NỒNG ĐỘ TROPONIN I VÀ MỐI LIÊN QUAN ĐẾN D BÁO

(1)

NỒNG ĐỘ TROPONIN I VÀ MỐI LIÊN QUAN ĐẾN DỰ BÁO TIÊN LƯỢNG TỬ VONG CỦA BỆNH NHÂN COVID-19 ĐIỀU TRỊ

TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỨC GIANG

Nguyễn Mạnh Thắng*, Trương Mậu Hưng*, Đào Chiến Thắng*

TÓM TẮT⁵

Mục tiêu: Khảo sát mối liên quan giữa nồng độ Troponin I với dự báo tiên lượng tử vong của bệnh nhân Covid-19.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:

Chúng tôi tiến hành hồi cứu trên 146 bệnh nhân được chẩn đoán Covid-19 điều trị tại bệnh viện đa khoa Đức Giang, trong thời gian từ 1 tháng 1 đến 31 tháng 3 năm 2022. Dữ liệu thu được sẽ

được sử lý bởi phần mềm SPSS 20.0, trong đó sử

dụng phương trình hồi quy tuyến tính để phân tích mối liên quan và tính diện tích đường cong ROC để đánh giá tiên lượng tử vong.

Kết quả nghiên cứu: Trong số 146 bệnh nhân nghiên cứu, tỷ lệ nam chiếm 50,68% và nữ:

49,32%. Bệnh nhân THA chiếm 19,18%, ĐTĐ:

6,16% và bệnh lý khác: 2,74%. Chiếm tỷ lệ cao nhất là triệu chứng khó thở gặp ở 67,1% bệnh nhân. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có 28,04%

bệnh nhân tử vong và 71,92% bệnh nhân được điều trị khỏi. Tỷ lệ bệnh nhân có tăng Troponin I chiếm 25,34%, trong đó bệnh nhân tử vong có nồng độ Troponin I tăng cao hơn nhóm có men tim bình thường tại thời điểm vào viện với OR:

37,94 (p< 0,001). Khả năng tiên lượng tử vong của Troponin I là: UAC = 0,905 (95% CI, 0,85 - 0,96).

*Bệnh viện đa khoa Đức Giang

Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Mạnh Thắng Email: [email protected]

Ngày nhận bài: 20.4.2022

Ngày phản biện khoa học: 25.4.2022 Ngày duyệt bài: 26.4.2022

Kết luận: Đánh giá nồng độ Troponin I của bệnh nhân Covid-19 khi vào viện có thể giúp dự báo mức độ nghiêm trọng của bệnh nhân khi điều trị. Kết quả này sẽ giúp bác sỹ điều trị phân loại và theo dõi bệnh nhân tốt hơn, nhằm giảm tỷ lệ tử vong của bệnh nhân Covid-19 khi nhập viện điều trị.

Từ khóa: Covid-19, Troponin I

SUMMARY

THE RELATION BETWEEN CONCENTRATION OF TROPONIN I

AND PREDICTING RISK OF MORTALITY IN COVID -19 PATIENTS TREATING IN DUC GIANG HOSPITAL Objectives: The relation between concentration of Troponin I and predicting risk of mortality in covid-19 patients treating.

Subject and method: We conducted a retrospective study on outcomes of patients diagnosed with Covid-19 in Duc Giang Hospital from 01/01/2022 to 31/03/2022. We used SPSS version 20.0 to analyze data. In detail, we used a linear regression equation to analyze the relationship and calculate the area of curve ROC to determine predictor of mortality.

Result: In total, 146 patients were selected, 50.68% of whom were male, 49.32% were female. The proportion of hypertension patients, Diabetes patients, and other patients was 19.18%; 6.26% and 2.74% respectively. The most common symptoms were fatigue, cough, and hard breathing which accounted for 67.1%.

The study result shows that the mortality rate

(2)

was 28.04%, and 71.92% of total patients were cured. The proportion of patients with increasing Troponin I is 25.34%. The mortality rate in patients with increasing Troponin I was higher than the those with normal level of Troponin I with OR: 37.94 (p<0,001). The feasibility of determining predictor of mortality of Troponin I is: UAC = 0.905 (95%CI, 0.85-0.96).

Conclusions: Assessing the concentration of Troponin I in Covid-19 patients will help us predict the danger level of patients on treatment.

The result will help doctors classify and take care of patients better and reduce the mortality rate of Covid-19 patients.

