VÒ THUËN LîI Vµ TH¸CH THøC CñA TØNH THõA THI£N HUÕ TRONG PH¸T TRIÓN BÒN V÷NG

(1)

VÒ THUËN LîI Vµ TH¸CH THøC CñA TØNH THõA THI£N HUÕ TRONG PH¸T TRIÓN BÒN V÷NG

§ç NAM^(*)

ë duyªn h¶i miÒn trung ViÖt Nam, tØnh Thõa Thiªn HuÕ n»m trªn trôc giao th«ng quan träng xuyªn B¾c-Nam, trôc hµnh lang §«ng - T©y nèi Thailand - Lµo - ViÖt Nam theo ®−êng 9. Næi tiÕng víi c¸c di tÝch ®−îc UNESCO c«ng nhËn, Thõa Thiªn HuÕ lµ ®iÓm ®Õn −a thÝch trªn b¶n ®å du lÞch cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn, Thõa Thiªn HuÕ vÉn ch−a ph¸t triÓn ®−îc nh− tiÒm n¨ng s½n cã.

Bµi viÕt nµy xem xÐt mét sè lîi thÕ vµ th¸ch thøc cña tØnh hiÖn nay trong bèi c¶nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng kinh tÕ träng

®iÓm miÒn Trung.

I. Bèi c¶nh vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung Theo quy ho¹ch vµ quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ, vïng kinh tÕ träng ®iÓm (KTT§) miÒn Trung lµ “mét trong nh÷ng vïng ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña c¶ n−íc, ®¶m b¶o vai trß h¹t nh©n t¨ng tr−ëng vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn khu vùc miÒn Trung vµ T©y Nguyªn” (1), bao gåm c¸c tØnh vµ thµnh phè: Thõa Thiªn HuÕ, §µ N½ng, Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i vµ B×nh §Þnh, trong ®ã, tØnh Thõa Thiªn HuÕ lµ ®Þa ph−¬ng duy nhÊt thuéc khu vùc B¾c Trung bé ®−îc quy ho¹ch n»m trong khu KTT§ miÒn Trung. Khu kinh tÕ Ch©n M©y-L¨ng C«

(tØnh Thõa Thiªn HuÕ) cïng víi khu kinh tÕ më Chu Lai (tØnh Qu¶ng Nam), khu kinh tÕ Dung QuÊt (tØnh Qu¶ng Ng·i) vµ khu kinh tÕ Nh¬n Héi (tØnh B×nh §Þnh) ®ãng vai trß quan träng trong vïng kinh tÕ nµy.

Theo quyÕt ®Þnh cña Thñ t−íng ChÝnh phñ, c¸c tØnh, thµnh phè trong vïng KTT§ miÒn Trung ph¶i phÊn ®Êu

®¹t 7 chØ tiªu, trong ®ã cã 3 chØ tiªu vÒ kinh tÕ, ^∗3 chØ tiªu vÒ x· héi vµ 1 chØ tiªu vÒ an ninh, chÝnh trÞ vµ m«i tr−êng. VÒ kinh tÕ, vïng KTT§ miÒn Trung phÊn ®Êu cã tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP tõ 1,2 lÇn (giai ®o¹n 2006-2010)

®Õn 1,25 lÇn (giai ®o¹n 2011-2020) tèc

®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n c¶ n−íc, tû lÖ

®ãng gãp cña vïng vµo GDP cña c¶

n−íc chiÕm 5,5% vµo n¨m 2010 vµ 6,5%

vµo n¨m 2020; gi¸ trÞ xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng−êi/ n¨m ®¹t 375 USD n¨m 2010 vµ 2.530 USD n¨m 2020;

møc ®ãng gãp cña vïng vµo thu ng©n s¸ch cña c¶ n−íc ®¹t 6% vµo n¨m 2010

(∗) Chñ tÞch Liªn hiÖp Héi Khoa häc-Kü thuËt Thõa Thiªn HuÕ.

(2)

B¶ng: GDP vµ tèc ®é t¨ng tr−ëng cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ so s¸nh víi vïng KTT§ miÒn Trung qua c¸c n¨m

§¬n vÞ tÝnh: Ngh×n tû ®ång GDP (gi¸ so s¸nh 1994) Tèc ®é t¨ng tr−ëng

2000 2005 2008 2010 2001-2005 2006-2008 2006-2010

Tæng GDP

Vïng KTT§ miÒn Trung 14,60 23,90 33,70 43,10 10,30 12,10 12,50

Tỉnh Thõa Thiªn HuÕ 2,20 3,50 4,90 6,10 9,60 12,20 12,06

GDP c«ng nghiệp vµ x©y dùng

GDP dÞch vô

GDP n«ng nghiÖp

Nguån: Niªn gi¸m Thèng kª vµ b¸o c¸o thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 2006-2010 c¸c tØnh, thµnh phè.

