NGHIÊN CỨU
RESEARCH
Mạng lưới phân phối bảo hiểm qua ngân hàng của Thái Lan và bài học ■ cho Việt Nam ■
Nguyễn Đức Bình
CQ55/18.01,
Họcviện Tài
chính Asia-PacificEconomicReview
Thị trường bảo hiểm còn khá mới ở Việt Nam với sựphát triển đángchú ý khi hìnhthành hơn 20 năm trước. Trong đó, phân phối bảo hiểm qua ngânhàng hay liên kết ngânhàng bảohiểm (từđây dùngthuật ngữBancassurance] đang phát triển một cách nhanh chóng. Bài viết sẽ phân tích sự tăng trường của bảo hiểm nói chung và nóiriêng tại Thái Lan. Từđó đúc kết những điểm cần rútra cho Việt Nam trên con đường phát triển mô hìnhBancassurance.
1. Sựphát triển của bancassurance tại TháiLan Trước tiên Bancassurance là sự kết hợp của các ngân hàng với các doanh nghiệp bảo hiểm trong phân phối các sản phẩmbảo hiểm cho khách hàng.
Bancassurance được ra đời chính thức tại nước Pháp và trong những năm 2000 đã phát triển mạnh mẽ tại các quốc gia châu Âu. Bancassurance bao gồm các sản phẩm nhân thọ và phi nhân thọ. Sản phẩm Bancassurance nhân thọ là các sản phẩm bao hiểm liên quan đến tuổi thọ hoặc tínhmạngcủa con người. Trong khisản phẩmBancassurancephinhân thọ giúp bảohiểm tài sản, trách nhiệm dân sự và các nghiệp vụ khác không thuộc bảo hiểm nhânthọ.
Môhình Bancassurance đem lại lợi ích chochính các doanh nghiệp bảo hiểm, cac ngân hàng, khách hàng và ngay cả các cơ quan nhà nước thực hiện trách nhiệm quản lý. Trước hết, các công ty bảo hiểm sẽ tận dụng được mạng lới kháchhàng khổng lồ củacácngân hàng từ đó các công ty bảohiểm sẽ tiết kiệm được chi phí và thời gian so với việc sử dụng các kênh phân phối truyền thống của mình.
Tiếp theo là đối với ngân hàng, ngân hàng sẽ có thêm sảnphẩm mới để cung cẩp chocác khách hàng mà không cần phải tăng vốn dự trữ như các sản phẩm đơn thuần và nâng cao tính cạnh tranh, thu hútthêm khách hàng, tăng nguồn vốn huy động từ thu phí bảohiểm...Ngoài ra nếu khách hàng vayvốn không maygặp rủi ro thì khoảnvay vẫnđược đảm bảo. Xét trên góc độ lợi íchcủa khách hàngthì mức phí bảo hiếm phải nộp của họ sẽ thấp hơn vì các công tybảo hiểm tiết kiệm được chi phí.về phía các cơ quan nhà nước, các cơ quan này sẽ có một số thuận lợi trong công tác quản lí đối với các đơn vị kinh doanh bảo hiểm vìcóđơn vị đầumới thực hiện, doanhthu, danh mục sảnphẩm,...
Thị trường bảo hiểm của Thái Lan có sự phát triển nhanh chóng từ 2013đến 2019. Tuy doanh thu
từ phíbảobiểmchững lại vàonăm 2020 do đại dịch Corona, sựtăngtrưởng của bảohiểmtại Thái Lan và Bancassurancenói riêng làkhông thể phủ nhận. Tại Thái Lan,bảohiểm đã có mặt kể từđầu thế kỉ thứ 20 với sự hoạt độngđầu tiên của tập đoànbảohiểm, tài chính Sunlife Canada.Tuy nhiên, nửa đầucủa thếkỉ là sựtăng trưởng hạn chế. Lí do là có ít chính sách, thiếucầu và thiếu sựam hiểu về các sản phẩm bảo hiểm. Thậm chí đã có hai công ty bảo hiếm sụp đổ vào những năm 60củathếkỉthứ20.
