⌫
การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการจัดเนื้อหาสิ่งแวดล้อมในหลักสูตร การจัดการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมและปัญหาการจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม หมวดวิชาศึกษาทั่วไปของมหาวิทยาลัย เอกชนในเขตกรุงเทพมหานคร
ผลการศึกษาพบว่า
1. สภาพการจัดเนื้อหาสิ่งแวดล้อมในหลักสูตรที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม มีการกำหนดวัตถุประสงค์เพื่อให้
สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายของการศึกษาทั่วไป
2. สภาพการจัดการเรียนการสอนของอาจารย์ผู้สอน พบว่า (1) วิธีการจัดทำแผนการสอนโดยทำความเข้าใจ แผนการสอน กำหนดการสอน กระบวนการเรียนการสอนและศึกษาโครงการสอน มีการใช้แหล่งข้อมูลจากตำราวิชาการ ต่างๆ และวัตถุประสงค์ของการสอนเพื่อเน้นให้นักศึกษามีความตระหนักและมีทัศนคติที่ดีต่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม (2) แหล่งในการรวบรวมเนื้อหาคือหนังสือแบบเรียนและมีการใช้วิธีในการสอนโดยสอดแทรกความสัมพันธ์ของเนื้อหา และนำปัญหาสิ่งแวดล้อมในกรุงเทพมหานครมาประกอบในการสอน (3) หลักในการเลือกกิจกรรมให้สอดคล้องกับ จุดประสงค์ของบทเรียน ส่วนวิธีการจัดกิจกรรมให้นักศึกษาเป็นผู้ปฏิบัติกิจกรรมและวิธีการดำเนินกิจกรรมมีการบรรยาย โดยใช้สื่อประกอบและสอนโดยวิธีการบรรยาย (4) สื่อการสอนมีการผลิตขึ้นใช้เองเพื่อความสอดคล้องกับจุดประสงค์
และเนื้อหา (5) การวัดและประเมินผลเพื่อให้นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โดยใช้
ข้อสอบแบบเลือกตอบ (6) วิธีการส่งเสริมการจัดการเรียนการสอนอาจารย์ผู้สอนมีการจัดทำแผนการเรียน โครงการสอน ตารางสอนเพื่ออำนวยความสะดวกในการจัดการเรียนการสอน
3. สภาพการจัดกิจกรรมสิ่งแวดล้อมของอาจารย์ผู้สอนในภาพรวมอยู่ในระดับการปฏิบัติน้อยยกเว้น กิจกรรมการจัดตั้งชมรมอนุรักษ์หรืออาสาสมัครพัฒนาสิ่งแวดล้อมที่อยู่ในระดับการปฏิบัติปานกลาง
4. ปัญหาการจัดการเรียนการสอนของอาจารย์ผู้สอนในภาพรวมพบว่ามีปัญหาอยู่ในระดับปานกลาง ได้แก่
สถานที่ไม่เอื้ออำนวยในการจัดกิจกรรม ไม่ได้รับการส่งเสริมการจัดกิจกรรม
⌫
* อาจารย์ประจำสำนักวิชาศึกษาทั่วไป มหาวิทยาลัยศรีปทุม
⌫
5. เมื่อพิจารณาตัวแปรที่เกี่ยวกับขนาดของมหาวิทยาลัย คุณวุฒิและประสบการณ์ของอาจารย์ผู้สอนใน ภาพรวมไม่มีผลให้เกิดความแตกต่างเกี่ยวกับสภาพการจัดการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมและปัญหาการจัดการเรียน การสอน
6. ข้อเสนอแนะอาจารย์ผู้สอน ต้องการให้มีการประชุมอาจารย์ผู้ร่วมสอนก่อน การจัดทำแผนการสอน และการจัดเนื้อหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมก่อนเริ่มการสอน การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนมีปัญหาในเรื่องเวลาและมี
จำนวนนักศึกษามากและสถานที่ไม่เหมาะสมในการจัดกิจกรรม ควรมีการอบรมในการใช้สื่อที่ทันสมัย การวัดผล และประเมินผลการเรียนการสอนขาดมาตรฐานในการให้คะแนนเนื่องจากมีอาจารย์ผู้สอนหลายคน การส่งเสริมการจัด การเรียนการสอนในมหาวิทยาลัยควรมีสถานที่ในการจัดกิจกรรมที่เหมาะสมและสนับสนุนงบประมาณในการจัด กิจกรรม
The objectives of this research are to study the status of the contents of the environment in the curriculum, learning, teaching and activities, and also the problematical status of learning and teaching about the environment in the General Education Office of private universities in Bangkok.
The research findings were as follows:
1. The status of the content of the environment in the syllabus about the environment has the objective to support the purposes of the general education.
2. In the total, the status of teaching in the environment of the teachers shows that (1) the method of writing the lesson plans for teaching , teaching methodology, the principle of learning, teaching, and studying the course outline that uses the sources from many textbooks and the objectives of teaching that emphasize the students to have the realization and good attitude to preserve the environment. (2) The sources in collecting contents are books and textbooks and use the teaching method by inserting the relation of the contents and the problems of the environment in Bangkok to support the teaching. (3) The principle in selecting the activities should relate to the objectives of lessons, whereas the method of the activities gives the students to practice the activities and the method of the activities has the lecture by using the teaching aids to support and teaching by lecture.
(4) The teaching aids are produced to use by themselves to relate to the objectives and the contents.
