ศึกษารูปแบบการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี
วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร
A Study the Model of Buddhakosaisirichai Mahasakayamuni Respective Management of Watphrabathmingmuangworravihara,
Phrae Province
พระเมธีธรรมาลังการ, พูนทรัพย เกตุวีระพงศ, นวัชโรจน อินเต็ม และ ฉวีวรรณ สุวรรณาภา๑ PhrametheDhamalangkarn, Poonsub Ketuwerapong,
Nawatrose Intem and Chaweewan Suwannapa
บทคัดยอ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค เพื่อศึกษารูปแบบการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัย สิริชัย มหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรและเพื่อสังเคราะหผลลัพธที่ได
จากการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร ผลการวิจัยเชิงคุณภาพจากการเสวนา พบวา
๑. ดานรูปแบบการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี เปนลักษณะของ การจัดงานที่สืบสานประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิม ไดรับความรวมมือจากองคกรในกลุมของ สื่อสารมวลชนในระดับหนึ่งและจากตนทุนที่วัดมีอยู
๒. กิจกรรมที่ประชาชนมารวมงานมีความคิดเห็นระดับมากที่สุด เรียงจากมากไปหา นอยคือ ดานรูปแบบการจัดงาน ดานงบประมาณ และดานการใหบริการ
คําสําคัญ:
รูปแบบ, การจัดงานนมัสการ, พระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี
๑ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร
๒ วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน มจร วิทยาเขตแพร ปที่ ๒ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม–ธันวาคม ๒๕๕๙)
Abstract
The objectives this research was 1) to study the model of Buddhakosai- sirichai Mahasakayamuni respective management of Watphrabathmingmuang worravihara, Phrae Province and 2) to synthesize the result of Buddhakosai- sirichai Mahasakayamuni respective management of Watphrabathmingmuang worravihara, Phrae Province. It was found that
1) the model of Buddhakosai respective management of Watphrabath mingmuangworravihara, It had coope rated from various organizations as the media and the temple.
2) The opinions of people on activity management in all overall were at much revel.
Keywords:
Model, Respective Management, Buddhakosaisirichai, Mahasakayamuni๓ Journal of Graduate Studies Review MCU Phrae Vol. 2 No. 2 (July–December 2016)
บทนํา
วัดพระบาทมิ่งเมือง พระอารามหลวงชั้นตรีชนิดวรวิหาร ตั้งอยูบนถนนเจริญเมือง บริเวณใจกลางเมือง ในเขตเทศบาลเมืองแพร จังหวัดแพร๑ เปนวัดสําคัญประจําจังหวัดแพร
เปนพระอารามหลวง มีปูชนียวัตถุสําคัญ คือ พระพุทธบาทจําลอง พระเจดียมิ่งเมือง และพระ พุทธโกศัยศิริชัยมหาศากยมุนี ซึ่งถือวาเปนพระพุทธรูปคูบานคูเมืองของจังหวัดแพร นอกจากนี้
ยังเปนศูนยกลางการเผยแพรพระพุทธศาสนา การศึกษาดานปริยัติธรรมของจังหวัดแพร
การศึกษาดานสามัญคือโรงเรียนพุทธโกศัยวิทยาและโรงเรียนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย
วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร เปนวัดที่เกิดจากการรวมวัดโบราณ ๒ วัด คือ วัดพระบาท และวัดมิ่งเมือง ซึ่งอยูใกลกันเพียงถนนคั่น วัดทั้งสองเปนวัดขนาดใหญ และเปน
วัดประจําจังหวัดแพร วัดพระบาทเปนวัดที่อุปราชหรือเจาหอหนา เปนมรรคทายก เปนวัด ที่ตั้งอยูใจกลางเมือง และมีพระธาตุมิ่งเมืองเปนสัญลักษณ วัดทั้ง ๒ แหงนี้ สรางขึ้นเมื่อใดไมมี
หลักฐานปรากฏสันนิษฐานวา เจาผูครองนครแพรเปนผูสรางขึ้น จากการศึกษาอันดับเจาอาวาส วัดพระบาทฯ ที่มีการปกครองกันมาอยางตอเนื่อง สันนิษฐานวาวัดพระบาทนาจะสรางขึ้นกอน พ.ศ. ๒๓๘๐ ซึ่งเปนปเกิดของพระครูพุทธวงศาจารยเจาอาวาส ที่สามารถทราบประวัติได สวน วัดมิ่งเมือง ก็นาจะสรางขึ้นในสมัยเดียวกัน พ.ศ. ๒๔๙๒ และมีการรวมวัดทั้งสองแหงเปนวัด เดียวกัน โดยใชชื่อวา วัดพระบาทมิ่งเมือง เมื่อป พ.ศ. ๒๔๙๘ วัดพระบาทมิ่งเมือง ไดรับ พระบรมราชานุญาติใหเปนพระอารามหลวง ชั้นตรีชนิดวรวิหาร มีชื่อเรียกอยางเปนทางการวา วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร
ที่มาของพระพุทธโกศัยศิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมือง โดยตําราระบุไววา ถาสรางพระพุทธรูปตรงกับวันขึ้น ๑-๒-๓ ค่ํา เดือน ๗ เหนือ หรือ เดือน ๕ ใต จะได
พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คูบานคูเมือง ซึ่งนายชุณห นกแกว ผูวาราชการจังหวัดแพร ไดปรึกษากับ ฝายสงฆ มีพระครูธรรมสารสุจิต วัดพระบาทมิ่งเมือง กําหนดที่จะสรางพระพุทธรูปและเหรียญ พระพุทธโกศัยขึ้นในวันที่ ๒๒-๒๓-๒๔ เมษายน ๒๔๙๘ ตรงกับวันขึ้น ๑-๒-๓ ค่ําพระพุทธโกศัย เปนพระพุทธรูปสมัยเชียงแสนผสมสมัยสุโขทัย ปางมารวิชัย หนาตักกวาง ๑ วา ๕ นิ้ว ความสูง ๑ วา ๑ ศอก มีสวนคลายพระพุทธชินราช สวนเหรียญพระพุทธโกศัย เปนเหรียญสามเหลี่ยม ขนาดฐานกวาง ๑.๕ ซ.ม. สูง ๒.๗ ซม. บนยอดเหรียญมีหู เจาะเปนรู แตไมมีหวงเหมือนเหรียญ ทั่วไป พระพุทธโกศัยศิริชัยมหาศากยมุนี เปนพระพุทธรูปคูบานคูเมืองของจังหวัดแพร
๔ วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน มจร วิทยาเขตแพร ปที่ ๒ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม–ธันวาคม ๒๕๕๙) และเปนองคพระประทานของวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร เปนที่เคารพสักการะเลื่อมใสของ พุทธศาสนิกชน ของชาวจังหวัดแพรและประชาชนทั่วไป
ดวยวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหารเปนพระอารามหลวงชั้นตรีเปนศูนยรวมของ พุทธศาสนิกชนจังหวัดแพร โดยมีพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนีเปนที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจ จากประวัติการกอสรางวัดและพระพุทธโกศัยตามคติความเชื่อของลานนาจะตองมีการเฉลิม ฉลองสักการะบูชาของพุทธศาสนิกชน ไดเริ่มจัดงานครั้งแรกเมื่อปพุทธศักราช ๒๔๙๘ ระหวาง วันที่ ๒๒-๒๔ เมษายน ๒๔๙๘ เปนเวลา ๓ วัน ในงานจะมีกิจกรรมเฉลิมฉลอง มีขบวนแห
เครื่องสักการะบูชา การฟอนพื้นเมือง ของคณะศรัทธาวัดตางๆ มีมหรสพสมโภชการละเลน ตางๆ เพื่อเปนการสงเสริมและสืบสานวัฒนธรรมประเพณีทองถิ่น วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร ไดจัดงานนมัสการหลวงพอพุทธโกศัยศิริชัยมหาศากยมุนีมาอยางตอเนื่องตามวิถีวัฒนธรรม ประเพณี รวมทั้งมีการปรับกระบวนการจัดงานนมัสการหลวงพอพุทธโกศัยศิริชัยมหาศากยมุนี
