• KHOA HQC CONG NGHE •
TAC DONG CUA HE
T H 6 N GCONG TRJNH DANG NU^QC TREN SONG
H 6 N G D S NCAC Y^U
T 6THUY LIJC,
HINH THAI VA XAM NHAP MAN
ThS. NGUYEN MANH LINH
Phbng thinghiim trgng diim Quoc gia vi dpng luc hgc sdng biin GS.TS TRAN D I N H H 6 A
Vifn Khoa hgc Thdy lgi ViftNam
T6m tat: Tren / i | thdng sdng Hdng vdo miia kiet, dgc biit trong thdi gian Idy nude do di vd cdy vu ddng xudn, de lay nude phuc vu tudi cho ndng nghiep thi cdc hd chua a thugng ngudn phdi xd nude tdng cuang mdi ddm bdo duoc nhu cdu nude cho cd vung ddng bang sdng Hdng. De tiet ki^m ngudn nude md vdn dap icng dugc nhu cdu nude cho ndng nghiep thi gidi phdp xdy dung cdc cdng trinh ddp ddng nude trin sdng Hdng cd thi dugc thuc hien. Tuy nhiin, nhimg tdc dgng eua cdc cdng trinh ndy nhu thi ndo cdn cd cdc ddnh gid vd nghiin cicu cu the. Bdi bdo trinh bay nhirng tdc ddng cua hi thdng cdng trinh ddng nude trin sdng Hdng xet ve cdc yiu td thuy luc, hinh thdi vd xam nhap man.
Tir khoa: sdng Hdng; dap dang nude, liy nude mua kiet, thuy luc; hinh thai; xam nhap man.
Abstract: On the Red River system, in the dry season, especially in period of water intake for irrigation in spring crops, the upstream reservoirs have to increase the releasing water discharge to meet the demand of water supplying for the whole Red River Delta. In order to both saving water from the reservoirs and satisfying the water demand for agriculture, the solution of building dams on the Red River can be implemented. However, it is necessary to access and study in detail the impacts of these works. This article presents the impacts of the dams system on the Red River in terms of hydraulic, river bed morphology and saline intrusion.
Keywords: Red River, dam, dry season intake water, hydraulic, river bed morphology, saline intrusion.
1. DAT VAN Bt. ngin (hien tgi xd trong 3 dgt vdi tdng thdi gian Trong khodng 10 ndm gin day, mdc du lim trung binh la 15-20 ngay) chi du ddm bao yeu lupng din trong mua kiet khdng giam nhung cau tudi vu ddng xudn, thdi gian cdn lgi trong muc nude mua kiet lien tue hg thip, tac ddng mua kiet mue nude tren sdng Hdng ha thip frd cua ha thip mue nude trong mua kiet da dnh lgi dnh hudng rit Idn d i n giao thdng thuy, mdi hudng din khd nang liy nude vdo cdc he thdng trudng sinh thdi khu vuc dd thi ven sdng... Vi diu mdi thuy Ipi tren sdng Hdng dae bi?t la ddm vdy gidi phdp dau tien can nghien edu vd de bdo tudi eho vu Ddng Xudn (thdng 1,2 hdng xuat chinh giai phap lam tang muc nude mua ndm). Gidi phdp chinh trong cdc ndm qua la ki?t d viing trung va hg du, giam din viee xd tu tdng luu lugng xd tir Hd Hda Bmh len gin g i p 2 hd Hda Binh, ddm bdo chu d^ng cdp nude tudi lin so vdi trudc day de ddm bdo dau nude dat v\i Ddng Xudn, ho trg hoat ddng giao thdng yeu ciu thiet k l tai cdc edng trinh dau mdi tudi thiiy, dam bao ddng chdy toi thiiu cung nhu mdi (edng, kenh, trgm bom). Tuy nhiSn gidi phdp xa trudng viing hg du.
trong mua kiet thuc hien trong mpt thdi gian Vdi tdc dgng ciia biin ddi khi hdu va nude TAP CHf TAI NGUVeN NUOC S6 4-2018 67
bien dang cung vdi su suy giam ddng chay mua ki$t (luu lupng, muc nude) tu trong sdng ra, vung ha du gin cdc eiia eiia he thdng sdng Hdng, Thdi Binh chic ehin se chiu cae tae dpng ngay cang tang cua hien tugng xdm nhap mgn, ben cgnh viee nghien ciiu va thuc hien cdc gidi phdp van hanh tdi uu cae he thong thuy Ipi vung cua sdng dl liy ngpt cin phdi nghien cuu de xuit cdc giai phap mang tinh chu dpng hon de ngan man, gid ngpt ddm bdo dn dinh vd phdt triin bin vung kinh te xa hpi vung ha du, vi vdy gidi phap thd 2 edn nghien edu xem xet chinh Id gidi phdp cdng trinh ed the ngan man giu ngpt trSn cdc vung cua sdng eua cd h? thdng sdng Hdng - Thdi Binh.