vµ 7% vµo n¨m 2020. VÒ x· héi, c¸c tØnh, thµnh phè trong vïng KTT§ miÒn Trung phÊn ®Êu n©ng cao tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o ®Õn n¨m 2010 ®¹t 50%; gi÷

tû lÖ thÊt nghiÖp ë møc 4% vµo n¨m 2020, mçi n¨m gi¶i quyÕt ®−îc tõ 60

®Õn 70 ngµn chç lµm míi; tû lÖ hé nghÌo gi¶m xuèng d−íi 8,8% vµo n¨m 2010 vµ kho¶ng 2% vµo n¨m 2020. VÒ m«i tr−êng, quyÕt ®Þnh cña Thñ t−íng kh«ng ®Æt ra chØ tiªu cô thÓ, mµ chØ ®Æt môc tiªu chung “§¶m b¶o an ninh chÝnh trÞ, trËt tù x· héi vµ m«i tr−êng bÒn v÷ng ë ®« thÞ vµ n«ng th«n”.

Sè liÖu trong b¶ng trªn cho thÊy, tèc

®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n n¨m cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ t¨ng chËm, nh−ng GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña tØnh ®¹t kh¸. Kho¶ng c¸ch vÒ GDP b×nh qu©n

®Çu ng−êi cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ so víi møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña vïng KTT§ miÒn Trung vµ khu vùc B¾c Trung Bé cã xu h−íng t¨ng lªn. N¨m 2010 GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ ®¹t 1.150 USD, cao h¬n so víi møc trung b×nh cña vïng KTT§ miÒn Trung vµ khu vùc B¾c Trung bé. TØnh Qu¶ng Ng·i ®øng ®Çu trong c¸c tØnh, thµnh phè vïng KTT§

miÒn Trung vÒ tæng vèn ®Çu t− trong 5 n¨m qua, ®ång thêi còng lµ tØnh cã tèc

®é t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong khu vùc.

Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam c«ng bè chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh

cÊp tØnh n¨m 2009 cho thÊy: Thµnh phè

§µ N½ng xÕp thø nhÊt víi 75,96 ®iÓm, thuéc nhãm rÊt tèt; c¸c tØnh B×nh §Þnh xÕp thø 7 víi 65,97 ®iÓm, Thõa Thiªn HuÕ xÕp thø 14 víi 64,23 ®iÓm vµ

(3)

Qu¶ng Nam xÕp thø 25 víi 61,08 ®iÓm, thuéc nhãm tèt; tØnh Qu¶ng Ng·i xÕp thø 58 víi 52,24 ®iÓm, thuéc nhãm trung b×nh.

§¸nh gi¸ tØnh Thõa Thiªn HuÕ trong bèi c¶nh ph¸t triÓn kinh tÕ víi khu vùc miÒn Trung, cã thÓ thÊy r»ng, Thõa Thiªn HuÕ vÉn ch−a ph¸t triÓn m¹nh vµ bÒn v÷ng nh− kú väng. Møc ®é

®¹t vµ ®ãng gãp ch−a cao, ch−a t¹o ®−îc nhiÒu ®ét ph¸. Nh÷ng ph©n tÝch d−íi

®©y phÇn nµo lý gi¶i cho vÊn ®Ò trªn.

II. Nh÷ng lîi thÕ trong ph¸t triÓn cña Thõa Thiªn HuÕ 1. Di s¶n v¨n hãa thÕ giíi vµ tÝnh

®Æc s¾c cña v¨n ho¸ HuÕ

N»m ë kho¶ng gi÷a cña Tæ quèc, lµ n¬i héi tô c¸c nÒn v¨n ho¸ lín ®· tõng tån t¹i trªn ®Êt n−íc ViÖt Nam, lµ m¶nh

®Êt ®−îc lùa chän lµm thñ phñ §µng trong råi kinh ®« cña triÒu ®¹i phong kiÕn cuèi cïng trong lÞch sö d©n téc, tØnh Thõa Thiªn HuÕ ®−îc thõa h−ëng mét nÒn v¨n ho¸ ®Æc s¾c do lÞch sö ®Ó l¹i, tõ kiÕn tróc cung ®iÖn, ®Òn ®µi, l¨ng tÈm ®Õn nhµ v−ên truyÒn thèng, tõ nghÖ thuËt d©n gian ®Õn nh· nh¹c cung

®×nh, tõ trß ch¬i n¬i ®×nh lµng ®Õn ho¹t

®éng tÝn ng−ìng n¬i thê cóng, tõ çc s¶n phÈm thñ c«ng lín nh− ®¹i hång chung, nhá nh− cµnh hoa giÊy ®Õn kho tµng ch÷ N«m cã mÆt kh¾p çc lµng, x·, tõ çc mãn ¨n hµng ngµy ®−îc n©ng lªn thµnh nghÖ thuËt Èm thùc ®Õn çch øng xö th©n thiÖn víi thiªn nhiªn. Tiªu biÓu cho nÒn v¨n ho¸ ®Æc s¾c ®ã lµ quÇn thÓ di tÝch cè ®« HuÕ vµ nh· nh¹c cung ®×nh HuÕ ®−îc c«ng nhËn lµ di s¶n v¨n ho¸

vËt thÓ (n¨m 1993) vµ phi vËt thÓ (n¨m 2003) cña thÕ giíi.

