N E W S
OF TH E N A T IO N A L A C A D E M Y OF SCIEN C ES OF TH E R EPU B LIC OF K A Z A K H ST A N S E R IE S C H E M IS T R Y A N D T E C H N O L O G Y
ISSN 2224-5286
V olum e 2, N um ber 416 (2016), 34 - 40
U D C 541.13
I N V E S T I G A T I O N O F C O A G U L A T I O N A B I L I T I E S O F I R O N , A L U M I N U M A N D M I X E D I R O N - A L U M I N U M C O A G U L A N T S S Y N T H E S I Z E D B Y P O L A R I Z A T I O N W I T H A L T E R N A T I N G C U R R E N T
A .E .K o n u rb a e v , A .B .B aesh ov , A .E .T a sh en o v ., G .A . M in ta e v a
JSC "Institute of Fuel, Catalysis and Electrochemistry named after DV Sokolsky ", Almaty, Kazakhstan [email protected]
Key words: coagulant, coagulation, iron, aluminum, iron sulfate (II) chloride.
A bstract. It this article it was investigated coagulation abilities of iron, aluminum and mixed iron-aluminum coagulants which were synthesized by polarization with frequency of 50He industrial alternate current. As contaminated water it was used model solution in the laboratory. When add mixed iron-aluminum coagulant to water, the sedimentation rate of dispersed particles in water due to time was identified. The time of fine diapered sediment in our case was carried out 15 minutes. As well as, the influence of coagulant concentration for increases the transparency of contained water was studied. The effect of different ratio of iron-aluminum coagulant were searched, the high transparency of obtained water were shown at 3:7 and 5:5 ratio of iron and aluminum salt.
According to the results it was identified the efficient use of mixed iron-aluminum coagulants in the field of water treatment plants which synthesized by polarized altering current.
Э О Ж 541.13
А Й Н Ы М А Л Ы Т О Ц П Е Н П О Л Я Р И З А Ц И Я Л А У А Р Ц Ы Л Ы
С И Н Т Е З Д Е Л Г Е Н Т Е М 1 Р , А Л Ю М И Н И Й Ж Э Н Е Т Е М 1 Р - А Л Ю М И Н И Й А Р А Л А С К О А Г У Л Я Н Т Т А Р Ы Н Ы Ц К О А Г У Л Я Ц И Я Л Ь Щ
К А Б 1 Л Е Т 1 Н З Е Р Т Т Е У
А .Е . К о н ы р б а е в , Э .Б . Б а е ш о в , А .Е . Т а ш е н о в ., Г .А . М и н т а е в а
«Д.В. Сокольский атындагы Жанармай, катализ жэне электрохимия институты» АК, Алматы, Казакстан Тушн сездер: коагулянт, коагуляция, темiр, алюминий, темiр (II) сульфаты.
Аннотация. Б^л гылыми макалада ж и ш п 50 гц eндiрicтiк айнымалы токпен поляризациялау аркылы синтезделген темiр, алюминий, жэне аралас темiр-алюминий коагулянттарыньщ коагуляциялык кабшеп зерттелвдг Ластанган су сынамасы ретшде зертхана жагдайында модельдi ерiтiндi дайындалды. Темiр- алюминий аралас коагулянты суга косылган кезде ластанган судагы диcперcтi белшектердщ уакытка байланысты т^ну жылдамдыгы аныкталды. Майда диcперcтi т^нбанын т^ну уакыты бiздiн жагдайымызда 15 минутта жузеге асатындыгы белгiлi болды. Сонымен катар ластанган судыц мeлдiрлiгiнiн артуына коагулянт концетрациясыныц эcерi зерттелiндi, нэтижеciнде коагулянт концетрациясыныц артуымен ластанган судын мeлдiрлiгi бiршама жогарылайтындыгы дэлелдендi. Темiр-алюминий аралас когулянттарыныц эр тYрлi катынастарынын эcерлерi карастырылды, темiр-алюминий трдары ны н 3:7 мен 5:5 катынастары аралыгында алынганда судын мeлдiрлiгi жогары мэнге ие болатындыгы байкалды. Зерттеу нэтижелерiн саралай отырып айнымалы токпен поляризациялау аркылы синтезделген темiр-алюминий аралас коагулянттарын су тазалау станцияларында колданудын тиiмдi екендiгi аныкталды.
