اﻟﺘﻜﻨﻮﻟﻮﺟﻴﺎ اﻟﺠﺰﻳﺌﻴﺔ اﻟﺠﻨﺎﺋﻴﺔ

ﺔﻴﺌﻳﺰﺠﻟا ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا ﺔﻴﺋﺎﻨﺠﻟا

/ تﺎﺒﻟﺎﻄﻟا داﺪﻋا

ﻲﻜﻟﺎﻤﻟا ﻢﻴﻫاﺮﺑا ﺮﻴﺒﻋ- ﻲﻜﻟﺎﻤﻟا ﺪﻤﺣا قاﻮﺷا ﻲﻜﻟﺎﻤﻟا ﺪﺟﺎﻣ ىورا- ﻲﻧاﺮﻫﺰﻟا ﻪﻴﺟو هرﻮﻧ ﻲﻜﻟﺎﻤﻟا يﺮﻤﻋ ﺔﻠﻴﻤﺟ -ﻲﻜﻟﺎﻤﻟا يﺮﻤﻋ ﻪﻤﻃﺎﻓ

ﻲﻜﻟﺎﻤﻟا لدﺎﻋ هﺰﻳﺎﻓ

/ةذﺎﺘﺳﻻا

ﻲﺗﺎﺒﻨﻟا ﺔﻤﻌﻧ

ﻲﻠﻤﻋ ﻪﻳﻮﻴﺣ ﺔﻴﻨﻘﺗ

..تﺎﻳﻮﺘﺤﻤﻟا سﺮﻬﻓ

١ ﺎﻬﺗﺎﻘﻴﺒﻄﺗو ﺔﻳﻮﻴﺤﻟا ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا ٢ ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ ﻲﻓDNAلا ٣ ﺔﻴﺛارﻮﻟا ﺔﻤﺼﺒﻟا دﺎﺠﻳﻹ تﺎﻴﻨﻘﺘﻟا زﺮﺑا ٤ ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ عاﻮﻧا ٦ تﺎﻨﻴﻌﻟا ﺔﻣﻼﺳ ﻰﻠﻋ ظﺎﻔﺤﻠﻟ ﺔﻳزاﺮﺘﺣا ﺮﻴﺑاﺪﺗ ٧ ةدﺎﻤﻟا ﺎﻬﻴﻓ ﺪﺟاﻮﺘﺗ ﻲﺘﻟا ﻊﻗاﻮﻤﻟا و تﺎﻨﻴﻌﻟا ﻊﻤﺟ ﻢﻘﻃا ٨ يﺮﺤﺘﻟا و ﻖﻴﻘﺤﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ و ﻲﺋﺎﻨﺠﻟا ﻞﻴﻠﺤﺘﻟا تﺎﻣﺪﺧ ٩ ﺮﺒﺘﺨﻤﻟا ﻰﻟا ﺎﻬﻤﻳﺪﻘﺗ و ﺎﻬﻨﻳﺰﺨﺗو ﺔﻟدﻻا ﻞﻘﻧ ١٠ ﺔﻟدﻻا ﻞﻴﻠﺤﺗ ١٢ ﻢﺋاﺮﺠﻟا تﺎﺒﺛا و فﺎﺸﺘﻛا ﻲﻫ مﺪﻟا ﻊﻘﺑ رود ١٤ ﺔﻳﻮﻣﺪﻟا ﻊﻘﺒﻟا ﻒﺸﻛ