(5) The measure and the evaluation for students have the knowledge and understand in preserving the environment by using the multiple choice exam papers. (6) The method of supporting of learning and teaching of the teachers is to write the lesson plan, the course outline and the schedule to accommodate in learning and teaching.
3. In the total, the status of activities in the environment of teachers is at the level of a little practice, except only when one activity is to build a preserving club or volunteers for developing the environment at the level of medium practice.
⌫
จากความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยในปัจจุบัน เข้าสู่ขั้นวิกฤติ
อย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน ไม่ว่าจะเป็นปัญหามลพิษ ปัญหาการหมดไปของทรัพยากรธรรมชาติและที่สำคัญ วิกฤติด้านสิ่งแวดล้อมส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของ มนุษย์โดยตรง ไม่ว่าจะเป็นผลกระทบต่อสุขภาพจาก การใช้สารเคมีทางการเกษตร ความเสื่อมโทรมของ ทรัพยากรดินและน้ำ ซึ่งปัญหาสิ่งแวดล้อม และ ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดขึ้นจาก การกระทำของมนุษย์ เป็นผลมาจากการขาดแคลน การถ่ายทอดความรู้และการให้ความสำคัญแก่คนในสังคม ถึงความสำคัญของทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งหลักสูตร การศึกษาถูกกำหนดจากส่วนกลางโดยไม่เปิดโอกาสให้
ชุมชนมีส่วนร่วมในการกำหนดเนื้อหา ทำให้ชุมชนขาด การมีส่วนร่วม และความรู้สึกถึงความเป็นเจ้าของ ทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น เนื้อหาวิชาที่เรียนมุ่ง ตอบสนองการเจริญเติบโตด้านวัตถุมากกว่าสร้างจิตสำนึก
4. In the total , the problems of teaching of the teachers show that there are problems at the medium level such as the place is not suitable for the activities. It does not support the activities.
5. In the total, when analyzing the factors about the sizes of universities, qualifications and the experiences of teachers, they don't have the effects in the differences about the status of learning and teaching, the activities and the problems of learning and teaching.
6. The advice from teachers is that they want to have a teachers' conference where they co- teach before writing lesson plans and the content about the environment before beginning to teach.
The activities of learning and teaching have problems about the times and the large numbers of the students, and the place is not suitable for the activities. There should be training in the usage of modern teaching materials. The measure and the evaluation of learning and teaching lack the standard in giving the marks because there are many teachers who teach the same course. The support of learning and teaching in the universities should have a place that is suitable for activities and also supports the budget in the activities.
ที่ถูกต้อง ทางแก้ไขและการป้องกันที่สำคัญที่สุดคือ การหันกลับมาแก้ที่ต้นตอของปัญหานั้นคือการให้การศึกษา แก่คนในสังคมอย่างทั่วถึงและให้ตระหนักถึงความเสียหาย ร้ายแรงที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
นอกจากนี้ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจฯฉบับที่ 9 ยังมีวัตถุประสงค์เพื่อวางรากฐานการพัฒนาประเทศใน ระยะยาวให้สามารถพึ่งตนเองได้อย่างรู้เท่าทันโลกด้วย การพัฒนาคุณภาพคน กระบวนการเรียนรู้และพัฒนา พื้นฐานความคิดอย่างเป็นวิทยาศาสตร์ ปฏิรูปการศึกษา สร้างระบบคุ้มครองความมั่นคงทางสังคมรวมทั้ง เสริมสร้างความเข้มแข็งและเครือข่ายชุมชนให้เกิด การเชื่อมโยงการพัฒนาชนบท และเมืองรวมทั้งมีการดูแล จัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน การพัฒนาที่ยั่งยืนจึงเน้นที่จะต้องเริ่มจากตนเอง โดยการ พัฒนาสิ่งแวดล้อมในบ้าน ชุมชนและสังคมโดยการให้
ความรู้ความเข้าใจ การป้องกันและแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดปัญญาความรอบรู้
