DChjML Im^ - ^Miq nqh^ - MSi iritd^nq
HOI NHAP KDIH TE QIOC IE - Cfli HQI VA THACH THlfC CHO DOAMI MGHltP VIIA VA M l 6 d DAK LAK
Ths. Li Thi'Phi^t, Ths. NguySn Vdn Dgt Trudng Dgi hgc Tdy Nguyin
^ " ^ X o a n h n g h i d p f m 1 ( D N ) vffa vd
A ^ ^ n h d tdn tai vd phdt tridn d td't cd cdc qu^c gia trdn thd' gidi nhtf mOt thdnh phin td't yd'u cda ndn kinh td'. Ddk Ldk Id mft tinh cd tidm ndng phdt tridn cdc loai cdy cdng nghifp, trong thdi gian qua sd' Itfdng DN vffa vd nhd tdng ra't nhanh vd so Itfdng.
Tuy nhidn, stf phdt tridn vd hoat dpng cda DN vffa vd nhd tinh Dak Lak cdn gap nhidu khd khan vd chtfa phdt huy dtfdc hd't nhflng tiem nang ciia tinh. Bai vid't ndy nham nhan didn nhffng tich ctfc, tidu ctfc, nhffng diem manh, didm ydu ciia DN vffa vd nhd tinh Dak L^k, tff dd de xud't nhffng gidi phdp nh^m phdt trien DN vffa vdnhdtinhD^kL^k.
1. Khai qu^t tinh hinh phat tri^n doanh nghifp viira v^ nho
Sd" ltfdng DN dtfdc thdnh ldp mdi khdng ngtfng gia tdng qua cdc ndm, ttf chd chi cd 672 DN vdo nam 2003 tiii h^t ndm
2010, tdng so DN ddng k^
tren dia bdn todn tinh Id:
5.470 DN, tdng 3.369 DN, bao gdm: 5.056 DN dan doanh, tdng 3.294 DN; 350 Hdp tdc xa, tdng 83 Hdp tdc xa; 59 DN do Nha ntfdc ldm chii sd hihi, gidm 12 DN; 05 DN cd vd'n dau ttf ntfdc ngodi, tdng 4 DN.
Tdc do tdng trtfdng binh qudn dat 23,38%/nam.
Tdng sd vd^n ciia cdc DN da ddng kS Id 20.331 t^
ddng, trong dd: DN ddn doanh 19.567 ty ddng (binh qudn 3,87 t^/1 DN). Hdp tdc xa 484 t^ ddng (binh qudn 1,381^/1 Hdp tdc xa), DN do Nhd ntfdc Idm chii
Anh: Nggc Huoiig sd hff^ Id 2801^ dong (binh quan 4,75 ty/lDN), 05 DN c6 vdn dau ttf ntfdc ngodi, c6 von ddng k^ khodng 10 tiifu USD. Hifn nay tdng s^ DN vtfa vd nhd ddng ky Id 5.421 DN, chiem 99,1%
ti-ong tdng s^ DN da ddng k^ (theo tidu chi qui dinh tai Nghi dinh 56/2009/ND/CP ngdy 30/6/2009 ciia Chinh phli); binh qudn v^n ddng k^ ciia 01 DN vffa vd nhd Id 1,98 ty ddng tdng 188,6% so vdi ndm 2005 (1,05 ty). S^ DN vtfa va nhd cdn hoat dong khodng 3.520 DN, chi^m khoang 65% tdng s^ DN vffa vd nhd da ddng k^.
24} sd 2-2012* THdNG TIN KHOA HOC & CdNG NGHE
JChmL ko^ - ^Mtq nqht MAi tmie^nq 1. Nh$n difn nhihig tich
ci^c va tidu cuTc doanh nghifp vufa va nho tinh Dak Lak
Mat tich cUc cua doanh nghi$p viifa vd nhd tinh Dak Lak ddi v&i nen kinh te tinh the hi^n d nhiing diem sau:
- Gdp phan vdb tdng tirfdng GDP ciia tinh: Cac DN vffa va nip tinh Ddk Lakngay cang dong gop nhidu hdn vao tdn2 GDP do so Itfdng DN ngay cang nhidu va phan bd rpng khdp ti-ong hau hd't cac nganh, cac linh vtfc, Cac DN ddng gdp vao tdng san pham xa hpi trdn dia ban tinh ngay cang ldn, gdp phan tang dan gid tri qua cdc nam. Gia tri tdng san phlm (gia so sanh vdi ndm 1994) ndm 2005, la 7.235 ty ddng, den hd't ndm 2010 tdng ldn 12.810 ty ddng, ga'p 1,7 lan so vdi ndm 2005.
