Gi¸ trÞ cña Ên phÈm ®Þnh kú thuéc t− liÖu EFEO t¹i Th− viÖn Khoa häc X· Héi
TrÇn ThÞ kiÒu nga(*)
h− viÖn Khoa häc x· héi (tiÒn th©n lµ Th− viÖn cña Tr−êng ViÔn §«ng B¸c cæ Ph¸p (EFEO) ®−îc thµnh lËp ngµy 26/2/1901) hiÖn l−u tr÷ vµ b¶o qu¶n khèi l−îng lín c¸c tµi liÖu quý, ®a d¹ng vµ phong phó, tõ tµi liÖu d¹ng s¸ch, Ên phÈm ®Þnh kú (serial), hay tµi liÖu vi phim, ¶nh, b−u ¶nh, ®Üa h¸t, b¶n
®å, tranh vÏ, s¾c phong, b¶n viÕt tay, b¶n dËp v¨n bia, thÇn tÝch thÇn s¾c, h−¬ng −íc...
Qua thêi gian, sè l−îng tµi liÖu t¹i Th− viÖn Khoa häc x· héi (Th− viÖn KHXH) ®−îc bæ sung ngµy cµng nhiÒu,
®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña b¹n ®äc trong vµ ngoµi n−íc. Trong kho tµi nguyªn nµy, c¸c fonds tµi liÖu do EFEO bµn giao tõ n¨m 1957 vÉn cã gi¸ trÞ nghiªn cøu khoa häc vµ gi¸ trÞ lÞch sö rÊt lín. Tuy nhiªn, hiÖn nay, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, c¸c tµi liÖu d¹ng s¸ch vµ Ên phÈm ®Þnh kú ®· ®−îc tæ chøc ®ãng tËp vµ l−u gi÷ lÉn vµo nhau trong c¸c kho d−íi d¹ng s¸ch. Bµi viÕt b−íc ®Çu t×m hiÓu nhãm Ên phÈm ®Þnh kú l−u gi÷
trong kho EFEO, nh»m giíi thiÖu ®Õn b¹n ®äc nh÷ng gi¸ trÞ tiÒm Èn ch−a ®−îc khai th¸c hÕt cña khèi tµi liÖu quý nµy.
1. Mét sè nÐt m« t¶ vÒ nhãm Ên phÈm ®Þnh kú HiÖn nay, Th− viÖn KHXH tæ chøc l−u gi÷ c¸c nhãm tµi liÖu cña EFEO tr−íc ®©y thµnh nhiÒu kho theo ng«n ng÷ hoÆc theo lo¹i h×nh tµi liÖu nh−ng lín nhÊt lµ hai kho QTO (tªn cò lµ 4o) vµ OCTO (tªn cò lµ 8o). Hai kho nãi trªn l−u gi÷ chñ yÕu c¸c d¹ng tµi liÖu theo ng«n ng÷ Slav (Slav¬) vµ ng«n ng÷
Latin, bao gåm tiÕng Anh, tiÕng Ph¸p, tiÕng Nga, tiÕng Hµ Lan, tiÕng §øc, tiÕng T©y Ban Nha, tiÕng Bå §µo Nha...
vµ tiÕng ViÖt. Ngoµi ra, cßn cã hai kho tµi liÖu ch÷ t−îng h×nh lµ kho NhËt B¶n cæ vµ kho Trung Quèc cæ.∗
Sè liÖu thèng kª tõ c¬ së d÷ liÖu (CSDL) bµi t¹p chÝ t¹i Th− viÖn KHXH cho thÊy, vÒ sè l−îng, c¶ hai kho QTO vµ OCTO cã tíi 460 tªn Ên phÈm ®Þnh kú ch÷ Latin, víi h¬n 30.000 sè, trong
®ã Ên phÈm ®Þnh kú b»ng tiÕng ViÖt lªn tíi 48 tªn vµ ®−îc ®ãng thµnh kho¶ng 6.000 tËp. Nhãm Ên phÈm ®Þnh kú nµy bao gåm c¸c lo¹i t¹p chÝ, tËp san, b¶n tin, c«ng b¸o, c¸c chuyªn ®Ò ®Æc biÖt, phô ®Ò, phô ch−¬ng, chuyªn san, nguyÖt san. Riªng b¶n tin vµ t¹p chÝ b¾t ®Çu
(∗)ThS., ViÖn Th«ng tin KHXH.
