TRÄN LÊ BÂO Nghiªn cøu Trung Quèc sè 12(124)

(1)

PGS.TS TRÇN L£ B¶O Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi

1. T©y du ký thuéc lo¹i t¸c phÈm thÇn ma trong hÖ thèng tiÓu thuyÕt ch−¬ng håi Trung Hoa. T¸c phÈm nµy lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ nhµo nÆn ®Çy s¸ng t¹o nhiÒu m«tip thÇn tho¹i cña nhµ v¨n tµi hoa Ng« Thõa ¢n.

BÊt kú t¸c phÈm v¨n häc nµo còng ph¶i thÓ hiÖn quan niÖm cña t¸c gi¶ vÒ cuéc ®êi vµ con ng−êi. Trong ®ã nh÷ng sù kiÖn cïng víi nhËn vËt ph¶i sèng vµ dÞch chuyÓn trong nh÷ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh. Kh«ng gian trong t¸c phÈm nghÖ thuËt nµy kh«ng chØ lµ m« h×nh cÊu tróc néi t¹i cña t¸c phÈm v¨n häc, mµ cßn thÓ hiÖn quan niÖm vµ sù tri gi¸c kh«ng gièng nhau vÒ thÕ giíi cña mçi nhµ v¨n.

§· cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu v¨n häc d©n gian nghiªn cøu vÒ sù dÞch chuyÓn kh«ng gian trong t¸c phÈm tù sù d©n gian.

§Çu tiªn ph¶i kÓ tíi tr−êng ph¸i §Þa lý – LÞch sö ë PhÇn Lan, cã ¶nh h−ëng lín ®Õn c¸c nhµ nghiªn cøu v¨n häc d©n gian khi s−u tÇm c¸c dÞ b¶n truyÖn cæ tÝch vµ so s¸nh ®Ó t×m ra con ®−êng ®Þa lý cña sù l−u truyÒn cèt truyÖn truyÖn cæ tÝch. Tuy nhiªn ng−êi cã c«ng ®−a tr−êng ph¸i nµy

®¹t tíi thµnh tùu cao ph¶i kÓ tíi Stith Thompson khi «ng më réng b¶ng tra cøu çc m«tip ®−îc lËp nªn bëi Antti Aame (xuÊt b¶n 1911), theo mét çch dÔ hiÓu vµ thùc dông nhÊt. Trong t¸c phÈm cña S.Thompson, ng−êi ®äc cã thÓ t×m thÊy nh÷ng chØ dÉn cô thÓ vÒ çc m«tip thuéc chñ ®Ò “Hµnh tr×nh ®i sang thÕ giíi kh¸c”.

Theo thèng kª cña «ng, cã tíi 460 m«tip vÒ sù dÞch chuyÓn vµ ®−îc ph©n chia thµnh c¸c dÞch chuyÓn theo lo¹i h×nh kh«ng gian kh¸c nhau.

Bªn c¹nh ®ã lµ tr−êng ph¸i h×nh thøc Nga, tiªu biÓu lµ V.IA.Propp, nhµ nghiªn cøu ng−êi Nga, ®−îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng nhµ nghiªn cøu folklore vÜ ®¹i nhÊt cña thÕ kû XX. ¤ng ®· ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò dÞch chuyÓn kh«ng gian trong c«ng tr×nh H×nh th¸i häc truyÖn cæ tÝch thÇn kú vµ Nh÷ng gèc rÔ cña truyÖn cæ tÝch thÇn kú, th«ng qua viÖc kh¸i qu¸t m« h×nh 31 chøc n¨ng vµ 7 nh©n vËt. Sù dÞch chuyÓn kh«ng gian ®−îc x¸c ®Þnh tõ chøc n¨ng nh©n vËt ph¸i ®i, di chuyÓn trªn ®o¹n ®−êng xa, sù trë vÒ cña ng−êi anh hïng, ®uæi theo vµ cøu tho¸t. §ång thêi VI.Propp cßn nhÊn

(2)

m¹nh sù ra ®i nh− lµ nh©n tè cña bè côc vµ lµ t©m ®iÓm cña c©u chuyÖn.

Nh÷ng quan ®iÓm cña c¸c nhµ khoa häc trªn ®Òu cã thÓ gîi ý cho viÖc nghiªn cøu dÞch chuyÓn kh«ng gian trong T©y du ký, th«ng qua viÖc t×m hiÓu môc ®Ých, chøc n¨ng c¸c nh©n vËt ®−îc ph¸i ®i lÊy kinh, con ®−êng thØnh kinh dÞch chuyÓn qua nhiÒu thÕ giíi kh¸c nhau. Bèn thµy trß

§−êng T¨ng ph¶i tr¶i qua thö th¸ch vµ trë vÒ th¾ng lîi.

MÆt kh¸c, vÒ mÆt thÓ tµi, ngay tªn t¸c phÈm “T©y du ký” lµ ghi chÐp vÒ viÖc dÞch chuyÓn vÒ phÝa T©y, còng ®· nãi vÒ cèt truyÖn chÝnh cña sù dÞch chuyÓn kh«ng gian. ThÓ tµi “du ký” mang ®Æc tr−ng næi bËt cña sù dÞch chuyÓn kh«ng gian vèn ®· quen thuéc víi c¸c nhµ v¨n §«ng T©y x−a nay.

T¸c phÈm thuéc thÓ tµi nµy th−êng miªu t¶

v× mét lý do nµo ®Êy, nh©n vËt ra khái nhµ vµ dÞch chuyÓn qua nhiÒu kh«ng gian nh−

nh÷ng thö th¸ch hay tr¶i nghiÖm ®Çy gian khæ. Cuèi cïng nh©n vËt ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh c«ng vµ h−ëng h¹nh phóc.

T©y du ký ghi chÐp c©u chuyÖn cã thËt vÒ viÖc nhµ s− trÎ TrÇn HuyÒn Trang ®êi

§−êng Th¸i T«ng, h©m mé ®¹o PhËt, quyÕt t©m t×m tíi ®Êt PhËt ë Ên §é häc hái nghiªn cøu vÒ PhËt gi¸o. Tr¶i qua 17 n¨m dßng, HuyÒn Trang trë vÒ mang theo 657 bé Kinh phËt, ®−îc t«n lµm Tam T¹ng ph¸p s−.

Tuy nhiªn c©u chuyÖn thØnh kinh ®·

®−îc huyÒn tho¹i hãa dµi l©u trong d©n gian. Ng« Thõa ¢n ®· kÕt hîp, nhµo nÆn l¹i nh÷ng m«tip d©n gian, ®Æc biÖt vÒ m«tip dÞch chuyÓn kh«ng gian thµnh mét c©u chuyÖn du ký hoµn chØnh, kú ¶o ®Çy ma lùc ngµn n¨m nay. C©u chuyÖn kÓ vÒ

viÖc bèn thÇy trß §−êng T¨ng, T«n Ngé Kh«ng, Tr− B¸t Giíi, Sa T¨ng tr¶i thiªn s¬n v¹n thñy, v−ît qua chÝn lÇn chÝn lµ t¸m m−¬i mèt n¹n, sang tËn xø Thiªn Tróc thuéc ®Êt Ên §é xa x«i, thùc hiÖn sø m¹ng “dÞch chuyÓn sang mét thÕ giíi kh¸c”, b¸i PhËt, thØnh kinh vÒ cøu gióp gi¶i oan nghiÖt cho bao sinh linh bÞ chÕt oan uæng do chiÕn tranh lo¹n l¹c, vÉn cßn trÇm lu©n n¬i ©m gian t¨m tèi trong thêi

®¹i §−êng, råi l¹i ®−îc trë l¹i ®Êt PhËt h−ëng phóc mu«n ®êi. B»ng trÝ t−ëng t−îng bay bæng, t¸c gi¶ ®· g¾n kÕt nh÷ng chuyÕn ®i thµnh mét m¹ch lín xuyªn suèt t¸c phÈm mang ®Çy tÝnh triÕt lý.

2. Nh÷ng m« h×nh kh«ng gian trong T©y du ký

a. Quan niÖm triÕt häc Trung Hoa vÒ kh«ng gian vµ thêi gian

Mçi céng ®ång d©n téc ®Òu cã nh÷ng quan niÖm vÒ m« h×nh vò trô. NÕu nh−

v¨n hãa ph−¬ng T©y cã hÖ t− duy ph©n tÝch logic, th× v¨n hãa ph−¬ng §«ng cã hÖ t− duy trùc gi¸c cÇu tÝnh. ChÝnh v× cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau nh− vËy nªn quan niÖm vÒ vò trô, vÒ kh«ng gian, thêi gian cña v¨n hãa ph−¬ng §«ng kh¸c víi v¨n hãa ph−¬ng T©y.

Con ng−êi ph−¬ng §«ng quan niÖm vò trô bao hµm c¶ kh«ng gian vµ thêi gian.

Vò lµ tø ph−¬ng th−îng h¹ - bèn ph−¬ng vµ trªn d−íi, Trô lµ v·ng cæ lai kim - tõ x−a tíi nay. V× vËy ng−êi Trung Quèc lu«n mÉn c¶m víi sù vËn ®éng cña thêi gian.

