ng÷ ®iÖu tiÕng anh ë ngêi viÖt - VNU Journal of Science

ng÷ ®iÖu tiÕng anh ë ng­êi viÖt

NguyÔn Huy Kû^(*)

(*) TS., Phßng Qu¶n lý Khoa häc & §èi ngo¹i, Tr­êng Cao ®¼ng S­ ph¹m Hµ Néi.

1. §Æt vÊn ®Ò

VÉn biÕt r»ng muèn n¾m v÷ng vµ sö dông tèt mét ngo¹i ng÷ nµo ®ã, ngoµi viÖc ph¶i cã kiÕn thøc ng«n ng÷, thÓ hiÖn tèt c¸c kÜ n¨ng ng«n ng÷ nh­ kÜ thuËt viÕt, kh¶ n¨ng ®äc hiÓu, th× ng­êi häc ph¶i cã kh¶ n¨ng diÔn ®¹t nãi vµ lÜnh héi th«ng tin qua nghe hiÓu. §Æc biÖt, kh¶

n¨ng nãi cµng gièng víi ng­êi b¶n ng÷

th× cµng ®­îc ®¸nh gi¸ cao, mÆc dï qua nghiªn cøu lÝ thuyÕt vµ thùc tÕ sö dông ng«n ng÷, chóng t«i nhËn thÊy r»ng ®©y lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n.

XuÊt ph¸t tõ ý t­ëng nh­ vËy, chóng t«i ®· dµnh thêi gian, c«ng søc cho viÖc nghiªn cøu chuyªn s©u vµ hÖ thèng Ng÷

®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt víi hi väng gióp Ých phÇn nµo cho ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh ®­îc tèt h¬n vµ gãp phÇn nhá bÐ vµo lÜnh vùc nghiªn cøu Ng÷ ®iÖu tiÕng Anh

®èi víi ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh.

Nãi cô thÓ h¬n, t¸c gi¶ bµi viÕt nµy muèn dµnh nhiÒu trang viÕt h¬n vµo viÖc tËp trung nghiªn cøu c¸c mÉu h×nh ng÷

®iÖu (MHN§) (Intonation forms / patterns) tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt vµ nh÷ng c¸ch dïng cña chóng th«ng qua c¸c t×nh huèng, chu c¶nh cô thÓ.

§Ó cã c¬ së khoa häc vµ c¸c th«ng sè cô thÓ h¬n vÒ Ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt, chóng t«i thÊy cÇn thiÕt ph¶i nªu v¾n t¾t nh­ng rÊt c¬ b¶n nh÷ng vÊn

®Ò t­¬ng tù vÒ Ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi Anh (cô thÓ lµ ng­êi Lu©n §«n).

§iÒu nµy còng phÇn nµo thÓ hiÖn quan niÖm vµ quan ®iÓm nghiªn cøu khoa häc cña chóng t«i.

2. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n cã liªn quan 2.1. ChuyÓn dÞch cao ®é (Pitch movement) Theo O’ Grady, Dobrovolsky, Katamba [17: 46] th× “ChuyÓn dÞch cao ®é trong ph¸t ng«n (PN) kh«ng liªn quan ®Õn c¸c sù kh¸c biÖt vÒ nghÜa cña tõ th× ®­îc gäi lµ ng÷ ®iÖu”. LÊy tõ teacher (gi¸o viªn) lµm vÝ dô: Cho dï tõ nµy ®­îc ph¸t ©m víi giäng lªn hay xuèng th× vÉn kh«ng g©y nªn sù kh¸c biÖt vÒ nghÜa cña nã.

Tuy nhiªn, ng÷ ®iÖu lªn hay ng÷ ®iÖu xuèng trong tr­êng hîp nµy ®· lÇn l­ît lµm cho PN trë nªn ch­a hoµn thµnh hay hoµn thµnh, nãi c¸ch kh¸c, lµm cho PN trë thµnh nghi vÊn hay trÇn thuËt.

2.2. Träng ©m tõ(word stress)

Chóng t«i quan niÖm träng ©m tõ lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña viÖc nghiªn cøu nhÞp

®iÖu vµ ng÷ ®iÖu tiÕng Anh bëi lÏ trong tiÕng Anh cã nhiÒu tõ ®a tiÕt, mçi tõ cã mét ©m tiÕt (A.T) mang träng ©m [12,]

[13]. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc träng ©m tõ th× ngoµi viÖc g©y ¶nh h­ëng ®Õn nghÜa tõ vùng trong giao tiÕp, lµm cho ng­êi tiÕp thô PN khã hiÓu (v× kh«ng biÕt nhÊn th«ng tin ë ®¬n vÞ tõ vùng nµo), cßn g©y khã kh¨n, khã hiÓu, khã

thÓ hiÖn cho chÝnh chñ thÓ PN trong viÖc thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu v× kh«ng biÕt ng÷ ®iÖu lªn, xuèng…tõ A.T nµo).

2.3. §¬n vÞ ng÷ ®iÖu(Intonation unit)

§¬n vÞ ng÷ ®iÖu (§VN§) lµ mét khóc

®o¹n cña lêi nãi vµ bao giê còng ph¶i cã ý nghÜa th«ng b¸o nhÊt ®Þnh [7], [13], [14].

- VÒ h×nh thøc: §ã lµ ®¬n vÞ cã ranh giíi A , trong ®ã bao giê còng cã 1 A.T cña mét tõ nµo ®ã ®­îc ph¸t ©m næi tréi nhÊt (gäi lµ h¹t nh©n). Tr­êng hîp ®Æc biÖt, ta cã 1 §VN§ tèi gi¶n - chØ cã duy nhÊt h¹t nh©n. Dùa vµo A.T Êy, chñ thÓ PN cã thÓ lªn giäng, xuèng giäng hoÆc kÕt hîp lªn giäng-xuèng giäng, xuèng giäng-lªn giäng ®Ó nh»m diÔn ®¹t mét ý nghÜa nµo ®ã. §Ó cho tiÖn vµ ®¬n gi¶n, chóng t«i chØ dïng kÝ hiÖu ®Ó chØ 1

§VN§. NÕu tr­êng hîp cã tõ 2 §VN§

trë lªn, chóng t«i dïng kÝ hiÖu hoÆc

-ý nghÜa th«ng b¸o: §· lµ §VN§-dï lµ §VN§ tèi gi¶n-th× còng ph¶i mang ý nghÜa th«ng b¸o nhÊt ®Þnh, dï lµ ý nghÜa th«ng b¸o tèi thiÓu nh­ “Yes” (v©ng).

