NGHIEN ClJfU-TRAO fidi
HOAN THIEN CO CHE XUT LY RUI RO VON TIN DUNG DAU TU VA T[N DUNG XUAT K H A U CUA N H A N U O C
TS. NGUYIN CANH HI|P - Ngdn hdng Phdt trien VietNam
Ddi vdi linh viic tin dung ddu tu vd tin dung xudt khdu eua Nhd nude, rui ro trong edc hogt dpng tdi trg vdn edng cao han so vdi rdiro cua cdc tochUc tin dung thdng thudng xudt phdt tUddc trUng cda ddi tugng sd dung cdc ngudn vdn ndy (hogt dpng ddu tUxdy dUngvd hogt dpng xudt khdu).
Tuy nhiin, ea chixut ly rui ro cdn nhiiu diim hgn ehe. Bdi viit ddnh gid thue trgng ca chixdiy rui ro trong hogt dpng tin dung ddu tu vd tin dung xudt khau cua Nhd nude thdi gian qua vd dixudt nhiing gidi phdp hodn thien khde phuc.
• TUkhoa: Tfn dung, xudt khdu, ddu tU, rui ro.
ThUc trang ctf che xuf ly rui ro von tin dung dau tUva tin dung xuat khau cua Nha nUdc
O Viet Nam, ehinh sich tin dung d'au tu (TDDT) va tin dung xuat kha'u (TDXK) eua Nha nude da duge ban hanh va dua vao i p dung tii cich day khi lau. Muc dieh eua cie chrnh sieh niy la nham thiic day hoat ddng d'au tu phit trien va xuat kha'u cua nen kinh te thdng qua viec cap tin dung theo CO che uu dai ddi vdi mdt sd nganh nghe, linh vuc, mat hang quan trgng duge Nha nudc khuyen khich.
Di kem vdi nhiing quy djnh ve co che tai trg vdn (ddi tugng, thdi han, miic vdn, lai suat eho vay, tai sin bio dim tien vay, ngudn vdn cho vay, chi phi quin ly...), chinh sich TDDT va TDXK ciia Nha nudc cdn bao g'dm cac quy dinh lien quan den viec xii Iy rui ro (XLRR) phit sinh trong qui tr'inh str dung vd'n. Qua cic thdi ky, tuy thude vao die diem tinh h'mh kinh te va yeu cau cua viec phan cap quin ly ma Nha nudc ed su dieu ehinh dd'i vdi eie quy dinh ve bien phap XLRR v i tha'm quyen quye't dinh cua cic co quan lien quan, bao g'dm ci CO quan thue thi chinh sich TDDT va TDXK aia Nha nudc (trudc day la Quy Ho trg phat trien DAF, hien nay la Ngan hang Phit trien Viet Nam - 'VDB), Bd Tai chinh va Thu tudng Chinh phii.
Cd the tha'y rang, trong tirng giai doan khac nhau, Nha nudc da ed nhirng quy djnh khdng gid'ng nhau ve bien p h i p XLRR vd'n TDDT va TDXK cung nhu tha'm quyen quye't dinh sir dung cac bien phip nay. Song, nhin ehung trong hau het cic thdi ky, tha'm quyen cua eo quan thue thi chinh I 46
sich TDDT va TDXK ciia Nha nude (DAF va 'VDB) trong viec XLRR la rat han che. Theo do, ngoai trir viec dugc quyet djnh xoi ng lai (cdn dugc ggi la mien, giim lai tien vay) ddi vdi cic du i n vay von TDDT quy dinh tai Nghi djnh sd 43/1999/ND-CP v i eie khoan eho vay va bao lanh TDXK ngan han quy djnh tai Quyet dinh sd 133/2001/QD-TTg, tham quyen XLRR ciia DAF va VDB chii yeu ehi duge gidi han d viee gia han ng (bao gdm ca viec dieu chinh thdi han an han, thdi han t r i ng, ky han ha ng va miic tra ng trong mdi ky han). Cdn lai ph'an Idn cic bien phip xtr ly ddi vdi cac du in, khoan vay gap rui ro (khoanh ng, xoi ng gde, xoa ng lai, ban ng) deu thude tham quyen quyet djnh ciia Thii tudng Chinh phu hoac Bd Tai chinh.
