Q AZAQ
UNIVERSITETI
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті
Апталық 1948 жылдың
20 сәуiрiнен шыға бастады
1948-2023
ЖЫЛ
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ АПТАЛЫҚ ГАЗЕТ №18 (1886) 15 МАМЫР 2023 ЖЫЛ WWW.KAZNU.KZ
facebook.com/KazakhNationalUniversity vk.com/kazuniversity i n s t a g r a m . c o m / K A Z NU _ FA R A BI
4-бет
Қаламгерге арналған конференция өтті
6-бет
Кузница казахстанской дипломатии
3-бет
Алматыда Қазақстан оқу- ағар ту саласының жар қын ғұла- масы, еліміздің руханияты мен мәдениетіне зор үлес қосқан көр некті ғалым, әдебиеттанушы Шамғали Сары- баев тың туғанына 130 жыл толуына орай, арнайы іс-шара ұйым- дас тырылды.
Шараға ҚР Президентінің кеңесшісі Мәлік Отарбаев, Ал маты қаласының әкімі Ерболат Досаев, ҚазҰУ-дың Басқарма Төрағасы – Рек- торы Жансейіт Түймебаев, дип ломат, Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шара-
қайраткері Роза Рым бае ва, зиялы қауым өкілдері, мем лекет және қоғам қай- рат керлері, Шамғали Са- ры баев тың ұрпақтары жи- налды.
Жалғасы 2-бетте
Оқуға қабылдауға
дайындық пысықталды Ұлтқа қызмет еткен тұлғалар
ұлықталды
Алдымен қабылдау ко- мис сиясының жауапты хат- шы сы Наталья Ем баяндама жасады. Ол қазіргі таңда қа былдау комиссиясының хат шылығы құрылып, қа был- дау науқанының күнтізбесі дайындалғанын алға тартты.
Құжаттарды қабылдауды қамтамасыз ету үшін фа- куль теттер бойынша тех ни- калық хатшылардың тізімі бекітілді.
«16 мамыр – 5 шілде ара- лығында бакалавриат, 20 шілде – 10 тамыз ара лы- ғында магистратура, 4-20 та мызда докторантура бо- йын ша Ұлттық бірыңғай
тестілеу қорытындылары шы ға рылады. Конкурсқа құ- жат тарды қабылдау 13-20 шіл де аралығында – бака- лав риат, 11-16 тамыз аралығында – магистратура,
28 тамызға де йін докто ран- тура бойын ша жүзеге асы- ры лады», – де ді жауапты хатшы.
Жалғасы 2-бетте Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да өткен ке-
зек ті Ғылыми кеңесте білім беру бағдар ла- маларына білім алушыларды сапалы қа был- дау және университет қызметкерлері үшін тұрғын үй салу мәселелері талқыланды.
21-23 тамыз аралығында – докторантура бойынша жүзеге асырылады. Сондай- ақ оқуға қабылдау 25 тамызға дейін бакалавриат, Жиында жазушының өмірі
мен шығармашылығына ар нал- ған «Ғибратты ғұмыр» атты се- рия лық кітабының және бала- ларға арналған «Сұр көбелек»
кі табының салтанатты тұсау ке- сер рәсімі өтті.
Іс-шараға ҚР Президентінің кеңесшісі Мәлік Отарбаев, ҚазҰУ-дың Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев, қаламгерлер – Дулат Исабеков, Нұрлан Оразалин, Смағұл Елу- бай, Сауытбек Әбдірахманов, мем лекет және қоғам қайрат-
кер лері, Рахметолла Райым құ- ловтың қызы, Р.Бағланова атындағы «Қазақконцерт» мем- лекеттік концерттік ұйы мының бас шысы Ақтоты Райымқұлова, оқу ордасының оқытушы-про- фессорлар құрамы мен білім алушы жастары қатысты.
Конференция барысында
Мемлекет басшысы Қасым-Жо- март Тоқаевтың құттықтау хатын ҚР Президентінің кеңесшісі Мә- лік Отарбаев оқып берді. Хатта:
«Рахметолла Райымқұлов – руханиятымыздың өркендеуіне зор үлес қосқан қаламгер. Жа- зу шының шоқтығы биік шығар- ма лары оқырман қауымның
жүрегіне жол тауып, лайықты бағасын алды. Сондай-ақ ол шетелдің классикалық туын ды- ларын қазақ тіліне аударып, ру- хани мол мұра қалдырды. Қа- лам гердің еңбек жолы өскелең ұрпаққа үлгі болары сөзсіз», – делінген.
Жалғасы 2-бетте Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық универ си те- тінде жазушы, қоғам қайраткері Рах- метолла Райым құ- ловтың туғанына 110 жыл толуына
арналған «Рахметол- ла Райымқұловтың әдеби мұрасы:
көркемдік және ұлттық мінез» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция ұйымдастырылды.
ла ры жөніндегі кеңесінің (АӨСШК) бас хатшысы Қай- рат Сарыбай, ҚР ҰҒА ака де- мигі Мұрат Жұрынов, Құр- ман ғазы атындағы Қазақ ұлттық консер ватория сы- ның ректоры Арман Жү де- баев, ҚР еңбек сіңірген
Жасыл әлемнің қыр-сырын зерттеуші Ұлттық кадр даярлаудың
ұйытқысы еді
WWW.KAZNU.KZ
2 Q
AZAQ UNIVERSITETI№18 (1886), 15 МАМЫР 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫAqpArAt
Соңы. Басы 1-бетте Кездесуде Мемлекет бас шысы Қасым-Жомарт То қаевтың құт- тық тау хатын ҚР Президентінің кеңесшісі Мәлік Отарбаев оқып берді. Хатта: «Шамғали Сарыбаев – ұлт руханиятына зор үлес қос- қан ғибратты ғалым, ұлағатты ұс- таз. Ол қазақ тілі мен әдебиеттану ғы лымын жаңа белеске көтеріп, көптеген сүбелі еңбектер жазып, ана тіліміздің тынысын ашып, көк жиегін кеңейтті», – делінген.
Басқосуда көпшілік назарына Шамғали Сарыбаев туралы «Ғұ- лама» атты деректі фильмі көр- сетілді.
Кейін ҚР ҰҒА академигі, про- фес сор Шора Сарыбаев, Қазақ ұлт тық музыка аспаптарын зерт- теуші, профессор Болат Сарыбаев пен танымал сазгер, композитор Талғат Сарыбаевтың құрметіне орнатылған мемориалдық тақ та-
Ұлтқа қызмет еткен тұлғалар ұлықталды
Сарыбаевтар өз ісіне адал, әде- биет пен музыка өнерінің да муы- на сүбелі үлес қосқан нағыз ма- ман дар екенін атап өтті.
Өз кезегінде сөз алған ҚР ҰҒА академигі Мұрат Жұрынов ұлтқа қызмет еткен тұлғаларымыздың еңбектерін дәріптеп, насихаттау бүгінгі жастардың парызы екенін баса айтты.