T
b»ng Bulletin lªn tíi h¬n 200 tªn trong tæng sè 2 kho nãi trªn. Ngoµi ra, c¸c Ên phÈm ®Þnh kú b»ng tiÕng NhËt, tiÕng Trung còng ®−îc l−u gi÷ lÉn vµo víi s¸ch, nh−ng kh«ng thuéc kho EFEO chung, vµ ®−îc ph©n chuyªn biÖt vµo kho s¸ch NhËt B¶n cæ vµ Trung Quèc cæ. Nhãm Ên phÈm ®Þnh kú b»ng ch÷
t−îng h×nh cã kho¶ng 50 tªn.
VÒ ®é tuæi cña c¸c Ên phÈm ®Þnh kú, tµi liÖu ®−îc l−u gi÷ vµ s−u tÇm víi tuæi ®êi l©u nhÊt lµ Ên phÈm tiÕng Ph¸p cã tªn MÐmoires de littÐrature tirez des resgistrÐs de l’AcadÐmie Royale des inscriptions et belles letters (Håi ký v¨n ch−¬ng cña ViÖn V¨n kh¾c vµ V¨n ch−¬ng Hoµng gia Ph¸p) do ViÖn nµy xuÊt b¶n d−íi d¹ng Ên phÈm ®Þnh kú (chuyªn san). N¨m ®Çu tiªn cña chuyªn san nµy lµ 1717 (2 tËp) vµ n¨m cuèi cïng lµ 1951 víi tæng sè 109 tËp. Chuyªn san nµy cßn cã mét phô san kh¸c xen kÏ vµo nh÷ng n¨m ch−a ®−îc xuÊt b¶n mang tªn Histoire de l’acadÐmie royale des inscriptions et belle lettres (LÞch sö cña ViÖn V¨n kh¾c vµ V¨n ch−¬ng Hoµng gia). Nh− vËy, tuæi ®êi cña chuyªn san nµy ®−îc l−u gi÷ ë kho EFEO lµ 235 n¨m. Bªn c¹nh ®ã, kh«ng Ýt c¸c Ên phÈm ®Þnh kú cã ®é tuæi trªn 100 n¨m vµ ®−îc bæ sung kÐo dµi h¬n 100 n¨m nh− t¹p chÝ tiÕng Ph¸p cã tªn Journal Asiatique (nghiªn cøu lÞch sö, triÕt häc, ng«n ng÷, v¨n häc vµ c¸c vÊn
®Ò ph−¬ng §«ng) cña Héi nghiªn cøu ch©u ¸. Sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ nµy cã tõ n¨m 1841 vµ sè cuèi cïng ®−îc bæ sung vµo n¨m 1955, tæng sè n¨m ®−îc nhËp vµo th− viÖn lµ 115 n¨m. Vµ tÝnh
®Õn nay, sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ Journal Asiatique cã ®é tuæi 172 n¨m.
T¹p chÝ tiÕng Anh ®−îc l−u gi÷ sím nhÊt trong kho, tõ n¨m 1806, cã tªn Asiatic researches or transactions of the
society instituted in Bengal for inquiring into the history and antiquities the arts, sciences, and literature of Asia (Nghiªn cøu ch©u ¸ hay kû yÕu cña héi ë Bengal t×m hiÓu vÒ lÞch sö vµ cæ vËt nghÖ thuËt, khoa häc vµ v¨n häc cña ch©u ¸). Sè
®Çu tiªn cña t¹p chÝ nµy xuÊt b¶n n¨m 1806 vµ sè cuèi cïng lµ n¨m 1839. §é tuæi cña t¹p chÝ lµ 207 n¨m.
T¹p chÝ tiÕng Nga trong kho EFEO cã tuæi ®êi giµ nhÊt cã tªn Sibirskij Vestnik’ (t¹p chÝ Siberia) víi 22 sè tõ n¨m 1818 ®Õn n¨m 1824. C¸c t¹p chÝ cã tuæi ®êi trªn 50 n¨m lµ 18 tªn, bao gåm 8 tªn b»ng tiÕng Ph¸p, 1 tªn tiÕng Hµ Lan, 9 tªn tiÕng Anh. C¸c t¹p chÝ b»ng ch÷ t−îng h×nh cã tuæi ®êi kh«ng dµi b»ng c¸c t¹p chÝ ch÷ Latin vµ ch÷ Slav¬.
Chóng ®−îc bæ sung b¾t ®Çu tõ sau khi thµnh lËp Th− viÖn EFEO.
