L I £ N K E T K I N H TE TRONG NEN KINH TE VIET NAM:
CACH TIEP CAN TlT MA TRAN HACH TOAN XA HOI
Nguyen Manh Toan Tru&ng Bai hgc Kinh ti, Dgi hgc Dd Ndng
Email: [email protected] Nguyen Thi Hutrag Trudng Dgi hgc Kinh ti. Dgi hgc Dd Ndng
Email: [email protected] Ngaynhan: 24/11/2016
Ngay nhan ban sua: 12/01/2017 Ngay duylt dang: 25/01/2017
Tom tat:
Cd nhiiu cdch thuc khdc nhau de do luong tdm quan trgng vd mdc do dnh hudng cda mgt ngdnh len todn bg nin kinh te. Phdn tich Ma trdn hgch todn xd hgi (SAM) de tinh todn cdc lien kit Id cdch tiip can phd bien duac ung dung tgi nhieu qudc gia. Su dung SAM Viet Nam nam 2012, bdi viet do luong do lan lien kit kinh te bdng cdch tinh todn cdc nhdn tic tie SAM. Tir do, cdc ngdnh cd lien kit mgnh dugc nhgn diin nhdm ggi md cdc chinh sdch kinh tephii hgp v&i tinh hinh hien tgi cua nen kinh te Viet Nam. Kit qud cho thdy, cdc ngdnh co liin kit mgnh Id ngdnh nong nghiep, cdng nghiep chi bien thi^c phdm vd ngdnh thuy sdn. Vi vdy, cdc cdng cu vd biin phdp chinh sdch nen uu tiin vdo nhihig ngdnh ndy.
Til khda: nhan tir sdn lugng, nhdn tu thu nhap, nhan tu VA, lien ket kinh te.
Economic linkages in the economy of Vietnam: from the social account matrix approach Abstract:
There are many different methods to measure and identify the importance and the impacts of an industry on the economy. Analyzing the Social Accounting Matrix (SAM) to calculate the Inter - industrial linkage indexes is a popular approach that has been applied in many countries. Using the 2012 Social Accounting Matrix for Vietnam (VSAM2012). this paper measures economic link- ages by calculating multipliers from SAM. Based on that, industries which have strong linkages are identified in order to suggest suitable economic policies for Vietnam s current economic situ- ation. The results show that the agricultural, food processing and fishing industries have strong linkages. Therefore, policy tools and measures should give priority to these industries.
Keywords: Output multiplier; income multiplier, VA multiplier; economic linkages.
1. Gidi thieu
Phan tich mdi quan he lien ket giira cac nganh va xac dinh cac nganh kinh te trgng yeu rat dugc chu trgng d Viet Nam trong thdi gian gan day. Ly luan va thuc tien cho thay, nhiing nganh cd anh hudng quan trgng den su phat trien kinh te ciia mgt qudc gia la nhirng nganh ma cd khd nang thiic day cac nganh khac phat trien sdn xuat ddng thdi cung tac ddng Idn
den sir gia tang thu nhap eiia hd gia dinh. N I U tac ddng tich cue vao cac nganh trpng yiu (thdng qua cae chinh sach kinh tl) se giiip tao ra duge sir lan tda manh me den cac nganh khac trong nin kinh tl Vi vay, cac chinh sach kinh tl vT md phai uu tien hudng den viec thuc diy md rdng thi trudng va ddng thai thu hilt cac ngudn von diu tu vao cdc nganh trgng yiu.
So 236 thdng 02/2017 Kiiilili'Jiiillrii^n
Hien nay, phan tich can ddi lien nganh (Input/
Output - I/O) va phan tich SAM da trd thanh cac phuang phap khdng thi thilu cho vi?c nghien ciiu mdi lien hd lln nhau giua cac ngdnh trong nen kinh t l va xdc dinh cac ngdnh kinh tl trpng yiu. Trong do, bang SAM cd 2 uu dilm vucft trdi so vdi bang I/O:
(1) bang SAM md td chi tilt qua trinh hinh thanh thu nhap nhdn td vd phdn phdi thu nh|p lin dau den tdng khu vuc thi ehi; (2) hdng vd cot ttong SAM dugc can ddi toan bd. Vi vay, cac nhan tu dugc tinh toan tu- bdng SAM thi hien diy dii cdc lien kit kinh tl mot cdch ti; nhien ma khdng cin "gugng ep" nhu trong qud trinh tinh todn cdc nhan tir dua tren bdng I/O md rdng.
