I
1
Quan hf thirong mai Anh - Lien minh Chau Au trong b6i canh Brexit: Thyc trang va triln vong
Biii Vi?t Hung'
' Vi^n Nghien cuu ChSu Au, Vi^n Hin ISm Khoa hoc xa hoi Vi?t Nam.
Email: [email protected]
Nh?n ngay 2 thdng 3 nSm 2019, Chap nhan dang ngay 18 thang 5 nam 2019.
Tom tat: Quan he thucmg mai giua Anh vd Lien minh Chau Au (EU) Uong bii canh Brexit khdng c6 nhieu bien dpng dang kl. EU hien van la dii tac thucmg mai chu ylu, chilm 50% ting kim ng^ch trong xuat nhap khau ciia Anh. Quan he thucmg mai giua hai ben duac xem la bit doi xung, khi ma EU vdi 27 quoc gia thanh vien cd tiem luc kinh te, thirong m^i, diu tu ldn va Anh co tilm ]tfc kinh te nho hem. Tuy nhiSn, Anh Id nen kinh te Ion, co kim ngach thuong mai vcd cdc quoc gia chii chot ttong EU cao, do vay tac dpng ciia Brexit den thuang mai cua Anh va EU la nhu nhau.
Mgt so mo hinh thuang mai dua ra ap dung cho giai doan hau Brexit deu cho thay nhttng tac dgng kh^c nhau. Song, de giam thieu tac dpng tieu cue, khai thac tot hem nhung lpi the trong thucmg mai dang la mot giai phap ma Chinh phu Anh phai thuc hien trong giai doan d^m ph^n vai EU.
Tir khoa: Anh, Brexit, Lien minh Chau Au, quan he thuang mai.
Phan loai nganh: Quoc te hpc
Abstract: The Uade relations between the UK and the European Union (EU) in the context of Brexit have not seen significant changes. The latter is still the former's main trading partner, which accounts for 50% of its total import-export turnover. Their Uade relations are considered asymmetric, as the EU, with its 27 member countries, has great economic, trade and invesUnent capacities while the UK has smaller economic capacities. However, the United Kingdom is a big economy with high trade turnovers with key EU countries, so the impacts of die Brexit on them both are the same. Some commercial models introduced for the post-Brexit period have all shown different impacts. To minimise negative impacts, better exploiting the advantages in trade is a solution that the UK government must implement during the negotiation period with the EU.
Keywords: The UK, Brexit, European Union, uade relations.
Subject classiflcation: International studies
37
Khoahpcxa hpi Viet Nam si 6 - 2019 1. MOT dau
Su kien Brexit (Anh rod khoi EU) dang tra th&nh mgt chu d l nong thu htit su quan tSm Clia dong dao gioi hpc gia, cac nha hoach dinh chi'nh sach. Dudi g6c do thuong m ^ thi Anh viia la thanh vien cua Thi trucmg chung, vira la thanh vien cua Lien minh thul quan (CU) ciia EU. Trong quan he thuang mai q u i c t l , Anh cung nhu cac nuoc thanh vien khong thuc hien dam phan, ky kit cac hiep dinh Uiuong mai song phuang, ma tien tnnh nay se do Uy ban Chau Au (EC) dam nhiem. EC ciing se dai dien cho EU trong To chuc Thucmg mai Thi gioi (WTO) d l dua ra cac tuyen bo, hanh dong ciong nhu giai quyet cac van de tranh chap thuang mai chung cho toan EU.
Khi Anh roi khoi EU, Anh se phai xay dung va ho&n thien mot chinh sach thuang mai quoc te mai voi cac nuac doi t^c noi chung va EU noi rieng. Nhung bat on tren chinh truang Anh trong thai gian gan day voi viec phu quyet cua Quoc hpi Anh doi vcfi ket qua dam phan cua Chinh phu Anh vai EU da va dang dat ra van de ve trien vpng horp tac kinh te, thuang mai giila Anh va EU. Bai viet nay^ phan tfch thuc trang va trien vpng quan he thuang mai Anh - EU trong boi canh Brexit.