เพื่อใหเปนไปตามการปรับเปลี่ยนของกระแสสังคมสมัยใหมตามลําดับและสอดคลองกับวัน สําคัญทางพระพุทธศาสนา จึงไดกําหนดการจัดงานเลื่อนจากเดือนเมษายนเปนเดือนพฤษภาคม เพื่อใหตรงกับวันวิสาขบูชาซึ่งอยูระหวางวันที่ ๑๘-๒๔ พ.ค. ของทุกป รวม ๗ วัน ๗ คืน โดยมี
การจัดกิจกรรมสงเสริมพระพุทธศาสนา เทศกาลวันวิสาขบูชา การสาธิตจัดโตะหมูบูชา นิทรรศการประวัติความเปนมาพุทธคุณของพระพุทธ โกศัยฯ การจําหนายสินคาราคาถูก ขบวนแหเครื่องสักการะพระพุทธโกศัยฯ ของคณะศรัทธาตางๆ มหรสพสมโภชชมฟรีตลอดงาน ซึ่งมีการปรับรูปแบบของการจัดงานใหเหมาะสมกับความเปนปจจุบันและสภาวะของเศรษฐกิจ ในการจัดงานแตละปไดรับความสนใจจากพุทธศาสนิกชนในระดับหนึ่ง การดําเนินการโครงการ ใดๆของวัด ปจจุบันนั้นมีความจําเปนมากในการติดตามและประเมินผล ของการดําเนินงาน เปนไปตามวัตถุประสงคของการจัดงานหรือไมอยางไร เพื่อนําขอมูลที่ไดจากการประเมินจาก การจัดงานไปใชในการปรับปรุงพัฒนาการดําเนินงาน ในครั้งตอไปใหมีประสิทธิภาพ
ดังนั้น คณะผูวิจัยจึงไดเล็งเห็นความสําคัญในการดําเนินงานดังกลาว จึงไดทําการวิจัย เรื่อง ศึกษารูปแบบการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาท มิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรเพื่อศึกษาแนวคิดรูปแบบการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธ โกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรและเพื่อสังเคราะห
กระบวนการสรางองคความรูและผลลัพธที่ไดจากการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัย
๕ Journal of Graduate Studies Review MCU Phrae Vol. 2 No. 2 (July–December 2016) สิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรและขอเสนอแนะในการพัฒนา กิจกรรมการจัดงานประเพณีของวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหารเพื่อสงเสริมการทองเที่ยว ของวัดและจังหวัดแพร ในสวนที่เกี่ยวกับการเรียนการสอนของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ ราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพรนั้นสามารถบูรณาการในรายวิชาวรรณกรรมทางพระพุทธศาสนา, รายวิชาการเรียนรูหนาที่พลเมือง,รายวิชาพุทธธรรมกับสังคม,รายวิชาวัฒนธรรมไทย,รายวิชา เทศกาลและพิธีกรรมและโครงการสืบสานวัฒนธรรมและประเพณีไทย,สอดคลองกับการ
ประกันคุณภาพในตัวบงชี้ที่ ๒.๖ ระบบและกลไกการจัดการเรียนการสอน ตัวบงชี้ ที่ ๔.๓ เงินสนับสนุนงานวิจัยหรืองานสรางสรรคตอจํานวนอาจารยประจําและนักวิจัยประจํา
วัตถุประสงคการวิจัย
๑. เพื่อศึกษารูปแบบการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี
วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร
๒. เพื่อสังเคราะหผลลัพธที่ไดจากการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัย มหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร
ขอบเขตของการวิจัย
ขอบเขตดานเนื้อหา
การวิจัยครั้งนี้เปนการศึกษาการรูปแบบจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัย
มหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรในดานรูปแบบการจัดงาน ดานงบประมาณ ดานกิจกรรม ดานการประชาสัมพันธ ดานระยะเวลา และดานการอํานวย
ความสะดวกทั่วไป
ขอบเขตดานตัวแปร
๑. ตัวแปรตน ประชากรและกลุมตัวอยาง ไดแก หัวหนาสวนราชการในจังหวัดแพร