Viec nghiSn ciiu dua ra cdc gidi phap cdng trinh nhim dang nude cho hai vung tren thuc su can thiet trong bdi canh hien nay. De tai nghien cuu cap nha nude 'Wg/i/ew cuu tdng thi gidi phdp cdng trinh ddp ddng nude nhdm irng phd tinh trgng hg thdp muc nude, dam bdo an ninh ngudn nude cho vimg hg du Sdng Hdng"^' dang nghien edu dua tren co sd khoa hpc gidi quyet vdn de cdp bdch do. Bdi bao Id mdt phdn trong ket qud nghien cuu cua dl tai tren.
2. PHU^OfNG PHAP NGHIEN ClTU De ed the danh gia djnh lugng muc dp dnh hudng cua cdc cong trinh dang nude den che dp thiiy luc, dien bien hinh thdi vd xdm nhap mdn
vung ven biin, nghien edu nay da su dung phuong phdp md phdng bdng md hinh todn de phuc vu ddnh gid. Phuong phdp nay sd dung 3 md hinh trong bp md hinh Mike (DHI) de tinh todn, gdm cac md hinh cu thi sau:
- Md hinh thuy luc 1 chiiu Mike 1IHD phuc vu tinh toan xac dinh quy md cdc cdng trinh dang nude trong mua kiet va ddnh gid tac dpng cua cdng trinh do trong mua lii.
- Md hinh chdt lugng nude Mike 11 AD phuc vii tinh todn lan truyin mdn, phyc vu danh gid dnh hudng cua cdng trinh den nhilm man vung cda sdng.
- Md hinh thdy luc vd hinh thdi 2 chieu Mike 21 HD, ST phuc vu ddnh gid anh hudng cua edng trinh dSn dien bien long dan va kha ndng xdi Id bd khu vuc thupng va hg luu edng trinh dang nude.
a. Pham vi tinh todn vd bien md hinh Ddi vdi md hinh thuy lue va chat lupng nude 1 ctiieu Mike 11 HD, AD thi phgm vi tinh toan td sau cdc ho chua thugng ngudn nhu Hda Binh, Tuyen Quang vd Thdc Bde ra dSn cdc cua sdng.
Ddi vdi md hinh thuy luc vd hinh thdi 2 chieu Mike 21 HD, ST thi pham vi md hinh Id dogn sdng qua thdnh phd Ha Npi: tren sdng Hdng tir Lien Tnmg den Hdng Van, tren sdng Duing tii eda vdo dSn Phu Ddng. Phgm vi hai md hinh todn 1 chieu vd 2 chidu nhu eae hinh dudi ddy:
Hinh 1: Phgm vi tinh todn trin md hinh 1 chiiu Hinh 2: Phgm vi tinh todn trin md hinh 2 chiiu b. So lieu tinh todn cho md hinh
* Tai lieu dia hinh:
Tai lieu dia hinh su dung cho md hinh la h^
thdng mgt cit tien hanh do dgc trong cac nam 68 TAP CHfTAl NGUYEN Nl/(5C S6 4-2018
2000 - 2006, ed do bd sung mdt sd sdng ndm 2013 cua chuong trinh phdng chdng lu ddng bang sdng Hdng va tai lieu binh dd dia hinh do bd sung ndm 2016 do dl tai 'TSIghien cdu tdng the giai phdp cdng trinh dap ddng nude nhim dng phd tinh trgng ha thap muc nude, dam bao an ninh ngudn nude eho vung ha du Sdng Hdng" thuc hien. Cdc tdi lieu ndy ed dp tin cay cao, dd dugc su dyng phuc vu tinh todn cho nhieu de tdi, du dn.
* Tdi li^u thuy van:
Liet tai lieu thuy van vdo mua ki^t cua eae nam 2008, 2009, 2010, 2011, 2012,2015 vd ddng chdy kiet thiit kl 85%, ddng chdy lu thiit ke 500 ndm gdm luu lugng tgi cac bien tren va muc nude, man tgi 9 cda sdng d bien dudi.
c. Hi^u chinh, kiem dinh mo hinh thuy lijcc, xdm nhdp man vd hinh thdi
* Doi vdi md hinh thdy luc 1 ehieu:
Thdi gian hieu chinh va kiem dinh md hinh thuy luc kiet, xdm nhap man ung vdi cac thdi gian sau:
- Hieu ehinh md hmh: td 1/4 din 30/4/2012.
Kiem dinh md hinh: tu 1/12 den 31/12/2008; td 1/12 din 31/12/2009
Thdi gian kiem dinh md hinh thuy lyc mua lu: Td 1/07/2012-30/09/2012 va td 25/08/2008- 30/11/2008.
* Ddi vdi md binh 2 chieu:
Md hinh da dugc hieu chinh va kiem dinh vdi cdc eip luu lugng theo cdc thdi gian: Trdn lu thang 8/2008; QTB thang 10/2008; kiet thdng 5/2008; m thdng 7/2011 vd kiet thdng 11/2011.
