• Tidak ada hasil yang ditemukan

Nguyin Thj Thuong HuyIn Tgp chf KHOA HQC & CONG NGHE

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "Nguyin Thj Thuong HuyIn Tgp chf KHOA HQC & CONG NGHE"

Copied!
6
0
0

Teks penuh

(1)

Nguyin Thj Thuong HuyIn Tgp chf KHOA HQC & CONG NGHE 94(06): 79 - 84

© 0 1 DU KICH AU CO CUA C H I £ N KHU VAN - HIEN LlTONG TRONG CACH M ^ N G THANG TAM 1945

Nguyin Thj Thuong HuyIn' Trtr&ng Dai hpc Sir pham - DH Thdi Nguy&n TOM T A T

B4i bdo Uhih bay h o ^ canh ra deri vd hogt d^ng ciia D^i du kfch Au Co trong Chiln khu V^n - Hien Luong ihei ki vdn d^ng Cdch mgng thdng Tdm. Th6ng qua cdc tu lieu Ijch sii dupc khai thdc tii nhilu nguin khdc nhau, bdi bdo neu b§t s\r hogt d^ng tich circ cua DOi du kich. Ciing chinh tCr d6, D$i du kich Au Co nhanh ch6ng tmemg thdnh vd d6ng vai tr6 quan trpng trong nhftng ngdy khoi nghia gidnh chfnh quyln d dja phuong.

Tir kit qua nghien ciiu, c6 thi nit ra m§t so nh^n xet vl Dpi du kich Au Co:

1 - Dpi du kich Au Ca ciing lyre luprng chfnh Uj ciia quiin chiing nhdn ddn dd tao thdnh siic mgnh to I6n, c6 tdc dung thuc ddy phong trdo cdch mgng d dja phuong phdt Uiln nhanh ch6ng.

2 - DOi du kich Au Co Id I^c lupng chii ylu, quylt djnh trong viec bdo ve chiln khu Vhn - Hiln Luorng.

3 - Dpi du kich Au Co dd tgo thi. hi Uc cho qudn chung nhan ddn nii day gidnh chinh quyln thdng lgi 6 hai tinh Phii Thp vd Yen Bdi. D§i qudn ndy c6n tilp tyc gift vai tr6 ddc biet quan upng Uong cupc khdng chiln ching thyc ddn Phdp (1945 - 1954).

Tir khia: Doi du kich Au Ca; ChiSn khu Vdn - Hiin Luang; Luang Ca, Gidi Phien, Dong Lam Thing Igfi Cach mgng thang Tam nam 1945

da dua nhan dan ta tir than phan no 1? tro thanh nguoi lam chit dat nuoc, lam chu xa hOj. Nuoc ta tu xa hoi thuoc dia mia phong kien, tro thanh mot nuoc dpc lap, co chii quyen. Mpt ki nguyen moi duge mo ra frong lich sii dan tpc Viet Nam - Ki nguyen dpc Igp, tu do.

Mpt trong nhung yeu to quyet dinh thang lgi Cach mgng thang Tam nam 1945 la do Dang ta biet dua vao nong thon, mien nui de thanh lap can cu dia. Ngoai Khu giai phong gom 6 tinh o viing Viet Bac va cae Chiln khu Dong Trieu, Hoa - Ninh - Thanh, Ba To..., con eo Chien khu Van - Hien Luong o viing riing niii Tay Bac.

Ve van de nay, da eo mpt so cong frinh dugc cong bo: "Chien khu Au Co" ciia Nguyen Hieu, "Nhirng ngdy Cdch mgng thdng Tdm"

cua Ban Tuyen giao Tinh uy VTnh Phii, ''Van - Hiin Luang, Mot cdn cir cdch mgng d mien Tdy Bdc" eua Nguyin Van Khanh - Trin Danh Tien, dang tren tgp chi Nghien ciru Lich su, so 2, qui III - IV, 1993. Tuy nhien, cac bai viet nay moi chi de cap khai quat ve Dpi du kich Au Ca, con chu yeu tap trung nghien ciiu vl Chiln khu VSn - Hiln Luong.

E-mail- ntthuyen txlp@gmail com

Vdi tu each la nguoi diu tien tim hilu co tinh h? thong, cu the, toan dien ve su ra ddi, hogt dpng cua Dpi du kich Au Co thoi ki van dgng each mgng tiln toi khoi nghTa gianh chinh quyen cr Chien khu Van - Hien Luong, tac gia hy vpng d\mg lai birc franh loan canh ve luc lugng via trang cua Chien khu Van - Hien Luong frong Cach mang thang Tam 1945.