34
БYгiнгi К азакстан Республикасы ндагы су б ассей ндерш щ ластануы ж эне т^щ ы су мэселеш , соны н iш iнде ауы з су сапасы ны н тал ап ка сай келм еуi басты ж эне етю р экологиялы к м эcелелердiн бiрi болы п отыр.
Су коры , ш ектеулi iш кi к о н ти н е тп к мем лекет болы п табы латы н бiздiн республикам ы зды н айм актары н сум ен кам там асы з ету мэселеш , ^ л т кауiпciздiгiнiн негiзгi ком поненттерiнiн бiрi болы п саналады . К eлем i 90 км 3 кам титы н елiм iздiн ж алпы аш ы к су айды ндары коры ны н, тек ж арты сы гана К азакстан аум агы ндагы , ал калгандары ш екаралас ж аткан м ем лекеттердегi су коры ны н есебш ен толы кты ры лады . F алы м дарды н болж ауы нш а, сол ш екаралас ж аткан м ем лекеттердщ ш аруаш ы лы гы ны н ары карай дам у ы н а байланы сты , б олаш акта К азакстанны н су ай ды ндары на к ^ т ы н ш екара аралы к агы н сулар коры ны н кeлем i 2 есеге деш н азаю ы мYмкiн.
Н этиж еciнде К азакстандагы таза су коры ны н тап ш ы лы к мэселеш , одан ары eрш уi мYмкiн. Осы м эселеге байланы сты , республикам ы зды н су корлары н угы м ды пайдалану м ен суды тазартуды н тиiм дi эдic-тэciлдерiн ж асауды н ж эне оны дам ы туды н к а ж е т т ш п туы ндап отыр. Су коры ны н тапш ы лы к м эселесш ш еш удiн н е п з п эф ф ективтi ж олдары ны н бiрi - таб и ги суды ж эне eндiрic оры ндары нан ш ы ккан агы зы нды суларды мYмкiндiгiнше толы к пайдалану ж эне зарарсы зданды ры п кайта колдану болы п табы лады . Х алы кты н суды ^кы пты пайдаланбауы ны н cебебiнен, эр тYрлi eндiрic ош актары нан ш ы ккан ластанган суларды корш аган ортага бей берекет агы зуы ны н кеciрiнен, К азакстанны н табиги ж эне агы зы нды сулары ны н басы м кeпш iлiгi ауыр металл иондары м ен, пестицидтерм ен, м инералды ты найткы ш тарм ен, кейде радионуклидтерм ен ластаны п келедi. Осы суларды н, аталган зиянды заттарм ен ластан уы н а байланы сты , оларды ш аруаш ы лы к-т^рм ы сты к м аксатта кайта колдан уга болм айды . С онды ктан табиги ж эне агы н суларды , ж огары да аталган ластагы ш заттардан тазартуды н эконом икалы к ж эне технологиялы к тиiм дi эдic-тэciлдерiн ж асау бYгiнгi ^ н н щ eзектi м эcелелерiнiн бiрi болы п оты р[1-3].
К азiргi кезде агы зы нды суды тазалауды н эр тYрлi эдicтерi эдебиеттерден б е л г ш . Тазарту эдicтерi - физикалы к, хим иялы к, биологиялы к ж эне электрохим иялы к эдicтер болы п бeлiнедi. А л колданы лган суларды зиянды ластагы ш заттардан - физикалы к, хим иялы к ж эне биологиялы к тазарту процеcтерi 90-ш ы ж ы лдардан берi кенiнен колданы луда. Ф изикалы к тазарту процестерш е гравитация аркы лы б eлiп алу, фаза eзгерту жYЙелерi ж эне эр тYрлi CYзу эдicтерi ж атады [4].
