нағыз творчестволық өнер. Аудармашы - өз халқының, өз ортасының, өзі өмір кешкен заманының перзенті. яғни ол екі тілді де жетік білумен қатар, әрі жазушы, әрі ақын, әрі ғалым болуға тиіс. Аударма сапасы оның талантына, біліміне, жалпы мәдени дәрежесіне және тәжірибесіне байланысты. көркем аудармаға қойылатын ең басты талаптардың бірі- шығарманың көркемдік-идеялық күйі мен эстетикалық ләззатын жеткізу. Қазақ ұғымына қонымды шығарма тыңдаушысын елең еткізіп, ұлттық әдебиетіміздің өз топырағында туған төл шығармасындай қазақ оқырмандарының жүрегіне жол табуы керек.
Түйіндей айтқанда, аударма - халықтың рухани қызметінің, мәдени өмірінің айнасы болумен қатар, тіл мәдениетінің жарқын көрінісінің айғағы.
паЙДаланылҒан ӘДебиеттеР
1. Хайруллин р. Аударма сипаты. // Қазақ әдебиетіндегі көркем аударманың кейбір мәселелері. – Алматы, 1976
2. сатыбалдиев Ә. рухани қазына: көркем аударма мәселелері.-Алматы, 1987. -128 б.
3. Айтқожаева с. Ахметтің тәржімалық таланты. // Қазму хабаршысы. – 2001.- №13.
4. Фёдоров А.в. основы общей теории перевода. введение в теорию перевода. -изд. 2-е переработ. - м.: изд.лит. на иностр.яз., 1958.-374 с.
5. Тұрарбеков з.р.Қазақ аудармасының теориясы мен практикасы. -Алматы, 1973. -271б.
6. сагандыкова Н. Ж. основы художественого перевода. – Алматы: санат,-1996. -208 б.
редакцияға 13.08.2009 қабылданды.
н.т. ШынДалиев
«компьютеР сӘулетІ» пӘнІн оҚытуДыҢ бІР ШаРты
Students for testing the videoadapter in the given laboratory work use language program – turbo pascal. By means of this program they can carry out practical tasks, and also on the monitor of a computer can to see directly process of work of the videoadapter.
информатика мамандығы бойынша білімгерлердің білімін «компьютер сәулеті»
пәні бойынша жетілдіру үшін оқу үдерісіне арнайы курс енгізілген. осы арнайы курстың тақырыптарна сәйкес зертханалық жұмыстар жасалды.Төменде бір зертханалық жұмыстың мазмұнын айқындап отырмыз отырмыз.
Бұл мақалада дербес компьютердің негізгі құрылғыларының бірі бейнеадаптер қарастырылады. Арнайы курстың мазмұнын жетілдірудің мақсаты дербес компьютердің құрылғыларын бағдарлама құру арқылы анықтау болып табылады.
зертханалық жұмыс 4 сағаттық жұмысқа есептелінген және өзіне қысқа теориялық тақырыпты қамтиды. Crt және Graph ( Turbo Pascal 7.0) модельді түсіну, бағдарламаның жазылуы және компьютердегі практикалық жұмыс. зертханалық жұмыстың берілуі бақылау сұрақтың жауабында негізделген, бағдарламаның бақылау мәтінін (тексі) және бағдарламадағы кесте жұмысының мазмұнының қортындысын анықтайды.
зертханалық жұмысты орындауда білімгерлердің өткен тақырыптарды есіне түсіру мақсатында қысқаша теориялық негіздер беріледі.
Бейнекарта (бейнеадаптер) — монитордың көмегімен арнайы тақша басқарады, оны бейнеадаптер деп атайды. монитормен бірге бейнекарта дербес компьютердің бейне бағыныңқы жүйесін құрайды [1].
Сурет 1. Видеокарта Ge Force3 Ti 200 128Mb
Дисплей (монитор) – деректерді көрсетіп ұсынатын құрылғы. ол ақпаратты шығарудың ең танымал құрылғысы болып табылады.
оның негізгі тұтыну параметрлері – экран қалқасының (маска) мөлшері мен қадамы, кескінді қайта өндірудің (регенерация изображения) ең көп шамадағы жиілігі, қорғаныс класы.
монитордың мөлшері диогонал бойынша кинескоп құбырларының қарама – қарсы бұрыштардың арасымен өлшенеді, өлшем бірлігі – дюйм. Қазіргі таңда 9 – дан 42 дюймге дейінгі (23 – тен 107см – ге дейін) экранды мониторлар шығарылады.
