Q AZAQ
UNIVERSITETI
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті
Апталық 1948 жылдың
20 сәуiрiнен шыға бастады
1948-2023
ЖЫЛ
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ АПТАЛЫҚ ГАЗЕТ №24 (1891) 12 МАУСЫМ 2023 ЖЫЛ WWW.KAZNU.KZ
facebook.com/KazakhNationalUniversity vk.com/kazuniversity i n s t a g r a m . c o m / K A Z NU _ FA R A BI
3-бет
7-бет 2-бет
Әдеби мұрамыз араб тіліне аударылады
Үлкен Британика энциклопедиясына енген қазақ
Әдебиеттану майталманы
Observatory on Academic Ranking and Excellence (IREG) Тәуелсіз аккредиттеу және рейтинг агенттігі (IAAR) өткі зе- тін Қазақстанның сұранысқа ие жоғары оқу орындарының 2023 жылғы рейтингі нәти же- сінде ҚазҰУ ең көп балл жи на- ған университет болып та ныл- ды.
IAAR рейтингінде өткен жыл мен салыстырғанда бір- лес кен білім беру бағдар ла- малары санының 22 пайызға өскені байқалады. «Акаде мия- лық ұтқырлық» индикаторы бо йынша бұл көрсеткіш 15 пайызға артқан.
Көшбасшылар үштігін Әл- Фараби атындағы Қазақ ұлт- тық университеті бастап тұр (375 132 ұпай). Одан кейінгі орын дарда Л.Н.Гумилев атын- да ғы Еуразия ұлттық универ- си теті (256 734 ұпай) мен С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті (135 122 ұпай).
Білім беру бағдарлама ла- рының сандық рейтингі 1600- ден астам білім беру бағдар- ла маларының және ҚР жоғары оқу орындарының бас рейтин- гін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Осы ұлттық рейтингке қатысу білім беру қызмет те- рінің бәсекеге қабілеттілігінің өсуіне ықпал етеді. Білім беру сапасының нарық талап та- рына сәйкестік дәрежесі, оқы- ту шылардың танылуы және ЖОО-ның ғылыми-зерттеу қызметінің нәтижелілігі туралы жұртшылықты хабардар етеді.
Еңлік АҚЖІГІТ
Қонақтарды Әл-Фараби атын дағы ҚазҰУ-дың Бас қар- ма Төрағасы – Ректор Жан- сейіт Түймебаев қарсы алып, уни верситеттің ҚХР жоғары оқу орындарымен, ғылыми институттарымен ынтымақ тас- тық байланыстарын атап өтті.
Жалғасы 2-бетте
Ôараби университеті көш басында
Екі ел
ынтымақтастыққа ынталы
Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінің Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев «Ғылым қоры» АҚ басқарма төрағасы Әбділда Шәменовпен кездесті.
Жүздесуде екіжақты ынтымақтастық бағы тын дағы ұсы- ныстар талқыланды.
Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінде Academic Leadership Institute бағдарлама- сы ның Data driven decision making (де рек тер негізінде шешім қабылдау) үшінші мо дулі шең бе- рінде оф лайн оқыту басталды.
Îқу ордасының ғылыми әлеуеті жоғары
Жобаның бастамашылары – ҚР Ғылым және жоғары білім ми нистрлігі мен Назарбаев уни вер ситетінің Жоғары білім мек тебі.
Басқарма Төрағасы – Әл-Фа- раби атындағы ҚазҰУ рек то ры Жансейіт Түймебаев тре нинг ке қатысушылар алдында сөз сөй- леп, «Деректер не гі зінде ше шім қабылдау» бағдар ла масы ның
Äеректер негізінде шешім қабылданады
үшін ші модулін ҚазҰУ ма ман- дары әзірлегенін атап өтті. ҚазҰУ модулінде оқу ке зеңінде алынған білім мен дағдылар тиіс ті де рек- тер мен аналитикалық әдістерді пай да лана отырып, қыз меттің әртүрлі салала рын дағы страте- гия лық өзгерістердің дизайнын, көле мін және сипатын тиімді анық тау ға көмектеседі.
«Бұл бағдарлама тез өз ге ре- тін ортада өзгерістерді бас қа ру дағдылары бар уни вер си- теттердің жоғары кәсіби және тиімді басқару командаларын құруға және кеңейтуге ба ғыт- талған. Бұл еліміздің жоғары оқу орындарын тиімді басқаруға тамаша мектеп және мотивация деп санаймын», – деп атап өтті университет басшысы.
Іс-шара аясында Цифрлық үкіметті қолдау орталығының бас директоры Рүстем Биғари,
ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының басшысы Жандос Шаймарданов, QS агенттігінің өңірлік директоры Сергей Хрис- то любов, «Қазақстан Ұлттық банкі» ММ төлем және қаржы тех нологияларын дамыту ор- талығы басқарма төрағасының кеңесшісі Айдана Қасқырбек, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қызметкерлері және басқа да сарапшылар сөз сөйледі.
Оқу барысында жоғары оқу орындарының басшылық құра- мы: ректорлар, прорек тор лар, декандар және депар тамент директорлары өз білімдерін жаңартады және бүгінгі күрделі жағдайда жоғары оқу орын да- рын тиімді басқару үшін қажетті дағдылар мен инновациялық технологияларды меңгереді.
Светлана ӨМІРҒАЛИЕВА Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ұлттық жо ғары оқу орын да- ры арасындағы көш басшылығын ке зекті рет айқындай түсті.
Ректор «Ғылым қоры» бас- шы сына университет жетіс тік- тері мен жоспарлары туралы ай тып, ҚазҰУ ғалымдары әзір- леген ин но вациялық жобалар- мен та ныс тырды.
«Біздің университет өзінің ғылыми және білім беру қызме- тін табысты жалғастыруда. Тек ұлт тық ауқымда ғана емес, ха- лықаралық деңгейде зияткерлік әлеуетін көрсетуде. Бүгінде уни- верситет ғалымдары әзірлеген 100 инновациялық жоба бар.
Қа зіргі таңда ғылыми жоба лар- ды ілгерілету және коммер ция- ландыру бағытында жұ мыс тар жүргізілуде. ҚазҰУ қа ла шы ғын- да Samsung, Hewlett-Packard, Cisco, Коnіса Minolta, Fujitsu, Alcatel, Microsoft, «Касперский зертханасы», Huawei және т.б.
жоғары тех нологиялық ком па- ния лардың сер тификаттау орта- лық тары, институттары табысты жұмыс істейді. Сонымен қатар оқу ор дасында жас ғалымдар
әзір ле ген студенттік стартаптар бар. Біз университеттік ғы лым- ды бірлесіп дамытуымыз ке- рек», – деп атап өтті ректор.