⌫
การศึกษาเป็นตัวปัจจัยแสดงคุณภาพประชากร ต่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การศึกษาที่เป็นพลังมนุษย์
อีกปัจจัยหนึ่ง จึงเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อม ทั้งจากธรรมชาติไปสู่ความเสื่อมโทรมหรือจากความ เสื่อมโทรมสู่ธรรมชาติ ฉะนั้นเพื่อให้ผู้เรียนได้เกิดความ ตระหนักในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ
สามารถทำได้ด้วยการจัดการเรียนการสอนและจัดกิจกรรม ให้กับผู้เรียนโดยการสอนนั้นต้องให้ 1) ข้อมูลความรู้
เบื้องต้น 2) สอนให้เกิดความคิดรวบยอด 3) การวิเคราะห์
4) การนำไปใช้ 5) เจตคติ เมื่อผู้เรียนได้รับข้อมูล ความรู้
ที่ถูกต้อง จึงได้แสดงพฤติกรรมออกมา จะเห็นได้ว่า ความตระหนักในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากร ธรรมชาติสามารถเกิดขึ้นได้จากการสอน การให้ข้อมูล ความรู้ที่ถูกต้องและการฝึกให้ผู้เรียนได้ร่วมตัดสินใจ เพื่อแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมให้กับชุมชนและสังคม
สถาบันการศึกษาเอกชนเป็นสถาบันหนึ่งที่ผลิต คนเข้าสู่สังคม มีส่วนรับผิดชอบในการสร้างประชาชน ให้มีความสำนึกในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม ความสำนึก รับผิดชอบของประชาชนส่วนหนึ่งน่าจะเป็นผลมาจาก การจัดการเรียนการสอนของอาจารย์ในสถาบันการศึกษา ซึ่งการให้การศึกษาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมเป็นมาตรการ ที่สำคัญยิ่งแต่การแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมยังคงห่างไกล จากเป้าหมายที่ต้องการคือการเกิดจริยธรรมความตระหนัก และแก้ไขพฤติกรรมในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และ การปล่อยสารพิษสู่สิ่งแวดล้อมให้น้อยลง
จากเหตุผลดังกล่าว ผู้วิจัยจึงมีความสนใจที่ทำ การวิจัยเพื่อศึกษาการจัดการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม ของมหาวิทยาลัยเอกชนเขตกรุงเทพมหานคร
1. เพื่อศึกษาสภาพการจัดเนื้อหาสิ่งแวดล้อม ในหลักสูตรหมวดวิชาศึกษาทั่วไปของมหาวิทยาลัยเอกชน ในเขตกรุงเทพมหานคร
2. เพื่อศึกษาสภาพการจัดการเรียนการสอน วิชาทางด้านสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเอกชน
3. เพื่อศึกษาสภาพการจัดกิจกรรมที่เกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเอกชน
4. เพื่อศึกษาสภาพปัญหาการจัดการเรียน การสอนวิชาทางด้านสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเอกชน
1. สภาพในการจัดเนื้อหาสิ่งแวดล้อมใน หลักสูตรหมวดวิชาศึกษาทั่วไปของมหาวิทยาลัยเอกชน เขตกรุงเทพมหานครเป็นอย่างไร
2. สภาพการจัดการเรียนการสอนวิชาทาง ด้านสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเอกชนเป็นอย่างไร
3. สภาพการจัดกิจกรรมที่เกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อม ของมหาวิทยาลัยเอกชนเป็นอย่างไร
4. สภาพปัญหาการจัดการเรียนการสอนวิชา ทางด้านสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเอกชนมีปัญหา อะไรบ้าง
1. สภาพการจัดเนื้อหาสิ่งแวดล้อมใน หลักสูตร หมวดวิชาศึกษาทั่วไปของมหาวิทยาลัยเอกชนในเขต กรุงเทพมหานครแตกต่างกันตามขนาดของมหาวิทยาลัย 2. สภาพการจัดการเรียนการสอน วิชาทางด้าน สิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเอกชนแตกต่างกันตาม คุณวุฒิของผู้สอน ประสบการณ์และขนาดของมหาวิทยาลัย
⌫
3. สภาพการจัดกิจกรรมและสภาพปัญหา ของ การจัดการเรียนการสอนวิชาที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมของ มหาวิทยาลัยแตกต่างกันตามขนาดของมหาวิทยาลัย
การวิจัยในครั้งนี้ศึกษาเฉพาะมหาวิทยาลัย เอกชนในเขตกรุงเทพมหานครทั้งหมด 11 แห่งที่มี
การจัดการเรียนการสอนวิชาสิ่งแวดล้อมในหมวดวิชา การศึกษาทั่วไป โดยเลือกศึกษาเฉพาะอาจารย์ผู้สอน ในรายวิชาที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมเท่านั้น มีจำนวน 43 คน ซึ่งประกอบด้วยมหาวิทยาลัยดังต่อไปนี้
ตารางที่ 1 แสดงขนาดของมหาวิทยาลัย
ขนาดใหญ่
1. มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย 2. มหาวิทยาลัยกรุงเทพ 3. มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ 4. มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิต 5. มหาวิทยาลัยศรีปทุม
ขนาดกลาง