Trong nhiÒu tr−êng hîp, khi nãi ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®Æc s¾c cña vïng

®Êt, ®Õn tÝnh c¸ch cña nh÷ng con ng−êi,

®Õn nh÷ng mãn ¨n ngon, nh÷ng s¶n vËt næi tiÕng cña ®Þa ph−¬ng th× kh¸i niÖm v¨n ho¸ HuÕ v−ît ra xa ngoµi giíi h¹n hµnh chÝnh cña thµnh phè HuÕ. ë mét ph−¬ng diÖn nµo ®ã, tÝnh ®Æc s¾c vÒ v¨n ho¸ HuÕ ®· ®−îc thõa nhËn c¶ ë tÇm quèc gia vµ quèc tÕ. ThÕ nh−ng, vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó thÊu hiÓu s©u s¾c h¬n, ®Ó gi÷ g×n vµ ph¸t huy gi¸ trÞ cña nã víi t− c¸ch mét th−¬ng hiÖu ®· ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong nhiÒu tr¨m n¨m, qua nhiÒu thÕ hÖ, mét th−¬ng hiÖu kh«ng mét ®Þa ph−¬ng nµo trong c¶ n−íc cã

®−îc. Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh qu¶ng b¸ vµ c¸c Festival, l−îng du kh¸ch ®Õn tham quan HuÕ hµng n¨m ngµy cµng t¨ng, doanh thu tõ du lÞch t¨ng m¹nh nh−ng trong giai ®o¹n tíi, Thõa Thiªn HuÕ cÇn tiÕp tôc “®a d¹ng hãa s¶n phÈm du lÞch, ph¸t triÓn h¹ tÇng dÞch vô du lÞch, tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ du lÞch g¾n víi qu¶ng b¸ v¨n hãa HuÕ, Festival HuÕ vµ Festival NghÒ truyÒn thèng HuÕ n¨m 2011; x©y dùng

“Ch−¬ng tr×nh c«ng bè vµ giíi thiÖu nh÷ng ®iÒu ®éc ®¸o vµ s¶n phÈm, dÞch vô ®Æc s¾c cña du lÞch Thõa Thiªn HuÕ”

(2) ®Ó cã thÓ ph¸t huy ®−îc tèi ®a lîi thÕ nµy.

2. Lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý

Dï xÐt trªn ph−¬ng diÖn nµo, ®Þa lý tù nhiªn, ®Þa lý kinh tÕ hay ®Þa lý chÝnh trÞ, th× vÞ trÝ ®Þa lý t−¬ng ®èi cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ ®èi víi c¶ n−íc vµ khu vùc lµ mét lîi thÕ.

Giao th«ng lµ h¹ tÇng c¬ së quan träng trong bÊt cø giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo, cña bÊt cø ®Þa ph−¬ng hay quèc gia nµo. VÞ trÝ ®Çu mèi, ®iÓm trung lé,

®iÓm giao c¾t trong m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng hµng kh«ng theo chiÒu nam b¾c, theo trôc

(4)

®«ng t©y, c¶ hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai, ch¾c ch¾n lµ mét lîi thÕ cña bÊt cø ®Þa ph−¬ng nµo.

Trong khi ®ã, râ rµng lµ, tØnh Thõa Thiªn HuÕ cã 3 ®−êng trôc giao th«ng

®−êng bé vµ ®−êng s¾t lµ quèc lé 1A,

®−êng Hå ChÝ Minh vµ ®−êng s¾t thèng nhÊt ch¹y qua. Theo trôc nµy, mét c¸ch t−¬ng ®èi, tØnh Thõa Thiªn HuÕ vµ thµnh phè HuÕ cã thÓ coi lµ n»m ë trung lé. Theo trôc ®«ng t©y, tØnh Thõa Thiªn HuÕ, cïng víi tØnh Qu¶ng TrÞ, lµ ®iÓm xuÊt ph¸t tõ phÝa ®«ng, ®i vÒ phÝa t©y, qua cöa khÈu Lao B¶o, sang Lµo, Thailand hÕt søc nhanh chãng. VÞ trÝ trung lé, ®Çu mèi giao th«ng cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ trªn trôc giao th«ng

®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng hµng kh«ng t¹o ra cho tØnh mét lîi thÕ khi tØnh Thõa Thiªn HuÕ n»m ë ®iÓm gi÷a cña

“con ®−êng di s¶n miÒn Trung” kÕt nèi 5 di s¶n thÕ giíi cña ViÖt Nam: Khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong Nha – KÎ Bµng (tØnh Qu¶ng B×nh), quÇn thÓ di tÝch cè

®« HuÕ vµ nh· nh¹c cung ®×nh HuÕ (tØnh Thõa Thiªn HuÕ), th¸nh ®Þa Mü S¬n vµ ®« thÞ cæ Héi An (tØnh Qu¶ng Nam).

3. VÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn

N»m ë vÞ trÝ giao thoa gi÷a hai miÒn khÝ hËu, cã ®ñ nói, s«ng, ®Çm ph¸ vµ biÓn, Thõa Thiªn HuÕ cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, ®Æc s¾c vÒ gi¸ trÞ, mét sè tµi nguyªn ®−îc ®¸nh gi¸ cao ë tÇm quèc gia vµ quèc tÕ, ®−îc coi lµ tiªu biÓu cña ViÖt Nam vµ khu vùc, nh− c¸c khu rõng kÝn th−êng xanh, m−a mïa nhiÖt ®íi ë khu vùc B¹ch M· – H¶i V©n vµ ®Çm ph¸ n−íc lî ven bê lín nhÊt §«ng Nam

¸ – hÖ ®Çm ph¸ Tam Giang – CÇu Hai, t¹o ra lîi thÕ so s¸nh nhÊt ®Þnh so víi c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c vÒ tµi nguyªn thiªn

nhiªn. Lîi thÕ ®ã ®· ®−îc thÓ hiÖn mét phÇn khi ChÝnh phñ lùa chän Thõa Thiªn HuÕ lµ ®Þa ph−¬ng ®¹i diÖn cho 14 tØnh duyªn h¶i miÒn Trung x©y dùng B¶o tµng Thiªn nhiªn khu vùc duyªn h¶i miÒn Trung n»m trong hÖ thèng c¸c b¶o tµng thiªn nhiªn cña quèc gia.

ViÖt Nam cã tÊt c¶ 12 ®Çm ph¸ n−íc lî ven bê tËp trung ë c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung, trong ®ã tØnh Thõa Thiªn HuÕ cã 2 ®Çm ph¸ lµ ®Çm ph¸ Tam Giang – CÇu Hai vµ ®Çm LËp An hay

®Çm L¨ng C«. Tam Giang – CÇu Hai lµ

®Çm ph¸ tiªu biÓu nhÊt trong 12 ®Çm ph¸ ë ViÖt Nam, cã diÖn tÝch mÆt n−íc b»ng tæng diÖn tÝch mÆt n−íc cña tÊt c¶

11 ®Çm ph¸ cßn l¹i. §©y lµ mét vùc n−íc chøa ®ùng nh÷ng tµi nguyªn v« gi¸, do ch−a nghiªn cøu ®Çy ®ñ vµ h¹n chÕ vÒ c«ng nghÖ nªn chóng ta ch−a khai th¸c vµ ph¸t huy hÕt c¸c gi¸ trÞ to lín cña chóng. Nh−ng cã thÓ, ®iÒu ®ã l¹i lµ “cña

®Ó dµnh” cho c¸c thÕ hÖ mai sau. Nh÷ng

®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi, vÎ ®Ñp cña c¶nh quan thiªn nhiªn, gi¸ trÞ kinh tÕ cña nguån lîi thuû sinh, nh÷ng lîi Ých sinh th¸i cña ®a d¹ng sinh häc... lµ nh÷ng c¬ së ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ tæng hîp khu vùc ®Çm ph¸, ven biÓn, trong

®ã cã du lÞch ®Çm ph¸ víi nh÷ng s¶n phÈm míi, ®Æc s¾c cã mét kh«ng hai.

ChÝnh v× vËy, gÇn ®©y, ChÝnh phñ ®·

phª duyÖt ®Ò ¸n Ph¸t triÓn kinh tÕ vïng

®Çm ph¸ ven biÓn tØnh Thõa Thiªn HuÕ (9).

4. VÒ nguån lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ

Trªn ®Þa bµn tØnh Thõa Thiªn HuÕ cã trªn 50 tæ chøc nghiªn cøu vµ triÓn khai thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ

®ang ho¹t ®éng, trong ®ã cã gÇn 10 tæ chøc ngoµi nhµ n−íc, cã 08 tr−êng ®¹i häc vµ 06 tr−êng cao ®¼ng, trong ®ã cã

(5)

01 tr−êng ®¹i häc ngoµi c«ng lËp. Ngoµi ra cßn cã çc häc viÖn, viÖn, ph©n viÖn nghiªn cøu, çc trung t©m, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña çc tæ chøc khoa häc c«ng nghÖ trung −¬ng, vïng, miÒn, t¹o thµnh mét hÖ thèng çc tæ chøc khoa häc c«ng nghÖ ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc víi ®éi ngò khoa häc c«ng nghÖ hïng hËu, ®øng thø ba trong c¶ n−íc vÒ sè l−îng. §Æc biÖt, ®éi ngò çc nhµ khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n cña tØnh ®−îc giíi khoa häc trong n−íc vµ quèc tÕ

