ Филология факультеті, қытай филологиясы кафедрасы студенті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
Ғылыми жетекшісі –Тойбол Қарақат
Қазіргі таңда әрбір халықтың сөздік қатынастағы ерекшеліктері көптеген ғалымдардың назарында. Соңғы жылдарда тіларалық және мәдениетаралық қатынастардың ұлғаюына байланысты, тілі мен мәдениеті ұқсамайтын адамдардың арасындағы байланыс кезінде туындайтын кейбір мәселелерді тереңірек зерттеу қажеттілігі туып отыр.
2657
і і і ің і і ы ұ , і ің ә і ің
ұ ы ә ү і , ә і , ә ү і ә і ғы ы - ы
і і , ші ің ы і ің і і ы.
х ы ы я ы ңы ы ы. ғ ы ,
ғ ы - ы ы ы ұ , , - ұ і ү
х ы ың і і ұ ы ы ы. ұ ұ -ұ ғ ы , -
ы ү і ү і і і ің ә і ңы ы ғ ш ә ү і і ы
ы ы .
х ы і ің і і ә ү і ы ы ғ ү і х ы . і
ш і і ғы ы ғы і і ің ы ә і ұ ғы ы
ә і ң і і і і. ы і ің і ш і і, ы ы ың ү і.
ы ың ә і . ы ы ә і ш ы ғы
ың ығы і - і і ұ ы. ұ ы х ы үш ү і
ы ы. ы і і ің үш ұ ы х ы ы ғ ә ү і .
: « ұ ың - ү ші , ғ шы ұ ың – ы шы , ы ұ ың – і ші » . ұ і х ы ы ың ұ і ә і і ы ғ .
ы , і і ші і і і ің ұ ы. ұ і і ің ә -ш ш і, -ә і і і-
ы ы, ә і ы , ә і ғы ы ы ғ ы ы.
Е і ші ы , і і ің ғ шы ұ ы ұ ы. ы ғы ы ы.
ғ шы ә і, ғ шы ғ ң і, ғ шы ә , і ә . . ғ шы
ы ы ғы әң і ы ы ұ ғ . ы ы , ұ і і
ы ың ы ы і ұ ы і ұ . ғ шы і ы
, і .
ңғы ы, і і ің ы ұ ы. Е і і ұ ы , і і і ың
ң ұ ы, яғ ы ұ ы ы. ә і ің ы ы ы ы.
Е ш ы - ұ ың ы ы, ғ і .
ы – ү ұ ың ә і. і ің ы ы ә і
ы ы. ың ы ың ғ ы ү ғ ы ғ , ә і ң , і і і іңі і і
ы , ә і ы ы. ғ ы ы ың ә і і - і і ы ы ы.
« ғ ы – , ы ы – » , - ы
ғ ы ші і і ң і.
і , і і ің үш ұ ы ың і – і ы . ы үш ұ ы ыш і і і : « ы ы – , ы ы – , ғ шы – , ы ы ың,
ұ ы - !» - і , ің і ңі ә і і і. ы ың і -
х ы ың ғ ы - ы , ы ғ і і і, ы шы ығы ңғ ғ ы.
Х ы ә ү і і і і ің ү і ы . ы ы ы ,
ы ұ ы ғ шы ұ ы ғ ы ы. « і ы і і і і і і
ы ». і і ы ғы ғ ы - ғ ы ың і і ә
ә ү , ы ы ү ы , ә і ы ы , ғ ы і
. , ы.
ы х ы ә ү і, ың ы ғ хы
ұ ың ы х ы . ы ы ұ ы ығы ү і і , ғ - ы
і ү . і і ң х ы ы ы ұ ы ың ә і ү
і - ә ү і ы, ы ұ ы ың ә -ғұ ы ш ңі і
ңғ ғ ы.
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
2658
ш ұ і , іші і ғ ы ұ ы ың
ы ғы і і і. О ың ы ы ы ш
і ы ы ы. ы, і ғы ы ы ы ғы ы ы.
ұ ы ғы « і і ің ш ұ ы» і ы ы ұ ы ы.