1. มหาวิทยาลัยสยาม 2. มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต 3. มหาวิทยาลัยรัตนบัณฑิต
ขนาดเล็ก
1. มหาวิทยาลัยเซ็นต์จอห์น 2. มหาวิทยาลัยเอเชียอาคเนย์
3. มหาวิทยาลัยเกริก
ตัวแปรที่ศึกษา ได้แก่ สภาพในการจัดการเรียน การสอนวิชาสิ่งแวดล้อมของหมวดวิชาศึกษาทั่วไป ของมหาวิทยาลัยเอกชนเขตกรุงเทพมหานครในด้าน ต่างๆดังนี้
ตัวแปรอิสระ ได้แก่ ประสบการณ์ในการสอน วุฒิการศึกษาของอาจารย์และขนาดของมหาวิทยาลัย
ตัวแปรตาม ได้แก่สภาพการจัดการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมและสภาพปัญหาการจัดการเรียนการสอน
⌫
1. ใช้เป็นส่วนหนึ่งของข้อมูลสำหรับอาจารย์ใน การสอนและการปรับปรุงการเรียนการสอนวิชาเกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพและบรรลุเป้าหมายที่
กำหนดไว้
2. ใช้เป็นส่วนหนึ่งของข้อมูลสำหรับหัวหน้า หมวดหรือหัวหน้าภาควิชา เพื่อนำไปปรับปรุงและ ส่งเสริม การจัดหลักสูตรกลุ่มวิชาสิ่งแวดล้อมในส่วน ที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในมหาวิทยาลัยให้มีประสิทธิภาพ ยิ่งขึ้น
3. ใช้เป็นส่วนหนึ่งของข้อมูลสำหรับผู้บริหาร สถานศึกษาในการปรับปรุงการจัดการเรียนการสอน เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม
4. ใ ช ้ เ ป ็ น ส ่ ว น ห น ึ ่ ง ข อ ง ข ้ อ ม ู ล ส ำ ห ร ั บ คณะกรรมการสมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่ง ประเทศไทยในการจัดสัมมนาฝึกอบรมอาจารย์ผู้สอน วิชาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
5. ใ ช ้ เ ป ็ น ส ่ ว น ห น ึ ่ ง ข อ ง ข ้ อ ม ู ล ส ำ ห ร ั บ คณะกรรมการสมาคมอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทย กระทรวงศึกษาธิการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการ ปรับปรุง พัฒนางานด้านการเรียนการสอนเกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
⌫
6. ใช้เป็นส่วนหนึ่งของข้อมูลในการวิจัยใน เรื่องที่เกี่ยวข้องในโอกาสต่อไป
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้คือเอกสารคู่มือ หลักสูตรของมหาวิทยาลัยเอกชนในเขตกรุงเทพมหานคร โดยรวบรวมข้อมูลเป็นเชิงพรรณนาและเป็นแบบสอบถาม (Questionnaire) การประมวลผลข้อมูลโดยใช้โปรแกรม สำเร็จรูป SPSS สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล คือ การแจกแจงหาค่าความถี่และหาค่าร้อยละ สถิติทดสอบ t วิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว
1. ด้านเนื้อหาในหลักสูตรของหมวดวิชา การศึกษาทั่วไป
จากการศึกษาจากเอกสารและคู่มือของหลักสูตร ในแต่ละมหาวิทยาลัย พบว่ามหาวิทยาลัยเอกชนใน เขตกรุงเทพมหานครมีการรวบรวมเนื้อหาที่เกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อมที่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมพื้นฐาน และระบบนิเวศรวมทั้งปัญหาสิ่งแวดล้อมต่างๆ นอกจากนี้
ยังให้ความสำคัญเกี่ยวกับการใช้ทรัพยากรธรรมชาติและ การอนุรักษ์
2. สถานภาพทั่วไปของอาจารย์ผู้สอน พบว่าอาจารย์ผู้สอนเกี่ยวกับรายวิชาสิ่งแวดล้อม ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงมีอายุมากกว่า 45 ปี สำเร็จ การศึกษาในระดับปริญญาโททางด้านวิชาวิทยาศาสตร์และ การสอนวิทยาศาสตร์ ซึ่งมีประสบการณ์ในการสอน เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมต่ำกว่า 5 ปีและรับผิดชอบในการ สอนรายวิชามนุษย์กับสิ่งแวดล้อม อาจารย์ผู้สอนส่วนใหญ่
ไม่ได้เป็นที่ปรึกษากิจกรรมสิ่งแวดล้อม แต่เคยมีการ ศึกษาเพิ่มเติมด้านสิ่งแวดล้อมจากการเข้ารับการอบรม ในกลุ่มมหาวิทยาลัยของรัฐ ซึ่งสามารถนำความรู้ที่ได้จาก
การอบรมมาใช้ประโยชน์ในการจัดการเรียนการสอน สิ่งแวดล้อม นอกจากนี้อาจารย์ผู้สอนส่วนใหญ่มีความรู้
พื้นฐานเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมค่อนข้างมากและในการสอน แต่ละครั้งมีการจัดจำนวนนักศึกษาเข้าเรียนในแต่ละ ห้องเรียนอยู่ระหว่าง 46-100 คน
3. การจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับ สิ่งแวดล้อม ของอาจารย์ผู้สอน
3.1 การจัดทำแผนการสอน พบว่าอาจารย์
ผู้สอนให้ความสำคัญต่อวิธีการจัดทำแผนการสอน เกี่ยวกับวิชาสิ่งแวดล้อมมากกว่าการจัดหาข้อมูลเพื่อ ทำแผนและการกำหนดวัตถุประสงค์ สำหรับแหล่งข้อมูล เพื่อการจัดทำแผนการสอนที่อาจารย์ผู้สอนใช้มากที่สุด ได้แก่การใช้ตำราวิชาการและการค้นคว้าจากสื่ออิเล็กทรอนิกส์