Can ed de lua chpn ede thdi gian tren dS phuc vu hieu chinh vd kiem dinh md hinh vi cdc tai lieu mgt eat dia hinh cdc sdng dugc do dac vdo thdi gian 2011, 2013 va 2016 nSn viec chpn cae nam de hieu chinh md hinh eiing can gan vdi cac nam nay. Ngoai ra cac nam nay cd sd lieu thuy van, man ddng bd nen thugn lgi cho viec hieu chinh va kiem dinh md hinh. Cac kit qud hieu chinh vd kiem dinh cdc md hinh da dugc trinh bay chi tilt trong dl tai dap dang sdng Hdng '^'^ vd Cac ket qua hieu chinh va kilm
dinh vl myc nude, luu lugng, dp man gida thuc te va md phdng kha cao ca ve sai sd dinh va chi sd NASH. Vi vgy md hinh dam bao dp tin cay va cd thi sd dyng md hinh tinh toan ede kich bdn khdc nhau.
d. Cdc phirang dn, kfch bdn tinh todn phuc vu ddnh gid
Hinh 3: Cdc cdng trinh cd thi bd tri ddng nude a cdc viing
* Cdc kich ban tinh toan xdc dinh vi tri cd thS xdy dung cdng trinh dang nude
Cdc gidi phdp cdng trinh dgp ngan sdng dupe cu thg hda bdng ede nhdm kich bdn nghien ciiu sau:
(1) Nhdm kich ban nghien curu hien trgng khi chua cd eac giai phap edng trinh: ky hieu nhdm kich ban KBHT
(2) Nhdm kich ban nghien cuu khi xay dung cac cdng trinh dap ngdn sdng d vimg tnmg va hg du sdng Hdng lam nhi?m vy dang muc nude;
Ky hieu nhdm KBi
(3) Nhdm kjch ban nghien edu khi xay dung ede cdng trinh dap ngdn sdng d vung cda sdng he thdng sdng Hdng - Thai Binh 1dm nhiem vy ngdn man, giu ngpt: Ky hieu nhdm KB2
(4) Nhdm kich ban tdng hpp giiia nhdm kich ban KB 1 va nhdm kich bdn KB2: Ky hieu nhdm KB3
Chi dp thuy van: Ddng ehdy kiet 85% theo quy trinh van hanh hien tgi ung vdi che dp xa binh thudng va ehe dp xd gia tang phyc vy cap nude.
TAP CHf T A I NGUYEN Nl/OC SO 4-2018 69
* Cac kich ban tinh todn ddnh gia anh hudng cua cdc cdng trinh duoc lua chpn den an todn de dieu
(1) Nhdm cdc cdng trinh ddng nude sau cdng Long Tuu (sdng Dudng) vdi eac ket ciu khdc nhau.
(2) Nhdm cdc cdr^ trinh ddng nude sau cdng Xuan Quan (sdng Hdng) vdi cae ket cdu khdc nhau.
(3) Td hpp eae edng trinh dang nude sau cdng Long Tdu (sdng Dudng) vd cdng Xuan Quan (sdng Hdng) dugc lua chpn d (1) vd (2).
Chi dp thuy vdn: Cac edng trinh ddng nude ndm d vi tri dac biet quan trong nen dupe tinh todn kilm tra vdi lii thiit kl 0,2% (lu 500 nam)
* Cac kich ban tinh toan phyc vu ddnh gid dnh hudng cda cdng trinh den xdm nhap mJin vung cda sdng.
(1) Nhdm cac kich bdn tinh toan man trong dieu kien myc nude trieu hi^n trgng
(2) Nhdm cac kich ban tinh toan trong dieu kien mue nude bien ddng
(3) Kich ban tinh todn mgn khi cd cong trinh ddng nude dugc lua chgn
Che dp thdy vdn: Ddng chdy kiet 85% theo quy trinh vgn hdnh hi?n tgi dng vdi chi dp xa binh thudng vdi chi dp triiu hien trang va nude biin ddng.
* Cdc kich ban tinh toan phuc vu ddnh gid anh hudng cda cdng trinh din diln biin hinh thai dogn sdng.
(1) Kich ban dien bien hinh thdi trong diiu kien dia hinh hien trang
(2) Kich ban diln bien hinh thai trong diiu kien cd cdng trinh.
Che dp thuy vdn: Do trong mua lii cac cdng trinh dugc md hoan todn va chi ddng phye vu dang nude trong mua kiet nen dien biin hinh thai dugc tinh toan vdi chS do ddng chay kiet 85% theo quy trinh vgn hanh hien tgi vdi dia hinh hien trang va khi cd cdng trinh.
