Giíi thiÖu luËn ¸n tiÕn sÜ KHXh&NV
LUËN ¸N TIÕN SÜ x· héi häc Ph¹m h−¬ng trµ. HiÖu qu¶ cña c¸c bµi viÕt vÒ b¹o lùc gia ®×nh trªn b¸o ®iÖn tö ViÖt Nam hiÖn nay
Chuyªn ngµnh: X· héi häc M· sè: 62.31.30.01
B¹o lùc gia ®×nh (BLG§) lµ vÊn ®Ò
®−îc c¶ x· héi quan t©m, ®èi víi ngµnh truyÒn th«ng th× ®ã kh«ng chØ lµ ®èi t−îng ph¶n ¸nh, mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm x· héi cña nã. Cã thÓ nãi, mçi ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng (TT§C) ®Òu cã thÕ m¹nh riªng vµ kh«ng ai phñ nhËn vai trß cña Internet nãi chung vµ b¸o
®iÖn tö nãi riªng trong ®êi sèng x· héi hiÖn ®¹i. B¸o ®iÖn tö ra ®êi víi kh¶
n¨ng tÝch hîp c¶ 3 lo¹i h×nh b¸o chÝ ®i tr−íc lµ b¸o in, b¸o nãi vµ b¸o h×nh, qua
®ã, kh¼ng ®Þnh tÝnh n¨ng næi tréi cña m×nh. C«ng chóng cã thÓ chñ ®éng tiÕp nhËn, l−u tr÷ nhiÒu th«ng tin hoÆc t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò mµ tr−íc ®©y Ýt ®−îc
®Ò cËp trªn ph−¬ng tiÖn TT§C nh− vÊn
®Ò liªn quan ®Õn b×nh ®¼ng giíi, BLG§,... Tuy nhiªn, BLG§ ®−îc ph¶n
¸nh nh− thÕ nµo trªn b¸o ®iÖn tö; c«ng chóng cã nhí ®Õn nh÷ng th«ng tin ®−îc ph¶n ¸nh ®ã hay kh«ng; th¸i ®é vµ hµnh vi øng xö cña hä víi nh÷ng th«ng
®iÖp ®ã ra sao?
Víi nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë trªn, NCS. Ph¹m H−¬ng Trµ ®· lùa chän chñ
®Ò “HiÖu qu¶ cña c¸c bµi viÕt vÒ BLG§
trªn b¸o ®iÖn tö ViÖt Nam hiÖn nay” lµm
®Ò tµi luËn ¸n tiÕn sÜ cña m×nh.
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ c¸c danh môc, néi dung luËn ¸n gåm 4 ch−¬ng.
Ch−¬ng 1 (tr.17-34) vµ ch−¬ng 2 (tr.35-69) tr×nh bµy vÒ tæng quan nghiªn cøu; vµ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn nghiªn cøu hiÖu qu¶ c¸c bµi viÕt vÒ BLG§ trªn b¸o ®iÖn tö ViÖt Nam.
T×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu, t¸c gi¶ cho r»ng, ®· cã rÊt nhiÒu nghiªn cøu vÒ BLG§. Tuy nhiªn, m¶ng nghiªn cøu vÒ chñ ®Ò nµy trªn c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng hiÖn cßn kh¸ Ýt ë ViÖt Nam mµ chñ yÕu ®−îc lång ghÐp trong c¸c nghiªn cøu kh¸c nhau. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®a phÇn dùa trªn c¸c
®iÒu tra X· héi häc thùc nghiÖm, b¸o c¸o thèng kª c¸c héi th¶o,... Néi dung cña nghiªn cøu vÒ BLG§ th−êng xÐt ë khÝa c¹nh m« t¶ thùc tr¹ng, ph©n tÝch nguyªn nh©n tõ phÝa c¸c nhãm x· héi th«ng qua c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu nh− b¶ng hái, quan s¸t, th¶o luËn nhãm, pháng vÊn s©u, ph©n tÝch tµi liÖu. HiÖn nay, ch−a cã c«ng tr×nh nµo lÊy b¸o ®iÖn tö lµm ®èi t−îng kh¸i qu¸t ®Ó nghiªn cøu chñ ®Ò BLG§ còng nh− ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ cña s¶n phÈm truyÒn th«ng b»ng sù kÕt hîp gi÷a ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch néi dung v¨n b¶n vµ ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm ®èi víi c«ng chóng. V× vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ rÊt cÇn thiÕt.