ы , ы ы і ы. ғ , 爸爸(Bàbà- )，妈妈(Māmā- )，
爷爷(Yéyé- )，奶奶(Nǎinai- )，哥哥(Gēgē- ғ )，姐姐 (Jiějiě – )，弟弟(Dìdì- і і)，
妹妹(Mèimei- іңі і, ы ). ы ұ ы ғы ы ы ғы і і
і - і і ұ ы ы і. , ы ың ы ш і і
і ің ы. ғ , ың ы ың іші, ғ
ғ ғ ы ы і ші ің ы ғ ы . Мы ы,
ы ғ ғ ы ы 哥(gē- ғ ) і ғ ы.
О ғ : 堂哥(Táng gē- ғ )，表哥(biǎo gē- ғ ) . .
ғ ғ ы ы ''女'' (Nǚ) і і ғ ы. ұ 婆婆(Pópo- ы )，外婆(wàipó- ғ шы )，儿媳(érxí- і )，女婿(nǚxù-
)，阿姨(āyí- )，表姐(biǎojiě- )，表妹(biǎomèi- іңі і)，姐夫
(jiěfū- )，妹夫(mèifū- ( ы ))，外孙女(wàisūnnǚ- ы )，
姨姐(yí jiě- ы )，姨妹(yí mèi- ы )，嫂嫂(sǎosǎo- ң ш ( і ))，孙女 (sūnnǚ- ы )，大姑子(dà gūzi- ы )，叔妹(shū mèi- ы іңі і) . . ,
ы і і ы ы і.
- ы ың - і ғ ы – - ы , , іші
і і і і і ың ы ғы і і ы ы. ы ы ,
ы ы ы і , ғ - ы ш ы ы ы ы і
ш ы ұ і і , ғы ы ы і і ғ і-
. С і і і і ғ ы ы , ұ ы ,
ұ і ұ і. С і ің ш ұ ы ың ы ғы ыш- ы ы
ы.
, ың ы ың іші і і і і і 弟 (dì) і і ғы і і
і ің ы ы ы ы. ұ і і ш ы ы ғ ы , і і
ы ы і ұ ы. ұ ғы ы і ің ғ і і і
. ы, ы ы ың і і і і ы . , і і
і . ұ ы шы ы ің ұ ы ы ы і і і. і
. ң , ң ұ ы ы ы. С і , ы ш
ың ғы ы ы ғ і і ғ ы ы ы.
С і ы ғ ы ы ы ш ,
ы і , яғ ың ы я ы ы і і і і
ың і і ы ы ы. ың я ы і ғ ұ ы
, ғ ұ ғ ғ ың ы і ы ы: я ың ы 老
(lao- я) 小(xiao- іш ) ы ш ы ы. Мы ы, (lao, xiao)+ я:
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
2659
lao Wang ( ң). 老(lao) , 小(xiao)
і і і і . - , я 小
(xiao) , 老(lao) ө , і
. ө 老 (lao)
ө . «lao» ң і і
ң і. і ө і і - і і lao+ я
.
і і - ө ің і ө
ө , і ң ө і і . ң - ө
, і і 妈妈 (mama) 爸爸(baba) ө і 老
(lao) ө і . 老(lao) ө і - і
і і і. і і ің ө , і ө і .
, -姐姐(jiejie), ің і –妹妹(meimei), - 哥哥(gege), і і –弟弟
(didi) я ө . і і і і ө
і . , 伯母(bomu – ) ө і
і ө , ө ,
і. 阿姨(ayi) –
, 姨母(yi mu) – і
. 姑妈(guma) – і і
, 伯 父(bo fu) – і і
, 叔叔(shu shu) –
. ө і : 爷爷 (ye ye) - ө
, 老爷(lao ye) , і 姥姥，ө і -
奶奶(nai nai) .
ө , , і
ө і і. і ің і і ,
ө і і ң ө і ,
- .
Қ л ылғ ә и тт р:
1. я я: Э . .: , 1994.573 .
2. Zhang, Yanyin. Indirectness in Chinese requesting/ Yanyin Zhang// In G. kasper (ed.), Pragmatics of Chinese as Native and Target Language. Hawaii: University of Hawaii, SLTC,1995.
811.581:398
ҚЫТАЙ XАЛҚЫ ЫҢ ҰЛТТЫҚ ЙЫ ТҮРЛЕРІ
. . « я : і і»
ң 1- і, - , .
і і -
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