2.4. NhÞp ®iÖu(Rhythm)

Trong ng«n ng÷ Anh, nhÞp ®iÖu [12]

®­îc t¹o bëi nh÷ng ®¬n vÞ nhá h¬n ®i liÒn nhau theo mét kho¶ng thêi gian t­¬ng ®èi ®Òu nhau gi÷a nh÷ng ®¬n vÞ nhá h¬n Êy. Trung t©m cña mçi ®¬n vÞ nh­ vËy lµ 1 A.T cã träng ©m. Mçi ®¬n vÞ nh­ thÕ ®­îc gäi lµ mét®¬n vÞ nhÞp ®iÖu (§VNh§) (Rhythm unit, theo c¸ch gäi cña O’ Connor [16]; hoÆc Rhythm group, theo c¸ch gäi cña Cruttenden [7]; hoÆcFoot, theo c¸ch gäi cña Halliday [9]),vÝ dô:

I'm interested in `^films.

§VNh§ 1  §VNh§ 2 (T«i quan t©m ®Õn ®iÖn ¶nh.) 2.5. Chç ng­ng nghØ(Pause)

Cã hai lo¹i ng­ng nghØ: ng­ng nghØ thuÇn tuý (yªn lÆng) (unfilled pause) vµ ng­ng nghØ kh«ng thuÇn tuý (cã chªm xen c¸c kiÓu ©m nh­ /m, ə /...) (filled pause) [14]. Ng­ng nghØ cã ¶nh h­ëng

®Õn truyÒn ®¹t th«ng tin. Ngoµi viÖc hoµ nhËp cïng ng÷ ®iÖu hµnh chøc, ng­ng nghØ cã thÓ ®­îc sö dông nh­ mét trong c¸c tiªu chÝ x¸c ®Þnh ranh giíi §VN§.

2.6. Tèc ®é(Speed)

Tèc ®é cña lêi nãi còng quan träng trong ng÷ ®iÖu nh­ng Ýt trùc tiÕp t¹o ra gi¸ trÞ th«ng b¸o bëi lÏ nhiÒu khi chÝnh tèc ®é ®· bÞ nhoµ hoÆc lÉn víi c¸c ®Æc tr­ng ng«n ®iÖu kh¸c [5], [8], [14]. NhiÒu khi, do thãi quen, còng cã ng­êi nãi nhanh, ng­êi nãi chËm. Nh­ng còng cã ng­êi nãi nhanh do chñ ý muèn diÔn ®¹t sù phÊn khÝch hoÆc thiÕu kiªn nhÉn...(®Æc tr­ng nµy th­êng hay cã trong b×nh luËn bãng ®¸, ®ua ngùa...), hoÆc nãi chËm do chñ ý diÔn ®¹t nçi buån... (®Æc tr­ng nµy hay cã trong lóc

®äc tin buån...).

Cã thÓ cßn mét sè c¬ së vµ ®Æc tr­ng nµo ®ã n÷a cã liªn quan, song theo quan niÖm vµ quan ®iÓm khoa häc cña chóng t«i th× néi dung trong c¸c tiÓu môc tõ 2.1

 2.6 lµ rÊt quan träng, cÇn yÕu... liªn quan trùc tiÕp ®Õn ng÷ ®iÖu tiÕng Anh.

Nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nh­ chÊt l­îng thanh tÝnh cña giäng nãi (voice quality),

®é tr«i ch¶y trong khi nãi... chØ lµ nh÷ng

®iÒu kiÖn bªn ngoµi ®Ó trªn ®ã xuÊt hiÖn ng÷ ®iÖu.

3. Mét sè tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó lùa chän c¸c MHN§ tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt

- Cã tÝnh phæ biÕn vµ kh¸i qu¸t cao trong céng ®ång ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh t¹i ViÖt Nam, nh­ng ph¶i ®­îc ng­êi Anh nãi tiÕng Anh thõa nhËn.

- Cã cÊu tróc t­¬ng ®èi râ rµng, chÆt chÏ, nh­ng dÔ ®­îc thÓ hiÖn b»ng ®å h×nh vµ khÈu ng÷.

- Cã tÝnh hÖ thèng ®Ó tiÖn nghiªn cøu, gi¶ng d¹y, nh­ng ph¶i t­¬ng ®èi phï hîp víi hÖ thèng ng÷ ®iÖu Anh chuÈn (ng÷ ®iÖu Anh ë ng­êi Anh, chóng t«i quan niÖm lµ ng÷ ®iÖu Anh Anh).

- Cã kh¶ n¨ng ®­îc sö dông ®Ó diÔn

®¹t ý nghÜa, giao tiÕp mét c¸ch hiÖu qu¶

trong c¸c t×nh huèng, chu c¶nh cô thÓ.

4. Quan niÖm vµ c¸ch tiÕp cËn [13] [14]

Ngoµi viÖc nghiªn cøu lÝ thuyÕt, chóng t«i cßn dùa vµo kÕt qu¶ kh¶o s¸t s­ ph¹m, ®iÒu tra ®iÒn d· ®Ó x¸c ®Þnh c¸c MHN§ tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt vµ nh÷ng c¸ch dïng cña chóng trong tõng t×nh huèng giao tiÕp. T¸c gi¶ ®· lùa chän 610 t­ liÖu viªn (TLV) ®Ó tr¶ lêi b»ng phiÕu c¸c néi dung cã liªn quan ®· ®­îc thiÕt kÕ, trong ®ã cã 20 TLV ®­îc sö dông

®Ó thÓ hiÖn c¸c ng«n b¶n tin (NBT) (gåm cã 1 ng«n b¶n héi tho¹i (NBHT) cã chuÈn bÞ (trõ 1 NBHT kh«ng chuÈn bÞ tr­íc do thu b¨ng trùc tiÕp), 4 NBT vµ 1 PN (qua 7 lÇn ®äc cho mçi TLV)).

T¸c gi¶ bµi viÕt ®· mêi mét chuyªn gia ng­êi Lu©n §«n, V­¬ng quèc Anh

®äc thÓ hiÖn tÊt c¶ c¸c NBT vµ coi ®ã lµ chuÈn ®Ó chóng t«i c¨n cø vµo ®ã nghiªn cøu, ph©n tÝch, nhËn xÐt, kh¸i qu¸t ho¸

c¸ch thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu tiÕng Anh cña c¸c TLV ng­êi ViÖt.

Chóng t«i b¾t ®Çu tõ §VN§ ®Ó tiÕp cËn vµ nghiªn cøu ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt. Mçi §VN§ ®­îc kh¸i qu¸t theo 1 MHN§ nhÊt ®Þnh vµ phï hîp víi tiªu chÝ ®· nªu ë môc 3. Trong mçi MHN§, chóng t«i quan t©m nhiÒu ®Õn

®iÓm b¾t ®Çu, kÕt thóc vµ chuyÓn dÞch cña ®­êng nÐt ng÷ ®iÖu (§NN§) (intonation contour) b¾t ®Çu tõ h¹t nh©n (®­îc hiÓu t­¬ng ®­¬ng nh­ träng

©m næi tréi) v× cho r»ng ®iÒu nµy liªn quan ®Õn biÓu ®¹t ng÷ nghÜa vµ hµnh chøc cña ng÷ ®iÖu tiÕng Anh.