Thêi gian ®−îc coi lµ cã bèn chiÒu: qu¸

khø, hiÖn t¹i, t−¬ng lai vµ chiÒu s©u t©m linh. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn ë sù vËn ®éng miªn viÔn, v« thñy v« chung cña thêi gian,

(3)

còng t−¬ng øng lµ sù dÞch chuyÓn kh«ng gian v« cïng v« tËn trong t¸c phÈm nghÖ thuËt. MÆt kh¸c, hä l¹i quan niÖm thêi gian tuÇn hoµn theo chu kú nh− quan niÖm cña L·o Tö: Xu©n sinh, H¹ tr−ëng, Thu thu vµ §«ng tµn (mïa xu©n c©y cèi sinh s«i, mïa h¹ lín m¹nh ®¬m hoa kÕt tr¸i, mïa thu thu ho¹ch vµ mïa ®«ng c©y cèi l¹i tµn lôi). ChÝnh v× vËy mµ ng−êi Trung Quèc míi cã c©u “ThiÕu n÷ th−¬ng xu©n chÝ sÜ bi thu” (ThiÕu n÷ th−¬ng xãt mïa xu©n qua ®i, chÝ sÜ buån v× åua thu

®Õn). T−¬ng øng víi thêi gian bèn chiÒu còng cã kh«ng gian bèn tÇng: kh«ng gian trªn trêi, kh«ng gian mÆt ®Êt, kh«ng gian

©m phñ, kh«ng gian cuèi cïng lµ kh«ng gian t©m linh. C¸c tÇng kh«ng gian lµ t−¬ng th«ng, con ng−êi trong truyÖn cæ cã thÓ dÔ dµng ®i l¹i trong c¸c tÇng kh«ng gian nµy.

V× vËy, nÕu thêi gian trong truyÖn cæ ph−¬ng §«ng lµ siªu thêi gian th× kh«ng gian trong truyÖn cæ ph−¬ng §«ng còng lµ siªu kh«ng gian. Kh«ng gian vµ thêi gian trong t¸c phÈm cæ ph−¬ng §«ng ®Òu mang tÝnh liªn th«ng, ®ång nhÊt vµ −íc lÖ.

ChÝnh nh÷ng quan niÖm nµy ®· chi phèi nghÖ thuËt tæ chøc kh«ng gian vµ thêi gian trong t¸c phÈm tù sù d©n gian, còng nh− sù dÞch chuyÓn kh«ng gian trong T©y du ký.

T©y du ký vèn lµ t¸c phÈm ®−îc nhµo nÆn tõ c¸c m«tip thÇn tho¹i, nªn kh«ng gian vµ thêi gian nghÖ thuËt cña T©y du còng kh«ng ra ngoµi c¸c quan niÖm trªn.

Kh«ng gian trong T©y du mang ®Ëm mÇu s¾c kú ¶o thÇn bÝ, do sù kÕt hîp tµi t×nh nhiÒu líp nhiÒu chiÒu kh«ng gian ®éc ®¸o.

ChÝnh v× vËy sù dÞch chuyÓn kh«ng gian

trong T©y du còng ®a s¾c ®a chiÒu v« cïng phong phó bëi sù ®an xen cña nhiÒu môc

®Ých, nhiÒu ph−¬ng thøc ph−¬ng tiÖn dÞch chuyÓn ly kú.

Thªm n÷a sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian còng lµ sù dÞch chuyÓn trong thêi gian, cho nªn thay v× nãi vÒ sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian, t¸c gi¶ ®· dïng ®Õn nh÷ng tõ chØ thêi gian tuÇn hoµn hoÆc tÇn sè thêi gian nh−: “xu©n qua, hÌ tíi, thu hÕt, ®«ng tµn” ®Ó chØ sù vËn ®éng cña thÇy trß §−êng T¨ng trong mét n¨m trêi, th«ng qua sù tuÇn hoµn cña mïa vô. Chç kh¸c, t¸c gi¶ l¹i viÕt: “m−êi bèn lÇn nãng l¹nh”

chØ qu·ng thêi gian m−êi bèn n¨m Mü hÇu v−¬ng dÞch chuyÓn trªn biÓn ®Çy gian nan t×m thÇy häc cho ®−îc “§¹o tr−êng sinh bÊt tö”… Chç kh¸c l¹i nãi tíi tÝnh chÊt siªu nhiªn cña kh«ng thêi gian. §ã lµ “mét ngµy trªn trêi b»ng mét n¨m ë h¹ giíi”, hoÆc mét “c©n ®Èu v©n” cña T«n Ngé Kh«ng b»ng 10.800 dÆm. Nhê thêi gian siªu nhiªn mµ nh©n vËt ®¹t ®−îc sù “dÞch chuyÓn thÇn tèc” trong kh«ng gian. §iÒu nµy kh«ng chØ lµm t¨ng tÇn sè, nhÞp ®é ph¸t triÓn cña t×nh tiÕt mµ cßn cho thÊy tµi n¨ng cña T«n Ngé Kh«ng trong qu¸

tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian, khiÕn c¶

kh«ng gian vµ thêi gian bÞ rót l¹i chØ nh−

trong chíp mÆt.

b. Nh÷ng m« h×nh kh«ng gian tiªu biÓu trong T©y du ký

Tr−íc hÕt lµ kh«ng gian x· héi, lµ kh«ng gian sèng cña con ng−êi víi nh÷ng mèi quan hÖ x· héi ch»ng chÞt. V× vËy kh«ng gian nµy cßn ®−îc gäi lµ kh«ng gian sinh ho¹t. §ã lµ kh«ng gian thµnh thÞ vµ n«ng th«n, víi nh÷ng cung ®iÖn lÇu c¸c, n¬i con ng−êi sinh ho¹t sÇm uÊt; hoÆc th«n

(4)

xãm víi ®iÒn d· ªm ®Òm, hay n¬i bÕn s«ng

®«ng ®óc thuyÒn bÌ mçi khi chiÒu bu«ng…

MÆc dï lµ kh«ng gian x· héi song kh«ng gian nµy vÉn ®an xen víi kh«ng gian tù nhiªn, t¹o thµnh sù hµi hßa cña sù sèng ngµn ®êi nay, do ng−êi Trung Quèc lu«n quan niÖm cÇn g¾n bã chÆt chÏ hµi hßa víi tù nhiªn.

MÆt kh¸c kh«ng gian x· héi lu«n ®−îc coi lµ kh«ng gian hiÖn thùc, n¬i diÔn ra cuéc sèng hµng ngµy cña c¸c líp ng−êi khi ph¶i ®èi mÆt víi tù nhiªn vµ x· héi ®Ó kiÕm sèng, ®Ó tån t¹i. ChÝnh v× vËy, kh«ng gian nµy lµm cho hiÖn thùc trong T©y du gÇn gòi víi ng−êi ®äc. Tuy nhiªn trong kh«ng gian x· héi nµy còng ®Çy rÉy c¸i tèt vµ xÊu, thiÖn vµ ¸c, kÓ c¶ nh÷ng ®iÒu kú qu¸i cña thÕ tôc, nh− tôc hiÕn trinh n÷ cho thÇn s«ng; mét nhµ vua ra lÖnh mçi nhµ d©n ph¶i nu«i mét ®øa bÐ, nh»m phôc vô cho viÖc dïng 1.111 bé tim gan ®Ó lµm thuèc tr−êng sinh cho nhµ vua giµ; hoÆc n÷ v−¬ng n−íc T©y L−¬ng toµn n÷ giíi cÇu h«n víi nhµ s− §−êng T¨ng… lµ nh÷ng sù kiÖn ®êi th−êng ngÇm chøa nh÷ng thËt gi¶, tèt xÊu lu«n lµ nh÷ng thö th¸ch ®èi víi bèn thÇy trß §−êng T¨ng. Ph¶i v−ît qua nh÷ng thö th¸ch rÊt ®êi th−êng nh−

khÊt thùc, èm ®au bÖnh tËt, h«n nh©n…, míi cã thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých vµ lý t−ëng cao ®Ñp, ®i ®Õn T©y tróc b¸i PhËt thØnh kinh vµ thµnh PhËt ®−îc. Kh«ng gian x·

héi cho dï lµ hiÖn thùc, nh−ng vÉn lµ sù hiÖn thùc hãa cña kh«ng gian kú ¶o nãi chung trong T©y du ký.

TiÕp ®Õn lµ kh«ng gian tù nhiªn, n¬i cã nh÷ng c¶nh quan tù nhiªn, chñ yÕu lµ nói cao th¨m th¼m, rõng s©u rËm r¹p, s«ng ngßi sãng cuén mÞt mê, nh÷ng hang ®éng

t¨m tèi ®Çy yªu ma… bèn thµy trß §−êng T¨ng ph¶i tõng b−íc, tõng b−íc v−ît qua nói cao rõng s©u, m−a ngµn giã nói, ph¶i chiÕn ®Êu víi ®ñ loµi ma tinh, yªu qu¸i, tr¶i qua sèng chÕt bao lÇn thö th¸ch…

ThÇy trß §−êng T¨ng ®· v−ît qua thiªn s¬n v¹n thñy, kh«ng gian tù nhiªn më ra mu«n trïng víi m−êi v¹n t¸m ngµn dÆm tr−êng, tr¶i qua t¸m m−¬i mèt kiÕp n¹n míi thµnh c«ng qu¶.

Kh«ng gian tù nhiªn trong T©y du phÇn lín lµ thÓ hiÖn søc m¹nh thÇn bÝ cña tù nhiªn ®èi víi con ng−êi. Nã lµ mu«n vµn ch«ng gai hiÓm trë ®−îc kú ¶o hãa ®Ó ng¨n c¶n mçi b−íc ®i cña thÇy trß §−êng T¨ng.