2. Mét sè gi¸ trÞ næi bËt cña nhãm Ên phÈm ®Þnh kú thuéc kho EFEO
Nh− ®· nãi ë trªn, cã rÊt nhiÒu c¸c Ên phÈm ®Þnh kú cã tuæi ®êi h¬n 100 n¨m. Sè Ên phÈm ®Þnh kú cßn l¹i còng cã tuæi ®êi tèi thiÓu 60 n¨m. Kh¸ nhiÒu tªn Ên phÈm trong nhãm hiÖn nay vÉn cßn ®−îc tiÕp tôc xuÊt b¶n trªn thÕ giíi vµ còng cã kh«ng Ýt tªn c¸c Ên phÈm
®Þnh kú ®−îc ®æi tªn ®Ó tiÕp tôc xuÊt b¶n. Tuy nhiªn, mét sè Ên phÈm thuéc nhãm Ên phÈm ®Þnh kú nµy hiÖn nay kh«ng cßn ®−îc xuÊt b¶n l¹i. NÕu cã th×
ng−êi ®äc chØ cßn t×m kiÕm ®−îc mét vµi sè v« cïng Ýt ái tõ Internet theo c«ng nghÖ sè hãa.
Víi kho¶ng 460 tªn Ên phÈm ®Þnh kú, néi dung c¸c chuyªn ngµnh mµ c¸c Èn phÈm ®Þnh kú liªn quan tíi hÕt søc
®a d¹ng vµ thuéc vÒ c¸c lÜnh vùc häc thuËt chuyªn s©u nh− gi¸o dôc, kh¶o cæ, lÞch sö, v¨n ch−¬ng, nghÖ thuËt, ®Þa lý, qu©n sù, nh©n häc, d©n téc häc, ng«n ng÷ häc. C¸c bµi ®¨ng trong c¸c Ên
phÈm nãi trªn lµ nh÷ng bµi viÕt mang tÝnh kh¶o cøu, nghiªn cøu khoa häc, trao ®æi kiÕn thøc. Riªng vÒ §«ng D−¬ng, ®· cã tíi gÇn 100 tªn Ên phÈm
®Þnh kú cã liªn quan trong ®ã phÇn lín lµ nh÷ng nghiªn cøu khoa häc vÒ xø nµy. Cã thÓ thÊy c¸c bµi viÕt trong c¸c Ên phÈm cã néi dung liªn quan tíi c¸c nghiªn cøu t¹i 5 xø thuéc §«ng D−¬ng (theo c¸ch chia cña Ph¸p) tr−íc ®©y theo c¸ch gäi khi ®ã lµ: B¾c Kú, Trung Kú, Nam Kú, Ai Lao vµ Cao Miªn.
VÒ mÆt néi dung, nhãm Ên phÈm
®Þnh kú ph©n râ thµnh hai khu vùc ®Þa lý: nhãm liªn quan tíi §«ng D−¬ng vµ nhãm kh«ng thuéc khu vùc §«ng D−¬ng.
- VÒ nhãm Ên phÈm ®Þnh kú liªn quan tíi §«ng D−¬ng: cã 03 tªn Ên phÈm
®Þnh kú cã gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng nh− C«ng b¸o lµ: Bulletin officiel de la Cochinchine Francaise; Bulletin Administratif de l’Annam; Bulletin administratif du Tonkin vµ ngoµi ra cßn mét tËp san kh¸c còng cã gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng lµ Bulletin administratif du Nord Vietnam (B¾c phÇn hµnh chÝnh nguyÖt san). C¸c tËp san nµy bao gåm nh÷ng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, nh÷ng c«ng bè, quyÕt
®Þnh, s¾c lÖnh... vÒ hµnh chÝnh nh»m qu¶n lý, ph¸t triÓn vµ khai th¸c toµn xø
§«ng D−¬ng lóc bÊy giê, phÇn nµo cho thÊy c¸ch thøc qu¶n lý x· héi ViÖt Nam cña ChÝnh phñ Ph¸p vµ chÝnh quyÒn b¶o hé §«ng D−¬ng. §©y lµ nguån t−
liÖu quý cho c¸c nhµ khoa häc trong c¸c nghiªn cøu vÒ lÞch sö, t− liÖu, qu¶n lý x· héi,...
