Nguyễn ThịThuỳAn.Nguyêntắcquản lý giảo dục giá tri sống cho học sinh...
©2023 Tạp chí Nghiên cứu Ấn Độ và Châu Á Số 3 (124), tháng 3-2023
http://vjias.vn/
ISSN: 0866-7314
Nguyên tắc quản lý giáo dục giá trị sống cho học sinh các trường Trung học cơ sở quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội
Nguyễn Thị Thuỳ An* Trường THCS Giảng Võ
NghiêncứuẤnĐộvàChâu Á. số3 -2023,tr.69-73
Ngày nhận bài: 12/01/2023, ngàygửi phản biện: 12/01/2023, ngày duyệt đăng: 02/03/2023
gày nay,cùng vớisự phát triển của thời đại công nghệ 4.0 thì việc giáo dục giátrị sốnglàhết sức quan trọng giúpcácem học sinh rènhành vicỏ trách nhiệm, ứngxử phù hợp trong cuộc sắng.
Có những giá trị sống đíchthực trở thành những giá trịchung chonhiều người và toàn xã hội nhưhòa bình, tôn trọng, yêu thương, khoan dung, trung thực, khiêm tốn, hợp tác, hạnh phúc, tráchnhiệm, giản dị, tự do, đoàn kết. Giảodục giả trịsống và quản lý giáo dụcgiá trịsống chohọc sinh các trường trung học cơ sở (THCS) quận BaĐình, thànhphốHà Nội đượccác cấp quản lý tươngđổiquan tăm vàtriểnkhai khả nghiêm túc. Bàiviếtđưara một sốnguyên tắcvề quản lý giáodục giá trị sống ở các trường THCS tại quận BaĐình, HàNộitrong giaiđoạn hiện nay.
Từ khoá:Nguyêntắc, giáodục giá trị sống, trườngtrung học cơsở, Ba Đình, HàNội
Mở đẩu
Công tácgiáodục giá trị sống cho học sinh các trường THCS không chỉ nhận thức rõvề các giá trị cần thiết cho bảnthânmàđiềuquan trọng là thôngqua giáodục giá trị sốngđể giúp các em biết cách lựa chọn cho bản thân mình các giá trịsống phù hợp vớilứa tuổi, văn hoá, môi trườngmà các emđang sống.Trên cơ sởcác văn bảnchỉ đạo của Trungương Đảng, Quốchội, Thủ tướng Chính phủ,sau mộtthời gian nghiên cứu, chuẩn bị kĩ lưỡng,đến nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hànhThông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 ban hành Chươngtrình giáodục phổ thông; theo đó Bộ GD&ĐT đã xác địnhlộ trìnhthựchiện đối với các cấp học, trong đócấpTHCS sẽ triểnkhai thực hiệnChươngtrìnhGiáo dục phổ thông mới từ năm học 2021-2022. Mục tiêu giáodục của Chương trìnhGiáo dụcphổ thông mới giúpngười học làm chủ kiến thứcphổ thông; biết vậndụnghiệuquả kiến thức vàođờisống và tự học suốt đời; có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp;biếtxâydựng và phát triển hài hoàcácmối quan hệ xã hội; có cá tính,nhâncách và đời sống tâm hồn phongphú.Cáchoạtđộng giáo dục nhằm hình thành và phát triển cho người học 5 phẩm chất và 10 nănglực, trong đógiá trị sống là mộttrongnhững phẩm chất, nănglực chung mà giáodục phải hình thành vàpháttriển thànhnăng lực cho họcsinh, thông quatấtcả cácmôn học vàhoạtđộng giáodục.
Các năng lực của học sinh được thểhiệnquakiếnthức, kỹ năng vàthái độ của học sinh.
69
NguyễnThịThuỳAn.Nguyêntắcquảnlýgiảo dụcgiá trịsống chohọcsinh...