3.2 การจัดเนื้อหาวิชา พบว่าอาจารย์ผู้สอน ให้ความสำคัญกับวิธีการสอนวิชาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม มากที่สุด ให้ความสำคัญเกี่ยวกับแหล่งข้อมูลที่จะใช้
ในการรวบรวมเนื้อหา การนำเนื้อหามาใช้สอนและการนำ เนื้อหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในกรุงเทพมหานครมาประกอบ การสอนอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาในรายละเอียด พบว่าผู้สอนส่วนใหญ่รวบรวมเนื้อหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม จากสื่อโทรทัศน์ วิทยุ หนังสือสิ่งพิมพ์ต่างๆ สื่ออิเล็ก ทรอนิกส์โดยเฉพาะแบบเรียนเป็นแหล่งรวบรวมเนื้อหา ที่ผู้สอนใช้มากที่สุด
3.3 กิจกรรมการเรียนการสอน พบว่า อาจารย์ผู้สอน ให้ความสำคัญเรื่องหลักในการเลือก กิจกรรมการเรียนการสอนมากที่สุด ให้ความสำคัญกับ วิธีการจัดกิจกรรมและวิธีการดำเนินกิจกรรมอยู่ใน ระดับมาก อาจารย์ผู้สอนส่วนใหญ่มีหลักในการเลือก กิจกรรมคือต้องเป็นกิจกรรมที่สอดคล้องกับจุดประสงค์
ของการเรียน เนื้อหาวิชาความเหมาะสมกับวัยและ ความสามารถของผู้เรียนและต้องเป็นกิจกรรมที่ทำให้
นักศึกษาเกิดความตระหนักในสิ่งแวดล้อมอยู่ในระดับ
⌫
มากที่สุด ส่วนกิจกรรมที่หลากหลายเร้าความสนใจผู้เรียน ยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลางวิเคราะห์ปัญหาและเป็นกิจกรรม ที่สามารถนำไปเป็นแนวทางในการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม นั้นอยู่ในระดับมาก ส่วนวิธีการจัดกิจกรรมนั้น อาจารย์
ผู้สอนจะเน้นให้นักศึกษาเป็นผู้ปฏิบัติกิจกรรมมากที่สุด อาจารย์มักจะใช้วิธีการดำเนินกิจกรรมเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม โดยบรรยายประกอบสื่อและสอนโดยใช้วิธีการบรรยาย มากที่สุด
3.4 สื่อการสอน พบว่าอาจารย์ผู้สอน จะเลือกสื่อการสอนที่มีคุณลักษณะที่จะต้องขยาย ความรู้ความเข้าใจในเนื้อหา เร้าความสนใจและจูงใจ ให้นักศึกษาสนใจและเรียนรู้บทเรียนได้ง่ายขึ้น เป็นสื่อ การสอนที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์และเนื้อหาเหมาะสม กับอายุ สติปัญญาและประสบการณ์ของนักศึกษา ซึ่งส่วนใหญ่อาจารย์ผู้สอนจะผลิตสื่อขึ้นใช้เอง
3.5 การประเมิน พบว่าอาจารย์ผู้สอน ประเมินผลการเรียนในเรื่องความรู้ความเข้าใจและความ ตระหนักในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมมากที่สุด ใช้ข้อสอบ แบบปรนัยมากที่สุดและการสัมภาษณ์รายบุคคลเป็น เครื่องมือในการวัดผลน้อยที่สุด การวัดผลและประเมินผล นั้นอาจารย์ผู้สอนส่วนใหญ่ประเมินผลเพื่อตัดสิน ผลการเรียน เพื่อประเมินผลสัมฤทธิ์รายจุดประสงค์
และเพื่อปรับปรุงการสอนให้ดีขึ้น
3.6 ด้านการส่งเสริม จากการศึกษาพบว่า มหาวิทยาลัยเอกชนในเขตกรุงเทพมหานครให้ความสำคัญ เกี่ยวกับการจัดสภาพแวดล้อมต่างๆ ของมหาวิทยาลัย ให้เหมาะสม จัดทำแผนการเรียน โครงการสอนและ ตารางสอนเพื่ออำนวยความสะดวกในระดับมาก ส่วนเรื่องการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการในการใช้วิธีสอน ที่หลากหลาย การประชุมเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การจัดการดูงานและการจัดนิเทศภายในให้แก่อาจารย์
ผู้สอน อยู่ในระดับน้อย
4. สภาพการจัดกิจกรรมสิ่งแวดล้อมของนักศึกษา ตามการปฏิบัติของอาจารย์ผู้สอนในมหาวิทยาลัยเอกชน ในเขตกรุงเทพมหานคร
จากการศึกษาพบว่ากิจกรรมรณรงค์ให้ นักศึกษา ปลูกต้นไม้มีระดับของการจัดกิจกรรมอยู่ในระดับน้อย ทั้งการปลูกต้นไม้เนื่องในวันสำคัญ การร่วมปลูกต้นไม้ใน สถานที่สำคัญนอกมหาวิทยาลัย การร่วมปลูกและดูแล ต้นไม้ในบริเวณมหาวิทยาลัย กิจกรรมการรณรงค์
ให้นักศึกษามีส่วนร่วมในการดูแลรักษาความสะอาด และพัฒนาสิ่งแวดล้อมมีระดับของการจัดอยู่ในระดับน้อย เมื่อพิจารณาถึงกิจกรรมย่อยๆ พบว่ากิจกรรมร่วมพัฒนา บริเวณมหาวิทยาลัยในโอกาสต่างๆ กิจกรรมร่วมรักษา ความสะอาดและพัฒนาสถานที่สาธารณะมีระดับของ การจัดอยู่ในระดับน้อย มีเพียงกิจกรรมเดียวที่มีระดับ ของการจัดอยู่ในระดับปานกลางคือ การดูแลรักษาความ สะอาดและสิ่งแวดล้อมภายในบ้านของตนเอง ด้านกิจกรรม จัดนิทรรศการเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมจากการศึกษากิจกรรม นี้ระดับของการจัดอยู่ในระดับน้อยเช่นกัน โดยกิจกรรม ย่อยที่มีระดับของการจัดปานกลางได้แก่ คุณค่าของน้ำ และการอนุรักษ์แหล่งน้ำ คุณค่าของต้นไม้และสัตว์ป่า มลพิษของอากาศและเสียง มลพิษจากอาหารและสารเคมี