5. C¸c MHN§ tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt [7], [13], [14], [16]

Sau khi nghiªn cøu kü mäi vÊn ®Ò cã liªn qua, chóng t«i thÊy r»ng ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh chØ sö dông c¸c MHN§ c¬

b¶n d­íi ®©y:

5.1. MHN§ xuèng(fall /falling) - D¹ng thøc:

(1) hoÆc (2)

- Miªu t¶: MHN§ xuèng b¾t ®Çu tõ h¹t nh©n ë cao ®é t­¬ng ®èi cao nh­

trong (1) hoÆc tõ h¹t nh©n ë cao ®é trung b×nh (TB) nh­ trong (2), råi ®i xuèng vµ kÕt thóc §NN§ ë cao ®é h¬i thÊp. KÕt qu¶

kh¶o s¸t cña chóng t«i (75%) cho thÊy ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh cã xu h­íng dïng (1) khi thÓ hiÖn MHN§ xuèng.

- Chøc n¨ng: NÐt phæ qu¸t cña MHN§ xuèng lµ thÓ hiÖn sù hoµn thµnh, kÕt thóc, x¸c ®Þnh… víi nh÷ng møc ®é s¾c th¸i ®i kÌm nh­ quan t©m, phÊn khÝch, l«i cuèn (nh­ MHN§ xuèng (1), hoÆc sù l·nh ®¹m, kh«ng phÊn khÝch, v«

c¶m (nh­ MHN§ xuèng (2), tõ phÝa chñ thÓ PN.

1) MHN§ xuèng th­êng ®­îc sö dông

®Ó diÔn ®¹t sù hoµn thµnh, kÕt thóc hoÆc x¸c ®Þnh trong PN trÇn thuËt, vÝ dô:

T×nh huèng 1: Hoa kh«ng häc bµi nªn bÞ ®iÓm kÐm, gi¸o viªn chñ nhiÖm göi giÊy th«ng b¸o vÒ gia ®×nh. Bè Hoa

®· xem, rÊt buån, kh«ng nãi mét c©u nµo. H«m sau, gÆp Hoa ®ang uÓ o¶i b­íc

®Õn tr­êng, Liªn hái th¨m Hoa vÒ chuyÖn Êy vµ muèn biÕt xem bè Hoa c¶m thÊy thÕ nµo, cã giËn kh«ng? Hoa Ëm µ Ëm õ tr¶ lêi:

He was`sad.

(¤ng ta buån.)

2) Ng÷ ®iÖu xuèng ®­îc dïng trong PN nghi vÊn d¹ng ng¾n ®Ó ®¸p l¹i th«ng tin tr­íc ®ã nh­ “Did they?” (ThÕ ¸),

“Has he?” (VËy ­?) nh­ng ph¶i chó ý sö dông ®óng th× vµ lo¹i ®éng tõ cho phï hîp, vÝ dô:

T×nh huèng 2: Kh«i vµ Kh¸nh ®ang th­ëng thøc mét ca khóc cã giai ®iÖu tuyÖt vêi trong ch­¬ng tr×nh “Sao mai

®iÓm hÑn” ph¸t trªn VTV3. M¾t lim dim, ng­êi ®ung ®­a theo giai ®iÖu bµi h¸t, Kh¸nh b¨n kho¨n råi nhÑ nhµng hái Kh«i xem anh ta lµ ca sÜ nµo mµ h¸t hay vµ cã chÊt giäng tuyÖt vêi nh­ thÕ! Kh«i nhoÎn miÖng c­êi ®¸p l¹i:

Kh«i: He is a famous student. (Anh ta lµ sinh viªn næi tiÕng.)

Kh¸nh: `Is he?

(ThÕ ¸? / VËy ­ ? ) (§¸p l¹i ý “He ...

student”.)

3) Ng÷ ®iÖu nµy ®­îc dïng trong PN c¶m th¸n b¾t ®Çu b»ng “What” + Danh tõ / danh ng÷ vµ “How” + tÝnh tõ / tr¹ng tõ ®Ó béc lé c¶m xóc cña chñ thÓ PN, vÝ dô:

T×nh huèng 3:Trong qu¸ cµ phª bªn hå, ®ang nh©m nhi li cµ phª Ban Mª th×

bçng nhiªn Tïng s÷ng ng­êi bu«ng mét c©u sung s­íng khiÕn H­ng ®­a m¾t nh×n theo:

What a `pretty girl!

(ThËt lµ mét c« g¸i xinh ®Ñp!)

4) MHN§ xuèng th­êng ®­îc sö dông trong c¸c mÖnh ®Ò kÕt hîp (nh­

trong c©u ghÐp) ®Ó diÔn ®¹t 2 hµnh ®éng hoÆc sù viÖc ph©n biÖt, ngoµi sù thÓ hiÖn ranh giíi cña mçi §VN§, vÝ dô:

T×nh huèng 4: Trinh, mét c« b¹n xinh x¾n, th«ng minh vµ rÊt thÝch ch¬i cÇu l«ng, s¸ng nay ®Õn sinh ho¹t ë C©u l¹c bé thÓ thao tr­êng t«i. Trinh ®· ®Ó ý thÊy mét chµng sinh viªn kh¸ ®iÓn trai.

Trinh quay sang hái t«i vÒ anh ta v× biÕt t«i ®· tham gia ë ®©y l©u råi. T«i ®· nãi cho Trinh mét th«ng tin vÒ anh khiÕn Trinh rÊt thÝch:

He is a good`student and can play`badminton.

(Anh ta lµ sinh viªn tèt vµ cã kh¶ n¨ng ch¬i cÇu l«ng.)

5) Ng÷ ®iÖu nµy lu«n ®­îc dïng trong PN nghi vÊn cã tõ ®Ó hái hay cßn gäi lµ PN ®Æc biÖt (Wh-questions), vÝ dô:

T×nh huèng 5:M·i ®Õn tËn 10h vÉn ch­a thÊy Linh ®Õn nh­ ®· hÑn hoÆc gäi

®iÖn l¹i, H­¬ng rÊt sèt ruét, cø ®i ra ®i vµo ®Ó ngãng. Chît thÊy Linh, H­ng liÒn ch¹y ra cöa vµ hái:

Why were you so`^late?