Ly thuyet ve hach todn xa hgi do Richard Stone khdi xudng, sau do duge Pyatt & Thorbecke (1976) hoan thien. Ma tran hach toan xa hdi (SAM) da dupe quan tam d cdc nude dang phdt trien vao nhung nam 1970. Hien nay, viec xay dung va sii dimg SAM trong phan tich kinh tl vi md ngay cang phat trien manh me tai cac qudc gia ndy, cho phep nghien cdu todn dien hon cdc mdi quan he sdn xuat - phan phdi - tieu dung trong nen kinh te. Tai Viet Nam, Vien Nghien ctiu quan ly kinh tl Trung uong (the Central Institution for Economic Management - CIEM) da phdi hgp vdi cdc td chuc qudc te dudi su hd trg cua CO quan phat trien qudc te Dan Mach (Danish International Development Agency - DANIDA) xay dung va cdng bd cac bdng SAM cho Viet Nam cac nam 1999, 2000, 2003, 2007 vd gin day nhit \k SAM nam 2011. Tuy nhien, eho den nay, chua cd tai lieu nao trinh bay mdt each he thong cac cdng cu va phuang phap phan tich dua tren du lieu tir bang SAM. Ben canh dd, cac nghien cuu trudc day tinh toan va cdng bd cac chi sd Hen kit tir cac bang I/O nam 2007 va cac nam vl trudc (Tdng cue Thdng ke, 2010). Sau gia nhap WTO (Wodd Trade Organization), nin kinh tl Viet Nam da cd nhimg chuyen bien ro net, co cau kinh te va cdng nghe san xuat cua cac nganh cd su thay ddi dang ke. Vi vay, cac chi sd tren cd the khdng cdn phii hgp vdi dilu kien mdi.
Bai vilt trinh bay ciu triic co ban ciia md hinh SAM, gidi thieu ma tran hach toan xa hgi Viet Nam nam 2012 (V - SAM 2012); tinh toan eac nhan hi (SAM - Multipliers) nhim do ludng dp Idn lien kit kinh te. Ket qua tinh toan SAM- Multipliers dugc sd dung de danh gia tac dgng cua cae cii sdc ciu ngoai sinh den qua trinh hinh thanh thu nhap nhan td va phan phdi thu nhap cho cac khu vuc thi che (doanh
nghi$p, hd gia ^t^).,*®!!! ca sd dd, bai bdo nhan dien cdc ngdnh cd-lidhl^t manh nhdm ggi md cdc chinh sach kinh t l phu l|eg> vdi tinh hmh hi?n tai cua nin kinh t l Viet Nam.
2. Cff sd ly thuyit v^ phir(rqg phap nghian cira 2.1. Cau true cff bdn cua md hinh SAM S6 lidu v l cdc ddng chu chuyin chu yiu trong nin kmh t l dugc thi hi§n trdn Ma trdn hach todn xa hgi (SAM) vd ca che hoat ddng cua nd da dugc Nguyen Manh Todn & Nguydn Thi Huang (2016) giai thich rd. SAM Id mgt ma tran cd tinh ddi xung, do vdy tdng thu trdn mdi hang phdi bang tdng chi cua cdt tuang ling. Cau tnic co bdn eua SAM cd thi dugc bilu didn thdng qua cdc ky hieu ma tnui tren Bang I.
Tieu diing trung gian giiia cac nganh san xuat dugc ky hieu bang Ma tran Tl 1, trong dd cae cot cua ma tran the hien cdc chi phi cho cdc yeu td dau vao trung gian dugc su dung trong qua trinh sdn xuat cua timg nganh.
Nhan td san xudt dugc chi tiet theo timg loai lao dpng, timg loai vdn, dugc ky hieu bang Ma tr4nT21, trong dd cac cdt cua ma tran the hien thu nhap ciia timg loai nhdn td do cac nganh san xuat chi tra.
Thu nhap tit cdc loai nhdn to san xuat dugc phan phdi din cdc the che: cac doanh nghiep, cdc nhdm hd gia dinh dugc ky hieu bang Ma tran T32.
Cac the che cd the chuyen nhugng thu nhap cho nhau. Nhdm hd gia dinh ndy cd the chuyen nhupng thu nhap cua minh cho cac nhdm hg khac, ky hieu bang Ma tran T33.
Mdi nhdm hd gia dinh tieu dung cac loai hdng hda do cdc ngdnh san xuat ra. Tieu dimg cua timg nhdm hp cd the khdc nhau vd dugc ky hieu bang Ma tran T13, trong dd cac cgt cua ma tran thi hien tieu dung cua timg nhdm hd ddi vdi cdc san phdm, hdng hda dugc san xuat ra bdi tirng nganh.
Hoat dgng sdn xuit hmh thanh thu nhap nhan to.
Qua trinh phan phdi thu nhap cho cdc nhdm hp gia dinh, phan phdi lai thu nhap giiia cac nhdm hd va tieu diing cudi ciing cua cac nhdm hd cd mdi quan he chat che, mat thilt vdi nhau. Bit ky su thay ddi nao ve mot bien sd trong hoat ddng san xuit se tdc dpng true tiep den nhu cdu vl cdc yiu td ddu vdo tmng gian (T,,) va thu nhap cua cac nhan td (T,,).
Su thay ddi thu nhap cua cdc nhan to se tac dgng din thu nhap ciia cae nhdm hd gia dinh (T3,) cung nhu thu nhap dugc phan phdi lai giira cac nhdm hg (T ).