Van - Hien Luong la noi co vi fri chien luge dac biet quan frpng, co dja hinh hiem tro, nui cao bao bpc, co nhieu thuan Igi cho viec th\rc hien chien franh du kich, lay tt djch nhieu.

Nhan dan cac dan tpc khu Van - Hien Lucmg giau long yeu nuoc, eo truyen thing diu franh kien cuong, bat khuat, da tiing tich cue hucmg ung phong frao yeu nuoc chong Phap cuoi the ki XIX - dau the ki XX, nen deu het long ung hp va tham gia each mgng.

Khu vyc Van - Hien Luong nam ben hiru ngan s6ng H6ng, giap ranh giiia hai tinh Yen Bai va Phii Thp, la viing chuyen tiep giGa mien TSy Bac vdi trung du Bac Bp. Day la vung dat thupc khu vuc Bdc tinh Phu Thp, Nam tinh Yen Bai, tiep giap vol 3 huyen: Van Chan, Tran Yen (tinh Yen Bai) va Ha Hoa (tinh Phu Thp), bao g6m cac xa: Linh Thong, Hg Bing La, D6ng Yeng, Binh Tra, Van Hpi, Van (Tran Yen - Yen Bai) va xa Hien Luong (Hg Hoa - Phu Thp) [8, fr.24-44].

79

(2)

Nguyen Thj Thuang HuyIn Tgp chfKHOA HQC & CONG NGH$ 94(06): 79 - Truoc day. theo dja danh cii, khu Van - Hien

Luong ndm tren dja ban cua 3 long: Luong Ca. Gioi Phien (thupc Tran Yen - Yen Bai), Dpng Lam (thupc Hg I lua - Phii Thp). Dan so truoc Cach mgng thang Tam khodng 1 van ngu6i, gom 3 dan tpc' Kinh, TJly, Dao. Kim Van - Hiln Luong la vimg rimg niii trung di?p, xung quanh co cdc dSy nui cao bao bgc, tgo nen mgt phong tuyen thien nhien hiing vT, Tir khu Van - Hiln Luong c6 thi di cac huy^n cua tinh Phii Thg, ve cac tinh mien dong bang Bdc Bp, di Thanh Bong, vao Ba Khe, Cira Nhi. NghTa Lp, vao Ngpc Chien, Phil Yen (Son La). Dgc theo Ngoi Lao (ho§c Ng6i Van) CO the ra song Hong, xuoi ve I Ig Ho£l, Yen Lgp, D6n Vang (Phii Thp), roi rS sang ga Doan Thugng; mgt duimg khdc di Phii Nhuan, Bao Long ra Ngoi Tranh sang Yen Bai. Til nhirng con duong nay co the thong sang song Hong - mpt ducmg thuy quan trpng eiia Bac Bp, hay ndi voi dudng xe liia Ha Npi - Lao Cai va Quoc Ig 13A. Hai lang Hiln Luong va Nang Sa d ven song Hong trd thanh mot vanh dai rpng va bang phang cua vimg Van - Hien Luong. . Dja the nay rdt thuan lgi eho viec xay dung can cii dja each mgng.

Tir nam 1943, Van - Hien Luong da trd thanh mgt CO sd each mgng. Dau nam 1945, phong trao Viet Minh phat trien mgnh d Van va co anh hudng rpng ldn ra cac khu vyc xung quanh. Sau khi thanh lap Ban can sy Dang lien tinh Phii - Yen thi Van - Hiln Luong trd thanh chien khu each mgng. Cung tir d6, vin de xay dyng lye lugng vu trang each mgng trd thanh mgt yeu cau biic thiet.

Qudn triet Nghj quylt Hgi nghj quan sy each mgng Bac Ki (4/1945), dap irng yeu cau each mgng d dja phuong, ngay 14/5/1945, tgi chiia Hien Luong (Hg Hoa - Phii Thg), dgi du kich tap trung ciia khu can cir Van - Hiln Lucmg dupc thanh lgp, liy ten la Dpi du kich Au Co, gom 23 can bg va chien sT, do dong chi Binh Phucmg lam Dgi trudng, dong chi Ngo Minh Loan phu trach chinh trj. Vu khi trang bj cua Dpi CO I trung lien, I sung lye, II sung trudng va cac logi vu khi tho so khac, nhu gay, dao gam, ma tiu... [4,tr.37].