ﺔﻳﻮﻴﺤﻟا ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا

ت ا Biotechnologies ا ا

وا ت ا ه ل ا ف ا ت ا

. ا ضا ا

ً ، ء ا ة ا ىأ

. ا و ءا ا ، ار ا

ت ا ت ما ا يا

-ت - د ت ) ا ت ا ا . ا و ا ي ا و ي ا ى ا (ت ا ذو ً د ا و ً ارز و ً ةد ا ا

. ار ا و ا

ﺔﻳﻮﻴﺤﻟا ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا تﺎﻘﻴﺒﻄﺗ

: Gene therapy ا ج اا ما ا ار ا ضا ا يا

ت ا و ا ا

ة ء ا عرز ا ا ، ا

ً ا ار ا ى ا ما

. وا ع نا

ا و ا ت ا ا

: ا

ا ا ا DNA تا ا

ا م ا

جاو ا ت ا ، ار ا

ل ا ضا ا إ

. د ا

م ا ار ا ا ا ا و

، ا د ا ةر ث ا 1984

ت ا ف ا ا ا ت ا

ف ا و ادإ ا تداو ا ا

. ا

و DNA ل و ، ار ا ا

؟ ا ا ا و ا ت ا م

1

DNA

2

ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ ﻲﻓ

ـﻟا

ي ا يو ا ا و Deoxyribonucleic Acid ر ا DNA و ، ا اد و ، موز و ا ةد ا

DNA يو ا ا ة ا ، ا ت ار ا ت ا

تز و ، ، ا ا ا ء ص ا ً ا

ت ف ا ا ا ا ا

دا إ و ا ا و، ار ا ا جا ا ا ا

. ت ة

ف ةاد ف ا ن ا DNA لا ف ا

ر ا ي ا ر و ا وا 1984 م ا ا ا

ا ف ً يو ا ا ت ةد ا ط ا

او ، ا و ً ا ار ا ا وا يو ا ا ار ا ا ر ذو ، ادإ و ا

. ا ح ا

ًاء ة ا ا او ار ا ا جا ا نا إ ةر ا ر

ا ا ً و و ، و ا ح ت

. ةد ا DNA يو ا ا ت ار ا ا أ . ا ح ا ا ر ا ل

، ة ا ،م ا ، ب ا ، ا ت ا ه و

. ا .. ا ، ي ا ق ا ، ا ، ن ا ،م ا ، ي ا ا د ا ما ا ا ا م ا تار ا و ا ا ًا ًاد نا ً DNA ل ا . ا ا ا و ا د ا ب ا