พระสังฆาธิการ กรรมการวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร ชุมชนวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร กลุมตัวอยาง ไดแก เจาอาวาส/รองเจาอาวาส/เลขานุการเจาอาวาสจํานวน ๖ รูป, ผูวาฯ/
รองผูวาฯ/นายอําเภอเมืองแพร/นายกเทศบาลเมืองแพร/นายกองคการบริหารสวนจังหวัด/
๖ วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน มจร วิทยาเขตแพร ปที่ ๒ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม–ธันวาคม ๒๕๕๙) วัฒนธรรมจังหวัด/สํานักพุทธศาสนาจังหวัด/การทองเที่ยวจังหวัดแพร สถานีตํารวจภูธรจังหวัด แพร จํานวน ๙ คน กรรมการวัด ๓๐ คนและตัวแทนชุมชน ๑๙ คน รวมทั้งหมด ๖๔ รูป/คน ซึ่งกําหนดขนาดของกลุมตัวอยางโดยใชวิธีการสุมแบบเจาะจง (Purposive or Judgments Random Sampling)
๒. ตัวแปรตาม ไดแก ความคิดเห็นเกี่ยวกับการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัย สิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร ใน ๖ ดาน คือ ดานรูปแบบการจัด งาน ดานงบประมาณ ดานกิจกรรม ดานการประชาสัมพันธ ดานระยะเวลา และดานการ ใหบริการ
วิธีดําเนินการวิจัย
วิธีดําเนินการวิจัยเปนงานวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณโดยการสังเคราะหเอกสาร, การจัดเวทีเสวนาและแบบสอบถามตามกรอบเนื้อหา ๖ ดาน คือ ดานรูปแบบการจัดงาน ดานงบประมาณ ดานกิจกรรม ดานการประชาสัมพันธ ดานระยะเวลา และดานการใหบริการ
ผลการวิจัย
๑. รูปแบบการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี วัดพระบาท มิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพร
ผลการวิจัยพบวา วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร และประวัติของหลวงพอพระพุทธโกศัย สิริชัยมหาศากยมุนี พบวา ในบริบทของวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร เปนวัดเกาแกและเกิดจาก การรวมวัดโบราณ ๒ วัด คือ วัดพระบาท และวัดมิ่งเมือง ซึ่งอยูใกลกันเพียงถนนคั่น วัดทั้งสอง เปนวัดขนาดใหญ และเปนวัดประจําจังหวัดแพร วัดพระบาทเปนวัดที่อุปราชหรือเจาหอหนา เปนมรรคทายกเปนวัดที่ตั้งอยูใจกลางเมืองและมีพระธาตุมิ่งเมืองเปนสัญลักษณ วัดทั้ง ๒ แหงนี้
สรางขึ้นเมื่อใดไมมีหลักฐานปรากฏสันนิษฐานวาเจาผูครองนครแพรเปนผูสรางขึ้นจาก การศึกษาอันดับเจาอาวาสวัดพระบาทฯ ที่มีการปกครองกันมาอยางตอเนื่อง สันนิษฐานวาวัด พระบาทนาจะสรางขึ้นกอน พ.ศ. ๒๓๘๐ ซึ่งเปน ปเกิดของพระครูพุทธวงศาจารยเจาอาวาส ที่สามารถทราบประวัติได สวนวัดมิ่งเมืองก็นาจะสรางขึ้นในสมัยเดียวกันพ.ศ. ๒๔๙๒ และมี
๗ Journal of Graduate Studies Review MCU Phrae Vol. 2 No. 2 (July–December 2016)
การรวมวัดทั้งสองแหงเปนวัดเดียวกัน โดยใชชื่อวา วัดพระบาทมิ่งเมือง เมื่อป พ.ศ. ๒๔๙๘ วัดพระบาทมิ่งเมือง ไดรับพระบรมราชานุญาติใหเปนพระอารามหลวง ชั้นตรีชนิดวรวิหาร มีชื่อ เรียกอยางเปนทางการวา "วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร"
สวนประวัติที่มาของพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี พบวา หลังจากมีการรวมวัด เสร็จแลวไดมีการจัดสรางพระพุทธรูปสําคัญ ซึ่งตําราดั้งเดิมไดระบุไววา ถาสรางพระพุทธรูป ตรงกับวันขึ้น ๑-๒-๓ ค่ํา เดือน ๗ เหนือ หรือ เดือน ๕ ใต จะไดพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์
