NGHIÊN CỨU
RESEARCH
Năng lực quản trị của Tổng công ty thuốc lá Việt Nam
Nguyễn Vân Hà
Nguyễn TuấnAnh,Vũ Dương Hòa
Học
viện
Ngânhàng
Một trong nhữngyếutố quyết định sựphát triển và thành côngcủa một doanh nghiệp là năng lực của nhà quảntrị. Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam là một trongnhững doanh nghiệpnhà nước, làđơnvị tiên phongcủa ngànhCông nghiệpthuốc lá Việt Namvà là doanh nghiệp có nhữngđóng góplớn cho nền kinh tế. Trong quá trình hoạt động, nănglực quản trịcủadoanh nghiệpcòn một số hạn chếnhất định. Bài báo này tập trung nghiên cứu năng lực quản trị của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam.
1. Đặt vấn đê
Một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì cần hộitụ rất nhiều yếutố,nhưng yếu tố quan trọng và quyết định thành công cho sự phát triển của doanhnghiệp đó là năng lực của nhà quản trị. Theo nghiên cứu của Drucker [1989] khẳng định: "Lãnh đạo là người quyếtđịnh sự thành công của tổ chức, ảnh hưởngtrực tiếp đến hiệu quả củatổchức". Điều này khẳng định vai trò và năng lực của lãnh đạo doanh nghiệp là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, trước sức ép cạnhtranh đến từ thị trường trong vàngoài nước, một số doanh nghiệp nhà nước không xác định đúng thị trường mụctiêu, không chuẩn bị tốt các điều kiện để đáp ứng nhucầu và đòi hỏi của thị trường. Hậu quả là một số doanh nghiệp nhà nước hoạt động không thể đứng vững trên thị trường.
Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam là một doanh nghiệp nhà nước vàlà đơnvị tiên phong của ngành Công nghiệp thuốc lá Việt Nam. Trong quá trình hoạt động, năng lực quản trị của lãnh đạo doanh nghiệp còn mộtsố hạn chếnhất định. Vì vậy, bài báo này tậptrungnghiên cứu nội dung: "Nâng cao năng lực quản trị của Tổng công tyThuốcláViệt Nam".
2. Năng lực quản trị củaTốngcôngty Thuốc lá Việt Nam
Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam: Tiền thân là Liên hiệp các xí nghiệp Thuốc lá Việt Nam được thành lập năm 1985,được thành lập lạitheo Quyết định số 254/TTg ngày 29/4/1995 của Thủ tướng Chính phủ. Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam được Thủ tương phê duyệt đề án chuyển đổi tổchức, hoạt động theo mô hình Tổngcông ty mẹ -Tổng công ty con theo Quyết định số 232/2005/QĐ-TTg ngày 23/9/2005.
2.1. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ được đào tạo, bồi dưỡng
Nhân lực của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam được thể hiện quabảng sau:
Bang 1. Tổng bợp nhân lực Tổng công tỵ Thuốc lá Việt Nam nam 2020 SỐ lượng (người) Tỳ lệ (•/•)
— ỉ___ £
Tông sô 531 100
Công nhàn viên 401 78,6
Chuyên môn, nghiệp vụ 155 16,5
Lãnh đạo, quản lý 25 4,9
Nguồn: Phòng Tố chức hành chính Tồng cóng ty thuổc lá Việt Nam
Theo số liệu thống kê tại Tổng công ty Thuốc lá ViệtNam tháng6/2020 chothấy: Tổng công ty thuốc lá Việt Namlà một doanh nghiệp thuộc loại doanh nghiệp lớnvới số lao động lên tới 531 người. Mặcdù có quymô laođộng lớn,nhưng do có chiến lược sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm nên khối lượng công việc Tổng công ty luôn ổn định (điều này làm cho lựclượng các CBCNV Tổng côngty luôn ổn địnhtrong suốtthời gian qua). Quymô lao động có tính ổnđịnhcũnglà một yếutố quantrọng giúp cho sự phát triểnổn địnhcủa Tổng công ty trongnhững năm qua (cũngnhư trong nhiều năm tới). Đặcbiệt, tỷ lệ lao độnglãnh đạo, quản lý chiếm 4,9%. Điều này cho thấy mộtphần hiệu quả làm việc của lãnh đạo Tổng công ty rất cao, với số lượng lao động trong doanh nghiệp nhiều,khối lượng công việc lớnmà tỷ lệ lao động quảnlý lãnh đạo chỉ chiếm tỷ lệ thấp. Hơn nữa, đây cũnglà yếu tố khẳng định sự gọn gàng phù hợp của tổ chức bộ máy tại Tổng Côngty.