ً د ا ى إ د ا ة او سأر ة نا . ا اد ً و ن ا از ذو ا ا ر ا د ا و

د ت ما ا و و DNA ةد جا ا

. ار ا ا

ﺔﻴﺛارﻮﻟا ﺔﻤﺼﺒﻟا دﺎﺠﻳﺈﻟ تﺎﻴﻨﻘﺘﻟا زﺮﺑا

3

ﺰﻳﺮﻤﻴﻟﻮﺑ ﻢﻳﺰﻧﻷ ﻲﻠﺴﻠﺴﺘﻟا ﻞﻋﺎﻔﺘﻟا R . C . P

، ة ا ءا ا يو ا ا

وا وا ي ا ً

و يو ا ا ي ا ا إ و . ةد ً

ر ءا إ ، ن ك و

. 14و 12 حوا ة ا ةد ت ر ا نا ا ةر ا ر

ة ا ى DNAل ت ة

يو ا ا ت ي و ا

. تا

ت ا ز ا لو ا د ى ا ا ه و

ت ة ا ة ا ، ا او ة ا

ا ي ا DNA ل

. و

ﺔﻴﺋﺎﻨﺠﻟا ﺔﻟدﻻا ﺔﻳﺎﻤﺣ

ا يو ا ا ت ًا

و و ن ، ا

. وا د ا د ً ذ ا ا أ يو ا ا ت ن اذ

ا ك ، د ا ر دا ذ د ا نا ة ا

، ا، ا ا، ا ،ةرا ا) ا ا ا

( ا

DNAلا ث نا ةر ا د ا نا و ر ٍتا ص ا يا وا ا ح ل ا ل و

يو ا ا ي ا ا ء ا

. ب ا

4

ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ عاﻮﻧا

ا ي ا ا و ا ن ا ا ح ن

ب را ا ه و ا

نا رد ا داو ًار أ هءارو ً ،

د و ا ح ا ء إ ة ا

تد ، ً ن نا ا ا ا

: ا و ا ا ت و عا ا

: ﻖﻠﻐﻤﻟا ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ: ًﻻوا

ا و دو د ي ا ن ا

دد ا و ا ل ا ا يا و ى ا ا و ر ا وا ا ا و ا ،

ل د ا ذا ء ا ة ا ا

ر ا و ة جو و

ت ص ا ا و

ا ا و ا ح ا ا

ا ا ا و ا و ءا ا و ا

ذإ ا ح ة ا ا ر ا تا ث

ض م ًا ا ب ا ا ا ح

. ا د ر ا هر ا

: ا ح ا ا

و و (جر ) و ا -١

اد ا ل ا تاود ا و جو ا و ل ا

ب ا وا ا ل ا ن ، ا ح

ن ر ا يا نو ن و ة ا وا

ءا ح نا وا ا

ه و ل ا وا

و ا ف ا ا ح ا -٢

ة ا ر ا ذ د و ا ب را ا ا نا ل ي ا ا ر ا د ا ح

ء ا وا ل ء ا وا ذ لو وا ا سر

. ا ا

5

: حﻮﺘﻔﻤﻟا ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ : ًﺎﻴﻧﺎﺛ

دو ي ا ن ا ً ح

ا ًا ة ا و

ا و ، ح ر ا ه د را س ا و ا ا و ا ا ، عرا ا ، ق ا ، ار ا ار ا

، ا ا و ا ا جر

ع و ا ر ا ر ا ا ا

ا ا ا ح ا ا

.

: ا ا ح و

اذإ و ا ا ب را ن -١

ا ي ا ن ا تاذ را ا ا ن ت ا ا ن تراد نا ما

ح ن ت ة ر ا

ل ا ح د و وا ن ا ء د ر ا د و نود

ن ا و ا ن ا نأ

. ا

ا و بو ا و ا ل ا ة ا د -٢ ما ا ر ا وا تار ا تار إ ر ا ذ ل ا

.ضر ا ا

اذا ذو ا و ا ا و ا -٣ ر ا ل ً دارإ و وا ا جار ا

. ا ا وا ا

ا ح ا ا ح ا ا ا و

و ا ا ح

أ و ث ا و ا

و ا حر ا ه

و ا تا ا ا ع و و

م ذو ا و ا ا ب را و

. ا ا ا ى و ي ا ى

6

. را و د ا ء ا تاز ا ءا را . دا د و ض ا ا

. ب ا د ا ق ل ا وا م ا ة رو ت اد د ا و

.

. ا ح ا ص ا ل د م

. ا ح م ا و ا . ا ح يا وا م

و ي ا ا يا د و

. م و ءا ا ن ت و وا ر فو ا ر

ز و و ا ه نا ي ا .ا ف ـ ن نا قد ا و ت ا و ر ا ا و ةد ا ر ا و د ا ا ا

ا ا

تﺎﻨﻴﻌﻟا ﺔﻣﻼﺳ ﻰﻠﻋ ظﺎﻔﺤﻠﻟ ﺔﻳزاﺮﺘﺣا ﺮﻴﺑاﺪﺗ ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ ﻦﻣ ﺔﺑﻮﺤﺴﻤﻟا

ةدﺎﻤﻟا ﺎﻬﻴﻓ ﺪﺟاﻮﺘﺗ ﻲﺘﻟا ﻊﻗاﻮﻤﻟا و تﺎﻨﻴﻌﻟا ﻊﻤﺟ ﻢﻘﻃا DNAلا ﺔﻴﺛارﻮﻟا

7

8

ﻲﻓ يﺮﺤﺘﻟا و ﻖﻴﻘﺤﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ و ﻲﺋﺎﻨﺠﻟا ﻞﻴﻠﺤﺘﻟا تﺎﻣﺪﺧ ﺔﻤﻳﺮﺠﻟا حﺮﺴﻣ

