Q AZAQ
UNIVERSITETI 24 желтоқсан №43 (1867) 2022 жыл
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті
Апталық 1948 жылдың
20 сәуiрiнен шыға бастады
Р Е С П У Б Л И К А Л Ы Қ А П Т А Л Ы Қ ГА З Е Т WWW.KAZNU.KZ
4-бет
6-бет 3-бет
ҚазҰУ — екі ел арасындағы қарым-қатынастың
алтын көпірі
Планы – долгосрочное сотрудничество
Метин КЫРАТЛЫ:
Мамандық таңдау – жауапты мәселе
Көшбасшылық дәріске уни- вер ситеттің профессорлық- оқы тушылық құрамы, химия фа культетінің білім алушылары мен жас ғалымдар қатысты.
Профессор Хуторянский жы лы ілтипатпен қабылдағаны үшін университет ұжымына алғыс білдіре отырып, ҚазҰУ- да дәріс оқу ол үшін үлкен мәртебе екенін атап өтті. «Дәл осы залда 25 жыл бұрын мен алғаш рет ағылшын тілінде баяндама жасадым. Сол кезде біз Жоғары молекулалы қосы- лыс тар химиясы кафедра сын- да түркітілдес елдердің сим по- зиу мын өткіздік. Осыдан кейін менің мансабым басталды.
Содан кейін мен аспирант бол- дым, кейінірек, 20 жыл бұрын, 2002 жылдың қазан айында Ұлыбританияға қоныс аудар- дым. Мамандығымды химик- ғалымнан фармацевтке ауыс- тыр дым. Осындай мүмкіндікке жол ашып, білім берген уни- вер ситетіме алғыс айтамын», – деп атап өтті профессор.
Валерий Хуторянский өз тәжірибесімен бөлісіп, қатысу- шы лардың сұрақтарына жауап берді.
Света ӨМІРҒАЛИЕВА
Ғалым ҚазҰУ-да дәріс оқу мәртебе
екенін айтты
Рединг универси те- тінің Химия, өнімдер және фармация мектебінің профес со- ры Виталий Хуторян- ский Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универси те- тінде «Медицинадағы ақылды материал- дар» тақырыбында көшбасшылық дәріс оқыды. Дәріс
алдында ғалымды университет басшысы Жансейіт Түймебаев
қабылдады.
Әл-Фараби атын- дағы Қазақ ұлттық уни верси те тінің Әл-Фараби кітап ха на- сында Түр кітану және алтайтану ғылыми- зерттеу инс титутының сал та нат ты ашылу рәсімі өтті.
Түркі әлемінде
зерттелмеген мұра көп
өтіп, қатысушылар Қазақстан- да ғы және әлемдегі түркітану мен алтайтанудың өзекті мәсе- лелерін талқылады.
Алқалы жиынға қазақ стан- дық ғалымдармен қатар, Түр- кия, Әзірбайжан, Қытай, Қыр- ғызстан, Өзбекстан, Ресей, Ма жарстан мемлекеттерінің зерт теуші ғалымдары, тарих шы- лар, мемлекет және қоғам қайраткерлері, БАҚ өкілдері,
ҚазҰУ-дың оқытушы-профес- сор лар құрамы мен білім алушы жастары қатысты.
Жиынды Әл-Фараби атын- да ғы ҚазҰУ-дың Басқарма Тө- ра ғасы – Ректоры Жансейіт Түй мебаев құттықтау сөзбен ашып, білім ордасындағы түркі- та ну және алтайтану ғылыми- зерттеу институтының жұмы сы- на тоқталды (2-бетте).
Пленарлық отырыс та ТҮРКСОЙ Бас хатшысының ке- ңесшісі Қайрат Мұқанов, ҚР ҰҒА Халықаралық «Qazaq tili»
академиясының президенті, Ха- лықаралық түркология орт а л ы- ғының төрағасы Ерден Қа же- бек баяндама жасады. Өз сө зінде Ерден Қажебек түркі әле мінде әлі де зерттелмеген мұ ралар жеткілікті екенін айт- ты. (Толық нұсқасы 2-бетте).
Нұрсұлтан БАЗАРБАЙҰЛЫ
«Біздің университет өзінің ғы л ыми және білім беру қыз ме- тін табысты жалғастыруда. Тек ұлттық ауқымда ғана емес, со ны- мен қатар халықаралық дең гей- де зияткерлік әлеуетін көрсетуде.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев Қазақстандағы CNPC Бас директоры Ли Юнхунмен кездесті. Жүздесуде тараптар ауқымды жобаларды бірлесіп жүзеге асыру мәселелерін талқылады.
Ауқымды жобалар бірлесіп жүзеге асады
Университет ғалымдары отандық ғылымды дамытуда өз үлестерін қосуда. Білім ордамызда 100- ден астам инновациялық жоба дайындалды. Сонымен қатар ҚазҰУ-да Samsung, Hewlett- Packard, Cisco, Коnіса Minolta, Fujitsu, Alcatel, Microsoft, «Кас- пер ский зертханасы», Huawei және т.б. жоғары технологиялық компаниялардың сертификат- тау орталықтары, институттары
мен академия лары табысты жұ- мыс істейді», – деді Жансейіт Түймебаев.
Өз кезегінде Қазақстандағы CNPC Бас директоры Ли Юнхун жылы қабылдағаны үшін рек тор- ға ризашылығын білдіріп, ҚазҰУ- дың жетістіктерін жоғары баға- лады.
Света ӘБІЛҒАЗЫҚЫЗЫ Жаңадан ашылған институт-
та сирек кездесетін қолжаз ба- лар мен көне кітаптарды кеңі- нен зерттеу жұмыстары жүр гізілетін болады. Мәселен, Әл-Фараби кітапханасының қо- рында 600-ден астам қолжазба толық зерттелмеген. Қазіргі таң да институт мамандары атал ған қолжазбаларды, құнды де ректер мен материалдарды сараптап, зерттеу жұмыстарын қолға алды.
Салтанатты шара аясында
«Әлемнің этнотілдік бейнесі және түркі мұрасы» атты I ха- лық аралық ғылыми конгресі
facebook.com/KazakhNationalUniversity vk.com/kazuniversity i n s t a g r a m . c o m / K A Z NU _ FA R A BI
Құрметті мейманды ыстық ықы ласпен қарсы алған білім ор- дасының басшысы Жансейіт Түймебаев ҚазҰУ-дың жетіс тік- тері мен алдағы жоспарлары туралы баяндады.
WWW.KAZNU.KZ
2 Q
AZAQ UNIVERSITETI№43 (1867), 24 ЖЕЛТОҚСАН 2022 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫAqpArAt
Ел тарихында айрықша орны
бар тұлға
Конгресті өткізбес бұрын, Түркітану және алтайтану ғылыми-зерттеу институты кең сесінің ресми ашылу рә- сімін жасадық. Кең ауқымда өт кен халықаралық ғылыми- зерттеу конгресі – Қазақ ұлттық университетінде жа- ңа дан құрылған Түркітану жә не алтайтану ғылыми- зерт теу институтының ең ал- ғашқы шарасы. Ұзақ жылдар бойы оқу ордасының фило- ло гия факультетінде Түркі- тану кафедрасы, шығыстану факультетінде ТҮРКСОЙ ка- фе драсы, тағы басқа ұйым- дар жұмыс істеп келді. Енді университет жанынан ашыл- ған ғылыми-зерттеу инс ти- туты үл кен міндеттер жүк тей- ді. Ал дағы уақытта институт ғы лыми-зерттеу жұмыс та- рын тереңдете атқаруға тиіс.