Tổng công ty Thuốc láViệtNam đang sở hữu một lực lượng lao động tương đối hùng hậu so với các đơn vị trong cùng ngành(gồm: 531 lao động).Trình độ họcvấn của cánbộ - công nhân viêntrong Tổng công ty khácao:Đạihọc và trên đại họckhoảng128 người, chiếm 21%; Cao đẳng và trung cấp khoảng 112 người, chiếm 22%; Cònlạilà PTTHhoặcTHCS.
2.2. Trình độ ngoại ngữ, tin họcđược đàotạo Trongthời đại hội nhập và côngnghệ ngàycàng phát triểnnhư hiện nay, có đa số các công việc phải cằn đến trình độ ngoại ngữ, tin học. Trình độ ngoại ngữvà tin học, vô cùng quan trọng, khôngchỉ giúp
74 Kinh tế Châu Ả - Thái Bình Dương (Tháng 1/ 2022)
người lao động làm việc nhanh, thuận lợi hơn mà còn giúp họ được trọng dụng, thăng tiến nhanhhơn trong côngviệc. Trước thời kỳ đất nước hội nhập kinh tế quốctế, Tổng côngtyThuốc lá ViệtNam đã quan tâm đến nâng cao chất lượng nguồn nhânlực, đặc biệt là năng lực của lãnh đạo quản trị Tổng công tý. Do đó,trong thời gian gần đâyTổng công tyđã tập trung đào tạo nhiều kỹ năng cho lãnh đạo và người lao độngTổng công ty. Trong đó, đào tạo kỹ năng ngoại ngữ, tin học cho cán bộquản lý và cán bộ chuyên môn nghiệp vụ là một nội dung được Tổng công tyđượcchú trọng thựchiện, đểngười lao động có thể làm việc trong môi trường hộinhập vàtrong chiến lược thinâng ngạchhàng năm đối với cánbộ công nhân viên chuyên môn nghiệp vụ. Ngoài ra, Tổngcông ty chútrọng việc xây dựngvà phát triển quan hệhợptác, liênkết đào tạo với các cơsởđào tạo trong và ngoài nước để thực hiện các chương trình,kế hoạch đào tạo của Tổng côngty vànhu cầu của các công ty thànhviên thuộcTổngcông ty.
Trên cơ sởsố liệu tạiTổngcông ty chothấy trình độ ngoại ngữ, tin học của người lao động và lãnh đạo, quản lý Tổng côngtycụthể như sau:
Bàng 2. Trình độ ngoại ngữ và tin học của lao độnggiántiếp trong còng tỵ Năm
Chi tiêu ' - •.
2018 2019 2020
Tỏng số (người)
Tỳ lệ (%)
Tổng số (người)
Tỷ lệ
<*J
Tổng số (nprời)
Tỷ lệ ĨTrinhđộ ngoại ngữ đáp
ứng yêu cầu còng việccũa người lao động
34 18.28 57 30.32 68 35.60
Trình độtin họcđáp ứng yêu cầu cóng việc cũa người laođộng
104 55.91 112 59.57 126 65.97
Trinh độngoại ngừđáp ứng yêu cầucòng việc của lành đạo.quản lý
19 90.48 22 88.00 23 92.00
Trình độ tin học đáp ứng yèu cầu cóng việc cũa lãnhđạo. quán lý
21 100.00 25 100.00 25 13.09
Tongsòlao động 172 100 178 100 180 100
Nguồn: phòng Tổ chức hànhchính Tổng cồng ty Thuốclá Việt Nam
Qua bảng số liệu trên cho thấy, tỷ lệ người lao động và lãnh đạo hiểu biếtvề tin học và ngoại ngữ năm 2020 có dấu hiệu tăng lênso với cácnămtrước, cụ thểkhi có 68 người đã có trình độ ngoại ngữ đáp ứng yêu cầu công việc, tươngứng35,6%; 126 người đạt trình độ tin học đáp ứng yêu câu công việc, tương ứng 65,9%. Điều này cho thấy hoạt động tuyển dụng và đào tạo củaTổngcông ty đã phần nào thấy được sự hiệu quả, tuy nhiên nhìnchung trình độ tin học và tiếnganhcủa CBCNV trong Tổng công ty mới chỉ đạtở mức trung bình.
Trung tâm đào tạo Tổngcôngty với trách nhiệm của mình sẽ không ngừng cố gắng phối hợp với các đơn vị có liên quan để tiếp tục tổ chức các chương trình huấn luyện, đào tạo theo chỉ đạo của Tổng công ty thuốc láViệt Nam, phấn đấu tạo điều kiện thuận lợi nhất cho chuyên viên các phòng - ban trong Tổngcông ty vàcácđơnvị thành viên trongtổ hợp Tổngcông ty có điềukiện tốt nhấtđể nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ,tăng cường các kỹ
năng trên cơ sở khảo sát,đánhgiá nhucàuđào tạo củatừngđơnvị.