2. Thurc trang quan he thwong mai Anh - Lien minh Chau Au
- Kim nggch thucmg mgi. Nam 2017, hue tranh thuang mai qu6c t l cua Anh ghi nhan su tham hut thuang mai kha lan, 67 ty bang Anh (GBP) giiia Anh voi EU. Mac du c6 nhihig bat on ve sy bien dpng cua GBP, thi tmong chimg khoan... song Anh van duy tli duac muc tang truong thuang mai nam
2017 voi t6ng gia tri hang hda vk djch v\i xuit sang cdc nuac thSnh vien khdc thupc EU dat 274 ty GBP, cao hon so v6i miic 240 ty GBP nam 2016; ty trpng kim ngach xuat khiu sang EU tang tir 43,2% nam 2016 tang len 44,5% nam 2017. Kim ngach nhap khiu hang h6a, dich vu cua EU tu Anh nam 2017 cung tang hon so vcd nam 2016 tucmg ling la 342 ty GBP vk 315 ty GBP [8].
- Ca cdu thi trudng. EU van la thi tmong chinh quylt dinh tang tmong thucmg mai cua Anh trong giai doan 1999-2017. Mac du miic do tang giam v l ty trpng xuSt khau theo khu vuc, (EU c6 bien dpng theo xu hucmg giam), song miic giam nay khong Ion, giam 5 3 % nam 2012, 4 3 % nam 2016.
Ty trgng nhap khau tii cdc nuac thanh vien EU Cling giam tir 5 8 % nam 2002 xuong 5 1 % nam 2011, nam 2016, 2017 ty le nhap khau quay lai vai 5 3 % [8].
- Ca cdu hdng xudt nhgp khdu. Ca cau hang hoa xuat khau cua Anh sang EU trong nam 2017 cho thay, cac mat hang nhu xe dap chilm ty trpng cao nhit vdi 11,2% kun ngach xuit khau (18,3 ty GBP), tilp do la cac chl pham xang dau va cac san pham ve y duoc luon chilm ty trpng tuang iing la 9,2% (15 ty GBP) vd 7,8% (12,8 ty GBP) [8].
Doi vai nhap khiu cua Anh thi ty trpng cac hdng hoa tuaiig iing nhu xe dap, san pham y dugc, thilt bi may mdc dien tii, hang khong la cao nhit trong tfing kim ngach nhap khau, tuong ung voi 18,1%
(46,8 ty GBP); 10,9% (20,3 ty GBP) va 4,4% (11,5 ty GBP).
Trong ITnh vuc dich vu, nam 2017, kim ngach xuat k h i u cdc dich vu kinh doanh (nhu dich vu v l luat, tai chi'nh, quang cao, nghien ciiu va triln khai, thilt k l . . . ) cua Anh dat 31 ty GBP, chilm : % tong kim ngach xuat khau djch vu. Linh vuc tai chinh dat 25,9 ty GBP [ 8 ] .
38
Bui Vijt Hung Cfc qu6c gia thSinh vi6n cua EU co tang
tnmng thii^ng mai voi Anh chu yeu Ik cac nudc c6 thuan lgi vS vi tri dia 1^ nhu Phip (Bm ngach xuit, nhap k h k vod Anh tuong tog dat 40,4 ty GBP va 40,8 ty GBP), Itland (kim ngach xuit, nhap khau voi Anh tuong tog dat 34 ty GBP vi 21,8 ty GBP) li nhiing qu6c gia co n6n kinh te phit trien nha Diic (kim ngach xuit, nhap khau voi Anh mong tog dat 56,8 ty GBP va 78,1 ty GBP), Itaha (kim ngach xuat, nhap khau m Anh tuong ling dat 18 ty GBP va 24 ty GBP) [8].
3. TriJn vong quan he thuong in?i Anh - Liln minh Chau Au
Cfc d\r doan vS triSn vpng quan he thuong mji Anh - EU diu xoay quanh hai mo hinh:
Thunhdt, md hinh hoi nhap thi truang.
