XU THE DIEN BIEN BOI LANG HO CHU'A NUQC HOA BJNH GIAI DOAN 1989 - 2007 -^ '
CN. Vu Dinh Hoa, TC. Nguyin Thj H6ng Chien, CN. Trin Van Quylt
CN. Trwang Anh San, CN. Doan Manh Hung, TS. Du'cng Hbng SeenTrung tam Nghien ciru Mbi truong
Vien Khoa hpc Khi tupng Thuy van va Mbi trubng
1. IVJo'dlu
Nha may thuy dien Hba Binh mang lai nhCrng thanh tyu to Ib'n trong viec phat thin kinh t l xa hbi cho Bic Bb nbi rieng va ca nuac nbi chung. Trong thai gian db, vin d i mbi truang a nubc ta buoc diu dupe quan tam din, dac biet doi vol mbi truang ho chira. Tram mbi truang hb chira Hba Binh dupe thanh lap theo quyit dinh 342 KTTV-QD cua Tong cue Khi tupng Thiiy van ngay 28/12/1988 dupe xem la bubc khai dilm trong nhin nhan viec khai thac tai nguyen nuac ho chira eb anh huang din mbi trub'ng.
Trong gin 20 nam hoat dbng eiia Tram mbi trub'ng ho chira Hba Binh, mbt trong cae nghien CU'U dupe quan tam nhat la xu t h i biln dbng Ibng ho, bai nb la CO sb quan trpng giiip cae nha quan ly va eae nha nghien ciru, dua ra eae kit luan ehinh xae v i sy thay doi dung tich hb chira, su phan bo bbi ling trong ho va sy thay doi chit lupng nuac ho.
Tinh toan bbi ling Ibng hb la vin d l eo ban eb anh huong tryc tilp din tuoi thp cua ho chira, dang dup'c nhiiu ca quan trong va ngoai nganh quan tam, nghien ciru. Trong bai bao nay chiing tbi chi tap trung nghien ciru, phan tich xu t h i dien biln boi ling ho chira Hoa Binh dya tren chuoi so lieu khao sat trong 19 nam (1989 - 2007) lien tuc cua 72 mat c i t do tram mbi truang hb chira Hba Binh.
2. Diln biln bdi ling long hd a. Tbng quan he thong quan trac
Mang lubi giam sat mbi truang ho chira nuac Hba Binh dupe xay dyng dpc theo khu vyc hb chira
gbm 5 tram: Ta Bii, Bin Ngpc, Chp Ba, Van Yen, Ta Khoa (trong db eb 4 tram dupe ehuyin tir tram thuy van cip I, III; mbt tram 6wac xay dyng mbi la tram Chp Ba). Cac tram dupe trang bj thilt bi may mbc d i quan trie cae y l u to khi tupng, thuy van va mbi truong.
Theo yeu c i u eiia mang luai giam sat mbi truang ho chira Hba Binh, hai tram Ta Bii va Bin Ngpc dupe chpn la tram dilm nut, boat dbng cb tinh chit tram cira vao, cira ra. Tram Chp Ba giam sat sy anh huong ciia hb viing cira dap; 2 tram Van Yen va Ta Khoa dupe dat a cac vi tri dac trung viing giira ho (nam 1994 tram Ta Khoa dupe ehuyin len xay dung tai Ta Hoc).
Ngoai he thong tuyIn tram c6 dinh nhu tren, dpc theo ho chira cbn xay dyng he thong tuyen quan trie dinh ky hang nam. Tong so mat c i t trong he thong quan trie la 72, trong db cb 8 mat cit dupe xay dyng tai cira cua cac suoi lan. He thong tuyIn quan trie dupe din cao db tir mbc hang III Qubc gia xuong.
Cbng tac dilu tra khao sat diin biin boi ling ho chira Hba Binh dien ra 2 l i n trong mbt nam theo mua nubc dang va nuoe kiet (cbng viec khao sat do Tram mbi truang ho chira Hba Binh dam nhan) Cac so lieu v i dia hinh Ibng hb, lupng boi ling, chit lupng nuoe ho, thanh phin trim tich, thuy sinh...
dupe tong kit va dua ra ban tin v l hien trang ho chira.
b. Ket qua tinh toan bdi lang long ho
Theo sb lieu dilu tra khao sat hang nSm khu vyc
46 lap chi Khi tu'o'ng Thuy van * Thang 12/2008
Nghien cufu & Trao doi
ho chira, tir db ta tinh dupe tong lupng phii sa boi d i n nam 2007. K i t qua tinh toan dupe t h i hien l i n g trong khu vyc Ibng ho giai doan tir nam 1989 trong bang 1.