2.3. Kỹ năng quản lý
Nhìnchung, kỹ năngquản lý của các cánbộ quản lý đều chuyên nghiệp. Thực trạng kỹ năng quản lý của lãnh đạo, quản lý Tổng công ty được thể hiện thông quacáckỹnăngsau:
Kỹnăng lập kế hoạch
Lãnh đạodoanh nghiệp là người ra quyết địnhvà điều hành toàn bộ bộ máycủa doanh nghiệp, nghĩa là quyết định củangười lãnh đạo ảnhhưởngrất lớn tới quá trình phát triển vàtồntạicủadoanhnghiệp.
Do đó kỹ năng lập kế hoạchcủa lãnh đạoquyếtđịnh đến sự phát triển của doanh nghiệp. Qua nghiên cứu, 100% các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty đều lập kế hoạch kinh doanh và đưa ra các biện pháp đểhoàn thành kế hoạch đã đề ra. Khi xâydựng kếhoạch sản xuấtcác doanh nghiệp họthường dựa vào tìnhhìnhsản xuất của nămtrước, đặc điểm các nguồnlực củacôngty, mục tiêucủadoanhnghiệp,...
để xây dựngkế hoạch. Trên 80% số lãnh đạo Tổng côngty được hỏi, Họ cho là lập kế hoạch theo kinh nghiệm.Họ thường căn cứ vào tình hình thực tế của nămtrước để lên kếhoạch cho nămsau.
Kỹ năng quảnlý thông tin
Vai trò hết sức quan trọng của thông tin trong phát triểnkinh tế xã hội nói chungvà củaTổng công ty Thuốc lá Việt Nam nói riêng. Việc quản lý thông tin cóliên quan mật thiết tới việc ra quyếtđịnh của lãnh đạo doanh nghiệp.
Quasốliệuđiều tra cho thấy, số lãnhđạo doanh nghiệp có sử dụng các phương tiên hiện đại như máy vitính, điệnthoại trong tìm kiếm, xử lý và lưu trữ thôngtinlàkhôngcao chiếm khoảng từ 1/5 đển
% số lãnh đạo doanh nghiệp được hỏi. Nguyên nhân chủ yếu là do tuổi của lãnh đạo doanh nghiệp khá cao nên họ ngại học việc sử dụng các phươngtiện hiện đại này.
Bàng 3. Đánhgiákhảnăng quànlý thông tin cùa lãnh đạo Tồngcôngty
Nội dung Rất hiếu Hiểu Bình
thường Không
hiểu Lành đạo, quân lý sừ dụngthành thạo
máy tínhưong lưutrừ thôngtin 25.1 21.78 53.12 0 Lành đạo, quân lý sữ dụngthành thạo
phẩn mềm quàn lý thông tin 58.9 29.73 8.12 3.25
Lành đạo. quân lý vậndụng thànhthạo
phần mềmquànlý 47.3 37.02 12.42 3.26
Lành đạo. quân lý hiểu quy định. cơ chế
quăn lýthông tin 71.2 22.45 5.12 1.23
Nguồn: Kết quả khảo sát của nhómtác giá
Theo kết quả trên cho thấy, nguồn tin của lãnh đạo, quản lý Tổngcông tykhá phong phúvà chủ yếu là từ cácphương tiện thông tin đại chúng, từ các đối tác từ bạn bè, cấp dưới. Do vậy, chất lượng tin thường thấp. Các thông tin có giá trị từ các nguồn phảitrả tiền như cộng tác viên, muatin, internet,...
thườngít.Theo kết quả trên chothấy tỷ lệ lãnh đạo, quản lý tại Tổng công ty sử dụng thành thạo máy Kinh tế Châu Ả - Thái Bình Dương (Tháng 1/ 2022) 75
NGHIÊN CỨU
RESEARCH
tính tronglưu trữthông tin chiếm tỷ lệ rất 25,1%.
Trong khi đó việc lãnh đạo, quản lý biết vận dụng thành thạo phần mềm quản lýchỉ chiếm tỷlệ 47,3%.
Dovậy, các quyếtđịnhcủa lãnh đạo Tổng công ty đôi lúccòn chậm hoặc thiếu chính xác.
2.4. Kiến thứchiểu biết, pháp luật, xã hội Một trong các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực quản lý của lãnhđạo Tổngcôngtylàsự hiểu biết về luật. Lãnh đạo Tổngcông tymuốn quản lý tốt hoạt động sảnxuất kinh doanh,tàichính, lao động thìcần phảicó trình đổhiểubiết vềcácloạiluật tương ứng.