Su dung thu nhap dugc phan phdi, cac hd gia dmh So 236 thdng 02/2017
MMvAiim
Bang 1: S<f flip SAM diing trong pMn tich tac dgng
THU NH^P Tdi khoan npi sinh Tdi khodn ngoai sinh
Ho^t dong san xuat Nhan to san xuSt Cac thg che Cac tai khoan khac TSng
1 7,
•!
4 S
CHiTi£i;
Tii khoan noi sinh Hogt dpng
san xuat 1 Til T2, 0
/,
X,
NhSn to s^xuat 2 0 0 T,2
;,
Xz Cac the che
3 T,j 0 T,j 1, XJ
Tai khoan ngoai sinh Cdc tai khoan khac
4 ft ri
u
1 X,
TSng 5 Xi X, X, X.
Ngudn: Thorbecke & Jung (1996) tieu dimg sdn pham do cac ngdnh san xuat ra. Tieu dung cudi ciing ciia cdc nhdm hd gia dinh (T^^) tdc ddng trd lai hoat ddng sdn xuat, tao ra su lan tda mdi theo mdt chu trinh khep kin nhu tren.
De tinh toan cac nhan tu td md hinh SAM, cdc bien lien quan den boat ddng sdn xudt vd tieu dung trung gian (Tjj), thu nhdp ciia cdc nhan td (T^,), thu nhdp dugc phdn phdi den cac hd gia dinh (T^^), thu nhap dugc phan phdi lai giiia cdc nhdm hd (T^^) va tieu dung cudi ciing cua cdc nhdm hg (T^) dugc xem Id cdc bien ngi sinh. Ddy la cac bien cd mdi quan he rang huge chat che vdi nhau vd cd gid tri thay ddi khi cd su thay ddi ciia cac bien khdc trong md hinh. Trong phdn tich tac ddng ciia chinh sach, cac bien ngi sinh thudng dugc xem la bien "muc tieu chinh sdch ". Ngodi cac bien ndi sinh, trong md hinh cdn cd cdc bien ngoai sinh. Vec to cdt/^ bieu hien tdng gid tri tieu dung cudi cimg cua chinh phu, diu tu vd xuat khiu (G + I + X) ddi vdi sdn phdm cua timg ngdnh. Vec ta cdt f^ bieu hidn thu nhap cua cdc nhan to nhan dugc tu nude ngodi (thdng qua eac hoat dgng xuat khau lao ddng, ddu tu ra nude ngoai). Vec to cdt/^ bieu hien khoan thu nhap cac nhdm hd gia dinh nhan dugc tu chinh phu (trg cap), tii nude ngoai (chuyen nhugng). Vec to dong /, bieu hien cac khoan thue gidn thu va gia tri nhap khdu cua tdng ngdnh. Vec ta ddng /,bieu hien cdc khoan thue true thu ddnh vdo thu nhap cua cdc nhdn td vdn (thue thu nhap doanh nghiep) vd tao ddng (thue thu nhap ca nhan). Vec to ddng f bieu hien cac khoan tiet kiem cua cac hg gia dinh. Gia tri / bieu hien tdng cac khodn tiet kiem cua chinh phu, chuyen nhugng
td nude ngodi cho chinh phu vd dau tu true tidp nude ngoai. Cac biln ngoai sinh thudng dugc xem la bien
"cdng cu chinh sdch ". Sir thay ddi cdc biln "cong cu chinh sdch" (biln ngoai sinh) se tdc dgng Idn cac biln "muc tieu chinh sdch " (biln ngi sinh) thdng qua cac mdi lien kit giua cac ngdnh, cac bg phan khac nhau trong hd thdng kinh te.
Theo hang: X, the hien tdng cdu cua nganh i, X^
the hien tdng thu nhap nhan td tir cac ngdnh, X3 the hien tdng thu nhap cua timg khu vuc the che (doanh nghiep, hd gia dinh). Theo cdt: X, the hien tdng cung cua ngdnh i, X^ thi hien viec phdn phdi thu nhap nhan td cho tdng khu vuc thi che (doaiih nghiep, hd gia dinh), X3 thi hien tdng su dung thu nhap ciia timg khu vuc the che (doanh nhgiep, hd gia dinh).
2.2. Phmmg phdp nghien cim
2.2.1. Tinh todn nhdn tti dua trin SAM (SAM- Multiplier)
Tu dir lidu cua cac biln npi sinh tren bang SAM, tinh toan ma tran he so A^
'A
0A,
"^ j 0 0 0 A^ A, VdiA,j=T^/X^.
Trong dd: A,^ la he sd chi phi true tilp; A.j la he sd sir dung cdc nhan td (lao ddng vd von); A,, la he sd tieu dung cac loai san phdm ciia cac nhdm hd gia dinh; A^^ la he sd phan phdi thu nhap nhan td den cac nhdm hd gia dinh; A^, la he sd chuyen nhugng thu nhap giira cac nhdm hd gia dinh.