Bang 1. Khdi Iwang bdi ling hang nam (giai doan 1989 - 2007) tinh theo m^
1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
43.0 66,9 59,9 40,3 46,0 57,1 62,9 68,8 60,3 57,5
36,0 84,0 79,0 58,9 46,7 61,1 69,3 87,5 77,1 85,8
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
67,3 53,1 60,4 63,0 48,7 46,8 49,8 45,5 56,6
73,6 68,9 78,4 73,1 42,7 47,5 46,4 60,6 73,6
K i t qua tinh toan tren cho t h i y tong lupng nubc v l ho trong thai gian nghien ciru la 1.053,9 ty m3, trung binh 55,5 ty m3/nam. Vol lupng nuac khong lo nay da tao ra tong lupng phii sa boi l i n g Ibng ho la 1.250,2 trieu m3, trung binh 65,8 theu m3/nam.
c. Dien bien bdi lang Idng hd
Bbi l i n g Ibng hb la he qua cua r i t nhilu y l u tb.
NhOng y l u to anh huong chu dao la: tong lupng nubc vao va ra eua ho; lupng biin cat cira vao va cu'a ra eua ho; cuong s u i t lu, thai gian IQ; sy xbi mbn, rira trbi, sat la cua cae suan doc quanh hb; sy d i l u t i l t ho chira; hoat dbng phat dien eiia cac to may.... Trong db, lupng biin eat cira vao dbng vai trb quan trpng nhit.
c a c y l u te dupe chpn de danh gia d i i n b i l n boi ling Ibng ho la: dien b i l n thai gian va khbng gian: (1) diin biln theo thb'i gian: dya tren cae k i t qua do dac va tinh toan theo cae mat c i t dpc ho chira Hoa Binh, tir db xay dyng mbi quan he pha n h i l u nuac, pha it nubc, pha nuac trung binh d l chia ra tirng thai ky (tai li$u khao sat nam 1990 d u p e chpn lam eo so danh gia, so sanh s y boi l i n g eua Ibng ho theo thai gian tich nubc van hanh ciia ho chira), (2) d i i n b i l n theo khbng gian: dya vao cac mat c i t dpc ho; ty le thay doi mat c i t ; ty Ip boi xbi theo t h i tich cua tirng doan ho de xac dinh phan bo lupng boi dpc ho, khu vyc boi tap trung nhat, toe db di c h u y i n cua bai boi.
1) Diin biin bdi ling Idng hd theo thai gian cac mat e l t ngang hb dupe xay dyng cb djnh, khi do dac ta tinh dupe dien tich irng vbi tirng mat c i t db. Tir db, tinh hieu sb dien tich giQ'a hai l i n do (nam trube va nam sau) tai mbt mat c i t u'ng vbi mbt cao trinh myc nuoe nhlt dinh (trong nghien ciru nay SU' dung cao trinh mye nubc 120m). Qua k i t qua tinh toan, ta bilt dupe tai mat c i t db bi boi hay bi xbi. Cbng thu'c tinh ty le dien tich bi bbi, xbi theo cae nam do dac cho tu'ng mat c i t nhu sau:
S. S
a. =
S 100%
(1)Trong db: a, la ty le p h i n dien tich mat c i t thir i bj bbi hoac xbi giu'a 2 nam do dac n, n+1, don vi %;
S| n la dien tich mat c i t i nam do n, don vi m^;
Sj n+1 la dien tich mat c i t i nSm do n+1, don vj m2.
- N l u a|>0: dien tich mat c i t bi thu hep lai, mat c i t db bi boi;
- N l u a|<0: dien tich mat c i t mb rbng ra, mat e l t db bi xbi;
- N l u apO: dien tich mat c i t khbng thay doi, khbng boi, khbng xbi.
Ap dung cbng thu'c (1) tinh ty le boi xbi Ibng ho trong tu'ng giai doan van hanh tai tirng vi tri mat elt, mpt SO k i t qua tinh toan dupe t h i hi$n trong bang 2.