Х им иялы к эдicтер кезiнде - суды нейтралдау, т^н б ага тYciру ж эне хи м и ялы к реагенттер аркы лы ластагы ш заттарды б eл iп алады немесе оларды зиянсы з заттарга айналды рады . Х им иялы к эдicтердiн ш ш д е коагуляциялы к эдic ж иi колданы с тауы п келедi. С оны н iш iнде тем iр, алю м иний сульф аттары мен хлоридтерiн ж эне тем iр-алю м иний аралас коагулянттары н колдануды н маны зы зор. [5-8].
Су тазалау кезiнде коагулянт р е ^ н д е алю м иний (III) ж эне тем iр (III) т^здары кенiнен колданы латы ны б е л г ш . Тем iр сульф аты - тем iр к¥ры лы м ы н а негiзделген eте тиiм дi бiрiнш iлiк коагулянт. Ж арам сы з агы нды к¥бы р сулары н тазалауда ж эне таза ауы з су дайы н даган да аса тиiмдi коагулянттар, сол с е б е п т кенiнен колданы лы п келедi.
Бiздiн к е ш н п кезде жYргiзген зерттеулерiм iз, к¥рам ы нда терю зарядталган бeлш ектер болаты н ластанган суларды тазартуда колданы латы н тем iр ж эне алю м иний коагулянттары н электрохим иялы к эдю пен алган тиiмдi екендiгiн кeрcетiп отыр.
О сы ган д е ш н п гы лы ми енбектерiм iзде - тем iр, алю м иний, титан т.б. бiрнеш е м еталдарды , эр тYрлi сулы ерiтiндiлерде eндiрicтiк айны м алы ж эне стационарлы ем ес токтарм ен электрохим иялы к е р ^ у аркы лы , оларды н т^здары н алу, эдic-тэciлдерi ж ан-ж акты зерттелiнiп кeптеген к¥ВДы м элiм еттер алы нган [9- 18].
Осы ^сы н ы п оты рган гы лы ми ж ^м ы сы м ы зда алю м иний электроды н т^з кы ш кы л ерiтiндiciнде тем iр электроды ны н кYкiрт кы ш кы лды ортада ж и ш п 50 Г ц eн дiрicтiк айны м алы токпен поляризациялау аркы лы е р т п алы нган алю м иний х л о р и д мен тем iр сульф аты т^здары ны н, ластанган агы зы нды суларды тазартудагы коагуляциялы к кабiлеттерi зерттелiндi ж эне оларды н аралас т^здары коагулянттары ны н коагуляциялы к кабiлеттерiне талдау жYргiзiлдi.
Зерттеуге алы нган ластанган таб и ги eзен суы сы намасы ретiнде модельдi ерiтiндici дайы ндалы п, оларга к¥рам ы на тем iр, алю м иний ж эне тем iр-алю м иний аралас коагулянттары н косу аркы лы , оларды н коагуляциялы к к а б ш е т зерттелш дь С уды н м eлдiрлiгiн eлш еу аркылы аны кталды . С уды н м eлд iрлiк ш амасы , б е л г ш эдю теме бойы н ш а [19] с^йы кты к баганасы ны н сантим етрм ен eлш енген биiктiгiм ен аны кталады (1-сурет). К оагулянтты н коагуляциялы к кабiлетiн
35
аны ктау уш ш , б т к т ш бойы нш а сантим етрлер керсетш ген цилиндрге суды куяды , оны ц тYбiне С неллен ш рифты бар басп а кагаз кояды . С одан кейiн ы ды стагы суды тeм ен гi тубус аркылы , цилиндр тYбiндегi ш ри ф т аны к кeрiнге деш н бiртiндеп агы зы п оты рады. Сол сэтте баган а биiктiгi бойы нш а, он ы ц м eлдiрлiгiн сантиметр тYрiнде сипатталады . Э дебиеттегi мэлiм еттер бойы нш а ауы з су ретiнде п айдаланы латы н суды ц м eлдiрлiгi 30 см -ден кем болм ауы тиic, ягни 30 см -ден ж огары м eлдiрлiгi бар су сапалы д еп саналады . Егер табиги eзен сулары 10 нан 30 см аралы гы нда м eлдiрлiкте болса он да оларды - т^рм ы ста колдан уга р^ксат етш едь Табиги суларды ц м eлдiрлiгi азайган сайы н, оларды ц ластану дэреж еci ж огары деген т^ж ы ры м ж асалады . С уды ц м eлдiрлiгiн:
м eлдiр, элciз м eлдiр, сэл лайлы ж эне ^ ш т лайлы - деген тYciнiктемелермен немесе терм индерм ен сипатталады [20].