و د ا د ا ا ح ا ا ت رود أ

و ، ا ا و د ا ه ا ، ا ا

ن ا و ا و ا ا ء و و ة ا إ ا ه

. ا ا ت ا ا

، ت ا ه ا ا ا ً و او ا ءا ا،و

ا عو و ا ا ف ا ا ى ن نا

. ا ا تا ا ا ت ا و

ا ح او و ف ا ح ي ا و ا و

ه و ا ن ا د ا د ا او و ا

. د ا وا ن ا ذ إ ا ءا ، او ا ن ا /لو ا ا يد و

ا ًارود، ا ن ا يا وا ن ا ق

ظ ا و ا و و ، ا ح ي ا و ا

. د ا و ا ح

ي ا ا ، داو ا ح ا ا ن و و

ن ت ا او ا ا نا و ،

. ا ا م ا م ا ا ر ن ، ا ا

ً ً ر ا ا ا ح ا فو ا و

ً وا ك ، ح ا ا ا نا ا ا

ح ي ا ا ا ةد ا) او ا ا

ح ل و د ا جا ا تاءا ا م ا ( ا

. ث وا وا د ا نا ا ن اذإ ، ا

ن ا ح ي ا ل ا نا ا ت ا و

ا أ ا او ا ا ت و ا م ، ن

وا ، ٍء ن ا ح ن ةد ت ا ه و ، ا و ا

م ا ن وا ، ة ا ا ا حر ن

. ا ء ا

9

ﺮﺒﺘﺨﻤﻟا ﻰﻟا ﺎﻬﻤﻳﺪﻘﺗ و ﺎﻬﻨﻳﺰﺨﺗو ﺔﻟدﻻا ﻞﻘﻧ

ن را ذ ا يرو ا د ا د ا جا ا نا

. ا ت ا ا ءا إ

و ا ت نا ا د ا ةد و

ا و نا ا ا د ا

ا ة ا ر ا و ، ا ا ا

.را ا ا ا

ا وا ا ا ، د ا ، را ا نا و

. ا ة و

و ا ل ا و ف ا و در ا ن ا و ا ا فو ا و ا نا ، ا و ا فو رو ، ا ا ا د ا د ا م ا م إ و ا ر ا و ا و ر ا ى ا ا ا و و