(Sao b¹n l¹i muén vËy / nh­ thÕ?) 6) Lo¹i MHN§ nµy còng hay ®­îc sö dông trong phÇn ®u«i (tag) cña PN l¸y

®u«i nh»m kiÓm tra l¹i th«ng tin mµ chñ thÓ PN cho lµ cÇn thiÕt (ch¼ng h¹n trong pháng vÊn xin viÖc lµm), hoÆc chñ thÓ PN muèn ng­êi tiÕp thô PN ®ång ý, vÝ dô:

T×nh huèng 6: D­êng nh­ ®Ó kiÓm tra cho ch¾c ch¾n xem TuÊn cã ®óng 40 tuæi kh«ng, vÞ Gi¸m ®èc mét c¬ quan

®ang cÇn tuyÓn ng­êi hái ®­¬ng sù:

You are forty,`aren 't you?

(Anh 40 tuæi, ®óng kh«ng?) (ý kiÓm tra l¹i th«ng tin.)

7) MHN§ xuèng ®­îc dïng trong PN trÇn thuËt ®Ó diÔn ®¹t sù hoµn thµnh, x¸c ®Þnh nh­ng víi vÎ v« c¶m, kh«ng quan t©m hoÆc tá ra thê ¬, l·nh ®¹m.

Trong tr­êng hîp nµy, chñ thÓ PN th­êng xuèng giäng tõ h¹t nh©n ë cao ®é TB, vÝ dô:

T×nh huèng 7: MÖt mái sau mét ngµy häc dµi, vµ l¹i cµng mÖt mái h¬n khi nghe mét nh©n viªn Trung t©m

Ngo¹i ng÷ nä thao thao bÊt tuyÖt vÒ nh÷ng lîi Ých khi häc tiÕng T©y Ban Nha, Tïng ®· bu«ng gän lán mét c©u:

I learnt \Spanish.

(T«i ®· häc tiÕng T©y Ban Nha råi) (ý thê ¬, kh«ng quan t©m.)

NÕu muèn thÓ hiÖn MHN§ xuèng víi c¸ch dïng trong t×nh huèng cô thÓ nh­

trªn th× chñ thÓ PN ph¶i b¾t ®Çu §VN§

Êy b»ng t«ng giäng TB h¬i thÊp (so víi giäng nãi tù nhiªn cña chÝnh m×nh).

5.2. MHN§ lªn(Rise / Rising) - D¹ng thøc:

(3)

hoÆc (4)

- Miªu t¶: MHN§ lªn bao giê còng dùa vµo vµ b¾t ®Çu tõ h¹t nh©n ë cao ®é h¬i thÊp hoÆc TB, sau ®ã ®i lªn råi kÕt thóc §NN§ ë cao ®é t­¬ng ®èi cao (so víi giäng nãi tù nhiªn cña chñ thÓ PN) nh­

trong (3) hoÆc (4). V× kh«ng cã sù ph©n biÖt, c¶m nhËn hoÆc kh«ng cã ý thøc vÒ sù kh¸c biÖt gi÷a (3) vµ (4) nªn ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh ®·®Ëp nhËp (3) vµ (4) thµnh MHN§ lªn. Chóng t«i coi ®©y lµ chuÈn thùc tÕ mµ bÊt cø ng«n ng÷ nµo còng cã.

- Chøc n¨ng: Mét trong nh÷ng nÐt phæ qu¸t mµ ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh c¶m nhËn ®­îc khi dïng MHN§ lªn lµ tÝnh ngÉu nhiªn vµ phi kÕt thóc cña nã.

8) Th«ng th­êng MHN§ lªn ®­îc dïng mét c¸ch ngÉu nhiªn trong PN nghi vÊn cã / kh«ng (hoÆc PN nghi vÊn

chung / d¹ng ®¶o) (Yes / No questions) ®Ó yªu cÇu ng­êi tiÕp thô PN tr¶ lêi cã / kh«ng, vÝ dô:

T×nh huèng 8: H«m nay thø b¶y, Trung ë nhµ xem ti vi víi con trai ót. §ang ch¨m chó theo dâi trËn bãng bµn gi÷a vËn

®éng viªn ViÖt Nam §oµn KiÕn Quèc vµ mét vËn ®éng viªn Th¸i Lan th× Th©n ®Õn ch¬i. ThÊy vËy, Th©n hái Trung:

Can you play 'pingpong?

(B¹n cã thÓ ch¬i ®­îc bãng bµn kh«ng?) (ý hái ngÉu nhiªn).

9) Ng÷ ®iÖu nµy hay ®­îc sö dông trong PN nghi vÊn nh»m lÆp l¹i ý trong PN tr­íc ®ã hoÆc nh¾c l¹i PN nghi vÊn cña chñ thÓ PN nµo ®ã, vÝ dô:

T×nh huèng 9:Trong phßng tËp cña mét §oµn nghÖ thuËt tØnh B, diÔn viªn móa Hµ Anh giíi thiÖu víi tæng ®¹o diÔn Kh¸nh Kh«i r»ng nghÖ sÜ ghi ta Vò V¨n cßn cã kh¶ n¨ng ch¬i d­¬ng cÇm, nh­ng tæng ®¹o diÔn kh«ng tin v× ch­a bµo giê

®­îc tËn m¾t chøng kiÕn ®iÒu ®ã:

Hµ Anh: He can play the piano.

(Anh ta cã kh¶ n¨ng ch¬i d­¬ng cÇm.) Kh¸nh Kh«i:He can play the 'piano?

(Anh ta cã kh¶ n¨ng ch¬i d­¬ng cÇm

­?) / ThÕ µ?)

10) MHN§ lªn th­êng ®­îc dïng trong phÇn l¸y ®u«i cña PN nghi vÊn l¸y

®u«i nh»m môc ®Ých hái (t­¬ng ®­¬ng

nh­ PN nghi vÊn cã/kh«ng). PhÇn l¸y

®u«i cã thÓ bao gåm d¹ng phñ ®Þnh hoÆc kh¼ng ®Þnh v× cßn phô thuéc vµo mÖnh

®Ò ngay tr­íc nã, ®­îc t¸ch biÖt bëi dÊu phÈy. NÕu phÇn tr­íc dÊu phÈy lµ kh¼ng

®Þnh th× phÇn sau dÊu phÈy (phÇn l¸y

®u«i) bao giê còng lµ phñ ®Þnh, vµ ng­îc l¹i. PhÇn tr­íc dÊu phÈy lu«n xu«i ng÷

vµ phÇn sau dÊu phÈy lu«n ng­îc ng÷.

Mét ®iÒu cÇn l­u ý lµ th× cña ®éng tõ vµ lo¹i ®éng tõ ph¶i lu«n phï hîp gi÷a mÖnh ®Ò tr­íc dÊu phÈy vµ phÇn l¸y

®u«i, vÝ dô:

T×nh huèng 10: Trong buæi liªn hoan gÆp mÆt t¹i nhµ hµng “Ch©n quª” ë thµnh phè biÓn Vòng Tµu, V©n ®­îc nghe giäng h¸t quan hä rÊt hay cña ca sÜ Thu Thuû. V©n ®o¸n r»ng Thu Thuû lµ ng­êi B¾c Ninh. V× vËy, sau khi tr×nh bµy xong ca khóc tr÷ t×nh Êy, V©n tÆng hoa vµ hái ca sÜ:

You're from B¾c Ninh, 'aren't you?

