TẠP CHÍ CŨNG THIÍỂSG
KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO
LÀ Cơ HỘI CỦA TUOI TRẺ VIỆT NAM
• TRẦN VĂN THIỆN -TRẦN NGUYỀN NHẰ CHI -TRẦN QUỐC LONG
TÓM TẮT:
Bàiviêt bàn đếnvân đềkhởi nghiệpsángtạo trên thếgiổi và ởthànhphố Hồ Chí Minh trong bốicảnh Việt Nam đang đẩy mạnhquátrình phát triển kinh tế bằngcách ứng dụng và pháttriển công nghệ cao trong thời đại củacách mạngcông nghiệp 4.0, nhằm giúp cácbạntrẻcóthêm cái nhìn thựctế trong quá ưình chuẩn bị khởinghiệp cũng nhưhànhtrình vào đời lập nghiệp và trải nghiệm của mình.
Từ khóa:Khởi nghiệpsángtạo,công nghệ cao,giáodục,công nghiệp 4.0.
1. Khởi nghiệp sángtạo là gì ? Khái niệmkhởi nghiệpsáng tạo:
Có thể hiểu, khởi nghiệpsáng tạo là khởi nghiệp dựa trên sự dam mê tột độ,trải nghiệm tột cùngvà công nghệ tột bậc để từ đó tạo ra cácmô hình, sản phẩm sángtạo,các đột phátrong tăngtrưởng, vượt trội trong cạnh tranh,... nhằm giải quyết một hoặc nhiều nhucầu nào đó đếntừthịtrường.
Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mổi sáng tạo không chỉ được đánh giá dựa trên lĩnh vực kinh doanh haysô vốn họcầnđể cạnhtranh mà nó nằm ở khầ năng “tăng trưởng nhanh” về khách hàng hoặc doanh thu của doanh nghiệp đó. Doanh nghiệpkhởi nghiệpsángtạo là một cộng đồng đặc biệt, tạo ra nhữngsản phẩm mới, phânkhúckhách hàng mới.... thôngqua những côngnghệ mới cùng các ý tưởng kinh doanh mới chưa từng có, bêncạnh đólà cách tiếp cận thị trường mới cùng côngnghệ thông tinkhôngbiên giới.
Phát biểu tại Ngày hội khởi nghiệp KH&CN Việt Nam -Techfest2016,Phó Thủtướng VũĐức Đam gọi khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp
khởinghiệpsáng tạo, mộtcách nói ngắn gọn của doanhnghiệp khởi nghiệpđổimới sáng tạo. Đó là một cộng đồng đặc biệt, vì theo ông, “tính chất tạo ra những sẩn phẩm mới, phân khúc khách hàng mới bằng nhữngcôngnghệ mới và ý tưởng mới chưa từng có, cáchtiếp cận thị trường mới, thường là liên quan đên công nghệ, đặc biệt là công nghệ thôngtinvà vì quamạng nên không có tính biên giới”.
Theocác nghiên cứu về khởi nghiệp sáng tạo trên thế giới, mẫu sốchung cho các khởi nghiệp sáng tạo không nằm ở lĩnh vực kinh doanh hay tiền vốn họ cần để cạnh tranh mà chínhlà ở khả năng
"tăng trưởng nhanh" về khách hàng hoặc doanh thu. Thế nhưng, “nhanh” nhưthế nào mới đượcgọi là khởi nghiệp sáng tạo? Ai mới có thể đánh giá được khả năng “tăng trưởng nhanh" khi khởi nghiệp sángtạo còn chưacố lợi nhuậnvà thậmchí mới ở giai đoạn ý tưởng? Và liệu có nhát thiết phải táchkhái niệmkhởi nghiệp vàkhởinghiệp đổi mới sáng tạokhôngkhikhởi sự kinh doanhnào cũng rất cầnđược khuyên khích và hỗ trợ?
192 Số27-Tháng 11/2020
QUẢN TRỊ-QUẢN LÝ
2. Khởinghiệpsáng tạo trênthế giới
Trong thống kê dựa trên 20.000 công dân đại diện 73 quốc gia trên thếgiới, Việt Namđứng thứ 43 trong danh sách nhữngđất nước có tiềm năng ươm mầm nhữngnhà khôi nghiệpcủa báo US news [I ]. Báo US news dựa trên 10 yếutố để xếp hạng khả năng khởi nghiệp của đâ't nước đó: khả năng kết nối với thế giới,dân trí, tinh thần đổi mới sáng tạo, đội ngũ lao động lành nghề, côngnghệ hiện đại, nguồn vốn dồi dào, định hướng kinh doanh minhbạch, cơsởhạ tầngpháttriểntoàn diện, cơ sở luật pháptoànđiện [1].
NướcĐức,quốcgiađứngđầu trong việc là nơi để hình thành và nuôi dưỡng những giấc mơkhỏi nghiệptrongbảng xếp hạng này. Khôngchỉ nước Đức mà các nướckhác trong những hạng đầu của bảng xếp hạng đều có những đặc điểm chung được đề cậpđếnnhững nội dung tiếptheo của bài viết.