Өз кезегінде «Ғылым қоры»
АҚ басқарма төрағасы Әбділда Шә менов ҚазҰУ-дың ғылыми әлеуеті жоғары екенін айтып, серіктестік орнату бойынша барлық бастамаларды қолдай- ты нын жеткізді.
Нұрсұлтан БАЗАРБАЙҰЛЫ
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне Шенжен университеті Медицина мектебінің атқарушы директоры, профессор Синьцзи Сю (Хавьер) бастаған Қытай делегациясы келді. Олар ҚазҰУ мұражайын, Жағ даят- тық басқару орта лы- ғын (СММ), биология және биотехнология факультетінің зертха- наларын аралады.
WWW.KAZNU.KZ
2 Q
AZAQ UNIVERSITETI№24 (1891), 12 МАУСЫМ 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫAqpArAt
Сапар барысында құрметті қонақтар ҚазҰУ музейін аралап, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлт- тық университетінің Басқарма Тө рағасы – Ректоры Жансейіт Түй мебаевпен кездесті.
Жүздесуде тараптар серік тес- тікті арттыру бойынша әңгі ме ле- сіп, ынтымақтастық туралы ме мо- ран думға қол қойды.
Сөз соңында Жансейіт Түйме- баев БАӘ-де ҚазҰУ филиалын ашу ды ұсынды.
Өз кезегінде Халықаралық мәдени дипломатия институтының төрағасы Мұхаммед Камил әл- Муайни университет басшысы Жансейіт Түймебаевқа алғысын біл діріп, серіктестікті дамытуға
бағыт талған барлық баста ма лар- ды қолдайтынын жеткізді.
Кездесу барысында Араб тілі академиясының бас хатшысы Мұхаммед Сафи Мостеганеми:
«ҚазҰУ тарапынан айтылған ұсы ныс тарды қолдаймыз. Бас- та ма екі елдің тарихы мен мәдениетіне және әдебиеттің дамуына үлкен демеу болары сөзсіз. Біз араб тіліне аударатын кітаптар бойын ша жұмыс жүр- гіземіз. Сондай-ақ ҚазҰУ сту- дент терін БАӘ-де тағы лым- дамадан өткізуге мүм кін дігіміз бар», – деді доктор Мұхам мед Сафи Мостеганеми.
Нұрсұлтан ЖЕКСЕНБАЕВ
Әдеби мұрамыз
араб тіліне аударылады
Цифрландыру – өркениет өзегі
Харбин университеті – ҚазҰУ серіктесі
Түркі әлеміндегі тұтастық
таныс тырып, ғылыми бағытта бір лесіп жұмыс жүргізуге ша- қыр ды.
«Харбин политехникалық уни- верситеті – Қытайдағы көшбасшы жоғары оқу орындарының бірі.
Алдағы уақытта серіктестікті арттыру бағытында жұмыстар атқарылуы қажет. Студенттер мен оқытушыларды алмасып, та ғы- лым дамадан өткізген абзал.
Бірлесіп ғылыми конферен ция- лар, симпозиумдар ұйымдастыру қажет. Аталған жұмыстар екі жо- ғары оқу орнының ынтымақ тас-
ортақ материалдық және мәдени ескерткіштерді сақтап, дамыту және болашақ ұрпаққа жеткізу мақсатына айқын қол жеткізді.
Бүгінгі таңда университетіміздегі ТҮРКСОЙ кафедрасында түркі- тану саласы тереңдетіліп оқылып, жаңадан ашылған Түркітану және алтайтану ғылыми-зерттеу инс ти- ту тында сирек кездесетін қол- жаз балар мен сирек кездесетін Әл-Фараби атын да-
ғы Қазақ ұлттық уни- вер ситетінің Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев Харбин политех ни ка- лық университетінің про рек торы, профес- сор Чжэнь Лян бас та- ған делегацияны қабылдады.
Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінің Бас- қар ма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев ТҮРКСОЙ халықаралық ұйы мы- ның 30 жылды ғына арналған іс-шараға қатысты.
Соңы. Басы 1-бетте Бүгінде ҚазҰУ Қытайдың 50 жоғары оқу орнымен және түрлі саладағы ұйымдарымен тығыз байланыста. Соңғы үш жылда ҚазҰУ-дың 79 студенті ғылыми та ғылымдамадан өтіп, Қытай уни- вер ситеттеріндегі жазғы мек теп- терге қатысты, сондай-ақ 37 оқытушы Қытайға тағылымдама мен семинарларға барып қайтты.
Қазір ҚазҰУ-да 401 қытайлық студент оқиды, олардың ішінде мемлекеттік білім беру гранты бойынша 168, келісімшарт бо- йынша 233 студент дәріс алуда.
Екі ел ынтымақтастыққа ынталы
биотехнология факультеттерінің қызметіне тоқталды.
Өз кезегінде профессор Синь- цзи Сю Шенжен университетінің ғылыми-білім беру қызметі ту- ралы хабардар етті. Келіссөздер ба рысында тараптар ортақ жо ба- ларды талқылап, алдағы жос пар- лар туралы айтты.
ҚХР делегациясының өкілдері ҚазҰУ-дың 21 студентіне Шенжен университеті Медицина мек те- бінде жазғы мектеп бағ дар ла ма- сы аясында практикадан өту үшін арнайы шәкіртақы та быс тады.
Гүл БАЯНДИНА Уни верситетте Қытайтану кафе-
дра сы және Конфуций институты жұмыс істейді. Айта кету керек, ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Сиань қаласына мем- ле кеттік сапары аясында 2023 жылғы 18-19 мамырда Шенжен университетімен өзара түсіністік туралы келісімге қол қойылды.
Университет ректоры осы ынты- мақ тастықтың келесі кезеңі био- ло гия және биотехнология са ла- сындағы бірлескен зерттеулер бо латынын атап өтті.
Кездесуде ҚазҰУ басшысы уни верситеттегі медицина және денсаулық сақтау, биология және
тығын одан әрі арттыратыны сөз- сіз», – деді ректор
Өз кезегінде Чжэнь Лян оқу ор дасының басшысына риза шы- лығын білдіріп, Харбин политех- ни калық университетінің құры- лымы мен қызметі туралы айтып берді. Сонымен бірге Қытай мен Қазақстан арасындағы серік тес- тік күн санап артып келе жатқанына тоқталды.
Тараптар пікір алмасып, ал- дағы атқарылатын жұмыстарды саралады.
Нұрсұлтан БАЗАРБАЙҰЛЫ
кітаптар зерттелуде. ҚазҰУ мен ұйымның ынтымақтастығы ал- дағы уақытта да тұрақты жалғаса береді деп сенім білдіремін. Түркі халықтары арасындағы мәдени- гуманитарлық байланыстарды да мытуға бағытталған жұмыс та- рыңызға табыс тілеймін!» – де- лінген құттықтауда.