Бұл – бір. Екіншіден, инс титут Қа зақ стандағы, ТМД ел де- рін дегі, алыс-жақын шет ел- де гі түркітанушы-ға лым дар- дың басын қосатын үлкен, кең ауқымда жұмыс істейтін орталыққа айнал ға ны абзал.
Өздеріңіз білесіздер, 2010 жылы Қазақстанда Халықаралық түркі ака де- мия сы ашылды. Қазіргі таң- да түркі дүниесі өзін бүкіл әлемге танытуда. Мысалы, ТҮРКСОЙ ұйымы бар, ол түр- кі дүниесінің мәдениет сала- сын дағы жұмыстарын бірік- ті реді. Түркі дүниесінің Түркі ке ңесі жұмыс істейді, ор та- лығы Ыстамбұлда. Сондай- ақ Түркітілдес елдердің пар ла менттік ассамблеясы (ТҮРКПА) бар, орталығы Әзір б айжанда. Ал Халық ара- лық түркітану академиясы Астана қаласында орна ла с- қан. Осы ұйымдардың бар- лы ғы түрколог-ғалымдар үшін үлкен жұмыс істеу объек тісі. Түркітану және ал- тайтану орталығы келе шекте ірі, келелі жұмыстарға мұ- рын дық болады. Айна- ласына ғалымдарды топ- тас ты рады, біріктіреді, ғы- лы ми-зерттеу жұмыстарын те реңдетеді. Соның уақыты кел ді. Ғы лы ми-зерттеу жұ- мы с тарына ден қоятын уа- қыт келді.
Соңғы екі-үш жылда біз- дің бауырлас түркі дүниесі
Түркітану және алтайтану институты жаңа зерттеулерге жол ашады
ҚазҰУ-да халық ара лық Түркітану және алтайтану ғылыми-зерттеу институтының алғашқы конгре сі өтті. Осы бас- қосуға елі мізден атса лыс қан, алыс-жақын шетелден келген қонақтарға, қа ты сушыларға үлкен алғысымды айтамын.
ҚазҰУ-дың Әл-Фараби кітапха на- сын да көрнекті мемлекет қайраткері Дінмұхамед Ахметұлы Қонаевтың 110 жылдығына арналған «Тарихи тұлғалар – ел есінде» атты мәдени шара өтті.
Оған белгілі мем лекет және қоғам қай рат кер- лері, Халықаралық «Қо- на ев қорының» прези- ден ті Эльдар Асқарұлы Қонаев, ҚР ҰҒА пре зи- денті Мұрат Жұрынов, бел гілі ғалымдар мен ака демиктер, оқыту шы- лар мен студенттер қа- тыс ты.
ҚазҰУ-дың Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев мә- дени шараның жұмысын аша отырып, ұлтымыз- дың ұлы тұлғасы Дін мұ- хамед Ахметұлы Қонаев- тың ел тарихында ай рық ша орны бар еке- нін атап өтті.
«Дінмұхамед Қонаев есімі жаңа Қазақстан қо- ғамында жаңаша жаң- ғыру да. Мемлекет бас- шысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың жар лығымен Қапшағай
Димаш Ахметұлы Қазақ- стан Республикасы Ұлт- тық ғылым академия сы- ның академигі ретінде 100-ден аса ғылыми еңбектер мен зерттеу- лер жазды. Дінмұхамед Ах мет ұлы Қонаевтың қай раткерлік тұлғасы, ел алдындағы жасам- паз дық еңбегі, әділдігі мен тазалығы кейінгі ұр пақ қа үлгі-өнеге», – деп атап өтті ректор Жан се йіт Түймебаев.
Өз кезегінде сөз ал ған Халықаралық «Қо на ев қо рының» президенті Эль дар Асқарұлы Қонаев қордың және Дінмұхамед Қонаевтың отбасы аты- нан конференцияны ұйым дастыруға ат са лыс- қан университет ұжы мы- на алғыс айтып, өзінің ҚазҰУ түлегі екенін мақ- та ныш ететінін айтты.
«Биыл Дінмұхамед түркі та нуды ғана емес, дү-
ние жүзілік түркітануды зерт- тейтін, зерттеу жұмыстарын жалғастыратын, біріктіретін біз болғанымыз абзал. Осы жерде айта кететіні, біздің уни верситетімізде жара ты- лыс тану саласында ғана емес, гуманитарлық бағытта да көптеген жұмыстар атқа- ры луда. Жалпы, болашақта ғы лыми институт түркі тілде- рінің ортақ эсперантосын жа сауы қажет. Қазір оның базасы дайын. Түркітілдес елдердің ортақ сөздерін бі- ріктіріп, эсперанто әзір леген жөн. Әзірше бұл салада осы қызметті түрік тілі атқаруда.
Біздің түпкі мақсатымыз – түркі халықтарының бүкіл рухани мұрасын зерттеу ісін тереңдету. Біріншіден, өзі- мізге; екіншіден, өзгелерге, бүкіл дүниенің төрт бұры шы- на таныту және мойындату.
Әлі де ашылмаған, зерттел- ме ген мол рухани мұрамыз бар. Баршамыз осынау баға жетпес құнды мұрамызды індете зерттеуге атсалы суы- мыз қажет.
М е м л е к е т б а с ш ы с ы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев түркітілдес елдер ара сындағы гуманитарлық байланыстарға ерекше мән беріп келеді. Білім, ғылым, мәдениет саласындағы ық- пал дастыққа ұдайы көңіл бө леді.
Әлемдік сарапшылар ке- зінде «ХХІ ғасыр түркі мә де- ниетінің ғасыры болады» деп болжаған. Бүгінде бұл құ бы- лыс өз жемісін беруде. Түркі әлеміндегі ілім-білім тари хы- ның басында тұрған әл-Фа- ра би, Махмұд Қашқари, әл-Хорезми, әл-Бируни, Мұ- ха мед Бабыр, Жүсіп Ба- ласағұни, Қожа Ахмет Ясауи, Мұхамед Хайдар Дулати, Қадырғали Жалаири сынды тарихи тұлғаларымыздың еңбектері бүгінгі ұрпаққа жетті. Соңғы он жыл ішінде түркітілдес мемлекеттердің мемлекетаралық ынты мақ- тастығы ерекше дами түсті.