2. ĩ. Điểmkết nối thông tin DigitalHub
Một trong những mục tiêu mà các nước đang phát triển hướng đến trong nền công nghiệp 4.0 chính là Digital hub, haycòn được biết đến như một điểm trung tâm lưu trữ và kếtnốithông tin dữ liệu
giữa các khu vực lân cận. Điểm trung tâm này cung cấp công nghệ kỹ thuật số cao, nhắm vào nhiều hoạt động khác nhau, từ huân luyện, quảng cáo, đầu tư,...với mục đíchchung làkết nối.Chínhđiểm kết nối này thúc đẩy thị trườngtạo ra nhiều giá trị về vật chất và tinh thần,nâng cao sự giaolưu học hỏi, khiến cho thị trườngtrởnên náo nhiệt vàgiàu tiềm năng. Những dịchvụ, không gian được chiasẻ giữa những doanh nghiệp, con người từ nhiều khu vực chính là động lực thúc đẩy nhu cầu xãhội. Nhu cầu tăng cũnglà cơ hội để nuôi dưỡngcácdoanh nghiệpphát triển và khuyến khíchcácnhà sáng tạo trong côngcuộc khởi nghiệp.
Nước Anh đứng thứtưtrong bảngxếphạng của ƯS news đã và đang thúc đẩy những digital hub nhằm giúp đỡ các doanhnghiệp mảng: thử nghiệm trước khi đầu tư, huânluyện và rèn luyện kĩnàng để ứng dụng triệtđể những đổi mới về công nghệ, tìm kiếm nhà đầu tư (tính khả thi, kế hoạch kinh doanh,nhữngquiưìnhấp ủ và phát triểnmangtính vượt bậc), và cuối cùng là xây dựng hệ sinh thái mang tính mới mẻ, sáng tạo cũng như mở rộng mạng lưới quan hệ[2 ]. (Hình 1)
Hình 1: sự kết hợp và trải dài của những tụ điểm Digital Hub của Đức cho từng íĩnh vực riêng (3)
Sô'27-Tháng 11/2020 193
TẠP CHÍ CÔNG THtfdNG
2.2. Phát triển dựa trênnền tảng doanh nghiệp bền vững
Phát triển bền vững nghĩa là doanh nghiệp được vận hành, phát triển để đạt các mục đíchchính của doanh nghiệp về doanh thu, lợi nhuận hay giá trị củadoanhnghiệp mà không vi phạm hoặc làm hại đến các đối tượng liên quanhoặc không liên quan đến hoạt động doanhnghiệp như môi trường, người lao động, người tiêu dùng hoặc xã hội nói chung.
Mục tiếu và chiến lượcphát triển bềnvững không chỉ giúp xây dựng khởi nghiệp sáng tạo mà còn giúptăngkhả năng thành công và phát triểnlâudài củadoanh nghiệp khởi nghiệp. Nền kinh tếkhông chỉ phụ thuộc vào khả năng tưduy, óc sáng tạo, chuyên gia trênnhiều lĩnh vực khác nhau mà còn phụ thuộc vào các hoạt động phát triển doanh nghiệp bền vững. Một nền kinh tế bền vững tạo điều kiện và thúc đẩy chocácdoanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thành ỉập và phát triển. Đã có nhiều nghiên cứu cho rằng, phát triển bền vữngở các doanh nghiệp giúp các doanhnghiệp tiết kiệm chiphí,nhiênliệu lâu dài,ví dụ điển hình là chi phí sửa chữa, bảo hành máy móc, thiết bị văn phòng hay sản xuất về sauđều tạo ra năng suấttốt hơnso với tình trạng ban đầu. Phát triển bền vững còn mang lại lợi ích cho doanh nghiệp,bất kể kích cỡ doanh nghiệp và đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo về mặt danh tiếngđể thu hút sự chú ý của khách hàng.
Phát triển bền vữngở đâykhôngchỉ đề cập đến chiến lược của doanh nghiệp, mà còn là sự ảnh hưởng của doanh nghiệp lên môitrường sôìig - trái đất. Từ nguồn nhiên liệu, định hướngtươnglai, hay chính những sản phẩm của doanh nghiệp nên thể hiện rõ ràngquanđiểmcủa nhà sáng lậpvới môi trường. Hiện nay, người tiêudùng có nhiều sự lựa chọn hơn bao giờ hết. Một sự thay đổi nhỏ, một địnhhướng mới mẻ,sự thayđổi thểhiện chính kiến của doanhnghiệpvề môi trường đều có thể là yếu tố ảnh hưởng lổn đến hoạt động tiêu dùng của khách hàng. Yếu tố này có thể là một điểmquan trọngtrong quảngcáo đểtiếp cậnkháchhàng.