Hijn t^, Anh dang la thanh vien cua EU, nen Anh phai tuan thu cac quy dinh duoc dp d\mg trong Thi truang chung EU nhu tu do di chuyin htog hoa, dich vu, cdc nhan to sin xuat (von, con nguoi) duoc thuc hien vcii cfc diSu khoan chung dp dung cho toan khu vm (Chinh sdch thucmg mai chung, cdc quy dinh luat phdp...) nhdm dam bao miic dp hoi nhap, cung nhu cong nhan nhiing lgi ich cdc ben, dam bao hai hoa luat cua cdc nuoc thanh vien voi luat chung cua EU. Ap il?ng mot biSu thud quan chung doi vcri hing hoa nhap khdu vao EU. Nhu vay, tiong dtoi phdn thucmg mai voi cac doi tde, EU se dai dien cho toan bo cac nuoc thanh vi6n dS ky kSt cac hiep dinh thuong mai va ap dung chung cho EU. Do do, khi Anh kh6ng con la thanh vien cua EU, ciiiig Jtog nghia cac hang hoa xuat nhiip khau vao EU se phai chiu cac miic thul giong nhu cdc d6i tde thuang mai bSn ngoai EU.
Thii hai, md hinh tir do hoa thucfng mai.
M6 hinh tu do hoa thucmg mai hoan todn trdi ngugc vai mo hinh hoi nhap thi truang nhu da phdn ti'ch o tten. Vai mo hlnh ndy, muc ti£u ttgng tam huong d6n chfnh Id tu do hoa thucmg mai nham muc dich lao dieu kien hem cho qua trinh xuat nhap khau hang h6a giira cdc bSn. Vi muc tieu cua mo hinh nay kh6ng thuc ddy qud trinh hoi nhap nen kinh tl gifta cdc quoc gia tham gia, ma huong din tu do h6a thuong mai gifta cac thi tnrong khdc biet thong qua viec danh cho nhau nhftng dilu kien giam thul quan.
Ben canh do, su khdc biet chi'nh cua mo hinh nay voi mo hinh tten ia khong tap trang nhiing no luc nhdm hai hda cdc quy dinh ve san phdm va thi truong. Mo hinh tu do hoa thuong mai my Men dang dugc EU trien khai dp dung voi cdc doi tde thuong mai bto ngoai khii, nhftng npi dung chinh ttong cac dieu khoan hgp tac thuang mai dua ttgn cdc quy dinh cua WTO.
Theo du bdo cua nhilu hoc gid tM quan he thuong mai Anh - EU ttong thm gian tdi se tiln ttiln theo 4 mo hinh thuang mai cu thi nhu sau;
Thit nhdt, theo m5 hinh dp dung cdc dieu khodn ttong Khu vuc kinh tl Chau Au (EEA) hay Hiep hoi Thuang mai tu do Chau Au (EFTA). Bay la mo Mnh dp dung cac dilu khoan theo mo Mnh hpi nhap thi ttuong. M6 hinh nay dp dung voi cdc doi tac thuong mai chua du cac dieu kien, ho?c chua sta sang tham gia day du vao th.
ttuong Chung EU. Trong dieu kien dd, cdc dli tac se ding y:(l) Khong tham gia vao viec ra quylt djnh cua EU; (2) B6ng gop cho quy lien kit EU; (3) Khong ySu cau chip nhan hieu luc ttuc tiep va tinh ml vi?t cia luat'phdp EU; (4) Chap nhan cac dieu khodn gidi quylt tranh chap thuong mai boi 39
Khoa hpc xa hgi Viet Nam so 6 - 2019 tba an cua EFTA; (5) Chap nhan cac dieu khoan chung.