คูบานคูเมือง จึงกําหนดสรางพระพุทธรูปและเหรียญพระพุทธโกศัยขึ้นในวันที่ ๒๒-๒๓-๒๔ เมษายน ๒๔๙๘ ตรงกับวันขึ้น ๑-๒-๓ ค่ําพระพุทธโกศัยฯ ลักษณะเปนพระพุทธรูปสมัยเชียง แสนผสมสมัยสุโขทัย ปางมารวิชัย หนาตักกวาง ๑ วา ๕ นิ้ว ความสูง ๑ วา ๑ ศอก มีสวน คลายพระพุทธชินราช สวนเหรียญพระพุทธโกศัย เปนเหรียญสามเหลี่ยม ขนาดฐานกวาง ๑.๕ ซ.ม. สูง ๒.๗ ซ.ม. บนยอดเหรียญมีหู เจาะเปนรู แตไมมีหวงเหมือนเหรียญทั่วไป พระพุทธ โกศัยศิริชัยมหาศากยมุนี เปนพระพุทธรูปคูบานคูเมือง ของจังหวัดแพรและเปนองคพระ ประทานของวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร เปนที่เคารพสักการะเลื่อมใสของพุทธศาสนิกของชาว จังหวัดแพรและประชาชนทั่วไปจากประวัติการกอสรางวัด และพระพุทธโกศัยตามคติความเชื่อ ของลานนาจะตองมีการเฉลิมฉลองสักการะบูชาของพุทธศาสนิกชน ไดเริ่มจัดงานครั้งแรกเมื่อป
พุทธศักราช ๒๔๙๘ ระหวางวันที่ ๒๒-๒๔ เมษายน ๒๔๙๘ เปนเวลา ๓ วัน ในงานจะมี
กิจกรรมเฉลิมฉลอง มีขบวนแหเครื่องสักการะบูชา การฟอนพื้นเมือง ของคณะศรัทธาวัดตาง ๆ มีมหรสพสมโภชการละเลนตาง ๆ มากมาย เปนที่มาของการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธ โกศัยสิริชัยมหาศากยมุนีสืบตอมาจนถึงปจจุบันและมีพัฒนาการของการจัดงานตามลําดับ
ผลวิจัยจากการเสวนาจากกลุมตัวอยางที่เกี่ยวของกับการจัดงานนมัสการหลวงพอพระ พุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี พบวา ไดขอมูลในประเด็นของรูปแบบการจัดงานมีรายละเอียด ดังนี้
รูปแบบการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี พระราชเขมา กร.ผศ.ดร. กลาววา วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหารเปนวัดพระอารามหลวงประจําจังหวัดแพร โดย มีพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี เปนศูนยรวมจิตใจของพุทธศาสนิกชนชาวแพรและจังหวัด ใกลเคียง เพื่อความตอเนื่องทางวัดจึงไดมีการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี
ตามคติความเชื่อลานนา ปญหาจากการจัดงานแตละปทางวัดไดปรับเปลี่ยนกระบวนการจัดมา
๘ วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน มจร วิทยาเขตแพร ปที่ ๒ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม–ธันวาคม ๒๕๕๙) ตามลําดับ และมีการเปลี่ยนแปลงเวลาจัดงานตามสภาพบริบทของสังคมสมัยใหมและวันสําคัญ ทางศาสนาจากเดิมจัดในเดือนเมษายนเปลี่ยนมาเปนเดือนพฤษภาคมของทุกป
รูปแบบการจัดงานนมัสการหลวงพอพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี จากแนวคิด ของคณะสงฆวัดพระบาทฯ หัวหนาสวนราชการ คณะกรรมการวัด และผูแทนชุมชน วัดพระ บาทฯ ที่เขารวมเสวนา พบวา มีแนวคิดที่สอดคลองกันเกี่ยวกับรูปแบบการจัดงาน กําหนดเปน ๕ ดานดังนี้
๑. ดานรูปแบบการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนี เปนลักษณะของ การจัดงานที่สืบสานประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิม คือ รูปแบบงานวัด งานบุญ งานทั่วๆไป โดย การบูรณาการกิจกรรมกับวิถีของงานวัดดั้งเดิมกับยุคสมัยใหม คือ
- รูปแบบงานวัด รูปแบบของงานวัดมีองคประกอบสําคัญ คือ ขบวนแห การจัดรูปขบวน แหเฉลิมฉลององคพระพุทธโกศัยฯ เปนขบวนแหของอําเภอตาง ๆ ของจังหวัดแพรทั้งแปด อําเภอ ที่แตงรูปขบวนโดยยึดเอกลักษณทางวัฒนธรรมทองถิ่นของอําเภอนั้นๆ นอมนําเครื่อง สักการะเพื่อบูชาหลวงพอพระพุทธโกศัยฯ เปนกิจกรรมภาคกลางวัน สวนกิจกรรมภาคกลางคืน ของงานวัด คือการจัดแสดงศิลปะการฟอนของภาคเหนือ การแสดงดนตรี การรองเพลงและ มหรสพอื่นๆ บนเวที