Keywords: Covid-19, Troponin I

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Covid-19 là đại dịch thế kỷ gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kinh tế trên toàn cầu. Nó không chỉ gây ảnh hưởng trước mắt đến sức khỏe và kinh tế mà hậu quả của nó được đánh giá còn kéo dài trong một vài thập kỷ tới [1]. Virus gây bệnh được phát hiện đầu tiên vào năm 2019 tại Vũ Hán, Trung Quốc và nhanh chóng lan rộng trên toàn cầu. Nó được gọi là SARS-Covi-2 (Hội chứng viêm đường hô hấp cấp Coronavirus- 2), có khả năng lây nhiễm cao hơn nhiều so với SARS và MERS-CoV [2]. Ngoài tác động trên đường hô hấp, virus này còn gây tổn thương cho những cơ quan khác như:

Tim, thận, não cũng như kích hoạt các Cytokine đáp ứng quá mức dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đó là: Bão Cytokine khởi đầu tồi tệ cho các rối loạn trong cơ thể, từ đó gây ra suy đa tạng ở bệnh nhân Covid-19. Các nghiên cứu cho thấy, tim là cơ quan bị tổn thương hay gặp đứng sau phổi là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong ở bệnh nhân mắc Covid-19. Tổn thương tim là hậu quả do quá trình tấn công cơ tim của virus, gây nên

tình trạng viêm cơ tim [3].

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh sự gia tăng về nồng độ Troponin I ở bệnh nhân Covid có tổn thương tim. Troponin I tăng được xác định khi nồng độ tăng hơn 40 ng/ml trong máu tại thời điểm đánh giá. Các nghiên cứu đều đánh giá và khuyến cáo: Khi nồng độ Troponin I tăng đồng thời với đó nguy cơ tử vong của bệnh nhân tăng lên, đòi hỏi chế độ theo dõi và chăm sóc gấp 5 lần so với những bệnh nhân mắc Covid-19 không tăng Troponin I [4]. Tuy nhiên, mức gia tăng và mối liên quan giữa nồng độ Troponin I với tử vong ở bệnh nhân Covid-19 còn chưa được rõ ràng, cần có nhiều nghiên cứu hơn đặc biệt tại thời điểm này Việt Nam chưa có công bố nào về mối liên quan này.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

• Đối tượng nghiên cứu

Chúng tôi đưa vào nghiên cứu những bệnh nhân được chẩn đoán Covid-19 có độ tuổi > 18 tuổi với thời gian: từ ngày 1 tháng 1 đến 31 tháng 3 năm 2022 điều trị tại bệnh viện đa khoa Đức Giang.

Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán Covid- 19 thông qua khuyến cáo về chẩn đoán và điều trị của Bộ Y Tế.

Chúng tôi đưa ra khỏi nghiên cứu những bệnh nhân:

- Bệnh nhân suy tim nặng.

- Đột quị não mới - Tăng huyết áp cấp cứu.

- Bệnh nhân tiền sử bệnh lý mạch vành:

Can thiệp mạch vành, cầu nối chủ vành, bệnh lý van tim, bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ, rối loạn nhịp tim, đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn.

- Bệnh nhân có tiền sử suy thận mạn tính.

- Bệnh nhân có tiền sử bị bệnh phổi mạn tính.

(3)

- Bệnh nhân không đủ dữ liệu đầu vào:

Không làm xét nghiệm Troponin I Điện tâm đồ ngay khi vào viện

• Phương pháp nghiên cứu:

Nghiên cứu mô tả cắt ngang, hồi cứu.

Các bước tiến hành nghiên cứu

Chúng tôi tiến hành thu thập số liệu dựa trên hồ sơ bệnh án gốc, kết hợp với trích xuất dữ liệu từ phần mềm quản lý bệnh viện eHIS.

Các biến nghiên cứu được đưa vào gồm:

Đặc điểm nhân trắc của bệnh nhân, các triệu chứng cơ năng, thực thể. Các bệnh lý đi kèm, kết quả điều trị: xuất viện hay tử vong. Các chỉ số về huyết học, sinh hóa: Nồng độ troponin I, D-Dimer, CRP, Feretin…

Xử lý số liệu nghiên cứu

Chúng tôi tiến hành phân tích số liệu dựa trên phần mềm SPSS 20.0 trong đó nhóm đối tượng được chia ra thành 2 nhóm: Nhóm tăng Troponin I (giá trị ≥ 40 ng/ml) và nhóm Troponin I bình thường (giá trị < 40 ng/ml).