Гүл ҚҰТТЫБЕКҚЫЗЫ
«Жоғары білім беруді циф р- ландыру» тақырыбында өткен іс- шараға ҚР Ғылым және жоғары білім вице-министрі Кәміл Ақа- тов, жоғары оқу орындарының ректорлары мен институттарының басшылары, Huawei компания- сының өкілдері мен шетелдік эксперт мамандар қатысты.
«ҚазҰУ жанындағы Huawei АКТ академиясы Huawei компания сы- ның Қазақстандағы маркетингтік және білім беру жобасына ай нал- ды. Бұл біздің студенттерге үлкен мүмкіндіктер ашты. Енді олар сер- тификаттау емтихандарын те гін тапсыра алады, Seeds For the Fu- ture мәдени-ағартушылық бағ дар- ламасына, желілік және бұлт тық технологиялар бойынша ха лық- аралық АКТ байқауына қа тыса алады», – деп атап өтті ректор.
Университет басшысы ҚазҰУ- дың Huawei компаниясымен се- рік тестікті дамыту мен нығайтуды мақсат етіп отырғанын атап өтіп,
мынадай бастама көтерді: сту- дент тер халықаралық көрмеде Huawei технологияларын пайда- ла на отырып, өздерінің инно ва- ция лық жобаларын ұсына ала тын- дай АКТ байқауы аясында үшін ші бағыт – инновациялар кон курсын өткізу; ҚазҰУ база сында Talent Hub білім беру ха бын ұйым дас- тыру; сымсыз же лі лер, заттардың интер неті, де рек терді сақтау жүйе лері, бұлттық есептеулер, маши налық оқы ту, 5G жаб дық- тары және жа санды интеллект сияқ ты әртүрлі салаларда қосым- ша тегін жаб дықты жеткізуді қам- та масыз ету; ҚазҰУ базасында смарт универ си теттің танысты- рылымдық кам пус желісін тегін орналастыруды ұйымдастыру.
ҚазҰУ ректоры Жансейіт Түймебаев айтылған ұсыныстар жоғары білімді цифрландыруға және ақылды университет құруға жаңа серпін беретінін атап өтті.
Светлана ӨМІРҒАЛИЕВА Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне Халықаралық мәдени дипломатия институтының төра- ға сы Мұхаммед Камил әл-Муайни, Халықаралық мәдени дип ломатия институты Директорлар кеңесінің мүшесі Мұхаммед Исмаил Карим және Араб тілі академиясының бас хатшысы Мұхаммед Сафи Мостеганеми жұмыс сапарымен келді.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев Ал- матыда өткен Huawei Middle East & Central Asia Tech Car- nival 2023 саммитіне қатысты.
Кездесу барысында ҚазҰУ мен Харбин политехникалық универ- си теті ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды.
Жүздесуде ректор ҚазҰУ-дың Қытай университеттерімен әріп- тес тік байланыстарына тоқталып, оқу ордасының ғылыми-білім бе- ру саласындағы жұмысының ба- ғыт тары мен жетістіктерін та- ныстырды. Сондай-ақ бірқатар ұсы нысын жеткізді.
Кездесу барысында Жансейіт Түймебаев қытайлық әріптес- тер ге ҚазҰУ ғалымдары әзірле- ген ин но вациялық жобаларды
Биыл 30 жылдық мерейтойын атап өтіп жатқан ТҮРКСОЙ халық- ара лық ұйымы түркі өркениетінің тарихи-мәдени және рухани мұ- ра сын жаңғырту ісіне, түркі халықтарының бірлігіне, сондай- ақ түркі мәдениетін халықаралық аренада насихаттауға және ілге- рі летуге елеулі үлес қосып келеді.
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ректоры Жансейіт Түймебаев уни верситет ұжымы атынан ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымы- ның бас хатшысы Сұлтан Раевты және қатысушыларды мерей- тойы мен құттықтады.
«Осы жылдар ішінде халық ара- лық ұйым түркі халықтарына
WWW.KAZNU.KZ
Q
AZAQ UNIVERSITETI №24 (1891), 12 МАУСЫМ 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫ3
Serpin
ұсыну мүмкіндігіне ие болған ТМД елдеріндегі бірден-бір уни- вер ситет. Бұл жоба компания өкіл дері мен шетел универ ситет- терінің қызығушылығын тудырды.
Microsoft ҚазҰУ-дың страте гия- лық әріптесі ретінде универ си- тетте Microsoft Power BI бұлт бизнес-талдау қызметін енгізуде.
Университеттің «E-campus» бағ- дар ламасы аясында барлық биз- нес-процестер цифрлық фор мат- қа ауыстырылды. Оқу процесін, ғылыми-зерттеу, әлеуметтік-эко- но микалық және әкімшілік-бас- қа ру қызметін интеграциялық бас қару заманауи байланыс құ- ралдарымен жабдықталған жағ- дай лық басқару орталығымен қамтамасыз етілуде.
ІТ және қашықтан оқыту тех- но логияларын белсенді дамыту ашық білім беруді дамытуға ық- пал етті. ҚазҰУ-дың жеке ашық онлайн-курстарын құру жөніндегі жұмысы ҚР Жоғары мектебінің Ұлттық ғылым академиясы және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің қолдауымен Ашық білім берудің ұлттық платфор ма- сын (moocs.kz) құруға мүмкіндік берді. Бұл бастамаға Жаңа Жібек жолы университеттер альян сы- ның жоғары оқу орындары да қолдау білдірді.
Соның ішінде білім беру са- ласында ҚазҰУ-дың география және табиғатты пайдалану фа- куль теті Рекреациялық география және туризм кафедрасының ға- лым дары да туристік салада бі лік- ті де білімді мамандарды даяр- лау да және университеттің қар қынды дамуына атсалысуда.
Қа зіргі уақытта кафедра «Ту- ризм», «Мейрамхана және қо- нақ үй ісі» білім беру бағдарлама- ла рының топтары бойынша ба ка лавриат – магистратура – PhD докторантура жүйесі бо йын- ша жұмыс істейді. Кафедра 2012 жылы Қазақстанның жоғары оқу орындары арасында алғаш рет дүниежүзілік туристік ұйым UNWTO TedQual жүйесінде турис- тік білім беру сапасын халық ара- лық сертификаттау рәсімдерінен өтті. Мадридтегі UNWTO штаб-пә- те рінде «Bachelor in Tourism»
және «Master in Tourism» білім бе ру бағдарламалары сапасының ха лық аралық стандарттарына сәй кес тігі туралы дипломдар та- быс етілді. 2015 жылы бака лав- риат, магис тратура және док то- р а н т у р а н ы ң б і л і м б е р у бағ дар ла малары білім беру қыз- меттері нарығындағы көшбасшы- лық ұс та нымдарын растай оты- рып, FIBAA жетекші еуропалық аккре дит теу агенттігінің сапа сарап та масынан және аккре дит- теуінен өтті. 2019 жылдан бастап ма ман данудың негізгі бағыт- тарына биз нес-қоғамдастықтағы әріптес тер мен ынтымақтастықта іске асы рылатын және практи ка- лық ба ғытымен ерекшеленетін
Білімдегі цифрландыру мүмкіндіктері
«Цифрландыру тұтас елдер мен өңірлердің бәсекеге қа- білеттілігін анықтаушы факторға айналды. 2025 жылға қарай әлемдегі цифрлық нарық 50 пайызға артып, 6,8 триллион долларға жетеді деп болжанып отыр. Болжам бойынша 10 жылда әлемдегі тауар өндірісі мен көр се тілетін қыз мет- тердің 70 пайызында цифрлық техно ло гиялар қолда ны лады.