Біз өткізген халықаралық ғылыми конгрестің мақсаты – Түркітану және алтайтану са ласындағы зерттеулерді жи нақтауға және түркілік мұ- елдерінің президенттері бір-
не ше рет кездесті. Сол жиын дарда Мемлекет бас- шысы рухани байлықтары- мызды, ғылыми мұрала ры- мыз ды тереңдете зерттеуге, бір лестіруге әрі түркі дүние- сін жер-жаһанға таныту мә- селесі бойынша көптеген тапсырмалар берді. Міне, біз сол тапсырмаларды орын дауға күш салуымыз ке- рек. Баршамыз бірігіп, жа- уап кер ші лікпен жұмыс іс те- уі міз қа жет. Қазіргі таңда Қазақ стан бауырлас түркі әлемінің орталығы ретінде ғаламға мойындалуда. 2010 жылы Халықаралық түр кі- тану ака де миясы ашылып жат қан кез де Қазан қа ла- сынан атақ ты Зәкиев бастап кел ген ғалымдар, Вен грия- дан, Ре сейден, көршілес Ор- талық Азия елдерінен, бір сөзбен айтқанда, жан-жақ- тан кел ген ғалымдар «Мәс- кеу, Санкт-Петербург бұ рын- ғы дай орталық болудан қалды, ал басқа мем ле кет- тердің мүм кіндігі жоқ. Сон- дық тан Қа зақстан түркі дүниесінің орталығы болса деген ой-ұсынысымыз бар»
деген мазмұнда үндеу әзір- ле ген. «Қазіргі кезде Қа- зақ стан түр кітану әлемінің ор та лығы болуға лайық, сон дықтан осы нау келелі мә- селеге қол дау көр се туі ңіз ді сұраймыз», – деп, біздің Президентімізге үндеу хат алып келген екен. Тура осы кезде Астанада Ха лық ара- лық түркітану ака де миясын аштық, түркі дү ние сінің кі- тап ханасы, түркі дү ниесінің музейі өмірге кел ді. Сол кезде халықара лық түркі та- ну симпозиумына екі мем ле- кеттің президенті қатысты.
Басқосуға жинал ған ға лым- дар бірауыздан «Қа зақстан түркітану са ла сында үлкен жұмыс атқарды. Қазақстан на ғыз түркі дүниесінің о р та- лығы болуға (ғылыми-зерт- теу тұрғы сын да) әбден ла - йық» деп, бізге ниетін біл ді ріп кетті.
Мұның бәрі тегін айтыл- ған әңгіме емес, осы өтініш тің өзі бәрімізге үл- кен жа уап кершілік жүк тей- ді. Де мек, қазақстандық
қаласына Қонаев есімі беріліп, Алматы облы сы- ның орталығына айнал- ды. Елімізде ескерт кіш- те рі бой көтеріп, ғылыми конференциялар өтуде.
Дінмұхамед Ахметұлы басқарған жылдары кең- байтақ қазақ жерінде 43 қала салынған. Жүзде- ген өндіріс орындары ашы лып, ірі құрылыстар бой көтерді. ҚазҰУ қала- шығы да Димаш Ахмет- ұлы ның табанды еңбе- гінің нәтижесі. Биыл ҚазҰУ қалашығының ір- ге тасы қаланып, құры- лы сы басталғанына 50 жыл толды. Дінмұхамед Қонаев – мемлекет ісі- мен қатар, қазақ ғы лы- мына өлшеусіз еңбек сіңірген ірі ғалым.
Ах метұлы Қонаевтың 110 жылдығына арнал- ған іс-шаралар еліміздің бар лық өңірінде жоғары дең гейде өтуде. ҚазҰУ- дағы бүгінгі конфе рен- ция іс жүзінде ұлы тұл ға- ғ а арналған ме рей тойлық іс-шара лар дың қоры тын- ды жиы ны болып та бы- ла ды», – деді Э.Қонаев.
Шара барысында спи- кер лер мен қатысушылар Д.Қонаевтың мемле кет- тік, саяси және ғылыми қыз метіне талдау жасап, Қа зақстанның әле у мет- тік-экономикалық, ша- руа шылық және мәдени салаларын дамытудағы ерен еңбегіне тоқталды.
Гүл ҚҰТТЫБЕКҚЫЗЫ ра ларды зерттеу жұмыс та-
рын одан әрі жетілдіруге түрлі сала мамандарын тар- ту.
Сонымен қатар әлемнің этнотілдік бейнесі және түркі мұрасын, түркітілдес халық- тар дың тілін, әдебиетін, фоль клорын, тарихын зерт- теу шілерге жаңа өріс ашып, жаңа бағыт беру. Жиынға қазақстандық ғалымдармен қатар, онлайн және офлайн форматта Түркия, Әзірбай- жан, Қытай, Қырғызстан, Өз- бек стан, Ресей, Венгрия мем лекеттерінің зерттеу ші- лері қатысты. Түркологияның өзекті мәселелері – түркі тіл дерін зерттеу, Орхон, Ени- сей, Талас, Алтай жазба ес- керткіштері мәтінін түпнұс- қа дан қайта оқу, түркі тіл дерінің сабақтастығын көр сету.
Тәуелсіз Қазақстан ке зе- ңіндегі түркологияның ма- ман дық ретінде оқытылуы үлкен жетістік болды. Қазіргі кезде Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универ си- тетінде, Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық универси те- тін де, Қожа Ахмет Ясауи атын дағы Халықаралық қа- зақ-түрік университетінде
«Түркітану» білім беру бағ- дар ламасы бойынша ма- мандар даярланады. ҚазҰУ биыл зерттеу университеті мәртебесін алғаннан кейін ғылыми бағыттағы жұмыс- тар ға айрықша басымдық бере бастады.
Конгресс аясында Түркі- та ну және алтайтану ғылы- ми-зерттеу институтын ашып отырмыз. Бұл осы саладағы мамандар мен жас ғалым- дар дың жаңа зерттеулеріне жол ашады. Бұл институт қазір Әл-Фа ра би кітапхана- сын дағы сирек кез десетін қолжазбалар қорындағы құн ды деректер мен мате- риал дарды зерттеу жұ мыс та- рын қолға алды.
Түркі халықтарының та ри- хы мен терең тамырын жан- жақты зерттеп саралауда тың жаңалықтар әкелетін ғылыми институт жұмысына табыс тілеймін. Жаңа ғы лы- ми ордада жаңашыл бағытта аянбай еңбек етіп, тың жа- ңа лықтарымыз көп бо ла- тынына сенемін. Түркі мә де- ниетін, түркі құндылықтарын әлем ге танытатын осындай ха лықаралық деңгейдегі ғылыми шаралардың ма ңы- зы әрдайым жоғары деп білемін. Еліміз өзінің тәуел- сіз д ігін алған уақыттан ба с- тап түркітану ілімінің да муы- на сүбелі үлес қосып келеді.
Алайда түркі әлемінде әлі де толық зерттелмеген қан- шама ортақ мұраларымыз бар. Конгресс жұмысы осын- дай олқылықтардың орнын толтыруға ықпал етеді деп есептеймін.
Жансейіт ТҮЙМЕБАЕВ, Әл-Фараби атындағы Қазақ
ұлттық университетінің Басқарма Төрағасы – Ректоры
WWW.KAZNU.KZ
Q
AZAQ UNIVERSITETI №43 (1867), 24 ЖЕЛТОҚСАН 2022 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫ3
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне арнайы сапармен келген Түркия Республикасы Пре- зи денті Әкімшілігінің басшысы Метин Кыратлы оқы ту- шы-профессорлық құрам мен білім алушыларға дәстүрлі көшбасшылық дәрісін оқыды.
ҚазҰУ-дың Басқарма Төрағасы – Ректоры Жансейіт Түймебаев бауырлас мемлекеттер қарым-қатына сы- ның маңызына тоқталып, оқу орнының түркиялық әріптестермен тығыз ықпалдастықта екенін жеткізді.