Đến năm 1967, khi mà pháp luật về bảo hiểm đượcban hành, lĩnh vực bảo hiểmcủa Thái trở nên phát triển, đa dạng. Theo báo cáo của Oxford Business Group, thị trường bảo hiểm của Thái Lan vừa phân khúc vừa tập trung. Phân khúc vì có nhiều côngty bảo hiểm,tập trungvì thịphần tập trung chủ yếu trong tay của một vài công ty hàng đầu. Xét trong khối ASEAN, tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm của Thái Lan chỉ xếp sau Singapore vào 2016 (IMF, 2019). Theo khảo sát thường niên "Nhịp đập bảo hiểmĐôngNam Á” năm2019, tổngphí bảohiểm thu được của Thái Lan chiếm 29% tổng phí bảo hiểm của toàn khu vực Đông Nam Á năm 2018. Thị trường bảo hiểm Thái Lan tập trung chủ yếu vào bảo hiểm nhânthọ.
Có nhiều lí do giúp TháiLan là một trong ba thị trường bảo hiểm lớn nhất khối ASEAN. Thứ nhất, tuổi thọ của người dân TháiLan ngàymột gia tăng khiếnnhu cầu về các sản phẩm bảo hiểm nhânthọ ngày càng cao. Thứ hai, tại Thái Lan, khi đầu tưvào các sản phẩm bảo hiểm thì sẽ được giảm trừ thuế theo đạo luật thuếthu nhập của Chínhphủ Thái Lan nếu thời gian bảo hiểm ít nhất 5năm. Bên cạnh đó, sự tham gia của cáchãng bảo hiểm quốc tếbị giới hạn. Việc giới hạn này góp phần tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển của cáccông ty bảo hiêm nội địa.
Thứ hai,thị trường baogồmrất nhiều các sản phẩm
78
Kinh tế Châu  - Thái Bình Dương (Tháng 3/ 2022)bảo hiểm bắt buộc đối với khách hàng. Ví dụ như bảo hiểm cho thanh tra công trường, bảo hiểm xe, bảo hiểmphòng chống cháy nổchongười điều hành những phương tiện dùng tới dầu và gas, hàng không, ...Quảng cáo cũng là một trong nhữngnhân tố góp phần phát triển bảo hiểm tại Thái Lan. Thật vậy, quảng cáo bảo hiểm Thái Lan luôn lấy được nước mắt củangười xem.Bíquyết đểtạo nên những quảng cáo này chính là ở phần nội dungmang lại cảm giác thânthuộc cho người. Ngườixem có thểdễ dàng thấy được bóng dáng của chính bản thân, người thân và bạn bè từ những quảng cáo ấy. Các côngty bảo hiểm nhân thọ của Thái Lanthay vìchú trọng vàoviệc đem cácrủiro ra đedoạ khách hàng để họ mua bảo hiểm, họ chútrọng vào việc đểkhách hàng phát triển cảm xúc cho chính cuộc sống của họ.
Có nghĩalàhọsẽtựcảm nhậnvềnhữngthăng trầm, biến cố trong cuộc sống của họ. Ngoài ra, các sản phẩm bảo hiểmđượcphân phối chủyếu quanhững người môi giới được cấp phép và các đại lý nhưng kênh phân phối chủ yếuvẫn là Bancassurance. Đối với kinh doanhbảo hiểm phi nhân thọ, các nhà môi giới là kênh phân phối lớn nhất. Các đại lý cũng rất tích cực với nhóm các dòng sản phẩmbảo hiểm ô tô, tai nạn cá nhân, doanh nghiệp nhỏ với doanh số chiếm 16% vào năm2018 trong khi Bancassurance chiếm khoảng 13%. Thị trường bảo hiểm nhân thọ chủ yếu được phân phối bởi các đại lí và các Bancassurance, cả hai chiếmhơn94%phíbảo hiểm được viết.