- Gdp phan lam chuyen dich cd cau kinh td'. Vifc nhidu DN vtfa vd nho dang ky cac nganh nghd cdng nghifp va dich vu se lam giam ty trpng nganh ndng nghifp va tang ty trpng ngdnh cdng nghiep va dich vu. Cac DN cd dang ky
hoat ddng mdt sd^ ngdnh nghd, Unh vifc chii yeu nhtf sau: Thtfdng mai, dich vu:
3.016 DN, chid'm 55%;
Cdng nghifp, xdy dtfng:
1.371 DN, chid'm 25%;
Ndng, ldm nghifp, tiidy sdn: 823 DN, chiem 15%;
Gido due, ddo tao: 109 DN, chid'm 02%; Cdc hoat
ddng khac: 987 DN, chid'm 18%. Didu nay se giup cho vifc chuyen dich cd caii cua toan bd nen kinh td^
theo htfdng gidm ty trpng ngdnh ndng nghifp, tang ty trong nganh cdng nghifp vd dich vu.
- Tao ra nhidu vifc ldm mdi, gdp phin xoa ddi gidm ngheo. Ddng gdp vao chu trtfdng gidm ty If tha't nghidp xa hdi, gidm cac td nan xa hdi tff tha't
nghifp. D^n ndm 2010, tdng sd lao dpng lam vifc trong cdc DN vffa vd nhd trdn dia bdn tinh Id 95.304 ngffdi, chiem 10,48 % so vdi tdng sd life Itfdng lao ddng todn tinh; binh quan so' Itfdng lao ddng dtfdc thu hut vdo ldm vifc trong cdc DNld 1.060/ndm.CacDN vffa vd nhd da trd thdnh nguon cung chu yd^u vd chd lam vifc mdi cho ngtfdi lao dpng trdn
dia ban tinh.
Ddng gdp vao qua trinh tdng tdc dd dp dung cdng nghe mdi. Vdi stf linh h o a t ciia minh, cdc DN vffa vd nhd la ngtfdi di tidn phong trong vifc ap dung cac phdt minh mdi vd cdng nghf mdi cung nhtf sang kid'n vd ky thuat. Do dp Itfc canh tranh ndn cdc DN vffa va nhd thtfdng xuydn phdi cdi tid'n cdng nghf, tao stf khac bift dd cd thd canh tranh thdnh cdng. Mac du khdng tao ra dtfdc nhffng phat minh, sdng kid'n mang tinh dot phd nhtfng nd la nhutog tidn dd cho stf thay ddi vd cdng nghf.
- Da dang hda san phlm va dap tfng nhanh nhu cau thi trtfdng cung nhtf nhffng
sd 2 - 2012 • THdNG TIN KHOA HOC & CdNG NGHE 125
DChea, fw^ - ^nq nqht - Mdi tritd^nq
thay ddi cda thi trtfdng.
Cdc DN cung da tham gia tich cifc vdo cdng tdc xud't khd'u hdng hda ra thi ti-tfdng cdc ntfdc trdn tiid gidi. Cdc mdt hdng chu yeu dtfdc xud't khiu nhtf cd phd, cao su, hat dieu, hat tidu, mat ong, gd tinh chd'.
Tri gid xud't khd'u qua cdc ndm tdng nhanh: ndm 2005 Id 300 ti-ifu USD, ndm 20101d620trifuUSD;
Ben cqnh dd doanh nghifp vita vd nhd cung thi hifn khd nhiiu tieu cy[c,ddld:
-San xua't nhd Id, manh mun. So' Itfdng DN phdt trien nhanh nhtfng phan ldn Id cdc DN cd qui md nhd vd sidu nhd (cd vd'n vd lao dpng); Cdc DN chtfa khai thac dtfdc nhieu tie m nd ng, ldi the' cua tinh nhtf: da't dai, vung nguydn lieu, Itfc Itfdng lao dpng ndn hoat dpng sdn xua't kinh doanh chtfa dat hieu qud cao.
- Tinh lidn kd't, stf hdp tdc giffa cdc DN dd tao ndn stfc manh ve quy md vdn, ve ky thuat cdng nghf...
cdn han chd'. Can trd stf gia tang vd quy md dd tdng ldi thd' canh tranh. Trinh dp nhan thtfc, qudn ly thd'p vd cd nhieu chdnh Ifch d cdc DN cung tao ra Itfc cdn cho
qud ti-inh ddng bd hda, ndng cao ndng life cho DN vffa vd nhd. Ty If DN ddng k;^ thdnh ldp nhtfng khdng hode chtfa hoat dfng hode chtfa phdt sinh thud vin cdn cao (khodng 35%);
3. Nh$n difn nhi7ng didm m^nh, di^m yd'u cua doanh nghifp vtfa v^ nhd tinh D^k Lik
3.1 vi cdc diim mqtnh DN vffa vd nhd dl khdi sif. Hiu het cdc DN vffa vd nhd ehl cin mdt Iffdng von it, sd^ lao dpng khdng nhidu, difn tich mdt b^ng nhd vdi cdc didu kien ldm vifc ddn gian da cd the bat diu kinh doanh ngay sau khi cd y tffdng kinh doanh.
Loai hinh DN ndy gin nhtf khdng ddi hdi mpt Itfdng vd'n diu ttf ldn ngay trong giai doan diu.
- Tinh linh boat cao. Vi hoat dpng vdi quy md nhd cho ndn hiu hd't cdc DN vffa vd nhd ddu rat ndng dpng vd de thich tfng vdi stf thay ddi nhanh chdng ciia mdi ti-tfdng. Trong mpt so' trtfdng hdp cdc DN vffa vd nhd cdn ndng dpng trong vide ddn diu nhffng bid'n dpng dot ngpt ciia tiie chd', chinh sdch qudn ly kinh td' xa hpi, hay cdc dao dpng dot bid'n tren thi trtfdng. Tren gdc dd
thtfdng mai, nhd tinh ndng ddng ndy md cdc DN vtfa vd nhd de ddng tim kid'm nhffng thi trtfdng ngdch vd gia nhdp thi trtfdng ndy khi thd'y vifc kinh doanh cd thd thu nhidu ldi nhuan hode rut khdi cdc thi trtfdng ndy khi cdng vifc kinh doanh trd ndn khd khdn vd kdm hidu qud.
Tinh thin doanh nhdn manh me. Cdc chu DN vffa vd nhd vdi nhan thtfc DN Id tdi sdn gdn lidn vdi eudc ddi hp vi vay trong quan 1^
hp tan dung toi da ngudn Itfc, tranh thu tdi da thdi cd xuat hifn trdn thi trtfdng.
- Ldi the' ve sur dung lao dpng. Quan hf lao dpng tirong cdc DN vffa va nhd thtfdng cd tinh chat than thidn, ngtfdi lao dpng thtfdng dd dang dtfdc quan tam, dpng vidn, khuyen khich trong cdng vifc.
Ddc biet, vdi ldi thd' khai thde cdc ngudn life san cd tai tinh Dak Lak, cdc DN gdp phan nang cao ddi sd'ng vat cha't tinh thin vd bdo vd cac gid tri van hda truyen thd'ng.
3.2 Ve cdc diem yeu
- DN vffa vd nhd thieu cdc ngudn Itfc quan trpng de thtfc hifn tang trtfdng nhtf vd'n ky thuat, tri tiitfc lao dpng.
261 Sd2-2012» THdNG TIN KHOA HOC & CdNG NGHE S8=
3Chd€Llm^ ^j&nq nqht - MM tni&nq DN vtfa va nhd khdng
cd cdc ldi the kinh td theo quy md, yd'u vd chlnh sdch nhan sif, trinh dd ndng life lao dpng, cha't Itfdng sdn pham do dd de bi phu thupc vdo cdc DN ldn.
- Cdc DN vffa vd nhd do ra't dd khdi nghifp ndn cung phdi chiu nhidu loai rui ro trong kinh doanh.
Thanh lap dd va cffng dd bi phd sdn. Tff duy kinh doanh cdn thien can do dd cdn mpt sd DN chtfa ehd'p hdnh tdt cdc quy dinh cua phdp luat nhtf: tid'n hdnh hoat dpng kinh doanh khi chtfa thtfc hifn dii cdc quy dinh vd dieu kidn kinh doanh; kinh doanh khdng dung ngdnh, nghe da ddng ky; san xuat hang hda kem chat Itfdng; vi pham cdc qui dinh vd bao vf mdi trtfdng; kd khai thud' chtfa diy dii; chap hdnh chtfa tdt chd dp bao cdo tai chinh.
- Chtfa cd kinh nghiem tham gia thi trtfdng qudc td', do do thtfdng gap bat ldi khi xay ra tranh cha'p vd mat phdp ly.
- Khd lien kd't hoac hdp nhd't de md rdng quy md vi chtfa tach bift giffa quydn sd hi?u vd quydn quan ly, khdc bift vd van hda, trinh dp qudn ly... lam cho cdc DN vffa va nhd tinh Dak
Lak khdng dat dtfdc ldi the canh tranh.
4. Giai phap phat trid'n doanh nghifp vufa va nho tinh Ddk Lik
- Mpt la, tdng ctfdng ndng life qudn tri kinh doanh ciia cdc gidm dd'c vd cdn bd qudn ly trong cdc DN vffa vd nhd. Dd phdt tridn cdc ndng life ndi trdn, cin cd stf nd life ciia bdn thdn DN vd stf hd trd cda cdc cd quan, td chtfc hffu quan; nhtfng sif chii dpng, tich ctfc phd'n da'u cua bdn than mdi gidm ddc vd nhd kinh doanh phai Id nhdn to' quyd't dinh. Doanh nhan can dtfdc chu trpng ndng cao nhffng ky ndng can thid't va cap nhat nhffng kid'n thtfc hidn dai de du stfc btfdc vdo nen kinh te tri thtfc. Mpt sd kid'n thtfc vd ky ndng cd the da cd nhtfng cin dtfdc he thdng hod vd cap nhat, trong dd, cin ddc bift chu y nhffng ky ndng hffu ich nhff: Ky ndng quan tri hidu qua trong mdi trtfdng canh tranh; ky ndng lanh dao cua chu DN vd gidm ddc DN; ky ndng quan ly stf thay ddi; ky ndng thuyd't trinh, ddm phdn, giao tie'p vd quan he cdng chung; ky ndng quan ly thdi gian. Nhffng ky ndng nay kd't hdp vdi cdc
kid'n thtfc qudn tri cd hifu qud se cd tdc ddng quyd't dinh ddi vdi cdc doanh nhdn, cdc nghidp chu vd cdc nhd qudn Iy DN vffa vd nhd, qua dd ldm tdng khd ndng canh tranh ciia cdcDN.
Hai Id, phdt trien ndng life qudn tri chid'n Iffdc cua cdn bp qudn ly trong cdc DN vffa vd nhd. Sff yd'u kdm vd tim nhin chid'n Iffdc trong phdt trien kinh doanh la mdt trong nhffng nguydn nhdn cua sff tha't bai trong phdt trien ddi han. De bdi dtfdng, phdt trien ndng Itfc qudn ly chid'n Itfdc vd ttf duy chid'n Itfdc cho dpi ngu giam ddc vd cdn bp kinh doanh trong cdc DN vffa vd nhd, cin chu trpng ddc bidt nhffng ky ndng: Phan tich kinh doanh, dff dodn vd dinh hffdng chid'n Iffdc, ly thuyd't vd quan tri chid'n Iffdc, quan tri nii ro va tinh nhay cam trong qudn ly.
Trffdc hd't cin phai cd tim nhin, muc tidu, tff do xay dffng cdc chid'n Iffdc tdng the ca'p cdng ty, chid'n Itfdc cho tffng san pham vd thi trffdng muc tidu, vd cdc chid'n Iffdc chtfc ndng nghiep vu. Cdc DN nhd va vffa tinh Dak Lak phai xdc dinh dffdc diem manh, diem yd'u cd ban cua minh,
•ma sd 2 - 2012 • THdNG TIN KHOA HOC & CdNG NGHE
DChML h^e ^Miq nqhf^ - MSi tt^ii&nq
tan dung ldi thd dia phtfdng vf mdi tiifdng, bdo vf chii ydu nhtf: Ndng Itfc vd tff dd da dang hda sdn ngtfdi tidu diing, bdo ddm ngoai ngff, Kidn thtfc cd pham dich vu dd phan tdn phdt ti-idn bdn vffng. bdn vd vdn hod, xa hdi, nii ro ti-ong kinh doanh - Ndm Id, bdi dtfdng lich siir trong kinh doanh
- Ba Id: Thtfc hifn khd ndng kinh doanh qudc qudc td, Giao tiep qudc td nhffng lidn kd't kinh td, ddy td vd ndng cao ndng life vd \^ 1^ stf khdc bift vd Id gidi phdp de tdng ctfdng canh tranh qudc td cda DN vdn hda trong kinh doanh, ndng Itfc canh tranh ch^ ^ffa vd nhd. Mudn ndng Thdng Id qudc te ti-ong ITnh cdc DN. Nhffng lidn kdt ^ao ndng life canh tranh vtfc kinh doanh.
ngan han giffp DN thtfc ^^^ ^^^ ^ ^ trdn thtfdng Sdu Id, tdng ctfdng vai hifn dtfdc cdc hdp ddng j^^j^g q^^^. ^^ thi chinh trd ciia cdc hidp hoi, cdc ldn vtfdtqud khd ndnghif n ^^^ ^hdn cdc gidm ddc vd cdu lac bO gidm ddc vd cd cda minh. Trong ddi han ^dn bf qudn 1^ DN trtfdc cdc td chtfc chuydn mdn
hdt cin tdng ctfdng khd ddi vdi stf phat tiien cua ndng A6. Ddy Id ddn biy cdc DN vtfa va nhd. Cin nhan td con ngtfdi trong chu trong hdn nffa vide td cdc td chtfc kinh doanh. chtfc cdc budi trao ddi sinh Didu ndy cdc doanh nhan hoat, gidi thieu kinh vd nhd qudn 1^ trong cdc nghifm trong ntfdc va DN vffa vd nhd cd the thtfc qudc td, cap nhat tiiiong tin hifn dtfdc. Ddi vdi gidm vd ngdnh vd vd hoat dpng xuat kinh doanh hdp chuin ddc vd nha qudn 1^ DN, de kinh doanh. Nhtfng hoat vdi thi tiirdng muc tidu n^ng cao khd ndng lam dong dd tuy ddn gidn ti-ong lau dai. Hifn tai vifc va giao dich qudc td, nhtfUg ra't bd Ich, tao dieu hang rao ky thudt dtfdc cdc tidp cdn cdc tidu chuin, kifn phdt trien va hoan qudc gia ngdy cdng quan cdc thdng If ciia the gidi thidn ndng Itfc cua cdc tdm, bao gdm: tidu chi bdo thi cin chu trong phdt trien gidm ddc va cdn bd qudn dam an todn stfc khde, bdo nhffng kidn thtfc, ky ndng ly kinh doanh.
ed tiid lidn kdt theo chidu ngang dd hinh thdnh cdc chudi gid tri.
Bdn Id, vdi ddc tiiff Id tinh cd tidm nang vd xuat khiu, cdc DN cin ddi phd vdi nhffng rao can ky thudt trong trtfdc mat vd xay dtfng nhffng tidu thtfc sdn
TAI LI?U THAM KHAO
1. Vi/dng Dii'c Ho^ng QuSn; TnTdng Minh Chifdng, NSng \\$c quin ly vS stf phit tridn bin vifng ciia cic DN vilfa vi nh6 trong bdi cinh khiing hodng kinh td tii chlnh, Vifn Phit triin Kinh t^-Xa hfi TP H6 ChiMinh.
2. NguySn Vinh Thanh, Cd h0i vi thich thtfc ddi vdi DN Vift Nam trong hfi nhip kinh td qudc td.Tap chi Kinh td vi Phit tri^n sd90 thing 12/2004
3. Nguyin Thd Nghia, Ning cao ning li^c canh tranh ciia cic DN trong hfi nhip kinh tdqudc td. Tap chi cfng sin dif n ti3r sd23 (143) nim 2007.
5. Vo Thanh Thu - Cao Thi Vift Htfdng, DN vOra vi nh6 thufc khu vtfc din doanh sau mft nim gia nhip WTO, Tap chi cfng sin dif n ti3f sd5 (149) nim 2008.
6.Uy ban nhin din tinh Dik Lik, Kdhoach phit triln DNnhdvi vtfa giai doan 2011 -2015.
28 Sd2-2012« THdNG TIN KHOA HOC & CdNG NGHE