So 236 thdng 02/2017
kinliteAKm
Tir Bang 1, moi quan he giira cac biln dugc bieu dien nhu sau:
X„ = A^X^+f„
Hay:X^=(I-AJ-'f
X_,= M^f . Trong do: M^= (I - A^)'' M dugc gpi la ma tran SAM-Multipliers.
M^ la mdt ma tran vudng cd kich thudc (n + t + h,n + t + h) gdm cdc phdn tu m^^. Trong do: n la sd ngdnh sdn xuit, (la so loai nhan td san xuat va h la sd loai khu vuc thi chi (loai doanh nghiep, loai hd gia dinh)
AX=M^Af (2.1) M do ludng tac ddng ciia sir thay ddi mdt dan vj gia tri cua cae bien ngoai sinh (f^. f, /,) den su thay ddi gia tri cua cac bien ndi sinh (X,, X^, X,) thdng qua mdt qua trinh tac ddng "nhan" lan tda va lap di, lap lai ciia qua trinh san xuat, phan phdi va su dung thu nhap.
Trong nghien cihi nay. nhdm tdc gia nghien ciru tac ddng ciia su thay ddi bien ngoai sinh f (vi du nhu thay ddi trong tieu diing cudi ciing ciia chinh phu hay thay ddi xuat khau ve mdt ngdnh san phdm), den su thay ddi cua cac bien ndi sinli (X X,, X,).
Ben canh do, nhdm nghien eihi su dung cac nhan tu thdnh phan nham do ludng tdng tac ddng ciia sir thay ddi bien ngoai sinh / den sir thay ddi ciia: (I) tdng gia tri san xuat; (2) tdng thu nhap nhan td; (3) tdng thu nhap ciia cac kliu vuc the che Irong nen kinh te Cac nhan tii thanh phan bao gdm:
Nhdn id-san luong cua ngdnh j (0\.i\.\)U{ Multipher - OM ) dugc xac dinh bang each cdng tdng theo cdt / tren ina tran M vdi i — I, n
Cac nhdn tu OM^, VAM, InM^ cho biit: Khi tang nhu cau tieu diing cudi ciing cua Chinh phii hoac tang xuit khau san phim nganh j len 1 dan vi (trong dilu kien cdc ngdnh khde khong ddi) thi gid hi san xuit ciia nganh i tang len m,j (i = l,n) dan viva tdng gid tri san xuat ciia nin kinh t l tang len OM^ dcm vi.
Ddng thdi, su tac ddng nay ldm cho thu nhdp ciia tung loai nhan td tang len m^^ (i=n + !,« + /) dan vi va tdng thu nhap nhan td ciia nen kinh te tang VAM dan vi. Tir dd, thu nhdp cua cac khu vuc the che tang len m^ (i=fl + / +1,« + / + A) dcm vi vd tdng thu nhap ciia cdc khu vuc the che (Hd gia dinh, doanh nhgiep) tang InM don vi.
Nhirng nganh co sdc anh hudng Idn trong nen kinh tl la nhirng nganh ma cd gia tri OM^, VAM^, InM thudng cao tren muc trung binh. Cac chinh sach phat n-iln kinh te cdn chii trgng vao cac nganh ndy. De thuan tien cho viec so sanh, cdc nhdn hi OM , VAM, InM thudng dugc chudn hda.
Tu cac cdng thuc (2.2), (2 3). (2.4), tinh toan cac nhan tu chuan hda:
o>'.=I
m . I -\.n ( i Nhdn III- VA cna nganh | (Value Added Miilti\ A\M: duoc \ac dinh hang each cona long cot/ lien ma tian M vdi i - n + ],ii + l
plier theo
M
".-I
II - J = \.ii (2 3) Nhdn lit thu nhdp ciia nganh j (Income Multiplier - InM I duac \i\c dinh han.ii each edni; tdnii ihco cot / tren nia Iran M \ di / - / ; + / +l./f+ / +/?- I
(2 4)OM,
^TOM,
fhiM
VAM.
-YVAM
(2.5)
OM >\: sir tang len mdt dan \i nhu cau cudi Cling ve san pham eua nganh y se tao ra sir gia tang trcn mirc trung binh ve long gia tri san xual cua ca nen kinh te.
K'1A/^>1. sir tang len mdt don vi nhu cau cudi ciing ve .san pham eua nganhy se lao ra sir gia tang tren mirc trung binh ve tdng thu nhdp nhan to cua ca nen kinh le
In\f>\: su tang len mdt dan \i nhu cau cudi ciing \e san pham cua nganhy se tao ra sir gia tang ticn mirc Irung binh ve tdng thu nhap eua eac khu
\ue tlie L'hC- (Hd gia dinh. duanh nghiep).