1. Khái quát về quản lý giá trị sống cho học sinh ở các trường THCS
Hoạt độnggiáodục giátrị sống là những hoạtđộng có mục đích,có kế hoạch đến học sinhnhằm giúp học sinhcónhữngkiến thức về cuộc sống, cónhững thao tác, hành viứngxử đúng mựctrong các mối quan hệ xã hội nhưquanhệ của cá nhân với xã hội, củacá nhân với lao động, của cá nhân với mọi người chung quanhvàcủa cá nhân vớichính mình,giúpcho nhân cách mỗi học sinh được pháttriển đúng đắn đồng thời thích ứng tốt nhất vớimôi trườngsống. Đối với học sinh, nhất là học sinhbậc THCS, giáo dục giátrị sống làhoạt động nhằm trang bị những trithức giúp học sinh hình thành những kỹ năngsống cần thiết, phù hợp với từng giai đoạnphát triển củacon người với môi trường sống. Thông qua hoạtđộng giáodục kỹnăng sống, học sinh sẽ được trang bị thêm những kỳ năng như tựchủ, giao tiếp, khả năng tựđưaraquyết định và từđó hoàn thiện các giátrị sống như thích nghi, biếtchấpnhận,hóagiải được những tác độngtiêu cực trong cuộcsống chung quanh (Phạm Thị Nga, 2016)
Quản lý hoạtđộng giáo dục giátrị sống làhoạtđộng củanhà quản lý nhằm tập hợp và tổchức các lực lượng giáo dục, huy độngtối đa các nguồn lực xã hội để giáodục giá trị sống chohọc sinh. Quản lý hoạt động giáo dục giátrị sống chính là những công việc củanhàtrườngmà ngườiquảnlý trường học thực hiện cácchứcnăng quản lý để tổ chức công tácgiáodục giá trị sống. Đó chínhlànhững hoạt động có ý thức,có kế hoạch và hướng đíchcủachủthể quản lý nhằm trang bịchohọc sinhnhữnggiátrị sống phù hợp với đặc điểm tâmsinh lý lứa tuổi, trình độ học vấn và bối cảnh sống của các em (LụcThị Nga,2011)
Mụctiêucủahoạtđộng giáo dục giá trị sống cho học sinhlà nhằm giúp học sinhphát triển toàndiệncả vềthể chất và tinh thần, phẩm chất vànăng lực, phù hợp vớitrìnhđộhọcvấn, tâm sinh lý lứa tuổi, đặcđiểm vùng miền, để các emcóthể phát huy hết tiềm năngcủa mỗi cánhân, trở thành cáccông dân hữuíchtrong tương lai. Trong hoạt động giáo dục giá trị sốngnày các emcó thể sử dụng các kiến thức đãđược học, vận dụng vào cuộc sống, điềukhiển hành vi và ngôn ngữ chophù hợp vớicác chuẩn mựcxã hội trong các mối quan hệ với thầycô, bạnbè, gia đình,với thiên nhiên và với chính bản thân (Lục ThịNga, 2010).
2. Phương pháp của hoạt động giáo dục giá trị sống cho học sinh ở trường THCS
Theo tác giả nghiên cứu thì thấycónhiềuphương pháp giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THCS -lứa tuổivị thànhniên.Tuynhiên,có 2 nhóm phương pháp hiệnđangđượcsửdụng phổ biến ở các trường THCS: (1) nhómphương pháp làmgươngvànêugươngvà (2) nhóm phươngphápgiáo dục thông qua trải nghiệm.
Nhómphươngpháplàmgương và nêu gương:
■ Làm gương là phương pháp đặc trưng của giáodục đạo đức,phẩm chất, giá trị nói chung. Trong giáodục không gì làmmất uytín của người thầy, mất lòng tin của học trò bằng việc nóikhông điđôi với làm. Thầy yêu cầutrò phải lễ phép,chăm học, ứngxử văn minh, bảo vệmôitrường...thì trước hết, thầy cũng như toànthể cán bộ giáoviêntrongtrườngphải là tấm gươngvề sự văn minhtrongứngxử, làtấmgươngvề sự tự học, vươnlên trong công tác vàcuộc sống. Mộttậpthể sư phạm mẫu mực trongứng xử với nhau, đoàn kết trong côngtác, vươnlên trongchuyên mônnghiệp vụ... là cơ sở để giáo dục những giá trị đó cho học sinh.
NghiêncứuẤnĐộvàChâu Á. số 3 - 2023,tr.69-73 70
NguyễnThịThuỳ An. Nguyêntắcquản lý giáo dục giả trịsống cho học sinh...
■ Phương pháp nêu gương là giáo viên dùng nhữngtấm gương sáng của cá nhân hoặc tậpthểhọc sinh có giá trị sống chuẩn mực đểkíchthích học sinh học tậpvàlàmtheo. Bêncạnh đó, giáo viên cũng cóthể sử dụng những hành vi không tốt,phản diện để giúp đỡ học sinh phân tích,đánh giá vàtránh nhữnghành vi tương tự. Phương phápnêu gương có vai trò rấtquan trọngtrong công tácgiáo dục giá trị sống, giúp học sinh xâyđựnghệ giá trị chuẩnmực cho mình. Nhưvậy,thông qua phương pháp nêu gương, giáo viên giúp họcsinh học và làm theo nhữnggương tốt, tránhnhững gương xấu. Đồngthờigiúp học sinh hình thành được niềm tin về các chuẩn mực giá trị sống xã hội nói chung, chuẩn mực đạo đức nói riêng.