Сондай-ақ жиында Шамғали Харесұлының шәкірттері, Шора Са рыбаевтың замандастары, қа- зақ эстрадасының жұлдызы Роза Рымбаева, Азиядағы өзара іс- қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесінің (АӨСШК) бас хатшысы Қайрат Сарыбай сөз сөйлеп, естеліктерімен бөлісті.
Нұрсұлтан БАЗАРБАЙҰЛЫ Соңы. Басы 1-бетте
Сонымен қатар жиында ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлінің, ҚР Мәдениет және спорт ми нист- рі Асхат Ораловтың құттықтау ха ты оқылды.
Өз кезегінде Әл-Фараби атын- дағы ҚазҰУ ректоры Жансейіт Түй мебаев сөз сөйлеп, Рахме- тол ла Райымқұловтың еңбек жо- лына тоқталды.
«Рахметолла Райымқұловтың көптеген жас қаламгерге кеңесін айтып, жол нұсқап отырды. Бас-
ҚазҰУ ректоры Жансейіт Түй- ме баев «Қазақ газеттері» бас директорының орынбасары – Ал- маты филиалының басшысы Ду- ман Анашпен кездесіп, алдағы уа қытта атқарылатын ортақ жұ- мыстар мен ынтымақтастық бағыт тарын талқылады.
Ынтымақтастықтың мақсаты – ақ парат алмасуда бірлесіп жұ- мыс істеу, серіктестікке қарасты ба сылымдар және kazgazeta.kz ақ параттық портал оқыр ман да- рының сұранысына жауап беретін сапалы ақпараттық-танымдық ма- те риалдар жариялау, өзара ақ- параттық, консультативтік және әдіс темелік қолдау көрсету.
Кездесу барысында құрметті мей мандарға оқу ордасының бас- шысы Жансейіт Түймебаев ҚазҰУ-
шы лық қызметте жүріп, әдеби шы- ғармашылықпен айналысты. Қа- лам гердің есімі әдеби ортада, оқырман арасында кеңінен та ныл- ды», – деді Жансейіт Түй ме баев.
Кездесу соңында жазушының қызы Ақтоты Райымқұлова кешті ұйымдастырғаны үшін ҚазҰУ бас шылығына ризашылығын біл- дірді.
Сондай-ақ конференцияда Рах метолла Райымқұловқа ар- нал ған республикалық шығар ма- шылық байқаудың жеңімпаздары анық талып, арнайы сыйлық тар- мен марапатталды.
дың жетістіктері мен алдағы жос- пар лары туралы ақпарат берді.
Өз кезегінде Думан Анаш «Қа- зақ газеттеріне» қарасты басы- лым дарда жариялану бойынша ҚазҰУ оқытушылары мен студент- тері белсенді екенін баса айтты.
Сондай-ақ өз сөзінде қонақ бүгінгі меморандум үлкен нәтижелерге бірлесіп қол жеткізуге сеп болатынын жеткізді.
Айта кетейік, «Қазақ газеттері»
құрамына қазір 12 басылым кіреді. Олар: «Егемен Қазақстан»,
«Казахстанская правда», «Ана тілі», «Ақиқат», «Мысль», «Теңге монитор», «Ұйғыр авази», «Үркер»,
«Ақжелкен», «Балдырған», «Ұлан»,
«Дружные ребята» басылымдары.
Нұрсұлтан ЖЕКСЕНБАЕВ
ның ашылу рәсімі өтті. Әр жыл- дары әулет өкілдері тұрған Абы- лай хан даңғылындағы №113 үйдің қабырғасына ескерткіш бел гі орнатылды.
Ашылу рәсімінде Алматы қала- сы ның әкімі Ерболат Досаев сөз сөйлеп, Шора, Болат және Талғат
Қаламгерге арналған конференция өтті
«Қазақ газеттерімен» ақпарат
алмасуға уағдаласты Оқуға қабылдауға
дайындық пысықталды
жеңімпаздарымен үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу жә не сту- дент тердің жазғы де м алы сын ұйым дастыруға назар ау дару қажеттігін баса айтты.
Сондай-ақ жиында универ си- тет қызметкерлерінің «Парасат»
кә сіп одағының өкілі Дәулетбай Рыс қа лиев ОПҚ және ғылыми қыз мет кер лердің бос лауазым да- рына кон курс өткізу мерзімі ту- ралы ай тып берді. Бұған қоса, кәсіподақ өкі лі Ғылыми кеңес қа тысу шы ларын университет қыз меткерлері үшін тұрғын үй салу мәселелеріне қатысты ұжым дық шарт тарап та рының бір лескен қызметімен таныс- тырды.
Света ӨМІРҒАЛИЕВА Соңы. Басы 1-бетте
Сонымен қатар баянда ма да білім алушылар контингентінің са па сы мен қарқыны, ҚазҰУ-ға түсу үшін шекті балдардың ма- ман дықтар бойынша жоспарлы мән дері мен өзгеру барысы ұсы- ныл ды. Биыл әскерде қызмет еткен қазақстандықтар ҰБТ-дан өтпей-ақ жоғары оқу орындарына түсе ала ды. Осыған байланысты уни вер ситет басшысы оларды қа- был дауға дайындық бойынша бір қатар тапсырмалар берді.
ҚазҰУ-дың Басқарма Тө ра ға сы – Ректоры Жансейіт Түймебаев факультет басшыларына 2022- 2023 оқу жылы контингентіне сан дық және сапалық талдау жасауды тап сырды. Сонымен қатар ректор қа былдау науқаны шеңберінде жұ мысты жан дан-
дыру, факуль тет тердің кәсіптік бағ дарлау іс-ша раларының жос- парын ұсыну, қа былдау комис- сия сының үздіксіз жұмысын тех- никалық тұрғыдан қам тамасыз ету, оқуға түсушілер контин ген ті- нің сапасын арттыру мақ сатында
«Алтын белгі» иегер ле рі және рес- публикалық олим пиа далардың Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті мен
«Қазақ газеттері» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі ынтымақтастық ту ралы меморандумға қол қойды.
WWW.KAZNU.KZ
Q
AZAQ UNIVERSITETI №18 (1886), 15 МАМЫР 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫ3
Конференцияда филоло гия ғы лымының докторы, про- фес сор Жанғара Дәдебаев
С.Әбдірайым овтың қызметі мен шығар ма шылығы жайында маз- мұнды баяндама жасады.
Серік Әбдірайымұлы 1974 жыл дан бастап, өмірінің соңына дейін Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің журна лис- тика факультетінде студенттерге дәріс оқыды. Оқытушылық қыз- мет пен қатар, шығармашылық жол да үлкен табыстарға жетті.
Қазақстандағы баспа ісінің да- муына ықпал жасап, ірі баспагер ретінде танылды. Әл-Фараби атын дағы ҚазҰУ-дың «Қазақ уни- вер ситеті» баспасының негізінде
90-жылдары «Санат» баспасын құрды.