Voi mo hinh nay, Anh se vin tiep tuc la mpt phan ciia Thi truang chung, chiu sir rang buoc boi cac quy dinh, luat phap cua EU nhu chi'nh sach thuong mai chung, chinh sach nong nghiep chung, chinh sdch doi ngoai va an ninh chung, hay cac hiep dinh uu dai thuong mai giiia EU voi cdc nuac thu ba. Tuy nhien, Anh se khong dugc hucmg day du cac uu dai khi con la thanh vien, dong thoi Anh cung khong con la thanh vien trong CU ciia EU. Ben canh do, theo phan ti'ch cua cdc chuyen gia kinh te, viec Anh tham gia khoi EEA voi EU se gap nhung kho khan ve mat chinh tri, nhu se tao ra sir khong can xung khi xet ve quy mo cua nen kinh te ciing nhu la lugng dan so qua lan cua Anh so voi cac thanh vien con lai Clia khoi nay [1].
Thu hai, theo mo hinh CU. Day la mo hinh ma EU hien dang dp dung vai Tho Nhi Ky. Voi viec ky k i t hiep dinh ve EU, cac hang hoa xuit khau ciia Tho NhT Ky vao EU se dugc miln thue, tuy nhien, hiep dinh nay khong dp dung doi vai hang hoa n6ng nghiep, dich vu va mua sam c6ng. Tham gia hiep dinh nay, Th6 NhT Ky bat bugc phai van hanh luat, quy dinh theo dung cac quy dinh cua EU nhu luat canh tranh, cac quy dinh v l san pham, moi truang... Trong truang hgp Tho Nhi Ky khong tuan thu cac quy dinh chung ciia EU, thi EU se ap dung cac dilu khoan kiem tra hang hoa nhap khau cua khau [6].
Trong truang hgp nay, Anh va EU se phai ciing nhau thao luan cac dieu khoan ve CU giua hai ben, k i l m soat hang hoa xuat nhap khau. D6ng thai, khi Anh chip nhan CU vai EU, cung co nghia Anh se chiu nhftng tac dgng ve nhiing thay doi trong
viec dam phdn thuong mai cua EU vdi cac d6i tde khdc...
Thu ba, theo m6 hinh hgp tac thuong mai theo cac dieu khoan cua Hiep dinh tu do thuong mai (mo hinh Canada). Hai b6n da ky kit Hiep dinh Kinh te va Thuong mai toan dien (CETA).
Voi mo hinh nay, EU va Anh ciing co thi se ky mgt hiep dinh thuong mai tu do thi he moi nhu voi Canada bao gom cac dilu khoan nhu hang hoa, dich vu, bao hg chi dan dia ly... Hai ben se cam kit danh cho nhau nhung dilu khoan thue quan uu dai a muc cao nhat, xoa bo cdc thu tuc hai quan, ma ra nhftng ca hgi trong ITnh vuc djch vu.
Thd tu, quan he thuong mai Anh - EU thoat khoi hoan toan khoi EU va Thi truong chung. Trong mo hinh nay, Anh co the tim kilm cac sdng kien tiep can Thi trucmg chung theo cdc quy dinh cua WTO. Theo do, cac san pham xuat khau hang nong san vao thi truang chung EU se bi dp dat muc thue quan nhap khau. Theo ti'nh todn cua cac hgc gia thi xuat khau hang nong san ciia Anh vdo EU se bi giam 62% [2]. Ben canh do, Chi'nh phu Anh se phai thilt lap lai cac chi ddn dia ly (GIs) doi voi cac san phdm nong san, ky ket cdc hiep dinh thuang mai vcri cdc d l i tde ma truoc do Anh la thanh vien ciia EU...
Mpt s6 cac chi phi, thu tuc, quy dinh khac se phdt sinh nhu cdc bien phdp kilm sodt hang hoa qua bien giai, cac bien phdp bao hg thuong mai, thul chong bdn pha gid, tu do hoa trong mua sam dich vu cong.