(B¹n ®Õn tõ B¾c Ninh, cã ph¶i kh«ng?) 11) Ng÷ ®iÖu lªn th­êng ®­îc sö dông trong c¸c tr¹ng ng÷ hoÆc danh ng÷

ë vÞ trÝ ®Çu PN nh»m x¸c ®Þnh râ h¬n ranh giíi c¸c §VN§, gióp cho chñ thÓ vµ ng­êi tiÕp thu PN dÔ dµng ph¸t vµ thu th«ng tin chøa ®ùng trong PN Êy, vÝ dô:

T×nh huèng 11: ChiÒu h«m qua, T­êng bÞ triÖu ®Õn C«ng an ph­êng VÜnh Tuy ®Ó tr¶ lêi chÊt vÊn v× bÞ nghi lµ kÎ

¨n trém. Tr­ëng C«ng an Ph­êng hái T­êng s¸ng h«m qua ®· lµm g×, T­êng tr¶ lêi:

Yesterday'morning, I played football.

(S¸ng h«m qua, t«i ®¸ bãng).

12) MHN§ nµy rÊt phæ biÕn nÕu chñ thÓ PN muèn liÖt kª th«ng tin. Trong tr­êng hîp nµy, ng÷ ®iÖu lªn ®­îc sö dông tr­íc c¸c tõ ®­îc liÖt kª vµ chØ xuèng giäng tr­íc tõ cuèi cïng cña PN liÖt kª th«ng tin Êy, vÝ dô:

T×nh huèng 12: Sau khi ¨n s¸ng xong, TuyÕt sang nhµ H»ng nãi chuyÖn phiÕm. TuyÕt muèn giíi thiÖu cho H»ng mét ng­êi ®ång nghiÖp cña m×nh. §Ó chøng minh cho H»ng thÊy ng­êi ®ång nghiÖp Êy kh¸ gi¶ nh­ thÕ nµo, TuyÕt nãi:

He has got a' flat, a' house and a villa.

(Anh ta cã mét c¨n hé, mét ng«i nhµ vµ mét biÖt thù.)

(Chó ý: Th­êng cã sù ngõng nghØ kh«ng chªm xen sau mçi §VN§, kh«ng kÓ §VN§ cuèi cïng trong PN trªn).

13) Ng÷ ®iÖu lªn hay ®­îc dïng trong PN chµo hái (greetings), chµo t¹m biÖt (th­êng ng­êi chµo tr­íc hay dïng) vµ c¶m ¬n (cho lÞch sù chø kh«ng ph¶i hµm ¬n v× ®ã lµ ®iÒu ®­¬ng nhiªn, ch¼ng h¹n nh­ ng­êi b¸n vÐ nãi víi hµnh kh¸ch khi hä tr¶ tiÒn mua vÐ..), vÝ dô:

T×nh huèng 13: S¸ng nay, khi lªn xe buýt, v× kh«ng mang theo vÐ th¸ng nªn t«i ph¶i mua vÐ ngµy. Khi t«i tr¶

tiÒn, ng­êi b¸n vÐ ®­a vÐ cho t«i vµ nãi:

'Thank you

(C¶m ¬n) (Theo phÐp lÞch sù chø kh«ng ph¶i hµm ¬n)

5.3. MHN§ TB - ngang(Mid -level) - D¹ng thøc:

(5)

-Miªu t¶: ChuyÓn ®éng ban ®Çu cña MHN§ TB - ngang bao giê còng tõ h¹t nh©n ë cao ®é TB, sau ®ã diÔn tiÕn theo chiÒu ngang vµ kÕt thóc ë cao ®é TB.

§iÒu ®Æc tr­ng cña MHN§ nµy lµ diÔn tiÕn theo chiÒu ngang . Do ®ã, nÕu tr­íc h¹t nh©n cã (c¸c) AT nµo ®ã (cho dï cã hoÆc kh«ng cã träng ©m, nh­ng thuéc vÒ cïng §VN§ víi h¹t nh©n Êy) th× nã / chóng ®Òu ë cïng cao ®é víi h¹t nh©n. V×

vËy, ng÷ ®iÖu nµy ®­îc gäi lµ ng÷ ®iÖu TB - ngang (xem 5)

-Chøc n¨ng: Nh×n chung, MHN§ TB - ngang hay ®ù¬c dïng ë vÞ trÝ phi kÕt thóc ®Ó diÔn ®¹t ý mØa mai, ch©m chÝch, hoÆc nhµm ch¸n.

14) Ng÷ ®iÖu nµy th­êng ®­îc sö dông ®Ó thÓ hiÖn sù nhµm ch¸n, mØa mai, ch©m chÝch, vÝ dô:

T×nh huèng 14: §a sè cho r»ng ®ã lµ cuèn tiÓu thuyÕt kh¸ hÊp dÉn, riªng Ng©n th× l¹i kh¸c. C« c­êi khÓnh, nãi víi vÎ lÊp löng, tØnh kh«:

That is a > novel.

(ThÕ mµ còng gäi lµ tiÓu thuyÕt. / TiÓu thuyÕt kiÓu g× mµ nh­ thÕ) (ý mØa mai, ch©m chÝch)

5.4. MHN§ lªn - xuèng (Rise/Rising - Fall / Falling)

- D¹ng thøc:

(6)

-Miªu t¶: Ng÷ ®iÖu nµy bao giê còng dùa vµo vµ b¾t ®Çu tõ h¹t nh©n ë cao ®é TB hoÆc d­íi TB mét chót, sau ®ã ®i lªn t­¬ng ®èi cao, råi ®i xuèng vµ kÕt thóc ë cao ®é t­¬ng ®èi thÊp (xem 6). MHN§

lªn - xuèng chÝnh lµ sù kÕt hîp cña ng÷

®iÖu lªn vµ ng÷ ®iÖu xuèng ngay trong cïng 1 §VN§. §NN§ lªn - xuèng cã thÓ liÒn nÐt (unseparated) ( ) vµ còng cã thÓ kh«ng liÒn nÐt (separated) ( hoÆc ).

-Chøc n¨ng: C¸ch dïng phæ qu¸t cña MHN§ nµy lµ diÔn ®¹t vµ thÓ hiÖn sù kÕt thóc, x¸c ®Þnh, hoµn thµnh.