Іс-шарада жазушы, баспаг ер- лер – Бексұлтан Нұржекеұлы мен Кәдірбек Сегізбай, Д.Қонаев атын дағы Еуразиялық заң ака де- миясының ректоры Өмірәлі Жа- лаири, жазушы Зейнеп Ахметова, ҚР ҰҒА академигі Бақытжан Әбді- райым, Қазақстан Журналистер ака демиясының президенті, про фессор Сағымбай Қозы- баев, про фессор Қансейіт Әб- дезұлы сөз сөйлеп, баяндама жасады. Кон ференция аясында С.Әбді райым ұлына арналған кітап көрмесі және «Өмірдің үзік сыр лары» атты фотокөрме ұйымд ас тырылды. Сондай-ақ С.Әбді райым ның өмірі мен шы ғармашылығына арналған
«Ғи братты ғұмыр» атты кітаптың тұсаукесері өтті.
Іс-шара соңында «Cерік Әб- ді райымов оқуларының» жүл- де герлерін марапаттау рәсімі өтті.
Гүл ҚҰТТЫБЕКҚЫЗЫ Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ кітапханасында
жазу шы, журналист, аудармашы, баспагер Серік Әбдірайымұлының туғанына 80 жыл толуына орай,
«Баспасөз бен баспа ісінің заманауи тенденциялары:
дәстүр мен жаңашылдық» атты республикалық ғылы ми-тәжірибелік конференция өтті.
Төлеген Тәжібайұлы 1910 жылы Шымкент облысының Сүт- кент ауылында дүниеге келген.
Педагогика ғылымының докторы, Қазақстан ҒA академигі. 1935 жылы Мәскеудегі коммунистік тәрбие академиясын, одан кейін аспирантурасын бітірген. 1938- 40 жылдары ҚазПИ-да кафедра меңгерушісі, 1940-44 жылдары халық ағарту комиссары, 1944- 57 жылдары ҚазКСР Сыртқы істер министрі, 1948-53 жылдары С.Киров атындағы ҚазМУ-дың рек торы, 1957-61 жылдары КСРО-ның Үндістандағы елшісі, 1961-64 жылдары ҚазМУ-да Пе- да гогика және психология кафе- дра сының меңгерушісі қыз мет- терін атқарған. Ол педагогика ғы лымы саласында Қазақ стан- дағы тұңғыш доктор және ака- демик. ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі II-IV шақырылымдарының депу та- ты. «Еңбек Қызыл Ту», «Құрмет белгісі» ордендерімен марапат- талған.
Көрнекті ғалым, қазақ психо- ло гия ғылымының негізін қалау- шы, қазақтан шыққан алғашқы дип ломаттың бірі болған ұлы ұстазымыз Төлеген Тәжібаевтың әрбір қоғамдық ісі мен ғылыми- педагогикалық қызметі бүгінгі ұрпағымызға үлгі-өнеге болып қалды.
Төлеген Тәжібайұлы Қазақ ССР Сыртқы істер министрі болып тұрған кезде мынадай оқиғалар болған. КСРО Жоғарғы Кеңесінің 1944 жылдың 1 ақпанындағы
заң ын да әрбір одақтас респуб ли- ка шетелдік мемлекеттермен ті- ке лей қатынас жасай алатын құ- қыққа ие болған еді. Осы жағ дайды пайдаланып, сыртқы іс тер министрі болғандықтан, Қазақстанды Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше етіп қабылдауға күш салады. Әрине, бұл Кеңес өкіметі басшыларына ұнамады.
Сондықтан олар кедергі жасады да, Қазақстан БҰҰ-ға мүше бола алмай қалды.
Оның үстіне 1947 жылдан бас тап Кеңес өкіметі одақтас рес публикалардың шетелдермен бай ланыс жасайтын құқығын шек теп тастады. Соның нәти же- сінде Сыртқы істер минис тр лі- гіндегі кадрлар штаты қыс қар- тылғаны сонша – барлығы алты адам ғана қалды. Олар: министр, оның көмекшісі, бірінші және екінші хатшылары, есепші мен көлік жүргізуші. Министрліктің қар жы мәселесін де Қазақ КСР Министрлер кеңесіне өткізді, оған дейін КСРО Сыртқы істер министрлігінің құзырында еді.
Қазақтың ардагер ұлы, мем- ле кет қайраткері, ғалым, дипло- мат тың елімізді БҰҰ-ға мүше ету арманы 1992 жылы Қазақстан егемендік алған соң орындалды.
Сол 1944 жылы Қазақ КСР-ін- де сыртқы істер бойынша Нар ко- мат (Халық комиссариаты) ашы- ла тын болғандықтан, жаңа ма ман дарды өзімізден дайын- дайық деген оймен Т.Тәжібаев Мәс кеудегі Сыртқы істер минис-
тр лігіне қарасты Жоғары дип ло- ма тия мектебіне (ВДШ) Қазақстан Компартиясы Орталық комитеті бю росының шешімімен 11 адам- ды оқуға жібереді. Олардың бе- сеуі Жоғары партия мектебінің Дипломатиялық бөлімінде оқы- ған. Сол білімді дипломаттар ҚазКСР Халық комиссариатының сыртқы істер бөлімінде қызмет етті.
Төлеген Тәжібайұлы маман даярлауға, соның ішінде ұлттық кадр ларды даярлауға өмір бойы белсене араласты. 1945 жылы Жоғары дипломатия мектебіне үш адам, Халықаралық қатынас- тар (МГИМО) институтына да үш адамды оқуға жібереді. Соның бірі Мәлік Фазылов еді. Мәлік Сабырұлы – Т.Тәжібаев даяр ла- ған дипломаттардың арасындағы ең көрнектісі. Ол 1951 жылы МГИМО-ны бітірген соң, Қазақ КСР министрлігінде Т.Тәжібаев- тың бірінші хатшысы болып қыз- мет атқарды. Жетпісінші жыл дар- дың басында азғана уақыт Қазақ станда сыртқы істер ми- нистрі болды. Өмір бойы Африка (Марокко, Мали) елдерінде Кеңес Одағының елшісі қызметін ат қар-
ды. Қазір оның немересі Фран- цияда төтенше және өкілетті ел- ші. Ал немере қызы МГИМО-ны үздік бітірген дипломат, Мәс кеу- дегі елшілікте қызмет атқаруда (Т.Тәжібаевтың Фазыловтан ке- йінгі көмекшісі Нұрулла Сағын- дықов болған екен).
Дипломат, генерал-пол ков- ник Т.Тәжібаев сыртқы істер қыз- метінде жүріп, 1950 жылы Бірік- кен Ұлттар Ұйымында алғаш рет ағылшын тілінде сөйлеген қазақ баласы. Кейінірек қайраткер тұл- ға 1956-57 жылдары сол жерде бірнеше рет баяндама жасаған.
Оның жағымды қоңыр дауысы әлі күнге дейін сақталған, рақат та- нып тыңдауға болады.