®¸nh gi¸ cao qua c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu v¨n ho¸, lÞch sö, HuÕ häc... §Æc biÖt, BÖnh viÖn Trung −¬ng HuÕ - bÖnh viÖn “t©y y” cã lÞch sö l©u ®êi nhÊt n−íc, bÖnh viÖn thø ba ®−îc Bé Y tÕ xÕp h¹ng

®Æc biÖt trong c¶ n−íc (cïng víi bÖnh viÖn B¹ch Mai ë Hµ Néi vµ bÖnh viÖn Chî RÉy ë thµnh phè HCM) ®· vµ ®ang kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña mét trung t©m y tÕ chuyªn s©u vµ hiÖn ®¹i, ®øng thø ba vÒ tæng thÓ, vµ ®øng thø nhÊt trong mét sè tiªu chÝ nh− thêi gian ch÷a bÖnh ng¾n nhÊt vµ chi phÝ ch÷a bÖnh thÊp nhÊt.

III. Nh÷ng th¸ch thøc chñ yÕu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ, tØnh Thõa Thiªn HuÕ còng gÆp ph¶i nhiÒu th¸ch thøc kh«ng nhá. §ã lµ ®iÒu kiªn tù nhiªn kh¾c nghiÖt, nguån ®Çu t− cho c¬

së h¹ tÇng kinh tÕ thÊp, c¬ cÊu ngµnh khoa häc c«ng nghÖ bÞ khuyÕt c¸c ngµnh mang tÝnh c«ng nghÖ, kü thuËt kÐo theo tr×nh ®é c«ng nghÖ trong khu vùc s¶n xuÊt, kinh doanh thÊp vµ mét sè mÆt tiªu cùc trong t©m lý cña ng−êi d©n.

1. §iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt

§Êt canh t¸c trªn l·nh thæ tØnh Thõa Thiªn HuÕ Ýt do phÇn lín diÖn tÝch tù nhiªn lµ nói cao cã ®é dèc lín, l¹i bÞ

chia c¾t bëi nói, ®Ìo vµ s«ng, suèi nªn

®Êt ®ai kh«ng tËp trung; l−îng m−a lín vµ tËp trung trong mét thêi gian ng¾n g©y ra lò lôt vµ ngËp óng, tr−ît lë ®Êt, xãi lë bê s«ng, ®Êt ®ai kÐm mµu mì do xãi mßn v× m−a nhiÒu vµ dèc... lµ nh÷ng

®iÒu kiÖn tù nhiªn kh«ng thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp hµng ho¸. V× vËy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n sÏ khã kh¨n h¬n çc ®Þa ph−¬ng kh¸c. §iÒu kiÖn khÝ hËu kh¾c nghiÖt còng ¶nh h−ëng ®Õn ngµnh du lÞch, còng nh− çc di s¶n bÞ t¸c ®éng cña thiªn nhiªn lµm h− h¹i, xuèng cÊp. Khu vùc ven biÓn cã nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch l¹i bÞ xãi lë, x©m thùc céng víi mïa m−a lò trïng víi mïa ®«ng l¹nh, ®é Èm cao lµm cho thêi gian khai th¸c çc c¬ së du lÞch (çc khu nghØ d−ìng, kh¸ch s¹n, nhµ hµng, b·i biÓn...) ng¾n, kh«ng ®ñ 12 th¸ng. §©y thùc sù lµ bµi to¸n nan gi¶i mµ tØnh Thõa Thiªn HuÕ cÇn t×m ra gi¶i ph¸p kh¾c phôc.

ViÖc khai th¸c çc tour du lÞch ®Õn B¹ch M· – mét ®Þa ®iÓm cã c¶nh quan thiªn nhiªn hÕt søc hÊp dÉn nh−ng còng lµ n¬i cã l−îng m−a lín nhÊt n−íc vµ cã ®é Èm rÊt cao – lµ mét vÝ dô cho bÊt lîi do khÝ hËu kh¾c nghiÖt g©y ra vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc vÉn ch−a cã. Mét vÝ dô kh¸c lµ khu vùc b·i biÓn ThuËn An vèn rÊt réng vµ ®Ñp, víi b·i çt tr¾ng, n−íc trong vµ s¹ch. Nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tr−íc, çc c«ng ty t− vÊn cña Ph¸p ®· gióp tØnh Thõa Thiªn HuÕ quy ho¹ch ThuËn An thµnh mét quÇn thÓ kiÕn tróc du lÞch cao cÊp. Nh−ng ch−a kÞp kªu gäi ®Çu t− th× bê biÓn liªn tôc bÞ xãi lë (cã thÓ do ¶nh h−ëng cña biÕn ®æi khÝ hËu), ®Æc biÖt lµ trong trËn lò lÞch sö n¨m 1999 toµn bé b·i biÓn ThuËn An bÞ xo¸ sæ mµ ®iÓm nhÊn lµ

(6)

d¶i ®Êt hÑp ë lµng Hoµ Du©n bÞ “®¸nh thñng” thµnh cöa biÓn míi. §Õn nay, b»ng cè g¾ng cña con ng−êi, b·i biÓn ë khu vùc nµy ®ang dÇn dÇn phôc håi, nh−ng khã cã thÓ trë l¹i nh− thêi tr−íc nh÷ng n¨m 1990.