15) Ng÷ ®iÖu nµy th­êng ®­îc dïng

®Ó thÓ hiÖn Ên t­îng cña chñ thÓ PN tr­íc mét thùc tÕ kh¸ch quan trong mét chu c¶nh nhÊt ®Þnh, vÝ dô:

T×nh huèng 15: Th¾ng vµ t«i ®ang nh©m nhi li cµ phª trong mét kh¸ch s¹n bªn hå. ThËt t×nh cê, chóng t«i tho¸ng

®­îc nghe mét th«ng tin trªn truyÒn h×nh vÒ mét kÜ s­ tµi giái, ng­êi cã thÓ nãi thµnh th¹o 4 thø tiÕng. Th¾ng ng¹c nhiªn nãi:

^Can he ! Four ^ languages!

(ThÕ c¬ µ ! Nh÷ng 4 ngo¹i ng÷ !) (VÎ

®Çy Ên t­îng)

(Chó ý: §NN§ trong “Can he!” lµ

§NN§ liÒn, cßn §NN§ trong “Four languages!” lµ §NN§ kh«ng liÒn).

16) MHN§ lªn - xuèng còng ®­îc sö dông ®Ó thÓ hiÖn chuyÖn ngåi lª ®«i m¸ch nÕu ®i kÌm víi nã lµ giäng nãi kÌm theo h¬i thë, vÝ dô:

T×nh huèng 16: Tr­a n¾ng nh­ ®æ löa, trªn ®­êng ®i lµm vÒ, ®Õn ®Çu ng·

t­ t«i liÒn t¹t vµo qu¸n uèng n­íc cho ®ì kh¸t. Ngåi c¹nh bµn t«i lµ mét vµi c« g¸i trÎ ®ang nãi chuyÖn phiÕm. Bçng nhiªn mét phô n÷ ®øng tuæi ®i qua, c¸c c« g¸i trÎ nhao nhao nãi:

She's ^ pregnant!

(Bµ ta cã bÇu ®Êy!) (chuyÖn ngåi lª

®«i m¸ch).

17) MHN§ nµy cßn ®­îc sö dông ®Ó diÔn ®¹t sù th¸ch thøc, yªu cÇu cao hoÆc thö th¸ch kh¶ n¨ng cña ®èi t­îng nµo ®ã tr­íc thùc tÕ kh¸ch quan trong t×nh huèng hoÆc chu c¶nh nhÊt ®Þnh, vÝ dô:

T×nh huèng 17: Trong cuéc thi ®iÒn kinh cÊp tØnh, Thµnh phè, nhiÒu vËn

®éng viªn ch¹y 200m nam tá ra cã n¨ng lùc nh­ng kh«ng v­ît qua kØ lôc ®· ®­îc x¸c lËp cña Kh«i. BiÕt ®­îc kh¶ n¨ng thùc tÕ cña Kh¸nh vµ ®Ó ®éng viªn toµn

®éi thi ®Êu tÝch cùc h¬n, huÊn luyÖn viªn Nam nãi r»ng:

He can ^ do it .

(CËu Êy cã kh¶ n¨ng lµm ®­îc ®ã). (ý thö th¸ch, yªu cÇu cao vµ ®éng viªn ng­êi / nh÷ng ng­êi tiÕp nhËn th«ng tin vÒ vÊn ®Ò c¶ 2 phÝa cïng quan t©m.)(th­êng ë lêi ®¸p (responses).

18) Ng÷ ®iÖu nµy còng ®­îc dïng ®Ó thÓ hiÖn sù lùa chän trong PN, vÝ dô:

T×nh huèng 18: Trong mét cöa hµng hoa qu¶, lóc ®ang chän lùa vµi qu¶ quýt th× Trang nh×n thÊy mét lo¹i tr¸i c©y lµ l¹ ë bªn c¹nh giá quýt. Lo¹i qu¶ nµy cã vá mµu xanh bãng vµ mäng nh­ qu¶

chanh nh­ng l¹i to gÇn b»ng qu¶ cam b×nh th­êng. Ph©n v©n mét l¸t, Trang hái ng­êi b¸n hµng:

Is this a ' lemon or an ` orange?

(§©y lµ qu¶ chanh hay qu¶ cam?) 5.5. MHN§ xuèng - lªn(Fall / Falling - Rise / Rising)

- D¹ng thøc:

(7)

- Miªu t¶: §©y lµ lo¹i ng÷ ®iÖu kÕt hîp gi÷a ng÷ ®iÖu xuèng vµ ng÷ ®iÖu lªn theo quy luËt cña nã. §iÓm b¾t ®Çu cña ng÷ ®iÖu nµy bao giê còng dùa vµo h¹t nh©n ë cao ®é trªn TB mét chót, sau ®ã

®i xuèng ®Õn cao ®é t­¬ng ®èi thÊp råi l¹i ®i lªn vµ kÕt thóc ë cao ®é TB hoÆc trªn TB (xem 7). Ng÷ ®iÖu xuèng - lªn cã thÓ liÒn nÐt (unseparated) ( ) hoÆc kh«ng liÒn nÐt (separated)

( hoÆc ).

- Chøc n¨ng: C¸ch dïng cã tÝnh phæ qu¸t cña MHN§ xuèng - lªn lµ diÔn ®¹t nh÷ng th«ng tin, c¶m xóc nh­ kh«ng

ch¾c ch¾n, nghi ngê hoÆc ­ím thö, th¨m dß, c¶nh b¸o, hoÆc ®éng viªn...

19) MHN§ nµy th­êng ®­îc dïng trong PN trÇn thuËt ch­a hoµn thµnh nh­ng cã xu h­íng dÉn ®Õn mét PN tiÒm Èn liÒn sau ®ã ®Ó hoµn thµnh th«ng tin cña chñ thÓ PN, cho dï cßn ch­a ch¾c ch¾n, vÝ dô:

T×nh huèng 19: Trong bÕp, Minh

®ang xÕp vµi lon bia vµ n­íc hoa qu¶ vµo khay ®Ó H­ng mang ra phßng kh¸ch mêi b¹n, trong ®ã cã Kh«i, mét ng­êi b¹n th©n cña H­ng nh­ng ®· l©u råi kh«ng gÆp. §ang chuÈn bÞ nhÊc khay lªn, H­ng nghe thÊy giäng ai quen quen. D­êng nh­ ®ã lµ giäng cña Kh«i, H­ng quay sang nãi víi Minh:

I ` heard hisˏvoice (and could recognise him).

(T«i nghe thÊy giäng nãi cña anh Êy (vµ cã thÓ nhËn ra ngay.))