การประหยัดพลังงาน ความสะอาดและการกำจัดขยะ ที่ถูกต้อง ส่วนนิทรรศการสิ่งเสพติดให้โทษ การทรุดตัว ของแผ่นดิน การจารจร ชุมชนแออัด สุขภาพอนามัย โบราณสถาน ศิลปะ และวัฒนธรรม มีการจัดอยู่ใน ระดับน้อย กิจกรรมด้านการประกวดคำขวัญและ การตอบปัญหามีการจัดอยู่ในระดับน้อยทั้งการประกวด ภายในมหาวิทยาลัยและการร่วมประกวดกับมหาวิทยาลัยอื่น ด้านกิจกรรมชมรมเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมมีระดับการจัดอยู่
ในระดับปานกลาง ในทุกๆ กิจกรรมทั้งการกระตุ้นให้
นักศึกษาทุกคนที่เข้าร่วมกิจกรรม การมีอาจารย์
รับผิดชอบโดยตรง การดำเนินกิจกรรมชมรม และ การติดตามผลและประเมินผลเพื่อปรับปรุง ด้านกิจกรรม
⌫
การส่งเสริมให้นักศึกษาได้ร่วมศึกษาค้นคว้าเพื่อพัฒนา ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อมมีระดับปฏิบัติอยู่ในระดับน้อย ในทุกๆ กิจกรรมย่อยเช่น การเชิญวิทยากรมาบรรยาย การส่งนักศึกษาไปฟังบรรยายนอกสถานที่ การจัด อภิปรายโต้วาที การจัดทำจดหมายข่าวเพื่อเผยแพร่
ความรู้ การจัดประกวดโครงงานเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม และจัดนักศึกษาให้เข้าร่วมกิจกรรมค่ายสิ่งแวดล้อม กิจกรรมย่อยที่มีการจัดมากกว่ากิจกรรมอื่นๆ คือ กิจกรรมฉายวีดีทัศน์ สไลด์หรือการแสดงต่างๆ ซึ่งมี
ระดับการจัดอยู่ในระดับปานกลาง ด้านการจัดป้ายนิเทศ เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมมีระดับในการจัดกิจกรรมอยู่ใน ระดับน้อย ในทุกกิจกรรมย่อยซึ่งกิจกรรมย่อย ประกอบด้วย คุณค่าของน้ำและการอนุรักษ์แหล่งน้ำ การแยกและการกำจัดขยะที่ถูกต้อง การรักษาความสะอาด ของบริเวณมหาวิทยาลัย การประหยัดพลังงาน มลพิษ ทางอากาศและเสียง มลพิษทางอาหารและสารเคมี
และสิ่งเสพติดให้โทษ สำหรับด้านเนื้อหาในการเชิญ วิทยากรมาให้ความรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในหัวเรื่อง เกี่ยวกับปัญหาสิ่งแวดล้อม การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และการดัดแปลงเศษวัสดุมาใช้ประโยชน์มีระดับ การจัดอยู่ในระดับน้อยส่วนหัวข้อการอภิปราย/โต้วาที
เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม มีระดับในการจัดอยู่ในระดับน้อย ในทุกกิจกรรมย่อยได้แก่ การรณรงค์เรื่องการแยกขยะ การใช้ทรัพยากรน้ำอย่างประหยัด การประหยัดพลังงาน มลพิษทางอากาศ น้ำ เสียง อาหาร/สารเคมีและคุณค่า ของต้นไม้และสัตว์ป่า
5. ปัญหาการจัดการเรียนการสอน สิ่งแวดล้อม ตามการรู้ของอาจารย์ผู้สอนในมหาวิทยาลัยเอกชน ในเขตกรุงเทพมหานคร
จากการศึกษาถึงปัญหาการจัดการเรียนการสอน สิ่งแวดล้อมทางด้านการนำหลักสูตรมาใช้ การกำหนด เนื้อหาในหลักสูตร ส่วนปัญหาการจัดการเรียนการสอน
สิ่งแวดล้อมในห้องเรียนคือ วิธีการสอน การจัดกิจกรรม การเรียนการสอน การส่งเสริมการจัดกิจกรรมการเรียน การสอน การส่งเสริมวิธีสอน นอกจากนี้ปัญหาการใช้สื่อ การเรียนการสอน ปัญหาการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร ปัญหาด้านการวัดผลและประเมินผลการเรียนการสอน ปัญหาด้านปัจจัยที่เอื้ออำนวยต่อการเรียนการสอน
5.1 ปัญหาการใช้หลักสูตร พบว่าปัญหา การจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมของ อาจารย์ผู้สอนในด้านปัญหาการใช้หลักสูตรอยู่ในระดับ ปัญหาน้อย เมื่อพิจารณาปัญหาเป็นรายข้อ พบว่าสิ่งที่
อาจารย์ผู้สอนเห็นว่าเป็นปัญหามากที่สุดคือขาดการนิเทศ จากศึกษานิเทศก์และไม่มีการนิเทศภายในมหาวิทยาลัย จึงทำให้เกิดปัญหาการนำหลักสูตรสิ่งแวดล้อมไปใช้
ซึ่งมีผลต่อเนื้อหาวิชาที่กำหนดในหลักสูตรไม่สอดคล้อง กับความสนใจของนักศึกษาและบางเนื้อหาวิชาขาด ความสมบูรณ์เป็นภาระแก่ผู้สอนในการค้นคว้าเพิ่มเติม
5.2 ปัญหาการใช้วิธีสอน พบว่าปัญหา การจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในห้องเรียน ด้านปัญหาในการใช้วิธีสอนของอาจารย์ผู้สอนอยู่ในระดับ ปัญหาน้อย เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อ พบว่าปัญหาที่
อาจารย์ผู้สอนพบมากที่สุดคือไม่สามารถสอนโดย การนำนักศึกษาออกไปศึกษานอกสถานที่ได้เพราะมี