- รูปแบบงานบุญ เปนกิจกรรมสําคัญที่สอดคลองกับหลักทางทางพระพุทธศาสนา คือ เนนการจัดพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา และการจัดงานเปนชวงระยะเวลาของวันสําคัญ ทางพระพุทธศาสนา คือวันวิสาขบูชา กิจกรรมประกอบดวย การทําบุญตักบาตร การเทศน
มหาชาติ การสรงน้ําพระพุทธโกศัยฯ การหมผาพระพุทธโกศัย การสวดสรภัญญะ การจัด โตะหมูบูชาเครื่องสัตพรรณ ฯลฯ
- รูปแบบงานทั่วไป กิจกรรมที่จัดเสริมงานบุญและอนุรักษประเพณีวัฒนธรรม คือ การจัดนิทรรศการวันวิสาขบูชา การประกวดพระเครื่องเมืองแพรและบูชาเหรียญ การประกวดตีกลองปูจาของแตละอําเภอ การตีกลองสะบัดไชย การฟอนกลองอึดเมืองแพร
การประกวดเอาขวัญลูกแกวและการประกวดบรรยายธรรม
๒. ดานงบประมาณการจัดงาน พบวา มีผลกระทบในการจัดงานนมัสการพระพุทธ โกศัยฯ คอนขางมากทุกปเพราะไมมีงบประมาณที่ไดรับการจัดสรรสนับสนุนจากภาครัฐโดยตรง และมีภาครัฐที่สนับสนุนงบประมาณบางสวน คือ องคการบริหารสวนจังหวัด เทศบาลเมืองแพร
๙ Journal of Graduate Studies Review MCU Phrae Vol. 2 No. 2 (July–December 2016) และงบประมาณในการจัดงานทุกปมาจากเงินสะสมของวัดจํานวนหนึ่งและเงินบริจาคที่ไดรับ จากประชาชนทั่วไปเทานั้น สวนสํานักพระพุทธศาสนาจังหวัดแพร วัฒนธรรมจังหวัดแพรและ การทองเที่ยวจะเปนองคองคกรภาครัฐที่มีสวนรวมสนับสนุนในดานศาสนพิธีกระบวนการ ขั้นตอนของงาน การติดตอประสานงานหนังสือราชการทุกสวนงานและการประชาสัมพันธดาน การทองเที่ยว
๓. ดานกิจกรรม พบวา เปนกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาโดยเฉพาะศาสนพิธีนมัสการ พระพุทธโกศัย รอยพระพุทธบาท เจดียมิ่งเมือง การจัดนิทรรศการวันวิสาขบูชา และกิจกรรม ที่เนนวัฒนธรรมทองถิ่นเมืองแพร
๔. ดานการประชาสัมพันธ พบวา ไดรับความรวมมือจากองคกรในกลุมของ สื่อสารมวลชนในระดับหนึ่งอาจจะเปนเพราะระยะเวลาทําใหการประชาสัมพันธไมเปนไปตาม เปาประสงคของงานจากการสุมสัมภาษณแบบไมเปนทางการผูมารวมงานสวนใหญมารวมงาน นมัสการพระพุทธโกศัยฯนั้นมาตามประเพณีที่ยึดถือมาชานานของการจัดงานและอีกกลุมหนึ่ง มารวมงานเพราะเกิดจากการบอกกลาวตอเนื่องกันไป
๕. ดานระยะเวลา พบวา จากการจัดงานในแตละปเริ่มจากการจัดงาน ๓ วันตอมาเพิ่ม เปน ๕ วัน เปนระยะเวลาที่ยาวนานเกินไปจึงทําใหกิจกรรมตาง ๆ ที่จัดไดรับความสนใจ ไมมากเทาที่ควร อาจเปนเพราะวาสถานที่ตั้งของวัดอยูในใจกลางเมืองและแวดลอมไปดวย หนวยภาครัฐเกือบทั้งหมดและอยูในชวงเวลาราชการ ระยะเวลาที่เหมาะสมควรจัด ๓ วัน เปนระยะเวลาที่พอดี
๖. ดานการอํานวยความสะดวกทั่วไป พบวา สถานที่ของวัดคับแคบ สถานที่จอดรถ ไมเพียงพอ จึงทําใหการจัดกิจกรรมภาคกลางคืนไมเกาะกลุมในพื้นที่ของวัดทําใหขาดการ ตอเนื่องในการชมงาน เพราะมี ๒ เวที ทั้งพื้นที่ในวัดและสวนสุขภาพ สวนองคประกอบอื่น เชน มีการจัดอํานวยความสะดวกในบริเวณงาน
ผลการวิเคราะหขอมูลภาพรวมจากมากไปหานอยของผูตอบตอบแบบสอบถาม พบวา ระดับประเด็นความคิดเห็นของแบบสอบถามตอรูปแบบการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริ
ชัยมหาศากยมุนีวัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรใน ๖ ดาน ในภาพรวมทุกดานอยูใน ระดับมากมีคาเฉลี่ย (x=๓.๔๓)เมื่อพิจารณาเปนรายดาน พบวา ดานรูปแบบการจัดงาน มีคาเฉลี่ยมาก (x=๓.๗๙) รองลงมาคือดานงบประมาณ มีคาเฉลี่ย (x=๓.๗๔) และดานการ
๑๐ วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน มจร วิทยาเขตแพร ปที่ ๒ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม–ธันวาคม ๒๕๕๙) ประชาสัมพันธ มีคาเฉลี่ย (x=๓.๔๗) ดานกิจกรรมมีคาเฉลี่ย (x=๓.๓๗)และ ดานระยะเวลา ดานการใหบริการมีคาเฉลี่ย (x=๓.๑๒) สรุปผลการคาเฉลี่ยและคาความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ความคิดเห็นตอรูปแบบการจัดงานนมัสการพระพุทธโกศัยสิริชัยมหาศากยมุนีวัดพระบาท มิ่งเมืองวรวิหาร จังหวัดแพรใน ทั้ง ๖ ดาน คือ
๑. ดานรูปแบบการจัดงาน เมื่อพิจารณาโดยรวม พบวา มีความพึงพอใจอยูในระดับ มากคิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๘๙) เมื่อพิจารณาเปนรายขอพบวา ขอที่มีความพึงพอใจมาก เปนอันดับแรก คือลักษณะขบวนแหแสดงถึงศิลปะประเพณีและวัฒนธรรมทองถิ่นเหนือ คิด เปนคาเฉลี่ย (x=๔.๑๕) รองลงมา การจัดขบวนครั้งตอไปควรยิ่งใหญกวาเดิม คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๔.๐๙) อันดับสาม คือ รูปแบบการจัดงานและขบวนแหมีความเหมาะสม คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๙๔) อันดับสี่ ขบวนแหควรจัดประจําทุกปและจัดในเวลาชวงเย็นและการแสดง ศิลปวัฒนธรรมทองถิ่นของแตละชุมชนเหมาะสม คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๙๑)และอันดับสุดทาย คือ พิธีสรงน้ําพระพุทธโกศัย คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๘๗) ตามลําดับ
๒. ดานงบประมาณ เมื่อพิจารณาโดยรวม พบวา มีความคิดเห็นอยูในระดับมาก คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๗๔, S.D.=๐.๙๑) เมื่อพิจารณาเปนรายขอพบวา ขอที่มีความพึงพอใจ มากเปนอันดับแรกคือ งบประมาณในการจัดงานสวนใหญมาจากการบริจาคของคณะศรัทธา และประชาชนทั่วไปคิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๙๖) รองลงมาคือ การดําเนินโครงการของวัด ๘๐ เปนงบประมาณของวัดที่มีอยู คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๙๔) อันดับสามคือ การดําเนินโครงการ ของวัดไดรับการสนับสนุนงบประมาณจากหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน สํานักงานวัฒนธรรม จังหวัดแพร คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๗๗) ตามลําดับ
๓. ดานกิจกรรม เมื่อพิจารณาโดยรวม พบวา มีความคิดเห็นอยูในระดับมาก คิดเปน คาเฉลี่ย (x=๓.๓๗, S.D.=๐.๕) เมื่อพิจารณาเปนรายขอพบวา ขอที่มีความคิดเห็นมาก เปนอันดับแรก คือ ศาสนพิธีนมัสการพระพุทธโกศัยพระพุทธบาทมิ่งเมืองและพระเจดียมิ่งเมือง คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๘๑) รองลงมาคือการจัดริ้วขบวนแหของคณะศรัทธาพุทธศาสนิกชน คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๖๔) อันดับสาม คือ การจัดนิทรรศการวันวิสาขบูชาการแสดงการจัด โตะหมูบูชา(เครื่องสัตพรรณ) มีใหชมตลอดงานคิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๕๘) ตามลําดับ
๔. ดานประชาสัมพันธ เมื่อพิจารณาโดยรวม พบวา มีความคิดเห็นอยูในระดับมาก คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๔๗, S.D. =๑.๐๓) เมื่อพิจารณาเปนรายขอพบวา ขอที่มีความคิดเห็น