«Негізі 1934 жылы қаланған қара шаңырақ бүгінде әлемнің 500-ден астам жетекші университетімен ынтымақтасады. Оның ішінде Түркияның Ыстамбұл, Анкара, Едитепе, Мармар, Хаджеттепе сынды 31 білім беру және ғылыми мекемесімен тығыз байланыста.
Өзара мәдени және ғылыми алмасуды жүзеге асы- ра ды», – деді ректор.
келе салып залға бір көз жү гірт- кенім сол еді, түркиялық сту дент- терді көзім шалып қалды. Олар- дың маған ыстық көрінгені сонша – қуанып қалғанымды жасыра ал маймын. Атажұртымыз Қазақ- станға келгеніміз үшін өзімді бақытты санаймын. Әлемдік білім ордаларының QS рейтингінде 150-орынға көтерілген, жылдан- жылға алдыңғы шептен көрініп, Еуропа, Азияда көш бастап келе жатқан, ғұлама әл-Фарабидің есім-сойымен аталған бұл білім ордасы ғылым-білімімен әлемнің назарын өзіне аударып отырғаны рас. Мен де Түркиядағы жоғары оқу орындарының бір мүшесімін.
Осы орайда, университет қыз ме- тінің қиындықтары мен ака де- мия лық бейнет, тауқыметін бір кісідей түсінемін. Сондықтан да ҚазҰУ-дың қаншама кедергі мен бел-белеске қарамастан, өркен- деп келе жатқанын мақтан тұтамын.
Біздің Қазақстанмен бірге жүз жылдан бергі жалғасқан бауыр ластық қарым-қаты на- сымыз нығайып келеді. Осы үшін қуанышты екенімізді қай жерде болсын еске алып, айтып жү- реміз. Сіздер де (мемлекет бас- шысы, саясатшылар, оқу оша ғы- ның басшылары, профессорлар мен ұстаздар) бізге деген бауыр- лас тықты айтқан сайын біздің бойымызды мақтаныш кернейтіні рас. Қазақстан қандас ел бол ға- нымен қатар, стратегиялық тұр- ғыдан да бізбен мақсат-мүддесі бір. Президентіміз Реджеп-Тайып Ердоған айтқандай, «Түркияның жүзжылдық стратегиясында» да бізбен ортақ ел. Осы тұрғыдан алғанда, өзара қарым-қаты на- сымыздың дамуы өте маңызды.
1991 жылы Қазақстан тәуел сіз- дігін алған соң, жан-жақты даму жолын бастады. Демократия мен модернизация жолында даму арқылы маңызды, соны қадам- дарға барып, талай асулардан ас қаны мәлім. Өткен айларда Ас- танада болдым, сонда осы тақырып ауанында сөз сөйледік, енді, міне, бүгін Алматыдамыз.
мыз ғұндар мен көк түріктердің мирасына ие болған Қазақстан тәуелсіздік алған жылдардан бүгін ге дейін түркі халықтарының тарихы мен мәдениетіне мол үле- сін қосты. Түрік академиясы зерт- теу лерінің арқасында түр кілер дің тарихы қайта жазылып, басылды.
Қазақстан өзіне мұра боп қалған тарихын қайта құрып, жетілдіруі арқылы барша түркітектес халық- тар дың дамуына, қанат жаюына ықпалын тигізіп жатқаны анық.
Түркі халықтары ұйымына мүше өлкелерде ортақ түркі тарихы пәні мен әдебиетінің оқытылуы түпкі нәсілдердің кім екенін, өзегін білуі қалыптасу бағытынан аса маңызды. Осы үдеден шығып отырған Қазақстанға дән риза- мыз. Жансейіт Қансейітұлы мыр- за ҚазҰУ-да 3000-ға жуық шет- ел дік студент тәлім алып жат қанын атап өтті. Сол сияқты кейінгі жылдары 25 мыңға жуық қазақ студентінің Түркияда білім алуы дамуға, үйренуге жол аша- ды. Сонымен қатар бұл – қазақ студенттерінің білімге деген аса құштарлығының көрінісі. Біз де Түркияда білім алған қазақ сту- денттеріне, ұстаздар мен про фес- сорларға қолымыздан келгенше сүйеніш болуға тырысып баға- мыз. Оларды өз студенттерімізден бөліп-жармаймыз. Сіздердің де дәл солай, біздің студенттер мен ұстаздарымызға жүрегіңізден орын беріп, құшағыңызды ашып жатқандарыңызды көріп қуанып отырмын.
Биыл Түркияда 4700-ге жуық қазақ студенті білім алып жатыр.
Бұлардың бір бөлігіне, яғни 550 студентке шәкіртақы береміз.
Бұдан бөлек, бүгінге дейін 25 мыңға жуық қазақ студенті білім алды. Олармен арадағы досты- ғы мызды үзбей, мәдениет, эко- но ми калық һәм саяси бағытта жұ мыс істеудеміз. Екі ел бай - ланысының бұдан да артуына қуатты бағдар бастамасын қолға алудамыз. Осыған орай, Астанада Түркия университеттерін бітірген студенттер мүше болған «Мезу н- лар» деген журнал шығарамыз.
Ба сылымды шығаруға студенттер белсенділік танытады. Белсенді студенттерге және Түркиядағы қазақ жастарына түрік тілі мен әдебиеті, өнеріне қатысты сала- ларда қолдау көрсетеміз. Жастар ұйымына шақырамыз, мәдени белсенділіктеріне назар аудара- мыз. Түркия студенттері ҚазҰУ сту денттерімен бірлесіп мәдени- экономикалық және ғылыми байланыс орнату арқылы екі ел арасындағы мәдениет, ғылым- білімнің дамуына алтын көпір болуда. Осынау көпірді қанша- лық ты берік ұстап қолдасақ, тарихта соншалықты үзіліп қал- ған байланысымыздың орны то- лып, түркі әлемі бұдан да ғажап жаңғыра түспек.
Қазақстан – бүкіл жер-жаһан үшін маңызы арта бастаған алып бір мемлекет. Біз Қазақстанмен арадағы маңызды достық, бауыр- лас қарым-қатынас, ырғақты қыз метіміз арқасында одан әрі күшейіп, жан-жақты дами түсуге мүдделіміз. Мәдени-тарихи құн- ды лықтарымызды мүмкіндігінше білім тұрғысынан зерттеуге көңіл бөлеміз. Қазақстан экономи ка- лық жетістіктері арқылы айна ла- сындағы басқа да елдерге үлгі көрсетеді. Әсіресе сіздер, жастар, алдағы уақытта осы елде, тіпті
әлемде баршамыз мақтан етер- ліктей биік белестерді бағын ды- ратындарыңызға сенемін. Жаңа инвестициялар мен жобаларда бір лескен қызметіміз бен бауыр- ластығымыз одан әрі нығая түсе- тініне сенімдімін. Қазақстан біздің атажұртымыз болса, Түр- кия да Қазақстанның екінші үйі.