2.2.2 Du heu
Nhdm lac gia da tien hanh xay dung bang SAM Vict Nam nam 2(112 (\'SA\1 2012). VSAM 2012 duoc xiiy dung dua tren bang lO nam 2012 (Tdng cue 1 hdng ke. 2015) ket h(Tp vdi cae dir heu \o thii chi nuiin ^ach Mui nude nam 2012. thonii tin tir
Sd 236 thdng 02/201'
klllllil'JIl
irii'iiTHIJ NHAP
Bang 2: SAIM Vift Nai
Tai khoan npi sinh
Tai khoan ngoai sinh
Nganh san xuat Nhan to san xuat Cac the che Cac tai khoan khac T6ng
n nam 2012 diing trong phan tich tic dong (Bom vi:
CHI TIEU Tai khoan noi sinh Nganh san
xuat 5.8S9.709 2.889.433 0 2.795.395 11.574.537
Nhan to san xuat 0 0 2.867.894 21.539 2.889.433
Cac the che 2.013.806
0 692.071 1.217.322 3 923 199
Tai khoan ngoai sinh Cac tai khoan khac
3.671.022 0 363.234 1 376.911 5.411.167
tyVND)
T6nB 11.574.537
2.889.433 3.923.199
5.411.167 Ngudn: Tdng hgp cua nhdm ldc gid lir VSAM 2012
bang can can thanh todn qudc te (BOP) ciia Ngan hang Nhd nude, sd heu ve thu nhap va chi tieu Xu ket qua dieu tra muc sdng Hd gia dinh Viet Nam nam 2012 va bang SAM cua Viet Nam nam 2011 (CIEM, 2014). VSAM 2012 do nhdm tac gid xay dung ban dau ed kich thudc 86 x 86 (86 hang, 86 cdt) bao gdm 63 nganh kmh te, tucmg thich vdi bang SAM 2011 do CIEM cdngbd.
De thuan licn eho \ lec tinh loan, phan lich va trinh bay, nhdm tac gia gop 63 nganli thdnh 15 nganh dua tren He thdng nganh kmh te qudc dan cua Viet Nam (Thu ludng Chinh phii. 2007). Do vay. trong bai viet nay, VSAM 2012 ed kich thudc 37 x 37 nhu Irong Bang 2 Bao gdm- 15 nganli (n = 15), 7 nhan td san xuat (t= 7), 2 khu virc doanh nghiep va 5 kliu vuc Hg gia dinh (Cac tai khoan ndi smh); hang/ cdt Chinh phu \a 4 loai thuc, hiing cot liet kiem/dau tu, hang/
cot nude ngoai va hang/cdt tdng (Cac tai khoan ngoai sinh). Trong do
K.y hieu cac nganh: (I) Ndng nghiep. (2) Lam nghiep, (3) Thuy san, (4) Khai klioang, (5) Cdng nghiep che bien thue pham, (6) Cdng nghiep che bien hang tieu dimg. (7) Cdng nghiep che bien vat lieu, (8) Ma> mdc thilt bi, (9) Xay dung, (10) Dien nirdc khi dot. (II) Thuong mai. (12) Van lai va du hch, (13) Bini dicn va thdng tin hen lac. (14) Tai chinh. ngan hang, biio hicm. (15) Cac dich \T.I con lai:
K\ hieu cac nhan to: (LI) Lao ddng thanh thi.
trinh do cap 3 trd len: (L2) Lao ddng thanh thi. trinii dd cap 2 tdi cap 3, (L3) Lao dgng thanh thi. trinh do idi cap 1: (I 4) Lao ddng ndng thdn. tnnh dd cap 3 Ira len, (L5) Lao ddng ndng ihdn. trinh do cap 2 tdi
cap 3; (L6) Lao ddng thanh thi, trinh do tdi cap I va (K) nhan td vdn.
Ky hieu cac the che: (El) doanh nghiep ndng nghiep, (E2) doanh nghiep phi ndng nghiep, (HI, H2, H3, H4, H5) tuang iing la cac loai Hd gia dinh dugc phan theo ngii vi phan ve thu nhdp tir ngheo nhit (HI) din giau nhit (H5).
3. Ket qua va thao luan
Trencasdsd lieu VSAM 2012, tinh ma tran (A^^).
ma tran nghich ddo M = (I - A ) ' . Ket qua dugc trinh bay d Bang 3.
Tir ket qua tinh loan nhau tir d bang 3. sir dung cae cdng thirc (2.2), (2.3), (2.4), (2.5) dc tinh toan do Idn cac hen ket. Ket qua duoc trinh bay tren bang 4.
Ket qua cho thay lac ddng ciia cac chinh sach kich thich tieu dimg va xuat khau ddi vdi san pham cua timg nganh den gid tn san xuat eua loan bd nen kinh te. Ihu nhap nhan td \'a thu nhap cua cac nhdm hd gia dinh riit khac nhau. Su khac nhau do the hien dd manh lien ket hay sire "lan tda" eiia moi nganh \di cac nganh khac trong nen kinh le \a dugc do ludng bdi cac nhan tu thanh phin (OM^. VAM,. InM) Nliirng nganh ed siic anh hirmig Idn trong nin kmh le la nhihig nganh ma c6 giii tn OM,. VAM^, hiM^
ihirdng cao iren muc trung binh.