Tap chi Khi ti/c/ng Ihuy van =' Thang 12/2008 47
Bang 2. Ket qua tinh toan bdi ling Idng hd theo dien tich tai cac mat cit trong cac giai doan van hanh hd chira Hoa Binh .
So'hieu Mat cit
Dap 1 5 10 15 20 25 30 35 41 45 50 55 60
Khoang each den mat dSp (m)
0 2900 23100 36850 57850 86275 111275 12605G 141825 156425 164200 177575 187675 197925
Giai doan
90-93
(%) 3,6 -1,4
1,3 3,1 5,7 4,6 11,2 17,0 3,7 -2,6
4,8 3,8 -13,5
93-96 (%) 14,0
7,4 2,5 16,3
1,3 18,8 11,4 1,6 4,1 19,6
2,6 14,3 53,6
96-01 (%) -17,2
-1,7 -12,1 -20,6 9,4 0,6 2,1 1,1 12,7 10,7 -1,2 -14,6
01-07 (%) -5,4 -4,2 14,0 3,8 29,4 16,7 12,3 -2,7 -9,3 -12,3
4,7 -11,9
K i tu' khi hb chira nuac Hoa Binh di vao hoat dbng dien tich tai cac mat c i t ngang diu da bj thay doi, mbt so mat c i t cb xu t h i mb rbng la do sat la hai ben bb va do anh huang cue bb ciia mbt so tran lu tir cae eon suoi ven ho.
Dya vao luu lupng nub'c vao ho qua eae nam, qua trinh tich nuac, qua trinh sat la ba, thai gian xuit hien lu trong luu vyc, qua trinh van hanh dilu tilt hb ta cb t h i phan chia qua trinh hoat dbng cua ho (1990-2007) thanh 4 thai ky (bang 2): (1) Thai ky 1990-1993: thoi ky diln ra boi ling ban diu khi mye nubc ho din dang len din dp cao binh thuang (115- 120 m); (2) Thai ky 1993-1996: thai ky sat la ba din di vao on djnh; (3)Thaiky 1996-2001: thai ky lupng nuac v i hb Ion va lupng boi ling tuong doi cao; (4) Thai ky 2001-2007: thai ky lupng nuac v i hb thip va lupng bbi ling trong giai doan nay thip han trung binh.
*Thdiky 1990-1993
Qua kit qua tinh toan ty 1$ dien tich boi, xbi va bilu do the hien sy thay doi dien tich tai tu-ng mat cit (Hinh 1) ta thay, dien tich mat c i t bj thu hep Ibn nhit (vj tri boi) la mat cit 49 (thu hep khoang 26%),
dien tich mat c i t dupe ma rbng lan nhit (vi tri xbi)' la mat cit 47a (ma rbng khoang 23%). Day la thbi ky tich nubc cua ho chira, do vay qua trinh thuy dbng lye diin ra trong giai doan nay ehua on djnh, diln biln boi xbi kha phire tap.
TU fu
.
n i l • • . .1
II 1 *•
ill
II •
II. 1. I.U i l
^ ; . . J l . . : ; - ^ . . . . ^ . . . ^ : . . J l / 4 -
1 1
; : • : • : i
1 1
| i ^
Hinh 1. Bieu dd the hien sy thay doi dien tich tai cac mat cit giai doan 1990-1993
Tai thai ky nay lupng biin cat ling dpng trpng ho
tuang doi Ibn khoang 268,6 trieu m^ trung binh 67,2
trieu m'/nam cao han mire trung binh chung la 1,4
trieu m^ Chi xet rieng nam 1990 da dat 84,0 tneu
m3 sau db giam dan qua cac nam, din nam 1993
cbn khoang 46,7 trieu m^. Phan Ibn dien tich cac mat
48 Tap chi Khi tu'gfng Thuy van * Thang 12/2008
Nghien cufu & Trao doi
cat tir 24 ngugc len thuang luu ho bi thu hep lai.
Dae biet eb mbt so mat c i t a chan thac cQ hoac khue sbng cong dien tich bi thu hep nhilu Ben canh db cung eb mbt vai mat c i t dien tich mo rbng ra so vbi nam trube la do sat la ba.
*Thdiky 1993-1996
Thbi ky nay viec tich nuoe da di vao on d|nh, viec sat la hai ben ba cQng giam h i n . Phia thupng luu eiia hb chira da cb sy boi l i n g Ibn tai mat c i t 59 va 60 (>50%) (hinh 2). Trong giai doan nay, h i u h i t tai cac mat c i t d i u da bi thu hep lai, ehi cb mot so it cac mat c i t bi xbi nhu: 32, 36, 48, 49.