Біздің елімізде Яхия Кемал деген ұлт ақыны бар. Ол әрі жазу- шы, сондай-ақ саясаткер, дип ло- мат, әйтсе де елге жырларымен та нымал. Ұлт ақыны өзінің за- ман дасы, әдебиетші, шайыр һәм саясаткер болған Фуат Көпрүге жүз жыл бұрын: «Сен Ахмет Ясауи ге қара, біздің түп тамы ры- мызды сол жақтан табасың», – деген. Көрдіңіздер ме, біз осы сарындас әсер мен ой арқылы қазақ даласын атажұртымыз, Отан-Анамыз деп білеміз. Қожа Ахмет Ясауидің хикмет ошағында көркейген көңілдеріміз бір-бірі- нен ажырамас. Ежелден бүгінге дейін жалғасқан бірлік, ынтымақ деген көпіріміз болашақта бұдан да берік, бұдан да қуатты болады деген сеніммен қадам басамыз.
Өздеріңіз білесіздер, өкінішке қарай, арамызда ұзақ жылдар бойы байланыс, қарым-қатынас үзіліп қалды. Түркияда мынандай бір нақыл сөз бар: «Кісі баласы
Метин КЫРАТЛЫ, Түркия Республикасы Президенті Әкімшілігінің басшысы:
ҚазҰУ – екі ел арасындағы
қарым-қатынастың алтын көпірі
білмегеніне – дұшпан» деген. Яғ- ни бір-бірімізді жетік білмесек, жі ті танымасақ, достық құра ал- маймыз. Меніңше, достықтың ең маңызды бір бөлігі – қайбір елдің тілін білу. Мәселен, мен бұрын қа зақ тілінде сөйлемесем де, сіздермен тілдесе отырып, қазақ тіліндегі көптеген сөздердің ұғы- нық ты болғанына қайран қал- дым. Себебі тіліміз сондай ұқсас.
Жасырмаймын, әзірбайжан тілі түрік тіліне тіптен жақын. Десе де, сіздерге басқа тілдерге қара ған- да, түрік тілі түсінікті болады де- ген ойдамын. Сол үшін де тіл адам зат өркениетінде өте ма ңыз- ды рөл ойнайды. Тіл дегеніміз – басқа елдің тілінде сөйлеу ғана емес, сол елді құрметтеу. Қай тілді білсеңіз – сол елді, сол елдің мәдениетін, өнерін, пәлсапасын сүйесіз деген сөз. Егер француз тілін білсеңіз, сол елге деген ықы- ласыңыз жоғары, ағылшынша біл сеңіз де, дәл солай. Бір бай қа- ғаным, көп елде түрік сериал да- рын қызығушылықпен көреді екен, соның ішінде Қазақ елі де бар. Осы сериалдардың да түрік мә дениеті мен өнерін насихат тау- ға етене әсері болды деген ойдамын. Бір-біріміздің тілімізді үйреніп меңгерсек, көптеген жол өзі-ақ ашылады. Бір-бірімізді тү- сін бесек, түсінісе алмаймыз. Қа- зірдің өзінде біз аудармашыға мұқтаж болып отырғанымыз ме- нің көңілімді түсіріп тұр.
Түркиядағы әкімшілік жұмысы біраз қиындық туғызады. Бізде беделіңіз қаншалықты артса, қызметіңіз де соғұрлым көтеріле түседі. Мен құқықтану факультетін бі тірдім. Көп жылдар сотта қазы- лық қызмет атқардым. Кейіннен Әділет министрлігінде қызметімді жалғастырдым. Содан соң, 2014 жылы Президентіміз әкімшілігінің басшысы ретінде мені жанына қызметке алды. Бүтін Түркия та- ри хында құқықтанушы маман ретінде мұндай мәртебеге көте- ріл ген жалғыз адаммын. Қыз ме- тім нің өсуіне құқық маманы бо- луымның да үлкен ықпалы болды ғой деймін. Әсілі, әділет бар жер- де тындырылған іс көзге көрінеді, экономикалық әл-ауқат артып, халықтың өмірі түзелетіні белгілі.
Түркияда бірнеше ғасыр Осман империясы басшылық еткенін білесіздер. Бұл империя жетіс ті- гінің ең үлкен шыңы – басқару ісін сот төрешілеріне, қазы-би- лер ге қалдыруында. Түсіне білген адамға мұнда үлкен астар бар.
Осман империясында әділетті басқару болғанына тарих куә.
Осы алып империя әлемнің төрт бұрышында үкім айтып, бірнеше ғасыр билік жүргізді. Шынында да, мен ертеректе академик бо- лу ды армандағанмын. Ол кезде академик болу өте қиын еді, ал қазір жеңілдей түсті.
Шетелге шыққан сапарымда музейлерге барғанды, әсіресе сурет көрмелерін аралағанды жақ сы көремін. Зайыбым өнер са ласында маған қолдау көр- сетеді. Ол да мен сияқты галерея аралағанды жақсы көреді. Қазір ол екінші білім ретінде өнер тари- хын оқып жатыр. Түркияда тарихи ғимараттар көп, түрлі нысандар мен туындылар кім-кімнің де назарын аударып, тамаша көрі- ні сімен өзіне баурап алады.
Құрметті ректор Жансейіт мыр заға, университет ұжымына, тұ тас қазақ халқына ризашы лы- ғымды білдіремін һәм алғыс айтамын. Егемендіктеріңіз лайым мәңгілік болсын, тілектеспін!
Нұрбек НҰРЖАН, Гүлзат НҰРМОЛДАҚЫЗЫ Құрметті ректор мырза, қадір-
лі ұстаздар ұжымы, студенттер, бар шаңызға жалынды сәлем!
Рек тор мырза, өте дұрыс айтасыз, біз түбі бір түркі, бауырлас халық- пыз. Десе де, бет әлпетімізде біраз айырмашылық бар. Мұнда
Яғ ни аталған қос қаладан жоға- ры да атап өткен демократия мен модернизацияның нәтижесін кө- ру кім-кімге де әсер етпек.
Әрине, бұл топырақта, осынау географиялық аумақта біздің ортақ тарихымыз бар. Ата лары-
KóshbAsshylyq dáris
WWW.KAZNU.KZ
4 Q
AZAQ UNIVERSITETI№43 (1867), 24 ЖЕЛТОҚСАН 2022 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫБүгінде университетте әлемнің көптеген елде рі- нен шетелдік студенттер бі лім алуда, олардың саны жыл сайын артып отыр.
Бір лескен халықаралық оқу бағдарламаларын жү- зе ге асыру, студент алмасу және тағылымдамадан өту бойынша әлемнің ірі ха- лық аралық универ ситет те- рімен ынтымақтастық ор- на тылған. Солардың бірі – Низами атындағы Таш- кент мемлекеттік педа го- гикалық университеті.
Орталық Азиядағы уни- вер ситеттердің алдына қой ған негізгі мақсаттың бірі – рейтингі жоғары уни- вер ситеттер арасынан тә- жірибелі оқытушылар ша- қы рып, көшбасшылық дә ріс оқу. Жуырда Гео- графия, жерге орналастыру және кадастр кафе дра- сынан география ғылы мы- ның кандидаты Әлім Мыл- қай даров «Дүниежүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси географиясы»,
«Геосаясат және геогра- фия ны оқыту әдістемесі»
пәндерінен дәріс оқып, Низами атындағы Ташкент мемле кеттік педаго гика- лық университетінің сту- дент тер, магистранттар және университеттің әкім- ші лік тарапынан ерекше ықы ласқа ие болды. Ни- зами атындағы Ташкент мем лекеттік педаго гика- лық университетінің рек-
лы мәліметтер беріп, Гео- гра фия, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы аясындағы білім беру бағ- дарламалары жайлы жан- жақты толық ақпараттар ұсынып, кәсіби бағдар беру жұмысын жүзеге асырды.