1-сурет-Судыц мeлдiрлiгiн аныщтауга арналган Снеллен цилиндра
Зерттеулерiм iзде колданы лган модельдi су - алды м ен 250 мл краннан алы нган су га 1,5 гр топы рак салы ны п м ^кият араласты ры лы п одан соц т^нды ры лды . С удан т^н бан ы ж еке б eлiп алып, калган су м одельдi су ретш де колданы лды . А лгаш кы да он ы ц eз м eлдiрлiгi, одан соц коагулянттар косы лганнан кеш н белгiлi бiр уакы ттан соц т^н ды ры лган суды ц м eлдiрлiгi аны кталы п отырды.
Л астанган судан 4 стаканга 250 м л-ден сы н ам а алы ны п 15 м инут т^нды ры п, оны ц м eлдiрлiгi аны кталды . Б ^дан к е ш н п зерттеулерде A lC l3, FeSO 4, ж эне б^л заттарды ц аралас коспалары ны ц (2% судагы ерiтiндiлерi (кристаллогидратка есептегенде) алы нды .) эр сы н ам ага 100:1 (мл) каты наста косып, араласты ры п, одан соц 15 м и н утка т^н ды ры п койы лды . Т ^н ган суды С неллен цилиндiрiне к¥йы п, суды ц м eлдiрлiгi аны кталды . Зерттеулер нэтиж еci бойы нш а каогулянттарды ц каогуляциялы к кабiлеттiлiгi 2-суретте келтiрiлген. Э детте лас судагы жYзiп жYрген м айда д и с п е р с т коллоидты бeлш ектер, аттас электр заряды на ие болганды ктан, eзара тебiледi де, осы ны ц нэтиж еciнде олар бiр-бiрiм ен бiрiгiп, iрiлене алмай, т^н б ага тYcе алмайды . Бiздiц ж агдайы м ы зда суга косы лган тем iр (III) ж эне алю м иний (III) т^здары суда ерiгенде гидролизге
^ш ы рап, н этиж есш де тем iр (III) ж эне алю м иний (III) иондары судагы гидроксид-иондары м ен эрекеттеciп, тем iр ж эне алю м иний гидрокcидтерi (Fе(O H )3, A l(O H )3) тYзiледi. Тем iр (III) ж эне алю м иний (III) иондары радиусы ю ш ^ заряды Yлкен болганды ктан, оларды ц ком плекске тYcу бейiм дiлiгi, баска металдарм ен салы сты рганда бiрш ам а ж огары болады , сонды ктан ол Н 2О жэне ОН" , F" , Cl" , Br" , I" сиякты иондарм ен ком плекс тYзе алады. Ягни, б ^л ж агдайдагы оларды ц зарядттары коллоидты бeлш ектерге карсы зарядталган. А л коагулянттарды суга коскан кезде, ж екелеген коллоидты бeлш ектердiц электролиттiк потенциалдары бiртiндеп тeм ен дей бастайды . М олекулалы к тарты лы с ^ ш т е р ш щ эcерiнен б^л бeлш ектер бiр-бiрiм ен ж абы сы п, iрiленiп, т^н б ага тYcе бастайды . Н э т и ж е с в д е суды ц м eлдiрлiгi артады.