Trình bình bày kết quả dưới dạng trung bình và độ lệch chuẩn. Sử dụng hồi quy tuyến tính theo phương trình Cox để đánh giá mối tương quan giữa các biến, tính diện

tích đường cong ROC để đánh giá tiên lượng tử vong.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Với thời gian từ 1 tháng 1 đến 31 tháng 3 năm 2022, chúng tôi đưa vào nghiên cứu 146 bệnh nhân thỏa mãn tiêu chuẩn nghiên cứu.

Tuổi trung bình của bệnh nhân trong nghiên cứu là: 71,8 ± 16,9, trong đó nam giới chiếm 50,68%, nữ 49,32%. Bệnh nhân THA chiếm 19,18%, ĐTĐ: 6,16% và bệnh lý khác chiếm 2,7%. Chiếm tỷ lệ cao nhất là triệu chứng khó thở gặp ở 67,1% bệnh nhân. Tỷ lệ bệnh nhân tiêm vacxin từ 2 mũi trở lên chiếm 51,36%. Nghiên cứu cũng cho thấy, có 28,08% bệnh nhân tử vong và 71,92% được điều trị khỏi. Tỷ lệ bệnh nhân có tăng Troponin I chiếm 25,34% trong nghiên cứu, đồng thời kết quả nghiên cứu cũng cho thấy bệnh nhân có nồng độ Troponin I tăng thì tỷ lệ tử vong cao hơn nhóm có Troponin I bình thường ở thời điểm bắt đầu vào viện với OR:

37,94 (p < 0,001).

Ngoài ra các thông số về nồng độ Troponin I, Feretin, CRP được thể hiện thông qua các bảng số liệu sau:

Bảng 1. Đặc điểm chung về nhân trắc và lâm sàng của đối tượng nghiên cứu

Đặc điểm Số lượng Tỷ lệ %

Giới Nam 74 50,68

Nữ 72 49,32

Tuổi

Trung bình 71,8 ± 16,9

≤60 32 21,92

>60 114 78,08

Triệu chứng cơ năng

Sốt 23 15,8

Ho 80 54,8

Mệt 97 66,4

Chảy mũi 5 3,4

(4)

Đau họng 8 5,5

Mất khứu giác 7 4,8

Mất vị giác 1 0,7

Rối loạn tiêu hoá 5 3,4

Đau mỏi cơ 5 3,4

Khó thở 98 67,1

Tiền sử bệnh

Tăng huyết áp 28 19,18

Đái tháo đường 9 6,16

Bệnh lý khác 4 2,74

Lịch sử tiêm vacxin ≥2 mũi 75 51,36

Nhận xét: Tuổi trung bình của bệnh nhân trong nghiên cứu: 71,8 ± 16,9, trong đó có 78,08% bệnh nhân trên 60 tuổi.

Triệu chứng cơ năng nổi trội của bệnh nhân khi vào viện là khó thở: 67,1%.

Tăng huyết áp là bệnh lý mạn tính đi kèm chiếm tỷ lệ cao nhất: 19,18%.

Bảng 2. Đặc điểm về một số chỉ số sinh hóa tại thời điểm vào viện và kết quả điều trị của bệnh nhân trong nghiên cứu

Đặc điểm sinh hóa và kết quả điều trị Số lượng Tỷ lệ %

Troponin I Bình thường 109 74,66

Tăng (≥ 40) 37 25,34

D-Dimer

< 400 19 13,01

400-1000 52 35,62

≥ 1000 75 51,37

CPR Bình thường (≤5) 18 12,33

Tăng (≥5) 128 87,67

Ferritin

Bình thường (<200) 33 23,08

Tăng (200-1000) 73 51,05

Tăng cao (>1000) 37 25,87

Không có số liệu 3 2,05

Kết quả điều trị Khỏi 105 71,92

Tử vong 41 28,08

Nhận xét: Có 25,34% bệnh nhân tăng Troponin I tại thời điểm bắt đầu vào viện.

Kết thúc điều trị, có 28,08% bệnh nhân tử vong.