Анығын айтқанда, Ташкент қаласындағы өзбек, қазақ, орыс тілдерінде оқытатын
№290 аралас мектеп оқу- шы ларымен кездесіп, са- бақ тарға қатысты. Мектеп бітіруші қазақ сынып та ры- ның оқушыларына кәсіби бағдар бойынша көптеген мағлұмат берді. Оқу шы- ларға өздерін қызықтырған мамандықтары туралы тү- сін діру жұмыстарын жүр- гізіп, сауалдарына жауап берді.
Білім-ғылым саласын- дағы осындай байланыстар Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы қарым-қа ты- насты жақсартып, білім мен ғылым саласындағы екі ел жастарының тә жі- рибе алмасуына, өркендеу мен бәсекелестікте жоғары нәтижеге қол жеткізуге жол ашады. Ал тәжірибелі оқытушы-профес сор лар- дың көшбасшылық дәріс те- рі ҚазҰУ-дың беделі мен абы ройын асқақтата бе ре- тініне сенеміз.
Өкетай САҒЫМБАЙ, география және табиғатты
пайдалану факультетінің аға оқытушысы, г.ғ.к.
Факультетке түскен тың дау шыларды тоғыз ай көле мін де негізгі пәндер бо йын ша: қазақ тілі, оқу са уат тылығы, Қазақстан та рихы, математика, ма- те ма тикалық сауаттылық ба ғыты бойынша дайын- да са, таңдау пәндері бо- йын ша: биология, химия, фи зи ка, география, әде- биет, ағыл шын тілі, дүние- жү зі та рихы пәндері бо- йын ша ке шендік тест тап сыруға да йын дайтын ф а культет. Біз дің фа куль- тет те тың дау шы лар дың бі лім деңгейі ай сайын тест орталығының маман- да ры дайындаған тест ар- қы лы айқындалып оты ра- ды. Осы тұста ҰБТ-ға тың даушыларды дайын- дау да оқытушыларға мы- надай талаптар қойылады:
1. ҰБТ-ға сапалы дайын- дық ұйымдастыру.
2. Тыңдаушыларды 100 пайыз оқу үлгеріміне та- лап тандыру.
3. ҰБТ-ның сапасын жә- не орташа ұпайын жо ға ры- лату.
ҰБТ-ға дайындық ке зін- де төмендегідей жұмыс іске асады:
– тест жинақтарымен жұ мыс істеу;
– күрделі тақырыптар
Ұлттық бірыңғай тестілеу – жалпы орта білім беру ұйымдарында оқу- шы лардың қорытынды аттестаттауының бір түрі. Аттестаттауды жақсы тапсыру үшін оған сапалы дайындық қажет екені мәлім. Осы орайда, 1985 жылы КСРО-ның Арнайы орта және жоғары білім министрлігінің шетелдіктерді Кеңес Одағының ЖОО-ларына түсуге дайындау мақ са- тында №425 бұйрығымен құрылған ҚазҰУ-дың шетел азаматтарына арналған дайындық факультетінің Жоғары оқу орнына дейінгі дайындық кафедрасы қазіргі таңда қазақ диаспорасы мен жергілікті тыңдау- шыларды ҰБТ-ға дайындау бағыты бойынша жұмыс істеп келеді.
Қазақ ұлттық университеті – QS World University Rankings халықаралық рейтингтік агенттігі зерттеуінің нәтижесі бойынша 2022 оқу жылында әлем университеттері арасында 150-орынға, ал Орталық Азияда 1-орынға ие болған еліміздегі жетекші көпсалалы жоғары оқу орны.
ҰБТ-ға дайындаудың тиімді тәсілі
Ташкентте көшбасшылық дәріс оқыды
Қазіргі нарық экономикасы жағдайында мамандық таңдау еркіндігі мен қызметкердің бәсекеге қабілетті- лі гін қамтамасыз ету ең өзекті мәселелердің бірі. Ма- ман дық таңдау – талапкердің өмірде өз жолын тауып, өзін-өзі анықтаудың негізгі факторларының бірі. Ол бір- қатар механизмдер арқылы сипатталады. Атап айт қан- да, таңдалған мамандықтың талаптарына сәйкес, ма- ман дықты нақты таңдау және жасалған таңдауды жүзеге асыру мүмкіндігін, таңдаушының жеке шебер- лі гін бағалау.
Бүгінгі таңда жастардың кәсі- би тұрғыда өзін-өзі анықтау мәсе- ле сі тұлғаны қазіргі қоғамның то лық қанды мүшесі ретінде қалып тастыруда өте маңызды.
Талапкер мамандықты, тиісті оқу орнын таңдауы керек. Сонымен қатар елдегі жалпы әлеуметтік- экономикалық өзгерістерге бай- ла нысты өзінің кәсіби даму жо- лын дағы мүмкін болатын өз ге рістерге дайын болуға тиіс.
Кә сіби тұрғыда өзін-өзі анықтау – бұл мамандықты таңдау және меңгеру процесін көрсететін жеке таңдау нысаны. Әдетте ол нақты кәсіби міндетке көзделген талаптарға байланысты өзінің білімі мен шеберлігін талдау, қабілеттілігін бағалау барысында жүзеге асады.
Мамандықтар әлемі – бұл мамандықтар мен олардың құрамдас бөлігінің алуан түрі.
Бірақ бұл кең әлемде, өзіңнің ойыңдағы қажетті мамандықты қа лай таңдауға болады? Мә се- лен, бухгалтер мамандығын ала-
йық. Бұл мамандық ең көне кә- сіп тердің бірі. Бухгалтерлік есеп бо йынша алғашқы баспа кітап та- ры ХІV-ХV ғасырларда пайда болды. Міне, бес ғасыр өтсе де, бухгалтер мамандығы еңбек нарығында өзінің өзектілігін, маңыздылығын жойған жоқ.
Бухгалтер деген кім және бұл мамандыққа деген қызығушылық неге жоғары? Бухгалтер – бұл қолданыстағы заңнамаға сәйкес, бухгалтерлік есеп жүйесінде жұмыс істейтін маман. Ол өз қыз- метінде келешекте басшылыққа алатын көптеген заңнамалық ак- тілерді, мүліктерді есепке алуды ұйымдастыру бойынша әдіс те- мелік және нормативтік мате- риал дарды, еңбек заңнамасын білуі қажет. Сонымен қатар кә- сіпорындағы бухгалтерлік есептің нысандары мен әдістерін, шот жоспары мен оның кор рес пон- ден циясын, құжат арқылы рәсім- деу мен барлық шаруашылық опе рацияларды бухгалтерлік есеп шоттарында көрсету тәртібін
білуі, автоматтандырылған есеп жүйелерімен және т.б. жұмыс істей білуі қажет.