стандартты мөлшерлері 14”, 15”, 17”, 19”, 20”, 21”. Бүгінгі таңда 17, 19, 21 дюймдер мөлшеріндегі мониторлар ең әмбебап мониторлар болып табылады.
монитор экранындағы кескін ваккумдық қолбаға тығындалған, өткір бағытталған электрондар шоғырын люминофорлық жабуды сәулеге түсіру, яғни сәуле арқылы қарап байқау нәтижесінде пайда болады. Түрлі – түсті кескінді алуы үшін люминофорлық жабу қызыл, жасыл, жасыл және көк түсті боп жанатын үш тұрпатты (типті) жолаққа немесе нүктелерге ие болады. Барлық үш сәуле экранда бір нүктеге тоғысып, кескін анық көрінуі үшін люминоформның алдына ұдайы саңылау қалдырылатын қалқа – панелін қояды. монитордың бір бөлігі вертикальдық сыммен жарықтандырылған, бұл кескіннің анық та қанық әрі жарық болуын күшейтеді. саңылаулар (отверстия) арасындағы (қалқа қадамы – шаг маски) қадам неғұрлым қысқа болса, кескін соғұрлым дәл әрі нақты болады. Қолқа қадамы миллиметр үлгісімен өлшенеді. Қазіргі уақытта 0,25 – 0,27мм.
Қалқа қадамындағы мониторлар кеңінен таралған.
кесінді қайта өндіру (жаңарту) жиілігі монитордың бір секунд ішінде кескінді қанша рет толық ауыстыра алатынын көрсетеді (сол себепті де оны кадрлар жиілігі деп атайды).
кескінді қайта өндіру жиілігі герцпен (Гц) өлшенеді. ол неғұрлым жоғары болса, кескін соғұрлым дәл әрі тұрақты болып, көз аз талады. ең аз шамадағы мән 75 Гц, қалыптысы – 85 Гц, ал ең қолайлысы (жайлы тиетіні) – 100 Гц және одан көп мәндер [2].
Жұмыстың мақсаты:
1. Дк бейнеадаптер жұмысының тестілеу тестін мәтіндік (текстік) режимде қорытындылау.
2. Дк бейнеадаптер жұмысының тестілеу тестін графикалық режимде қорытындылау.
3. Процедураны жазып және оның көмегімен графикалық объектіні тестілеп шығару (сызық, төртбұрыш, эллипс және т.б.)
4. Қорытындыны кесте түрінде толтыру.
5. Аналитикалық қорытынды жасау.
бақылау сұрақтары 1. монитор дегеніміз не?
2. рұқсат етілетін қабілет дегеніміз не?
3. кескінді қайта өндіру жиілігі қалай анықталады..
4. Бейне режимдер.
5. Бейнеадаптердің түрлері.
6. Бейнежад.
Бейнеадаптерді тестілеу режиміне мысал.
program Video_Test;
uses Dos, Crt, Graph;
var Test_File: text;
const Max_Time_Test=200; { тестілеу режимі 2 секунд } Function Get_RealTime: longint;
var Hours, Minutes, Seconds, Milliseconds: word; x: longint;
begin
GetTime(Hours, Minutes, Seconds, Milliseconds);
x:=Hours; x:=x*60+Minutes; x:=x*60+Seconds;
x:=x*100+MiliSeconds;
Get_RealTime:=x;
end; [3,4].
procedure TextModeTest;
vari, c: byte;
Ct: longint;
OldRegim: word;
TextAttrOld: byte;
t1,t2: longint;
const
Regim: array[1..5] of integer=(BW40,CO40,BW80,CO80,MONO);
Name_Regim: array[1..5] of string[4]=('BW40','CO40','BW80','CO80','MONO');
begin
OldRegim:=LastMode; TextAttrOld:=TextAttr;
for i:=1 to 5 do begin
TextMode(Regim[i]);
Writeln(Test_File,'Тексті режим ',Name_Regim[i]);
for CheckSnow:=False to true do for DirectVideo:=false to true do begin
c:=32; Ct:=0; TextAttr:=0;
t1:=Get_RealTime; [3].