HiÖn t¹i, ®Ó kh¾c phôc bÊt lîi vÒ thêi tiÕt, ngµnh du lÞch ®ang x©y dùng ch−¬ng tr×nh du lÞch “HuÕ trong m−a”

nh»m ph¸ bá hµng rµo t− duy cò ®Ó cã thÓ tËn dông c¬ héi tõ c¸c yÕu tè thiªn nhiªn bÊt lîi, khai th¸c nh÷ng s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o liªn quan ®Õn m−a HuÕ vèn ®· ®i vµo th¬ ca nh¹c ho¹.

2. Nguån ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ thÊp

Vèn lµ vïng gi¸p ranh trong chiÕn tranh, nªn trong mét thêi gian dµi tr−íc n¨m 1975 tØnh Thõa Thiªn HuÕ gÇn nh− kh«ng ®−îc ®Çu t− x©y dùng h¹ tÇng c¬ së kinh tÕ. Ngµnh nghÒ kinh tÕ chñ yÕu cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ tr−íc gi¶i phãng vÉn lµ n«ng nghiÖp. Sau ngµy ®Êt n−íc thèng nhÊt, nhÊt lµ tõ ngµy tØnh Thõa Thiªn HuÕ ®−îc t¸i lËp, tØnh ®· tËp trung t¨ng c−êng ®Çu t−

ph¸t triÓn c¸c nguån lùc c¬ b¶n: ®Êt ®ai, nguån vèn, nh©n lùc vµ khoa häc c«ng nghÖ. Nh−ng sù t¨ng c−êng c¸c nguån lùc ®ã lµ ch−a ®ñ ®Ó t¹o nªn sù nh¶y vät bøt ph¸ vÒ kinh tÕ: mÆc dï tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña tØnh duy tr× ë møc kh¸ cao, cao h¬n møc trung b×nh cña c¶

n−íc, nh−ng kinh tÕ tØnh Thõa Thiªn HuÕ vÉn thuéc lo¹i kÐm ph¸t triÓn. C¸c chØ sè ph¸t triÓn thuéc lo¹i trung b×nh yÕu (kho¶ng tõ h¹ng 30-35 trong sè 63 tØnh, thµnh trong c¶ n−íc). ¦íc thùc hiÖn n¨m 2010, tæng s¶n phÈm néi ®Þa cña tØnh (GDP) b×nh qu©n ®Çu ng−êi n¨m 2010 míi ®¹t 1.150 USD, cao h¬n so víi c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung (1.125 USD) nh−ng vÉn cßn thua møc

trung b×nh cña c¶ n−íc (1.200 USD). Tû lÖ hé nghÌo lµ 7%, thÊp h¬n c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung (12,1-12,5%) vµ trung b×nh c¶ n−íc (<10%).

§Æc biÖt, nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ ®· ®−îc quan t©m ®Çu t− x©y dùng, nh−ng vÉn ch−a hoµn chØnh, ®ång bé, l¹i bÞ h− h¹i v× lò lôt th−êng xuyªn nªn ch−a t¹o thµnh c¬ së h¹ tÇng cho c¸c ngµnh kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn. Møc ®é ®« thÞ ho¸, nÕu tÝnh trªn tû lÖ ®« thÞ, diÖn tÝch, d©n sè th×

kh«ng thua kÐm c¸c tØnh trong khu vùc B¾c Trung bé vµ c¸c tØnh, thµnh phè thuéc vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung, nh−ng nÕu tÝnh ®Õn nguån vèn

®Çu t− cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ë c¸c

Râ rµng lµ, nÕu tù lùc, c¸c tØnh vèn nghÌo nh− Thõa Thiªn HuÕ, dï cã cè g¾ng bao nhiªu còng rÊt khã v−ît lªn, nÕu kh«ng cã sù hç trî tõ ng©n s¸ch trung −¬ng mét c¸ch m¹nh mÏ h¬n.

3. C¬ cÊu c¸c ngµnh khoa häc vµ c«ng nghÖ do lÞch sö ®Ó t¹i kÐo theo tr×nh ®é c«ng nghÖ trong khu vùc s¶n xuÊt, kinh doanh h¹n chÕ

MÆc dï, cã nguån lùc khoa häc c«ng nghÖ lín, nh−ng lµ vÒ sè l−îng, trong khi c¬ cÊu nguån lùc nµy cña hÖ thèng çc tr−êng ®¹i häc trªn ®Þa bµn nghiªng h¼n vÒ çc ngµnh vÒ khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc x· héi, mµ thiÕu nh÷ng ngµnh cã tÝnh chÊt khoa häc kü thuËt, khoa häc øng dông hoÆc c«ng nghÖ. Sè l−îng çc b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp rÊt hiÕm. H¬n n÷a, n»m trong xu thÕ chung cña c¶ n−íc, §¹i häc HuÕ vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu trë