ข้อจำกัดเรื่องงบประมาณและการสน ับสนุนจาก ผู้เกี่ยวข้อง ซึ่งในแต่ละมหาวิทยาลัยไม่มีตัวอย่างของจริง เพื่อนำมาใช้ประกอบในการสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้อาจารย์ผู้สอนยังขาดความสามารถในการกระตุ้น ให้นักศึกษาคิดอย่างวิจารณ์หรือทำกิจกรรมกลุ่มได้
5.3 ปัญหาในการจัดกิจกรรมการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อม พบว่าปัญหาการจัดการเรียน การสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในห้องเรียน ทางด้าน ปัญหาในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม ของอาจารย์ผู้สอนมีปัญหาอยู่ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อพบว่าปัญหาที่อาจารย์ผู้สอน
⌫
พบมากที่สุดคือสถานที่ไม่เอื้ออำนวยในการจัดกิจกรรม การเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้อาจารย์ผู้สอน ไม่มีเวลาในการจัดกิจกรรมเพราะมีงานที่ต้องรับผิดชอบ 5.4 ปัญหาที่ผู้บริหารไม่ส่งเสริมการจัด กิจกรรมการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม พบว่าปัญหา การจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในห้องเรียน ทางด้านปัญหาที่ผู้บริหารไม่ส่งเสริมการจัดกิจกรรม การเรียนการสอน สิ่งแวดล้อมของอาจารย์ผู้สอนมีปัญหา อยู่ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อ พบว่า ปัญหาที่มีมากที่สุดคือขาดการประสานงานการนิเทศจาก มหาวิทยาลัย หรือกลุ่มมหาวิทยาลัยในการจัดกิจกรรม การเรียนการสอน นอกจากนี้ผู้บริหารไม่อนุญาตผู้สอน จัดกิจกรรมการเรียนการสอนทั้งภายในและภายนอก มหาวิทยาลัย
5.5 ปัญหาที่ผู้บริหารไม่ส่งเสริมการใช้
วิธีสอน พบว่าปัญหาอันเนื่องมาจากผู้บริหารไม่ส่งเสริม การใช้วิธีสอนของอาจารย์ผู้สอนมีปัญหาอยู่ในระดับ ปานกลาง เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อพบว่าปัญหาที่มี
มากที่สุด คือผู้บริหารไม่อนุญาตให้ผู้สอนไปสังเกต การสอนสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยอื่นและไม่จัดนิเทศ ภายในให้แก่ผู้สอน
5.6 ปัญหาการใช้สื่อการเรียนการสอน พบว่าปัญหาการใช้สื่อการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมของ อาจารย์ผู้สอนมีปัญหาอยู่ในระดับน้อย เมื่อพิจารณาเป็น รายข้อพบว่าปัญหาที่มีมากที่สุดคือสื่อการสอนมีจำกัด และไม่เพียงพอกับความต้องการ ขาดแคลนงบประมาณ ในการจัดซื้อและจัดทำสื่อ สื่อการสอนที่มีไม่ทันสมัย และขาดความรู้ในการผลิตสื่อขึ้นใช้เอง
5.7 ปัญหาการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร พบว่าในการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตรของอาจารย์ผู้สอน มีปัญหาอยู่ในระดับน้อย เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อ พบว่า ปัญหาที่มีมากที่สุดคือเวลาในการจัดกิจกรรมการเรียน
การสอนในห้องเรียนไม่เพียงพอที่จะจัดกิจกรรมเสริม หลักสูตร งบประมาณสำหรับการจัดกิจกรรมเสริม หลักสูตรมีไม่เพียงพอ สภาพของมหาวิทยาลัยไม่เอื้อ อำนวยในการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตรสิ่งแวดล้อม ขาดความร่วมมือจากบุคลากรในมหาวิทยาลัย ผู้บริหาร ไม่เห็นความสำคัญในการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร และนักศึกษาไม่ให้ความร่วมมือในการจัดกิจกรรมเสริม หลักสูตร
5.8 ปัญหาการวัดผลและประเมินผล การเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม พบว่าปัญหาการวัดผล และประเมินผลการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมของ อาจารย์ผู้สอนมีปัญหาอยู่ในระดับน้อย เมื่อพิจารณา เป็นรายข้อพบว่าปัญหาที่มีมากที่สุดคือ การวัดและ ประเมินผล พัฒนาการด้านพฤติกรรมของนักศึกษา อย่างต่อเนื่องและทั่วถึงได้ยาก เพราะมีเวลาจำกัด ขาดความร่วมมือจากนักศึกษาในการสังเกตพฤติกรรม ของเพื่อนนักศึกษา ขาดบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถ ในด้านการวัดและประเมินผลทางด้านสิ่งแวดล้อม ฝ่ายวิชาการขาดบุคลากรในด้านการวิเคราะห์ข้อสอบ และการวัดและประเมินผลโดยการสังเกต
5.9 ปัญหาปัจจัยที่เอื้ออำนวยต่อการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อม จากการศึกษาปัญหาปัจจัยที่
เอื้ออำนวยต่อการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมของอาจารย์