Жоғарыда аты аталған Мәс- кеу ЖОО-ларында мемлекет қай- рат керлерінің қамқорлығы ар қа- сында 30-дан аса адам оқып шығып, белгілі дипломат қазақ атал ды. Олардың қатарында Д.Ис мағұлов, Ж.Тналин, А.Туған- баевтар Қазақ КСР Сыртқы істер ми нистрлігінде, ал Кеңес Ода ғы- ның Ирандағы елшілігінде С.Діл- дә беков, Суданда К.Баймұратов, Венгрияда С.Раймбеков сынды дипломаттар қызмет етті.
Төлеген Тәжібайұлы Қазақ КСР сыртқы істер министрі қыз- ме тін атқара жүріп, 1948-53 жыл дары Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры болды.
Ол көптеген ғалымдарды тәрбие- ле ді. Солардың қатарында Қ.Жа- рық баев, Ж.Түркпенұлы сияқты шәкірттерін ерекше атап өтуге міндеттіміз.
Т.Тәжібаевты танитын адам- дар дың қайсысы болса да, ол кісі туралы тебіреніп естеліктер айта- ды. Көп естелік айтқандардың ішінде ф.ғ.д., профессор Ғұбай- дул ла Айдаров пен профессор Жұмаш Ешмұратов болды. Ауыл мектебінде мұғалім болып жүр- ген жерінен ҚазМУ-ға шақырып алып, аспирант етіп қабылдағаны туралы Ғ.Айдаров былай деп еске алған еді: «Ол ерекше бауырмал
және өте іскер профессор екен.
Бірнеше кездесуден соң, «Айна- лайын, қолыңнан іс келетін, жаза бі летін бала екенсің. Сен сияқты ғылымға икемі бар дарынды қазақ балалары аз. Сен бізге қажетсің. Маған аспирант болып кел. Алғашқы кезде материалдық қиындық болмайды емес, бо- лады. Өйткені аспиранттың сти- пендиясы көп емес. Ал сен ауыл- да мұғалімнің жетіспеу шілі гінен бір емес, екі ставка сабақ бере- сің. Завуч, директор боласың, қыс қасы, жағдайың жақсы.
Қиыншылық болмай қоймайды.
Әрине, өзім көмектесем, аздап сағат бөліп, лекция оқытармыз.
Бес жыл соғыста болып, талай тауқыметті көрген ер жігітсің ғой, шыдайсың», – деп, мені аспиран- ту раға алды», – деп ерекше тебі- реніп айтқан талай әңгімелерін тыңдадық.
Ал Ғ.Айдаровтың түркі руни- ка лық жазуының маманы болғаны белгілі. Тоғыз баланың әкесі, ф.ғ.д., профессор Ғ.Ай да- ров тың «Ең болмаса бір ба- ламды Төлеген Тәжібаев ұста- зым секілді дип ло мат етсем»
де ген арманы Қа зақ стан еге- мендік алған жылдары жү зеге асты. Оның бір баласы, Наурыз Айдаров – дипломат.
Шәкірті көп ғалым бақытты болса, Төлеген Тәжібаев атамыз бақытты шығар. Әрине, көбі орын далмай, арманда кетті.
1964 жылы Мәскеуде опера ция- дан қайтыс болмағанда, бәлкім, Қа зақстанның тәуелсіздігін кө- рер ме еді... Қорыта айтқанда, Тө леген Тәжібаев бауырын жа- зып көсіле шаба алмаған тұлпар сияқты дүниеден жарқ етіп өте шыққан ұстазымыз еді...
Самат ӨТЕНИЯЗОВ, Т.Тәжібаев атындағы этно-психология оқу-зерттеу орталығының атқарушы директоры, т.ғ.к.
Ұлттық кадр даярлаудың ұйытқысы еді
Дипломатияның және біздің ғылым мен білім тари- хында өз есімін алтын әріппен жазып кеткен адамның бірі Төлеген Тәжібаев еді. 2020 жылы осы ұлы адамның 110 жылдық мерейтойын сол кездегі пан- демияға байланысты ойдағыдай атап өте алмадық.
Мемлекет қайраткері, психология ғылымының докторы, профессор, академик Т.Тәжібаев 1948-53 жылдары Қазақ университетінің ректоры болған еді.
Ол сондай-ақ 1944-57 жылдары ҚазССР Сыртқы іс- тер министрі лауазымды қызметін атқарды. Оның Қазақ еліне жасаған игілікті істері ұшан-теңіз десек, артық айтқандық емес.
Tūlğa
Баспагердің баянды ісі айтылды
WWW.KAZNU.KZ
4 Q
AZAQ UNIVERSITETI№18 (1886), 15 МАМЫР 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫTaǵylym
XX ғасырдың 60-жылдары сол кездегі елдегі жалғыз уни вер- ситетте терең білім алуға тал пын- ған қазақ жастары көп болды.
Әби булла Әметұлы жүзден жүй- рік, мыңнан тұлпар атанып оқуға қа былданды. 1967 жылы «Бо та- ника» мамандығы бойынша оқу ордасын аяқтады. Ауылдан кел- ген жас жігітке алғашқы кезде са бақ біраз қиыншылық ту ғыз- ғаны да анық. Өйткені ол кезде көптеген пәндерден қазақтілді мамандар жоқтың қасы еді. Ал- дына үлкен мақсат қойған Әби- булла барлық ауыртпашылықты же ңіп оқу озаты атанды, тіпті са- бақтан қолы бос кезде ғылыми жұмыстармен де айналысып, жа- сыл әлемнің қыры мен сырын зерттеуге бел буды.
Болашақ академик ҰҒА-ның вице-президенті болған, Одақ кө- лемінде ризология ғылымын да- мытуға үлкен үлес қосқан Иса Бай тулиннің ұсынысымен өсім- діктің маңызды органдарының бірі – тамыр жүйесін зерттеуді қол ға алды. Осы салада Әбибулла Әметұлы Қазақстанның ботаника
Осындай оқу орындарының бірі – Бейжің шет тілдер уни вер- ситеті. Бұл университетте төрт жыл да бір рет он шақты та лап- керді қазақ тілін екінші шет тілі ретінде үйрену үшін оқуға қабылдайды. 2016 жылдан бері Бейжің шет тілдер уни вер си те- тінде екінші топ түлек қазақ тілін үй реніп жатыр. Бейжің шет тілдер университетіне түскен студенттер
ғылымының дамуына ерекше үлес қосты. Кәсіби маман болып шығуына өзі білім алған универ- си теттегі ұстаздарының еңбегі, өзінің жаңалыққа деген талпы- ны сы зор болды. 1968-1971 жж.
Ботаника кафедрасының аспи- ран ты атанды. 1974 жылы кан- дидаттық диссертациясын ойда- ғы дай қорғады.