Nham tranh nhung tac dgng tieu cue lgn ca hai phfa, quan he hop tac thuang mai giua hai ben trong thai gian toi se dua tren nhung nguyen tde ca ban sau: (1) Hai ben se thilt lap nhftng quy dinh chung d6i vdi cac hang hoa xudt nhap khdu, bao g6m ca hang hoa n6ng nghiep, dam bao khong tao 40
ra nhung chi pM phdt sinh khu virc bien gicri. Anh se lua chgn dua ra chinh sdch nham ding bo hda voi cdc quy dinh ciia BU; (2) Anh sin sang tham gia vao cdc ca quan EU cung cdp iiy quyen cho hang hoa trong cdc ITnh vuc dugc kiem sodt chat che, nhu: Ca quan Hda chat Chau Au, C o quan An toan Hdng khSng Chdu Au va C o quan Dugc pham Chau Au. Chdp nhan cdc quy tac Clia cdc co quan nay va san sang dong g6p cac chi phi hoat dgng theo cac thoa thuan dugc c6ng nhan khi Anh khong phai 111 mgt quic gia thanh vien cua EU; (3) Trong giai d o ^ dau tien, cac thoa thudn hai quan se dupc ky ket nham tao dieu kien loai bo nhflng thii tuc khong can thiet phai kiem tra va kiem soat hai quan gifta Anh va EU.
Thoa thuan nay cho phep Anh kiem soat thue quan cua minh doi voi thuong mai voi cic doi tac ngoai EU, ciing nhu khong dp dung thue quan doi vai bdt ky hang hoa nao doi vdi hang hoa tu khu vuc cac nuoc thanh vi6ii EU, bao ve chuoi cung ung tich hgp a ca Anh va EU, bao ve viec lam va sinh ke cho ngucri dan. Cdc thoa thudn moi ciing se dam bao ITnh vuc dich vu va ky thudt s6 cua Anh se dugc phdt huy phu hgp vai chien luge phat trien cong nghiep hien dai, dam bao Igi fch cua moi ben trong viec hpi nhdp thi tniong ciing nhu bao dam su on dinh Clia thj truong tai chinh, quyen ciia moi ben khi tiep can thi truang tai chi'nh [9].
4. Kit Iuan
Quan h? thuang mai Anh - EU tien trien theo nhieu m6 hinh khdc nhau. Song, moi mot m6 hinh diu co hai mat tich cue va tiSu circ. Quan dilm cua Chfnh phu Anh dugc tile Men frong tiln trinh dam phdn la khong chap nhan khdi niem "cung" hay "mem"
. Btii Viet Hung ma thay vao do la ti'ch cue tim kilm mgt hiep dinh thuong mai tu do voi EU, chap nhan a mgt chimg muc nao do cac dilu kien ma EU dat ra, nhu tuan thii chi'nh sdch thuong mai chung cho mgt thi trucmg chung, cde ygu ciu v l dong g6p tai chfnh cho ngan sach EU, tu do di chuyin con nguoi... de dam bao giam thilu nhung tde dgng tieu cue ciia Brexit, thdc ddy tang tuong thucmg mai giQa hai ben trong thoi gian tai.
Chu thich
^ Nghien ciiu nay dugc t^i trg boi QuJ Phfit tiiin khoa hoc v i c6ng nghe Qu6c gia (Nafosted) trong de tai ma s6: DXTN- 2016.01.
Tai lieu tham khao
[1] Christophe Hillion (2018, 'The UK withdrawal from the EU and its implications for the EEA", Common Market Law Review, Volume 55.
[2] European Parliament ( 2019) "EU- UK agricultural trade: state of play and possible impact ofBrexit".
[3] Swati Dhingra el al (2016), TTie consequences of Brexit for UK trade and Uving standards, CEP, London.
[4] http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes /STUD/2018/603866/EXPO_STU(2018)60386 6_EN.pdf
[5] https://tradingeconomics.com/european- union/gdp
[6] https://sp-bpr-en-prod-cdiiep.a2ureedge.net/
published/2018/3/7/UK-trade-policy-and-Brexit /SB %2018-17,pdf
[7] hUps://eeas.europa.eu/headquarters/headquartas- homepage_en/13530/EU-Canada%20relations.
[8] file:///C:/Users/sony/Downloads/CBP-7851.pdf [9] https://www.gov.uk/goveniment/publications/
the-future-relationship-between-the-united- kingdom-and-the-european-union