(7)

thµnh ®¹i häc nghiªn cøu, çc c«ng bè quèc tÕ cßn Ýt. Çc phßng thÝ nghiÖm, trang thiÕt bÞ khoa häc cña çc tr−êng

®¹i häc, c¸c tæ chøc khoa häc c«ng nghÖ trung −¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn vµ cña ®Þa ph−¬ng, hoÆc cßn thiÕu, hoÆc trïng lÆp, kh«ng ®ång bé, l¹c hËu, l¹i ch−a ®−îc sö dông hÕt c«ng suÊt, n¨ng lùc; ch−a cã phßng thÝ nghiÖm träng ®iÓm quèc gia.

Nguån lùc khoa häc c«ng nghÖ thùc sù n»m ë nh÷ng tµi s¶n trÝ tuÖ: ph¸t minh, s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých do ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc c«ng nghÖ nghiªn cøu, ph¸t triÓn. ThÕ nh−ng, nÕu xÐt theo ph−¬ng diÖn nµy th× nguån lùc khoa häc c«ng nghÖ cña tØnh l¹i hÕt søc nhá. Theo sè liÖu cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ së h÷u trÝ tuÖ trªn ®Þa bµn th× tµi s¶n së h÷u trÝ tuÖ cña hÖ thèng c¸c tæ chøc khoa häc c«ng nghÖ trªn ®Þa bµn lµ hÕt søc nghÌo nµn: §Õn nay trªn

®Þa bµn tØnh Thõa Thiªn HuÕ kh«ng cã b»ng ph¸t minh nµo, cã 09 ®¬n ®¨ng ký b¶o hé s¸ng chÕ vµ gi¶i ph¸p h÷u Ých vµ trong sè ®ã cã 05 b»ng s¸ng chÕ vµ gi¶i ph¸p h÷u Ých ®· ®−îc Nhµ n−íc chÊp nhËn b¶o hé. Trong 5 n¨m, tõ n¨m 2006

®Õn n¨m 2010, tØnh Thõa Thiªn HuÕ chØ cã 04 c«ng tr×nh ®−îc nhËn c¸c gi¶i th−ëng vÒ khoa häc vµ kü thuËt cÊp quèc gia (gi¶i th−ëng VIFOTECH), kh«ng cã c¸c gi¶i th−ëng cao h¬n.

HÖ qu¶ trùc tiÕp cña t×nh tr¹ng trªn lµ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc c«ng nghÖ cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ dÞch vô thÊp (tÊt nhiªn, tr×nh ®é vµ n¨ng lùc c«ng nghÖ thÊp kh«ng chØ v× lý do c¬ cÊu ngµnh khoa häc c«ng nghÖ, mµ cßn nhiÒu lý do kh¸c n÷a). Ch−a cã ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vµ chÝnh thøc vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ trong khu vùc s¶n xuÊt, kinh doanh, nh−ng c¸c th«ng tin ®Òu x¸c nhËn r»ng, ngoµi mét sè lÜnh vùc, doanh nghiÖp ®−îc −u

tiªn ®Çu t− nh− viÔn th«ng, c«ng nghÖ th«ng tin, d−îc phÈm, dÖt sîi... tù ®¸nh gi¸ hoÆc ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã tr×nh ®é kh¸ so víi c¶ n−íc, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp tØnh Thõa Thiªn HuÕ cßn l¹c hËu. §©y sÏ lµ th¸ch thøc rÊt lín trong qu¸ tr×nh héi nhËp.

MÆc dï ch−a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn biÖt vÒ t©m lý cña ng−êi HuÕ (víi nghÜa réng h¬n lµ ng−êi d©n tØnh Thõa Thiªn HuÕ) nh−ng nhiÒu ý kiÕn cho r»ng mét sè mÆt tiªu cùc trong t©m lý ng−êi HuÕ lµ mét bÊt lîi cho ph¸t triÓn. Trong qu¸ khø, ng−êi HuÕ ®·

Nhê thÕ mµ hiÖn nay nhiÒu nÐt ®Ñp truyÒn thèng cña ng−êi HuÕ vÉn ®−îc gi÷ g×n (thÝ dô, tÖ n¹n ma tuý, m¹i d©m Ýt h¬n nhiÒu tØnh, thµnh phè kh¸c) vµ chÝnh ®iÒu ®ã gãp mét phÇn t¹o nªn h×nh ¶nh ®Ñp cña v¨n ho¸ HuÕ.