Xét riêng Bancassurance, doanh số bảo hiểm qua kênh Bancassurance chiếm ưu thế hơn các đại lí trong phân phốibảo hiểm nhân thọvới sự gia tăng nhanhchóng của doanh số (Chudasri, 2018). Theo Bangkok Post, doanh số Bancassurance có giá trị 81.ộ tỉ Thái Bạt trong3 thángđầunăm 2018,chiếm 50.6% tổng phí bảo hiểm và tăng 13.1% qua các năm. Lí do Bancasurancengàycàngpháttriển làdo khi sản phẩm bảo hiểm được bán tại cácchi nhánh ngân hàng, khả năng kháchhàng hiểuvề sản phẩm sẽ được nâng cao. Bên cạnh đó ngân hàng cũng có một cơ sởkhách hàng rộng lớntừ đó việc bánchéo sản phẩm - cross selling cũng giúp góp phần đẩy nhanh doanh thu từ bảo hiểm. Kênh phân phối online ngàycàngphát triển với tốcđộ tăngtrưởng ở mức 29.6% ở quýđầu hàng năm. Lí do của sự phát triển Bancassurance củaThái Lan là các ngân hàng và các công ty bảo hiểm ngày càng gia tăng sự liên kếtvới nhau đểcùng nhaugia tăng mạnglưới phân phối.Việcliênkết giữa các ngân hàng vàcáccông ty bảo hiểm khôngchỉ manglại lợi ích cho các khách hàng màcòn cả các ngân hàng. Ví dụ như khi khách hàng vay nợ tại ngânhàng,họ cũng có thể mua luôn sản phẩm bảo hiểm nhân thọ tín dụng. Khi khách
hàng vay vốn gặp rủi ro thì khách hàng được công ty bảo hiểm trảthay khoản nợ dang dở. Năm2013, tập đoàn AIA đã kí kết Bancassurance vớiđể phânphối các sảnphẩmbảo hiểm nhân thọ bán lẻ và nhóm sản phẩm bảo hiểm nhân thọ tại Thái Lanvà 10 nước ở khu vực ChâuÁ- Thái Bình Dương. Cùngnăm FWD kí kết Bancassurance với ngân hàng TMB và Krungthai. Năm 2014,Standard Chartered kí kết 15 năm Bancassuracne với với Prudential. Năm 2020, PrudentialThailandliên kết với ngânhàng TMB.
2. TriểnvọngcủaBancassurancetại Việt Nam TạiViệt Nam, trong 20 năm pháttriển, thị trường bảohiểm không phụthuộc vàokênh phânphối ngân hàng. Các nhà bảohiểm chủ yếu chọn phân phối qua các đại lý. Tính đếnnăm 2015, Bancassurancevẫn chỉ chiếm thị phần manh mún trên thị trường bảo hiểm của Việt Nam. Các nhà bảo hiểmvẫnphân phối qua kênh ngân hàng nhưng không độc quyền.Theo Mohr (2020), vào khoảng 2016 đến 2017, các nhà cung cấp bảo hiểm bắt đầu nhận thức được tiềm năng của việc liên kết với các đối tác ngân hàng.
Ngày càng nhiều nhàcung cấp bảohiểm liênkết độc quyền với cácngânhàng với việc ứngtrướcphí cho ngân hàng để đảm bảo vị thế độc quyền của mình.
Nhờ vậy tính đến 2017, doanh số bảo hiểm từ Bancassurance đạt đến 13% tổngdoanhsốtrênthị trường trước khi đạt 22% vào 2018 và 29% vào 2019. Hãu hết các ngânhàng lớn tại Việt Nam hiện nay có liên kết độc quyền với các côngtybảo hiểm.
Ví dụ như FWD gần đây đã thông báo hợp tác độc quyền 15 năm vớiVietcombank với trị giáđượcước lượng lên tới 9.4 nghìntỉViệt Namđồng.