• : t i i ^ ^
3
Hinh 2. Bieu dd the hien sy thay ddi dien tich tai cac mat cit giai doan 1993-1996
Giai doan nay cung da d i n hinh thanh bai boi, ban d i u x u i t hien a phia thupng luu va eb xu hubng chuyin dich d i n xubng phia ha luu ciia ho Thai doan 1993 - 1994 bai bbi da hinh thanh hoan thien cb mui, dmh va chan; dinh cua bai boi tap trung a mat c i t 41. Sang thoi doan 1994 - 1995 dmh bai boi tap trung tai mat c i t 27; tuy nhien tai mbt so vi tri cb hien tupng xbi la dac biet tai mat e l t 49 ti le xbi
>40% (nguyen nhan do anh huang eiia lu cue bb tu- hai ben suan eiia ho).
Giai doan 1995 - 1996 da xay ra IQ lieh sir, luu lupng dmh lu dat gia trj: 22.650 m^/s (xay ra liic 16 gib ngay 18 thang 08 nam 1996), lupng nubc vao ho cao n h i t trong vbng 28 n§m qua, dat 68,8 ty m=, tong lupng bun cat l i n g dpng la 87,5 trieu m l Tac dbng cua tran lu nay anh huong d i n hau h i t cac mat c i t doc ho. Dinh cua bai boi nam trube bi c i t di, lupng boi dupe phan bo deu k h i p dpc ho. Khu thupng luu bi boi nhieu do d i u nguon xay ra IQ quet.
sat lb bb nghiem trpng.
Giai doan 1993 -1996 vai thai gian chi trong vbng 3 nam nhung tong lupng bun eat v l hb tuong dbi cao dat 217,9 trieuml trung binh 72,6 trieum^/nam (cao hon mu-e trung binh chung 6,8 trieum^).
* Thdl ky 1996-2001
Thoi ky nay tong lupng nuoe ve ho lan 298,6 ty m3 va tong lupng bbi l i n g tuong dbi cao 383,8 trieu m3 (khoang 76,8 trieu m3/nam, cao han trung binh nhilu nam 11 trieu m3) c h i l m 30,7% tong lupng bbi Ibng hb. Sy di chuyen eiia bai bbi xubng ha luu hb cb p h i n Cham lai. Dinh bai bbi cb xu t h i tap trung han, phia trube bai bbi t i l p tuc t i l n d i n v l phia ha luu, cbn phia sau thi v i n on djnh, tao eho bai boi ngay cang dai ra.
Il Ill
M * i . * i i * . k*
Tap chi Khitu'ijfng
Hinh 3. Bieu dd the hien sy thay ddi dien tich tai cac mat cat giai doan 1996-2001
Nhin vao bilu do t h i hien su thay doi dipn tich tgi cac mat c i t (hinh 3), ta thiy hien tupng boi xbi tai cac mat c i t eb sy phan vung rb ret: p h i n thupng luu va ha luu cac mat e l t cb xu hubng mb rbng (xbi); dien tich mat c i t ngang (tu- mat c i t 21 d i n mat c i t 46) tai khu vyc trung luu bj thu nhb lai (boi).
* Thai ky 2001-2007
Trong giai doan nay lupng nub'c v l ho thap, tong lupng nubc v l ho chi dat 310,4 ty m^ trung binh 51,7 ty mVnam t h i p hon trung binh nhilu nam 3,8 ty m3, va lupng boi l i n g trung binh trong thai ky dat 57,3 trieu m^/nam, nhb hon trung binh nhieu nam la 8,5 tneu m l Bai bbi dupe hinh thanh b p h i n trung luu ho, dinh cua bai boi tgi mat e l t 20a, toe db di chuyen bai boi v i phia ha luu ho cham lai.
Thuv van * ihang 12/2008 49
T *
It
• *
1 0
•• 1 * . 1
1 II 1
. 1. II..III1
l ' | l l '
iUiL III
Nil 1
. 1 • I l1
1 .1 1.
K l i : 14 I I I K 21 It zi : t III 31 | s T
1
\ l\U* !t | .