Sự bền vừng cho môi trường và doanh nghiệp còn đến từ nhữngchínhsáchcủa Nhà nước. Điển hình như Trung Quốc, mộtnước đông dân nổi tiếng với những ảnh hưởng vô cùng lớn lao cho môi trường CT c? nhừngnăm trướcj đây. Đỉnh điểmcao nhấtlà
năm 2013, khi người dân Trung Quốc luôn cảm thây khó thở và phải liên tục đeokhẩu trang. Tuy nhiên, gần đây vào năm 2017, mức độ ảnhhưởng của ô nhiễm khôngkhí của Trung Quốc đã giảm mạnh và đạtđược mức của năm 1990 (4). Không chỉ vậy, chính phủ Trung Quốc vẫn luôn nỗ lực, mạnh tay phát triển và đảm bảo sự bền vững của môitrườngsống và sự bền vững cho doanh nghiệp (5). Trung Quốc đã trở thành nhàsản xuất lớnnhâì thế nhát về pin năng lượng mặt trời, tuabin gió,...
Trong mộtbáo cáonăm2019 của úy ban Toàncầu vềsự chuyển đổi năng lượng đã ghi nhận vịthế dẫn đầu củaTrung Quốc trong lĩnh vực về năng lượng có thể tái tạođược(năng lượngxanh)(6).
2.3. Khả nàng tiếp cận các nền cồng nghiệp tiênphong hiện đại
Sự chuyển đổi. vận hành trong nền kinh tếlà điều không thể tránh khỏi trong mọi môi trường.
Không chỉ doanh nghiệp dù là quy mô lớn, trung bình haynhỏ, nhà nước,sinh viên,học sinh đều nên có vaitrò chủ động trong sự chuyểnmình này. Sự đổi mới có thể là sự tiến bộ, văn minh, cải thiện trongnền kinh tế, xãhội; có thể là sự chuyển biến trong trào lưu tiêu dùng. Khả năng thích ứng và chuyển hóa nhanh khitiếp cậnvới sự đổi mới trong nhucầu tiêu dùngcũng như là chuyển đổinền công nghiệp chínhlà chìa khóa thúc đẩy khởi nghiệpsáng tạo. Sự thích ứngvàchuyểnhóa tất nhiêncó sựhỗ trỢ của nềncông nghệthông tin hiệnđại. thôngtin đượcxử lý mộtcách tinh vinhằmđưa rađáp ántối ưunhấtđể phục vụ cộng đồng.Không những thế, sự thích nghinhanh với đổimới trong các ngành công nghiệp còn được nhìnnhận dưóinhận thức mới mẻ của các nhà khởi nghiệp. Các doanh nghiệp khởi nghiệp sángtạo nhìn thấytrước cácdâuhiệu của sự đổi mới, từ đó nhanh chóng thúc đẩy và tìm ra phương hướng để đáp ứng cácnhu cầu mớiphát sình của cộng đồng. Một ví dụ điển hình trong việc nhanh nhạy nhận ra các dâu hiệu đổi mổ ì và nấm bắtthờicơ đó là ngànhsản xuấtô tô, Tesla - một côngty cổ phần được thành lập tại Mỹ bởi Martin Eberhard và Marc Tarpenning. CEO hiện tạilà Elon Musk. Các nhà khởi nghiệp đầu tiên đã có cáinhìn liên phongvề vấn đề nhiôn liệu trong ngànhcông nghiệp xe. từđócho ra đời các dòng xe hơi chạy bằng điện có công năng và hiệu suất cóthể so sánh được với các dòng xe dùng nhiên liệu xăng dầu
194 Số27-Tháng 11/2020
QUẢN TRỊ - QUẢN LÝ
khác. Qua hai thập kỷ,các dòng xe thểthao của Tesla đã và đang dẫndầu trong ngành công nghiệp xe hơi thôngminh chất lượng caocủa thếgiới. Sự nhanh nhạy được tôi rèn từ khả năng học hỏi và ưải nghiệm của các nhà khởi nghiệp sáng tạo, học hỏi từ nhiềunền kinh tế khác nhau,từ nhiềunhà lãnh đạo khác nhau, trải nghiệm từ phía người tiêu dùng, từ nhân viên đến lãnhđạo.
2.4. Dần đầucác xu hướng côngnghệtối ưu Như đã đề cập ở trên, sự phát triển của công nghệ cũng là mộttrong những nguồn thúcđẩy khởi nghiệp sángtạo. Sự phái triển của công nghệ, ví dụ như nền côngnghiệp4.0, công nghệ 5G, Internet of Things, không chỉ thúc đẩy sự các nhu cầu của ngườitiêudùng,thúc đẩy khối nghiệp sángtạo, mà nhìn chung, công nghệ thúc đẩy phát triển toàndiện của nền kinh tế. Cụ thể hơn, khi công nghệ phát triển,thông tin được phổ biến rộng rãihơn,dân trí tăng, dẫn đến nhu cầu tiêu dùng tăng. Amazon, một trangthương mạiđiện tử. lổn nhát tính đến thờiđiểm hiệntại,là một trong những tập đoàn lớnvái giá trị cổphần nằm trong top 5 thế giới, khinhìn lại,đều xuất phát từnhu cầu muasẩmvới giá thành hợp lý, chát lượng, nhu cầu về vận chuyển, nhu cầu trao đổi,và trên hết, đều xuấtpháttừ sự phát triểnvề tư duy công nghệ. Haynóiđến Facebook, trangmạng xãhội có sức ảnh hưởng nhất thếgiới, nhà sáng lập MarkZuckerbergđã sáng tạo nênnhờ vào nhu cầu trao đổi thông tín giữa các sinh viên trong khuôn viên trườngđại học của mình. Nhờhệ thống công nghệ thông tin đang phát triển,cùng vớisựsáng tạo và học hỏi, Facebook tù' phục vụ cho việc trao đổi thôngtin trong trường hạc đã vươn ratoàn thếgiới.