Ra ddi tir trong cao trao c^eh mgng syc soi ciia cd nudc, lgi dugc nhan dan dja phuang hit Idng diiin bpc, nuoi dudng. Dpi du kich Au Co phdt triin rat nhanh chong. Tir hon 20 cdn bg, chiln sT trong ngay dau thanh lap, chi nira thdng sau, quan so cua Dpi da tdng len 127 ngudi, phan ldn Id thanh nien cac dan tpc Kinh, Tdy, dugc phien che thanh 4 trung dpi [4,tr.38-39].

Ngay sau khi ra ddi, Dgi du kich Au Ca dd budc vdo luypn tap quan sy, dong thdi to chirc chien dau bao v^ chien khu.

Ngdy 19/6/1945, Tri phii Trin Yen An Vdn Tiing vd ten chi huy linh bao an - Quan Khoat chi huy 50 linh bdo an theo dudng Ngoi Chanh vao Idng Van - trung tam khu can cii, limg syc hdng "Tilu trir Vi?t Minh". Vao din Van, chiing dong quan tgi nha Chanh tong Trin Dinh Khdnh (co sd cua ta) [ I, fr.55].

Nhgn dugc mat bao ciia Chdnh tong Tran Dinh Khanh, ban lanh dao Dpi du kich da ban bgc, thong nhat ke hogch danh dich vdi quylt tam gidnh thdng lgi ngay tir tran dau.

Dpi du kich nhanh chong di chuyen luc lugng tir Dong Yeng vao Van to chirc mai phye.

Rang sang ngdy 20/6/1945, Dpi du kich bat ngd nd simg tien danh bang nhieu mQi bao vay giap cdng. Bj tan cong bat ngd, djch hoang logn bd vu khi thdo chgy len khu rimg sau nha. Ta bao vay ggi hang vd buoc vien Tri phu An Vdn Timg phai chip nhdn 3 dieu kien:

- Mpt Id, khong dupc khiing bo va dan ap phong trdo each mgng.

- Hai Id, tra Igi tiln thul da thu ciia dan.

- Ba Id, tra ty do cho cac chien sT each mang hi?n cdn dang bj giam giii [1, fr.55-56].

Biet khong the trdn thodt, Tri phii An Vdn Timg vd Qudn Khoat da dau hang va cam ket thyc hien cac dieu ki?n ciia ta de ra. Tilp do, ta cho chiing ve phii, khong tudc vii khi cua chiing dl bgn Nhat khdi nghi ngd. Phan ldn linh bao an dugc tha diu hilu chinh sach khoan hong cua Viet Minh nSn da tich cyc tuyen truyen gay thanh thi va lam tang them uy tin ciia Viet Minh. Mgt tuin le sau, chi bg thi xd Yen Bai vgn dgng qudn chung diu

(3)

Nguyen Thi Thuong HuyIn Tgp chf KHOA HQC & CONG NGH$ 94(06): 79 - 84 tranh bupc vien Tn phii Tran Yen phdi tra tu

do cho 3 can bp ciia ta (trong do cd ddng chi Nguyen Phiic, sau ndy la Phd Chii tjch Uy ban nhan dan each mgng lam thdi tinh Yen Bdi).

Tran diu ra qudn danh thing cua Dpi du kich Au Co da gay dugc niem phan khdi va tin tudng trong nhan dan doi vdi luc lugng each mgng. Nhan dan trong khu can cir va cdc lang Ian can, nhu Dai Ljch, Luang Tam, Luong An... tich cue ling hp gao, tien va cdc vat phim khac cho bg dgi, du kich.

Uy tin ciia Dpi du kich ngdy cang tdng. Linh dong d cac tong Luang Ca, Gidi Phien, Dpng Lam da tu dgng mang siing ve hang, mgt so xin gia nhap Dgi du kich. Mgt so thanh nien thj xa cung sang khu du kich xin tham gia luc lugng vu trang each mgng.

Lo sp trudc sy Idn mgnh ciia Dpi du kich Au Co, ngdy 25/6/1945, mpt trung dpi phat xii Nhdt do vien quan hai chi huy, cung vdi mpt ten thong ngdn ngudi Viet, theo dudng sd 13 Yen Bai - NghTa Lg tien vdo My, Thanh Bdng de can quet. Sau hai ngay limg sue khong phat hien dugc gi, ngay 27/6/1945, chiing hanh quan ra Van de di Hien Luang.