Әбибулла Әметұлын 1981 жы- лы факультет басшылығы педа го- гикалық жұмысқа шақырды. Ұзақ уа қыт биология факультетінің Бо таника кафедрасында ассис- тент, аға оқытушы, доцент, про- фес сор міндетін атқарушы ре- тінде қызмет атқарып келеді.
Көрнекті ғалымның қаламы- нан туған жүздеген ғылыми ең- бегі бір төбе де, орта мектепке және жоғары оқу орындарына ар нап жазған «Ботаника» оқулық- та рының өзі бір төбе. Оған дәлел – ЖОО-ға арнап жазған оқулық- тың бірнеше мәрте баспадан шы- ғуы. Сонымен қатар Әбибулла аға мыздың әрі әріптесіміздің жетек шілігімен қаншама ба ка- лавр, магистранттар дипломдық
алғашқы курста бірінші шет тілі ретінде тек орыс тілін оқыса, екінші курстан бастап қазақ тілін екінші шет тілі ретінде меңгеруді бастайды.
2021/22 оқу жылы пан де- мияға байланысты студенттер қазақ тілін үйренуді онлайн бас- тау ға мәжбүр болды. Ал 2022/23 оқу жылы жеті студент Қа зақ- станға келіп, ҚазҰУ-дың жатақ ха- насында тұрып, ЖОО-ға дейінгі білім беру факультетінде қазақ тілін меңгеруді жалғастыру үшін бар күшін салып кірісті. Оқып жатқан студенттердің тілге деген құлшынысы жақсы. Олардың қа- зақ тіліне деген ерекше құрметін бай қаймыз.
Алыс-жақын мемлекеттерді, ондағы халықтың болмысын, мәдениетін, қоғамдық қарым-
жұмыстарын, диссертацияларын ойдағыдай қорғап, өмірден өз орнын тауып жатқанына куәміз.
«Білімі көп адам құралы сай ұста секілді: не істесе де, келістіріп істейді», – деген Ахмет Байтұр- сынов тың сөзі әріптесімізге ар- нал ғандай сезінеміз. Ә.Әметұлы өз ісіне қатал талап қоя білетін, сексеуілдің тамырындай терең білімін (өйткені ризолог-ғалым ғой) жастарға толықтай беруге шаршамайтын ғалым-ұстаз.
Мәселен, студенттерді түрлі та- биғи биотоптарға экскурсияға шы ғарып қана қоймай, онда жи- наған өсімдіктерді анықтап, рет- ке келтіру, гербарий жасау, бі- лімдерін тексеру, ақыл-кеңес бе ру және т.б. өте маңызды іс еке ні белгілі. Осы салада да Ә.Әметұлы тынымсыз еңбек ет-
қатынасын, әлеуметтік әдебін, саяси-экономикалық бағытының негізін сол елдің ұлттық тілін мең- геру арқылы танып-білу қашанда тиімді. Мағжан Жұмабаев «Бір ұлт тың тілінде сол ұлттың сыры, тарихы, мінезі айнадай көрініп тұрады» деді емес пе?! Тіл – ұлт- тың тірегі.
Студенттер дәрісханадағы оқу-білімнен басқа, тілді білудің, халықты танудың басқа жағ дай- ла рын қалт жібермей, белсенді өмір ді ұстанады. Оқудан тыс уа- қытта мұражайларға барып, он- дағы экспонаттарды зерттеп, орыс ша, қазақша атауларын қа- тар жаттайды. Тілді терең түсін- бе се де, Алматы театрларына ба руды да әдетке айналдырған.
кені бәрімізге аян. Десе де, оқу- да лалық практикасына баратын 300-ден астам студентке өсімдік- терді анықтау кезінде күні бойы жәр дем беруі де, бір өзі 3-4 бота- ник тің атқаратын жұмысын атқа- руы да оның өз ісіне шын бе ріл- генін көрсетпей ме?
Әбибулла Әметұлы кафедрада 40 жылдан астам еңбек етуде.
Көрнекті ғалым әрі ұлағатты ұстаз 200-ден астам ғылыми жұмыстың авторы, оның ішінде 2 монография, 7 оқулық, 10 оқу құралы, «Өсімдіктер система ти- касы» бойынша (қазақ және орыс тілдерінде) екі тест тапсырма жиынтығы жарық көрді.
Ол әріптестеріне, шәкіртте рі- не, білім алушыларға көмегін еш уа қытта аямайтын, ақыл-кеңес беру ден жалықпайтын, кез кел- ген жағдайда қол ұшын беруге дайын тұратын нағыз азамат.
Осы кезде Уильям Уордтың «Жай мұғалім айтады, жақсы мұғалім түсіндіреді, керемет мұғалім көр- сетеді, ұлы мұғалім шабыт тан- дырады» деген сөзі еріксіз еске түседі. Осы сөздің соңғы екеуі әріптесіміздің табиғатын ашып тұр десек, артық болмайды. Өйт- кені осы екі қасиеттің екеуін де Ә.Әметұлының бойынан әр уа- қытта табуға болады.
Зерделі ғалымның жетек ші- лігімен бір кандидаттық, бір РhD ғылыми дәреже алуға арналған диссертация қорғалды. Қазір
«8D051808 – Геоботаника» ма- ман дығы бойынша 4 РhD док то-
Ал маты көшелерін, саябақтарын, сауда орталықтарын аралағанда көрген, білген қызықтарын ай- тып, түсінбеген жағдайларын үне- мі сұрап отырады. Тіпті ет асуды,
рант дайындау үстінде. Ұлағатты ұстаз докторанттарға «Жергілікті флора», «Өсімдіктер интро дук- циясы», «Геоботаниканың өзекті мә селелері», «Өсімдіктер гео гра- фиясы», «Индикациялық гео бо та- ника» және т.б. курстардан дәріс оқиды. Әбибулла Әметұлы бо та- ника және геоботаника сала сын- дағы өзекті мәселелерді шешуде
«Биологические особенности, сов ременное состояние и охрана ценопопуляций некоторых ред- ких видов растений Алматинской об ласти» (2011-2014 жж.), «Бо та- нические исследования неко то- рых перспективных видов из семейства Polygonaceae Juss.
(род Polygonum L.) местной фло- ры» (2012-2014 жж.), «Оценка сос тояния ценопопуляций неко- то рых редких, лекарственных ви- дов растений Заилийского Алатау с использованием ботанических и молекулярно-генетических ме- то дов» (2015-2017 жж.) ғылыми жо баларына жетекшілік етті.
Әбибулла Әметұлы – адам гер- шілігі мол, білімпаз, отаншыл, ұлтжанды, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсете білетін, қазақша айтқанда: «сегіз қырлы, бір сырлы» азамат. Өте әңгімешіл.
Елдің тарихы мен дәстүрін терең білуші, көсемсөздің қас шебері, шежіреші.
Бірлікбай ЕСЖАНОВ, б.ғ.к., доцент Әсел ЧИЛДИБАЕВА,
PhD, аға оқытушы
па лау пісіруді де қызық көріп, үйреніп алған.