Sựphát triển và khai thát' tối đa công nghệ kỹ thuật số,cụthể là Dữ liệu lớn (Big data), Internet vạn vật (Internet ofThings) hoặc Trí thông minh nhântạo (Artificial Intelligence), đã góp một phần lớn vào việc thúc đẩy hiệusuấtvà tạora nhiều giá trị cho các ngành công nghiệp. Cũng nhờ vào đó. các ngànhcôngnghiệp thuhút sựchú ý của nhiều nhà đầu tưcảvềtrithức lẫn vật chất, trở thành nguồntài nguyêndồidào đểkhaithác vàphát triển mạnh mẽ hơn.
2.5. Liênkếtmạnh mẽ giữa các nhàsáng tạo khởinghiệp vàcác doanh nghiệp
Sự kết nối và hợp túc giữa các nhàlãnh đạothúc đẩy sự thành công trong khởinghiệp sángtạo. Các
doanhnghiệp lớn, nhỏ và trung bình có thể tạo nên sức ảnh hưởng lớn đến khỏi nghiệp sángtạo. Những người trẻ cập nhật xu thế, kiến thức, kinhnghiệm và trào lưu từnhững doanh nghiệp đang hoạt động trên thị trường, học hỏi và áp dụng thựctế vào mô hình sáng tạo của mình hoặc giảiquyết những vân đề lớn trong khởinghiệp, tăng khả năng thành công hoặcgiảmđitính nghiêm trọng khi thất bại. Không nhữngthế, các tổchứcxâ hộivà Nhà nước cũng là những nhà tài trợ và ủng hộ vững chắc cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Nhữngvấnđề về giáo dục. các nhà nước phương Tây luôn tạo điều kiện chosinh viênhọc sinhđược học và được trải nghiệm, không chỉ ở các môn học thuật mà những môn năng khiếu, nhằm thúc đẩy sự phát triểnvềthếmạnh trong mỗi học sinh. Ví dụ như học sinh âm nhạc, không họcvềkinh doanh vẫn cóthể trở thànhmột ông chủ nhà hát lớn nhờ khảnănghọc hỏi, lãnh đạo và trải nghiệmtrong ngành âm nhạc của mình. NướcĐức,như đã nổi trên, là một trong những quốc gia đứng đầu trong việc tạo điều kiện và nuôi dưỡng các doanh nghiệpkhởinghiệp sáng tạo, vừa chi trả hơn 2 tỷ euro hỗ trợ các doanh nghiệp gặp khókhănkhi khởi nghiệptrong thời kỳ dịch bệnh. Tháng 5 năm 2020, Pháp dùng4 tỷ euro hỗ trợ các doanhnghiệp khởi nghiệp trong thời kỳ khó khăn. Ngoài ra, hằngnăm, Nhà nước vẫn hỗ trợ cho vay với lãi suất thấp cho các doanh nghiệp khởi nghiệpbước đầu. VỊ Thủ tướng Pháptrẻ cho rằng, các doanh nghiệp khởi nghiệp xứng đáng được nhận sự quan tâm từNhà nướcvằcộng đồng vì họ không nhữngmanglại giá trị vềsản phẩm,dịch vụ, họ còn tạo ra việc làm, đáp ứng và hỗ trợ cộng đồng.Và trên hết, sự ung hộ từphía người tiêudùng và cộng đồng mang lại giá trị và ý nghĩa lốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như tạo động lực chocác thếhệkhởi nghiệpsáng tạo sau tiếp tục rèn giũa vàhọc hỏi.
Dân trí đóng vai trò vô cùngquan trọng trong việc thúc đẩykhởi nghiệp sáng tạo. Nói đúnghơn, khởi nghiệp sáng tạothành công là một dạng kết quả của việcđầu tư đúng đắn vào trình độ dân trí.