3. KET QUA VA BINH LUAN
Ket qud tinh toan thdy luc xdc dinh vi tri cdng trinh vd ede tac ddng cua nd din an toan de diiu, xam nhap mdn vd diln biin hinh thai dupe trinh bay dudi day:
3.1. Lffa chon vi tri cdng trinh dSng nu-dc va nhirng tdc d^ng vl mat thuy luc
Dudng myc nude dpc sdng Hdng td nga ba Thao Dd din eda Ba Lat nhu hinh 4 vdi h?
thdng cdng trinh dang nude d vung thugng vd trung du va cdng trinh dang nude ket hgp ngdn man d cda sdng. Tr8n hinh ve Id 3 vi tri cdng trinh d 3 vung eip nude. Day Id ket qud sau nhi^u kich bdn tinh toan thuy lyc vdi cdc cao trinh dap ddng nude khdc nhau.
Hinh 4: Dudng muc nude khi cd cdng trinh ddng nude a ba viing
Thugng luu he thdng cdng trinh ddng nude sau cdng Xudn Quan vd Long Tiiru cd nhieu edng trinh lay nude Idn nhu cdng Xudn Quan, cdng Long Tuu, edng LiSn Mae. Ngodi ra cdn mpt sd edng vd tram bom nam rdi rdc tir trgm thiiy vdn Son Tdy din trudc nga ba sdng Hdng - sdng Dudng ed anh hudng bdi h? thdng dap ddng nhu trgm bom Phu Sa, cdng Cdm Dinh, trgm bom Dan Hoai, cdng Thugng Cdt...Trong cae edng trinh lay nude d tren, edng LiSn Mgc lay nude chinh cho he thdng tudi sdng Nhu^, Xuan Quan lay nude chinh cho he thdng thuy ndng Bac Hung Hai va edng Long Tuu la cac cdng trinh lay nude chinh he thdng Bae Dudng.
Do vgy, vdi nhung cdng trinh liy nude quan trpng d vung 2 thi vi tri cdc cdng trinh ddng nude d sau cdng Xuan Quan vd Long Tuu dupe lua chpn uu tien vd danh gid tri|dc. Cao trinh dap ddng Long Tdu trong khodng -1-2,0 m va eao trinh dap dang Xuan Quan trong khoang + 2,5 - + 2,6 m).
70 TAP CHfTAl NGUYEN Nl/OC 564-2018
Bang 1: Mdt so cdng trinh lay nirdc d thirgng liru dap dang Xuan Quan va Long Tihi TT
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Vjtri Cong Phi Sa C6ng cdm Dinh TB Thanh DiSm Tram bom Ba Giang Tram bom Dan Hoai Cong Thuang Cat C6ng LiSn IMac Cong Ap Bac cdng Xuan Quan Cong Long Tmi
Song
Hong
Duong
H(PA-HT)
(m) 3.5 3.45 1.91 1.84 1.81 1.77 1.73 1.73 1.49 1.49
H(PA^:T) (m) 3.94 3.90 3.4 3.37 3.36 3.35 3.34 3.34 3.27 3.26
AH(m)
(HpA.CT - H P A - H T )
0.44 0.45 1.49 1.53 1.55 1.58 1.61 1.61 1.78 1.77
HTK (m) 5.5
3.77 1.85 2.58 - v l tdc dpng cua phuong dn cdng trinh den
ty le phdn luu mua kiet:
Cdc hB thdng cdng trinh trong phuong an PA- CT da tac ddng ddng ke vd 1dm gidm ty 1$ phan luu vao sdng Dudng, trong phuong an nay, ty le phan luu tu sdng Hdng sang sdng Dudng da gidm td 46,5% (PA-HT) xudng 35,8% (PA-CT).
v l hieu qua ddng muc nude khi ed cdng trinh:
Xet vl mdt thuy luc, khi xay dyng cdng trinh dang nude sau cdng Xuan Quan vd Long Tuu, myc nude dpc sdng tai ede vi tri Idy nude tir cdng Phil Sa din cdng Xuan Quan vd Long Tuu deu tdng len ddng ke:
Tai cdng Xudn Quan va Long Tuu, muc nude tgi ciia cdng liy nude vugt mye nude thiet kl cua eac cdng trinh ndy tir 0.7m den 1.4m.
Cdng Xuan Quan Id cdng lay nude chinh cua h? thdng thuy ndng Bic Hung Hai bdi ngudn nude liy td sdng Hdng qua cdng Xuan Quan, Xudn Quan 2 vd Nghi Xuyen phyc vy cho tudi 111.056ha (chilm 89.6% dien tich tudi todn viing); cae cdng trinh lay nude khdc cho h^ thdng Bde Hung Hdi chilm ty le nhd nhu ngudn nude liy tu sdng Dudng tudi eho khoang 8.155ha, ngudn nude tu sdng Thdi Binh tudi cho khoang 2.188ha vd ngudn nude Idy tir song Lupc tudi cho khoang 2.585ha. Vi?c ddm bdo vugt mye nude thiit kl cua cdng Xudn Quan nhu vay se
dam bao duge liy du nude va lay nude chu ddng phyc vy eho gieo ttdng eho cac vung trong he thdng Bic Hung Hai thude 4 tinh gim Hd Ndi, Bie Nmh, Hung Yen vd Hai Duong.