Dodn dixac y do cua djch. Ban chi huy Dgi du kich chiln khu quylt dinh bd tri lyc lugng phye kich tai go Vdi, chan Deo Giang - mgt vj tri hiem trd nam an ngii doan ngoi Van tu Van Hgi ra Hien Luong. Dogn ngoi nay ed myc nydc sau, mgt ben bd ddc dimg, nudc xody. Go Vai dugc chpn lam noi dgt frung lien, tir tren gd eao nay nhin xudng cd the quan sat sudt 1 km mat ngdi, rit thuan tien cho viec theo doi nhat cir nhat dgng ciia djch khi chiing Ipt vao tran dja mai phuc.

16 gid ngdy 27/6/1945, khi 3 thuyln djch xuat hien, dgi chiing Igt sau vao fran dja phye kich, quan ta no siing theo hieu lenh. Bj bdt ngd, bpn djch fren song roi loan, khdng kip ling pho. Tran danh chi diln ra chdp nhoang trong vdng 10 phut, ket qua ta tieu diet dugc 4 ten Nhat, frong do cd vien quan hai ehi huy. Du kfch khong ai bj thuong. Quan ta riit lui an loan vl Ddng Ying. Ngdy 28/6/1945, qudn Nhat rut ra ga Doan Thugng dl di tau vl Yen Bdi[l,fr.56-57].

Sdng 30/6/1945, le mirng chien thang dugc td chirc tai dinh lang Hien Luang, cd ddng ddo dgi dien cae tang Idp nhan dan trong vimg tham dy, ddng chi Ngo Minh Loan thdng bao quyet dinh ciia Xir uy Bdc Ki ve viec thanh lgp Ban cdn sy Dang lien tinh Phii Thg - Yen Bai (Phu - Yen).

Budi chilu cimg ngay. Ban cdn su Dang hgp quyet djnh thanh lgp Uy ban quan sy cdch mgng. Dong chi Binh Phuong dugc cir lam Chi huy trudng, dong chi Ngo Minh Loan Idm Chinh uy, ddng chi Tran Diic Sdc lam uy vien. Uy ban quan su each mgng cd nhiem vu chi dgo xay dyng lyc lugng vu trang, lo chirc cac hogt dgng quan sy lam ndng cot cho phong trao quan chiing, tien tdi khdi nghta gidnh chinh quyen.

Hai chien thang lien tiep cua Dpi du kich Au Ca da 1dm nirc long nhan dan dja phucmg, co tac dung co vii mgnh me phong trdo khdng Nhat curu nudc d vung can cir cung nhu nhieu noi khac. Quan chiing hang hai quyen gdp, iing hp each mgng. Hang tram thanh men cac xa tinh nguyen vao du kich. Chi frong thdi gian ngan. Dpi du kich Au Co da len tdi 230 ngudi, ddng quan tai lang Van, tiep tuc cung cd vd phat frien lyc lugng. Cac Idng frong khu can cii Van - Hien Luong deu lap he thdng bao dpng day chuyen, ddm bao an toan cho khu can cii.

Dau thang 7 nam 1945, Ban can su Ddng lien tinh Phii - Yen chii fruong:

"I. Gdp riit xdy dipig lifc lugng chinh tri. to chuc cdc dodn the Cuu quoc. cung co vOng chdc khu cdn cir cdch mgng. tir do md rong ra cdc vimg khdc.

2. Cdc dpi du kich tgp trung to chuc thdnh cdc trung dpi. chi de lgi mpt bo phan nho bdo V? cdn cir, cdn phdn Idn lien vao Vdn Chdn hogt dpng, Igo dja bdn tlin lin Than Uyen, Vdn Bdn, Phu Yen. Trong hogt dong, cdc Irung dpi VM Irang ldy tuyen truyin xung phong Idm chit yeu, van dpng ho trg ddn phd kho thdc cua gigc, thuyet phuc chinh quyin tay sai Nhgt cdc cdp tugidi tdn.

3. Nhanh chong thdnh lap Uy ban nhdn ddn cdch mgng Idm thdi cdc xd trong khu cdn cu va vimg mdi gidi phong, to chirc dpi du kich.

tu vi a nhirng nai do." [5, fr.206-207].