Theo PGS., TS. Nguyễn Thị Nhung và Nguyễn Thái Liêm (6) thì từ năm 2000 tới nay, trên thị trường Việt Nam tồntại một sốmôhìnhbancassur
ance như Ngânhàng làm đại lý khaithác bảohiểm, ngân hàng góp vốn thành lập doanh nghiệp bảo hiểm dưới hình thức liên doanh hoặc cổ phần và ngânhàng thành lập doanh nghiệp bảo hiểm hoặc tậpđoàn bảo hiểm thành lập ngân hàngtrực thuộc để hìnhthành tập đoàn dịch vụtài chính.
Tuy nhiên Bancassurance vẫn còn tại nhiều nhược điểm và chưa thật sự pháthuy tác dụng tại Việt Nam. Đầutiền tuy các mô hình Bancassurance phổ biếntrên thế giới đã có mặt tạiViệt Nam song phổbiếnnhất vẫn làmô hình thoảthuận phân phối hay chính là mô hình đại lý bảohiểm nhận hoahồng;
mô hình liên doanh bảo hiểm đã đượchình thành nhưng sự pháttriển chưa đáng kể; mô hình côngty mẹ - công tycon vàmôhình tập đoàntàichính đang vướng nhiều rào cản khó khăn trong quá trình thành lập cũng như đi vào hoạt động. Ngoài ra, việc tích hợp sản phẩm ngân hàng truyền thống vớicác Kinh tế Châu Ả - Thái Bình Dương (Tháng 3/ 2022) 79
NGHIÊN CỨU
RESEARCH
sản phẩm bảo hiểm đặc thù trong mô hình Bancassurance còn rất ít. Một nhược điểm nữa là khi chuẩn mực đạo đức của nhân viên ngân hàng chưa được nâng cao, nhân viên ngân hàng có thể đẩy sales quá mức bằng cách yêu cầu khách hàng phải mua bảo hiểm trước khi được cấp tín dụng.
Điều này dẫn đến uy tín của ngân hàng giảm trong mắt kháchhàng.
3. Bài học cho Việt Nam trong phát triển Bancassurance
Việt Nam và Thái Lan là hai nước thuộckhu vực ASEANvới nhiều nét tươngđồng trong văn hoá. Thái Lan là một nước có tốcđộ giàhoá dânsố thuộc top caocủathếgiới tỷ lệ ngườicao tuổi được dựđoán sẽ tăng lên đến 21,2% vào 2025. Tại Việt Nam, các chuyên gia dự đoán từ 2026 đến2054, Việt Nam sẽ trải qua giai đoạn dânsố già. số người trên 65 tuổi sẽ chiếm 10% - 19,9% dân số. Chínhvì thế việc phát triển thị trường bảo hiểm nói chung và bancassur
ance nói riêng làvô cùng quan trọng đểviệc sửdụng bảo hiểm đượcphổ cập rộng rãiđếnngười dân.
Theo SanjayChakrabarty, trưởng bộ phậnngân hàng bánlẻ và phó CEO tại Ngânhàngthương mại cổ phần Phương Đông nhận định rằng cầu đối với bancassurance sẽ phụ thuộc vào xu hướngcủa Tổng sản phăm quốc nội - GDP. Tại Thái Lan, tốc độ tăng trưởng ấn tượng của Bancassurance có thể được giảithích nhờ chỉ số GDP. GDPbình quân đãungười của Thái Lan có giá trị vàokhoảng 7,000 đôla Mỹ.
Trong khi tại Việt Nam, GDP bình quân đầu người chỉcó giátrị vào khoảng 2,500 đôla Mỹ. Mộtsự thực không thể phủ nhận là khi thu nhập củangười dân tănglên, các nhu cầuthiết yếuđược đảmbảo thì họ mới quan tâm tới các sản phẩm bảo hiểmbảo hiểm.
Chínhvì thếmà Việt Nam cần tiếptục phát triển bền vững kinh tế.