Ddi vdi he thdng thuy ndng Bde Dudng, cd nhiiu cdng trinh liy nude tren sdng Duing, sdng Cdu cho 5 huyen cua tinh Bic Ninh vd huy^n Ddng Anh cua Ha Npi nhu:
+ Cac tram bom: Trinh Xd, Thdi Hda, Kieu Luong, Kim Ddi, Yen Hdu, Luong Tan.
+ Cdc cdng liy nude: Long Tiiu, Cdng Thdn, Thdi Hda.
Cdng Long Tuu vdn Id cdng Idy nude chinh cho hS thdng nay. Khi muc nude thiet kl eho vi?c liy nude dupe ddm bdo, trong h | thong se sd dyng cac cdng trinh liy nude theo hinh thdc ty chdy la ehinh, cac cdng trinh Idy nude bdng trgm bom se dung it hon vd giam dupe chi phi cho he thdng.
Tai cdng Lien Mac, each ngd ba sdng Hdng - Dudng vl phia thugng luu khoang 8 km, muc nude tang len kha Idn va gin dat so vdi muc nude thiit kl (3.34m so vdi myc nude thiet ke 3.77m). Cac cdng trinh lay nude td sdng Hdng vao He thdng cdng trinh thuy lgi Sdng Nhue hien ed: Cdng Lien Mgc, tram bom Dan Hoai, cdng Bd Giang, trgm bom Hdng Vdn, cdng Mdc Nam. Trong do cdng LiSn Mac la cdng chinh lay nude cho he thdng thuy ndng sdng Nhup TAPCHfTAl NGUYEN NUCC5(54-2018 71
tudi cho khoang 81148 ha dat canh tac gdm cdc huy6n cua Hd Ndi va Ha Nam. Viee tang dugc muc nude gdn bang vdi thiet ke du ehi xd tu eac hd thugng ngudn trong diiu kien binh thudng giup cho viee Idy nude cho luu vyc sdng Nhue de dang hon, dam bao viec tudi eho cay trong ddng thdi ciing cai tgo mdi trudng luu vye sdng Nhue dang d nhilm nghiem trpng.
Ngoai hieu qud liy nude cua ba cdng trinh chinh cua ba he thong thuy ndng, mdt sd edng trinh liy nude khdc cung ed hieu qua dang dau nude nhu cdng, trgm bom Phd Sa, edng Cam Dinh, cdng Thugng Cdt, cdng Ap Bae. Myc Bang 2: Ket qua tinh toan mirc nirdc
nude khi ed cdng trinh dang nude tang len ddng ke so vdi hien trang, tdng td 0.45m din 1.6m tuy timg vi tri edng.
3.2. Anh hirdng ciia cac cong trinh dang nirdc den an toan de dieu
Dua tren quy hogch lu vd de eho h? thong sdng Hdng^"^^, khu vyc xay dung cdng trinh ndm trong viing bao ve dac biet. Do do, tieu ehuan phdng chdng lu ddi vdi hS thdng de cung cao hon cdc vung khdc, vdi lii thiit kl P =0,2% (lu 500 nam). Cac ket qua tinh toan vdi lu thiet ke trong cac trudng hgp hien trgng va khi ed edng trinh dang nude nhu d bang 2.
cua to hgp LT vdi XQ lu 500 nam (m) Song
Song Hjng
Song Duong
IMu-c nud-c tinh toan vol to hffp thiet ke (m)
H-HT
16.97 16.85 15.98 15.43 14.87 13.23 12.42 .12.33 12.23 13.48 13.32 13.36 12.71
H-CT
17.04 16.93 16.08 15.55 15 13.40 12.59 12.51 12.41 13.73 13.6 12.89 12.3
AHcT 0.07 0.08 0.1 0.12 0.13 0.17 0.17 0.18 0.18 0.25 0.28 -0.47 -0.41
Vj tri TV Son Tay Cong Phu Sa Cong Thanh Di€m Tr^im bom Dan Hoai Cong Lien Mac TV Ha Npi Cong Xuan Quan TL dap Xuan Quan Ha lim dap Xuan Quan Cong Long Tiiu TL Dap Long Tiiu Ha luu Dap Long Tuu TV Thuong Cit - Ve tac dpng den kha nang thoat lii:
Ket qua tinh toan to hop cong trinh dap dang Long Tim va dSp ddng Xuan Quan cho thiy thuc chat cac bien dpng gia tang muc nuac tren song Hong hau het do anh huong cua c6ng Long Tijru. Tac dong anh huong cua truong hop thiSt ki c6ng Xuan Quan dSn muc nuac 10 trong td hop nay khong dang kl. Muc nuac thiSt kS co tang len nhung viin dam bao an toan de diiu theo nhu quy dinh (nho hon 13.4m tai Ha Noi).
v l tac dgng din ty le phan luu vao song Duong:
Ty 1^ phan luu vao song Duong trong mua lii CO su suy giam (tir 34 % xuing 32%) nhung chu ySu chiu tac dong cua c6ng Long Tiiu, con tac d$ng cua cong Xuan Quan trong to hgp nay hau nhu khong c6.