^11
'1H ' l c - t 4'€ fc' , • u •: i
Hinh 4. Bieu dd the hien sy thay ddi dien tich tai cac mat cit giai doan 2001-2007
Nhin vao bilu do so sanh ty le bbi xbi Ibng ho theo dien tich tai cac mat c i t cua nam 2007 so vbi nam 2001 (Hinh 4), ta eb t h i thiy dupe dien tich tai cac mat c i t khu vyc trung luu ho da bj thu nhb lai, Ibng sbng tai doan nay da dupe nang len dang k i , nhQ'ng mat c i t dien tich ma rbng ra so vol nam truoc la do tai db da xuit hien IQ cue bb eua eae eon subi nhb.
D i n nam 2007 lupng nubc vao hb eb xu huong chuyin pha, lupng nuoe da tang 25% do vay lupng boi ling eung tang 2 1 % so vai nam 2006. Nguyen nhan anh huang d i n tong lupng boi ling cbn do cbng trinh thuy dien San La bit dau thi cbng.
d. Dien bien bdi ling Idng hd theo khong gian O phin tren ta da trinh bay diln biin Ibng hb theo thai gian bing each tinh toan, so sanh ty le dien tich ubt tai cae mat c i t dpc ho theo tu-ng nam va tu'ng giai doan eu thi. Tai phin dien biin Ibng hb
theo khbng gian ta se tinh lupng bun eat boi ling trong ho theo phuang phap so sanh t h i tich.
The tich bbi ling hang nam giira hai mat cit duac tinh theo cbng thire:
V =-^ ^ x Z (2)
Trong db: Vn la t h i tich doan hb thu' n, don vj m3.
Sj, Sj+t la dien tich 2 mat cit lien tiip thir i va i+1, dan vj m^.
L(| 1+1) la khoang each giQ'a 2 mat cit lien tilp thu' i va i+1 (khoang each dup'c tinh theo toa dp cua cac mat cit va dupe cb djnh trong t i t ca cac nam do dac), don vi m.
T h i tich bbi ling cua tu'ng doan ho dupe tinh theo cbng thire:
II III ii\ [i)
Trong db: W^ la chenh lech t h i tich bbi ling cua nam truoc va nam sau eua doan ho thir n, dan vi m^.
Vnt, Vps la the tich irng vai nam do truac va sau eua doan ho thu' n, dan vi m^.
Tu" cbng thire (2) va (3) ta tinh dupe t h i tich boi ling giQ'a eae mat c i t ngang irng vai cac nam do dac (bang 3). Tong lup'ng bun cat boi ling tai khu vyc Ibng ho k i tir khi ho chira di vao hoat dbng la 1.250,2 trieu m^, tuang duang 65,8 trieu m^/nam.
Bang 3. Ket qua bdi ling giu'a cac mat cit qua cac nam (1990 - 2007)
So hi§u M a t c ^ t
Dap-1
4-5 9-10 14-15
19-20 24a-25
29-30
Thofi gian 90-91
(106m') 0,4 -11,3
-7,2 4,1 2,4 4,3 4,7
93-94 (106m')
8,1 0,0 2,4 -2,3 -0,6 -0,8 1,7
96-97 (106m')
-21,9 -18,3 2,5 -11,2
-0,3 2,2 -0,4
01-02 (106m')
-22,1 -54,2 3,7 8,6 5,6 6,5 2,4
06-07 (106m')
1,0 -10,5
3,6 0,0 5,5 3,1 2,0
50 Tap chi Khi tiTc/ng Thuy van * Thang 12/2008
Nghien ctfu & Trao doi
SChifiu Mat c i t
34-35 39-41 44-45 . 49-50 54-55 59-60
Th&i gian 90-91
(106m') 4,3 0,5 1,6 5,9 0,0 -0,3
93-94 (106m')
3,5 1,8 2,0 1,6 0,1 1,1
96-97 (106m')
1,9 4,1 3,0 -1,1 0,2
01-02 (106m')
2,0 -2,8
7,9 2,1 0,3
06-07 (106m')
1,2 -0,4 0,0 -1,9 -0,9
Sy phan bo boi xbi Ibng ho giai doan 1990-2007 theo t h i tich boi ling dupe t h i hien tren Hinh 5. TO' hinh ve ta thiy, bai bbi dupe hinh thanh rit rb tai khu vyc trung luu eua ho; dinh cua bai boi di chuyen v l khu vyc Suoi Lua - Na Giang (mat c i t 19) each dap 83,3 km; dubi tren cua bai bbi tai Ban Phb (mat cit 36) each dap 146,5 km. Nhu t h i bai boi cb chilu dai
tuang duong 63 km.