20) Ng÷ ®iÖu xuèng - lªn th­êng ®­îc dïng trong PN trÇn thuËt ®Ó diÔn ®¹t sù e ng¹i, dÌ dÆt cña chñ thÓ PN. LiÒn sau MHN§ nµy, chñ thÓ PN cã thÓ dïng ý tiÒm Èn “nh­ng (mµ) t«i / b¹n ph¶i c«ng nhËn / chÊp nhËn”, vÝ dô:

T×nh huèng 20: Trang lµ b¹n th©n cña Long - mét ng­êi rÊt ho¹t b¸t nh­ng ch­a ch¨m häc vµ kh«ng cã tÝnh kØ luËt cao. Mét h«m, trong lóc ®i mua s¾m víi Hoa - ng­êi b¹n g¸i th©n nhÊt cña Trang - Trang nãi vÒ chuyÖn häc tËp cña Long, khen Long häc giái m«n tiÕng Anh v×

Trang vµ Long häc chung líp, chung tr­êng. Nghe m·i, th× bùc m×nh, Hoa nãi:

He is` good atˏ English (but I must admit.)

(Anh ta giái tiÕng Anh) thÓ hiÖn sù e dÌ) (nh­ng t«i ®µnh ph¶i c«ng nhËn vËy).

21) MHN§ xuèng - lªn còng th­êng

®­îc sö dông trong PN trÇn thuËt ®Ó söa l¹i th«ng tin cho ®óng víi thùc tÕ kh¸ch quan, vÝ dô:

T×nh huèng 21: NguyÖt vµ Liªn

®ang trªn ®­êng ra nhµ ®Ó xe sau giê tan häc. Hai c« nh×n thÊy mét ng­êi ®ang x¸ch cÆp ®i vµo nhµ ®Ó xe cña gi¸o viªn.

Tr«ng anh ta h¬i l¹. ThÊy vËy, NguyÖt trao ®æi víi Liªn:

NguyÖt: He’s a lecturer. (Anh Êy lµ gi¶ng viªn.)

Liªn: He is a˅lecturer.

(T«i kh«ng tin anh Êy lµ gi¶ng viªn) (cã thÓ anh ta lµ phãng viªn hoÆc th«ng tin viªn ...) (ý muèn söa l¹i th«ng tin cho ®óng víi thùc tÕ).

22) Dïng ng÷ ®iÖu xuèng - lªn ®Ó lµm cho PN mÖnh lÖnh nhÑ nhµng h¬n, nghe nh­ mét lêi ®Ò nghÞ nµi nØ, vÝ dô:

T×nh huèng 22: §· 9h30 tèi. Th¶o

®ang n»m trªn gi­êng ®äc b¸o. C« c¶m thÊy giã lïa qua cöa sæ h¬i l¹nh nh­ng l¹i ng¹i ngåi dËy ®ãng cöa. §óng lóc ®ã, Nguyªn- c« b¹n cïng phßng- ®ang lÊy n­íc uèng ë bµn gÇn cöa sæ. Th¶o nhÑ nhµng nãi víi Nguyªn:

`Close the window.

(Nhê b¹n ®ãng gióp cöa sæ l¹i.) 23) Ng÷ ®iÖu xuèng - lªn còng th­êng

®­îc dïng trong tr­êng hîp nÕu PN cã 2 phÇn trong ®ã phÇn mét quan träng h¬n phÇn hai vÒ nghÜa, vÝ dô:

T×nh huèng 23: §øc sang ch¬i nhµ Kh«i vµo tèi thø b¶y nh­ng c¶ nhµ Kh«i

®Òu ®i v¾ng. §Õn thø hai, §øc gÆp Kh«i ë c¬ quan vµ hái th¨m t×nh h×nh gia

®×nh. BiÕt b¹n quan t©m ®Õn c«ng viÖc cña m×nh, Kh«i tr¶ lêi:

I went to`^{London on}ˏ ^Saturday.

(T«i ®· ®i Lu©n §«n h«m thø b¶y).

24) MHN§ nµy ®­îc sö dông trong tr­êng hîp nÕu phÇn ®Çu (xu«i ng÷) vµ phÇn cuèi/phÇn l¸y ®u«i (ng­îc ng÷) cïng cã hoÆc kh«ng cã phñ ®Þnh tõ “not”

(kh«ng). PN nh­ vËy víi kiÓu ng÷ ®iÖu xuèng - lªn kh«ng yªu cÇu ng­êi tiÕp thu PN ph¶i b¾t buéc tr¶ lêi, mÆc dï ®­îc dïng t­¬ng tù nh­ PN nghi vÊn cã/

kh«ng, vÝ dô:

T×nh huèng 24: Kh¸nh võa ®i häc vÒ ®Õn nhµ th× thÊy mÑ ®ang ngåi ë bµn lµm viÖc cÇm bót viÕt c¸i g× ®ã. Kh¸nh nhanh nh¶u ®Õn bªn mÑ, nãi yªu:

You are` writing,ˏ^{are you?}

(MÑ ®ang viÕt ®Êy?) (Hái thay cho lêi chµo, cã thÓ tr¶ lêi hoÆc kh«ng).

25) Ng÷ ®iÖu xuèng - lªn còng th­êng

®­îc sö dông trong PN trÇn thuËt víi nghÜa dù ®o¸n, c¶nh b¸o, vÝ dô:

T×nh huèng 25: Dung míi mua mét tÊm v¶i mµu phÊn hång ®Ó may ¸o. Dung

®ang nãi víi Lan vÒ tÊm v¶i ®ã th× T©m

®Õn. BiÕt T©m lµ ng­êi kh«ng thÝch mµu phÊn hång nªn Dung chËm r·i nãi ngay:

You'll dis˅^{like it.}

(B¹n sÏ kh«ng thÝch c¸i ®ã ®©u.) (ý dù ®o¸n)

6. KÕt luËn

6.1. Ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt lµ mét vÊn ®Ò rÊt ®¸ng ®­îc quan t©m trong giíi nghiªn cøu ng«n ng÷ nãi chung vµ trong lÜnh vùc gi¶ng d¹y ngo¹i ng÷ nãi riªng.

6.2. Víi 25 t×nh huèng vµ chu c¶nh nªu trªn, chóng t«i cho r»ng 25 c¸ch dïng ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt (th«ng qua 5 MHN§), vÒ c¬ b¶n, kh«ng nh÷ng

®· mang l¹i gi¸ trÞ th«ng b¸o vµ ®¸p øng

®­îc nhu cÇu giao tiÕp trong céng ®ång ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh, mµ cßn cã kh¶

n¨ng tiÕp cËn víi34c¸ch dïng ng÷ ®iÖu Anh Anh (th«ng qua7 MHN§), vèn ®­îc c«ng nhËn lµ chuÈn ®èi víi céng ®ång ng­êi Anh nãi tiÕng Anh [13].

6.3. 25 t×nh huèng giao tiÕp ®­îc thiÕt kÕ

®Ó ®o l­êng c¸ch c¶m nhËn vµ thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt. §Ó gi¶i quyÕt t­¬ng ®èi hîp lÝ c¸c t×nh huèng trªn, ng­êi tham gia ph¶i cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy, nÕu kh«ng l¹i ph¶i sö dông ph­¬ng tiÖn tõ vùng hoÆc ng÷ ph¸p - lµ nh÷ng néi dung kh«ng n»m trong môc tiªu nghiªn cøu cña chóng t«i.

