3.2022 ISSN 2734-9888 4
NHỮNG THÁCH THỨC ĐẶT RA…
Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Nguyễn Thái Bình - Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng cho biết, đa phần các quốc gia phát triển trên thế giới đều hướng sự quan tâm và ưu tiên đầu tư xây dựng các công trình có sử dụng không gian ngầm.
Còn tại Việt Nam, ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM và một số thành phố lớn khác, việc sử dụng không gian ngầm và xây dựng công trình ngầm đang dần hiện hữu, góp phần quan trọng trong xây dựng phát triển của đất nước. Tuy nhiên, việc tổ chức khai thác không gian ngầm trong các đô thị cũng đặt ra không ít thách thức cần được chính quyền mỗi thành phố cân nhắc, lựa chọn trong công tác quy hoạch, quản lý, công nghệ thi công xây dựng các công trình ngầm dưới lòng đất…
Tại tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến - nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ (Bộ Xây dựng) nêu khái niệm công trình ngầm là các công trình xây dựng dưới mặt đất, cũng như các đô thị khác trên thế giới, các công trình ngầm ở Việt Nam cũng đã được xây dựng là các công trình đường ống cấp thoát nước, đường dây, cáp điện, thông tin, cáp quang, truyền thông, truyền hình và khá nhiều các công trình ngầm gắn với các công trình trên mặt đất...
Trong những năm gần đây, Việt Nam đang bùng nổ về xây dựng công trình ngầm, sử dụng không gian ngầm để xây dựng công trình ngầm. Trước hết phải kể đến các công trình
Chia sẻ kinh nghiệm quy hoạch, quản lý và công nghệ xây dựng công trình ngầm đô thị
> THANH NGA
Ngày 12/3, Tạp chí Xây dựng phối hợp với Tập đoàn Vingroup, Công ty Bachy Soletanche Việt Nam và Công ty cổ phần FECON tổ chức tọa đàm trực tuyến
“Công trình ngầm đô thị: Quy hoạch, quản lý và công nghệ xây dựng”. Các nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp chia sẻ những kinh nghiệm quý báu trong quy hoạch, quản lý và công nghệ xây dựng công trình ngầm của các nước tiên tiến trên thế giới và tại Việt Nam.
T Ừ C H Í N H S Á C H Đ Ế N C U Ộ C S Ố N G
Đa phần các quốc gia phát triển trên thế giới đều quan tâm và ưu tiên đầu tư xây dựng công trình sử dụng không gian ngầm.
giao thông ngầm: Tuyến tàu điện ngầm, ga tàu điện ngầm tại Hà Nội, TP.HCM; hầm đường bộ (Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng);
hầm vượt sông (TP.HCM); hầm cho người đi bộ (Hà Nội); bãi đỗ xe ngầm. Các công trình hạ tầng kỹ thuật ngầm như hạ ngầm các đường dây, cáp trong các cống cáp, hào, tuynel kỹ thuật. Xây dựng đường cống thoát nước có đường kính trên 3.000 mm dưới đường phố hay vượt qua các sông lớn như ở TP.HCM; xây dựng các trung tâm công cộng, thương mại dịch vụ… dưới lòng đất tại các khu chung cư cao tầng (TimeCity, RoyalCity…).