repeat
write(Char(c)); inc(Ct);
inc(c); if c=255 then begin c:=32; inc(TextAttr); end;
if TextAttr=255 then TextAttr:=0;
until Get_RealTime-t1>=Max_Time_Test;
t2:=Get_RealTime;
Write(Test_File,' – тура қатынас ');
if DirectVideo
then Write(Test_File,'қосылған ') else Write(Test_File,'ажыратылған');
Write(Test_File,'/ сәуленің қайтуын бақылау');
if CheckSnow
then Writeln(Test_File,'қосылған ') else Writeln(Test_File,'ажыратылған');
Writeln(Test_File,' өткізу қабілеттілігі: ',Ct/((t2-t1)/100):7:1, ' байт/сек');
end;end;
TextMode(OldRegim); TextAttr:=TextAttrOld;
end; { TextModeTest } procedure GraphModeTest;
varx,y: integer;
c: byte;
Color,BkColor: byte;
Ct: longint;
t1,t2: longint;
GraphDriver,
GraphMode: integer;
begin
GraphDriver:=Detect;
initGraph(GraphDriver,GraphMode,'.');
for GraphMode:=0 to 255 do begin
SetGraphMode(GraphMode);
if GraphResult=GrOk then begin
Write(Test_File,'графиктік режим ',GetMaxX+1,'x',GetMaxY+1);
x:=0; y:=0; Ct:=0;
Color:=1; SetColor(Color);
BkColor:=0; SetBkColor(BkColor);
t1:=Get_RealTime;
repeat
OutTextXY(x,y,Char(c)); inc(Ct);
inc(c); if c=255 then c:=32;
inc(x,TextHeight(Char(c)));
if x>GetMaxX then begin
x:=0; inc(y,TextWidth(Char(c))+2);
if y>GetMaxY then y:=0;
inc(Color);
if Color>GetMaxColor then begin
Color:=0;
inc(BkColor);
if BkColor>GetMaxColor then BkColor:=0;
SetBkColor(BkColor);
end;SetColor(Color);
end;until Get_RealTime-t1>=Max_Time_Test;
t2:=Get_RealTime;
Writeln(Test_File,' -өткізу қабілеттілігі: ',Ct/((t2-t1)/100):7:1, ' байт/сек');
end;end;
CloseGraph;
end; {GraphModeTest} [5,6].
begin
Assign(Test_File,'Test.txt'); rewrite(Test_File);
Writeln(Test_File,'Бейнежүйені тестілеудің есебі.');
TextModeTest;
GraphModeTest;
Writeln(Test_File,'тестліеу аяқталды');
close(Test_File);
end.
Бұл мақалада «компьютерлік сәулет» пәнін толықтыру мақсатында дербес компьютердің негізгі құрылғыларының бірі бейнеадаптерді тестілеуге арналған бағдарлама келтірілген. осы бағдарлама бойынша білімгерлер бейнеадаптердің тестілеуін компьютер мониторынан көре алады.
паЙДаланылҒан ӘДебиеттеР 1. мураховский в., евсеев Г. Железо Пк. –москва, 2003. -500 с.
2. Балакай в.Г. интегральное схемы аналого-цифровых превразователей. -москва: Энергия, 2004. -300 с.: ил.
3. Хопкрофт Д. и др. введение в теорию автоматов, языков и вычислении. –москва, 2002. -528 с.
4. макконел Дж. основы современных алгоритмов. –москва: Техносфера, 2004. -368 с.
5. масанов Ж.Қ., Бельгибаев Б.А., Бижанова А.с., мақұлов Қ.Қ. Turbo Pascal. -Алматы, 2004.
-250 с.
6. Белецкий Ж. Турбо Паскаль с графикой. –москва, 2003.- 250 б.
редакцияға 7.11.2009 қабылданды.
а.н. оспанова
казахстанская система обРазования со стоРоны
The author of the article scrutinizes topical issues of Kazakhstan education. There is a contrastive analysis made into American and Kazakhstan systems of education. The author of the present article demonstrates the positive sides of American education and shows how reasonable they are for the native education. Here the author reveals the problem of uniform educational and scientific standards.
о том, что высшее образование сегодня играет большую роль в динамично меняющемся мире не для кого не секрет. в силу исторических фактов казахстанская система образования до вступления в Болонский процесс являлась аналогом российской системы образования и мы, привыкли думать, что у нас самая лучшая система образования. Те тенденции, которые, мы наблюдали, зарубежом казались нам чуждыми