Бұл үрдістің Қазақстан үшін аса маңызды екенін анық түсінеміз. Басқаша айтқанда, цифрландыру біз үшін ұлттық маңызы бар мәселеге ай налды. Біз Еуразиядағы ең ірі әрі озық цифрлық хаб тар дың бірі болуды көздеп отырмыз», – деді Мемлекет бас шысы Қасым-Жомарт Тоқаев таяуда өткен шетелдік инвесторлар саммитінде.
Мемлекет басшысы жуырда әлемдегі 62 ел Орталық Азия ның орнықты дамуы үшін Қазақстанда Біріккен Ұлттар Ұйымының цифрлық шешімдер орталығын құру туралы бас- та масын бірауыздан қолдағанын айтты. Цифрлық дамуға біздің Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті де қомақты үлес қосып отыр. Оны төмендегі мақаладан оқи аласыздар.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті елі міз дегі же текші жоғары оқу орны ретінде нарықта сұранысқа ие кадрларды даяр лау бағытында мақ сатты жұмыстар жүргізуде. Қазақстан- да жоғары оқу орын дарындағы бі лім беруді цифрландыру – бұл са ланы рефор ма лау үрдісін де гі басты тенденция лар дың бірі. Қа- зір әлем елдерінің өмірінде цифр- лық технологияның дамуы ше- шуші рөл атқарады. Ол эко но ми каның барлық саласын қам тыған, онсыз ілгерілеу жоқ.
Бү гінде дамыған цифрлық ин фра- құрылым білім беру жүйе сі нің маңызды бөлігіне айналды. Сон- дықтан білім беру ұйым да рын да ІТ инфрақұрылымды, ци фр лық білім беру ресурстарын, ашық онлайн курстардың желі ле рі мен платформаларын дамыту, көр се- тілетін қызметтерді авто мат- тандыру – уақыт талабы.
Қара шаңырақ ҚазҰУ «Циф р- лық Қазақстан» бағдарламасы аясында білім саласын цифр лан- ды руда алдыңғы қатарда келеді.
ҚазҰУ әлемдік деңгейдегі зерттеу университетіне трансфор ма ция- лану бағытымен мақсатты түрде айналысуда. Былтыр университет QS әлемнің ең үздік жоғары оқу орындары арасында халық ара- лық рейтингте 150-орынға тұрақ- тады. Бірнеше оқу бағдарла ма- лары EUR-ACE® Label еуропалық сапа белгісін иеленген. ҚазҰУ қос дипломдық жүйе бойынша шет елдік жетекші жоғары оқу орын дарымен 70-тен аса бағ- дарламаны жүзеге асырып отыр.
Ірі жоғары технологиялы кор- по рациялар университеттің зерт- теу және білім беру жұмыстарын бірлесе атқаруға ниет білдірді.
ҚазҰУ-да Hewlett-Packard, Cisco, Koniсa Minolta, Fujitsu, Samsung, Alcatel, Microsoft, «Касперский зертханасы», Huawei, SAP және тағы басқа әлемдік компания лар- дың 16 ғылыми-білім беру ор та- лықтары құрылған.
ҚазҰУ әлемнің 130-дан астам жоғары оқу орнын біріктіретін Жаңа Жібек жолы универси тет- те рінің альянсымен бірлесіп, ха- лық аралық IT-технопаркін құрды.
Бүгін де ҚазҰУ-да IT-техно ло гия- ларды дамытудың негізгі бағыт- та ры айқындалған. Атап айт қан- да: университеттің қызметін ав то маттандыру үшін бұлтты тех- но логиялар, кампустың ин фра- құрылымын басқару мақса тын да smart-технологиялар, тал дау жүйе сiн қалыптастыру үшiн Big Data технологияларын енгізу, сондай-ақ ІТ қызметтерінің аут- сор сингін дамыту жоспары бар.
Осылайша әлемге әйгілі Microsoft компаниясы университеттің за- ма науи IT-технологияларды да- мы ту және кеңінен енгізудегі жұ- мысын жоғары бағалады. ҚазҰУ – Microsoft Campus Connections саммитінде «Э-кампус» жобасын
«Мей рамхана ісі және қонақүй ме недж менті» бағыты қосылды.
Былтыр Рекреациялық гео- гра фия және туризм кафе дра сы- ның білім беру бағдарламалары:
B091 – Туризм бакалавриат және D143 – Туризм докторан ту- ра білім беру бағдарламаларының тобы бойынша 2022 жылғы IARR рейтингіне қатысушы жоғары оқу орындарының арасында 1-орын алды және 7M11101 – Туризм магистратура білім беру бағдар- ла маларының тобы бойынша 2-орынды иеленді.
Ғылыми-техникалық ын ты- мақ тастық туралы халықаралық шарттардың негізінде кафедра ТМД, алыс шетелдердің жетекші кафедраларымен, сондай-ақ шетелдік ғылыми ұйымдармен және орталықтармен тұрақты іс- керлік байланыстар мен әріп тес- тік байланыстарды қолдайды.
Олар дың легі өте көп, бәрін бір- дей атап өту мүмкін емес.
Сонымен қатар ғалымда ры- мыз «tourismkaz» мобильді қо- сым шасын әзірледі. Оның автор- ла ры – Рекреациялық география және туризм кафедрасының ға- лымдары. Жоба ҚР Ғылым қо- ры ның қолдауымен жүзеге асы рылды. Доцент Әлия Ақ- тым баеваның айтуынша, мо- бильді қосымша демалысын өз бетінше ұйымдастырғысы келетін турис тер мен туристік қыз мет- тердің әртүрлі түрлерін жет кізу ші- лер үшін бұлтты техно ло гиялар негі зін де біріктірілген деректер ба засы бар екі нұсқада жасалған.
Сонымен, туристер онлайн ре- жимінде жергілікті туристік ай мақ- тар туралы пікірлерді оқып, ор на- ласқан жерін көре алады, қы зығушылық турын құруға мүм- кіндігі бар, тапсырыс бере алады, кө лік және трансфер, тұру, тамақ- тану, гид, аудармашы, экс кур со вод қызметтеріне ақы төлей ала ды.