Các công nghệ sử dụng, ngoài công nghệ truyền thống, nhiều công nghệ mới đã được ứng dụng, đặc biệt các công nghệ không đào (mở), qua đó góp phần giảm thiểu các bất cập không đáng có, tránh ùn tắc giao thông, gia tăng mức độ an toàn trong quá trình thi công…
Hệ thống các văn bản quản lý từ quản lý nhà nước đến quản lý kỹ thuật, quản lý vận hành khai thác và đang hoàn thiện (từ luật, nghị định, thông tư, tiêu chuẩn, quy chuẩn...);
3.2022
ISSN 2734-9888 5
các cơ chế chính sách hỗ trợ trong đầu tư, tài chính cũng được nghiên cứu và ban hành; Trình độ năng lực của tư vấn thiết kế, thi công xây dựng, giám sát, quản lý vận hành đã đáp ứng được khối lượng công việc…
Tuy nhiên, việc tổ chức không gian ngầm cũng đặt ra không ít khó khăn, vướng mắc: Không gian trên mặt đất và không gian ngầm được thống nhất và đồng bộ như thế nào bắt đầu từ bước quy hoạch; Sử dụng đất đến độ sâu bao nhiêu và sâu vào lòng đất tối đa là bao nhiêu; Quan hệ giữa người sử dụng đất trên mặt đất và dưới mặt đất được quy định như thế nào; Vấn đề về sở hữu công trình ngầm, sở hữu không gian ngầm; Phạm vi bảo vệ và hành lang an toàn của công trình ngầm đặc biệt các tuyến tàu điện ngầm được xác định/quy định như thế nào; Định mức kinh tế, kỹ thuật, đơn giá, quy trình kỹ thuật cho các công trình ngầm sử dụng vốn nhà nước; Chính sách đền bù đối với chủ sở hữu công trình trên mặt đất do ảnh hưởng bởi xây dựng các công trình ngầm; Nghĩa vụ bảo vệ an toàn cho các công trình liền kề; Cơ chế, chính sách huy động khu vực tư nhân tham gia vào đầu tư xây dựng công trình ngầm; Năng lực quản lý, tư vấn thiết kế, giám sát, nhà thầu…
PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến đề xuất một số định hướng trong thời gian tới: Hoàn thiện các văn bản pháp lý về quản lý không gian ngầm (Xây dựng Luật về Quản lý không gian
Cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý không gian ngầm; các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật có liên quan đén quy hoạch, thi công xây dựng công trình ngầm…
ngầm; Bổ sung nội dung quy hoạch không gian ngầm trong Luật Quy hoạch đô thị và các hướng dẫn Luật; Sửa đổi, bổ sung làm rõ hơn quản lý sử dụng đất đất dưới lòng đất trong Luật Đất đai; Luật Dân sự liên quan đến sở hữu tài sản; Luật Đường sắt liên quan đến phạm vị bảo vệ và hành lang an toàn; Sửa đổi một số nghị định và thông tư hướng dẫn có liên quan); Hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật, quy trình kỹ thuật có liên quan đến quy hoạch, thi công xây dựng, bảo trì công trình ngầm; Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu công trình ngầm, cơ sở dữ liệu cấu trúc nền địa chất đô thị phục vụ xây dụng công trình ngầm; Xây dựng chiến lược tổng thể quản lý, khai thác sử dụng không gian ngầm; Xây dựng hoặc hoàn thiện các cơ chế, chính sách tài chính huy động các nguồn lực để đầu tư phát triển không gian ngầm; Khuyến khích ứng dụng công nghệ số trong quản lý, vận hành khai thác các công trình ngầm; Tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới trong thi công xây dựng công trình
3.2022 ISSN 2734-9888 6
Việc tổ chức không gian ngầm cũng đặt ra không ít khó khăn, vướng mắc.
Công ty Bachy Soletanche Việt Nam thực hiện công tác lắp
đặt giăng ngăn nước (CWS) cho tường vây. FECON UCC thi công gia cố tại khu vực tiếp nhận TBM (Arriving shaft) tại dự án Metro line 1 Bến Thành - Suối Tiên bằng công nghệ Jet Grouting 3 pha đường kính lớn.
ngầm ưu tiên công nghệ không đào; Xây dựng chương trình đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực về quản lý nhà nước, quy hoạch không gian ngầm và xây dựng công trình ngầm;
Tổ chức bộ máy thống nhất quản lý không gian ngầm đô thị.
KINH NGHIỆM THI CÔNG TƯỜNG VÂY, CÔNG NGHỆ THI CÔNG NỀN ĐẤT
ThS Lưu Nguyên Vũ - Phó trưởng phòng Kỹ thuật, Công ty Bachy Soletanche Việt Nam chia sẻ, Công ty Bachy Soletanche Việt Nam tham gia thi công hệ tường vây cho 2 trong số 3 nhà ga của đoạn đi ngầm với các nhà tổng thầu khác nhau:
Với tổng thầu LD Shimizu - Maeda tại ga Nhà hát thành phố
(Opera station); Với tổng thầu Sumitomo Mitsui - Cienco 4 tại ga Bến Thành (Ben Thanh station), đoạn đào mở và lấp lại (Cut & Cover) từ nhà ga Bến Thành đến ga Nhà hát thành phố trên trục đường Lê Lợi.
Từ thực tế cho thấy, về mặt địa chất, các tầng hầm khu vực các nhà ga và đoạn đào mở nằm trong phạm vi lớp cát phù sa pha sét, có khả năng chịu lực trung bình, hệ số thấm tương đối cao, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác bơm hạ nước ngầm trong giai đoạn thi công đào đất. Phía bên dưới là lớp sét cứng bắt đầu phân bố ở độ sâu 30 - 45 m, khả năng chịu lực khá. Chiều dày lớp đất đảm bảo đủ độ ngàm cho kết cấu tường vây, đáp ứng tốt yêu cầu giữ ổn định thân tường
TỪ CHÍNH SÁCH ĐẾN CUỘC SỐNG
3.2022
ISSN 2734-9888 7
trong các giai đoạn thi công và phục vụ dài hạn của kết cấu.