Айта кететін жағдай, бухгал- тер лер аудитор, экономист, са- лық кеңесшісі және қаржы ме- нед жері сияқты ұқсас ма ман дықтарды игеруге де мүм- кіндіктері бар. Қосымша ма ман- дықты игеру қызметкер үшін әрқашан тиімді. Экономикалық дағдарыс жағдайында кәсіп орын- дардың жағдайы тұрақсыз, бұл қызметкерлердің қысқаруына алып келуі мүмкін. Дегенмен қыс- қарту туралы шешім қабылдаған кезде билік әрқашан өзінің функ- ционалдық шегінен шығудан қо-
Мамандық таңдау – жауапты мәселе
рық пайтын білікті әрі білімді ма- манға артықшылық береді.
Кә сіпорын жабылған жағдайда бас қа жұмыс табу мүмкіндігі жо- ға ры, өйткені әрқашан білікті ма- ман дарға деген сұраныс жоғары.
Бұл мамандықтың тағы бір артықшылығы – егер сіз өз кәсі- бі ңізді ашсаңыз, бухгалтерлік есепті өзіңіз жүргізіп, қаржылық есептілік нысандарын өзіңіз құрып, еңбекақы шығынын азай- туға мүмкіндігіңіз болады. Сон- дай-ақ тәжірибелі бухгалтер, биз- нес туралы ештеңе білмейтін бас таушы кәсіпкерге қарағанда, жұ мыстың кейбір қырын әл де- қайда жақсы біледі.
Дүниежүзінде ешбір эконо ми- ка бухгалтерлік есепсіз жүрмейді.
Өткен ғасырдың 90-жылдарының басында Қазақстанда нарықтық экономиканың қалыптасуы бас- талған кезде бухгалтер маман ды- ғы бұрын-соңды болмаған ең танымал және сұранысқа ие мамандықтардың біріне айналды.
Өнеркәсіптік кәсіпорындарға, ме- кемелерге, бюджеттік ұйымдарға, фирмаларға бухгалтерлер қажет, тіпті шағын кәсіпкерлікпен ай на- лысатын жеке кәсіпкерлер де бухгалтерлік есеп жүргізуге мін- дет ті. Заманауи бухгалтер кәсіп- орын ның барлық шығындарын, залалдарын және пайдасын есепке алып, еңбекақы, салық- тар ды есептеп және төлеуі тиіс.
Бухгалтер компанияның ақ- шасына қатысты барлық ақ па- ратты біледі. Оның жұмысы қызықты әрі үлкен біліктілік пен кең дүниетанымды қажет етеді.
Оған қоса, заманауи бухгалтер кә сіпорынның қызметін заң шең- берінде жоспарлау және оң қаржылық нәтижеге қол жеткізу үшін өз жұмысына шығарма шы- лық элементтерді енгізуі тиіс.
Бухгалтер – компанияның тұрақ- ты болуына көмектесетін басшы- ның оң қолы, негізгі көмекшісі.
Сария БАЙМҰХАНОВА, Қаржы және есеп кафедрасының доценті, э.ғ.д.
бойынша деңгейлік тап- сыр малар беру;
– топтық және жеке да- йын дық жұмыстарын ұйым- дастыру;
– тестімен жұмыс істеу- де тиімді тәсілдерді қол да- ну;
– тақырыптар бойынша ба қылау тестілері;
– мониторинг;
– қатемен жұмыс жүр- гізу;
– психологиялық тре- нин г ұйымдастыру және өт кізу.
Осы бағыттар бойынша жүргізілетін жұмыс ба ры- сында тыңдаушылар үш топ- қа бөлінеді: 1-топ – үне мі 100 ұпайдан жоғары ала- тын тыңдаушылар, 2-топ – 90 ұпайдан 85 ұпай ға дейін алатын тың даушылар, 3-топ – 80 ұпай дан төмен ала- тын дар. Сон дық тан ҰБТ-ға тың дау шыларды даярлау
білім алушылардың та ным- дық-белсен ділік терін арт- ты руда саралап оқыту, проб лемалық сұрақтар ар- қылы дамыта оқыту, оқы- туды өмірмен ұштастыру, әр тыңдау шы ның шығар ма- шылықпен жұмыс істеуіне жағ дай жасау басты әдіс- тердің бірі болып саналады.
Осыған орай, әр сабаққа қойылатын басты талап – білім алушының танымдық құзырлығын дамыту. Тың- даушыларды ҰБТ-ға даяр- лауда ескеретін тағы бір жағдай – бір сұрақтың бес нұсқадағы жауабы болса, соның дұрыс жауабын та- уып, дәлел келтіре отырып орындауға дағдыландыру.
Жанар СӘТКЕНОВА, Күләш ӘБДІБЕКОВА, Жоғары оқу орнына
дейінгі дайындық кафедрасының аға оқытушылары
торы А.Киргизбаевтан ар- найы сертификат және аталған университеттің халықаралық ынтымақ тас- тық жөніндегі проректоры Ф.Икромхоновадан алғыс хат алуы Әлім Төлекұлының көпжылдық ғылыми-педа- го гикалық еңбек тәжі ри- бесінің нәтижесі әрі әріп те- сіміздің ғылыми және оқу-әдістемелік деңгейінің жоғары екенінің дәлелі.
Аталған іс-шара Әл-Фа- ра би атындағы Қазақ ұлт- тық университеті үшін үл- кен жетістік. Негізгі көш басшылық дәріс оқу жұ мысынан тыс, Әлім Мыл- қай даров азаматтық па- рызы ретінде Өзбекстан Рес публикасындағы ара- лас мектепте қазақ тілінде білім алып жатқан оқу шы- лармен кездесті. Кездесу ба рысында Қазақ ұлттық университеті, оның ішінде география және табиғатты пайдалану факультеті жай-
Ulttyq jobA
WWW.KAZNU.KZ
Q
AZAQ UNIVERSITETI №43 (1867), 24 ЖЕЛТОҚСАН 2022 ЖЫЛ АПТАЛЫҚ 1948 ЖЫЛДЫҢ 20 СӘУIРIНЕН ШЫҒА БАСТАДЫ5
serpin
Әлем чемпионатына ерікті ретінде қатысты
Төрт жылда бір ұйымдастырылатын фут- бол дан әлем чемпионатынан әлемдік мун- диальды Азиядағы Қатар алғаннан кейін дү- ние жүзінің әртүрлі елдерінен еріктілерді таң дау мақсатында ФИФА және Қатар ұйым- дастыру комитетінің бастауымен іріктеу басталды.
жеріне аман-есен барып орналасты. Еріктілердің ішін де негізгі міндеті де Workforce management (Ерік тілердің жұмысын ұйым дастыру), яғни басқа ерік тілерге барынша көмек көрсетіп, порталға енгізу, форма таратып, жақсы көңіл күй сыйлау еді. Екі ап- таның ішінде адамдармен қарым-қатынас, жұмыс істеудің бастапқы та лап- тары сияқты дағдылармен бір ге, өз мамандығы бо- йын ша жергілікті халықпен, араб елдерінен келген ерік тілер, қонақтармен әң- гімелесіп, сөйлеу, тыңдау сияқ ты дағдыларды да да- мытты. Жұмыс пен са бақ- тан тыс уақытта Қатар астанасы Доханы аралап, шығыс базары, мұражай, мәдени орталықтарды кө- ріп, ұлттық тағамдардың дәмін татты.