3.3 Anh hirimg ciia c8ng trinh dSng niro'c den xam nh^p man ha du
Khi xay dung cac cong trinh dang nuoc, cac cong trinh idy nuoc a thucmg luu co nhiiu tac d6ng tich cue. Nhung voi cac cong trinh l4y nuac 6 h^ luu co anh huang nhiiu khong, nhit la cac cong hinh liy nuac ven biin chiu sir tac 72 TAPCHfTAlNGUY£NNUOCS(54-2018
ddng cua ca ddng chay tir thugng ngudn vl vd ca nude man xdm nhap tir biin vao.
Khi dap dang Xuan Quan va Long Tuu dugc xay dung, mpt sd edng trinh liy nude tren ddng chinh cda ha luu sdng Hdng cd thi bi anh hudng den xdm nhap mgn nhu khu vuc ven biin sdng Tra Ly, sdng Hdng vd sdng Ninh Co.
Dya tren ket qud tinh todn tren md hinh xam nhap man dng vdi cdc trudng hgp dia hinh hien trang vd khi cd edng trinh dang nude, nhdm nghien cuu da xac dinh dupe ehieu dai xam nhap man dpc ba sdng ven bien la sdng Ninh Co, sdng Hdng vd sdng Trd Ly. Ngodi ra, tren mdi sdng dua ra dudng qua trinh man theo thdi gian de thay rd hon sy anh hudng eua edng trinh dang nude thugng luu den xam nhdp man vimg hg luu ven bien.
Bang 3: Chiiu dai xam nhap m^n img vdi cac kich ban Xa binh thuong hien trang Ninh
Ca(km) 1%0 22.4
4%o 20.3
S6ng H6ng(km) 1%0 38.3
4%o 27.5
Tra Ly(km) 1%0 31.5
4%o 28.6 Xa binh thuong c6 cong trinh dang nucrc
Ninh Cor 1%0 22.4
4%o 20.3
Sdng Hong 1%0 38.4
4%o 27.6
TraLy 1%0 31.6
4%o 28.6
; / ; ' • , . '
' \ i\ . ., •
iWNWM'
Hdng, Trd Ly vd Ninh Co. Tuy nhien tgi mdi vi tri edng trinh liy nude tren sdng, dudng qud trinh man diln ra vdi xu thi khac nhau. Trong thdi gian diu cua qua trinh ddng cac cua de dang nude, dd man trong sdng tang len. Cd the thiy ro diiu do tgi eae cdng Ninh My tren sdng Ninh Co, edng Nguyet Giam tren sdng Hdng vd cdng Due Duong tren sdng Trd Ly. Nhung sau khi muc nude da vugt eao trinh dinh dap vd dan dn dinh thi ddng ehdy vl hg luu se khdi phuc ddn nhu cu dan den dudng qud trinh man hau nhu khdng thay doi (cdng Ninh My) hay cd sy suy giam nhung khdng nhieu (cdng Nguy?t Giam, Dye Duong). Tdm lgi, viec xdy dung cdng trinh dang nude tgi Xuan Quan vd Long Tim cd dnh hudng den xam nhdp mdn d hg luu sdng Hdng, Ninh Co vd Tra Ly dgc biet Id thdi gian ddng cua tich nude nhung mdc dp dnh hudng khdng nhiSu.
3.4 Anh hudng cua cdng trinh dang nirdc den hinh thai thugng va hg Iiru cdng trinh
Khu vyc cdng trinh dang nude trong qua trinh van hdnh s6 dnh hudng den hinh thai khu vye thupng va hg luu cdng trinh.
a. Ddi vdi khu vuc Long Tuu tren sdng Dudng:
Do sdng hpp vd van tdc ddng chay tuong ddi Idn nen dien biin hinh thai dogn sdng eung biin ddng mgnh theo, cd the thay rd sy biSn dpng manh cua dia hinh theo mat cit ngang, dudng Igch sau hay trdn mat bang. Khi cd cdng trinh dap dang, sy biSn ddng ve dia hinh cd nhieu thay ddi so vdi khi chua cd cdng trinh.