6.4. Qua nghiªn cøu lÝ thuyÕt, kh¶o s¸t s­ ph¹m vµ ®iÒu tra ®iÒn d·, chóng t«i thÊy r»ng ng­êi ViÖt khã c¶m nhËn còng nh­ kh«ng thÓ hiÖn ®­îc mét c¸ch tinh tÕ sù kh¸c nhau gi÷a 2 §NN§ ®i lªn, hoÆc ®i xuèng mµ cao ®é b¾t ®Çu tõ thÊp lªn TB, hoÆc tõ cao xuèng TB. §èi víi ng­êi ViÖt, ®iÓm b¾t ®Çu cña MHN§

th­êng tõ A.T cã träng ©m ë cao ®é h¬i

thÊp (nÕu thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu lªn), hoÆc h¬i cao (nªu thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu xuèng) so víi giäng tù nhiªn cña mçi ng­êi.

6.5. V× lÏ ®ã, nªn ch¨ng cã thÓ ®Ò xuÊt vÒ sù tån t¹i mét lo¹i ng÷ ®iÖu Anh ViÖt (ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi ViÖt, hoÆc ng÷ ®iÖu tiÕng Anh dïng trong céng

®ång ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh) vµ coi ®ã nh­ mét biÕn thÓ cña ng÷ ®iÖu Anh chuÈn (dïng trong céng ®éng ng­êi Anh nãi tiÕng Anh, hoÆc ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ë ng­êi Anh).

6.6. Theo ®ã, trong lÜnh vùc ng÷ ®iÖu, chóng quan niÖm cã 3 møc ®¸nh gi¸: cao nhÊt lµ nãi ®óng ng÷ ®iÖu Anh Anh (chóng t«i gäi lµ chuÈn lÝ t­ëng), møc thø hai lµ ®¹t c¸ch nãi ng÷ ®iÖu cña ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh (chóng t«i coi lµ

®¹t chuÈn thùc tÕ, gäi lµ ng÷ ®iÖu Anh ViÖt) vµ lçi, tøc phi chuÈn (cã sö dông ng÷ ®iÖu trong giao tiÕp nh­ng ng­êi tiÕp nhËn th«ng tin kh«ng hiÓu hoÆc hiÓu sai, g©y ng­ng trÖ giao tiÕp).

6.7. CÇn cã sù ®iÒu chØnh néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y trong nhµ tr­êng cho phï hîp h¬n n÷a gi÷a tØ träng kÜ n¨ng ng«n ng÷ vµ kiÕn thøc ng«n ng÷ sao cho cã thÓ ®¸p øng ®­îc môc tiªu ®µo t¹o. CÇn gi¶m t¶i tÝnh hµn l©m, t¨ng c­êng tÝnh thùc hµnh, ®¶m b¶o sù phï hîp gi÷a khÈu ng÷ vµ bót ng÷. Cã nh­ vËy th× ng÷ ®iÖu tiÕng Anh - ®Æc biÖt trong céng ®ång ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh - míi trë nªn cã ý nghÜa vµ gi¸ trÞ sö dông cao.

Ghi chó:

- Trßn to ( O ): AT cã träng ©m.

- Trßn nhá ( o ): AT kh«ng cã träng ©m.

Tµi liÖu tham kh¶o 1. Antipova E.Ya.,English Intonation, Leningrad, 1974.

2. Bolinger D.L.,Intonation and its Parts, London: Edward Arnold, 1986.

3. Bolinger D.L.,Intonation and its Uses, London: Edward Arnold, 1988.

4. Brazil D., Coultard M., and Johns C., Discourse Intonation and Language Teaching, Longman, 1980.

5. Brazil D.,The Communicative Value of Intonation in English, Cambridge University Press (C.U.P.) 1997.

6. Cook V.,Using Intonation, Longman, 1979.

7. Cruttenden A.,Intonation, C.U.P, 1997.

8. Crystal D.,Prosodic Systems and Intonation in English, C.U.P, 1969.

9. Halliday M.A.K., A Course in Spoken English: Intonation, Oxford University Press (O.U.P.), 1978.

10. Jenkins J., The Phonology of English as an International Language: New Models, New Norms, New Goals, O.U.P, 2000.

11. NguyÔn Huy Kû, Essentials of Stress, Rhythm and Intonation, ch­¬ng 2, Tµi liÖu gi¶ng d¹y ph©n m«n English Phonetics and Phonology dïng cho ainh viªn chuyªn Anh Khoa Ngo¹i ng÷, Cao ®¼ng S­ ph¹m Hµ Néi, 2000.

12. NguyÔn Huy Kû, Träng ©m tõ, xuÊt ph¸t ®iÓm cña viÖc nghiªn cøu nhÞp ®iÖu tiÕng Anh, Ng«n ng÷ sè 13, 2002, trang 42 – 49.

13. NguyÔn Huy Kû, Ng÷ ®iÖu tiÕng Anh vµ c¸c chøc n¨ng, T¹p chÝ Khoa häc sè 4, trang 36- 48,

§HQG Hµ Néi, 2004.

14. NguyÔn Huy Kû,Ng÷ ®iÖu tiÕng Anh ®èi víi ng­êi ViÖt nãi tiÕng Anh, LuËn ¸n TiÕn sÜ ng÷

v¨n, §HKHXH & NV, §HQG Hµ Néi, 2005.

15. Liberman M.,The International System of English, Newyork / London: Gazland, 1979.

16. O’Connor J.D.,Better English Pronunciation, C.U.P, 1977.

17. O’Grady W., Dobrovolsky M., Katamba F.,Contemporary Linguistics: An Introduction, Longman, 1996.

18. Roach P.,English Phonetics and Phonology: A Practical Course,c.u.p, 1990.

VNU. JOURNAL OF SCIENCE,Foreign Languages, T.xXII, n₀1, 2006

ENGLISH INTONATION FOR THE ENGLISH SPEAKING VIETNAMESE

Dr. Nguyen Huy Ky

Department of Science Management and External Relations Hanoi Junior Teacher Training College

Our article consists of 6 parts: Introduction to English intonation for the English speaking Vietnamese, some basic notions concerned, some major criteria for the selection of the English intonation patterns/ models by the Vietnamese, the concept and theoretical - practical approaches, the models of English intonation by the Vietnamese, and the conclusion.

Without the working criteria and investigation results mentioned in the article, it is totally hard for us to identify 5 English intonation models used by the Vietnamese in the authentic situations.

Something more important is that the author has designed 25 situations for 25 uses of English intonation by the Vietnamese to function more effectively.

For more details, the academic article is of great help to those who are interested in it.