LuËn ¸n tr×nh bµy c¸c kh¸i niÖm c¬
b¶n vÒ truyÒn th«ng, truyÒn th«ng ®¹i chóng, th«ng ®iÖp, c«ng chóng, internet, b¸o ®iÖn tö; hiÖu qu¶; b¹o lùc gia ®×nh;
vµ nhËn thøc, th¸i ®é, hµnh vi. Trong ®ã, b¸o ®iÖn tö lµ lo¹i h×nh b¸o chÝ thùc hiÖn trªn m¹ng th«ng tin m¸y tÝnh; hiÖu qu¶ ®−îc hiÓu trong luËn ¸n theo 4 h−íng tæng hîp tõ néi dung th«ng ®iÖp,
Giíi thiÖu luËn ¸n… 55
néi dung th«ng tin, tÝnh thùc tiÔn cña t¸c phÈm tíi hµnh vi cña c«ng chóng trong ®êi sèng hiÖn thùc vµ trong t−¬ng lai; BLG§ lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i b¹o lùc mµ mét hay nhiÒu thµnh viªn gia ®×nh g©y ra cho mét hay nhiÒu thµnh viªn kh¸c bÊt kÓ giíi tÝnh cña n¹n nh©n, BLG§
®−îc chia lµm 6 lo¹i: 1/ B¹o lùc vÒ th©n thÓ; 2/ B¹o lùc vÒ lêi nãi; 3/ B¹o lùc vÒ t©m lý, t×nh c¶m; 4/ B¹o lùc liªn quan
®Õn t×nh dôc; 5/ B¹o lùc vÒ tµi chÝnh; 6/
B¹o lùc vÒ mÆt x· héi.
LuËn ¸n sö dông ph−¬ng ph¸p luËn tiÕp cËn ®èi t−îng tõ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ B¸o chÝ; vËn dông quan
®iÓm cña §¶ng vµ Ph¸p luËt cña Nhµ n−íc vÒ gi¶i phãng phô n÷ vµ phßng, chèng BLG§ lµm nÒn t¶ng cho qu¸
tr×nh ph©n tÝch néi dung th«ng ®iÖp;
vËn dông c¸c m« h×nh, c¬ chÕ, ph−¬ng thøc t¸c ®éng cña TT§C; vËn dông lý thuyÕt chøc n¨ng, lý thuyÕt thuyÕt phôc
®Ó lý gi¶i hiÖu qu¶ c¸c bµi viÕt vÒ BLG§
trªn b¸o ®iÖn tö.
Bªn c¹nh ®ã, sö dông ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu ngÉu nhiªn hÖ thèng tõ 3.651 bµi viÕt vÒ BLG§ víi 6 b¸o ®iÖn tö (http://vnexpress.net; http://giadinh.net.vn;
http://tuoitre.vn; http://nhandan.org.vn;
http://vietnamnet.vn) ra 554 bµi viÕt ®Ó ph©n tÝch ph¶n håi th«ng tin tõ c«ng chóng ®èi víi nh÷ng bµi viÕt vÒ BLG§
th«ng qua nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi cña c«ng chóng.
Ch−¬ng 3 (tr.70-129) lµm râ sù ph¶n ¸nh vÒ BLG§ trªn b¸o ®iÖn tö ViÖt Nam hiÖn nay.
Dùa trªn nh÷ng th«ng tin chung vÒ mÉu nghiªn cøu (thêi gian, thÓ lo¹i bµi viÕt vÒ BLG§ ph¶n ¸nh trªn b¸o ®iÖn tö;
chuyªn môc ph¶n ¸nh c¸c bµi viÕt vÒ BLG§ vµ sù ph¶n ¸nh BLG§ qua chñ
®Ò bµi viÕt), luËn ¸n ph©n tÝch sù ph¶n
¸nh BLG§ trªn b¸o ®iÖn tö qua néi dung bµi viÕt, khu«n mÉu, h×nh thøc, nguyªn nh©n, ch©n dung ng−êi bÞ b¹o lùc vµ ng−êi g©y b¹o lùc; ng«n ng÷ sö dông vµ h×nh ¶nh minh häa.