Vbi sy hinh thanh ciia bai bbi b khu vyc trung luu cua hb, ta se chia hb thanh 3 khu vyc ehinh: Khu vyc 1: tu' thupng luu hb v i din Ban Phb (mat cit 36); Khu vue 2: tu' Ban Pho (mat cit 36) v l din subi Lua - Na Giang (mat cit 19), Khu vyc 3: tir suoi Liia - Na Giang (mat cit 19) v i din cira dap.
Bieu dd phan bo ty le bdi lang Idng hd
ff^Q-Qxni Itch ta>-i 990-^07—'-
. , M I > . » T I | I
Hinh 5. Bieu dd the hien syphan bd bdi ling theo the tich doc hd giai doan 1990-2007
IJll»|l,»,.>T.
1) Khu vuc 1 (thuang luu hd)
Khu vyc nay eb chiiu dai 51,5 km. vao mua mua lu, tai khu vyc nay dia hinh Ibng sbng eb dac dilm gin giong vbi sbng thien nhien (khi ehua cb ho); db cao day sbng Ibn, dao dbng tir 88-114 m; db rbng Ibng sbng nhb tir 200 - 350 m (u'ng vai cao trinh myc nubc 120 m); dp doe day sbng lan nen lupng bun cat giQ' lai a khu vyc nay khbng nhiiu. Trong suit thai ky boat dbng cua ho chu'a, tong lupng bun cat ling dpng a day la 72,94 trieu m^ chilm khoang 6,01% tong lupng biin cat ling dpng trong toan tuyin ho.
Do mbt so yeu to khach quan, nen tir nam 1998
tro v i sau nay khbng tiln hanh do dac doan ho tu' Ta Bu (mat elt 56) din Ban Trang (mat cit 60 - v|
tri dang xay dung nha may thuy dien Son La). Vi vay ta se chia doan ho nay ra lam hai doan tuong U'ng vbi tirng thai gian khac nhau:
- Doan tu' Ban Trang v i din Ta Bu: thbi gian do dac 8 nam (1990 - 1997); chilu dai 8,5 km; cao trinh day sbng tu' 101 -114 m; chilu rbng binh quan mat ho khoang 200 - 230 m; dien tich ubt mat ho 1.960.088 m2 va chilm khoang 0,65% tong luong bun eat ling dpng trong ho, tuong duong 7 912 315 m l Sau 8 nam biin eat ling dong binh quan tai khu vuc nay cua hb khoang 4,04 m.
Tap chi Khi tifgfng Thuy van * Thang 12/2008 51
- Doan tu' Ta Bu v i d i n Ban Phb: C h i l u dai khoang 43 km, cao trinh day sbng tir 8 8 - 1 0 1 m; dp rbng binh quan mat ho khoang 320 m; dien tich u a t 13.803.395 m2; c h i l m 5,36% tong lupng biin cat, tuong duong 65.032.346 m3. Lap bun cat l i n g dpng trung binh tai doan nay khoang 4,71 m.
2) Khu vuc 2 (trung Iwu hd)
Tinh tir mat c i t 19 (subi Lua - Na Giang) d i n mat c i t 36 (Ban Pho), dai 63 km. Day la khu v y c nuac vat di dbng; cao trinh day sbng tir 60 - 88 m; trong giai doan tich nuac a cao trinh mye nuac 115-117 m: db rbng trung binh khoang 490 m, dien tich u b t 38.138.425 m2.
Tai khu vyc nay lupng bun cat boi l i n g khbng chi phu thubc vao lupng nuac v i hb va lupng phu sa, ma cbn phu thubc vao lupng nuac va lupng phu sa gia nhap khu giQ'a. Do db, lup'ng phii sa tap trung a doan nay tuong doi Ion. Khu vyc nay eb lupng biin eat boi l i n g lan n h i t trong toan tuyIn hb, c h i l m 93,82% tong lupng bun cat toan ho va tuong duang 1.139,19 trieu m l
Cy khu vyc nay hinh thanh bai bbi vbi c h i i u dai khoang 63 km, dinh bai boi tai mat c i t 19 each dap 83 km, dubi bai boi each dap 146,5 km (tai mat c i t 36). Mbi nam bai boi di chuyin xuong ha luu khoang 5,9 km.