Di'eu ding ndi, mac du dugc quye't dinh viec gia han ng ddi vdi cac du in, khoan vay gap rui ro nhu tren, song tham quy'en gia han ng ciia DAF va VDB Cling dugc quy djnh k h i han ehe. Cu the: Quyet dinh sd 133/2001/QD-TTg ciia Thii tudng Chinh phli quy dinh khich hang vay vdn khi gap riii ro khdng tri dugc ng vay theo hgp ddng tin dung do nguyen nhan khich quan, bat khi khing thi dugc xem xet gia han ng, song khdng quy dinh thdi han gia han ng tdi da. Nghj djnh sd 43/1999/ND-CP va Nghj dinh sd 106/2004/ND-CP cua Chinh phu quy dinh thdi han gia han ng TDDT tdi da bang 1/3 tiidi ban tra ng da ghi trong hgp dong tin dung. Nghi dinh sd 151/2006/ND-CP ciia Chinh phu quy djnh tdng thdi gian gia han ng TDDT va TDXK khdng vugt qui 1/3 thdi han cho vay da ky trong hgp dong tin dung d'au tien va tdng thdi han vay vdn
T A I C K I N H -Thdng8/2016 ^ khdng vugt thdi han vay vdn tdi da theo quy djnh
ciia Nghi dinh sd 151/2006/ND-CP. Nghi dinh sd 75/2011/ND-CP ciia Chinh phii quy dinh VDB xem xet quyet dinh viec dieu ehinh ky han tra ng, gia han ng ddi vdi cie du an vay von TDDT va TDXK, nhtmg khdng quy djnh rd thdi gian gia han ng tdi da va tdng thdi han eho vay tdi da sau ke hoach khi gia han ng. Nghi djnh sd 54/2013/ND-CP va Nghi djnh sd 133/2013/ND-CP eiia Chinh phii quy djnh VDB dugc gia han thdi gian cho vay vdn TDDT Ien tdi da la 15 nam (tdng thdi gian vay vdn tdi da 15 nam) va gia han thdi gian cho vay vdn TDXK len tdi da 36 thing (tdng thdi gian vay vdn tdi da 36 thing), song cac Nghj dinh tren ehi i p dung ddi vdi mdt sd du in, mat hang vdi dieu kien doanh nghiep (DN) vay vdn bi Id trong nam 2011 va nam 2012, khdng can ddi dugc ngudn vdn de tra ng theo diing hgp ddng tin dung da ky.
Mae du, thdi gian gia han ng tdi da ddi vdi cic khoan vay cd su thay dd'i qua tung lan dieu chinh chinh sich TDDT va TDXK, song nhin chung Chinh phu thudng khdng che chi tieu nay tdi da bang 1/3 thdi han tri ng hoac thdi han cho vay ghi trong hgp ddng tin dung, edn tdng thdi han cho vay sau khi gia han ng khdng dugc vugt qui thdi han cho vay tdi da theo quy djnh ciia Chrnh phii.
Vdi tham quyen bi gidi han nhu tren, viec XLRR vdn TDDT va TDXK cua Nha nudc thdi gian qua gap khdng it vudng mac bdi cic bien phip ma VDB dugc i p dung nhieu khi khdng giii quyet triet de nii ro phat sinh hoac khdng cd tic dung ding ke hong viee hd trg DN vay vdn khac phue khd khan ve tii ehinh. Do dd, nhieu DN va du i n sau khi dugc dieu chinh ky han h i ng hoac gia han ng van khdng khdi phuc dugc hoat ddng sin xuat kinh doanh de tao ngu'dn thu tra ng cho Nha nudc.
Trong khi dd, viee i p dung cic bien phip XLRR triet de hon (khoanh ng, xoi ng lai, xoi ng gde) ddi hdi nhieu hd so, thii tuc va phii trai qua qui trinh
xet duyet ciia nhieu co quan (Bd Tai chinh, Bd Ke hoach va Dau tu, Ngan hang Nha nudc. Van phdng Chrnh phii, Thii tudng Chinh phii) nen khdng d i p ling duge yeu cau ve tinh kjp thdi cua viec XLRR.
Nhimg bat cap ndi tren lai lien quan mat thiet den ehinh sich d u phdng riii ro (DPRR) trong hoat ddng TDDT va TDXK ciia Nha nudc ma theo dd, quy DPRR dugc trich lap vdi ty le rat thap va thudng khdng phan biet cac khoan ng cd miic do riii ro khic nhau. Cu the, miic trich lap DPRR ddi vdi nghiep vu TDDT va TDXK dugc quy djnh qua cac thdi ky nhu sau: Theo Nghj djnh sd 43/1999/
ND-CP ciia Chinh phii va Quyet djnh sd 232/1999/
QD-TTg ciia Thii tudng Chinh phu: trich 2% ttr ngudn thu lai cho vay hang nam de DPRR trong nghiep vu cho vay dau tu va trich 5% tdng sd vdn TDDT de DPRR trong nghiep vu bio lanh TDDT.