Bªn c¹nh ®ã, cßn ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng Ên phÈm ®Þnh kú liªn quan tíi c¸c nghiªn cøu vÒ §«ng D−¬ng nh− kinh tÕ, lÞch sö, v¨n hãa, kh¶o cæ, ng«n ng÷, nh©n häc, d©n téc häc nh− tËp san Bulletin Ðconomique de l’indochine (TËp san Kinh tÕ §«ng D−¬ng), Journal Asiatique, N«ng
cæ mÝn ®µn, Chuyªn san Gi¸o dôc phæ th«ng cÊp I, V¨n hãa tïng biªn, ViÖt Nam t©n b¸o... §¸ng chó ý trong sè nµy lµ tËp san Bulletin de l’ecole Francaise d’Extrªme- Orient (TËp san EFEO). Gi¸
trÞ häc thuËt cña nh÷ng tËp san nµy ®·
®−îc kh¸ nhiÒu häc gi¶ thÕ giíi thõa nhËn. NhiÒu bµi nghiªn cøu, trao ®æi kiÕn thøc, kh¶o cøu cña nh÷ng häc gi¶ ng−êi Ph¸p nh− Henri Parmentier, Louis Finot, George CoedÌs... vµ cña c¸c häc gi¶ ng−êi ViÖt lµm viÖc t¹i EFEO lóc bÊy giê nh−
NguyÔn V¨n Huyªn, NguyÔn V¨n Tè, TrÇn V¨n Gi¸p... ®· trë thµnh nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh KHXH sau nµy ë ViÖt Nam. Thêi ®iÓm c«ng bè vµ xuÊt b¶n cña nh÷ng bµi viÕt ®· mÆc nhiªn trë thµnh mèc lÞch sö quan träng më ®Çu cho mét ngµnh khoa häc mµ sau nµy nh÷ng ng−êi kÕ tôc vÉn cßn ph¶i nh¾c tíi. VÝ dô, bµi Note sur l’iconographie de Ben Mala cña Geogre CoedÌs vÒ c¸c t−îng thÇn linh trong c¸c ®Òn thê Ch¨m
®· trë thµnh mét trong nh÷ng bµi nghiªn cøu tiªn phong vÒ v¨n hãa Ch¨m.
Nh÷ng ph¸t hiÖn quan träng trong c¸c nghiªn cøu vÒ c¸c xø b¶n ®Þa §«ng D−¬ng còng ®−îc c«ng bè trªn c¸c tËp san cña EFEO thêi bÊy giê, nh− c¸c ph¸t hiÖn vÒ Th¸nh ®Þa Mü S¬n, B·i ®¸
cæ Sapa, nh÷ng vÊn ®Ò trong ng«n ng÷
cña c¸c téc ng−êi thiÓu sè ë ViÖt Nam.
C¸c tËp san nghiªn cøu vÒ §«ng D−¬ng còng ®¨ng nh÷ng bµi nghiªn cøu, nh÷ng kh¶o cøu vÒ lÞch sö tµi chÝnh, kh¶o cæ, kh¶o cøu vÒ c¸c téc ng−êi thiÓu sè ë
§«ng D−¬ng, nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®Þa b¹, tæ chøc lµng x· ë c¸c xø nãi trªn, t©m lý ng−êi §«ng D−¬ng thuéc 5 xø, nh÷ng kh¶o cøu vÒ v¨n hãa nãi chung, v¨n hãa phi vËt thÓ, ho¹t ®éng truyÒn gi¸o, t«n gi¸o míi, tÝn ng−ìng d©n gian
®Òu ®−îc nghiªn cøu t−¬ng ®èi tØ mØ vµ
®¨ng trªn c¸c tËp san nãi trªn. VÝ dô:
Bµi Simple apercu sur l’industrie de la soie en Cochinchine cña M. Assou trªn tËp san Bulletin de la sociÐtÐ des Ðtudes Indo-chinoises de Sai gon n¨m 1896, giíi thiÖu tæng qu¸t, ng¾n gän vÒ ngµnh dÖt lôa t¬ t»m ë §«ng D−¬ng, qua ®ã cho thÊy bøc tranh toµn c¶nh cña dÖt lôa tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë §«ng D−¬ng thêi bÊy giê. C¸c tËp san vÒ §«ng D−¬ng thùc sù ®a d¹ng vµ cã gi¸ trÞ khoa häc vµ lÞch sö ®Õn ngµy nay. C¸c Ên phÈm nµy ®−îc xuÊt b¶n phÇn lín ë d¹ng tiÕng Ph¸p, tiÕng ViÖt, tiÕng Anh vµ c¶ tiÕng §øc.