Bªn c¹nh ®ã còng cã nhiÒu c¶nh tù nhiªn

®Çy th¬ méng nh− vÇng d−¬ng chãi s¸ng, tr¨ng thanh giã m¸t, chim trêi c¸ n−íc vui vÇy…

Nh×n chung kh«ng gian tù nhiªn trong T©y du võa cã nÐt kú vÜ cña hiÖn thùc hoang s¬ võa cã nÐt thÇn bÝ ®¸ng sî mang

®Çy mÇu s¾c l·ng m¹n. §ã lµ t− duy Êu trÜ cña nh©n lo¹i trong viÖc gi¶i thÝch vµ kh¸t väng chinh phôc cña con ng−êi xa x−a. §ã lµ sù kÕt hîp hµi hßa gi÷a hiÖn thùc vµ l·ng m¹n thÊm ®Ém chÊt thÇn tho¹i t«n gi¸o.

Kh«ng gian tù nhiªn trë thµnh bèi c¶nh chÝnh mang ®Ëm kÞch tÝnh cña cuéc hµnh tr×nh, chuyÓn dÞch kh«ng gian trong T©y du vµ chñ yÕu lµ nh÷ng thö th¸ch ®Çy khã kh¨n gian khæ, kh«ng thÓ kh«ng v−ît qua cña thÇy trß §−êng T¨ng. §ã lµ s«ng Th«ng Thiªn hµ mÞt mê sãng giã, mót m¾t ch¼ng thÊy bê, kh«ng ph¶i ai còng cã thÓ qua ®−îc; lµ nói Háa diÖm s¬n thiªu ®èt

®ªm ngµy, ®Õn con chim bay còng kh«ng tho¸t ch¾n ngang lèi cña thÇy trß §−êng

(5)

T¨ng; lµ Hoµng bµo l·o qu¸i vèn lµ h×nh t−îng hãa cña b·o c¸t n¬i sa m¹c kh« khèc vµ nãng báng mµ thµy trß §−êng T¨ng ph¶i ®èi mÆt; ch−a kÓ lµ nh÷ng yªu ma vèn lµ h×nh t−îng tù nhiªn ®· ®−îc nh©n hãa, ¶o hãa lu«n t×m b¾t ¨n thÞt §−êng T¨ng, nh− Tinh GÊu, Hång Hµi Nhi, B¹ch Cèt Tinh, s− tö, voi, ®¹i bµng, tinh chuét, tinh nhÖn, tinh c©y…ThÇy trß §−êng T¨ng ph¶i nç lùc lÇn l−ît tr¶i qua c¸c thö th¸ch

®Çy gian khæ cña kh«ng gian tù nhiªn ®Ó tiÕn vÒ ®Êt PhËt. Kh«ng gian tù nhiªn lu«n

®−îc thay ®æi võa hÊp dÉn ng−êi ®äc v× c¸i kú l¹ võa t¹o ra tÝnh kÞch trong cèt truyÖn T©y du.

Sù thay ®æi kh«ng gian tù nhiªn còng lµ qu¸ tr×nh tr¶i qua thêi gian mét chiÒu.

Kh«ng gian ®i liÒn víi thêi gian dÞch chuyÓn ®· t¹o nªn sù vËn ®éng liªn tiÕp cña hµnh tr×nh tiÕn ®Õn ®Êt PhËt cña c¸c nh©n vËt thØnh kinh, ®ång thêi t¹o ra m¹ch vËn ®éng cña cèt truyÖn, khiÕn ng−êi ®äc v«

cïng thÝch thó khi dâi theo hµnh tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian nhäc nh»n cña bèn thµy trß §−êng T¨ng. §iÒu hÊp dÉn lµ t¸c gi¶ s¾p xÕp khÐo lÐo sù kiÖn sau tiÕp nèi sù kiÖn tr−íc cña sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian võa hîp lý võa bÊt ngê khiÕn ng−êi ®äc theo dâi c¸c sù dÞch chuyÓn liªn tiÕp mµ kh«ng nhµm ch¸n.

Kh«ng gian siªu nhiªn mang quan niÖm t«n gi¸o. §ã lµ quan niÖm ba tÇng kh«ng gian trong thÇn tho¹i: trªn trêi, mÆt

®Êt vµ ©m phñ còng nh− thñy phñ cña nh©n lo¹i xa x−a vµ kh«ng gian thø t− lµ kh«ng gian t©m linh, khi con ng−êi ph¸t hiÖn cã giÊc m¬ vµ triÕt häc PhËt gi¸o du nhËp vµo Trung Hoa. ChÝnh v× vËy mµ kh«ng gian siªu nhiªn kh¸c víi kh«ng gian

x· héi trÇn tôc vµ kh«ng gian tù nhiªn, mµ thÊm ®Ém mÇu s¾c thÇn tho¹i t«n gi¸o.

Kh«ng gian trong T©y du ®−îc thÓ hiÖn râ ba tÇng kh«ng gian vµ c¸c nh©n vËt chuyÓn dÞch trong ba tÇng Êy. Cè nhiªn con ng−êi b×nh th−êng th× chØ chuyÓn dÞch

®−îc trong kh«ng gian trªn mÆt ®Êt vµ kÕt thóc lµ xuèng ©m phñ n¬i cã Diªm v−¬ng cai qu¶n. §−êng T¨ng kiÕp tr−íc lµ Kim thiÒn tö (con ve sÇu vµng) do ph¹m lçi bÞ PhËt Tæ ®µy xuèng trÇn gian lµm ng−êi ®i thØnh kinh. Cho nªn dï cã ph¶i tr¶i qua thiªn s¬n v¹n thñy, th× §−êng T¨ng còng vÉn ph¶i tõng b−íc mang x¸c phµm nÆng trÜu, dÊn th©n dÞch chuyÓn theo c¸c chÆng kh«ng gian mµ h−íng vÒ ®Êt PhËt. Cßn nh− c¸c ®å ®Ö cña §−êng T¨ng lµ T«n Ngé Kh«ng, Tr− B¸t Giíi, Sa T¨ng, ®Òu lµ nh÷ng kiÕp cña thÇn tiªn nªn cã thÓ lªn trêi xuèng biÓn nh− vµo chç kh«ng cã g×

c¶n trë. Sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian

®èi víi hä lµ kh«ng ng¨n c¸ch. Tiªu biÓu nhÊt trong ba ®å ®Ö cña §−êng T¨ng lµ T«n Ngé Kh«ng. Nh©n vËt nµy häc ®−îc phÐp “c©n ®Èu v©n” c−ìi m©y chíp m¾t ®·

v−ît qua 10.800 dÆm. T«n Ngé Kh«ng ®·

xuèng long cung t×m b¶o bèi lµm vò khÝ, l¹i xuèng ©m phñ xãa hÕt sæ sinh tö cña loµi khØ ®Ó Diªm v−¬ng kh«ng thÓ cai qu¶n sèng chÕt cña bÇy khØ. TiÕp ®ã T«n Ngé Kh«ng l¹i ba lÇn ®¹i n¸o thiªn cung. C¶ ba tÇng kh«ng gian ®Òu cã mÆt T«n Ngé Kh«ng, cho dï cã sù ng¨n trë còng kh«ng thÓ nµo c¶n ®−îc nh©n vËt nµy, dï lµ cöa

®éng cña yªu ma cã khÐp chÆt, dï Thiªn

®×nh kia vèn lµ n¬i linh thiªng ®Çy thiªn binh thiªn t−íng… Cã thÓ nãi kh«ng chç nµo, kh«ng cã kh«ng gian dï hiÖn thùc hay

(6)

siªu nhiªn nµo cã thÓ ng¨n c¶n ®−îc b−íc ch©n cña T«n Ngé Kh«ng.

Néi dung chÝnh cña T©y du lµ sù chuyÓn dÞch kh«ng gian vÒ T©y Thiªn ®Ó b¸i PhËt thØnh kinh, cho nªn kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi kh«ng gian t«n gi¸o. §ã lµ xø PhËt víi nh÷ng chïa chiÒn s− s·i ra vµo, ngµy ®ªm vang tiÕng tông kinh gâ mâ, thØnh tho¶ng väng tiÕng chu«ng h− kh«ng.

Bªn c¹nh ®ã lµ kh«ng gian tiªn c¶nh víi nói non thanh tÜnh hay ®¹o qu¸n tu tiªn häc §¹o. Më ®Çu truyÖn T©y du lµ sù gi¶i thÝch vÒ sù vËn hµnh vò trô, kh«ng gian vµ thêi gian, sinh ra trêi ®Êt, mu«n vËt vµ con ng−êi theo triÕt häc Trung Hoa x−a.

TiÕp ®ã lµ nh÷ng kh«ng gian mang mÇu s¾c t«n gi¸o ®· ®−îc ph©n chia thµnh nh÷ng tÇng kh¸c nhau. T−¬ng øng víi kh«ng gian nµy lµ nh÷ng nh©n vËt lµm chñ cña c¸c kh«ng gian ®ã. ThÇn th¸nh bÊt tö chñ yÕu ë kh«ng gian th−îng giíi hay thiªn ®×nh, Tiªn ë n¬i lµng tiªn hoÆc tiªn c¶nh. Long v−¬ng lµm vua n¬i s«ng biÓn, Thæ ®Þa chñ qu¶n tõng vïng ®Êt.