Về khungpháplý,Luật kinh doanhbảo hiểm của Việt Namđến nayđãđược gần 20 năm cùng với47 văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành. Tuy nhiên chính sự đô sộ của hệ thống văn bản luật và dưới luậtdẫnđến sự khó khăncho các chủ thể tham gia vào bảo hiểm. Ở Thái Lan, từ đầu2016, văn bản luật về bảo hiểm đã có nhiều thay đổi. Nhìn chung gồm những điểm chính sau: Sự nới lỏng hơn với sự tham gia của các chủ thể là người nước ngoài, nâng cao tính linh hoạt của chuyển đổi danh mục đầu tư, những yêu cầu mới trongviệc báo cáo, nâng caotính linh hoạt trong quản trị nguồn vốn, tăng cường trách nhiệm nhiều hơn cho giám đốc,... Ở Việt Nam cho tới 2019, Nghị định 80/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định điều kiện văn bằng, chứng chỉ, tiêu chuẩn đối với cá nhân trực tiếp hoạt động phụ trợ bảo hiểm. Ngoài ra ởViệt Namchưa chophépdoanh
nghiệp bảo hiểm chia sẻ thông tin khách hàng với cácđối tác khác nên nếu ngân hàng làm đại lýcho doanhnghiệpbảohiểmthìsẽkhông được chia se về thông tin của khách hànglàm thiệt hại về quyền và lợi ích của khách hàng. Điều này chính là cản trở cho mô hình Bancassurance này phát triển.
Các sản phẩm bảohiểmphảiđượccác ngân hàng và các doanh nghiệp bảo hiểm cùng nhau thiểt kế sao cho phù hợp nhất là chú ý tớinhững sản phẩm nhắm đến phân khúc khách hàng cao cấp vì họ là những người thường xuyên sử dụng các dịch vụ ngânhàngcũngnhưcácdịchvụbảo hiểm. Ngoàira các sản phẩm cũng phải có sựmớimẻ,khácbiệt khi được phân phối qua kênhngân hàng điềumà hiện nay tachưalàm được.
Cáclớp đào tạo cấpchứng chỉ đại lý bảohiểm cho các nhân viên chưa qua đào tạo nghề cần pháttriển hơn nữa. Hiện nay nhiều cán bộ ngân hàng, tư vấn viêntại ngân hàng chưahiểu rõ cácđặc tính kỹ thuật cũng như những quyền lợi của sản phẩm bảo hiểm.
Đối tượng cần tập trung đào tạo chính là các đạilý viênvìđâylà đối tượngtrực tiếptiếpxúc với khách hàng
Cách làm truyền thông, quảngcáo về bảo hiểm cũng đáng để chúng ta học hỏi.Các quảng cáo bảo hiểm của Việt Nam chỉ dừnglại như các quảngcáo cácsản phẩmthông thường chỉvới âm nhạc vàcác thướcphimvềgia đình, ngườithân. Việt Nam đang có nhữngbước tiến trong việc sản xuất các quảng cáo về bảohiểmnóichung vàbảohiểmnhân thọnói riêng. Ví dụ như Generali Vietnam sẽ cho ra mắt phimâm nhạc Tết "Sốngnhư ý" vào dịp tết 2021./.
Tài liệu tham khảo
BancassuranceinAsean market: Growth, trends, and forecast (2020 - 2025). https://www.mordor- intelligence.com/industry-reports/bancassurance- in-asean-market/
Chudasri, D. (2018). Bancassurance overtakes life agents, https://www.bangkokpost.com/busi- ness/1461829/bancassurance-overtakes-life- agents/
McGaughey, R. (2017). Bancassurance drives growth in Thailand and Malaysia.
https://www.lifeinsuranceinternational.com/fea- tures/bancassurance-drives-growth-in-thailand- and-malaysia-4754150/
Mohr, M. (2020). The rise ofBancassurance in
the land of opportunity.
https://canchamvietnam.org/index.php/2020/05/
04/the-rise-of-bancassurance-in-the-land-of- opportunity
Asia-PacificEconomicReview
80 Kinh tế Châu Ả - Thái Bình Dương (Tháng 3/ 2022)