Студенттер факультеттің өмі- рі не де белсене араласуды көз- дейді. Халықаралық ғылыми конференцияларға қатысып, қы- зықты баяндамалар жасап жүр.
Таңдап алған тақырып та ры на қа рап, студенттердің қызығу шы- лық аясының кеңдігін бай қау ға болады. Олар екі ел ара сындағы су ресурстары, тіл саясаты, те мір- жол қатынасы, ұлттық әдет-ғұрып, қазіргі интер нет-сауда сияқты та- қырыптарды қазақ тілінде баян- дап, мазмұнын ашуға тырысты.
Сондай-ақ шетел дік тердің тілдік және жалпы білім беру да йын- дығы кафедрасы жыл сайын ұйымдастыратын қазақ және орыс тілдері олимпиадасына қа- ты сып, өздері туралы видео ро л- иктер жасап, жүлделі орындарға ие болды.
Бір айта кетерлігі, Қытай Ха- лық Республикасындағы Қазақ- стан елшілігі Наурыз мерекесіне бай ланысты Қытайдың төрт ЖОО- сы арасында ұйымдастырған қа- зақ тілінде мәнерлеп оқу мен елтану байқауында Хуан Юйсинь бас жүлдені, Фэн Сяо үшінші орын ды жеңіп алды.
Бұл студенттер – болашақтағы екі ел арасындағы елшілер. Олар алған білімін болашақта екі елдің игілігі үшін жұмсайды деп се- неміз.
Гүлбағиза МҰСАЕВА, ЖОО-ға дейінгі білім беру факультеті
Жасыл әлемнің қыр-сырын зерттеуші
Қытай жастары қазақ тілін үйренуге құлықты
Көшбасшы университетімізде білікті мамандар аз емес. Солардың арасында көпшілікке үлгі болатын өз ісінің майталмандары жетіп-артылады. Сондай кәсіби маманның бірегейі – биология және биотех- но логия факультеті Биоалуантүрлілік және био ре- сурстар кафедрасының ұлағатты ұстазы, көрнекті ғалым, тек ботаника саласында ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның білім беру ісінде де танымал, биология ғылымының кандидаты, доцент Әбибулла Әметов.
ҚазҰУ Қытайдың жоғары оқу орын- дарымен тығыз қарым-қатынас жасауды жолға қойды. Бүгінгі таңда университет ҚХР- дың 43 жоғары оқу орнымен серік тес- тік орнатты. Қарым- қатынастың мақ- саты – ел ара лық, университет ара лық білім, ғылым ынты- мақ тастығын дамыту.
WWW.KAZNU.KZ
Q
AZAQ UNIVERSITETI №18 (1886), 15 МАМЫР 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫ5
IzdenIs
Ғылымға икемділік студенттік шақтан
қалыптасады
Ұстаздық жолда тынбай еңбектеніп
келеді
Тұрақты даму мәселесі талқыланды
Бакалавриатта оқып жүрген кезінде студенттер арасындағы бай қау- лар мен жобаларға қатысып, жеңімпаз атанып жүрді. Талапты студенттің оқуын одан әрі жалғастыратыны анық еді.
«6М060800 – Экология» маманды ғы- ның магистратурасына грантқа түсіп, оны да үздік аяқтады. Осы кезде қыз- мет ке де араласа бастады. 2017-20 жыл дар аралығында «6D060800 – Эко- ло гия» мамандығының докто ран тура- сын да оқыды. Араға екі жыл салып док торлық диссертациясын сәтті қор- ғап, философия ғылым докторы (PhD) дә режесін иеленді. Сондай-ақ осы жы- лы Ғылым және жоғары білім минис тр- лігі қаржыландыратын «Жас ғалым»
жо басын ұтып алды. Одан кейін Зоология институтының постдокторан- ту ра сына түсіп, зерттеу жұмысын жалғастыруға мүмкіндік алды. Қазіргі таңда 40-тан астам ғылыми мақала жа- риялады. Сондай-ақ бір оқу-әдістемелік құрал жазып, бір авторлық куәлік алды.
Гүлжанат Бақытқызы – ізденімпаз жас ғалым. Қазақ халқының даналы- ғын да «Ізденген жетер мұратқа» деген қанатты сөз бар. «Ғалым адам еңбек- те нуді жақсы көріп, сергек жүруі керек.
Жал қау адамнан ғалым шықпайды», – дейді ол. Өзінің зерттеп жүрген тақырыбымен жарқ етіп көрінген жас талап алғашқы белестерді бағындыра бастады. Көп ұзамай-ақ «Үздік жас ғалым – 2021» атанып, арнайы төсбелгі және І дәрежелі дипломмен мара пат- тал ды. Оның кеудесінде «Қоғам көш- бас шысы – 2021» төсбелгісі де жарқы- райды. Бір жылдан соң жас ғалым ТМД-ның «100 жаңа тұлға – 2022» жо- ба сының жеңімпазы атанды. Бұл бай- қауды жалпыұлттық қозғалыс сана ла- тын «Бөбек» қауымдастығының заңды тұлғалар бірлестігі ұйымдастырды.
Гүлжанат Бақытқызының жетістіктері ТМД-ның «100 жаңа тұлға – 2022» та- лантты көшбасшылардың халықаралық энциклопедиясының 1-кітап жинағын- да жарияланған.
Қазір тіл білетін жастардың заманы.
Тіл – білімнің қайнар көзі. Мұны түсін- ген жас буын шет тілдерін үйренуге ұмтылады. Көп тіл меңгеруді мақсат еткен Гүлжанат замандасымыз қазір төрт тілде (қазақ, орыс, ағылшын, түрік) еркін сөйлеп, жазады. Ағылшын тілі бойынша сертификаттарының (IELTS – 5.5, TOEFL ITP – 467) көрсеткіші жо- ғары.
Жас ғалым еңбек жолын универси- тет тен бастағанын жоғарыда атап өттік.
2019 жылдан бастап аға оқытушылық қызмет атқарып келеді. Ол «Жасыл көпір ұрпақтан-ұрпаққа» атты халық- ара лық жастар конференциясының тұрақты ұйымдастырушысы. Сонымен қатар қазақстандық және шетелдік жас тармен ақпарат алмасатын плат- форманың https://greenbridgework.
kaznu.kz/ сайтын үш тілде жүргізді.
«Қазақ станның жоғары оқу орында ры- на «жасыл» кеңселерді енгізу» (2014-15 жж.) жобасына және «I-WEB Су ай на- лымын интеграциялық басқару: білім және бизнес саласындағы дамыту»
(2016 ж.), «Тянь-Шань жабайы алмалы ормандарының экологиялық менедж-
Жас ғалым Гүлжанат Танабекованың ғылымда қол жеткізген табысына қарап осылай деуге негіз бар. Ол 2009 жылы «5В060800 – Экология» мамандығы бойынша ҚазҰУ-ға оқуға түсіп, оны қызыл дипломмен аяқтап шықты. Ғалым болар жасты зейінен-ақ тануға болады. Гүлжанат Бақытқызы сабақты үздік оқып қана қоймай, ғылымға икемі барын аңғартты.