Theo Quyet dinh sd 133/2001/QD-TTg ciia Thu tudng Chinh phii: trieh 2% tir ngudn thu lai cho vay hang nam ddi vdi nghiep vu cho vay TDXK trung va dai han; trich 10% ng qui han dudi 181 ngay, 20% ng qui han tu 181 den dudi 361 ngay, 30% ng qui han tir 361 ngay trd len ddi vdi nghiep vu cho vay TDXK ngan han; trich 10% sd tien tri ng thay chua thu hdi dugc trong thdi gian dudi 61 ngay, 20% sd tien tra ng thay chua thu hdi dugc trong thdi gian tir 61 ngay den dudi 181 ngay, 30%
sd tien tri ng thay chua thu hdi dugc tir 181 ngay trd len ddi vdi nghiep vu b i o Ianh du thau va bio Ianh thue hien hgp ddng xuat kha'u. Ben canh dd, theo Quyet dinh sd 59/2005/QD-TTg eua Thii tudng Chinh phu: trieh 0,2% du ng binh quan cho vay va bio lanh hang nam; Quyet dinh sd 44/2007/
QD-TTg cua Thu tudng Chinh phu: trich 0,5% du ng brnh quan cho vay va bao lanh hang nam.
So vdi miic DPRR i p dung ddi vdi boat ddng tin dung ciia eac td chiic tin dung qua cac thdi ky (theo Quyet djnh sd 488/2000/QD-NHNN5, Quyet djnh sd 493/2005/QD-NHNN va Thdng tu sd 02/2013/
BIEN PHAP xuf Lf ROI RO V 6 N TDDT VA TDXK C O A N H A N I / O C
Van ban phap ly
Nghj djnh sd43/1999/Ne-CP Quyet djnh sd 133/2001/00 TTg Nghj ^nhsd 106/2004/ND-CP Nghj djnh sd 151/2006/ND-CP Nghj djnh sd7S/2011/ND-CP
* TTgCI>: Ttiitudng Oiinli pliu
**BTC:BgTdicbinii
Nghiep vu tin dung TDCT
TDXK trung va dai ban TDXK ngan ban TDfiT TDDT va TDXK TDDT va TDXK
Tham quyen quyet djnh bien phap xuf ly rui ro Gia han no
DAF DAF DAF DAF VDB VDB
Khoanh nd r r g c p *
TTgCP BTC**
TTgCP BTC BTC
Xoa no lai DAF BTC DAF TTgCP
BTC TTgCP
Xoa no gde TTgCP TTgCP BTC TTgCP TTgCP TTgCP
Banner
TTgCP Hguon: Tong bap cua tdcgid
47
NGHIlN ClJfU-TRAO 0^1
TT-NHNN aia Ngan hang Nha nudc Viet Nam), ed the thay ty le du phdng trong hoat ddng TDDT va TDXK ciia Nha nudc dugc quy dinh qua thap.
Vdi miie trich lap thap nhu tren, ca quan thtrc thi chinh sieh TDDT va TDXK ciia Nha nudc khdng the ed dii nguon Iuc tai chinh de xii Iy dugc nhiing nii ro phat sinh trong hoat ddng cho vay hoac bao lanh. Mat khic, do chi phi DPRR duge lay hi phi quan ly ma ngan sieh nha nudc (NSNN) cap hang nam cho ea quan nay nen viee su dung quy DPRR de xoi ng thudng mat nhi'eu thdi gian, bdi dd thue chat la khoan chi tieu NSNN, phii tuan thu nhirng quy djnh chat che ve hd so, thii tuc va tha'm quyen quyet dinh.
De xuat hoan thien ctf che xuf ly rui ro
De bao dim riii ro tin dung dugc xii Iy mdt cich ehu ddng, kip thdi va hd trg cd hieu qui trong viec thio gd khd khan cho DN vay vdn TDDT va TDXK eiia Nha nude, Chinh phu can xem xet md rgng han nira tha'm quyen ciia co quan thue thi ehinh sach TDDT va TDXK trong viec sii dung cic bien phip XLRR phti hgp vdi miic do nii ro phat sinh va ngudn luc tai chrnh cua co quan nay. Theo dd, cd the xem xet bd sung quyen quyet dinh XLRR vdn TDDT va TDXK cua VDB ddi vdi mdt sd trudng hgp tren nguyen tac phii hgp vdi quy md quy DPRR va khdng Iam tang sd phi quin ly ma NSNN phai cap cho VDB hang nam, ehing han:
- Gia han ng vugt thdi han cho vay tdi da theo quy dinh ciia Chinh phii ve TDDT va TDXK de hd trg DN vay vdn cd du thdi gian phuc hdi sin xuat;
- Khoanh ng va xoi lai vay neu khdng lam tang phi quan ly phii cap tu NSNN eho VDB;
- Xoa ng gde trong pham vi sd du phdng chung va du phdng cu the da trich cho khoan ng c'an xoi;
- Bin ng trong trudng hgp gii bin khdng thap hon gii tri so sich cua khoin ng va trong trudng hgp gii bin thap hon gii tri sd sach cua khoan ng nhung ph'an chenh lech cdn thieu nam trong pham vi sd du phdng chung va du phdng cu the da trich cho khoan ng can bin...