PhËt víi nhiÒu ®¼ng cÊp ë ®Êt PhËt n¬i Thiªn tróc xa x«i vµ ngù trong chïa chiÒn h−ëng sù thê phông cña con ng−êi. Cßn ma quû ë d−íi ©m phñ cïng víi Diªm v−¬ng, hay ë hang ®éng ©m u n¬i rõng hoang nói v¾ng. C©u chuyÖn thØnh kinh

®−îc ch¾p nèi liªn kÕt tµi t×nh nh÷ng dÞch chuyÓn theo kh«ng gian t«n gi¸o. Cuèi cïng cña sù dÞch chuyÓn lµ kh«ng gian ®Êt PhËt rùc rì, hoµnh tr¸ng oai nghiªm mµ còng rÊt linh thiªng. §−êng T¨ng ®· bá l¹i x¸c phµm n¬i con s«ng ph©n chia ®Êt phµm vµ ®Êt PhËt. C¶ bèn thÇy trß §−êng T¨ng ®· v−ît qua t¸m m−¬i kiÕp n¹n ®Õn

®Êt PhËt, ®Òu ®· trë thµnh PhËt.

Kh«ng gian t«n gi¸o trong T©y du ®·

thÓ hiÖn cao ®é môc ®Ých sang T©y Thiªn thØnh kinh, b¸i PhËt cña thÇy trß §−êng T¨ng, ®ång thêi qu¶ng b¸ t«n gi¸o, ®Æc biÖt cô thÓ hãa nhiÒu triÕt lý cña PhËt gi¸o qua t¸c phÈm. Tuy nhiªn kh«ng gian t«n gi¸o vèn mang nhiÒu tÝnh triÕt lý t«n gi¸o nªn bÝ Èn vµ kú ¶o. §iÒu nµy kh«ng chØ t«

®Ëm mµu s¾c t«n gi¸o thÇn bÝ cña t¸c phÈm mµ cßn t¹o nªn søc hÊp dÉn ®Æc biÖt cña qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn ®Çy bÊt ngê, qua nhiÒu vïng kh«ng gian víi nh÷ng s¾c mµu kh¸c nhau.

MÆc dï cã sù ph©n chia thµnh ba vïng kh«ng gian tiªu biÓu trªn, nh−ng quan träng lµ tµi n¨ng cña t¸c gi¶ Ng« Thõa ¢n t¹o ra sù vËn ®éng, dÞch chuyÓn theo nh÷ng qu¸ tr×nh nh− thÕ nµo, thùc hiÖn nh÷ng môc ®Ých dÞch chuyÓn g×? TÇn sè dÞch chuyÓn vµ c¸c ph−¬ng tiÖn dÞch chuyÓn…

3. Sù dÞch chuyÓn kh«ng gian trong T©y du ký

a. Sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian hiÖn thùc vµ ¶o

Më ®Çu c©u chuyÖn T©y du lµ hoµn c¶nh ra ®êi vµ nh©n duyªn dÉn ®Õn sù dÞch chuyÓn trong c¸c kh«ng gian kh¸c nhau cña c¸c nh©n vËt.

T«n Ngé Kh«ng lµ nh©n vËt ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trong mét kh«ng gian vµ thêi gian mang tÝnh triÕt häc Trung Hoa, kh«ng x¸c ®Þnh vµ m¬ hå nh− trong thÇn tho¹i. Tõ mét khèi ®¸, bÈm thô khÝ ©m d−¬ng cña trêi ®Êt nøt ra qu¶ trøng ®¸.

Qu¶ trøng ®¸ l¹i tÝch tô khÝ ©m d−¬ng l©u ngµy mµ në ra con khØ. Con khØ ®¸ sèng vui vÎ tù t¹i cïng víi bÇy khØ ë Hoa qu¶

(7)

s¬n. Tõ con khØ ®¸ biÕn thµnh T«n Ngé Kh«ng, nh©n vËt nµy tr¶i qua qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn ®Çy phøc t¹p vµ dµi l©u, gian khæ trong kh«ng gian ba tÇng võa h− võa thùc. Tõ Hoa qu¶ s¬n, Thñy liªm ®éng,

®Õn hµnh tr×nh v−ît biÓn t×m gÆp Bå §Ò tæ s−, trë l¹i Hoa Qu¶ s¬n, xuèng Long cung t×m vò khÝ, xuèng ¢m phñ xãa sæ sinh tö loµi khØ, lªn th−îng giíi ba lÇn ®¹i n¸o Thiªn cung. Cuèi cïng T«n Ngé Kh«ng ph¶i n»m d−íi nói Ngò Hµnh do ph¸p thuËt cña PhËt Tæ Nh− Lai, nh− mét sù dõng ch©n t¹m thêi 500 n¨m trong mét kh«ng gian ®Þnh vÞ, ®Ó chê ng−êi thØnh kinh tíi cøu. §ã lµ qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn trong ®ñ lo¹i kh«ng gian, ®ång thêi lµ qu¸

tr×nh rÌn luyÖn “®èn ngé” thµnh tiªn ®Ó thùc hiÖn kh¸t väng tr−êng sinh bÊt tö vµ sèng tù do tù t¹i cña nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng trong T©y du; ph¶n ¶nh quan niÖm phong tôc vÒ “nhi ®ång” cña Trung Quèc.

TrÎ con cÇn ®−îc rÌn luyÖn, thö th¸ch míi trë thµnh ng−êi lín ®−îc.

Nh©n vËt thø hai nh− h¹t nh©n g¾n kÕt c¸c nh©n vËt ®i thØnh kinh lµ §−êng T¨ng còng tr¶i qua qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn ®Çy gian khæ, h− ¶o võa lét x¸c võa tho¸t x¸c.

Tõ ®¹i ®å ®Ö cña PhËt Tæ, Kim ThiÒn Tö bÞ

®Çy xuèng lµm con tr¹ng nguyªn TrÇn Quang NhÞ, mÑ bÞ tªn c−íp c−ìng bøc, ®Ó tr¸nh l−ìi dao tµn ®éc cña tªn c−íp, cËu

®−îc tr«i s«ng d¹t vµo cöa PhËt thµnh s−

víi tªn lµ TrÇn HuyÒn Trang. HuyÒn Trang ®−îc gÆp Quan ¢m Bå T¸t trao nhiÖm vô thØnh kinh. Tõ ®©y trong qu¸

tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian c¸c nh©n vËt theo nh©n duyªn cña PhËt lÇn l−ît tô tËp thµnh ®oµn, thùc hiÖn môc ®Ých cao c¶ lµ

sang T©y Thiªn b¸i PhËt thØnh kinh vÒ gi¸o hãa nh©n sinh.

Tõ ®©y sù dÞch chuyÓn cña ®oµn thØnh kinh, ph¶i theo tõng b−íc ch©n nÆng nÒ cña nh©n vËt TrÇn HuyÒn Trang vèn mang nÆng x¸c phµm, cho dï c¸c ®å ®Ö tµi giái cã ®ñ phÐp biÕn hãa tµng h×nh, th¨ng thiªn ®én thæ còng kh«ng câng næi x¸c phµm cña s− phô, ®Ó chèc l¸t bay vÒ ®Êt PhËt. C¨n nghiÖp cña con ng−êi qu¸ nÆng, cho nªn hä ph¶i tù m×nh v−ît qua mäi thö th¸ch nghiªm ngÆt míi thµnh PhËt ®−îc.

V× vËy ®oµn thØnh kinh ph¶i v−ît qua nh÷ng kh«ng gian thùc, kh«ng gian ®Þa lý cô thÓ l¹i võa mang tÝnh t−îng tr−ng −íc lÖ, mçi chÆng ®−êng, v−ît qua mét kiÕp n¹n nh− mét nÊc thang cña sù rÌn luyÖn vµ nÊc thang cña sù nhËn thøc.

Mçi lÇn ®i qua mét v−¬ng quèc - mét kh«ng gian thùc, ®oµn thØnh kinh l¹i ph¶i xin dÊu vµo ®iÖp v¨n nh− mét thñ tôc b¾t buéc cña ngo¹i giao hiÖn hµnh mèi khi ®i qua biªn giíi mét n−íc. §ã lµ nh÷ng mèc chøng nhËn trong qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn trong kh«ng gian hiÖn thùc. Trong qu¸

tr×nh dÞch chuyÓn dµi l©u vµ ®Çy c¸ch trë nµy, ®oµn thØnh kinh chñ yÕu lµ ®i bé, trõ s− phô cã con long m· ®ì b−íc dÆm tr−êng. §©y còng lµ ph−¬ng thøc chñ yÕu cña ®oµn thØnh kinh vµ hä lu«n ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng hiÓm nguy lu«n r×nh rËp tõng giê tõng phót. Buéc hä ph¶i lÇn l−ît v−ît qua c¸c chÆng kh«ng gian ®Ó tiÕn vÒ

®Êt PhËt.

Bªn c¹nh ®ã lµ dÞch chuyÓn trong kh«ng gian siªu nhiªn kú ¶o. Kh«ng gian nµy nh− líp s−¬ng mÞt mê lµm nªn nh÷ng

®iÒu kú ¶o trong hµnh tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian cña thÇy trß §−êng T¨ng.