81

(4)

Nguyen Thj Thuang HuyIn Tgp chi KHOA HQC & C 6 N G N G H $ 94(06): 79 - 84 Thyc hi?n chu trucmg tren, Uy ban qudn sy

cdch mgng Phii - Yen dd tgp frung vdo vi?c huan luy^n chiln thugt tdc chien cho ty vp, cimg CO vd phat triin cdc dpi ty vp thon xd, gip rut xay dyng cac dpi du kich.

Phong trdo tgp luy?n quan sy dicn ra ram rg, d$c bi^t Id trong vimg chien khu cdch mgng.

Cdng cugc chuan bj khdi nghTa ngdy cdng khan truong. Van de gidnh chinh quyen ve tay nhdn dan dugc dgt ra tryc tilp.

Ngay tir cuoi thang 6/1945, ta dd gidi phdng viing phia nam hiJu nggn phii Tran Yen, trong do cd long Luang Ca, hau hit cdc bdn ngudi Tdy da cd co sd tir trudc.

Dau thdng 7/1945, tir lang Vin, Dpi du kich Au Co nhgn nhi^m vy tien vdo gidi phdng chdu Vdn Chan. Ngoai lyc lugng d lgi 1dm nhi?m vy bao v? chien khu, cac lyc lugng vu frang dugc to chirc thdnh 9 trung dgi, chia thdnh 3 canh qudn tien vao NghTa Lg:

- Canh qudn thir nhit qua lang Dong Phii ra Da Trang, do dong chi Doan Nang Cu, Le Due Hoa chi huy.

- Canh quan thii hai qua Van, Dgc, Thiln, Khdo, sang Ca Vjnh, do ddng chi Truong Van Tien chi huy.

- Cdnh quan thii ba theo dudng Vdn, Dpc, qua My, do ddng chi Tran Diic Sac chi huy.

Trudc siic mgnh tiln cdng ciia lyc lugng vii trang each mgng, linh bdo an d cdc don Luong Tdm, Ca Vjnh riit chay. Ta thu dugc 27 khiu Sling trudng djch bd lgi. Ket hgp vdi nhi?m vy vdo gidi phdng Van Chan - NghTa Lp, du kich da pha kho thdc ciia gi$c Nhgt d My, thu dugc 500 tan, Ca Vjnh 500 tin. Son Luc 100 tan, Bdn Hoc vd Goc Bdng 1.000 tin dem chia cho dan ngheo [4, tr.42]. Ngdy 6/7/1945, Dgi du kich tiln vdo gidi phdng chau Van Chan, thu hdi todn bp so sdch, giay td ciia chinh quyen djch ciing 60 siing trudng, 14 hdm dan va kho thdc 1.000 tan. Bg may chinh quyen tay sai ciia Nhat bi xoa bd. Ngay 8/7/1945, Uy ban nhan dan lam thdi chau Van Chin dugc thdnh lap [I, fr.59].

Sau ngdy giai phdng Van Chan - NghTa Lp, Ban cdn sy Ddng lien tinh Phii - Yen quylt djnh thanh lap mpt doan can bg xuong xay 82

dyng chinh quyen cdc xd, to chirc huan luy?n quan sy, chinh trj cho dgi du kich tgp trung Tgi Cira Nhi (Ba Khe) mgt Idp huan Iuy?n ddo tgo Tieu d^i trudng dugc md cap toe trong 15 ngdy. Lyc lugng vu trang cdch mang cd sy phdt triin mdi ve chat va lugng. Dpi du kich Au Co phdt trien len den 500 ngudi, vdi 300 siing cac logi [4,tr.43]. Day la lyc lugng vu trang cdch mgng mgnh nhat d vimg Tay Bdc liic bay gid.

Trudc thdi co thudn lgi ciia each mang, ngdy 20/7/1945, Dpi du kich ddnh chiem Don Vang - noi ddng quan ciia linh bao an. Tilp dd, m^t cdnh quan vugt deo Lung Ld sang dja phgn tinh Son La, lan lugt gidi phdng cdc chau PhD Yen (23/7/1945), Vdn Ban (5/8/1945), Than Uyen (7/8/1945). Nhu vgy, din trung tuan thdng 8/1945, toan bp mien td ngan song Hong thupc phu Tran Yen da xoa bd sy thing trj cua phdt xit Nhgt va chinh quyen tay sai, lap chinh quyen each mgng lam thdi.