Qua ®ã, cho thÊy c¸c bµi viÕt vÒ BLG§ ®−îc kh¾c häa kh¸ ®a d¹ng víi c¸c h×nh thøc, khu«n mÉu b¹o lùc nh»m kh¼ng ®Þnh BLG§ kh«ng giíi h¹n ë bÊt kú nÒn v¨n hãa, t«n gi¸o, d©n téc hoÆc nhãm x· héi nµo trong x· héi. Tuy nhiªn, khi ph©n tÝch s©u néi dung th«ng
®iÖp truyÒn th«ng cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò: 1/ ch−a khai th¸c ®−îc chñ ®Ò ®Ó ngá nh− b¹o lùc t×nh dôc, b¹o lùc vÒ kinh tÕ, b¹o lùc vÒ x· héi mµ chØ tËp trung vµo h×nh thøc b¹o lùc thÓ chÊt; 2/
tËp trung vµo viÖc khuyÕch ®¹i h×nh thøc b¹o lùc cña chång ®èi víi vî; 3/ c¸c bµi b¸o ®a phÇn dõng l¹i ë viÖc c¶nh b¸o hiÖn t−îng mµ Ýt ®−a ra ph−¬ng ¸n xö trÝ, c¸c kü n¨ng nhËn biÕt, kü n¨ng giao tiÕp ®èi víi hµnh vi BLG§; 4/ néi dung cña nh÷ng bøc ¶nh ®a phÇn minh häa cho b¹o lùc thÓ chÊt, trong khi nh÷ng h×nh ¶nh minh häa cho nh÷ng d¹ng b¹o lùc kh¸c rÊt Ýt xuÊt hiÖn.
Ch−¬ng 4 (tr.130-171): nhËn thøc, th¸i ®éi, hµnh vi cña c«ng chóng vÒ BLG§ th«ng qua c¸c bµi viÕt trªn b¸o
®iÖn tö.
NhËn thøc cña c«ng chóng vÒ BLG§
th«ng qua néi dung c¸c bµi viÕt, ®ã lµ th«ng qua viÖc hiÓu/diÔn gi¶i néi dung bµi viÕt; vµ viÖc ghi nhí néi dung vµ chi tiÕt bµi viÕt.
Th¸i ®é cña c«ng chóng vÒ BLG§
th«ng qua c¸c bµi viÕt, bao gåm: sù ñng hé; néi dung, chi tiÕt cña bµi viÕt vµ th¸i
56 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2013
®é cña c«ng chóng vÒ BLG§; bè côc t¸c phÈm vµ th¸i ®é cña c«ng chóng vÒ BLG§.
Hµnh vi cña c«ng chóng vÒ BLG§
sau khi ®äc c¸c bµi viÕt trªn b¸o ®iÖn tö lµ qu¸ tr×nh trao ®æi vµ sö dông th«ng tin cña c«ng chóng vµ øng xö cña c«ng chóng ®èi víi c¸c nhãm x· héi.