Bang 4 cho thay ciic ngiinh co nhiin lir san liiang chiiiin hda (OM^) cao trcn muc trung bnili dang chu
< la Cdng nghic'p the bien ihut phdm ( L3()). fhii\
sou (L35) va Sdng iighicp (1.22) Neu co nhimg bien phiip chinh s;ich nhAin lluie da> neu dung noi dia hoiic xufit khfiii san phiim eua cat. ngiinh na\' thi se tiio sir lan toa manh me den Ciic nsii'inh IJw \ J Sd 236 fining 0220 r
Mil 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 LI L2 L3 L4 L5 L6 K El E2 HI H2 H.3 H4 H5 Nguon:
1 1.52 0,03 0.08 0.07 0,42 0,08 0,63 0,11 0.02 0,05 0,12 0,12 0,04 0,17 0,10 0,09 0,05 0,01 0,12 0,35 0,13 0,30 0,00 0,28 0,08 0,13 0,16 0,20 0,33 riiiii It
2 0,04 1,0S 0,01 0,01 0,04 0,02 0,09 0,02 0,01 0,01 0,01 0,02 0,01 0,03 0,02 0.02 0,01 0,00 0,03 0,06 0,02 0,05 0,00 0,04 0,0!
0,02 0,03 0.04 0,07 an cm
3 0,36 0,04 1,23 0,08 0,61 0,11 0,80 0,11 0,02 0,05 0,14 0,12 0,04 0,16 0.09 0,10 0,06 0,02 0,09 0,28 O.lj 0,33 0,00 0,32 0,07 0.11 0,14 0,18 0,33 iihoiii
4 0,09 0,02 0,03 1,17 0,10 0,04 0,55 0,18 0,01 0,03 0,06 0,08 0,03 0,12 0,06 0,07 0.02 0.00 0.05 0,07 0,01 0.53 0.00 0,50 0.02 0,03 0,06 0,09 0,29 tac g
S 0,75 0,03 0,21 0,06 1,59 0,07 0.56 0,09 0,02 0,05 0,15 0,12 0,04 0,15 0,09 0.09 0,05 0,01 0,09 0,23 0,08 0,35 0,00 0.33 0,06 0,09 0,12 016 OJI a tir V
Bang 6 0,18 0,02 0,04 0,05 0,15 1,55 0,48 0,08 0,02 0,04 0,08 0,09 0,03 0,12 0,07 0,11 0,06 0,01 0,09 0,17 0,03 0,30 0,00 0,29 0,03 0,06 0,09 0,13
3 : S A M - MultipUers 7
0,08 0,06 0,02 0,13 0,07 0,04 1,60 0,06 0,01 0,03 0,05 0,05 0,02 0,08 0,04 0,05 0,02 0,00 0,04 0,07 0.01 0,23 0,00 0,22 0,02 0,03 0,04 0,06 0,29l 0,17 SAM 2 V2
8 0,05 0,02 0,02 0,04 0,05 0,03 0,39 1,36 0,01 0,02 0,05 0,05 0,01 0,07 0,03 0,05 0.02 0.00 0.04 0,04 0,01 0,18 0,00 0,17 0.01 0.02 0.03 0.05 0.13
9 0.14 0,04 0,04 0,12 0,15 0,06 0,98 0,21 1,08 0,04 0,11 0,11 0,03 0,16 0,09 0,12 0.05 0.01 0.10 0,20 0,04 0.33 0.00 0.31 0,04 0,07 0,10 0,14 0,32
10 0,15 0,02 0,05 0,13 0,17 0,07 0,46 0,15 0,02 1,08 0,08 0,11 0,04 0,14 0,10 0,19 0,04 0,00 0,16 0,11 0,02 0,62 0,01 0.58 0.03 0.06 0.10 0.17 0,49
11 0,20 0,03 0,06 0,07 0,21 0,09 0,54 0,15 0,03 0,06 1,09 0,16 0,06 0,31 0,12 0,22 0,10 0.01 0,14 0,22 0.05 0.50 0.00 0.47 0,05 0,09 0,14 0,21 0,51 1
12 0,21 0,03 0,06 0,08 0,24 0,07 0,77 0,11 0,02 0,04 0.09 1,16 0,04 0,18 0,09
o,n
0,05 0,01 0,09 0,12 0,03 0,45 0,00 0.43 0,03 0.06 0,08 0,13 0,36
13 0,13 0,02 0,04 0,05 0,14 0,06 0,48 0,35 0,02 0,05 0,08 0,10 1,35 0,15 0,08 0,11 0,09 0,02 0,08 0,13 0,04 0,34 0,00 0,32 0,04 0,06 0,09
14 0,12 0,02 0,04 0,04 0,13 0,05 0,33 0,10 0,04 0,03 0,05 0,10 0,05 1,30 0,08 0,20 0,05 0,00 0,09 0,07 0,02 0,45 0,00 0,42 0,02 0,04
IS 0,17 0,03 0,05 0,06 0,18 0,08 0,56 0,13 0,03 0,04 0,08 0,13 0,06 0,18 1,13 0,28 0,05 0,24 0,12 0,03 0,39 0,00 0,36 0,03
lam cho long gia tri san xuit cua ca n^n kinh t^ tang len diing kc. Dong thoi. cac nhan tir VA \ :i nhan tir Ihu nhap chuan hoa cua cac nganh Cong nghiep dn}
hicn tliiic plmni (1.10; 1,08), Tlui\ san (1,21; 1,17) Ml \ong nghiep (1,27. 1,20) cung cao tren mirc Iriiiig biuli