Ngoai ra, ddi vdi cic trudng hgp DN gap rui ro khach quan bat khi khing nhung cd phuong i n san xuat kinh doanh kha thi va hieu qua, thi Chinh phu nen cho phep VDB dugc quyen co ca'u lai thdi han tri ng va xem xet tie'p tue cho vay de tao dieu kien cho DN duy tri hoat ddng sin xua't - xuat kha'u, tao ngudn thu de tra ng cho Nha nudc.
Viee quy dinh tha'm quyen nhu tren cd tic dung dua CO che XLRR vdn TDDT va TDXK ciia Nha I 48
nudc tien gan han tdi thdng Ie chimg ve quan hi ngan hang va khac phuc dugc nhirng ton tai trong cdng tie XLRR vdn TDDT va TDXK thdi gian qua.
Mat khic, quy dinh nay ciing phii hgp vdi dinh hudng nang cao tinh tu chii, tu chiu trich nhiem trong hoat ddng dugc dat ra tai Chien Iugc phat trien VDB ma theo dd, Chinh phii se tang cudng phan cap cho VDB trong viec XLRR tin dung.
Tuy nhien, de dam bao nguon luc tai chinh cho viee thue hien giai p h i p ndi tren, thi chinh sach DPRR hong hoat ddng TDDT va TDXK ciia VDB ciing can cd su dieu chrnh so vdi hien nay. Vdi quy dinh hien hanh ciia Nha nudc tai Quy che quin Iy tai chrnh ddi vdi 'VDB (ban hanh kem theo Quyet dinh sd 44/2007/QD-TTg ciia Thii tudng Chinh phli), thi chi phi DPRR ddi vdi hoat ddng TDDT va TDXK dugc lay hr phi quan Iy ma NSNN cap hang nam cho VDB, nen viec tang miic trieh lap DPRR ttr phi quin Iy se Iam tang ganh nang cho NSNN hoac se Iam giim kinh phi cd the su dtmg cho cic hoat ddng nghiep vu khac ciia 'VDB. Trong bdi cinh ngu'dn Iuc tai chinh ciia Nha nude edn eo hep va VDB khdng the cat giim cic chi phi can thiet phue vu hoat ddng nghiep vu eiia minh, thi viec thay dd'i chinh sich DPRR ddi vdi hoat dgng TDDT va TDXK aia Nha nudc can dam bio dip ling dugc yeu cau vua khdng lam tang garth nang cap bii ttr NSNN, vua khdng Iam giim nguon chi cho cie hoat ddng nghiep vu cua VDB.
Vdi yeu cau dugc dat ra nhu tren, Chrnh phii co the xem xet thay ddi quy dinh ve ngudn trich lap va miic trich lap DPRR trong cie hoat ddng nay theo hudng nhu sau:
- Ngoai sd phi du phdng dugc trich tir phi quan ly ma NSNN cap cho VDB hang nam, c'an cho phep md rdng ngudn trich DPRR sang lay ttr phan phi DPRR duge ket cau trong Iai suat cho vay va tir chenh lech thu - chi cua VDB.
- Thue hien viee phan biet miic trich lap DPRR ddi vdi mdi khoin ng TDDT va TDXK phii hgp vdi ket qua phan loai ng ciia 'VDB hang nam.
- Nang d'an miic trich lap DPRR trong hoat ddng TDDT va TDXK eua VDB de tiem can vdi miie ap dung cho cac td ehiic tin dung (bao gdm ei du
phdng ehung va du phdng cu the). * Tai lieu tham khao:
1. Du thao Nghi iinh cua Chinh phii ve TDDT cua Nhd nudc (thay the Nghi dinh sd 75/2011/ND-CP ngdy 30/8/2011);
I Quyet dinh sd 450/QD-TTg ngdy 18/4/2012;
S. Quyet djnh sd369/QD-TTg ngdy 28/02/2013;
4 Thdng tu so 02/2013/TT-NHNN cua Ngdn hdng Nhd nUdc Viet Nam.