Lupng bun cat l i n g dpng tai khu v y c nay kha Ion, cao trinh day sbng d u p e nang len trung binh
khoang 29,87 m.
3) Khu vwc 3 (Ha Iwu hd)
Tir t u y I n dap d i n mat c i t 19 (suoi Lua - Na Giang), dai 83 km. Day la khu vyc eb cot nubc cao tu' 8 0 - 1 0 0 m, dp cao day sbng t h i p khoang tu' 15 - 60 m, db doc day sbng nhb, dp rpng trung binh mat hb lan 930 m, dien tich u a t mat ho tai doan nay la 63.813.988 m2. Dbng thai tai khu vyc nay chiu anh huong tryc t i l p cua viec d i l u t i l t hb chu'a nen lupng biin cat l i n g dpng tai day nhb, tinh d i n thai d i i m nay chi c h i l m 0,17% tong lupng bun cat toan ho, tuong duong 2.066.953 m^. C h i l u day lap bun cat l i n g dpng trung binh chi khoang 0,03 m.
Nhin chung, sau g i n 2 thap ky hoat dbng cua ho (1990 - 2007) ta t h i y tong lup'ng bun cat bi giQ' lai trong ho cQng tuong doi lan khoang 1.250,2 m^. N l u x e t v i mat thai gian, giai doan truoc nam 1997-giai doan d i u eua sy boi l i n g (bbi d i i n trQng) nen lupng bun eat giCr lai trong hb Ion, Ibng sbng bj nang cao dang k l (hinh 6). Giai doan tu' 1997 tro di: lupng bbi l i n g da di vao on dinh, lupng bun cat giQ' lai trong hb giam, sy nang len cua Ibng sbng cQng cham lai va bai boi dich chuyen v l phia ha luu cQng cham d i n . Day la he qua cua viec d i l u t i i t nuac hb vao miia ID, tranh tinh trang mye nuac trong ho dual mye nubc chit, v i mat khbng gian, lup'ng bun eat tap trung chu y l u a khu giQ'a (do day la khu vyc nubc vat di dbng) nen cao trinh Ibng sbng tai khu vyc nay bj nang len cao n h i t trong toan tuyen ho.
Mat cat doc idng hd Hda Binh
\ 1 1 ' ^ 1 i ! 1
! Uh {7fy^/Y^ j
• t • • • 1
^/n/ V Vj 1
—*••? ~^^t.m
Hinh 6. Bieu dd the hien sy thay ddi mat cat doc Idng hd Hoa Binh giai doan 1990- 2007
52 Tap chi Khi ttfgfng Thuy van * Thang 12/2008
Nghien cvtu & Trao doi
3. K i t luan va kiln nghj
D i i n b i l n bbi l i n g Ibng ho Hoa Binh trong s u i t qua trinh hoat dbng d i l n ra r i t phire tap. 6" moi mbt giai doan tong lupng phu sa bbi l i n g phu thube vao lupng nubc vao hb, lupng phu sa, lupng gia nhap khu giu'a, cac tran lu xay ra a thugng nguon, s y van hanh d i l u t i l t cua ho...
Trong gan 20 nam di vao van hanh va khai thac tai nguyen nuoe, Ibng hb Hba Binh da bj bbi l i p p h i n dung tich 1.250,2 trieu m^, bai boi d i n dupe hinh thanh a phia thupng luu, sau db di c h u y i n cham d i n v i phia ha luu cua t u y i n dap, trung binh
moi nam di c h u y i n khoang 6 km Lupng bbi ling chu y l u tap chung o khu giua (doan tu' ban Phb ve subi Lua) cb dp dai khoang 63 km, lupng bbi tich c h i l m 93,82% tong lupng bun cat ling dpng trong ho, vbi lop boi tich uac tinh khoang 30 m.
K i t qua eua bai bao eb t h i dupe sii' dung nhu la mbt tai lieu tham khao can t h i l t cho cbng tac van hanh, lao vet hb. day cQng la tai lieu quan trpng eho cae d l tai, d y an nghien CU'U sau nay Tuy nhien, chung ta cQng c i n phai quan tam hon nira tbi cbng tae khao sat thyc dia Ibng hb hang nam dac biet la sau khi nha may thuy dien Son La van hanh.