Tuy nhiªn, t©m lý b¶o thñ, thÝch sù æn ®Þnh, kh«ng thÝch thay ®æi, kh«ng d¸m m¹o hiÓm khi ®øng tr−íc th¸ch thøc hoÆc nguy c¬ rñi ro, khi ph¶i quyÕt

®Þnh ®æi míi, th¸i ®é qu¸ cÈn träng tr−íc c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t− cña c¸n bé, c«ng chøc... vÉn lµ t©m lý chñ ®¹o. RÊt cã thÓ, nhê ®ã mµ m«i tr−êng tù nhiªn, c¶nh quan thiªn nhiªn vµ diÖn m¹o kiÕn tróc cña HuÕ vÉn cßn ®−îc b¶o vÖ.

Nh−ng còng cã thÓ, chÝnh v× thÕ mµ nhiÒu ng−êi ®−îc hái vÒ ®¸nh gi¸ tèc ®é ph¸t triÓn cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ nãi chung vµ thµnh phè HuÕ nãi riªng tr¶

lêi lµ “chËm”.

(8)

c¸ch “con nhµ lÝnh, tÝnh nhµ quan”)

®ang t¹o ra mét líp ng−êi ng¹i lao ®éng ch©n tay. Ng−êi HuÕ th−êng kh«ng tù nguyÖn lµm nh÷ng c«ng viÖc lao ®éng ch©n tay nÆng nhäc nh− chÆt mÝa (cuèi nh÷ng n¨m 1990), ®µo ao nu«i t«m (thî

HiÖn nay, ë n«ng th«n, sè thanh niªn ®·

tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc nh−ng kh«ng ®ñ ®iÓm vµo ®¹i häc nhiÒu, nh−ng kh«ng quyÕt t©m t×m kiÕm viÖc lµm t¹i chç hoÆc xuÊt khÈu lao ®éng.

C¸c c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ th−êng chØ tuyÓn ®−îc ng−êi tõ c¸c tØnh kh¸c, ngoµi tØnh Thõa Thiªn HuÕ. Mét sè s½n sµng vµo thµnh phè Hå ChÝ Minh lao ®éng ®¬n gi¶n, hoÆc cã tæ chøc (tû lÖ nhá) hoÆc tù do, cho dï thu nhËp thÊp.

®ãng gãp cho ®Êt n−íc trong kh¸ng chiÕn nay cã t− t−ëng tr«ng chê, h−ëng thô, û l¹i vµo c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. Sè hé tù cè g¾ng v−¬n lªn tho¸t khái ®ãi nghÌo Ýt, nªn sè l−îng c¸c dù ¸n hç trî ®ång bµo ë khu vùc nµy rÊt nhiÒu nh−ng tû lÖ ®ãi nghÌo vÉn lín.

Tãm l¹i, ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ s½n cã vµ gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc

®ang tån t¹i trong bèi c¶nh ph¸t triÓn chung cña vïng vµ c¶ n−íc sÏ gióp tØnh Thõa Thiªn HuÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ theo h−íng bÒn v÷ng trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. QuyÕt ®Þnh 148/2004/Q§-TTg ngµy 13/8/2004 vÒ ph−¬ng h−íng chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng

KTT§ miÒn Trung ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020.

2. UBND tØnh Thõa Thiªn HuÕ. B¸o c¸o sè 125/BC-UBND, ngµy 6/12/2010.

3. UBND tØnh Thõa Thiªn HuÕ. B¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô kinh tÕ x· héi n¨m 2010 vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n¨m 2011.

B¸o c¸o tr×nh Héi nghÞ tØnh uû tØnh Thõa Thiªn HuÕ kho¸ XIV lÇn thø 2. HuÕ: 02/12/2010.

4. Côc Thèng kª tØnh Thõa Thiªn HuÕ.

®iÓm 1/4/2009.

5. TØnh uû tØnh Thõa Thiªn HuÕ. BiÓu 3, phô lôc cña B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh §¶ng bé tØnh Thõa Thiªn HuÕ (kho¸ XIII) tr×nh §¹i héi

®¹i biÓu ®¶ng bé tØnh lÇn thø 14, HuÕ: 9/2010.

6. Urban Solutions BV. KÕ ho¹ch qu¶n lý di s¶n HuÕ, ViÖt Nam, giai ®o¹n II vµ III: Tõ lé tr×nh ®Õn kÕ ho¹ch, tõ kÕ ho¹ch ®Õn thùc hiÖn. Holland:

Rotterdam, 9/2010.

7. QuyÕt ®Þnh sè 1029/Q§-TTg ngµy 17/07/2009 phª duyÖt quy ho¹ch c¶ng hµng kh«ng quèc tÕ Phó Bµi, tØnh Thõa Thiªn HuÕ, giai ®o¹n 2020 vµ ®Þnh h−íng 2030.

8. QuyÕt ®Þnh sè 86/2006/Q§-TTg ngµy 20/04/2006 vÒ viÖc phª duyÖt quy ho¹ch hÖ thèng b¶o tµng thiªn nhiªn cña ViÖt Nam.

9. QuyÕt ®Þnh sè 1955/2009/Q§-TTg ngµy 27/11/2009 vÒ phª duyÖt quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng

®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu Hai, tØnh Thõa Thiªn HuÕ.