(8)

Kh«ng gian siªu nhiªn kú ¶o ®−îc chñ yÕu x¸c ®Þnh lµ kh«ng gian mang triÕt lý t«n gi¸o vµ kh«ng gian t©m linh.

Sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian t«n gi¸o th−êng g¾n víi m« h×nh çc tÇng kh«ng gian ®ã lµ thiªn ®×nh, ®Þa phñ, long cung, lµ lµng tiªn ®Êt PhËt… DÞch chuyÓn trong çc kh«ng gian siªu nhiªn nµy ph¶i lµ bËc thÇn tiªn hay ma quû cã n¨ng lùc siªu phµm, ng−êi trÇn còng cã thÓ dÞch chuyÓn ®−îc nÕu nh− cã sù trî gióp cña thÇn linh. Ph−¬ng thøc dÞch chuyÓn chñ yÕu trong kh«ng gian siªu nhiªn lµ dïng phÐp thuËt vµ biÕn hãa thÇn kú. §Æc ®iÓm cña sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian siªu h×nh lµ sù rót ng¾n kh«ng thêi gian vµ ®¶o chiÒu bÊt ®Þnh. Nh÷ng cuéc giao tranh, r−ît ®uæi cña T«n Ngé Kh«ng víi çc yªu qu¸i vµ nh÷ng thÕ lùc h¾c ¸m siªu nhiªn diÔn ra liªn tôc, trong qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian ®Çy biÕn hãa ®a ®oan, nhiÒu h−íng nhiÒu chiÒu, chiÕm phÇn lín néi dung cèt truyÖn, t¹o nªn kh«ng gian siªu nhiªn kú ¶o trong t¸c phÈm, ®em l¹i søc hÊp dÉn kú l¹ ®èi víi ng−êi ®äc lín bÐ hµng tr¨m n¨m nay.

§Ó t¨ng c−êng sù kú ¶o cña t¸c phÈm, Ng« Thõa ¢n cßn sö dông kh«ng gian t©m linh ë nhiÒu tr−êng ®o¹n thÝch hîp. §©y lµ lo¹i kh«ng gian khëi ph¸t tõ trong t©m thøc cña con ng−êi. §ã lµ kh«ng gian cña giÊc méng. Méng ¶o vèn lµ tr¹ng th¸i t©m lý diÔn ra trong lóc con ng−êi ®i s©u vµo giÊc ngñ. Khi con ng−êi nhËp méng, mäi kh«ng gian thêi gian ®Òu kh«ng cã tÝnh x¸c thùc n÷a vµ sù dÞch chuyÓn kh«ng gian trong méng còng cã nhiÒu yÕu tè ®Æc s¾c. Cã thÓ nãi m«tip hµnh tr×nh sang thÕ giíi kh¸c b»ng giÊc m¬ lµ mét m«tip mang

tÝnh phæ qu¸t toµn nh©n lo¹i. Tuy nhiªn trong quan niÖm triÕt häc Trung Hoa, mäi giÊc méng ®Òu cã thÓ gi¶i nghÜa ®−îc.

Trong T©y du, giÊc méng cña Ngôy Tr−ng khi ®ang ch¬i cê víi vua §−êng, tho¸t hån bay ®i thùc hiÖn chiÕu chØ cña Ngäc Hoµng chÐm thÇn s«ng Kinh Hµ v× lµm tr¸i chiÕu chØ cña Ng−êi. TiÕp ®Õn lµ giÊc méng cña vua §−êng Th¸i T«ng xuèng c¸c tÇng ®Þa ngôc n¬i ©m phñ, gÆp gì nh÷ng ng−êi ®·

chÕt, nghe lêi Th«i ph¸n quan cÇn thØnh kinh siªu sinh tÞnh ®é cho bao oan hån chÕt v× chiÕn tranh bÞ ®Çy ®äa n¬i ©m phñ, chÝnh lµ nh÷ng nh©n duyªn më ®Çu cho cuéc thØnh kinh sau nµy cña bèn thµy trß §−êng T¨ng.

Trªn ®−êng thØnh kinh, §−êng T¨ng còng cã lÇn nhËp méng gÆp hån vua n−íc ¤ KÖ cÇu xin cøu m¹ng gi¶i oan. Theo lêi nhµ vua chØ, Tr− B¸t Giíi ®· lÆn xuèng giÕng t×m thÊy x¸c nhµ vua vµ ®· c¶i tö hoµn sinh cho nhµ vua, tiªu diÖt yªu qu¸i ®−a nhµ vua trë vÒ ngai vµng thùc.

DÞch chuyÓn trong kh«ng gian t©m linh méng ¶o kh«ng chØ t¨ng thªm sù phong phó cña chÊt kú ¶o cña T©y du mµ cßn lµ mét qu¸ tr×nh nhËn thøc, sù gi¸c ngé trong t©m thøc mçi nh©n vËt vµ c¸i t©m cña ng−êi hµnh gi¶.

Sù dÞch chuyÓn ®an xen kh«ng gian thùc vµ ¶o trong T©y du lµ sù kÕp hîp tµi hoa gi÷a bót ph¸p hiÖn thùc vµ bót ph¸p l·ng m¹n cña nhµ v¨n Ng« Thõa ¢n. §iÒu nµy võa thÓ hiÖn triÕt lý s©u s¾c cña Nho, PhËt, §¹o võa t¹o ra sù hÊp dÉn ®Æc biÖt cña c©u chuyÖn.

b. CÊu tróc cña sù dÞch chuyÓn.

Bèn thµy trß §−êng T¨ng nh»m th¼ng h−íng ®Êt PhËt Thiªn Tróc, t¹o ra tuyÕn

(9)

chÝnh cña sù dÞch chuyÓn kh«ng gian. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh ®i thØnh kinh, tr¶i qua thiªn s¬n v¹n thñy, ®Çy ch«ng gai hiÓm trë, nhiÒu khi thÇy trß gÆp ph¶i v« vµn c¶n trë, khi lµ thiªn nhiªn hiÓm trë, khi lµ ma qu¸i ¨n thÞt ng−êi. V× vËy sù dÞch chuyÓn kh«ng thÓ lµ con ®−êng th¼ng, mµ ph¶i tr¶i qua nhiÒu quanh co ngo¾t nghÐo míi l¹i trë vÒ h−íng chÝnh ®i T©y thiªn ®−îc.

VÒ môc ®Ých dÞch chuyÓn, cÊu tróc dÞch chuyÓn kh«ng gian lµ ®iÓm xuÊt ph¸t tõ kh«ng gian ®êi th−êng chuyÓn ®Õn ®Ých lµ kh«ng gian PhËt gi¸o. §ã lµ sù dÞch chuyÓn nh»m ®¹t tíi môc ®Ých vµ lý t−ëng cao c¶ cÇu ch©n kinh vÒ ph−¬ng §«ng ®Ó khuyÕn thiÖn vµ siªu sinh tÞnh ®é cho nhiÒu hån oan n¬i ©m phñ, gi¶i tho¸t cho chóng sinh tho¸t khái mª ®¾m lÇm ngé v×

“tham, s©n, si”. Nãi nh− PhËt Tæ Nh− Lai:

“§ã lµ mét phóc duyªn cao réng nh− nói, viÖc thiÖn s©u nh− bÓ vËy.” ChÝnh v× lÏ nµy, cho dï ph¶i tr¶i qua mu«n vµn khã kh¨n nguy hiÓm, bèn thÇy trß §−êng T¨ng còng quyÕt kh«ng lïi b−íc.

XÐt vÒ qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian, tÇn sè cña sù dÞch chuyÓn kh«ng gian lµ mét tÝn hiÖu nghÖ thuËt quan träng cÇn kh¶o s¸t. Kh«ng kÓ nh÷ng lÇn dÞch chuyÓn qua c¸c kh«ng gian thùc cña c¸c v−¬ng quèc nh− mét thñ tôc ngo¹i giao phÇn trªn chóng t«i ®· ®Ò cËp, th× sù dÞch chuyÓn kh«ng gian trong T©y du th−êng ph¶i diÔn ra ba l−ît theo nh− quan niÖm cña thi ph¸p tù sù d©n gian vµ ng−êi Trung Hoa còng cã c©u: “sù bÊt qu¸ tam”

(sù viÖc kh«ng qu¸ ba l−ît).

Trong t¸c phÈm T©y du, Ng« Thõa ¢n

®· kÕ thõa vµ s¸ng t¹o nhiÒu m« h×nh cña con sè ba. T«n Ngé Kh«ng ba lÇn ®¹i n¸o

thiªn cung lµ mét tr−êng ®o¹n miªu t¶

sinh ®éng kh¸t väng tr−êng sinh bÊt tö vµ

®Ò cao lý t−ëng tù do tù t¹i cña nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng. Ba lÇn m−în qu¹t Ba tiªu lµ tr−êng ®o¹n miªu t¶ tinh thÇn v−ît gian khæ, h− h− thùc thùc, kh«ng n¶n chÝ cña nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng trong viÖc chinh phôc tù nhiªn. Ba lÇn ®¸nh B¹ch cèt tinh l¹i lµ mét tr−êng ®o¹n thÓ hiÖn cao ®é xung ®ét cña mèi quan hÖ thËt gi¶, thùc h−, tØnh t¸o vµ lÇm lÉn… dÉn ®Õn m©u thuÉn cã nguy c¬ ph¸ vì mèi quan hÖ thµy trß huynh ®Ö cña nhãm bèn ng−êi thØnh kinh. Ba lÇn trèn khái Ngò Trang qu¸n…

còng lµ mét tr−êng ®o¹n ly kú vÒ kh¸t väng tr−êng sinh cña nh©n lo¹i th«ng qua h×nh t−îng c©y nh©n s©m - “th¶o hoµn

®an” v« cïng quý b¸u.