Qua ph©n tÝch nhËn thøc, th¸i ®é vµ h×nh vi cña c«ng chóng, luËn ¸n nªu lªn mét sè nhËn ®Þnh: 1/ h×nh thøc b¹o lùc thÓ chÊt ®−îc c«ng chóng kÓ tªn chÝnh x¸c khi ®−îc hái kÓ c¶ khi nhµ b¸o kh«ng gäi tªn cô thÓ lµ “b¹o lùc thÓ chÊt”. Nh÷ng bµi viÕt cã nhiÒu chi tiÕt thÓ hiÖn tÝnh chÝnh x¸c th«ng tin, ng«n ng÷ kh«ng mang tÝnh khÈu hiÖu, h« hµo lµ nh÷ng bµi ®äng l¹i trong t©m trÝ cña c«ng chóng; 2/ nh÷ng bµi viÕt thuéc thÓ lo¹i tin ®−îc c«ng chóng yªu thÝch nh−ng thÓ lo¹i nµy còng chØ dõng ë viÖc cñng cè th«ng tin ®· biÕt; 3/ tû lÖ lín c«ng chóng ®ång t×nh víi c¸ch nhµ b¸o th¼ng th¾n gäi hµnh vi x©m h¹i tíi thÓ chÊt vµ tinh thÇn cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh lµ b¹o lùc gia ®×nh. H¬n n÷a, qu¸ tr×nh m« t¶ sù thê ¬ cña chÝnh quyÒn ®oµn thÓ, céng ®ång cã thÓ khiÕn BLG§ ngµy cµng t¨ng. 4/ phÇn lín c«ng chóng cho r»ng, c¸c bµi viÕt muèn tuyªn truyÒn hiÖu qu¶ vÒ BLG§ cÇn ph¶i sö dông h×nh ¶nh ®Ó minh häa; 5/ néi dung th«ng tin trong c¸c bµi viÕt vÒ BLG§
®· cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh tíi hµnh vi øng xö ®èi víi c«ng chóng b¸o ®iÖn tö trong mÉu kh¶o s¸t vµ hä còng kh¸ chñ ®éng trong qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng tin nhËn
®−îc hµng ngµy víi nhãm x· héi kh¸c.
Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn, t¸c gi¶
cho r»ng, ®Ó cã ®−îc nh÷ng bµi viÕt vÒ BLG§ hiÖu qu¶, 6 b¸o ®iÖn tö cÇn chuyÓn sang giai ®o¹n míi mµ trong ®ã
b¾t ®Çu vµ tr−íc hÕt h−íng vµo thiÕt chÕ truyÒn th«ng. Víi nh÷ng −u thÕ vµ ®Æc tr−ng cña m×nh, thiÕt chÕ truyÒn th«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu phßng, chèng BLG§ mét c¸ch bÒn v÷ng. Trªn c¬ së ph©n tÝch néi dung th«ng ®iÖp vµ ®¸nh gi¸ cña c«ng chóng
®èi víi c¸c bµi viÕt vÒ BLG§ ®−îc truyÒn t¶i qua c¸c b¸o ®iÖn tö, t¸c gi¶
®−a ra mét sè khuyÕn nghÞ:
Thø nhÊt, ®èi víi c¬ quan qu¶n lý b¸o chÝ: nªn cã nh÷ng quy ®Þnh chung hoÆc nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n, ®Þnh h−íng cho viÖc ®¨ng t¶i c¸c bµi viÕt liªn quan tíi BLG§.
Thø hai, ®èi víi c¸c c¬ quan b¸o chÝ: 1/ nªn tæ chøc c¸c líp tËp huÊn vÒ BLG§, b×nh ®¼ng giíi,... cho ®éi ngò l·nh ®¹o c¬ quan b¸o chÝ; 2/ cã kÕ ho¹ch tæ chøc c¸c ®ît sinh ho¹t chuyªn m«n cho c¸c nhµ b¸o viÕt vÒ BLG§; 3/ cÇn chñ tr−¬ng vÒ sù ®a d¹ng hãa c¸ch thÓ hiÖn, t¨ng c−êng c¸c thÓ lo¹i bµi ph©n tÝch, lý gi¶i c¸c sù kiÖn vÒ BLG§; 4/ cÇn thiÕt lËp m¹ng l−íi céng t¸c viªn c¬ së,...
Thø ba, ®èi víi nhµ b¸o trong qu¸
tr×nh t¸c nghiÖp, cÇn: cã t©m, ®¹o ®øc c«ng d©n còng nh− nghÒ nghiÖp; sù nç lùc n©ng cao trong qu¸ tr×nh ®Çu t−, t×m hiÓu, khai th¸c t− liÖu... ®Ó am hiÓu lÜnh vùc cÇn thiÕt;...
Thø t−, ®èi víi nhãm c«ng chóng:
cÇn n©ng cao nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña c¸c th«ng tin vÒ BLG§ b»ng c¸ch mçi c¸ nh©n tù trau dåi kiÕn thøc cña m×nh,...
LuËn ¸n ®−îc b¶o vÖ thµnh c«ng t¹i Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Nhµ n−íc, häp t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh th¸ng 11/2011.
TA. giíi thiÖu