36
16
% 14
: ё 12 . & 10
f
а> 3 UЛас су
А1СЬ
FeSOj (AlCls + FeSO^}Арал ас коагулянт 2-сурет- Алюминий хлорид^ тем1р сульфаты жэне Al-Fe аралас коагулянттардьщ коагуляцияльщ кабшетг
(250 мл ластанган суга 2,5 мл 2% коагулянттар косылган).
Б iздщ 3epTTeynepiMi3 ластанган суды ц м eлд ipл iгш щ езгеруш е коагулянттар косы лганнан кейiнгi уакы тты ц эсеpi ж эне коагулянттар концетрациясы ны ц ж эне алю м иний-тем ip коагулянттары ны ц аракаты насы ны ц езгер у ш щ эсеpлеpi зерттелдь
Л ас судагы жYЗгiн диспеpстi бел ш ектер д щ коагуляцияга уш ы рауы ягни толы к тун бага тYсyi 15 м и нутта iске асы п ж эне одан кейiн турактанаты ны аньщ талды. (3-сурет) Э детте коагуляция пpоцесi н егурлы м тез жYpсе, согурлы м тиiм дi д еп саналады . Су тазалау станциялары нда коагулянтты ц тун бага тYсy пpоцесiн ж ы лдам юке асуы, ете м ацы зды деп есеп телш едь Себебi Yлкен келем де ж эне Yлкен ж ы лдам ды кпен агы п еткен су, тез коагуляцияланы п, келесi тазалау п р оц есш щ ж уруш с м у м к ш ш ш к ж асау керек.
о
■ ^I-.
3
ш 2 ЕВ UI
3-сурет- Тем1р-алюминий аралас коагулянттыц уакытка байланысты каогуляциялык кабшетшщ езгерга
Л ас суга тем ip ж эне алю м иний туздары н эр тYpлi каты наста араласты ра оты ры п косы лган кездегi, коагуляциялы к кабiлетi аны кталды . Бул ж агдайда 4-суретте кepсетiлген дей ластанган суды ц м eлдipлiгi - тем ip, алю м иний туздары ны ц 3:7 мен 5:5 каты настары аралы гы нда алы нганда ж огары мэнге ие болаты нды гы кepсетiлдi.
37
1:9 3:7 5:5 7:3 9:1 A lC l3:F e S 0 4
4-сурет- Алюминий жэне TeMip тудзарынын эр TYрлi кдтынастагы алынган кезшдеп коагулянттын коагуляциялыщ кабшет!
Тем1р тузы мен алю м иний тузы н ж екелей эр тYрлi м елш ерде алы нган кезд еп , сондай-а^ TeMip сульф аты м ен алю м иний хл о р и д ш щ 1:1 ^аты н аста (к р и с т а л л о г и д р а т у есептегенде) ^осы лы п сол тен м елш ерде ^осы лган туздан тYpлi кон ц етрац и яларда алы ны п лас судагы м айда д и с п е р с т белш eктepдi тунды руы ягни коагуляциялы к эсepi зepттeлiндi. Н этиж eсiндe графикте кеpсeтiлгeн дeй тeм ip-алю м иний аралас коагулянты ны н концетрацияны н артуы м ен алю м иний мен тeм ip туздары н ж екелей ^олданы лган ж агдайм ен т е н е с п р ш Караганда салы сты рм алы тYpдe ж огары мендерге ие болаты ны аны кталды (5-сурет). Бул ж агдай тeм ip-алю м иний аралас коагулянттары н су тазалауда ^олдануды ц эканомикалыщ тургы дан Караганда 1,5 есеге жуыщ тиiмдi болаты нды гы н ацгару киын емес.