Ben canh do, miic do dong gop ciia nganh nong ngliicp vao tong gii trj san xuSt, GDP cua nen kmh lO deu lit cao (tuong irng 8,76%, 12,71%), con mirc do dong gop eua nganh thiiy san vao 16ng gia tri san xual, (IDP ciia nC-n kinh ta diu rjt thip (luong img 2,.MI°». :.s:°„l (bang 4) Do vay, de thiic dily gia in sail Miiu dimg llioi tang thu nhap cho cae khu vire llie die Ihi cae bicp phap ehinh sach cin uu ticn va ellii uong vao eac nganh cong nghiep ehi bi6n thire phiim. Ihiiy sail M) nganh nong ngliiSp. Trong do.
St') 2.16 tilling 112/201' I, dac biel nu tien nganh nong nghiep.
Trong cac nganh co nhan tu VA va nhan tu thu nhap cao tren mirc trung binh, dang chii y la cac nganh; dien. khi dot va nuac, thuang mai va cae dich vu eon lai. Ben canh do, kit qua tren bang 3 va Iren bang 4 cung cho tliiy; khi tac dong len nhu c5u eiiiii eiing ngoai sinh vao cac nganh eo VAM cao han mire trung binh thi lam tang thu nhap tir nhan 16 lao dgng nhiiu han la tang thu nhap tir nhan ti vin.
Trong do, chii yiu tang thu nhap loai lao dong LI (lao dong Ihanh thj, trinh do cip 3 tro len) vii loai lao dong L5 (lao dong nong thon, trinh dp cip 2 din cip 3)); dong Ihoi liim tang tong thu nhap chii yiu eho Ho gia dinh nhom 5 va cho doanh nghiep phi niing nghiep Cite nganh co lien ket manh dirge long hop Iren banc 5.
kiiililivl'liiiiirmi
M a 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
B a n g 4 : C a c nhSn tir t h a n h p h a n Nganh
Nong nghiep Lam nghiep Thiiy san Khai khoang Cong nghiep che bien thirc pham Cong nghiep che bien hang tieu diing Cong nghiep che bien nguyen vat lien M a y m o c Thiet bi Xay dung Dien khi dot, nuoc Thirong mai Van tai, du lich Bun dien va thong tin lien lac Tai chinh, ngan hang, bao hiem Cac dich vu con lai
Cac nhan tii OM, 3,56 1,40 3,95 2,57 3,99 2,99 2,34 2,19 3,37 2,76 3,17 3,17 3,11 2,49 2,92
VAM, 1,05 0,19 1,00 0,75 0,91 0,76 0,43 0,33 0,85 1,16 1,25 0,89 0,81 0,88 1,11
InM, 1,18 0,22 1,15 0,99 1,06 0,90 0,54 0,41 1,00 1,43 1,48 1,09 0,97 1,09 1,28
theo n g a n h v a ca cau ngSr Cac nhan hi chuan hoa OM',
1,22 0,48 1,35 0,88 1,36 1,02 0,80 0,75 1,15 0,94 1,08 1,08 1,06 0,85 1,00
VAM', 1,27 0,24 1,21 0,91 1,10 0,92 0,52 0,40 1,03 1,40 1,51 1,07 0,99 1,07 1,34
InM'i 1,20 0,22 1,17 1,00 1,08 0,91 0,54 0,42 1,02 1,46 1,50 1,11 0,98 1,10 1,30
h C o cau (%) 0 0 8,76 1,16 2,50 4,99 10,56 8,98 23,76 12,40 5,33 1,27 4,31 5,19 1,35 5,06 4,38
V A 12,71
0,46 2,82 7,26 4,07 8,70 11,20 4,53 6,22 3,36 10,86 7,05 1,52 9,00 10,25 Ngudn: Tinh todn ciia nhdm Idc gid tir B
Bang 5: Cac nganh c6 lien kit manh M a
1 3 5 10 11 15
Nganh Nong nghiep Thuy san Cong ngbicp che bien thirc pham Dien, nuoc, khi dot Thuong mai Cae dich vu khac
O M , 3,56 3,95 3,99 2,76 3.17 2,92
O M ' , 1,22 1,35 _ 1 . 3 6 0,94 1.08 1.00
VAM, 1,05 1,00 0.91 1,16 1,25 1,11
V A M ' , 1,27 1.21 1,10 1,40 1,51 1.34
I n M , 1.18 1.15 1,06 1,43 1.48 1.28
InM', 1,20 1,17 1.08 1,46 1.50 1,30 Nguon. Tdng hap cua tdc gia tir bang 4
4. Ket luan va ^m y chinh sdch
Tir ket qua phan tich bang VSAM2012 vdi 15 nganh, nhdm tac gia da nhan dien cac nganh cd lien kel manh trong nen kinh te va mot sd ham y chinh sach cd the duoc dua ra nhu sau:
Tlni nhdt, nganh Ndng nghiep, Thuy san va nganh Cdng nghiep che bien ihuc pham cd kJia nang tao ra su thay ddi Idn nhat ddi vdi tdng gia trj san \uat ciia nen kinh le; ddng thdi cac nganh nay cung cd lac ddng Idn den su gia tang thu nhap nhan td (dac bict la gia tang thu nhap nhiin td lao ddng) va thu nhiip ciia cac khu virc the che (hd gia dinh, doanh nghiep).