Біз үшін студентіміздің футболдан әлем чем пио- натына ерікті ретінде қа ты- суы үлкен мақтаныш.
Анар МҰСТАФАЕВА, Таяу Шығыс және Оңтүстік
Азия кафедрасының доценті, PhD
Фарида ЖҰМАЖАНОВА, куратор-эдвайзер, ф.ғ.к.
Іріктеу талаптары мен шарт тары биылғы көктемде интернет желісінде белгілі болғаннан кейін, «Базалық шығыс тілі (араб тілі)» пә ні- нен дәріс алып жүрген
«Шы ғыстану» оқу бағ дар ла- масы бойынша І курс сту- денттерімен бөлістік. Топ- тың ішінде іріктеу та лап тарына толық сай ке летін студент Гүлфайруз Сәуір бай қатысып, онлайн- сауал нама толтыруға кі- рісті. Көктем соңындағы нә тиже бойынша Гүл фай- руз екінші кезеңге сәтті өткені туралы хат алып, маусымда екінші кезеңге қатысты. Бұл кезең онлайн форматта ұйымдастыру ко- митетінің өкілдерімен кез- десуді, оның ішінде өзін та ныстыру, сұрақтарына ағыл шын тілінде жауап бе- руді қамтыды. Тамызда ФИФА-ның құттықтау хаты бар жауабы электронды поштаға келді. Одан кейін біртіндеп әуе жол билеті, виза, тұрғылықты орын туралы ақпараттар келе бас тады. Айта кететіні, тұратын жер, тамақтану, чемпионатта киетін арнайы киім, ұялы байланыс қыз- ме ті ұйымдас тырушылар тарапынан болды.
Ал қыркүйекте ҚазҰУ кеңсесіне ресми хат кел- геннен кейін Гүлфайруз бір айға Қатарға баруға рұқсат алу үшін қажетті құжат тар- ды жинай бастады. Шы- ғыстану факультетінің Таяу Шығыс және Оңтүстік Азия ка федрасы, куратор-эд вай- зері, сабақ беретін оқы ту- шылардың қолдауымен бір айлық сабақтары қа шық- тан оқытуға рәсімделді. 20 қарашада басталған әлем чемпионатына ІІ курс сту- ден тіміз 17 қарашада ат- танып, Доха әуежайынан еріктілердің арнайы авто- бу сына мініп, тұрғылықты
Жобаның мақсаты – қоршаған ортаны қорғауға жас ұрпақты үндеу және оқу орындарының аума- ғын да қалдықты бөлек жи- нау жүйесін енгізу арқылы экосаналылыққа тәр бие- леу.
Жиын барысында ЖОО студенттері арасында өткен
«Табиғатты сақта – қал дық- тарды сұрыпта» рес пуб ли-
ка лық жобалар байқауы- ның жеңімпаздары ресми ма рапатталды. Конфе рен- ция жас ұрпақтың эколо- гия лық мәдениетін да мы ту- ды талқылауға арналған алаң және оқу орындары ба засында тәжірибе ал- масуға керемет мүмкіндік болды. Оның жұмысына студенттер мен ЖОО оқы- ту шылары, Алматы қа ла- лық білім басқармасы және Алматы қаласы бойынша экология де пар- таментінің өкілдері қа- тыс ты.
Қатысушылар эк оса на- ны қалыптастырудағы іске асырылып жатқан «Жасыл ЖОО» саясатымен таныс- ты. Қалдықтарды бөлек жи- нау жүйесін енгізу бойынша
прак тикалық ұсыныстар ал ды.
Негізінен, «Жасыл ЖОО»
деп – өз қызметіне «жасыл экономика» және тұрақты даму қағидаттарын енгі зе- тін жоғары оқу орын дарын атаймыз. Осы қыз мет шең- берінде ЖОО ау мағында ресурстарды үне м деуді арт- тыру, қал дық тарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс- шаралар іске асады. Білім беру бағ дар ламаларында экологиялық күн тәртібі кү- шейтіледі, сондай-ақ сту- дент термен және ЖОО қыз меткерлерімен ақ па- рат тандыру жұмыстары жүргізіледі.
Жоғары оқу орында ры- ның экологиялық қызметі оның студенттер, қыз мет-
Экологиялық мәселелерді шешу талқыланды
Таяуда «Plast- Net» пластикалық қалдықтарды жи нау және қай та өңдеу кә сіп орын да ры- ның желісі Алматы қаласы аумағында жү зеге асырып жатқан «Қал дық- тар ды бөліңіз – бізде басқа планета жоқ»
әлеуметтік жо басы аясында атқарылған жұмыс жайында хабардар ету мақсатында
«Жасыл ЖОО – жас қоғамды дамыту құралы ретінде» атты конференция ұйымдастырды.
кер лер, сондай-ақ қоғам ал дындағы жауап кер ші лі гі- нің дәлелі болып та бы лады.
Елімізде «Жасыл ЖОО»
саясатын жүзеге асыру бас тапқы сатыда тұр. Жо- ға ры оқу орындары зайыр- лы қоғам өміріндегі өзекті экологиялық мәселелерді шешуге үлес қоса алады.
Қазірдің өзінде қалдық тар- ды бөлек жинау жүйесін енгізу арқылы және оқудың заманауи тәсілдерін қол да- на отырып, студенттердің экологиялық мәдениетін арттыруға күш салуда.
Қазақ ұлттық универ си- теті де осы бағытта жұмыс істеп жатыр. Атап айтсақ, әлемдік деңгейде уни вер- ситеттердің экологиялық ба ғытын сараптайтын Green metrix рейтингіне жыл сайын қатысады. 2012 жылы РИО+20 универ си- тет терінің тұрақты дамы ту- ды ілгерілету туралы декла- р ациясына қол қойды.
Соның нәтижесінде 2013 жылдан бастап «Жасыл кө- пір ұрпақтан-ұрпаққа» жо- басын іске асырып келеді.
Гүлжанат ТАНАБЕКОВА, Әйгерім КЕРІМҚҰЛОВА, Тұрақты даму бойынша ЮНЕСКО кафедрасының оқытушылары
Кафедра меңгерушісі Дариға Көкеева мен Иран Ислам Республикасының Қазақстандағы Бас консул- ды ғы жанындағы Мәдени өкілдіктің басшысы Мәжит Әлигәр мырза кіріспе сөз сөйлеп, шеберлік сыныбын ашып берді. Шеберлік сы- ны бына кафедраның иран және араб бөлімінің сту- дент тері қатысты. Ол прак тикалық сипатта өтіп, сту денттердің асқан қы- зығушылығын тудырды.
Кал лиграф Асылбек Бай- ұзақ ұлы Нұр-Мүбарак Еги пет ислам мәдениеті уни вер ситетінің және Мы-
сырдағы «Халил Аға» көр- кем жазу институтының түлегі. 2005-06 жылдары Иран мәдени орталығында парсы тілін оқыған, 2010 жылдан бастап Ыстамбұл қаласында заманымыздың бірегей каллиграфы, әйгілі Хасан Челябидің сабақ та- ры на қатысады. 2014 жылы Астана қаласында, 2017 жылы Алматы қа ла- сында жеке көрмесін өт кіз- ге