5-сурет- AlCl3, FeSO4, туздары жэне Al-Fe (50:50) аралас коагулянттардын концетрацияларынын когуляция процесше эсер1
К оры ты нды лай келе, жYpгiзiлгeн зерттеу ж ум ы стары ны н нэтиж eлepi, тeм ip ж эне алю м иний электродтары н ен д ipiстiк айны м алы токпен поляризациялап epiту аркы лы алы нган тeм ip, алю м иний ж эне тeм ip-алю м иний аралас коагулянттары н, ауы з су р е ^ н д е ^олданы латы н ластанган езен сулары н тазартуда ^олдан уга болаты нды гы кеpсeтiлдi. С ондай-а^ тeм ip-алю м иний туздары ны н аралас коагулянттары н су тазарту станциялары нда ^олдануды ц эф ф eктивтi eкeндiгi аны кталды.
Бул гы лы м и ж ум ы сы м ы з ^олданбалы гы лы м и зерттеулер багы ты б ойы нш а К азахстан Республикасы ны н б ш м ж эне гы лы м министpлiгi ж ариялаган ш ию зат пен енiм дi ^ай та ендеу
--- 38 ---
саласы ндагы гы лы м и зерттеулерге бeл iн ген грант негiзiндегi «С тационарлы ем ес токтарды колданы п ком бинерленген тем iр, алю м иний к¥рам ды аралас коагулянттарды син тездеудщ электрохим иялы к технологиясы н ж асау» ж обасы бойы нш а жYргiзiлдi.
ЭДЕБИЕТ
[1] Баешов А.Б, Экология жэне су проблемалары.-Дэнекер. 2003. - 270 б.
[2] Запольский А.К., Баран А. А.Коагулянты и флокулянты в процессах очистки воды. Л.: Химия, 1987, 79. с.
[3] Сарыбаева Б.О. «Табиги жэне агызынды суды тазарту процесш коагуляция жэне флокуляция аркылы жетшд1ру». Магистр1 академиялык дэрежесш алуга дайындалган диссертациясыныц авторефераты. ^ызылорда к. 2012.
18 б.
[4] Баешов А.Б., Баешова АД., Сарбаева Г.Т.и др. Инновационный патент РК № 20681 от 26.06.2007. Способ получения хлорида железа (II). Опубл.вбюлл № 1, 2009.
[5] Потанина В.А. Эффективность применения алюможелезного коагулянта для очистки сточных вод. - М.: 2005. - С. 36-39.
[6] Кульский Л.А. Указания по применению смешанного алюможелезного коагулянта для обесцвечивания и осветления воды.- Изд-во Акад. Архитектуры УССР, 1985. - 16 с.
[7] Сороченко В.Ф. Комплексная химическая обработка воды с использованием алюмосодержащих отходов. - М.:
ЦНИИТЭнефтехим, 1984. - 66 с.
[8] Шутько А.П. Очистка воды основными хлоридами алюминия. - АЛ I. Киев: Техника. 1984. - 136 с.
[9] Баешов А.Б., Сарбаева ^.Т., Баешов А.К., Сарбаева Г.Т., Способ получения хлорида алюминия (III) Инновационный патент РК № 27623 от 12.02.2013. Опубл. № 11, 2013.
[10] Баешов А.Б., Баешова А.К., Эб1жанова Д.Э., ^оцырбаев А.Е., и.др Способ получения сульфата железа, Инновационный патент РК № 26380 от 13.01.2012. Бюлл. № 11, 2012.
[11] Баешов Э.Б., Эб1жанова Д.Э., ^оцырбаев А.Е., Баешова АД., М.Ж.Журынов. Айнымалы токпен поляризацияланган тем1р электродыныц сульфатты ертндшерде еру зацдылыктары // ^Р ¥ГА Хабарлары, 2012, №4. 8
12 б.
[12] Баешов А.Б., Изтлеуов Г., Баешова А.К. Электрохимический способ получения гидроксида титана, известия науки Казхастана, 2005, №1 С. 51-54.