Hinh 5: Dudng qud trinh mgn tgi cdng
Nguyet Gidm - sdng Hdng Hinh 6: Duong cao dg Igch sdu khu vuc cdng Long Tuu Chiiu ddi xdm nhgp man tren cdc sdng trong
eac trudng hpp hien trgng va khi ed cdng trinh + Khu vuc thuang luu ddp tu vi tri cua vdo dang nude hiu nhu it thay ddi d cd tren 3 sdng den cdng Long Tim cd xu the xdi manh, cd the TAP CHf T A I NGUYEN NLTtfC S6 4-2018 73
thay rd tren mdt bdng d ea hai ban dd xdi, bdi khi chua cd cdng trinh va cd cdng trinh vdi mau xanh Id ehinh. Cd the thdy rd tren mdt cdt ngang cung nhu dudng Igch sau khi cd edng trinh, mgc du dogn ndy vdn bi xdi nhung so vdi khi ehua ed cdng trinh gidm kha nhieu. Ngay thugng luu dap (vi tri D5), xu the bdi thay rd ed trong hai trudng hpp dy bdo nhung mdc dp bdi khi xdy dyng ddp ddng Idn hon. Theo ket qua so sanh tren ed thi thiy td khu vye cua vdo sdng Dudng den thupng luu dap khoang 1,6 km, doan sdng ed xu th6 bdi vdi mdc dp tu 0,8m den 2m so vdi hien trgng.
+ Khu vuc ha luu dgp tu vi tri D6 den D12 dugc du bao xu the bdi trong dieu kien ehua cd cdng trinh, dae biet bdi manh tai vi tri D6. Khi cd edng trinh muc dp bdi van xay ra nhung it hon rat nhieu so vdi chua cd cdng trinh, thay rd net nhat tai vi tri D6 va D7 la 2 vi tri ngay sau dslp. Di6u do eho thdy ngay sau dap kha nang gay xdi kha manh, dac biet trong phgm vi 1 km sau dap, muc dp xdi td 0,5m den 2,5m so vdi hi^n trang.
b. Ddi vdi khu vice Xudn Quan trin sdng Hong:
Hinh 7: Dudng cao dg Igch sdu khu vycc cdng Xudn Quan
Cac kit qua thuy lyc va dien biin bun cat kha tuong ddng. Van tdc ddng chay nhd vd sy blln ddng ve hinh thdi cung rit it. Cdc kit qud dy bao tren mdt bing, mat eat ngang vd dudng laeh sau deu cho thdy dieu dd.
- Khu vuc thugng luu tir ciu VTnh Tuy din thugng luu dap (HI din H6) vdi ehilu ddi khodng 6 km cd xu thi bdi nhung khdng dang kl trong trudng hgp cd edng trinh so vdi diiu kien hien trgng.
- Khu vyc hg luu sau dap (tir H7 din HI 1) khoang 3 km cd xu thi xdi nhung muc dp khdng Idn. Tuy nhi6n so vdi qua trinh bdi d thuang luu thi qua trinh xdi d ha luu diln ra mgnh hon.
4. KET LUAN
Cac kit luan trong bao cao chi xet tren khia cgnh thuy lyc, xam nhap m ^ , hinh thai va dupe tinh toan tr8n co sd eac kich ban, phuong an. Td eac ket qua tinh todn, cd mpt sd nhgn xet sau:
a. Vi hi^u qud ddng muc nude miia kiet ddm bdo muc nude thiet ki cdc c6ng trinh thuy lgi ven sdng
Trong tinh toan da xem xet bd tri cdc dap ddng nude d khu vyc giua nga ba Thao Da - Ld Hdng; dap dang nude tren sdng Hdng tgi Xuan Quan va Yen L$nh; eac dap ddng nude Long Tuu va Kieu Luang tren sdng Dulng.
Tir cac ket qud tinh todn, xet theo khia canh thuy lyc de xuat nen bd tri cdc ddp dang nude d 3 vi tri:
(1) Cd thS xem xet bd tri 01 dap ddng nude tren vung tnmg luu sdng Hdng giiia nga ba Thao Da va nga 3 Ld Hdng de ho frp ddng nude vung hg du sdng Dd vd sdng Thao trong trudng hpp ede dap tren sdng Da van hdnh xd thdp hon binh thudng. Tuy nhiSn trong thuc tl diiu nay xdy ra khdng nhieu, hi^n tgi vdi cae hd van hanh xd binh thudng theo thiit kl vdi tin xuit 85%
hoan todn cd thS ddp dng yeu cdu cap nude cho eae edng trinh lay nude tren viing hg du sdng Da vd sdng Thao. Cdn tilp tuc xem xet them eao trinh dap phu hpp trong giai dogn tinh toan sau vdi eac hinh thdc cdng trinh phu hpp dl cd thi Igi dung tdng hgp.
(2) Bd tri ddng thdi 02 dap ddng d ha du Id dgp Long Tim (cao trinh dinh dap ddng trong khodng +2,0 m) va dap Xuan Quan (cao trinh dinh dap ddng trong khodng + 2,5 -^ -i- 2,6 m).