Nhóm phương pháp giáodục thông qua trải nghiệm
■ Đây là hình thức học tập gắn liền với các hoạt động thực tiễndochính học sinhthực hiện dướisự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên. Neu mỗi giá trịsống đượchọc sinhtự trải nghiệm, rồi chiêm nghiệm, để từ đórút ra cho mình những kinh nghiệm sống, thìđóchínhlàconđườnghình thành mộtcách vững chắcnhững giá trị sống phù hợpvới chính bản thân. Những phương pháp cụthể có thể là: Phương pháp giải quyết vấn đề;Phương pháp đóng vai; Phương pháp diễn đàn;Phương phápthảoluận nhóm; Phương pháp trò chơi; Đây là nhữngphương pháp đặctrưngtrong giáo dục phẩm chấtnăng lực cho học sinh nói chung,trong rèn luyện giá trịsống nói riêng, mà các nhà quản lí cần tổchứctậphuấn cho giáoviêntrong từng nhà trường.
3. Nguyên tắc giáo dục giá trị sống cho học sinh các trường THCS quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội
Hoạt động giáo dục giá trị sống cho học sinh ởcác trườngTHCSquận Ba Đình, Hà Nộiđược cánbộ quản lý, giáo viên vàhọcsinh nhận thức caovềmức độ cần thiết,trongđónhómcán bộ quản lý vàgiáo viên đềcao và nhậnthức rõràng, nhất quánhơnnhóm học sinh. Việc giáo dục giá trịsống cho họcsinh ởcác trườngTHCS cần phải đảmbảo5nguyên tắc cơbản: (1) Nguyên tắc đảm bảotính kế thừa,(2) Nguyên tắc đảmbảo tính hệ thống; (3) Nguyêntắc đảm bảo tính thực tiễn; (4) Nguyêntắc đảmbảo tính khả thi và(5) Nguyên tắc đảmbảo tính phù hợp.
Nguyêntắc 1: Nguyêntắc đảm bảotính kế thừa
Đây là một nguyên tắc rất quan trọng khi đềxuất các biện pháp quản lý mới. Nguyên tắc này đòi hỏi các biện phápquảnlý được đề xuất khôngloại bỏ những cách làmđúng, đã và đang thực hiện phù hợp và hiệu quả. Có thểkế thừa toànbộ các biệnpháp, cóthểkế thừa những điểm hay, điểm tối ưu của mỗi biệnpháp, tránh phủđịnh sạch trơn toàn bộ vàtạo ra hệthốngmới hoàn toàn nhưngkhông dựa trên thực tiễn, thực trạng biện phápđãcó. Đề xuất biện pháp phải theo kịp vàphùhợp với thực tiễn quản lý giáo dục đểcónhữngbiện pháp mới phù hợp vàsát thực tế. Những biện pháp phải xuất phát từđiều kiện thực tiễn củađịa phương và kế thừa những thànhquả đã có, đảmbảo cho sự phát triển một cách bền vững.
Nguyêntắc2: Nguyên tắcđàm bảo tính hệ thống
Cácbiện pháp đềxuấtphảiđồng bộ, cóthểbổtrợ cho nhau, phù hợp với cơ sở lý luận và thực tiễn. Các biện pháp đưa ra phải mang tính hệ thống, từcaoxuốngthấp, tức làtừcăn cứ văn bản chỉđạocủa Bộ, ngành đếncơ quan quản lý trựctiếplàPhòngGiáo dục và Đào taọ(GD&ĐT) quận BaĐìnhvàSởGD&ĐT Thành phố HàNội. Trên cơsởkế thừa pháthuy những nhân tốtích cực củabiệnpháp. Việc đổi mới thểhiệnở chỗ
NghiêncứuẮnĐộvàChâu Á. số 3 -2023,ư.69-73 71
Nguyễn ThịThuỳAn.Nguyên tắcquản lý giáo dụcgiả trị sống cho học sinh...
khắc phục tồn tạiyếu kémtìmra cáihoàn thiện, cáimới,cái hợp lý, phùhọphơn những mặt chưatốt của các biện pháp cũ.
Yêu cầunày đòi hỏicác biện pháp được đề xuất có khả năng áp dụng vào thực tiễn hoạtđộng quản lý củangười hiệu trưởng trườngTHCS mộtcách thuậnlợi,trở thành hiện thực vàđemlại hiệu quả cao trong việc thực hiện các chức năng quản lý của người hiệu trưởng (lậpkế hoạch,tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra). Để đạtđượcđiềunày, khixây dựngbiện pháp phảiđảm bào tính khoa học trong quy trình quản lý với các bước tiến hành cụ thể, chính xác. Các biện pháp phảiđượckiểm chứng, khảo nghiệm một cách cócăn cứ khách quan vàcó khả năng thựchiện cao. Các biện pháp phải đượcthực hiện một cách rộngrãivà được điềuchỉnh đểngàycànghoànthiện.