(5)

Bảng 3. Mô hình hồi quy đa biến giữa tử vong và các yếu tố: tuổi, giới, bệnh lý đi kèm, bạch cầu, nồng độ CRP, Troponin I và D-Dimer

Đặc điểm so sánh OR SE Z p 95%CI

của OR Tuổi ≥60 so với <60 0,84 0,63 -0,23 0,82 0,19 3,69

Nữ so với nam 1,39 0,76 0,60 0,55 0,48 4,03 Huyết áp Tăng so với bình thường 1,30 0,92 0,37 0,71 0,33 5,22 ĐTĐ Mắc so với không 1,81 1,86 0,58 0,56 0,24 13,56 Tiêm

vacxin

≥2 mũi với 1 mũi, không

tiêm 1,44 0,80 0,66 0,51 0,48 4,29

CRP Tăng so với bình thường 5,03 5,65 1,44 0,15 0,56 45,51 Ferritin

< 200 1

200-1000 2,90 2,33 1,33 0,18 0,60 13,96

>1000 1,97 1,81 0,73 0,46 0,32 11,92 Troponin I Tăng so với bình thường 37,9

4

25,7

5 5,36 <0,00 1

10,0 3

143,4 8 D-Dimer

<400 1

400-1000 2,44 3,04 0,72 0,47 0,21 27,90

>1000 2,89 3,73 0,82 0,41 0,23 36,42

Hệ số Bo 0,00 0,01 -

3,55

<0,00

1 0,00 0,08 Nhận xét: Tăng nồng độ Troponin I là yếu tố duy nhất có mối liên quan đến tử vong với mức cao hơn 37,94 lần (p < 0,001) so với bệnh nhân có nồng độ Troponin I ở mức bình thường.

Biểu đồ 1. Diện tích đường dưới ROC chỉ số troponin I tiên lượng bệnh nhân tử vong

(6)

Nhận xét: Tiên lượng tử vong của Troponin là AUC=0,9045 (95%CI 0,8493- 0,9597). Điểm cut off tiên lượng bệnh nhân tử vong tại giá trị troponin I là 36,4 với độ nhạy 92%, độ đặc hiệu 78%, AUC=0,85.

IV. BÀN LUẬN

Kết quả nghiên cứu cho thấy có mối liên quan giữa tổn thương cơ tim (xác định bằng gia tăng nồng độ Troponin I) với tiên lượng bệnh nhân Covid-19 khi nhập viện. Trên thế giới có nhiều nghiên cứu chứng minh mối liên quan giữa tăng nồng độ Troponin I và tỷ lệ sống còn của bệnh nhân Covid-19 sau điều trị [3],[4]. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện tại chưa có công bố nào về mối liên quan này.

Độ tuổi trung bình trong nghiên cứu của chúng tôi 71,8±16,9 cao hơn so với các tác giả khác trên thế giới. Các nghiên cứu đã

chứng minh, có mối liên quan thuận giữa tuổi và khả năng tăng nặng của bệnh nhân Covid-19. Tuy nhiên, trong nghiên cứu của chúng tôi chưa thấy mối liên quan giữa tỉ lệ tử vong và tuổi.

Trong nghiên cứu, chúng tôi thấy tỷ lệ tử

vong ở những bệnh nhân có nồng độ Troponin I cao tăng hơn so với nhóm Troponin I có giá trị bình thường ở thời điểm bắt đầu vào viện. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Santos và cộng sự (2020), Jaba và cộng sự (2021) [5],[6].

Virus được chứng minh là nguyên nhân gây ra viêm cơ tim mà điển hình là virus cúm. Đối với MERS-CoV, những bệnh nhân bị viêm cơ tim chiếm tỷ lệ đáng ghi nhận. Ở bệnh nhân Covid 19, khi bệnh nhân khi bị nhiễm bệnh, virus sẽ nhân lên tác động trên nhiều cơ quan và bộ phận trong đó có tim.

Trong nghiên cứu, có 25,34% bệnh nhân có

thể bị tổn thương cơ tim thông qua mức tăng Troponin I. Kết quả này tương đương với các nghiên cứu khác trên thế giới [7].

Mối liên quan giữa nồng độ Troponin I với tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân Covid-19 đã

được nhiều nghiên cứu đề cập đến. Các nghiên cứu đều nhận thấy, ở những bệnh nhân có tăng Troponin I thì tỷ lệ tử vong tăng hơn so với nhóm không tăng Troponin I là đáng kể. Mối liên quan này cũng được nổi bật trong liên nghiên cứu của chúng tôi với:

OR = 37,94 (p< 0,001).