Nh÷ng tÇn sè dÞch chuyÓn nµy, lµm t¨ng néi dung cèt truyÖn b»ng c¸nh t¹o ra tÇn sè nh÷ng ®o¹n v¨n gièng nhau nh−ng chØ kh¸c nhau vÒ chi tiÕt. Ch¼ng h¹n tr−êng ®o¹n ba lÇn ®¸nh B¹ch cèt tinh lµ hÕt søc tiªu biÓu. Ba lÇn B¹ch cèt tinh xuÊt hiÖn víi ba vai: c« g¸i, bµ mÑ vµ ng−êi cha, ®Òu bÞ T«n Ngé Kh«ng ph¸t hiÖn vµ ®¸nh chÕt. Xung ®ét kÞch ®−îc ®Èy lªn cao khi §−êng T¨ng vèn lµ ng−êi trÇn m¾t thÞt, l¹i tin lêi xóc xiÓm cña B¸t Giíi kiªn quyÕt ®uæi T«n Ngé Kh«ng ra khái

®oµn thØnh kinh vµ T«n ph¶i g¹t n−íc m¾t dÞch chuyÓn trë vÒ chèn cò Hoa qu¶ s¬n víi ®µn khØ cña m×nh.

MÆt kh¸c, tÇn sè dÞch chuyÓn kh«ng gian nµy cßn thÓ hiÖn ®−îc ®é khã kh¨n cña nh÷ng thö th¸ch ®èi víi nh÷ng ng−êi thØnh kinh. Khã kh¨n ë ®©y kh«ng ph¶i mét lÇn diÔn ra, mµ nhiÒu lªn gÊp ba lÇn.

Qua thö th¸ch nµy ng−êi thØnh kinh

(10)

kh«ng chØ cã thªm nhiÒu thøc nhËn míi, mµ quan träng h¬n lµ nh÷ng ng−êi thØnh kinh ®· tr¶i qua nh÷ng b−íc trªn con ®−êng vÒ víi chÝnh m×nh víi ch©n t©m. §Õn víi §¹i L«i ¢m lµ ®Õn víi câi NiÕt Bµn h− v« tÞch diÖt. ThÇy trß §−êng T¨ng ®· ®¹t ®−îc sù

“®èn ngé” an ®Þnh trong t©m thøc cña câi NiÕt Bµn viªn m·n vµ vÜnh h»ng.

Thªm n÷a sè lÇn dÞch chuyÓn theo con sè ba nµy còng ®Çy hÊp dÉn ®èi víi ®éc gi¶

khi ng−êi ®äc theo dâi nh÷ng ®o¹n v¨n gièng nhau, nh−ng chØ kh¸c vÒ chi tiÕt.

Trong tr−êng ®o¹n ba lÇn ®¸nh B¹ch cèt tinh, T«n Ngé Kh«ng ph¸t hiÖn ra yªu tinh, ®¸nh chÕt lÇn ®Çu yªu tinh ®Ó l¹i x¸c c« g¸i, ®¸nh chÕt lÇn hai yªu tinh ®Ó l¹i x¸c bµ giµ, ®¸nh chÕt lÇn ba yªu tinh ®Ó l¹i x¸c «ng giµ. Víi ng−êi trÇn m¾t thÞt nh−

§−êng T¨ng râ rµng mét gia ®×nh chÕt vÒ tay T«n Ngé Kh«ng. Téi s¸t sinh ®èi víi ng−êi tu hµnh lµ kh«ng thÓ tha thø, míi dÉn ®Õn cao trµo §−êng T¨ng tuyÖt t×nh thÇy trß, ®uæi T«n Ngé Kh«ng ra khái

®oµn thØnh kinh. Nh− vËy c¶ mét tr−êng

®o¹n nhê ba lÇn ®¸nh B¹ch cèt tinh mµ dÉn ®Õn m©u thuÉn thµy trß, do sù lÇm lÉn thùc vµ gi¶ cña con ng−êi ®êi th−êng, khiÕn tai häa s¸t th©n dÉn tíi ngay khi

®oµn thØnh kinh thiÕu nh©n vËt quan träng T«n Ngé Kh«ng.

Sù dÞch chuyÓn cho dï cã theo ®−êng th¼ng hay ®−êng vßng, cã gÊp khóc ®Õn ba lÇn, lóc thùc lóc h−, th× vÉn ph¶i dÞch chuyÓn theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh cña triÕt häc ph−¬ng §«ng.

c. Nh÷ng nguyªn t¾c cña sù dÞch chuyÓn Nguyªn t¾c thø nhÊt t¹o nªn sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian T©y du lµ

nguyªn t¾c nh©n qu¶. ThuyÕt nh©n qu¶

cña nhµ PhËt, nãi ®ñ lµ nh©n-duyªn vµ qu¶ lµ mét triÕt lý mang tÝnh khoa häc, thÓ hiÖn qui luËt tù nhiªn cña vò trô, kh«ng lÖ thuéc vµo sù th−ëng ph¹t tõ mét

®Êng quyÒn n¨ng nµo. Nh− vËy, trong cuéc sèng, chóng ta vui vÎ ®ãn nhËn nh÷ng khæ

®au bÊt th−êng x¶y ra víi m×nh, nh− mét kÕt qu¶ do chÝnh m×nh t¹o nh©n tõ tr−íc.

Tõ ®ã suy réng ra, lý thuyÕt nh©n qu¶ chi phèi c¶ vò trô nh©n sinh.

Vò trô nh©n sinh lu«n chuyÓn biÕn vËn hµnh trong mäi thêi kh¾c. Qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai lu«n chuyÓn biÕn theo chiÒu h−íng nh©n qu¶. Nh©n qu¶ còng tøc lµ v«

th−êng, lµ chiÒu thêi gian chuyÓn biÕn liªn tôc trong tù th©n cña vËt thÓ vµ trong ho¹t

®éng t©m lý. Nã vËn hµnh mét c¸ch ©m thÇm, chØ nh÷ng ng−êi nµo ®Çy ®ñ qu¸n trÝ sÏ thÊy r»ng quy luËt chi phèi c¶ ®êi sèng vËt chÊt, vËt lý, sinh lý vµ t©m lý.

Nh©n qu¶ thÓ hiÖn qua ba ph¹m trï thêi gian còng lµ ba ph¹m trï kh«ng gian, gäi lµ hiÖn b¸o, sanh b¸o vµ hËu b¸o. Mét bµi kÖ nãi vÒ nh©n qu¶ nh− sau:

“Dôc tri tiÒn thÕ nh©n Kim sanh thä gi¶ thÞ Dôc tri lai thÕ qu¶

Kim sanh t¸c gi¶ thÞ.”

T¹m dÞch:

“Muèn biÕt nh©n ®êi tr−íc Xem thä nhËn ®êi nµy Muèn biÕt qu¶ ®êi sau Xem t¹o t¸c ®êi nµy.”

Häc thuyÕt nh©n qu¶ còng thÊm ®Ém trong mäi sù kiÖn cña T©y du ký, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn kh«ng gian.

(11)

Tõ nguån gèc, c¸c nh©n vËt chÝnh trong T©y du ®· cã nh©n duyªn vµ dÞch chuyÓn trong mu«n nÎo thêi gian vµ kh«ng gian ®Ó trë thµnh mét nhãm thØnh kinh. T«n Ngé Kh«ng ®· tr¶i qua mét thêi gian dµi l©u kh«ng x¸c ®Þnh, tõ qu¶ trøng ®¸ ë Hoa qu¶

s¬n nhËn ®ñ khÝ ©m d−¬ng cña trêi ®Êt thµnh con khØ ®¸. KhØ ®¸ më ®−êng vµo Thñy liªm ®éng thµnh Mü hÇu v−¬ng. Mü hÇu v−¬ng dÞch chuyÓn trªn c¸c biÓn m−êi bèn n¨m trêi ®Ó häc phÐp tr−êng sinh bÊt tö thµnh T«n Ngé Kh«ng. T«n Ngé Kh«ng dÞch chuyÓn xuèng Long cung t×m vò khÝ, xuèng ¢m phñ vµ ®i l¹i ®¹i n¸o thiªn cung ba lÇn, ®Ó råi bÞ nhèt d−íi nói Ngò hµnh chê 500 n¨m sau gióp §−êng T¨ng ®i lÊy kinh. Sù dÞch chuyÓn cña T«n Ngé Kh«ng lµ mét sù dÞch chuyÓn kh«ng g× ng¨n trë, siªu kh«ng gian vµ thêi gian. T«n ®i l¹i b»ng ph¸p thuËt vµ nhê phÐp “c©n ®Èu v©n” lµ chñ yÕu. T«n lu«n dÞch chuyÓn qua c¸c kh«ng gian xø së kh¸c. T«n Ngé Kh«ng ph¶i dÞch chuyÓn trong kh«ng gian thêi gian v« cïng ®Ó råi theo nh©n duyªn trë thµnh vÖ sÜ dÉn ®Çu ®oµn thØnh kinh

MÆc dï §−êng T¨ng lµ häc trß cña PhËt Tæ Nh− Lai, vèn lµ Kim ThiÒn Tö - con ve sÇu vµng, chØ v× ch−a ch¨m chó nghe PhËt Tæ gi¶ng kinh mµ bÞ ®Çu thai lµm ng−êi ®i lÊy kinh sau nµy. Lµm kiÕp ng−êi, §−êng T¨ng bÞ kiÕp n¹n khñng khiÕp: cha bÞ giÕt, mÑ bÞ c−ìng bøc. Võa ra ®êi sî bÞ tªn c−íp giÕt, cËu hµi nhi §−êng T¨ng ®−îc mÑ th¶

tr«i s«ng ®Ó råi n−¬ng tùa cöa chïa mµ thµnh ng−êi ®i thØnh kinh nh− mét lÏ tÊt yÕu hÕt nh©n nµy l¹i sinh qu¶ kia, ®Ó råi qu¶ l¹i sinh nh©n… nh− quy luËt nh©n qu¶ bÊt tËn.