Viee bd tri 2 tuyen dap gan nay ve eo ban se cd kha ndng dang myc nude tren sdng Hdng vl miia kiet, dac biSt dam bdo yeu cdu muc nude thiit kl cip nude tudi cho ede cdng trinh thdy lgi Idn nhit cua ddng Bdng Bde Bd cd he thdng 74 TAP CHf TAI NGUYEN Nl/(3C S6 4-2018
ddu mdi liy nude nim tren sdng Hdng trong phgmvitd Son Tdy din Xudn Quan.
Ben cgnh do, viee bd tri 2 eym edng trinh tren se cd tde dyng han chi ty le phdn luu mua kiet vao sdng Dudng, dam bao dd luu lugng tren song Hdng cap eho cac cdng trinh thdy lgi sau khu vyc cua Dudng.
Cac cdng trinh dang nude tren sdng Hdng va sdng Dudng dugc xdy dyng cung cd nhung dnh hudng nhit dinh den eac cdng trinh liy nude vimg ven bien nhung mde dp khdng dang kl.
b. Vi^c di xudt bo tri hi thing cdc dap a cdc cua song Ddy, Ninh Ca, Hdng, Trd Ly vd Thdi Binh vdi myc tieu ngan man la chinh trong dieu kien cd xet den anh hudng eua nude biin dang den nam 2050. Ddng thdi cung xet din cac tac ddng lam dang mye nude d thugng luu cae dap ndy.Cdc ket qud tinh toan mdi d giai doan tham do, can ed them cdc phan tich chi tilt hon dl dl xuat cdc kich ban va phuong dn tinh cu thi hon ve cao trinh dap, vi tri dap cung nhu eho phep kha nang dang myc nude thupng luu cac dap vdi myc dich ngdn man la ehinh trong mpt gidi han cho phep.
Neu ehi vdi muc dich ngdn man cd thi nghien ciiu lam rieng tung dap d mdi cua sdng.
Nhung niu 1dm ddp ngan man ket hgp ddng nude cho thugng luu, can lam ddng thdi cae dap d cda sdng Day, Ninh Co, Hdng, Tra Ly vd cae dap tren sdng Thdi Binh.
c. Tdc ddng cua cdng trinh den diin biin xoi, bdi khu vuc cd cdng trinh ddng nude dugc xdy dung
Qua ket qua tinh todn vd phan tich d tren cho thdy dien bien xdi, bdi khu vuc xay dung dap ddng Long Tuu tren sdng Dudng biin dpng khd mgnh vdi xu the bdi chu yiu d thugng luu dap va xu the xdi d ha luu ddp. Khu vyc dap ddng sau edng Xudn Quan cung cd sy biin dpng nhung dupe Idm tren mat cit sdng rdng nen su biin ddng xdi, bdi d trudc va sau dap rit it.
Nhung vdi nhiing cdng trinh dang nude ndm tren dogn sdng hep nen khd ndng xdi, bdi xay ra
mgnh hon. Trong qua trinh xay dyng ein gia cd bd chde ehan, dae biet khu vuc ha luu cdng trinh dap dang nude.
d Tdc dgng cua cdng trinh din an todn de dieu Trong giai dogn ndy, mdi tgp trung tinh todn tde dpng eua 2 dap dang Long Tuu va Xuan Quan den khd nang thodt lu, tuy nhien ket qud tinh toan eung eho thay tde ddng lam giam kha nang thodt lu cua 2 he thdng tren nam trong pham vi eho phep, mye nude Ha Ndi khdng vugt qua 13,4 m ddng thdi cd khd ndng Idm giam ty le phan luu miia lu sang sdng Dudng, 1dm giam bdt dp luc lu ddi vdi he thdng de diiu vd Idng ddn sdng Dudng.
TAI LIEU THAM KHAO 1. Trdn Dinh Hda, Vien Khoa hpc Thuy lgi Viet Nam (2016-2018) "Nghien cicu tdng thi gidi phdp cdng trinh ddp ddng nude nhdm icng phd tinh trgng hg thdp muc nude, ddm bdo an ninh ngudn nude cho viing hg du Sdng Hdng"
2. Nguyin Ngpc Quynh, Vien Khoa hpe Thuy loi Vi^t Nam (2017) "Die bdo xu thi bien ddi long ddn, su hg thdp mice nude vd di xudt gidi phdp khdc phuc, khai thdc hieu qud edng trinh thuy lgi (cdng qua de, trgm bam tudi vd cdng trinh bdo ve bd) tren hi thong sdng Hdng - Thdi Binh "
3. Dao Vdn Khuong, Vi?n Khoa hpc Thuy lgi Viet Nam (2017) ''Nghiin cicu cdc gidiphdp khoa hgc vd cdng nghi nhdm ndng cao hi$u qud cdc cdng trinh thuy lgi vung ven biin Bac Bd "
Ngudi phdn bi^n: PGS.TS Nguyen Quang Tniog Phdn bi?nxong: 9/20\8
TAP CH( T A I NGUYEN NL/(3C S6 4-2018 75