- VÒ nhãm Ên phÈm ®Þnh kú kh«ng thuéc khu vùc §«ng D−¬ng: ®©y lµ nh÷ng d¹ng Ên phÈm ®Þnh kú thuéc c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu trªn kh¾p thÕ giíi phôc vô cho c¸c nghiªn cøu khoa häc vµ kh¶o cøu ë EFEO. Tuy nhiªn gi¸ trÞ khoa häc cña chóng trong c¸c khoa häc chuyªn ngµnh vµ liªn ngµnh vÉn rÊt quan träng.
VÝ dô nh− The Journal of the Royal Asia Society of Great Britain and Ireland, Journal of the Straits Branch of the Royal Asiatic Society (1923- journal of the Malayan branch of the Royal Asiatic Society; 1946-Journal of the Royal Asiatic Society of Bengal), T’oung Pao – Archives concernant l’histoire, les langues, la gÐographie, l’ethnographie de l’Asie Orientale: China, Japon, CorÐe, Indochine, Asie Centrale et Malaise.
Nh÷ng bµi viÕt khoa häc trong nh÷ng t¹p chÝ nµy lµ cña c¸c häc gi¶
thêi ®ã, thËm chÝ cã c¶ nh÷ng bµi viÕt nghiªn cøu vÒ §«ng D−¬ng cña c¸c häc gi¶ kh«ng thuéc giíi khoa häc chuyªn nghiªn cøu vÒ §«ng D−¬ng nh− bµi “La cour d’Annam” (Tßa ¸n xø An nam) trong t¹p chÝ Annales d’Extrªme Orient sè VII (n¨m 1887) vµ VI (n¨m 1888), trang 275-277 cña t¸c gi¶ Bernier A.
hoÆc bµi “Un ministre annamite. Le
rÐgent T−êng” trªn tê La Nouvelle Revue n¨m 1887, tõ trang 508 - 527, cña t¸c gi¶ Rheinart P.
Nh÷ng bµi nghiªn cøu khoa häc trong c¸c Ên phÈm ®Þnh kú ®· cho thÊy sù liªn hÖ hoÆc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp
®ãng gãp nµo ®ã tíi nh÷ng nghiªn cøu khoa häc cña c¸c nhµ nghiªn cøu ë EFEO. C¸c bµi nghiªn cøu nãi trªn cã gi¸ trÞ nghiªn cøu liªn ngµnh kh«ng chØ víi nh÷ng nh÷ng nhµ khoa häc ë EFEO mµ cßn c¶ nh÷ng nhµ khoa häc kh¸c trªn thÕ giíi còng nh− ë ViÖt Nam lóc
®ã. Ngoµi ra, mét sè bµi nghiªn cøu vÒ
§«ng D−¬ng trong khu«n khæ hîp t¸c nghiªn cøu khoa häc cña nhãm c¸c nhµ khoa häc ë EFEO còng thÊy xuÊt hiÖn trong mét vµi Ên phÈm nghiªn cøu khoa häc thÕ giíi lóc bÊy giê.
V× tuæi ®êi cña t¹p chÝ ®· l©u vµ kh«ng cßn ®−îc t¸i b¶n, do ®ã hiÖn nay, c¸c t¹p chÝ nµy ®· trë nªn rÊt hiÕm vµ
®éc b¶n. Kh«ng nhiÒu c¸c th− viÖn trªn thÕ giíi cßn l−u gi÷ nh÷ng t¹p chÝ nãi trªn. ThËm chÝ viÖc t×m kiÕm c¸c bµi viÕt
®ã còng v« kh¶ dông ngay khi ng−êi ®äc t×m kiÕm trªn Internet. Gi¸ trÞ khoa häc vµ gi¸ trÞ ®éc b¶n cña c¸c Ên phÈm ®Þnh kú nãi trªn ®· t¹o nªn sù quý hiÕm cho toµn bé fonds Ên phÈm ®Þnh kú cña kho EFEO ë Th− viÖn KHXH.
3. Mét sè ®Ò xuÊt nh»m qu¶ng b¸ vµ khai th¸c hiÖu qu¶ nhãm Ên phÈm ®Þnh kú cña kho EFEO
MÆc dï fonds Ên phÈm ®Þnh kú cña kho EFEO cã gi¸ trÞ khoa häc vµ lÞch sö rÊt lín nh−ng vÉn ch−a ®−îc nhiÒu ®éc gi¶, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ khoa häc biÕt
®Õn. V× thÕ, viÖc qu¶ng b¸ réng r·i nhãm tµi liÖu nµy tíi ®«ng ®¶o b¹n ®äc lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Th− viÖn KHXH cÇn t¨ng c−êng giíi thiÖu s©u h¬n hoÆc theo chuyªn ®Ò, chñ ®Ò trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc, trªn website cña th− viÖn,...
nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt vÒ khoa häc, lÞch
sö, v¨n hãa cña nhãm Ên phÈm ®Þnh kú.