Khinhìn vào những ví dụ điển hìnhcủa việc khởi nghiệp sáng tạo thànhcôngnhư Mark Zuckerberg với trang mạng xã hội Facebook nổi tiếng, hay Bill Gates với hệ lập trình Microsoft mà baođời nay vẫn chưa ai thay thế.người ta thường nghĩ đến
SỐ27-Tháng 11/2020 195
TẠP CHÍ CÔNG ĨIÍÍNG
việc không học đại học cũng có thể khởi nghiệp thành công, từ đósuy ra việcđầu tưdân tríkhông ảnh hưởng đến sự thành công của khởi nghiệp sáng tạo. Trên thực tế, Trường Đại học McGill (2016) khẳng định tư tưởng nàyhoàntoàn sai lệch khi nhìn vào thống kê chứ khôngdựavào vài ví dụ kinh điển. Thống kê năm 2010 cho thấy trên 80%
cácnhà sáng lập, nhà điều hành các tập đoàn đa quốc gia hay các tập đoàn công nghệ thông tin đều sở hữu bằng cử nhân đại học. Mark Zuckerberg dù không hoàn tất chương trình đại học nhưng xuâ'tthântừ gia đình gia giáo, được gửi vào trường tư và được dạy kèm tin học trong quá trình học trung học.
3. Khởi nghiệp sáng tạoởTP. Hồ ChíMinh TP. Hồ Chí Minhđã thành lập 5 không gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST) và kết nối 24 cơ sởươm tạo DN, thành lập 4 ban điều hành hệ sinhthái KNĐMST cho4 lĩnh vực trọng yếucủa thành phố(gồm công nghệ thông tin. cơ khí, chế biếnlương thực-thựcphẩm vànhựa - cao su-hóachất),... Có gần 650 DNđược ươm tạo, số DN tốt nghiệp hơn 400 (đạt khoảng 62%). trong đó 65 DN gọi vốn thành công. Thông qua các trung tâm ươm tạo, thành phố đà hỗ trợ và phát triển nhiều DN khởi nghiệp đivào hoạt động và thương mại hóa các sản phẩm từ các hoạtđộng ươm tạo. sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) TP. Hồ Chí Minhcho thây, thời gian qua. thành phố đẫ hỗ trợ 711 dự án khởi nghiệp. Trong đó, chương trìnhhỗ trợ KNĐMST giai đoạn 2016 - 2020 (SpeedUp).
Đội ngũ chuyên gia lư vấn KNDMST tiếp tục phát triểnvề sốlượng và chát lượng. Đàcó 95giáo trình online và54video tài liệuđàotạo KNĐMSTđược xâydựng làm tài liệuđàotạo, tham khảo cho cộng đồng khởi nghiệp. TP. Hồ Chí Minh nằm ở vùng Đông Nam Bộ, được xem là trung tâm kinhtế,tài chính, văn hóa của cả nước. Mọisựđổi mới. mọi làn sóng mới đều rất dễ được thử và chấp nhậntại nơi đây. Vì thế. việc TP. Hồ Chí Minh trở thành thành phố khởi nghiệp tiênphongnhằmtạo ra môi trường kinh doanh gắn kết, chia sẻ và lành mạnh cũng là điều dễ hiểu và hợp lý. Chỉriêng TP. Hồ Chí Minh hiện nay đã có rất nhiều quỹ đầu tư chuyênhồtrợ và đầu tư cho các dự án khởi nghiệp sáng tạocó hiệu quả. Đáng phải nhắc tới là Quỹ Đầu tư khởi nghiệp và sáng tạo TP. Hồ ChíMinh
(HSIF) được thành lập dựa trên sự khởi xướng của ThànhĐoàn,HộiLHTN TP và CôngtyĐầutưTài chính Nhànước TP. Hồ Chí Minh, với quy mô vốn kỳ vọng giai đoạn 2016-2020 là 100 tỷ đồng. Nổi trội nháthiện nay ở TP.Hồ Chí Mình phải nhắc đến lĩnh vực khoahọc - công nghệ, dịch vụ quảngcáo, tour du lịch, tổ chứcsựkiện,... Dĩ nhiênhọ cũng đã rất thànhcông và để lạicho người tiêu dùng Việt nhữnggiải pháp ấn tượng, sáng tạo và đổi mới. Ví dụ như: trang thươngmại điện tửTIKI - mang lại trải nghiệmmuasắm trực tuyến với sảnphẩm chát lượng, giao hàngnhanh chóng.
Câu hỏi đặt ra là vì sao TPphải quan tâm khởi nghiệp sáng tạo khithu nhậpđầu người rất thấp, chỉ khoảng 2.300 USD/người.Không phải đợi dân thật đông mới làm khởi nghiệpsángtạomà là chuẩn bị công nghệ tốt, kết nôi tài chính,... Nhiều nước ở châu Á có nền tảng giống Việt Nam nhưng đã làm được."Chúng ta đã cóchương trình của Chính phủ.
TP nhưng chỉkhi nào nhà khoahọccoi đó là chương trìnhcủa mìnhvàlàm quyếtliệt thì sẽthành công"- Bí thư Nguyễn Thiện Nhân cho biết. Cũng theo ông, giữa khởi nghiệp sáng tạo và khởi nghiệp thườngcó 4 mức khác nhau: 1. khởi nghiệp bằng công nghệ, sản phẩm truyền thống: 2. sản phẩm vẫn truyền thống nhưng công nghệ có đổi mới; 3.
sản phẩm móinhưng công nghệkhông mới; 4. sản xuât hoặc cung cấp sản phẩm dịch vụ mới buộc phải sử dụng côngnghệ mới. Diễn đàn nàysẽ bàn về mức thứ 4 trên cơsở chọn sản phẩm mới có thể hướng đến thị trường thế giới vàgắn với khoa học côngnghệ mới.