Nguyên tắc 3: Nguyêntắc đàm bảo tinh thực tiễn
Cácbiện pháp quảnlýđềxuấtphảixuấtpháttừ thực tiễn,thực trạng quản lý hoạt động giáodục giátrị sống, hướng đếnkhắc phục những hạn chếtrong quảnlý và tổ chức hoạtđộng giáodục giátrịsống của các trường, phù họp với chươngtrình,điềukiệncơ sở vật chất,nguồn lực tài chính và conngườiđểtriểnkhai...
Tính thực tiễn của các biện phápquản lý phải thể hiện thông qua việc cụ thểhoámục tiêu đường lối phát triển giáo dục củaĐảng,Nhà nước,các chế định của ngành vàochương trìnhhoạtđộngcủanhàtrường gắn với bối cảnh thực tiễnđịa phương.
Nguyên tắc 4: Nguyên tắc đảm bảo tinh khả thi
Tínhkhả thi của các biện pháp phải được pháthuyhiệu quả khi áp dụng vàothực tiễn hoạtđộng quàn lý hoạtđộng giáo dục giátrịsống chohọc sinh THCStại quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội. Đảm bảo tính khả thi khi đềxuất các biện pháp quản lýhoạtđộng giáo dục giátrị sống đòihỏicác biện pháp phải bámsát căn cứ lý luận và thực tiễnđã phân tích, phù hợp với điều kiện của các trường THCS, phù hợpvớinăng lực của cán bộ quản lý, năng lực thực hiệncủa đội ngũ giáo viên các trường THCS quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội,cùng với sự hỗ trợ, tạođiềukiệncủacán bộ quảnlý cấp trên, sự đồng thuận và ủng hộcủachamẹ học sinhvà cộng đồng.
Nguyên tắc5:Nguyên tắcđảmbảo tínhphù hợp
Nguyên tắc đảm bảo tính phùhọp tứclà đảmbảophù hợpvới đặc điểmcủahoạtđộng giáodục giá trị sống từ nộidung, hình thức tổ chức đadạng,do đó biện pháptổ chức hoạt độnggiáodục giá trị sốngphải phù họp với đặc trưng và phùhợp với độ tuổi học sinhTHCS đến đội ngũ giáo viên,cơ sở vật chấtcác trường THCSquận Ba Đình, thành phố HàNội. Các biện pháp quản lý hoạt độnggiáo dục giá trị sống phải được tổ chức cho phù hợp vớilứa tuổi họcsinh, khi tổ chức cần chú ý khaithác được mặtmạnhcủa học sinh sẽ thúc đẩy học sinhhành động đúng, hình thành các năng lực, phẩmchất cần thiết.
Kết luận
Giáo dục giá trịsống hiện đang là nội dung được toànxãhội, các nhà nghiên cứu giáo dục, nhà quản lý giáodục,giáo viên, phụ huynh và học sinh quan tâm. Trong bối cảnh“Đổi mới căn bản, toàndiệnnềngiáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiệnđại hóa, xã hộihóa, dân chủ hóavà hội nhập quốc tế” thì vấn đề giáo dục giá trị sống cho học sinh càng có tính thờisự sâusắc.
Nghiên cứuẮnĐộ vàChâu Á. số3 -2023, tr.69-73 72
NguyễnThịThuỳAn. Nguyên tắcquản lý giáo dụcgiá trịsống cho học sinh...
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018). Chươngtrình giáo dục phổ thông (ban hành kèm theo Thông tưsố 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giảo dục và Đào tạo).
2. PhạmThị Nga (2016). Quản lí hoạt động giáo dục giátrị song và kỹ năng sống cho học sinh cáctrường Trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mớigiáodục.Đạihọcgiáo dục, ĐạihọcQuốcgia Hà Nội.
3. LụcThị Nga (2010). Giáo dục kỹ năng sốngcho họcsinhtrung học cơ sở. Nxb. Giáodục Việt Nam.
4. LụcThị Nga, Nguyễn Thanh Bình (2011).Hiệutrườngtrường trunghọc với vấnđề giáo dục giá trị sống và kĩnăng sốngvới giao tiếp ứng xử trong quản lý. Nxb. Đạihọc Sư phạm.
5. Trần Kiếm (2011). Những vấnđềcơ bản cùa khoa học quản lý giáo dục.Nxb.Đạihọc Sư phạm Hà Nội.
NghiêncứuẤnĐộvàChâu Á. số 3-2023,tr.69-73 73