ViÖc qu¶ng b¸ nµy sÏ gióp b¹n ®äc biÕt tíi mét c¸ch nhanh nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt.
Bªn c¹nh ®ã, Th− viÖn KHXH còng cÇn tæ chøc hÖ thèng dÞch vô gióp ng−êi ®äc cã thÓ tiÕp cËn nhanh nhÊt, dÔ dµng nhÊt ®Õn nhãm tµi liÖu nµy nh−: hoµn thiÖn CSDL c¸c bµi trÝch t¹p chÝ kho EFEO ®Ó b¹n ®äc cã thÓ tra t×m theo tõng bµi, x©y dùng dÞch vô hái ®¸p th«ng tin, ®Æt t×m th«ng tin qua th−
®iÖn tö, qua ®iÖn tho¹i. Th− viÖn KHXH còng cÇn khÈn tr−¬ng ®−a hÖ thèng CSDL lªn Internet ®Ó cã thÓ gióp ®éc gi¶ tiÕp cËn víi c¸c tµi liÖu hiÖn cã tõ xa mét c¸ch nhanh chãng, trong ®ã cã c¸c bµi trÝch t¹p chÝ thuéc kho EFEO.
Nh÷ng viÖc lµm nãi trªn kh«ng chØ gióp cho ®éc gi¶ cã thÓ tiÕp cËn tèt nhÊt tíi nh÷ng t¹p chÝ quý hiÕm ë Th− viÖn
KHXH mµ cßn t¹o nªn c¸ch thøc qu¶n lý còng nh− khai th¸c hiÖu qu¶ nhãm tµi liÖu nµy
Tµi liÖu tham kh¶o
1. TrÇn Th¸i B×nh, Ng« ThÕ Long, (2009), Th− viÖn ViÔn §«ng b¸c cæ:
Giai ®o¹n 1898 - 1957, Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi.
2. Hå SÜ Quý, V−¬ng Toµn (chñ biªn) (2011), Th− viÖn Khoa häc x· héi, Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi.
3. Bµn vÒ kh¸i niÖm “Tµi liÖu quÝ hiÕm”.
http://nlv.gov.vn/nghiep-vu-thu-vien/
ban-ve-khai-niem-tai-lieu-quy- hiem.html
4. N¨ng ®éng lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña th− viÖn, http://nlv.gov.vn/nghiep-vu- thu-vien/nang-dong-la-dong-luc- phat-trien-cua-thu-vien.html
(tiÕp theo trang 44)
7. Héi ®ång Gia téc (2009), “Téc −íc hä NguyÔn TriÖu C¬”.
8. Héi ®ång Nh©n d©n - ñy ban Nh©n d©n x· Quúnh §«i (2002), “Quy −íc cña Lµng v¨n hãa Quúnh §«i”.
9. Hošllinger, Franz and Max Haller (1990), “Kinship and social networks in modern societies: a cross-cultural comparison among seven nations”, European Sociological Review, 6:103-124.
10. Jellema, Kate (2007), “Everywhere Incense Burning: Remembering Ancestors in §æi Míi Vietnam”, Journal of Southeast Asian Studies 38:467-492.
11. Vò Ngäc Kh¸nh (1997), “Dßng hä ViÖt Nam tõ nguån gèc ®Õn vËn mÖnh” trong s¸ch V¨n ho¸ c¸c dßng hä ë NghÖ An, Nxb. NghÖ An, NghÖ An (79-85).
12. Kleinen, John (1999), Facing the Future, Reviving the Past: A Study of Social Change in a Northern Vietnamese Village, Singapore:
Institute of Southeast Asian Studies.
13. Litwak, E. and I. Szelenyi (1969),
“Primary Group Structures and Their Functions - Kin, Neighbors, and Friends”, American Sociological Review, 34:465-481.
14. Luong, Hy V (2010), Tradition, Revolution, and Market Economy in a North Vietnamese Village, 1925- 2006, Honolulu: University of Hawai’i Press.
15. Shorter, Edward (1975), The Making of the Modern Family, New York: Basic Books.
16. Phan H÷u ThÞnh (2003), Lµng Quúnh x−a häc hµnh vµ khoa cö, NghÖ An (Tµi liÖu ch−a xuÊt b¶n).