Báo cáo của Sở Khoa học Công nghệcho thấy, trong hơn 2năm TPđãcó hơn20đối tác nước ngoài liên kết hỗtrợ,24 cơsở ươm tạo,tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp. 12không gian khởi nghiệp.... và hơn 760 doanhnghiệp khởi nghiệp sáng tạo đã hình thành.
Cácdoanhnghiệpkhởi nghiệp sáng tạo ởTP thời gianqua tuy phát triển hơnso với các địa phương khác nhưng về kích cỡ và chiều sâucòn nhiều cái phải bàn. Hiện các doanh nghiệpkhởi nghiệp sáng tạo tập trung vào lĩnh vực ỈCT, nôngnghiệp,giáo dục đào tạo,... Hầu hết các DN mới thành ỉập trên dưới 1 năm, đang trong giai đoạn đánh giá thị trường, số mô rộng kinh doanhcòn hạn chế. vốn khởi nghiệp cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo dưới 1 tỉ đồng chiếm gần 60% cho thây vốn khởi
196 Số27-Tháng 11/2020
QUẢN TRỊ-QUẢN LÝ
nghiệp rất thấp, gần 50% doanh nghiệpkhỏi nghiệp sáng tạo chưa được tài trợ, 31 % đang tìmnhà đầu tư để tài trợ.
4. Vai trò của giáo dục đối với khởi nghiệp sáng tạo
Phát triển nguồn nhânlực, đào tạo nhân tài là nhân tố quyết định cho sự phát triển nền kinh tế xã hội cho đất nước.Khởinghiệp sángtạo đòi hỏi mọi người phải học tập thường xuyên, học suốt đời. có đủ nănglực sáng tạo, đổi mới và phátưiển. Vậy, để
“Khởi nghiệp sáng tạo”thành công nhiệm vụ của giáo dục Việt Nam sẽ cần gì?
Tăng mạnh đầu tưphát triển giáo dục,cải cách giáodục. cải cách về mục tiêu, hệ thống, nội dung và phương pháp giáodục nhằm xây dựng những thế hệ người Việt Nam có bản lĩnh, có khátkhao, có khả năng sáng tạo, làm chủ được tri thức hiện đại, quyết tâm đưa đất nưóc lên một tầm cao mới, Phương phápgiáo dục chuyểntrọng tâm từ truyền thụ kiến thức sang hướng dẫn phương pháp giải quyếtvấn đề, nhiệm vụ chính của người học là tự học. Phươngphápđào tạo ngàynay là truyền cho người học phương pháp học chứ không phải kiến thức. Mô hình giáo dục mới “đào tạo cơ bản để người học có thể học tập suốt đời”. Năng lực giờ đâykhông chỉ được đánh giáqua kiến thức vàkinh nghiệm chuyên môn. Khi thế giồi ngày càng số hóa, người lao động cầncó kỹnăng giải quyết vân đề, cần tư duyphản biệnvà kỹ năng thích nghi linh hoạt. Vì vậy,giáo dục cần đặt trọng tâm giúp người học pháttriển năng lực tự họcthông quahình thức học theo dự án hay họctậpkhởi nghiệp. Sự phát triển của công nghệ và nhu cầu học tập rất lớn chính là các yêutố hình thành nên các loại bình Ơàơ tạomới,hệ thống đào tạo trựctuyến đại chúng hay còn gọi là đào tạo onlinetrở thành những loại hình đào tạo khá phổ biến, đáp ứng nhu cầu mở mang kiến thức của mọi tầng lớptrongxã hội.
Đầutư cho phát triển nguồn lựchay chính là đầu tư cho giáodục con người mang lại hiệu quảkinh tếcao, tiết kiệm được việc khai thác sử dụng các nguồn lựckhác. Kinhnghiệmtừnhiều quốc giatrên thế giới cho thây đầu tưvào giáo dục hướng tới phát triển nguồn lực con người mang lại tốc độ tăng trưỏngkinh tếcao và ổn định hơn. Mặt khác, hiệu quả đầu tư cho pháttriển con người có độ lan tỏa đồng đều, nó manglại sự côngbằnghơnvề cơ hội
phát triển cũngnhư việc hưông thụ các lợi íchcủa sựphát triển. Trongthời gianqua, ViệtNam đã đẩy nhanh tiến trìnhcông nghiệphóa,hiện đại hóa để nhanh chónghộinhậpvào thị trườngquốctế.Thế mạnh lớn nhátcủa Việt Nam trong tương quan với các quốc gia khác là nguồn lao động trẻ dồidào, là lực lượngcó khả năng tiếpthu nhanh nhát về khoa học công nghệ.