Qua điều tra bằng phương pháp cho điểm kết quả cho thấymức độ hiểu biếtvề các loại luật củalanh đạo Tổng công ty tương đối tốt. Tuy nhiên, một số luật thì các lãnh đạo Tổng công ty mới chỉ hiểu biết ở mức độ trung bình ví dụ như về luật thuế thu nhập. Phần lớn các loại luậtkhác các lãnh đạo Tổng công ty đã hiểu biết hoặc đã nghe nói đến. Cụ thể mức độ hiểu biết luậtcủa các lãnh đạoTổng công ty được thểhiệnqua Bảng sau:
Bàng4 Trình độhiếubiết về luậtcùa caplành đạo
Lành đạo cấp pbòng/ ban Lãnb đạocấp công ty Khác
Luật doanh nghiệp 3,8 3,5 3,1
Luật laođộng 4,1 4 5 3,0
Luật thuế nhậpkhấu 2.7 28 2,6
Luật bào hiểm 30 3
Luật thuế thunhập 3.7 3,1 2,8
Luậtmôitrường 3.6 3,6 3,5
Luật đất đai 3,1 3,2 3
Ghichủ: Thang điềm đánhgiá như sau: (ỉ) Tốt nhất và(5) Khổng biếtgì Nguồn: Kết quảkháo sát cùa nhóm tác già
Theobảng khảo sát trên cho thấy,đasố cáclãnh đạo, quản lýtrongTổng côngtyđều có sự hiểu biết kiến thức về pháp luật nhất định, theo kết quả thì điểmtrung bình sự hiểubiết đềutừ 3 trởlên. Điều này cũng là yếu tố góp phầnnângcao năng lực quản trịcủa Tổng công ty và khẳng định vị thểcủa Tổng công ty trên thị trườngtrong nướcvàquốc tế
2.5. Hiệu quả hoạt động quản lý
Hiệu quả hoạt động quản lý của lãnh đạo Tổng công ty được thể hiện qua kết quả sản xuất kinh doanh; tổchức thực hiện kế hoạch; kỹ năng quảnlý nhân sự; kỹ năng quản lý tài sản; kỹ năng quản lý sảnphẩm, ...
Kết quảkhảosát tạiTổng côngty, ta có thể thấy tỷ lệ đánh giá của lãnh đạo doanh nghiệp về quá trình tổchức thựchiện kế hoạch của mình. Còn đối với những công nhân trực tiếpsản xuất thì họ đánh giá phần lớn Tổng công ty của mình về việc lập kế hoạch mớiở mức độ bình thường.
Nguyên nhân dẫn đến việc công nhân viên của doanh nghiệp đánhgiá việc lập kếhoạch của doanh nghiệp ở mức bìnhthường là do họ không biếtđược kế hoạch sản xuất kinh doanh của lãnh đạo Tổng cồng ty, trong quátrìnhsản xuất đôi lúc còn bịđộng, chưa chủ động được nguyên vật liệu sản xuất vàthị trường tiêu thụ, cùng với việc phần lớn lãnh đạo
doanh nghiệp đều không kiểm tra, giám sát quá trình chuẩn bị đầuvàocho sản xuất; trực tiếp kiểm traquátrình sản xuất cũng nhưtiêu thụsản phẩm.
3. Kếtluận
Nên kinh tễ Việt Nam đang trong qua' trình chuyển đổi mạnh mẽ và hướng tới xu hướng hội nhậpsâu rộng. Chính vìthể, yêucâucẩp thiễt đốivới ca'c nhà quản trị doanh nghiệp nói chung và Tổng công tyThuốc lá ViệtNamnói riêng hiện nay là phái trang bịđây đủ nhữngkiển thứcvà kỹ năng để giúp cho doanh nghiệp khẳng định giá trị thương hiệu trên thị trường. Trên cơ sởnghiên cứu thực trạng năng lực quản trị của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, có thể khẳng định năng lực quảntrị của lãnh đạo doanh nghiệp là yếu tố giữ vai trò quantrọng trong việc cải thiện kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong dài hạn, góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh và danh tiếng, tạođiều kiệnthuận lợi cho việc tiếp cận thị trường vốn, nhờ đó hỗ trợ phát triển thị trường tài chính và thúc đẩytăng trưởng kinh tể. Vì vậy,việc nâng cao nănglực quản trị các doanh nghiệp nhà nước, là yêu cầubứcthiết để đáp ứngyêu cầu bốicảnhhiện nay./.
Tài liệu tham khào
Asia-PacificEconomicReview
Tuyết Mai (2006), Năng lực lãnh đạo và khái
niệm viễn cảnh,
http://bwportal.com.vn/?cid=4,4&txtid=2113, http://www.vinataba.com.vn
Tổng công tyThuốc lá ViệtNam,Báocáo tổng kết công tác hoạt động cácnăm 2018-2020
Management Challenges for the 21st Century (2019), Peter F. Drucker, Forewordby WillHutton &
Linda Holbeche.
7 5 Kinh tế Châu À - Thái Bình Dương (Tháng 1/ 2022)