Сондай-ақ мобильді қо сым шада сапарға не әкелуге бо латыны ту- ралы нұсқаулық, дема лыс ор нын- да QR кодтарын ска нерлегеннен кейін демалыс кезеңінде тур- объек тілер туралы пайдалы ақ- парат берілген. Бұл платформада туристік қыз мет тер дің әртүрлі түрлерін жеткізушілер де тіркеле алады. Олар жеке ка би нет құра алады, оған өз ұсы ныс тары туралы ақпаратты жүктей алады және аумақтық қа ғи дат бо йынша ту рис- тік аймақтың және Қазақстанның басқа жет кі зу ші лерінің ұсыныс та- рымен инте гра ция лау есебінен сатуды ұлғай та алады.
Университеттің негізгі стра те- гия лық мақсаты – жаһандық ғы- лым және білім кеңістігінде бә- секеге қабілетті әлемдік дең гейдегі зерттеу университетін құру. Бұл мақсатты жүзеге асыру білім са па- сын арттырып, озық шет елдік тә- жі рибелерді универ си тетке және Қа зақстанның бас қа да жоғары оқу орындарына ен гізу барысын же делдетеді. Біз дің уни верситет және кафедра ға лым дары осы ма- ңызды мақ саттың табысты жүзеге асуына барлық күш-жігерін жұ м- сайтын болады.
Мархаба ТУМАЖАНОВА, аға оқытушы Гүлнар ОРЫНБАСАРОВА, PhD, аға оқытушы Заң факультетінің 1-курс сту-
ден ті Айдана Сауытбек пен ме- ханика-математика фа куль тетінің 1-курс студенті Зухра Сайдулла ұлт тық ойында қарсыластарын басып озып, қола жүлдені ұтып алды.
Бүгінге дейін студенттер ара- сын дағы дүбірлі додада ҚазҰУ құрама командасы шах маттан I орынды, ерлер арасындағы 4х100 эстафета сайысында II орын, қыздар арасында ядро лақ тыру жа ры сында I орынды ұтып алды.
Универсиада ойындары ның бар ша жеңімпаздары та мыз айын- да Қытайдың Чэнду қа ла сында спорттың 10 түрі бо йын ша ұйым- дас тырылатын XXXII дү ниежүзілік универ сиа даға жолдама алады.
Сондай-ақ жүл дегерлер қыркүйек айын да Түркістан қаласында өте тін II Түркі универ сиа да сы на да қа- тысуға мүмкіндік ала ды.
Жас спортшыларымызды та - бысты жүлделерімен құт тық тай- мыз!
Айнұр АҚЫНБАЕВА
ҚазҰУ құрамасы алғы шепте
Еліміздің ЖОО студенттері ара сын да өтіп жатқан XII жазғы универсиада ойындарында ҚазҰУ-дың қыздар құрама командасы тоғызқұ ма лақтан III орынды иеленді.
Жиында Қансейіт Әбдез ұлы- ның «Ақиқаттың алдаспаны» атты жаңа сын жинағының тұсаукесер рәсімі өтті.
Конференцияның ашылуында ҚР Президентінің кеңесшісі Мә- лік Отарбаев Мемлекет бас шы сы Қасым-Жомарт Тоқаевтың ме- рей той иесіне арнаған құттықтау хатын оқып берді. Сон дай-ақ ме- рейтой иесіне Мем ле кеттік кеңесші Ерлан Қарин мен ҚР Президенті Әкімшілігі бас шы сы- ның орынбасары Аида Балае ва- ның, ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек пен ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлінің құттықтау хаттары табысталды.
Өз кезегінде Әл-Фараби атын- да ғы ҚазҰУ ректоры Жансейіт Түймебаев: «Қансейіт Әбдез ұлы- ның негізгі ғылыми-педаго ги- калық қызметі ҚазҰУ-мен тікелей байланысты. Көр нек ті ғалым қазақ әдебиеттану ғы лымы мен сын жанрында же місті еңбек етіп келеді. Қазақ әде биетінің тари-
хы на, әдеби сын ға арналған бір- неше оқулық пен оқу құралдарын жазды. ҚазҰУ-дың филология фа культетiнiң де ка ны қызметін абыроймен ат қарды. Бүгінде ҚазҰУ-дың Абай ғылыми-зерттеу институтында же тек ші ғылыми қызметкер ре тін де ұлы Абай мұрасын зерттеуге елеулі үлес қосып келеді. Қан сейіт Әбдез ұлы- ның әдебиеттану саласындағы ізденістері түркі әлеміне ортақ еңбек ретінде ба ғаланды», – деді ректор.
Нұрсұлтан ЖЕКСЕНБАЕВ
Әдебиеттану майталманы
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде Қазақстан Жоғары мектебі Ұлттық ғылым академиясының академигі, филология ғылымының докторы, профессор, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты Қансейіт Әбдезұлының 70 жылдық мерейтойына арналған «Қансейіт Әбдезұлы және қазіргі әдебиеттану ғылымының өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті.
WWW.KAZNU.KZ
4 Q
AZAQ UNIVERSITETI№24 (1891), 12 МАУСЫМ 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫÚzdik ǵalym
Салауатты да саналы ұрпақ қа- мын ойлар болсақ, жас ұрпақты ата-бабамыздан қалған салт- дәстүр мен әдет-ғұрыпты сақ- тауға, ақыл-парасаты мол, ізетті, кішіпейіл мәдениетті азамат етіп тәр биелеуде Болатхан Серға зы- ұлы ның атқарған еңбегінің куәсі болып жүрміз.
Осы жерде ғалым-ұстаздың өмір дерегіне қысқаша тоқтал- ған ды жөн көріп отырмыз. Бо лат- хан Сарбасов 1973 жылы Шығыс Қазақстан облысының Самар ау д аны Көкжота ауылында дү- ниеге келген. Мектепте озат, тәр- тібі түзу, белсенді шәкірт Болат- хан Серғазыұлы арман қуып Ал матыға жол түскенде ҚазҰУ- дай қара шаңырақта білім алу бағы бұйырады.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің филоло- гия факультетін (1998 ж.), одан кейін магистратурасын (2000 ж.), М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының аспи- ран турасын (2004 ж.) бітірген.
Болатхан Сарбасовтың негізгі ғылыми бағыты – ежелгі дәуір әдебиетіндегі көне түркі ескерт- кіш терінің зерттелу тарихы. Шы- ны керек, ғылымның бұл сала сы- на екінің бірі жолай бермейді.
Өйткені көне әдеби ескерткіш- тер дің, оның ішінде түркі жәдігер- ле рінің шежіресін, тарихын зерт- теу, зерттелгенді зерделеу жеңіл шаруа емес. Бұған терең білім мен үздіксіз ізденіс керек. Біраз уақыт тәлім мен тәжірибе жи нақ- таған білікті маман 2010 жылы М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында «Фольк- лор тану» мамандығы бойынша
«Оғыз-наме» – кітаби эпос ес- керт кіші» атты кандидаттық дис- сер т ациясын қорғады. Осыдан кейін оның ғылымдағы даңғыл жолы ашылды.