5. Kết luận
Theo thống kê, trên 90% khởinghiệp thất bại do nhiều nguyên nhân. Trong khuônkhổ bài báonày, nhóm tác giả có mộtsố gợi ý làm tham khảo giúp các bạntrẻ có cái nhìn thực tếhơntrong hànhtrình khởi nghiệp của mình.
5.1. Xây dựng và truyềntải thương hiệu
Trong thời đạikỹ thuật số, nơi mà các mạng xâ hội thâm nhậpsâu vào hệtư tưởng của con ngườivà người dùng thây những gì mà nhà sản xuất muốn họ thây. Đâylà thời đại màsản phẩmtốt và sáng tạo là chưa đủ. một chiến dịchquảngcáo ấntượng là cầu nốiđến vớikháchhàng. Tuy nhiên, việc chi tiêu thế nào vào quảng cáo vẫn nênvà luôn là một vấn đề quan trọng đối với các nhà khởi nghiệp. BDC - Ngân hàng Phát triểndoanh nghiệp Canada đã có một cuộc khảo sát về sự phân bố ngân sách của
1.400 các doanh nghiệp vào năm 2019 choquảng cáo. Các doanh nghiệp nhỏ chi trả 30.000CAD (tươngđương 540 triệu VND) một năm và gâp 2 lần cho nhữngdoanh nghiệp cótừ20-49 nhân viên, với các doanh nghiệp trên 50 nhân viên, chi phí cho quảngcáo lên tới hơn 100.000 CAD (tương đương
1,8 tỷ VND)một năm [7],
5.2. Am hiểu sâu chưa đủ mà cầnphải sángtạo vàtiềuíĩnh một cách thông minh
Tesla và kế hoạch quảng bá “0 đồng", năm 2019 Tesla có được tổngdoanh thu là 2.2 tỷ USD ừongquý 1 [8 Ị.Tuy nhiên, sự thật chi phí quảng cáo Tesla chi tháp hơn nhiều so với những đốithủnặng ký khác. Năm 2014, chi phí cho quảng cáo của Tesla, Audivà BMWlần lượt là 48,9 triệuUSD[9]
195triệuUSD và 196,6triệuUSD [10]. Tesla đã có những bước ngoặt đáng kể khi quyết định bỏ qua những cách quảng cáo hiện thời mà sử dụng cách gián tiếp - lời truyền miệngvà giới thiệu.Với định hưởng tới đối tượng khách hàngcó mức thu nhập cao. Tesla tập trung vào 3 yếu tốchính: sự cảm nhận của khách hàng, hiệu ứngtừ các mạngxã hội
Số27-Tháng 11/2020 197
TẠP CHI CÔNG THIÍdNG
truyền thông và thân thiện với môi trường. Tesla hướng đến một thếgiói phẳng, nơi mà khách hàng không chỉ là “thượng đế” mằ còngián tiếp là một nhân viên nhờ nhữngchính sách ưu đãicho chính lời truyền miệng và giới thiệu. Không chĩ vậy, khi tình trạng của trái đất ngày càng xâuđì, thì Tesla luôn đặt vữngmục tiêu bằng việc sử dụng nguyên liệu thân thiện với môi trường cho sản phẩm của họ, xeđiện. Chínhvìthế, Tesla vẫn luôn cạnh tranh trực tiếp với những hãng xe nổi tiếng và lâu đời khác như BMW, Audi.
Mạng xã hội là một trong những yếu tố không thể thiếutrong quảngcáo với các trang mạng như Facebook, Twitter, Snapchat, Instagram,Google,...
Trong số đó, Tiktok- một trang mạng xã hội của Trung Quốc đanglà một bước tiến vượtbậcsovổi những thuật toán dựa trên địa lý, mối quan hệ, sở thích,... của Facebook. Thuật toán của TikTok mang ảnhhưởng cá nhânhơn chủ yếu dựa vào sự tươngtác củangườidùng (ngôn ngữ, nội dung,chủ đề cụthể....) chứkhông hoàn toànlà địa lý. Do đó.
TikTok vẫnđang làsân chơi,cơhộicho những bạn trẻ muốn thử sức, đặc biệt hơn là những doanh nghiệp sáng tạo muốn mang tên tuổi của thương hiệu đi xa hơn nhưng nguồn vốn cho quảng cáo còn hạn hẹp. Tuy nhiên, sự thử nghiệm luôn được đề caokhởi nghiệp sáng tạo, nên việc sử dụng nhiều công cụ, nhiều mạng xã hội đểtìm kiếm và phát triển thêm những tệp khách hànglà vô cùng quan trọngvà cầnthiết.
5.3. Mạng xã hội và condaohai ỉiứti
Một ví dụ điển hình, nhà sáng lập của Tesla, Elon Musk thườngxuyên gây sự chú ýbằng những phát ngôn của mình trên trang mạngxã hộiTwitter, qua đó thể hiện sựgắn kết với người theo dõi mà gần nhưít nhà sáng lậpcủa doanh nghiệp tỷ đô nào làm được. Sự tiếp thu ý kiến một cách trực tiếpnhất cùng sự thay đổi mang tính tức thời, qua đó tăng tính gắn kết của thương hiệu và khách hàng mà ít nhãn hàng cao cấp nằo làm được. Tuy nhiên, những phát ngôn đóđôi khi cũng để lại hậuquả khó lường, ngày 05/01/2020 cổ phiếu của Teslavừa laodốc và mất 13 triệu USD chỉ vì một bài đăng của Elon Musk trên Twitter.