[13] Баешов А. А. Сапиева М.М. 0нд1р1ст1к айнымалы токпен поляризацияланган титан электродтарыныц фторид иондары бар туз кышкылы ертндюшде еру1 // ^Р ¥ГА Хабарлары, 2013, №3. С. 29-32.
[14] Сарбаева М. Т. Баешов А. Б. Сарбаева ^. Т. Yш фазалы айнымалы токпен поляризацияланган коргасын электродтарыныц кугарт кышкылы ертндгсшде еру1 // ^Р ¥ГА Хабарлары, 2013, №4. С. 19-22.
[15] Сарбаева М. Т. Баешов А. Б. Сарбаева Г. Т. Yш фазалы eндiрicтiк айнымалы поляризацияланган алюминий электродыныц наноразмерлi Al(OH)3 тузе еруi // Химия жэне химиялык инженерия саласындагы жогаргы бшм мен гылымныц к ^ р п мэселелерг «Халыкаралык симпозиум материалдары», Алматы. 2013. 134-б.
[16] Баешов А. Б. Сарбаева М. Т. Сарбаева Г. Т. 0ндiрicтiк уш фазалы айнымалы токпен поляризацияланган алюминий электродыныц еруi // Материалы международной научно-практической конференции «Наука и образование в Центральном Казахстане». Караганда. 2013. С. 176
[17] Баешов А. Битурсын С. Электрохимические поведения цинка в щелочной среде // Материалы международный научно - практической конференции « Комплексная преработка минерального сырья» Караганда. 2008, С.431-433.
[18] Баешов А. Б. Баешова А. К. Электрохимические способы получение неорганических веществ, Lambert, Academic Publishing, Германия, 2012, - 7с
[19] Петин А.Н., Лебедева М.Г., Крымская О.В., Анализ и оценка качества поверхностных вод. - Белгород. 2006. - 105 б.
[20] Баешова АД. "0ндiрicтiк экология непздерГ' (зертханалык жумыстардыц жинагы): оку-эдгстемелж курал - Алматы, ^азак улттъщ университета, 2013. - 80б.
REFERENCES
[1] Baeshov A.B, Ecology and water problems. Бапекег, 2003, 270 р (In Russ.).
[2] Zapol'skij A.K., Baran A. A. Coagulants and flocculants in water treatment processes. L.: Himija, 1987, 79 р. (In Russ.).
[3] Sarybaeva B.O. « natural and waste water by coagulation and flocculation process improvement. "Abstract of the thesis for the degree of Master. ^yzylorda . 2012. 18 p.
[4] Baeshov A.B., Baeshova А Д , Sarbaeva G.T.i dr. Innovative patent of RK № 20681 from 26.06.2007. The method for producing iron chloride (II). Opubl.vbyull № 1, 2009..
[5] Potanina V.A. The effectiveness of alumino iron coagulant for wastewater treatment,, M.: 2005. P. 36-39.
[6] Kul'skij L.A. Instructions for use of mixed alumino iron coagulant for discoloration and water clarification, Izd-vo Akad. Arhitektury USSR, 1985.16 p.(In Russ.).
[7] Sorochenko V.F. Integrated chemical water treatment with the use of aluminum-containing waste M .: CNIITJeneftehim, 1984. - 66 p. (In Russ.).
[8] Shut'ko A.P. Water purification basic aluminum chloride AL I. Kiev: Tehnika, 1984, 136 p. (In Russ.).
[9] Baeshov A.B., Sarbaeva ^.T., Baeshov A.K., Sarbaeva G.T., A method of producing aluminum chloride (III) Innovation Patent RK № 27623 ot 12.02.2013. Opubl. № 11, 2013.
39
[10] Baeshov A.B., Baeshova A.K., ЭЫ7Иапоуа Б.Э., ^оцугЪаеу A.E., i.dr A process for preparing ferric sulfate, Innovation patent RK № 26380 ot 13.01.2012. Bjull. № 11, 2012.
[11] Baeshov ЭЛ., Эbizhanova Б.Э., Ko^rbaev A.E., Baeshova A.K., M.Zh.Zhyrynov. RK NAN Habarlary. 2012 №4 8
12 p.