Болатхан Серғазыұлы про- фес сор міндетін атқарушы, ҚР ҒЖЖБМ «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» атағының және «Қазақстан Республика сы- ның еңбек озаты» төсбелгісінің иегері.
2003-20 жылдар аралығында Қазақ мемлекеттік қыздар педа- го гикалық университетінің Қазақ әдебиеті кафедрасында қауым-
Түркі әдебиетін танытушы
«Ы.Ал тынсарин» медалін кеу де- сіне тақты. Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің 75 жылдығында «Білім және ғы- лым қызметкерлерінің кәсіп ода- ғына сіңірген еңбегі үшін» күміс медалінің иегері атанды.
ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің 2022 жылғы «Жо- ғары оқу орнының үздік оқы ту- шысы» атағының иегері. «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы»
куә лігімен және медалімен ма- рапат талды.
Таяуда ҚР «Bilim-orkenieti» ұлт- тық инновациялық ғылыми-зерт- теу орталығы ұйымдастырған «ҚР еңбек озаттарының алтын кі- табы» атты республикалық бай- қаудың жеңімпазы болды. Білім және ғылым саласының дамуына қос қан елеулі үлесі мен мінсіз қызметі үшін «Қазақстан Респуб- ли касының еңбек озаты» төс бел- гісінің иесі атанды.
Бар өмірін білім саласына арнаған Болатхан Серғазы ұлы- ның ұстаздық қызметі, қара- пайым қажырлы еңбек жолы өс- ке лең ұрпақты тәрбиелеудің шы найы үлгісі екені даусыз. Ға- лым-ұстаздың білім саласын да ғы ұзақ жылғы еңбегін жас ұрпақтың өсіп-өркендеуіне, сана лы азамат, парасатты тұлға бо лып қалып та- суы на қосқан зор үлес деп біле- мін.
Жоғарыда біз атап өткен ғы- лыми жұмыстар қажырлы ең- бек тің арқасында өмірге келген құн ды дүниелер. Ал марапат бел гі лері әдебиеттанушы ға лым- ның маңдай терінің өтеуі. Өйткені ғылым жолы – өте күрделі, сан қатпарлы жол. Оған ізденіс, ең- бек пен бірге, мықты жүйке де керек.
Қорыта айтқанда, ғалым, ұла- ғат ты ұстаз Болатхан Серғазы- ұлы ның өмір белестерінде қа- жырлы еңбекпен жеткен же тіс тіктерін мақтанышпен жас- тарға үлгі-өнеге ретінде на си- хаттау, бүгінгі жас ұрпақтың ой- санасына сіңіру баршамыздың міндетіміз деп білемін.
Гүлназ ДӘУІТОВА, Қазақ әдебиеті және әдебиет теориясы кафедрасының аға оқытушысы, PhD дас тырылған профессор қыз ме-
тін атқарды. 2019-20 жылдары осы университеттің Филология инс титутында Қазақ әдебиеті ка- федрасының меңгерушісі болды.
2019 жылдан бастап Қазақ ұлттық университеті филология факультетінің Қазақ әдебиеті және әдебиет теориясы кафе дра- сында профессор міндетін ат қа- рушы қызметінде магистранттар мен докторанттарға дәріс оқиды.
ҚР БҒМ Республикалық оқу-әдіс- темелік кеңесінің ұсынуымен
«Ма хамбет Өтемісұлы шығар ма- ларының көркемдік сипаты» (оқу құралы, «Оғыз-наме» – кітаби эпос ескерткіші» (монография),
«Рухани тәрбие әлемі» (әдісте ме- лік тәрбие құралы), «Ежелгі дәуір әде биеті» (оқу құралы), «Қытай да- ғы қазақ әдебиетін оқыту әдіс- темесі», «Ежелгі дәуір және түркі ха лықтары әдебиеті» (электронды оқулық) бағдарламаларын жаз- ды. Қазақ тілі мен әдебиеті курсы бойынша бейіндік бағдарла ма- лары, ҚР БҒМ Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің ұсы- нуы мен «Ежелгі дәуір және түркі ха лық тары әдебиеті» (оқу құ- ралы), «Ежелгі дәуір әдебиеті»
(оқу құралы), «Абайтану» бағдар- ла масы (9-сынып), «Жамбылтану»
бағдарламасы (9-сынып), ҚР БҒМ Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің ұсынуымен «Ежелгі дәуірдегі қазақ әдебиеті» (оқулық) және 170-тен аса ғылыми зерттеу еңбектер мен ғылыми мақала- лар дың авторы атанды.
Өзінің тәжірибелі ұстаздық шеберлігімен Болатхан Серға зы- ұлы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің дамуына қосқан үлесі үшін ме- рей тойлық «Құрмет белгісі» ме- далімен, ҚР «Өрлеу» білім-ғылым технология интернет порталы білім беру саласында айрықша еңбегі үшін «Ұлағатты ұстаз» төс- бел гісімен және білім саласына қос қан елеулі үлесі үшін ҚР Тәуел- сіздігі мерекесіне орай, рес пуб- ликалық «Білім шыңы – ғылым сыры» журналы ұйымдастырған
«Мәңгілік елдің мәртебелі мұға- лі мі» жобасының арнайы меда лі- мен марапатталды.
2018 жылы білім беру сала- сын дағы ерекше еңбегі үшін Филология ғы лы-
мы ның кандидаты, қауымдастырылған профессор Болатхан Сарбасов – тәжіри бе- лі ұстаз, көне түркі әдеби ескерткіштерін зерттеуші, әдебиет- тану шы ғалым. Білім беру жүйесіндегі заманауи жаңа инно ва ция лық техноло гия ларды игеру, сондай-ақ жас педагог ма мандар- дың бойын да рухани ұлттық адам гершілік құндылық тар ды дамыту – ұстаздың басты қағидасы.
Білім додасына еліміздің бар- лық аймақтары мен көршілес Ре- сей, Қырғызстан, Өзбекстан мем- лекеттерінен 18 бен 28 жас ара лығындағы математиктер қа- тысты. Байқауға 1700-ден аса үміткер өтінім беріп, ең мықты деп іріктеліп алынған 100 қа ты- сушы бақ сынасты.
Жас математик мұғалімдердің кәсіби шеберлігін дамытуға, сту- денттер мен оқушылардың білім деңгейін арттыруға арналған бай- қау өз мәресіне жетіп, қоры тын- ды сы жарияланды.
Байқау қорытындысы бойын- ша Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті механика- математика факультетінің 2-курс студенті Қуаныш Жолдасов жүл- делі І орынды иеленді. Қуаныш Серікұлы арнайы диплом, «Үздік математик» номинациясымен және 1 миллион теңге сыйлық сертификатымен марапатталды.