Hai nh©n vËt kh¸c cña ®oµn thØnh kinh lµ Tr− B¸t Giíi vµ Sa T¨ng cã cïng mét nguyªn nh©n ®Ó tËp hîp thµnh nhãm ng−êi ®i lÊy kinh. C¶ hai ®Òu lµ thiªn thÇn

®ang h−ëng phóc ë th−îng giíi, nh−ng hä l¹i m¾c nh÷ng sai lÇm nªn bÞ Ngäc Hoµng

®Çy xuèng h¹ giíi. Tr− B¸t Giíi vèn lµ Thiªn bång nguyªn so¸i, v× ham mª s¾c

®Ñp cña H»ng Nga, nh©n lóc qu¸ chÐn cã hµnh ®éng xóc ph¹m nµng. H»ng Nga tè c¸o víi Ngäc §Õ, nªn Tr− bÞ ®Çy xuèng trÇn gian, l¹i kh«ng may ®Çu thai nhÇm vµo con lîn mÑ nªn cã h×nh d¹ng kú qu¸i nh− vËy. Sa T¨ng vèn lµ QuyÓn liªm t−íng qu©n, lì tay lµm ch¸y rÌm n¬i thiªn ®×nh bÞ Ngäc §Õ ®µy xuèng trÇn gian, Èn n¸u n¬i s«ng L−u Sa chê ngµy §−êng T¨ng ®i qua ®Ó nhËp ®oµn thØnh kinh. Nh− vËy hai vÞ thiªn thÇn do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau nªn ®Òu dÞch chuyÓn tõ kh«ng gian th−îng giíi xuèng trÇn gian, mét ng−êi ë

®éng VËn S¹n, mét ng−êi ë thñy cung, lÇn l−ît trë thµnh ®å ®Ö, hé vÖ §−êng T¨ng trªn

®−êng thØnh kinh mu«n dÆm ch«ng gai.

Nguyªn t¾c nh©n qu¶ lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó liªn kÕt v¨n b¶n, liªn kÕt cèt truyÖn, sù kiÖn vµ nh©n vËt, ®ång thêi t¹o nªn chÊt kú ¶o trong t¸c phÈm. Nh©n vËt Tr− B¸t Giíi lµ mét trong nh÷ng ®iÓn h×nh cña quy luËt nh©n qu¶.

Kh«ng kÓ nh÷ng −u ®iÓm hån nhiªn, kh«ng nÒ bÇn thØu gian khæ, Tr− B¸t Giíi lµ trî thñ ®¾c lùc cho T«n Ngé Kh«ng trong qu¸ tr×nh thØnh kinh. Tuy nhiªn tÝnh hiÕu s¾c cña anh ta lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn nhiÒu tai v¹ mµ anh ta ph¶i høng chÞu trªn ®−êng thØnh kinh. Kh«ng kÓ v×

hiÕu s¾c mµ vÞ Thiªn bång nguyªn so¸i bÞ

®µy xuèng trÇn gian mang h×nh hµi lîn,

(12)

th× Tr− B¸t Giíi bÞ T«n Ngé Kh«ng hµnh h¹, ®ïa cît vµ thu phôc khi ®Þnh kÕt h«n víi Cao Thóy Lan, con g¸i Cao th¸i c«ng.

Tr− B¸t Giíi cßn bÞ c¸c tiªn thö lßng thiÓn treo lªn c©y suèt ®ªm; l¹i bÞ b¶y con tinh nhÖn b¾t trãi khi Tr− biÕn thµnh c¸ trªu

®ïa chóng khi chóng biÕn thµnh b¶y c«

g¸i t¾m ë suèi…

§−êng T¨ng v× sao bÞ nhiÒu kiÕp n¹n trªn ®−êng thØnh kinh, chÝnh bëi v× anh ta vèn lµ ®¹i ®å ®Ö cña PhËt tæ, ®· tu t¸m kiÕp, nªn ¨n thÞt anh ta còng cã thÓ sèng l©u mu«n tuæi. Tõ gãc ®é chøc n¨ng, nh©n vËt §−êng T¨ng nh− lµ qu¶ ®¹i nh©n s©m v¹n n¨m v« cïng quý gi¸, cã thÓ ®em l¹i sù tr−êng sinh bÊt tö. V× vËy nh©n vËt nµy chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn mäi tai häa trªn con ®−êng thØnh kinh v¹n dÆm bëi lÏ con yªu tinh nµo còng biÕt §−êng T¨ng lµ qu¶ ®¹i nh©n s©m vµ con nµo còng thÌm kh¸t ®−îc sèng tr−êng sinh bÊt tö. Yªu tinh ®ùc th× ¨n thÞt §−êng T¨ng ®Ó sèng l©u. Yªu tinh c¸i th× hót hÕt nguyªn khÝ cña §−êng T¨ng ®Ó sèng m·i. Vµ ®éc gi¶

cø theo m¹ch liªn kÕt nh©n qu¶ theo dâi sè phËn tõng nh©n vËt dÞch chuyÓn kh«ng gian trªn con ®−êng thØnh kinh mu«n dÆm gian lao.

Nguyªn t¾c thø hai cña sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian ®−îc tæ chøc theo nguyªn t¾c lu©n håi cña PhËt gi¸o vµ triÕt lý tuÇn hoµn cña triÕt häc L·o Tö.

Lu©n håi lµ h×nh ¶nh chiÕc vµnh b¸nh xe lu«n quay trë l¹i. V× b¸nh xe quay, nªn c¸c ®iÓm trªn b¸nh xe sÏ di chuyÓn ®Õn chç kh¸c, sÏ cã lóc nµo ®ã ®iÓm Êy trë vÒ vÞ trÝ cò, cø ®i råi l¹i trë vÒ nh− vËy th× gäi lµ lu©n håi. Nh− vËy, lu©n håi còng cã nghÜa nh− chu kú. HiÖn h÷u cña con ng−êi lµ

mét chuçi v« tËn nh÷ng kiÕp sèng, mçi kiÕp ®Òu khëi ®Çu b»ng viÖc sinh ra vµ kÕt thóc b»ng viÖc chÕt ®i. Sinh tö, tö sinh liªn tôc nèi tiÕp nhau nh− c¸i b¸nh xe cø quay m·i kh«ng ngõng.

Quan niÖm lu©n håi cña PhËt gi¸o cã nÐt t−¬ng ®ång víi t− t−ëng triÕt häc cña L·o Tö khi nhµ triÕt häc nµy nãi: “VËt quy kú c¨n” nghÜa lµ mäi vËt ®Òu quay vÒ víi gèc cña nã. §ã lµ trùc c¶m vÒ chu kú tuÇn hoµn bèn mïa cña con ng−êi ph−¬ng §«ng:

®¹i phong kiÕn Trung Quèc thay thÕ nhau, còng diÔn ra theo quy luËt hÕt thÞnh ®Õn suy nh− quy luËt cña tù nhiªn nµy.

ThuyÕt lu©n håi cña nhµ PhËt lÊy luËt nh©n qu¶ lµm nÒn t¶ng: bÊt kú mét sù kiÖn nµo x¶y ra ngµy h«m nay còng ®Òu lµ hËu qu¶ cña mét d·y nguyªn nh©n x¶y ra tr−íc nã vµ còng lµ nguyªn nh©n cho mét d·y hËu qu¶ x¶y ra sau nã. ViÖc lu©n håi còng cã thÓ ®−îc minh häa nh− vËy: mçi kiÕp t−¬ng tù nh− mét chu kú dµi v« tËn.

KiÕp nµy s−íng hay khæ, cã nh÷ng tµi n¨ng hay khuynh h−íng bÈm sinh nµo ®Òu cã nguyªn nh©n tõ trong kiÕp tr−íc, vµ chÝnh kiÕp nµy l¹i lµ nguyªn nh©n quyÕt

®Þnh nh÷ng yÕu tè cÊu t¹o nªn kiÕp sau.

Theo PhËt Gi¸o, sù hiÖn h÷u cña mçi ng−êi lµ mét cuéc sèng dµi v« tËn gåm nhiÒu kiÕp liªn tiÕp nhau. KiÕp nµy kÕt thóc b»ng c¸i chÕt ®Ó khëi ®Çu kiÕp sau b»ng viÖc sinh ra.