[12] Baeshov A.B., Iztleuov G., Baeshova A.K. An electrochemical process for the preparation of titanium hydroxide, the news of Kazakhstan science, 2005, №1 P. 51-54.
13] Baeshov A. A. Sapieva M.M. The dissolution of the titanium electrode in hydrochloric acid with fluorine ions in industrial polarized alternating current // RK NAN Habarlary, 2013, №3, 29-32. (In Russ.).
[14] Sarbaeva M. T. Baeshov A. B. Sarbaeva K T., RK NAN Habarlary, 2013, №4, 19-22.
[15] Sarbaeva M. T. Baeshov A. B. Sarbaeva G. T. Higher education in the field of chemistry and chemical engineering and scientific problems, «International Symposium on Materials», Almaty, 2013, 134 - p.
[16] Baeshov A. B. Sarbaeva M. T. Sarbaeva G. T The dissolution of the aluminum electrode polarization at an industrial three-phase alternating tokam.Materialy international scientific-practical conference "Science and education in Central Kazakhstan". Karaganda. 2013, S. 176 (In Russ.).
[17] Baeshov A. Bityrsyn S. Electrochemical behavior of zinc in an alkaline environment // Proceedings of the international scientific - practical conference «Integrated prerabotka minerals» Karaganda, 2008 P.431-433. (In Russ.).
[18] Baeshov A. B. Baeshova A. K. Electrochemical methods of preparation of inorganic substances, Lambert, Academic Publishing, Germanija, 2012, - 7 p (in Eng.).
[19] Petin A.N., Lebedeva M.G., Krymskaja O.V., Analysis and evaluation of the quality of surface water. Belgorod. 2006, 105 p. (In Russ.).
[20] Baeshova A.K. "Industrial Ecology" (a collection of laboratory work): tutorials- Almaty, Kazahskij nacional'nyj universitet, 2013. - 80 p. (In Russ.).
ИССЛЕДОВАНИЕ КОАГУЛЯЦИОННЫХ СПОСОБНОСТЕЙ ЖЕЛЕЗО-,
АЛЮМИНИЙСОДЕРЖАЩИХ И СМЕШАННЫХ ЖЕЛЕЗО-АЛЮМИНИЕВЫХ КОАГУЛЯНТОВ, СИНТЕЗИРОВАННЫХ ПРИ ПОЛЯРИЗАЦИИ
ПЕРЕМЕННЫМ ТОКОМ
А.Е.Конурбаев, Э.Б.Баешов, А.Е.Ташенов., Г.А. Минтаева
АО «Институт топлива, катализа и электрохимии им. Д.В. Сокольского», Алматы, Казахстан Ключевые слова: коагулянт, коагуляция, железо, алюминий, сульфат железа (II),
Аннотация. В статье приводятся результаты исследований коагуляционных способностей железо - алюминийсодержащих и смешанных железо-алюминиевых коагулянтов, синтезированных при поляризации промышленным переменным током частотой 50 Гц. В качестве пробы загрезненной воды использован модельный раствор, приготовленный в лабораторных условиях. Определена скорость оседания дисперсных частиц в загрязненной воде при добавлении в нее смешанных железо-алюминиевых коагулянтов в зависимости от продолжительности времени.
Установлено, что продолжительность времени для оседания мелкодисперсных частиц в нашем случае составляет 15 минут. В результате исследования влияния концентрации коагулянта в растворе на прозрачность воды установлено, что с повышением концентрации наблюдается увеличение прозрачности загрязненной воды. Показано, что при исследовании смешанных железо-алюминиевых коагулянтов в соотношении 3:7 и 5:5 прозрачность воды имеет высокое значение. Результаты исследований показали эффективность использования смешанных железо-алюминиевых коагулянтов, синтезированных переменным током для применения в водоочистительных сооружениях.
Поступила 23.05.2016 г.
40