๑๑ Journal of Graduate Studies Review MCU Phrae Vol. 2 No. 2 (July–December 2016) มากเปนอันดับแรกคือ แผนพับใบปลิว คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๘๑) รองลงมา คือ รถแห
ประชาสัมพันธ คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๗๐) อันดับสาม คือ คือ สื่อโทรทัศน/เคเบิ้ล และสื่อ หนังสือพิม คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๖๘) ตามลําดับ
๕. ดานระยะเวลา เมื่อพิจารณาโดยรวม พบวา มีความคิดเห็นอยูในระดับมาก คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๑๒, S.D.=๐.๘๔) เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอที่มีความคิดเห็น มากเปนอันดับแรก คือ ระยะเวลาในการจัดงาน ๗ วันเหมาะสม คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๑๗)
รองงมาคือ ระยะเวลาในการจัดงาน ๓ วันเหมาะสมคิดเปนคาเฉลี่ย ( x=๓.๑๑) และระยะเวลาในการจัดงาน ๕ วันเหมาะสม คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๐๘) ตามลําดับ
๖. ดานการใหบริการ เมื่อพิจารณาโดยรวม พบวา มีความคิดเห็นอยูในระดับมาก คิด เปนคาเฉลี่ย (x=๓.๑๒) เมื่อพิจารณาเปนรายขอพบวา ขอที่มีความคิดเห็นมากเปนอันดับแรก คือ การดูแลความสงบเรียบรอยและความปลอดภัยในงานและบริเวณรอบนอกของการจัดงาน คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๓๔) รองลงมา คือ การควบคุมดูแลการจราจรตลอดงาน คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๒๖) อันดับสาม คือ การจัดใหมีการรักษาพยาบาล คิดเปนคาเฉลี่ย (x=๓.๒๑) ตามลําดับ
๑๒ วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน มจร วิทยาเขตแพร ปที่ ๒ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม–ธันวาคม ๒๕๕๙)
เอกสารอางอิง
กิติมา ปรีดีดิลก. ทฤษฎีบริหารองคกร. กรุงเทพฯ : ภาควิชาการบริหาร คณะศึกษาศาสตร
มหาวิทยาลัยศรี นครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, ๒๕๔๒.
คณะกรรมการจัดทําหนังสือ. หนังสือพระมหาโพธิวงศาจาริยานุสรณ. แพร : เมืองแพรการพิมพ
, ๒๕๕๕.
ถวัลยรัฐ วรเทพพุฒิพงษ. การกําหนดและวิเคราะหนโยบายสาธารณะ: ทฤษฎีและการ ประยุกตใช. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพเสมาธรรม, ๒๕๔๐.
เทพพนม เมืองแมนและสวิง สุวรรณ. พฤติกรรมองคการ. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, ๒๕๒๙.
ธงชัย สันติวงษ. การบริหารงานบุคคล. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพไทยวัฒนาพานิช, ๒๕๓๙.
บุญชม ศรีสะอาด. การวิจัยเบื้องตน. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพชมรมเด็ก, ๒๕๓๓.
สมพงษ เกษมสิน. การบริหารงานบุคคลแผนใหม. (พิมพครั้งที่ ๓) กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, ๒๕๒๖.
สมิต สัชฌุกร. การตอบรับและการบริการที่เปนเลิศ. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพสายธาร, ๒๕๔๖.
เสถียร เหลืองอราม. มนุษยสัมพันธในองคกร. กรุงเทพฯ : หางหุนสวน จํากัด คุณพิน อักษรกิจ, ๒๕๒๖.
เสรี ชัดแชม. แบบจําลอง. ม.ป.ท, ๒๕๓๘.
อุทัย หิรัญโต. หลักการบริหารงานบุคคล. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร, ๒๕๒๓.