«Даңқ пен абыройға кенелуімде мен бір адамға қарыздармын, ол – ұстазым», – деп атақты Аристотель бас иген ұстаз қай заманда да ұлы тұлға болған. Менің түсінігімде, ұстаз дегеніміз – басқаның ойына қозғау сала білетін тылсым күш иесі. Мен білетін осындай ғаламат күш иесінің бірі – ұлағатты ұстаз, ғалым Раушан Авакова. Мен Раушан апайды докторантураға оқуға түскен кезімнен бері ғалым, ұстаз ретінде танып, араластым. Өзіне ғана тән асау мінезі, ерекше қасиетімен тәлімгерін баурап алатын ұстазыма жылы сөз арнауды өзіме шәкірттік парыз деп санаймын.
Экономика және бизнес жоғары мектебі Бизнес техноло- гиялар кафедра- сы ның ұйымдас- ты руымен
«Қазақ станның тұрақты дамуы 17 мақсатының әлеуметтік- экономикалық құрамдастары»
тақырыбымен студенттердің арасында талқы өтті.
менті» (2017-19 жж.) халықаралық жо ба ларына қатысты. Докторлық диссер та циясының зерттеу объектісі
«Сол түстік Тянь-Шаньдағы «Сиверс» ал- ма ағашының (Malus sieversii) жа байы популяцияларына зиян келтіретін жәндіктердің экологиялық және фау на- лық ерекшеліктері» тақырыбы болған- дық тан, зиянкестерге байланысты түрлі зерттеулер жүргізді. Ерекше тоқталып өтерлігі, Гүлжанат Бақытқызы Қытай елінің Зоология институтында және Түркиядағы Еге университетінің ауыл шаруашылығы факультетінде, сондай- ақ Германияның Лейпциг универси те- тінде біліктілігін арттырып келді.
Қазір шетел зерттеушілерімен ты- ғыз байланыста жұмыс жүргізуде. Зерт- теу жұмысы барысында ерекше қор- ғалатын аймақтармен жұмыс істеу тә жірибесі ескеріліп, «Қазақстан» теле- арнасының тапсырысымен дайын дал- ған Іле-Алатау, Шарын және Көкшетау табиғи ұлттық саябақтары жайлы деректі фильмдерге сценарий жазуға атсалысып, фильм авторлары қатарына енді. Бұдан өзге, 15-тен астам имидждік мақала жариялады. Өздеріңіз білетін- дей, «Невада – Семей» халықаралық ан тиядролық қозғалыс ғаламшардағы беделді және бітімгершілік жолындағы тиімді қозғалыстың бірі екені әмбеге аян. Жер бетінде полигондар тұрған кезде «Невада – Семей» қозғалысы өз жұмысын тоқтатпайды. 2016 жылы қа- рашада Олжас Омарұлының баста ма- сымен «Невада – Семей» қозғалысы жа нынан жастар ұйымы құрылған бола тын. Сол кезден бері осы халық- ара лық антиядролық қозғалыспен бірігіп жұмыс істеп келеді. Гүлжанат әріптесіміздің осы ұйымдағы еңбегі бағаланып, 2021 жылы Халықаралық
«Невада – Семей» қозғалысының алтын төсбелгісіне ие болды.
Осының бәрі жас ғалымның тыным таппай күні-түні еңбектенгенінің ар- қасы. Шаң басқан архивтердегі, зерт- ха надағы ізденістердің жемісі. Гүл- жанат Танабекқызының алар асуы әлі алда. Біз оның талай белестерді бағын- дыратынына сенімдіміз.
Тұрсынкүл БАЗАРБАЕВА, Тұрақты даму бойынша ЮНЕСКО кафедрасының доценті Әйгерім КЕРІМҚҰЛОВА,
аға оқытушы
Осы жерде Раушан Амир- дин қызының қазақ ғы лы- мына сіңірген еңбегіне аз- кем тоқталғым келеді.
Өйт кені менің көз алдымда ұс тазым кенжелеп қалған қазақ түркологиясын қалай- да көшке қосамын деп тал- пы нып жүрген жанкешті ғалым, қамқор ұстаз.
Қазақ ғылымының аты ал тын әріппен жазылған ға- лым дарының бірі Алтай Аман жоловтың шәкірті бо лу- дың салмағы мен жауап кер- шілігін жақсы түсінген Р.Ава- ко ваның қаламынан туған ғылыми еңбектер қазақ түр- ко логиясына үлкен үлес қос- ты. «Түркі филологиясына кі ріс пе» атты оқулығы түркі- тану мамандығы бойынша ғылыми жоғары білім алғысы келетін талай магистрант, докторантқа бағдар беріп, жол көрсеткен компас-кітап болғаны да жасырын емес.
Ғы лым жолында аянбай ең- бек етіп жүрген ғалым көп- те ген кітаптар мен мақала- лар дың авторы. Түркология
Осындай өзекті тақырып аясындағы іс-шараға тек Әл- Фа раби атындағы Қазақ ұлт- тық университетінің сту дент- тері ғана емес, сонымен қа тар М.Әуезов атындағы Оң түстік Қазақстан универ-
саласында тынбай еңбек етіп, ғылымның қыр-сырын шә кіртіне үйретуден жа лық- паған жан.
«Жақсының жақсылығын айт – нұры тасысын» деп да- на халқымыз айтпақшы, түр- кі танушы-ғалым Раушан Ава- кованың Қазақ ұлттық университетінде «Түркітану»
бө лімін алғаш ашып, түр кі- тану мамандығының ірге та- сын қалағанын баса айтқым ке леді. Өз басым ғалымды ұлы лар ізін жалғастырып жүр ген ұлағатты ұстаз деп құр мет теймін. Өйткені ол та- лай талантты түркітанушы ға лымдарды баулып, ұясы- нан ұшырған филология фа- культетіне «Түркітану» ма- ман дығын енгізіп, қазақ түр кітануын тұғырға қон дыр- ған мен бірдей үлкен іс атқарды.
Қазақ түркітануының да- муы үшін аянбай еңбек етіп жүрген ғалымның «Контак то- ло гия: түркі мәдениетінің әлемдік өркениетке ықпалы»
атты монографиясы ғылым
си тетінің студенттері де қа- тысып, өз ой-пікірлерімен бөлісті.
Тұрақты дамудың негізі – жастардың заманауи көз- қа расы. Студенттер өз сө- зінде Қазақстанның тұрақты дамуы жолындағы тың мә се- лелерді көтерді. Атап айт- қанда: ауыл шаруашылығын да мыту проблемалары, азық-түлік қауіпсіздігі және халықты жұмыспен қамту мәселелері терең талқыға
жолындағы үлкен ізденісінің же місі. Еңбекте қазіргі за- манғы өркениеттану класси- фи каторында «түркілік өрке- ниет» ұғымының болмау се бептері талданып, оны ен- гізудің ғылыми концепциясы мен көзқарасы беріледі.