Người dùng mạng xãhội ưở nên ngày càngtinh vi, khóđoán và khó tính. Với một thế giơi phẳng như ngày nay, tốc độ lan truyền tin tứcngày càng nhanh chóng, một từ ngữ, một câu nói hay một bài viết không chỉnh chu có thể khiến ấn tượng của doanh nghiệp đó trong mắtkhách hàng ngày càng xâu đi. Một chiếnlược quảng cáo tốt luôn đi kèm với chiến lược khủng hoảng truyền thông. Khởi nghiệp sángtạo, không ngừng đổimới lạicàng cần có chiến lược xử lý khủng hoảng vì các doanh nghiệp lớn có thể dựa vào nguồn vốn, kếhoạch kinh doanh cùng khách hàng trungthành đểduy trì.
nhưng những doanh nghiệpnhỏ và mới phát triển chưa đủ nền tảng vững vàng để “tay không bắt giặc",mà phải luồn có những hoạchđịnh rõ ràng đểtránhnhững tổn thất không cầnthiết■
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Best Countries forEntrepreneurship.<lưĩps://www.usnews.co>tỉ/news/besr-couiưríe.s/entrepreneurship-ratỉkings>.
2. Digital Innovation Hubs: helping companies across the economy make the most of digital opportunities (September 3. 2019). <hítps://ec.eiưopa.eu/digiỉal-singỉe-nưưket/en/news/digital-innovation-hubs-heỉping- cimỉpanìes-across-ecơnofny-Hiake-fnost-digiĩal-ơpportutùíies>.
3. Twelve Hubs,onedigitalnetwork.<hiỉps://www.de-hub.de/eiỉ/>.
4. The effectof air pollutionon deaths,diseaseburden and lifeexpectancyacrossChina and itsprovinces. 1990- 2017: An analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. <
>.
hưps://www.Ịhelancet.com/
jơurnaỉs/lanplh/arĩỉcỉe/PHS2542-5Ị96(20ị30ỉ6l -3/fuỉỉtext:
5. China Is Bankrolling Green Energy Projects Around the World. Charlie Campbell. <
>.
https://time.cotn/
57J4267/china-green-energy/
6. Doing business in China in The Wall Street Journal. <https:/A\- :>.
ww.wsj.com/ad/article/chinaenergy- powerhouse
198 So 27-Tháng 11/2020
QUẢNTRỊQUẢNLÝ
7. What istheaverage marketing budget for a small business? <
>
https://www.bdc.ca/en/articles-tools/mafkenng- sales-expữrt/marketing/what-average-mcirkeíing-budgerfơr-smalỉ-business#:~:texĩ=A%202019%20BDCc/c20surv ey<7c20of,bưdgetsc/c20in%20excessc/c20pf:7c20c/c24ỉ00c/c2C000;
8. Tesla First Quarter2019 Update. <hĩtps://ừ.tesỉa.com/staĩìc-files/b2218d34-fbee-4flf-ac95-()5()eb29dd42f;>
9. Annual report on form 10-K for the year ended december31,2016. Tesla, ỉnc. Page 65 Marketing, Promotion andAdvertising costs:
10. Audi Takes Advertising Lead From BMW in Escalating Luxury-Brand Battle. Sean Muller.
<ht!ps://www. wardsauto.coffỉ/ideaxchange/audi-takes-adver{ìsing-ỉead-bmw-escalaĩing-luxi{iy-brand-battỉe:>.
Ngày nhận bài: 11/10/2020
Ngày phân biện đánh giávà sửachữa: 21/10/2020 Ngày chấp nhận đăngbài: 31/10/2020
Thông tin tác giả:
1. TS. TRẦN VĂN THIỆN Trường Đạlhọc Văn Lang 2. TRAN NGUYỄN NHÃCHI Vancouver Island University, Canada 3. TRẦN QUỐC LONG
Niagara College, Canada
CREATIVE STARTUP
- THE OPPORTUNITY FOR THE YOUNG IN VIETNAM
• Ph DTRAN VAN THIEN Van Lang University
• TRAN NGUYEN NHA CHI VancouverIsland University, Canada
• TRAN QUOC LONG Niagara College,Canada
ABSTRACT:
This article presentsan overviewonthe creative start-ups in theworld and in HoChi Minh City, Vietnam. Vietnamis accelerating the economicdevelopmentbyapplying and developing high tech products in the era of Industry 4.0. This article is expected to help the young in Vietnam gain more experience in starting new businessesand in careerdevelopment.
Keywords: Cre itivestart-up, high technology, education, Industry 4.0.
Số27-Thdng 11/2020 199