ผู้สอนมีปัญหาอยู่ในระดับน้อย เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อ พบว่าปัญหาที่มีมากที่สุดคืองบประมาณในการสนับสนุน กิจกรรมด้านทัศนศึกษาและดูงานมีจำนวนจำกัด ไม่สนับสนุนโครงการต่างๆ เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมของ ผู้สอนและนักศึกษา การให้คำแนะนำและข้อเสนอต่างๆ กับผู้สอนเกี่ยวกับปัญหาในเรื่องการจัดการเรียนการสอน สิ่งแวดล้อมไม่ชัดเจน
⌫
6. การเปรียบเทียบสภาพการจัดการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยจำแนกตามขนาด ของมหาวิทยาลัย
6.1 การเปรียบเทียบสภาพการจัดการเรียน การสอน สิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยจำแนกตามขนาด ของมหาวิทยาลัย สภาพการจัดการเรียนการสอน สิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยทั้ง 3 ขนาดมีสภาพการจัด การเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมของอาจารย์ผู้สอนใน มหาวิทยาลัยไม่แตกต่างกันทางสถิติ การวัดและประเมิน ผลการเรียนสิ่งแวดล้อม การใช้วิธีวัดและประเมินผล ไม่แตกต่างกันทางสถิติระหว่างขนาดของมหาวิทยาลัย
6.2 การเปรียบเทียบสภาพการจัดกิจกรรม สอนสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยจำแนกตามขนาด ของมหาวิทยาลัย พบว่าสภาพการจัดกิจกรรมสอน สิ่งแวดล้อมไม่แตกต่างกันทางสถิติระหว่างขนาดของ มหาวิทยาลัย เมื่อพิจารณาในรายละเอียด พบว่ากิจกรรม ย่อยทั้งหมด 10 กิจกรรม ได้แก่การรณรงค์ให้นักศึกษา ปลูกต้นไม้เพื่อสร้างสรรค์สิ่งแวดล้อม การรณรงค์ให้
นักศึกษามีส่วนร่วมในการดูแลรักษาความสะอาดและ พัฒนาสิ่งแวดล้อม การมีส่วนร่วมในการจัดนิทรรศการ เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมของนักศึกษา การจัดให้นักศึกษา ได้ไปศึกษาสถานที่ที่ให้ความรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม การจัดให้นักศึกษาร่วมประกวดคำขวัญ ตอบปัญหาหรือ เรียงความเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม การดำเนินการจัดตั้ง ชมรมอนุรักษ์หรืออาสาสมัครพัฒนาสิ่งแวดล้อมใน มหาวิทยาลัย วิธีการเปิดโอกาสให้นักศึกษาได้ร่วมศึกษา ค้นคว้าเพื่อพัฒนาความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม การให้นักศึกษา จัดป้ายนิเทศเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม การเชิญวิทยากรมาให้
ความรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม การจัดให้มีการอภิปราย/
โต้วาทีเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมไม่แตกต่างกันทางสถิติ
ระหว่างขนาดของมหาวิทยาลัย
6.3 การเปรียบเทียบปัญหาการจัดการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยจำแนก ตามขนาด ของมหาวิทยาลัย พบว่าสภาพปัญหาการจัดการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อมไม่แตกต่างกันทางสถิติระหว่าง ขนาดของมหาวิทยาลัย เมื่อพิจารณาในรายละเอียด พบว่าสภาพปัญหาที่แตกต่างกันทางสถิติอย่างมีนัยสำคัญ ที่ระดับนัยสำคัญ 0.05 คือปัญหาในด้านสื่อการเรียน การสอน
7. การเปรียบเทียบสภาพการจัดการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อมระหว่างคุณวุฒิของผู้สอน
7.1 การเปรียบเทียบสภาพการจัดการเรียน การสอนสิ่งแวดล้อมของอาจารย์ที่มีคุณวุฒิต่างกันของ ผู้สอน พบว่าสภาพการจัดการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม ของอาจารย์ที่มีคุณวุฒิต่างกัน เมื่อพิจารณากิจกรรมย่อย พบว่าสภาพการจัดการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมของ อาจารย์ผู้สอนจะแตกต่างกันทางสถิติอย่างมีนัยสำคัญ ที่ระดับ 0.05 คือการนำเนื้อหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมใน กรุงเทพมหานครมาประกอบการสอน การวัดและ ประเมินผลการเรียนสิ่งแวดล้อม การใช้วิธีวัดและ ประเมินผล การวัดและประเมินผลของนักศึกษาสามารถ นำไปใช้ประโยชน์และผู้บริหารมหาวิทยาลัยใช้วิธีการ ส่งเสริมการจัดการเรียนการสอนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ของผู้สอน ไม่แตกต่างกันทางสถิติระหว่างคุณวุฒิของ อาจารย์ผู้สอน
7.2 การเปรียบเทียบสภาพการจัดกิจกรรม การสอนสิ่งแวดล้อมของนักศึกษาระหว่างคุณวุฒิผู้สอน พบว่าสภาพการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อม ไม่แตกต่างกันทางสถิติระหว่างคุณวุฒิผู้สอน เมื่อพิจารณา กิจกรรมย่อยทั้ง 10 กิจกรรม พบว่า กิจกรรมย่อย ทุกกิจกรรมไม่แตกต่างกันทางสถิติระหว่างคุณวุฒิของ อาจารย์ผู้สอน