(13)

T¨ng ®Òu ®−îc ®Çu thai xuèng trÇn gian

®Ó héi tô l¹i thµnh ®oµn thØnh kinh, thùc hiÖn nhiÖm vô vÜ ®¹i vµ lý t−ëng cao c¶ lµ mang kinh PhËt vÒ ®Ó gi¶i tho¸t cho nh÷ng kiÕp ng−êi cßn ®ang mª ®¾m trong oan khiªn cña bÓ dôc. B¶n th©n nh÷ng nh©n vËt trong ®oµn thØnh kinh ®i tíi ®Êt PhËt hä ®· ®−îc chuyÓn hãa thµnh mét chu kú míi cña kiÕp PhËt. V× vËy tr−íc khi trë thµnh PhËt, th× h«m nay §−êng T¨ng ph¶i bá l¹i x¸c phµm nÆng nÒ tr«i trªn con s«ng ng¨n c¸ch gi÷a phµm trÇn vµ ®Êt PhËt. VËy nªn sù dÞch chuyÓn kh«ng gian cña c¸c nh©n vËt trong ®oµn thØnh kinh ®i theo quy luËt “chÕt ®i”, ®Ó råi “sèng l¹i”

Trong T©y du cã thÓ nãi nh©n vËt T«n Ngé Kh«ng lµ thÓ hiÖn cao ®é vµ ®iÓn h×nh cña thuyÕt lu©n håi cña ®¹o PhËt vµ chu kú “quay vÒ víi gèc” cña L·o Tö, bëi c©u chuyÖn kÓ vÒ sù tÝch nh©n vËt nµytheo dßng thêi gian v« thñy v« chung qua nhiÒu kiÕp lu©n håi.

§Çu tiªn lµ sù hoµi thai tõ ®¸, mét qu¸

§iÒu nµy khiÕn ng−êi ta dÔ liªn tr−ëng tíi c¸ch gi¶i thÝch céi nguån cña loµi ng−êi tõ thuë ®å ®¸. NhiÒu nh©n vËt còng ra ®êi tõ

®¸ nh− Kh¶i vèn lµ con cña Vò trong truyÖn Cæn Vò trÞ thñy; Gi¶ B¶o Ngäc chµng c«ng tö trong Hång l©u méng còng do ®¸ ®Çu thai; Th¹ch Sanh ë ViÖt Nam theo nghÜa H¸n ViÖt th× tªn chµng do ®¸

sinh ra.

Giai ®o¹n thø hai cña T«n Ngé Kh«ng lµ chui ®−îc vµo vµ ra khái Thñy Liªm

®éng mét c¸ch dÔ dµng. Sù dÞch chuyÓn nµy lµ mét b−íc ngoÆt trong cuéc ®êi T«n.

§ã lµ sù chuyÓn ®æi vÒ chÊt, sang “mét kiÕp kh¸c” tõ con khØ ®¸ thµnh Mü hÇu v−¬ng vui vÎ, tù do tù t¹i víi thÇn d©n khØ.

§ã lµ m¬ −íc ngµn n¨m cña con ng−êi n«ng nghiÖp trong x· héi phong kiÕn, m¬

Giai ®o¹n thø ba cña T«n Ngé Kh«ng lµ tõ bá ngai vµng ®i t×m häc phÐp tr−êng sinh bÊt tõ. T«n ®· qua qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn dµi l©u tõ “Thñy Liªm ®éng” ®Õn “Tµ nguyÖt Tam Tinh ®éng” cña Bå ®Ò Tæ s−. §Õn ®©y thËt sù T«n ®· v−ît ra khái vßng sinh tö chuyÓn hãa sang mét kiÕp kh¸c ngang víi Tiªn PhËt Th¸nh tr−êng sinh.

Giai ®o¹n thø t− lµ T«n ph¶i ®èi mÆt víi c¸i chÕt trong kiÕp n¹n 49 ngµy (vèn lµ béi sè cña hµnh háa 7X7) trong lß B¸t Qu¸i cña Th¸i Th−îng L·o qu©n. Cè nhiªn T«n kh«ng thÓ chÕt v× ®· tu thµnh tiªn, hai lµ ®· ¨n qu¸ nhiÒu thuèc tiªn - linh

®¬n vµ ¨n gÇn hÕt ba v−ên ®µo tiªn cña T©y V−¬ng mÉu, l¹i biÕt nh¶y sang “quÎ Tèn” lµ giã trong lß B¸t Qu¸i ®Ó cho m¸t mÎ th× giái l¾m, löa lß B¸t Qu¸i chØ cã thÓ lµm ®«i con ng−¬i cña T«n vµng rùc vµ ®«i ch©n bÞ t«i luyÖn còng thµnh vµng. §Ó råi hÕt 49 ngµy Th¸i Th−îng L·o qu©n cho më lß xem T«n ®· chÕt ch−a. Ngay lËp tøc T«n nh¶y ra khái vµ ®¹p ®æ c¶ lß B¸t Qu¸i, khiÕn mét hßn than v¨ng xuèng h¹ giíi biÕn thµnh Háa DiÖm s¬n, sau 500 n¨m n÷a trë thµnh mét thö th¸ch kh¾c nghiÖt chê thµy trß T«n Ngé Kh«ng ®i qua, nh−

(14)

Giai ®o¹n thø n¨m lµ T«n bÞ nhèt chÆt d−íi Ngò Hµnh s¬n theo phÐp thuËt cña PhËt Tæ Nh− Lai. N»m trong nói t−ëng v«

sinh v« diÖt Êy, T«n sèng ®−îc lµ nhê uèng s−¬ng vµ ¨n rØ s¾t. KiÕp n¹n nµy kÐo dµi nh÷ng 500 n¨m, gi÷ chÆt T«n trong kh«ng gian cè ®Þnh, ®Ó råi cã ng−êi ®i lÊy kinh hãa gi¶i cho T«n chuyÓn sang kiÕp hµnh gi¶, vÖ sÜ cho PhËt gi¸o.

Giai ®o¹n thø s¸u lµ T«n hoµn thµnh giai ®o¹n thØnh kinh, chuyÓn kiÕp hµnh gi¶ trë thµnh §Êu ChiÕn th¾ng PhËt.

“kiÕp”. Mçi “kiÕp” lµ mét giai ®o¹n thÓ hiÖn nhiÒu cuéc sèng cña T«n Ngé Kh«ng.

§ã lµ nh÷ng chuyÓn kiÕp lu©n håi theo triÕt lý cña PhËt gi¸o vµ chu kú trë vÒ céi nguåi theo §¹o cña L·o Tö. Mçi lÇn chuyÓn kiÕp lµ mét lÇn T«n “chÕt ®i” vµ

“t¸i sinh” trong mét kiÕp kh¸c. §iÒu ®Æc biÖt lµ t¸c gi¶ sö dông rÊt nhiÒu biÓu t−îng cña sù håi sinh th«ng qua “hang

®éng” vµ “lß”: Thñy Liªm ®éng, Tµ nguyÖt Tam tinh ®éng, lß B¸t Qu¸i, hang d−íi nói Ngò Hµnh. TÊt c¶ nh÷ng hang ®éng nµy

®Òu lµ biÓu t−îng cho “tö cung” víi ý nghÜa hoµi thai vµ sinh s¶n cña ng−êi phô n÷.

Nh÷ng biÓu t−îng L·o Tö nãi trong §¹o

§øc Kinh nh−: “cèc thÇn” (çi hang thÇn kú) vµ “huyÒn tÉn” (con m¸i huyÒn bÝ) ®Òu lµ nãi vÒ sù kú l¹ thÇn bÝ cña gièng çi, phÇn ©m so víi d−¬ng, lu«n lµ céi nguån cña sù sinh s«i n¶y në b¾t ®Çu mét chu kú míi cña mu«n loµi sau khi ®· chuyÓn hãa tõ çi chÕt.

Tãm l¹i, mäi t¸c phÈm nghÖ thuËt dï muèn hay kh«ng ®Òu ph¶i cã kh«ng gian

nghÖ thuËt vµ sù ho¹t ®éng cña con ng−êi trong kh«ng gian Êy. Sù dÞch chuyÓn trong kh«ng gian ë mçi t¸c phÈm l¹i tïy thuéc vµo t− t−ëng nghÖ thuËt, néi dung cèt truyÖn còng nh− thÓ tµi cña t¸c phÈm. T©y du ký lµ t¸c phÈm ®· thÓ hiÖn tµi hoa cña nhµ v¨n Ng« Thõa ¢n, mang ®Ëm mµu s¾c triÕt häc cña PhËt gi¸o vµ §¹o gi¸o, vÒ sù dÞch chuyÓn trong mäi lo¹i h×nh kh«ng gian vµ thêi cña bèn thµy trß §−êng T¨ng, trªn con ®−êng thØnh kinh v¹n dÆm, tr¶i qua t¸m m−¬i mét kiÕp n¹n míi thµnh chÝnh qu¶, ®Ó mang kinh PhËt vÒ cøu nh©n ®é thÕ.

Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh

1998

3. TrÇn Lª B¶o: ¶nh h−ëng cña thÇn tho¹i ®èi víi tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc.

TCVHDG sè 1.2000

5. Jean Chevalier. Tõ ®iÓn BiÓu t−îng v¨n hãa thÕ giíi. NXB §µ N½ng 1997.

7. Robert Lowe. Kh«ng gian v¨n hãa nguyªn thñy. NXB Tri thøc. 2008

(15)