Нұрсұлтан САҒЫНАЙҰЛЫ, механика-математика факультеті деканының орынбасары
Қуаныш – математиктер байқауының жүлдегері
Сыр өңірінде ҚР Ұлттық ғылым академиясының ака- де мигі, математик Асқар Жұмаділдаев атындағы жас математиктер арасындағы халықаралық байқау өтті.
Үш күндік курстар Қазақ стан- ның әскери жур налистика сын- дағы өзекті мәселелер пікір өзе- гіне айналған дөңгелек үстелге жалғасты.
Шара модераторы, Қазақстан журналистер одағының мүшесі, әскери журналистика ардагері, запастағы полковник Қуаныш Қо- жахметов республикалық жиын- ды ұйымдастыруға қолдау көр сет- кен университет, факультет бас шылығына алғыс білдірді. ҚР Ұлттық ұланы Ақпараттық-баспа бөлімінің бастығы, «Қалқан» га- зеті мен «Бүркіт» журналының ре дакторы, полковник Ерболат Сұлтанов қазақстандық патрио- тизм ді насихаттаудағы әскери жур налистиканың рөліне тоқ- талды.
ЮНЕСКО-ның журналистика және коммуникация кафедрасы- ның профессоры Ләйла Ахметова әскери журналистерге мұрағат материалдары негізінде патриот- тық сана қалыптастырудың қа- жет тігін баса айтып, Панфилов дивизиясына қатысты тың дерек- тер келтірді. Ал кафедра доценті Александр Рожков БАҚ-тағы
дәстүрлі құндылықтар, кәсіби әс- кери журналистер даярлау ту- ралы ойларын ортаға салды. Ка- фе драның аға оқытушысы Арман Құдабайдың психологиялық опе- ра циялар және ақпараттық со- ғыстар туралы баяндамасы шара қатысушыларының ерекше қы зы- ғу шылығын туғызды. Универ си те- тіміздің түлегі, С.Өтебаев атын- дағы Атырау мұнай және газ уни верситетінің жастар саясаты мен әлеуметтік мәселелер жөнін- дегі проректоры Қанат Әуесбай ру ханият пен патриотизмді қа- лып тастырудағы БАҚ-тың орны мен рөліне тоқталып, жастарды ру хани-адамгершілік және па- триот тық тәрбиелеу саласындағы кезек күттірмейтін проблема лар- ды атады.
Мұндай жиындар салалық журналистиканы дамытуға игі ықпал ететіндіктен, болашақта ізгі шаралар жалғасын табары сөзсіз.
Назгүл ШЫҢҒЫСОВА, ЮНЕСКО-ның журналистика
және коммуникация кафедрасының меңгерушісі
Салалық журналистиканы дамыту – заман талабы
Қазақ ұлттық университетінде ҚР Ұлттық ұланының Бас қолбасшылығы мен өңірлік қолбасшылықтарының бас- па сөз қызметтері жетекшілері және ҚР Ұлттық ұлан ака- де миясының өкілдеріне арналған республикалық жиын өтті. Жиын қатысушыларына журналистика фа куль те- тінің профессор-оқытушылары мен Қазақстанның ме- диа және PR саласындағы мамандар практикалық са- бақтар өткізді.
WWW.KAZNU.KZ
Q
AZAQ UNIVERSITETI №24 (1891), 12 МАУСЫМ 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫ5
Мемлекеттік рәміздерді қалай
қорғап жүрміз?
Мемлекетті формалды таңбалауды – рәміздер дейміз, бірақ мұны мем- ле кеттің өмірмәнді бел- гілерімен (халқы, аумағы, билік жүйесі, салық және әскері) шатастырмаған жөн. Сәйкесінше, оның мәр тебесіне сай, қоғамға тө нетін қауіптілігі де са- лыстырмалы түрде жо ға- ры емес. Алайда бұл жағ- дай барлық елде біркелкі емес, ол түрлі фак тор лар- ғ а тәуелді екенін көріп отырмыз.
Бірінші фактор – со- ғыс жағдайы. Украина заң на масында мемле кет- тік рә міздерге қатысты жа уап кершілік жоғары.
Құқық бұзушылықтың құ- рам дары мен оларға бел- гі ле не тін жаза түрлері де көп.
Екінші фактор – де ко- ло низациялық процесс.
Мұн дай кезеңде мем ле- кеттік рәміздер нәзік та қы рыпқа айналып, қо- ғам да тұрақты түрде ре- зонанс тудырып оты ра ды.
Посткеңестік ел дер ге, соның ішінде Қазақстанға да бұл таныс жағдай.
Үшінші фактор – мем- лекеттердің даму деңгейі.
Да мушы елдермен салыс- тыр ғанда дамыған ел дер- де мемлекеттік рәміз дер- дің қорғалу жайы жиі кө терілмейді және жа за- лау саясаты да жұмсақтау келеді. Бұдан орта тапты қалыптастырудың еге- мен дік туралы көңіл күйге де жағымды әсер ететінін
байқаймыз. Қоғамның да, мемлекеттің де құқықтық иммунитеті мен сенімі күшті.
Тәуелсіздік жария лан- ға нымен, Қазақстандағы егемендену процесі әлі аяқ талған жоқ. Мем ле- кет тік билік орган да ры- ның егемендігі тым баяу да муда. Алайда еліміз қай сыбір елмен жаулық қа ты наста емес. Сәй ке- сін ше, мемлекттік рәміз- дерді қорлайтын өрескел оқиғалар тіркелген жоқ.
Дегенмен қазіргі гео сая- си жағдай сепаратистік пиғыл үшін қолайлы орта болып тұр. Ішкі және сырт қы саясаттағы тәуе- кел дер көп.
Осы айтылғандардан шы ғатын қорытынды:
мем лекеттік рәміздерге қа тысты отандық жаза саясаты «жұмсақ» пен
«қат тының» арасында бо- луы тиіс. Тарқатып айтар бол сақ, мемлекеттік рә- міз дердің құтты болуы де- геніміз – соғысы жоқ ел, орта тап өкілдері қоғам- ның басым көпшілігін құ- райтын ел, билік орган да- ры ның егемендігі (әсіресе пар ламентаризм) да мы- ған мемлекет.
Қазыбек ДӘУІТӘЛІ, Мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасының аға оқытушысы, з.ғ.к.
Қолданыстағы заңнама бойынша мем ле кеттік рәміздеріміз – Ту, Елтаңба және Әнұран. Рәміздерді әзірлеу, сон- дай-ақ қолдану ережелерін бұзған жағдайда әкімшілік, ал қасақана бүл- ді ріп-жойған рет те қылмыстық жауап- кер шілікке тар тады.