Dieu nay ham y rang khi uu tien kich can tieu diing Chinh phii hoi)e gia tang diui lu (diic biet la ngudn chi tieu cdng) hay cac chinh sach iru ticn xuiit kJiau vao nganh Ndng nghiep. Cdng nghiep che bien thuc
pham va nganh Thuy san se cd khii nang lao ra dugc nhieu san luong hon v,-j thu nhap tir lao ddng cung cao hon,
Thu hai, cac nganh thuong mai. dien, nude, khi ddt va nganh djch \ ii kJiae cd kha niing tao ra su thay ddi Idn nhdt trong tdng thu nhiip nhan to \a long thu nhap cua cae khu virc the che irong nen kmh t^. Vi vay. ndu mue lieu chinh sach nhdm gia tang GDI' hay lang thu nhap hd gia dinh thi c;ic cdng cu chinh sach nen uu ticn v;io nganh lliucmg mai. sau dd la ngiinh dien nude khi ddt \a nganh dich \ u khi'ic
Tuy nhicn. ciic kcl qua tren bang 4 cd mdt sd hiin che nhat dinli Bdi \i, cimg gidng nhu md hinh lO.
md hinh (2.1) duge sir dune trong pluin tich tac dong can dira trcn nidi sd gia dmh siiu: /hir nhat. gu'i haim hda \a dich vu trong SAM khdng ddi. thd ha:, nang Sd 236 thdng 02/201"
klilh.iU'jililj'nj
lire sdn xuat khdng bi gidi han; thu ba, he sd ddu vao ket qua phan tich SAM-Muitifliers va viec do ludng san xudt vd hanh vi tieu dung cua hd gia dinh khdng ^^^ ^Q ^ ^ y-^ l^gt j,jg„g ^^^ ^^^ ^ ^ ^ ^-^ j ^ ^ g ^ ddi. Neu mdt trong cdc gid dinh nay khdng thda man
thi cac nhan tti se bi danh gia qua cao t6ng tac dong "h^" * ^A- ™ •*^" * ""U nhap van hmi dung cho va kdt qua trd thanh khdng chac chdn. Mac dii vay, cdc nhd phan tich kinh te vT md.
Tai li^u tham khdo
CIEM (2014), Ma tran hgch todn xa hgi (SAM) Vi^t Nam nam 2011, Nha xuat ban Lao ddng - Xa hQi, Ha Ndi.
Nguyen Manh Toan & Nguyen Thi Huong (2016), 'Gidi thieu cau tnic co ban va vai trd cua ma tran hach todn xa hoi trong phan tich kinh tg vi md'. Tap chi Khoa hgc Kinh ti, 4(01), 1-13.
Pyatt, G. & Thorbecke, E. (1976), Planning Techniques for a Better Future, International Labour Office, Geneva.
Thorbecke, E. & Jung, H.S. (1996), 'A Multiplier Decomposition Method to Analyze Poverty Alleviation', Journal of Development Economics, 48, 279-300.
Tong cue thdng ke (2010), Bdng cdn ddi lien ngdnh (Input - Output: I/O) cua Viet Nam ndm 2007, Nha xudt ban Thdng ke, Ha Noi.
Tong cue Thdng ke (2015), Bdng cdn doi hen ngdnh (Input - Output. 1/0) cua Viet Nam ndm 2012, Nhd xudt ban Thdng ke. Ha Npi,
Thti tirong Chinh phu (2007), He thing ngdnh kinh ti I'lei Nam, Quyit dinh sd 10/2007/QD-TTg, ban hanh ngay 23 thang I nam 2017.
So 236 thdng 02/2017 Z 7 . „, —