، د ا د ا عا ا و و د ا ه ا ا ا ة ا ا ن ا ر ا ا و تار

. ا ا

را إ ةد و ، ا و و د ا و

. ا ا ا د ا ل إ

ذو ، ة تا د ا د ظ ا و تاءا إ د ا و ا ا رادًإ ا ل ا

. ف ا

ا ا ن د و ا ت ا و

نإ و ا ه و و ، د ا د ا . ةد

؟ ﻚﻟذ ﺔﻴﻤﻫأ ﺎﻣ

، ًا ا ح ج ا يد ا ا ن

و ا ا ا ا نا . و و ا ء ا يد ا ا نود ل ا فو ا نإ

. ا نود ل ا و ا ء ا يد ا ا ا ن ا ل ا نإ . ا وا ا إ نود و ا نوذ ل و يا

10

.... ﺔﻟدﻻا ﻞﻴﻠﺤﺗ

وا ا ة ا تا م

و ي ا ا ا ا ه و د ا

ا و تاود ا ما ا و ا ت ا . ا ا عا ا ة ا تا ى ن ةد و

: ت ا ر ، ا وا ت ا ر م ً

. ا و ت ا ً ا م

: ا ا

ي ا ا ا و ا و ند ا ء ا د . ةد ر ا ت ا

: ا ا ا ا

و ا و ا ا ز و م

. ء ا ت و ا

د ط ا ا ا

ا ا ةد د و ا

و ، ةرو ا ت ا ف ا ً ا و ، م ي ا ا لا ا ن

. و ا ا ا ف نا ن ا و

. ةر ا فو ا

: ا دا ا

ً ا د ا ء ا

ا م ر ا ء ةد ا ن

وا ر ا و ، ةد ا ت ا

ا دا ا ر ا ت ا ه ، ا

دا ا ا ا و لو ا ل

ا و م ا ت ف ً ا م ا

. ا

11

.... ﺔﻟدﻻا ﻞﻴﻠﺤﺗ

، م ا ل دا ا ف ا

د ا ا ت ا

و ة ا ا ن ا و

: ا تا

:( و ا) ا ا

ا ةرا ا و ء ا ت ا ز و

م ع ا ع ، ةد ا ؤر

. ف

تا ا و ا ا ا ا و

. ع ا ر ذو ، با ا ار وا يز ا ا و ا ا ز ا و و ةد ا ت و ز ز ، يز ا ا ه و ت ا س ن ا

و ، ا مد ل ا م

د ا ا ا ق ا ث ا

، ار ا ي ا DNA لا ا

ي ا ا ف ن ا م ا ه

و ، ا وا ا وا م ا ا ت ا

د ارو و ، DNAـ ا ذ

. ا

..ﺔﻤﻜﺤﻤﻠﻟ ﺔﻟدﻻا ﻢﻳﺪﻘﺗ

، د ا ا ح ن و ا ا د ا ء

و ر ا ا ن ةد و

د ا ن ا و د ا ن ن ا د ا ًء ا ارا ءا ً ا ءا ا

ًاد ن ت ا ةد ا م ا

12

ﻢﺋاﺮﺠﻟا تﺎﺒﺛإ و فﺎﺸﺘﻛا ﻲﻓ مﺪﻟا ﻊﻘﺑ رود

و ا ا ةرو ا و ت ا ا ا ا او م ا م ا و ، م ا تا ا ن ، ا ا دا ا و ن ا ا

ا ا و %90 ي م ا ز و ءا ا م ا تا ي ، ا ةادا وا ثد ا ح ا و ا ر ا

. ا ت ا ا تاذ و ، ا وا ا

و نا ا ح ا ا ا و

ف ا و ا ا ا ض ى ا ذو ا ا . ة ا ب ا و م ا

: ا ا ً

. و ا

ب ا و م ا فا و وا ا و ءا ا

. ءا ا اد وا و ، ا ا ، ا ا ،با ا ت ، ا ل ر ا ا ح

. ت و ا او ، ا ث ا ، ه ا . ص ا د ثدا هر ا تار إ

: ا ا ن

: ن ا ا و ً اد ًا ا ا ا ن ن

: ا -أ

: ا ا ا

وا ةر ا د ا ن و ء ا بو

: ا ا ا

بو و ا ا ل ن و ء ا بو

. ا ض ا

: ًا ا ا ا

ل د ا ن ، ًا ة ا ت ا و ض ا بو و ء ا بو

. و ا ا

13

ﻢﺋاﺮﺠﻟا تﺎﺒﺛإ و فﺎﺸﺘﻛا ﻲﻓ مﺪﻟا ﻊﻘﺑ رود

: ا ا -ب

. ةد ا ؤر و ا ا ا

: ا ا م ا -ج

.ةد ا ؤر و او ن ا ة ا ا

: و ا ا ل أ

و ن ا ب ا ا ا ا

. ا ء ا ع وا ذ ا د ا و ف ا وا ا

: ا د -أ

وا ا ء ا ك م ا ط إ

ك وا ا ا ا ه ل و ب ا ا

. ا ا ح ا ا ه و ا ب ا ا

: ا اد د -ب

و أ د م ا ط إ

. ء ا ا و ط ا

: ذاذر ة د -ج

ا ت ا ا م ا إ

. ا ةد ا قا ا ء ا وا ا ن وا ير ا وا ا

14

ﺔﻳﻮﻣﺪﻟا ﻊﻘﺒﻟا ﻒﺸﻛ

. ا ا ي ت ا ا ب وا د و ً

. ق ث م ا ا

: ا ا م

. وا د اذإ ا-١

ي ا و ل ا م ) ا ا ا -٢

.( م ا د و ل م ا ءا وا إ د و ل : ا -٣

. ا ق ا ما ا ل إ

: م ا ق

ا تاذ تار ا : ر ا -١

و زا و ا صا ا : ا ص . ا-٢

ا ه د ، ا ء ا ا

وا ا ا ً م ، ًا ً ا ا

( - ) ل ا

: BSA ا ا ارإ ا ل ا ةد ا ح ا ا

ا د ا ل ، ا ا و عز و و ً ، ء ا

. ت ا ء ا ، ا

: ا ا عا أ

: ر ا ا ا

. ب ا ا ذ ا ( ك ،تا ) : -١

: -٢

ت وا ت ن و ً ا ةد م ا س

( ا ت ، ءا د )

Molecular

technology