Ulttyq joba
Игілікті инновация
арналған көмекші технологиялар сияқ ты көптеген қосымшалардың ма- ңызды құрамдас бөлігі болып са на- лады. Ол визуалды және тактильді ин терфейсті қажет етпестен адамның технологиямен өзара әрекеттесуін қамтамасыз етеді.
Дауысты тану және боттың жауап- та рын дауыстау үшін Speech Recogni- tion кітапханасы қолданылады. Жүйе сұрақ туындаған кезде шексіз циклді күтеді, біздің жағдайда микрофоннан дауыс шығады, содан кейін оны мә- тінге түрлендіреді және нейрондық же ліге өңдеуге жібереді. Мәтіндік жа- уап алғаннан кейін ол сөйлеуге ай- налады, жазба жоба қалтасында сақ- та лады және ойнатылғаннан кейін
жойы лады. Негізі, әдепкі пара метр- лер мен жауап беру уақыты жеткілікті ұзақ болуы мүмкін, кейде 15-30 секунд күту керек болады.
Осы мақала аясында дауыстық кө мек шіні іске асыру тәжірибесін прак ти калық түрде студенттермен бөліс кіміз келеді әрі оны бұдан да ақылды және пайдалы ету үшін бірталай идеяны қарастыру арқылы қоғамға тың бағдарламалар алып келу жағын ойластырған абзал екенін айтамыз.
Дария БАЙМАНОВА, Жанар МЕДЕТБЕК ақпараттық технологиялар
факультеті Бұл жобаның мақсаты – жасанды
интеллектіні пайдалану арқылы дауысты тану. Сонымен қатар оны нақты уақыт режимінде бақылау функциясын орындайтын қосымшаны іске асыру.
Біз ғылыми зерттеулер мен ин но- ва цияларды дамыту, сондай-ақ ци фр- лық салада тілдерді қолдануды іл- герілету мақсатында сөйлеу син тезінің жобасын әзірледік. Мәтінді сөйлеуге түрлендіру дегеніміз – адамның сөй- леуін жасанды түрде жасау. Бұл жазбаша мәтінді сөйлеу сигналына түрлендіруге мүмкіндік береді. Мұндай технология интерактивті виртуалды ассистенттер, навигациялық жүйелер, ескерту жүйелері, нашар көретіндерге Қазір адамды анықтау үшін биометриялық әдістер қолданылады.
Биометрия – бұл адамды бірегей физиологиялық немесе мінез-құлық сипаттамаларына негізделген
сәйкестендіру әдістері мен құрылғыларының жиынтығы. Биометриялық әдістер мыналарды қамтиды: саусақ ізін алу;
көз торын анықтау; бет әлпетті тану, дауысты тану; қолжазбаны тану.
әлеуетті Іле-Алатау және Іле-Балқаш био сфералық резерваттарының, мем- ле кеттік органдардың, халықаралық ұйымдардың, сондай-ақ жастар қо- ғам дастығы өкілдері қатысты.
Семинар барысында қатысушылар қазақстандық биосфералық резер- ват тардағы жетістіктер мен ағымдағы ахуал туралы ақпарат алмасты. Сон- дай-ақ басқарудың бар пробле ма- ларын ортаға салды. Олар «ҚР ЮНЕСКО-ның биосфералық резерват- та рын тиімді басқарудың заманауи тәсілдері» жобасын сыни тұрғыдан талқылап, биосфералық резерват тар- ды құруға номинациялық өтінімдер беру рәсімдері мен қағидаттары және мерзімді есептілік процесі туралы
ақпарат алды. ЮНЕСКО-ның ұлттық биосфералық резерваттар желісін дамытудағы бірлескен ынтымақтас- тық тың жаңа мүмкіндіктері жайлы пікір алмасты.
Тұрақты даму бойынша ЮНЕСКО кафедрасының оқытушылары соны- мен қатар кафедраның білім беру бағдарламалары практикасының базасы ретінде Алматы облысының биосфералық резерваттарымен ын- ты мақтастық мүмкіндіктері жөнінде ой бөлісті.
Гүлжанат ТАНАБЕКОВА, Тұрақты даму бойынша ЮНЕСКО кафедрасының аға оқытушысы Семинардың мақсаты – био сфе-
ра лық резервтер мен Дүниежүзілік мұ раның табиғи объектілерінің қазақ- стандық ұлттық желісін дамытудағы ЮНЕСКО-ның тұжырымдамалық рөлін жариялау; Қазақстанда Лима іс-қи- мыл жоспарын (ЛІҚЖ) жүзеге асы ру- дағы проблеманы талқылау және жобалар идеяларын ұсынумен ЛІҚЖ жүзеге асырудың жалпы тәсілдерімен келісу; Қазақстандық биосфералық резервтердегі жетістіктер мен қазіргі ахуал туралы ақпарат алмасу, сондай- ақ бар проблемаларды талқылау.
Семинар модераторы ЮНЕСКО МАБ бағдарламасының Қазақстандық ұлттық комитетінің төрағасы Р.Ященко болды. Семинар жұмысына 30 адам, оның ішінде Алакөл, Алматы, Шарын, Алтын-Емел, Жоңғар резерват тары- ның, «Көлсай көлдері» резерватының,
Таяуда ЮНЕСКО бойынша тұрақты даму кафедрасының оқыту- шы лары ҒЗЖ және ХБ бойынша меңгеру шісінің орынбасары О.Зубова, доцент Т.Тәжібаева
«Адам және биосфера»
қазақстандық комитеті (ЮНЕСКО МАБ)
ұйымдастырған «Қазақ- стан Республи ка сын- дағы ЮНЕСКО био- сфералық
ре зерват тарын тиімді басқарудың заманауи тәсілдері» тақырыбын да- ғы семинарға қатысты.
ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТІНІ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ДАУЫСТЫ ТАНУ КӨМЕКШІ ҚҰРАЛЫНЫҢ ЖОБАСЫН ӘЗІРЛЕУ
Тиімді басқарудың заманауи тәсілдері
WWW.KAZNU.KZ
6 Q
AZAQ UNIVERSITETI№24 (1891), 12 МАУСЫМ 2023 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫalma mаter
Формирование её как уче но- го, которое проходило в стенах КазНУ им. Аль-Фараби и продол- жается и по сей день. В 1987 году защитила кандидатскую диссер- та цию "Образ женщины в герои- чес ком эпосе тюркоязычных на- родов", затем с 1998 по 2000 годы обучалась в докторантуре КазНУ им. Аль-Фараби. В 2000 г под руководством ученого с ми- ровым именем, доктора фило ло- гических наук, профессора Су- лей меновой Э.Д. была защи ще на докторская диссертация "Язы ко- вые модули и овладение языком".
Она является автором более 160 научных работ, из них 3 мо но- графии, 15 учебных посо бий. За- ни малась вопросами дис курса.
Ее выпущены ряд учебных по- собий: «Дискурс-анализ в линг- вис