Đây là lớp cách nước hiệu quả nhằm giảm thiểu rủi ro thủy lực trong giai đoạn đào mở cũng như giữ ổn định nền đất xung quanh công trình.
ThS Lưu Nguyên Vũ chia sẻ kinh nghiệm trong thi công tường vây, như biện pháp giữ ổn định hố đào nhằm đảm bảo an toàn cho công trình và khu vực lân cận; tường vây sâu, có nhiều độ dày khác nhau; lồng thép phức tạp và có trọng lượng lớn; mối nối lồng thép tại hố đào có chiều dài lớn, gioăng ngăn nước được lắp đặt sâu trong lớp sét đến gần chân tường… Ngoài ra, việc tổ chức thi công khối lượng lớn, vừa bảo đảm tiến độ vừa đảm bảo an toàn cho người lao động cũng là một trong những thách thức đối với nhà thầu.
Bài học kinh nghiệm từ dự án này có thể trở thành thực tiễn quý báu cho các kỹ sư địa kỹ thuật, những người đang gặp phải các vấn đề tương tự trong quá trình thiết kế, xây dựng các công trình ngầm cũng như các dự án liên quan khác ở trung tâm các thành phố lớn trong tương lai.
PGS.TS Lê Quang Hanh - Phó Tổng giám đốc Công ty CP FECON chia sẻ kinh nghiệm về các công nghệ thi công nền đất đã ứng dụng thành công tại Việt Nam. Điển hình là phương pháp Jet grouting đường kính lớn (BDJ), phương pháp Jet grouting nghiêng, phương pháp chống thấm chủ động bằng hóa chất thủy tinh lỏng, công nghệ khoan xử lý nền đất định hướng trước. Các phương pháp này được nhập khẩu từ Nhật Bản có tính ưu việt và tỉ mỉ, có thể áp dụng với nhiều dạng công trình hạn bị chế không gian thi công trong đô thị.
Phương pháp Jet grouting đường kính lớn BDJ là phương pháp sử dụng công nghệ phun chất kết dính trộn với đất nền
tạo thành khối trụ lớn có cường độ và tính chống thấm cao hơn nhiều đất nền ban đầu. Khối trụ có đường kính 3,5 - 5 m.
Phương pháp này thường được áp dụng trong các công trình ngầm như cải tạo bịt đáy hố móng sâu, gia cố nền móng tòa nhà, bảo vệ các tiện ích ngầm, cải tạo nền khoan đào hầm tàu điện ngầm.
Phương pháp Jet grouting nghiêng cũng được ứng dụng trong các dạng công trình tương tự như phương pháp BDJ nhưng trong trường hợp không thể giải phóng một phần hoặc toàn bộ mặt bằng để thi công, đòi hỏi phải thi công xiên để xử lý, cải tạo nền đất bên dưới công trình hiện hữu.
Phương pháp chống thấm chủ động bằng hóa chất thủy tinh lỏng thường được áp dụng trong các công trình ngầm đòi hỏi công tác chống thấm nước. Hóa chất được bơm vào nền đất và bao phủ khu vực có nguy cơ hoặc bị thấm để ngăn thấm. Bên cạnh đó, hóa chất cũng làm tăng độ liên kết của các hạt đất, làm tăng ổn định khối đất nền.
Phương pháp khoan xử lý định hướng là một công nghệ đặc biệt, chuyên dùng để xử lý nền có các chướng ngại vật như cọc, cống ngầm, bể chứa. Đặc điểm của phương pháp này là sử dụng công nghệ có thể điều chỉnh hướng khoan luồn lách tránh được chướng ngại vật để tiếp cận mục tiêu cần xử lý trong nền đất.
Chất lượng nội dung tọa đàm được các nhà quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp trong và ngoài nước đánh giá cao, tờ báo NNA (https://www.decn.co.jp) của Nhật Bản đưa tin về tọa đàm. Nội dung buổi tọa đàm sẽ được Ban Biên tập Tạp chí Xây dựng tổng hợp bằng văn bản để báo cáo, đề xuất lãnh đạo Bộ Xây dựng.v