Сон дай-ақ түркі тілдерінің әлем дік тілдерге, оның іші н- д е еуропалық, шығыстық тіл- дерге, тіл арқылы ол елдердің әде биетіне, мәдениетіне, ғы- лы мына, жалпы әлем өр ке- ниетіне тікелей әсері жан- жақ ты талданып, ғылыми дәйек термен дәлелденген.
Ға лым еңбегі «Түркі әлемі – тарих тың сүрлеулі соқпа ғын- да әлемдік тарихқа, мәдениет пен өркениеттің тууына негіз болған бірегей әлем» деп, түркі әлеміне шынайы баға- сын беруімен де құнды.
Шынарай БҮРКІТБАЕВА,
Түркітану және алтайтану ғылыми- зерттеу институтының аға ғылыми қызметкері
түсті. Іс-шара барысында сту- дент тер осы тақырыптар ая- сында пікір алмасып, ой- ұсыныстарын ортаға салды.
Сонымен қатар болашақта тұрақты даму саласындағы ынтымақтастықты жал ғас- тыру туралы шешім қа- былдады.
Мәдина БЕЙСЕНОВА, э.ғ.д., профессор Әйгерім ҚАЖМҰРАТОВА,
э.ғ.к.
WWW.KAZNU.KZ
6 Q
AZAQ UNIVERSITETI№18 (1886), 15 МАМЫР 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫВ рамках весенней школы, проводимой ка- федрой Политики и организации здраво охра- нения факультета медицины и здравоохранения прошли семинары, консультации и открытые лекции визитинг-профессора кафедры Политики и организации здравоохранения Гржибов ского А.М. по актуальным вопросам планиро ва ния научных исследований.
С момента восстановления государственной независимости Казахстана – научное сообщество страны стало осознавать необходимость ускоренного развития своей, казах- станской школы международного права. В тот период научные исследования казахстанских ученых в сфере международного права, исходили как бы «изнутри», представляя взгляд на те или иные международно-правовые проблемы, с которыми сталкивалась наша Республика
«не из-за пределов» государства в бытность нахождения в составе единого Союзного госу- дар ства (СССР). Это объективное обстоятельство, характеризовало состояние казахстанской международно-правовой науки без какой-либо интеграции с внешнеполитическими струк- ту рами страны. Не секрет, что в рамках единого Союзного государства в Казахстане практически не готовились национальные кадры по международному праву.
Кузница казахстанской дипломатии
Удостоен звания
«Почетный
профессор КазНУ»
UlaǵaT
Андрей Мечиславович Гр- жи бовский работает в ка- чест ве визитинг-профессора на кафедре с 2019 года. В настоящее время является начальником управления по научной и инновационной ра боте ФГБОУ ВО СГМУ МЗ РФ, профессором Сеченов- ского университета (г.Мос- ква), главным научным со- труд ником лаборатории Арк тического мониторинга С(А)ФУ. В 2001-2017гг. ра- ботал в должности старшего советника Главного эпиде- мио лога Норвегии, стар- шего со ветника универ си- тета г.Осло по вопросам биоста тис тики, и профессора об щест венного здоровья в Арк тическом Университете Нор вегии, координировал гран товые программы Nor- way Grants & European Eco- nomic Area Grants в области здравоохранения в странах Европы, с 2022 года является экспертом Российского Науч- ного Фонда. Автор более 600 научных публикаций, из них более 200 полнотекстовых статей в журналах Web of Sci- ence/Scopus, в том числе в Q1. H-индекс – 23. Главный редактор журнала «Экология человека» (Scopus Q3), ассо- циированный редактор от РФ в Internaitonal Journal of Cir- cumpolar Health (WoS, Scopus Q2), редактор рубрики в Vac- cines (Scopus Q2). Эксперт- аналитик ВОЗ по оценке уяз ви мости населения Ка- зах стана к изменениям климата (2011-2012).
За время сотрудничества с КазНУ профессор опубли- ко вал более 40 статей с афи ллиацией КазНУ в рецен зи руемых журналах, индек сируе мых в базах Sco- pus и Web of Sciencе, являет-
ся научным консультантом 9 докторантов. Он является ини циатором научных 3 про- ектов с участием препо да ва- телей кафедры, постоянно читает лекции и проводит се ми нары для магистрантов и докторантов по дис цип ли- нам «Биостатистика», «Прод- ви нутая эпидемиология».
Открытые лекции визи- тинг-профессора кафедры политики и организации зд- ра воохранения Гржибов- ского А.М. посвящены воп- росам продвижения научных проектов от идеи до реа ли- зации результатов и публи ка- ции, вопросам биостатистики (мно гомерные методы ана- лиза биомедицинских дан- ных, выбор статистического критерия для анализа данных в зависимости от целей ис- сле дования: обзор, стра те- гия, нюансы и др). В открытых лекциях участвовали ма- гис транты и докторанты фа- куль тета медицины КазНУ им. Аль-Фараби, КазНМУ им С.Д.Ас фендиярова, КМУ
«ВШОЗ», КРМУ. Профессор Гржибовский А.М. работает с казахстанскими ВУЗами с 2011 года. За это время им подготовлено 47 докторов PhD.
Профессор Гржи бов- ский А.М. за вклад в развитие ме ди цинской школы КазНУ и ре зультативную работу, при казом ректора Туй ме- баева Ж.К., удостоен звания
«Почет ный профессор КазНУ им. Аль Фараби».
Гульнар КАПАНОВА, д.м.н, профессор Алтынай БАЛМУХАНОВА, PhD, кафедра политики и организации здравоохранения В аналогичной ситуации нахо ди-
лись органы дипломатии страны, которые тем не менее успешно решали внешнеполитические за- дачи страны и сегодня можно смело утверждать – Республика Казах- стан состоялось как государство и за период своего независимого раз вития заслужила меж ду- народный авторитет и признание со стороны многих государств ми- ра. Среди значимых достижений органов внешней политики Казах- стана следует особо подчеркнуть – это организация и проведение Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии и Шанхай- ской организации сотрудничества.
Сегодня ШОС – это практически вторая после ООН международная организация с крупнейшей террито- рией и с населением более 3 млрд человек и на которой производится около трети внутреннего валового продукта мира. Следует также наз- вать заключение более 3000 меж- дународных соглашений в сфере безопасности, торговли, труда, со- циаль ного обеспечения, интегра- ции, науки и т.д. среди которых особое место занимает заключение 12 августа 2018 года в городе Ак- тау Конвенции о правовом статусе Каспий ского моря с участием Республики Казахстан. Роль и зна- чении казахстанской дипломатии в разрешении Каспийской проблемы является общепризнанной, которая способствовала разрешению одной из сложнейших международно-пра- во вых проблем современности, имеющая особое геополитическое зна чение для обеспечения регио- наль ной безопасности на Евро- азиат ско�
