Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ vÒ hßa b×nh thÕ giíi cña c¸c nhμ l·nh ®¹o

(1)

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 – 2000 57

Tõ ngµy 28 ®Õn 31 th¸ng 8 n¨m 2000 t¹i New York ®· diÔn ra Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ v× hßa b×nh cña c¸c nhµ l∙nh ®¹o t«n gi¸o vµ tinh thÇn. Héi nghÞ do Liªn Hîp Quèc tæ chøc. §oµn ®¹i biÓu c¸c t«n gi¸o ViÖt Nam ®· tham gia Héi nghÞ. Nh©n dÞp nµy T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o xin giíi thiÖu bµi viÕt cña Th−îng Täa ThÝch Ch¬n ThiÖn, Tr−ëng ban PhËt gi¸o quèc tÕ, Trung −¬ng Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam, ph¸t ng«n viªn cña §oµn t¹i Héi nghÞ.

BBT

Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ vÒ hßa b×nh thÕ giíi cña c¸c nhμ l·nh ®¹o

t«n gi¸o vμ tinh thÇn

ThÝch Ch¬n ThiÖn^(*)

¨m 2000, n¨m b¶n lÒ cña thiªn niªn kØ, Liªn HiÖp Quèc quyÕt ®Þnh më 3 héi nghÞ th−îng ®Ønh vÒ hßa b×nh thÕ giíi ch−a tõng cã trong lÞch sö nh©n lo¹i. §ã lµ Héi nghÞ bµn vÒ hßa b×nh thÕ giíi gi÷a nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu çc quèc gia (nguyªn thñ quèc gia), çc quèc héi (chñ tÞch quèc héi), çc t«n gi¸o (vÞ ®øng ®Çu t«n gi¸o cña d©n téc).

Ban Tæ chøc héi nghÞ yªu cÇu c¸c t«n gi¸o ®Õn dù héi nghÞ nµy ph¶i lµ nh÷ng t«n gi¸o cã trªn 100 n¨m tuæi vµ ng−êi s¸ng lËp kh«ng cßn t¹i thÕ.

ë n−íc ta cã 6 t«n gi¸o lín. Håi gi¸o ViÖt Nam cã sè l−îng tÝn ®å qu¸ Ýt (kh«ng tíi 100.000). C¸c ®¹o Cao §µi, Hßa H¶o chØ míi khai ®¹o nh÷ng n¨m 1926, 1939 ch−a ®Çy 100 n¨m tuæi. Cho nªn rót côc chØ cã c¸c ®¹i biÓu cña 3 t«n gi¸o lµ:

- Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam;

- Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam;

- Tæng héi th¸nh Tin Lµnh ViÖt Nam.

Çc vÞ ®øng ®Çu çc t«n gi¸o trªn ®Òu qu¸ cao tuæi (trªn 80 tuæi) kh«ng thÓ phã héi ë xa ®Êt n−íc trªn 16.000 km tr¶i qua nhiÒu chÆng ®−êng vÊt v¶, nh−ng çc ngµi

®· ®Ých th©n chØ ®Þnh ng−êi ®¹i diÖn chÝnh thøc ®i dù héi nghÞ.

§oµn ®¹i biÓu c¸c t«n gi¸o ViÖt Nam t¹i Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ vÒ hßa b×nh thÕ giíi cña c¸c nhµ l·nh ®¹o t«n gi¸o vµ tinh thÇn cã 6 chøc s¾c cao cÊp:

- Hai vÞ ®ång tr−ëng ®oµn lµ Hßa th−îng ThÝch HiÓn Ph¸p, Phã chñ tÞch kiªm Tæng th− kÝ Héi ®ång TrÞ sù gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam vµ Gi¸m môc NguyÔn S¬n L©m, Tæng th− kÝ Héi ®ång Gi¸m môc Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam;

- Th− kÝ cña ®oµn lµ Môc s− Vò Hïng C−êng, Chñ täa Héi th¸nh Tin Lµnh tØnh H¶i D−¬ng;

- Hßa th−îng ThÝch Thanh Tø, Phã chñ tÞch Héi ®ång TrÞ sù Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam;

- Tæng Gi¸m môc NguyÔn Nh− ThÓ

®øng ®Çu gi¸o tØnh HuÕ bao gåm 6 gi¸o phËn miÒn Trung, thµnh viªn Héi ®ång Tßa th¸nh Vatican vÒ ®èi tho¹i gi÷a c¸c t«n gi¸o;

- Th−îng täa ThÝch Ch¬n ThiÖn, Tr−ëng

*. Th−îng täa, Trung −¬ng Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam.

N

(2)

58 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2000

Ban PhËt gi¸o Quèc tÕ Trung −¬ng Gi¸o

héi PhËt gi¸o ViÖt Nam.

§oµn chÝnh thøc giao tr¸ch nhiÖm ph¸t ng«n nh©n cho Th−îng täa Ch¬n ThiÖn.

* * *

§oµn lªn ®−êng vµo s¸ng 26 - 8 tõ Hµ Néi bay sang Paris, ®æi m¸y bay tõ Paris sang th¼ng New York vµ ®Õn kh¸ch s¹n Carter ë ngay Qu¶ng tr−êng Times Square - Trung t©m cña khu Manhattan (trô së Liªn HiÖp Quèc) vµo kho¶ng 17 giê chiÒu ngµy 27 - 8 (thËt ra lóc ®ã ®· lµ 6 giê s¸ng ngµy 28 - 8 bªn Hµ Néi bëi New York chªnh lÖch vÒ giê víi Hµ Néi ®Õn 13 giê tr−íc). §oµn chóng t«i chØ kÞp s¾p xÕp trong mét ®ªm lµ tíi phiªn häp khai m¹c Héi nghÞ.

8 giê s¸ng ngµy 28 - 8 - 2000, §oµn t«n gi¸o ViÖt Nam ®Õn trô së Liªn HiÖp Quèc

®Ó dù Héi nghÞ th× míi râ lµ Ban tæ chøc Héi nghÞ ®· mêi 1 "hßa th−îng" kh«ng cã ch©n trong Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam lµm ®¹i biÓu chÝnh thøc cho t«n gi¸o ViÖt Nam. ThÕ lµ b¾t ®Çu mét cuéc ®Êu tranh cùc k× phøc t¹p ®Ó giµnh t− c¸ch ®¹i biÓu cña ®oµn. Ph¸i ®oµn th−êng trùc cña n−íc ta t¹i Liªn HiÖp Quèc ph¶i can thiÖp trùc tiÕp vµ m·i cho ®Õn gÇn 2 giê sau, Ban tæ chøc Héi nghÞ míi thõa nhËn ®oµn ta lµ

®oµn ®¹i biÓu chÝnh thøc c¸c t«n gi¸o ViÖt Nam bao gåm 6 thµnh viªn (thÎ ®á) vµ 4 quan s¸t viªn (thÎ xanh).

S¸u thµnh viªn chÝnh thøc lµ 6 chøc s¾c cao cÊp cña Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam, Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam, Tæng héi Héi th¸nh Tin Lµnh ViÖt Nam ®· nªu tªn ë phÇn trªn. C¸c thµnh viªn chÝnh thøc ®−îc quyÒn ph¸t biÓu vµ biÓu quyÕt. Cßn 4 quan s¸t viªn lµ c¸c vÞ cè vÊn chuyªn viªn thuéc Ban T«n gi¸o cña ChÝnh phñ vµ Bé Ngo¹i giao cã tr¸ch nhiÖm ®i theo gióp ®ì ®oµn.

TÊt c¶ nh÷ng thÕ lùc kh¸c víi m−u ®å giµnh lÊy diÔn ®µn quan träng nµy ®Ó chèng l¹i c¸c gi¸o héi hîp ph¸p ë ViÖt Nam, chèng l¹i Nhµ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®Òu ®· lÆng lÏ rót ra khái Héi nghÞ.

Tuy nhiªn, 2 ngµy sau, §oµn l¹i nhËn

®−îc 1 bøc th− ph¶n ®èi cña "hßa th−îng"

kia göi Tæng th− kÝ Héi nghÞ "xin ñy cö"

ng−êi Mü (cã tªn tiÕng ViÖt) "hiÖn ®ang cã mÆt t¹i New York lµm hãa th©n ®äc bµi tham luËn tr−íc Héi nghÞ". LÏ tÊt nhiªn lµ Héi nghÞ kh«ng thÓ chÊp nhËn - lÝ do ®¬n gi¶n lµ "hßa th−îng" kia kh«ng ®¹i diÖn cho bÊt cø mét tæ chøc t«n gi¸o nµo ë ViÖt Nam c¶.

* * *

Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ t«n gi¸o vµ tinh thÇn ®· diÔn ra trong mét quang c¶nh hoµnh tr¸ng v« cïng. Héi nghÞ

®· khai m¹c trong tiÕng trèng hïng dòng cña ®oµn trèng NhËt B¶n vµ tiÕng tï vµ vá èc cña ®éi kÌn Pªru. C¸c vÞ cao t¨ng ViÖt Nam ®Òu kh¼ng ®Þnh ®ã lµ truyÒn thèng PhËt chÕ "kÝch ®¹i ph¸p cæ, xuy ®¹i ph¸p loa" mçi lÇn khai ph¸p héi.

Vµ råi nh÷ng bµi diÔn v¨n, nh÷ng b¶n cÇu kinh, nh÷ng lêi gi¶ng thuyÕt... cã nh÷ng ®o¹n n−¬ng theo tiÕng nh¹c, cã nh÷ng khóc thËt sù lµ nh÷ng ®iÖu h¸t diÖu k×.

Trong hai ngµy 28 vµ 29, Héi nghÞ ®·

long träng diÔn ra t¹i §¹i s¶nh ®−êng Liªn HiÖp Quèc.

Qua ngµy 30 th× Héi nghÞ chuyÓn vÒ lµm viÖc t¹i kh¸ch s¹n Waldorf - Astoria. T¹i

®©y, Héi nghÞ häp phiªn toµn thÓ bµn vÒ "tõ

®èi tho¹i ®Õn hµnh ®éng", “chuyÓn hãa xung ®ét”, "khoan dung vµ hßa gi¶i", "xãa bá nghÌo ®ãi" vµ "b¶o qu¶n vµ kh«i phôc m«i tr−êng".

58

(3)

ThÝch Ch¬n ThiÖn. Héi nghÞ th−îng ®Ønh ... 59

Sau phiªn häp toµn thÓ kÐo dµi tõ 9 giê

®Õn 10 giê 55 phót, Héi nghÞ chia ra thµnh 4 nhãm lµm viÖc ë 4 phßng häp kh¸c nhau, mçi phßng 1 chuyªn ®Ò.

§oµn ViÖt Nam ®· ®¨ng kÝ ph¸t biÓu ë c¶ 4 nhãm. Gi¸m môc NguyÔn S¬n L©m vµo nhãm "xung ®ét" vµ dù ®Þnh ph¸t biÓu trùc tiÕp b»ng tiÕng Ph¸p. Tæng Gi¸m môc NguyÔn Nh− ThÓ vµo nhãm "®èi tho¹i" vµ

®ã còng lµ chuyªn ®Ò së tr−êng cña cô (cô lµ thµnh viªn cña Héi ®ång §èi tho¹i Tßa th¸nh), cô dù ®Þnh ph¸t biÓu trùc tiÕp b»ng tiÕng Ph¸p.

Nh−ng ë 2 chuyªn ®Ò nµy, sè bµi tham luËn ®Ò dÉn ®· ®−îc Héi nghÞ ®Æt tr−íc nhiÒu qu¸, thêi gian cßn l¹i ®Ó th¶o luËn t¹i héi tr−êng rÊt Ýt. Cho nªn cuèi cïng c¶ hai cô kh«ng ph¸t biÓu ®−îc. ThËt ®¸ng tiÕc.

Nh−ng còng kh«ng cã g× khã hiÓu v× sè l−îng ®¹i biÓu lµ 1000 ng−êi, ë mçi phßng häp cã kho¶ng 200 ng−êi, mçi ng−êi chØ

®−îc ph¸t biÓu 5 phót, nh−ng vµo trong thùc tÕ chØ ®−îc 2 phót th«i. T«i chøng kiÕn tËn m¾t nhiÒu ®¹i biÓu nãi ®Õn phót thø 3 bÞ c¾t ®øt vµ ®µnh bá dë dang bµi ph¸t biÓu cña m×nh.

Hßa th−îng Thanh Tø tham gia vµo nhãm “NghÌo ®ãi, b¹o lùc vµ m«i tr−êng”.

Hßa th−îng lµ ng−êi thø hai trong phiªn häp ®−îc ph¸t biÓu.

Hßa th−îng ph¸t biÓu b»ng tiÕng ViÖt vµ mét ng−êi phiªn dÞch tiÕng Anh ®· khÈn tr−¬ng vµ rÊt chuÈn x¸c dÞch theo, tæng céng thêi gian kh«ng ®Çy 5 phót. C¶ héi tr−êng hoan nghªnh nhiÖt liÖt.

T«i (Ch¬n ThiÖn) vµo nhãm “khoan dung vµ hßa gi¶i”. Bëi lµ ng−êi ph¸t ng«n cña §oµn nªn bµi ph¸t biÓu cña t«i ®· ®−îc trao ®æi cÈn thËn trong §oµn tõ tr−íc. §Õn phiªn häp, t«i ®· ®¨ng kÝ víi §oµn chñ täa tõ nh÷ng phót ®Çu tiªn. Nh−ng cã lÏ v× mÊy

ng−êi ph¸t biÓu tr−íc ®· nãi qu¸ dµi (kho¶ng 3 - 4 phót) bÞ chñ täa c¾t ®øt nöa chõng khiÕn kh«ng khÝ phiªn häp c¨ng th¼ng kh¸c th−êng, cho nªn sau mÊy lÇn yªu cÇu, chñ täa buéc t«i ph¶i xÕp hµng sau gÇn 10 ng−êi nèi ®u«i nhau tr−íc m¸y ghi

©m. Tuy nhiªn cuèi cïng th× t«i còng ®−îc ph¸t biÓu. T«i nãi trùc tiÕp b»ng tiÕng Anh, bá hÕt nh÷ng phÇn thñ tôc th«ng th−êng, môc tiªu lµ thuyÕt minh “gi¸o lÝ duyªn khëi” cña §øc PhËt vµ gi¶i thÝch t×nh h×nh æn ®Þnh hßa hîp trong céng ®ång x· héi ViÖt Nam. §iÒu k× diÖu trong thêi ®¹i hiÖn nay ë n−íc ViÖt Nam chóng ta kh«ng cã chiÕn tranh t«n gi¸o. LÝ do thuéc vÒ chÝnh s¸ch t«n gi¸o cña Nhµ n−íc ViÖt Nam.

C¸c ®iÒu nãi trªn lµ nh÷ng g× cña bøc th«ng ®iÖp v× æn ®Þnh vµ hßa b×nh cho cuéc sèng cÇn ®−îc chuyÓn ®¹t ®Õn c¸c b¹n bÌ trªn thÕ giíi. ChØ cßn l¹i mét ®iÒu lµ th«ng

®iÖp Êy cÇn ®−îc c¸c tæ chøc quèc gia vµ quèc tÕ chÊp nhËn vµ thùc hiÖn. Th«ng

®iÖp Êy hÇu nh− phï hîp víi chÝnh s¸ch

®æi míi vµ më cöa cña ChÝnh phñ ViÖt Nam.

Nh÷ng sù kiÖn x· héi sau ®©y ®· xÈy ra ë ViÖt Nam sÏ chøng tá ®iÒu ®ã:

- T«n gi¸o lµ mét nhu cÇu tinh thÇn cña ng−êi ViÖt Nam.

- C¸c gi¸ trÞ t«n gi¸o vµ v¨n hãa cÇn

®−îc ph¸t triÓn trong h−íng míi ph¸t triÓn x· héi ViÖt Nam.

- Xãa ®ãi (gi¶m nghÌo) lµ quèc s¸ch ®·

®−îc thùc hiÖn trong 15 n¨m qua, vµ tiÕp tôc ®−îc thùc hiÖn.

59

(4)

60 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2000

vµ c¸c n−íc kh¸c trong tinh thÇn chÊp

nhËn nhau, kÝnh träng nhau vµ hiÓu biÕt nhau. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mèi liªn hÖ cÇn

Lµ ng−êi kinh nghiÖm khæ ®au trong chiÕn tranh vµ nghÌo ®ãi g©y ra, ng−êi ViÖt Nam lu«n cÇu mong cho nh÷ng ng−êi kh¸c hoµ b×nh, thÞnh v−îng vµ h¹nh phóc.

Céng chung toµn bé thêi gian t«i ph¸t biÓu ch−a qu¸ ®Õn phót thø ba. T«i c¶m thÊy thanh th¶n v« cïng khi nghe tiÕng vç tay rµo r¹t vµ ®ã còng lµ phót gi©y kÕt thóc phiªn häp buæi s¸ng.

* * *

Tèi 30 - 8, tõ 19 giê ®ªm lµ cuéc tiÕp xóc gi÷a §oµn ta víi çc nhµ ho¹t ®éng t«n gi¸o Mü t¹i trô së ph¸i ®oµn th−êng trùc cña ViÖt Nam t¹i Liªn HiÖp Quèc. Sè lµ cã mét phô n÷ Mü lµm con d©u ViÖt Nam (chång lµ gi¸o s− §¹i häc New York) yªu quý ViÖt Nam tõ thêi ViÖt Nam kh¸ng chiÕn chèng Mü, nghe tin ®oµn ®¹i biÓu çc t«n gi¸o ViÖt Nam sang New York dù Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ t«n gi¸o vµ tinh thÇn, liÒn b¸o tin cho çc b¹n Mü

®Õn th¨m. Hä kh«ng ®Õn mét lÇn mµ ®Õn lai rai tõng nhãm 5 - 3 ng−êi, ®Ó hái th¨m xong råi l¹i ®i vµ nhãm kh¸c l¹i ®Õn. Së dÜ nh− thÕ lµ v× ai còng cã c«ng viÖc cÇn ph¶i lµm, lµm xong míi ®Õn ®−îc.

§ã lµ nh÷ng môc s−, nhµ truyÒn ®¹o, ng−êi ho¹t ®éng trong c¸c Gi¸o héi Tin Lµnh National Council of Churches, Methodist Church, Church World Service, Quakers, Mennonites, United Church of Christ, Episcopal Church...

Hä nãi r»ng v× biÕt qu¸ muén, lÏ ra hä cã thÓ thu xÕp cho §oµn gÆp nh÷ng tæ chøc liªn gi¸o héi nh− çc Môc s− v× Hoµ b×nh (IFCO) hoÆc çc nhµ l·nh ®¹o §¹i häc t«n gi¸o nh− Th¸nh kinh thÇn häc viÖn New York, hoÆc víi çc nhµ l·nh ®¹o PhËt gi¸o, Do Th¸i gi¸o vµ C«ng gi¸o Mü n÷a.

TÊt c¶ ®Òu bµy tá tÊm lßng yªu quý ViÖt Nam, n¬i ®ang thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch x·

héi chñ nghÜa ®æi míi “D©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. Hä cÇu chóc ViÖt Nam thµnh c«ng nh− ®· thµnh c«ng trong kh¸ng chiÕn.

ChiÒu 31 - 8 lµ phiªn häp kÕt thóc Héi nghÞ. §oµn ta gÆp gì ngay t¹i Héi tr−êng lín c¸c ®oµn Lµo, Campuchia, Th¸i Lan, Mianma... vµ sau ®ã kÝ tªn vµo b¶n cam kÕt chung vÒ hßa b×nh toµn cÇu.

Nh−ng §oµn ®¹i biÓu c¸c t«n gi¸o ViÖt Nam kh«ng ph¶i ®· chÊm døt ho¹t ®éng ë

®ã.

§ªm 1 - 9, Chñ tÞch Quèc héi ViÖt Nam sau khi ®· dù Héi nghÞ th−îng ®Ønh thiªn niªn kØ vÒ quèc héi Liªn HiÖp Quèc ®· gÆp gì ViÖt kiÒu t¹i Mü. §ªm Quèc kh¸nh Êy,

®oµn ta còng tíi trô së ph¸i ®oµn ViÖt Nam t¹i Liªn HiÖp Quèc cïng dù víi Chñ tÞch N«ng §øc M¹nh mét c¸i tÕt ®éc lËp cña n−íc ViÖt Nam trªn ®Êt Mü víi nh÷ng kiÒu bµo, con d©u, con rÓ ViÖt Nam ... ®Çy xóc

®éng.

Khi m¸y bay ®¸p xuèng Hµ Néi, ®iÒu lµm chóng t«i xóc ®éng lµ cã nhiÒu t¨ng ni, phËt tö, linh môc, tu sÜ vµ gi¸o d©n ®· chê s½n ë s©n bay Néi Bµi ®Ó chµo ®ãn §oµn víi nghi thøc long träng mµ th©n thiÕt./.