Các nghiên cứu trên thế giới ở những bệnh nhân có bệnh nền là các bệnh mạn tính như: THA, ĐTĐ thì tỷ lệ tử vong tăng cao hơn so với nhóm không có bệnh nền. Huang và cộng sự (2021) nhận thấy, ở những bệnh nhân Covid-19 có kèm theo đái tháo đường làm tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân Covid- 19[8]. Jaba và cộng sự (2021), khi nghiên cứu trên 466 bệnh nhân Covid-19thấy có mối liên quan giữa bệnh nhân bị Covid-19 bị mắc bệnh nền: THA + ĐTĐ làm gia tăng nguy cơ tử vong [6]. Tuy nhiên, trong nghiên cứu chúng tôi chưa thấy sự khác biệt này.

Khi đánh giá hồi qui đa biến, nhiều nghiên cứu chứng minh Troponin là một yếu tố tiên lượng tử vong ở bệnh nhân Covid-19.

Hạn chế của đề tài

Đề tài chưa đi vào phân tích những tác động khác làm tăng nồng độ Troponin I ngoài tim.

Chưa theo dõi được sự biến đổi Troponin I trong quá trình điều trị.

Không kết hợp được các thông số chẩn đoán hình ảnh: siêu âm tim, chụp động mạch vành.

(7)

V. KẾT LUẬN

Mặc dù đại dịch Covid-19 phần nào đã

được khống chế trên toàn cầu cũng như ở Việt Nam. Tuy nhiên, với sự biến đổi cùng xuất hiện nhiều biến chủng mới với tốc độ lây lan nhanh, khả năng trốn miễn dịch cao thì Covid-19 vẫn đang là mối đe dọa đến sức khỏe của con người trên toàn cầu. Do đó, việc chẩn đoán cũng như theo dõi điều trị bệnh nhân Covid cần ngày càng nâng cao.

Sự gia tăng về nồng độ Troponin I ở bệnh nhân Covid-19 không chỉ do tổn thương cơ tim mà còn do nhiều tác động khác. Tuy nhiên, nồng độ Troponin I tăng vẫn là dấu ấn đặc hiệu của tổn thương tim và đã được nhiều nghiên cứu chứng minh có vai trò trong đánh giá tiên lượng sống còn ở bệnh nhân mắc Covid-19. Nghiên cứu này của chúng tôi một lần nữa chứng minh mối liên quan giữa nồng độ Troponin I và tử vong của bệnh nhân mắc Covid-19. Điều này càng khẳng định hơn về vai trò của nồng độ Troponin I trong tiên lượng tử vong ở bệnh nhân Covid-19.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Boukhris M, Hillani A, Moroni F, et al.

(2020). Cardiovascular implications of the COVID-19 pandemic: a global perspective.

Can J Cardiol, 36: 1068-1080.

2. Wu Y, Ho W, Huang Y, et al. (2020).

SARS-CoV-2 is an appropriate name for the new coronavirus. Lancet, 359: 949-950.

3. Deng Q, Hu B, Zhang Y, et al. (2020).

Suspected myocardial injury in patients with COVID- 19: evidence from front-line clinical observation in Wuhan, China. Int J Cardiol, 311: 116-121.

4. Gaze DC. (2020). Clinical utility of cardiac troponin measurement in COVID-19 infection. Ann Clin Biochem, 57: 202-205.

5. Santos CS, Morales CM, Álvarez ED, et al.

(2020). Determinants of COVID-19 disease severity in patients with underlying rheumatic disease. Clinical Rheumatology, 39: 2789- 2796.

6. Jabar Ali, Fahad R. Khan , Rizwan Ullah , et al. (2020). Cardiac Troponin I Levels in Hospitalized COVID19 Patients as a Predictor of Severity and Outcome: A Retrospective Cohort Study. Cureus, 13(3):

e14061.

7. Pizzini A, Burkert F, Theurl I, et al. (2020).

Prognostic impact of high sensitive Troponin T in patients with influenza virus infection: a retrospective analysis. . Heart Lung., 49: 105- 109.

8. Huang I, Lim MA, Pranata R (2020).

Diabetes mellitus is associated with increased mortality and severity of diseas in COVID-19 pneumonia-a systematic review, meta- analysis, and meta-regression. Diabetes Metab Syndr, 14: 395-403.