Tren dja bdn tinh Yen Bai, chau Lyc Yen cung duge gidi phdng ngdy 8/7/1945, Yen Binh (9/8/1945). Qudn Nhgt va tay sai co cym ve thj xa.

d phia Bdc Phil Thg, mpt loat cdc huy?n, xa gidnh dugc chinh quyen: Hg Hod (2/8), Cam Khe (17/8), Yen Lgp (18/8)... [7, fr.76]. Khi thi each mgng dang cao, quin chiing nhdn dan d khdp noi trong tinh Yen Bdi, Phu Thg nhat logt noi dgy gidnh chinh quyln.

Ddu thang 8/1945, Dpi du kich Au Co doi ten thdnh Chi dgi Tran Qudc Todn, cd nhi^m vy bdo v^ chien khu, ddng thdi chudn bj cho cugc khdi nghta vu frang gidnh chinh quyln a thj xa Yen Bdi vd Phu Thp.

6 Yen Bai, cac chau, phu quanh thj xa da khdi nghta gidnh thang lgi, thanh lgp chinh quyen each mgng. Thi xa Yen Bai Id noi co thu cuoi cimg cua quan Nhgt va chinh quyen tay sai do chung lap ra. Ben trong thj xa, quan Nhgt va tay saTfeang mang, dao dgng. Tri phu An Vdn Timg ciing da nga Tidn v8 phia each mgng. Nhieu linh bdo an bd hang ngu ve diu quan cho each mang. Lyc lugng con l^i ciia dich ngdy cdng mdng va ylu, mgt sd linh cdn fry lgi d d6n Cao, mpt vai vi tri 16 d Tea Su, Trgi Bao an.

(5)

Nguyen Thj Thuang HuyIn Tgp chi KHOA HQC & CONG NGH$ 94(06): 79 - 8 Trong khi do. Dpi du kich Au Co (liic ndy da

dugc ddi ten thdnh Chi dpi Tran Qudc Toan), quan s6 da phat triin len gin 800 ngudi, bien chl thdnh 6 dai dpi - do dong chi Tran Dire Sdc chi huy, ddng chi Binh Phuong phy trdch vl chinh frj, cimg vdi cae lyc lugng vii trang frong loan tinh chuan bj khdi nghTa vii trang gianh chinh quyen d thj xa Yen Bai. Nhgn thdy thdi co da chin mudi d dja phuong, ngdy 13/8/1945, Uy ban Quan sy cdch mgng Yen Bai de ra ke hogch khdi nghTa vu trang gianh chinh quyln d tinh Iy. Kl hogch gdm 2 budc:

"Budc 1: Dimg luc lugng vS trang, cd linh trong trgi bdo an binh giiip da, tudc vd khi cua dich di trang hi cho cdc dpi vii trang vd tu v? thi xd.

Budc 2; Huy dpng qudn chung thj xd vd vimg xung quanh co luc lugng vu trang lam dp luc ddu tranh bupc qudn Nhdt phdi de la gidi tdn chinh quyen tay sai cua chiing. lap chinh quyin cdch mgng cua nhdn ddn, neu qudn Nhdt ngoan co chdng lgi. ta se dimg luc luang vU trang tien cong lieu diet." [5, tr.215].

Sudt ngay 19/8/1945, chien sy dien ra dpc dudng phd tinh ly. Lenh tdng khdi nghTa ciia Ddng dugc dua tdi. Ban can sy Dang da hgp d nha Tdm (Au Lau - Trin Yen) dua ra quylt dinh: Huy dpng todn bp luc lugng qudn chung each mang d cac co sd lam ap lyc chinh trj cimg vdi luc lugng vu trang de gidnh chinh quyen nhanh han. Thdi co da den khdng the fri hoan. Hpi nghj cung dy kiln danh sdch Uy ban nhan dan each mgng lam thdi ciia tinh.

Trudc sire mgnh cua quan chimg nhdn dan cd sy hd fro cua luc lugng vii trang each mgng ma ndng cot la Dpi du kich Au Ca, ngdy 22/8/1945, thj xa Yen Bdi hodn loan gidi phdng. Uy ban nhan dan each mgng lam thdi tinh ra mdt trudc ddng dao nhdn dan.

Tgi Phii Thg, Dpi du kich Au Ca ciing vdi luc lupng ty ve, du kich, cac don vj bp ddi ddng quan trong tinh da td chiic gianh chinh quyln thing lgi ngdy 25/8/1945.

Tir sy ra ddi va hogt ddng ciia Dpi du kich Au Co, cd thi nit ra mpt sd nhdn xet sau:

1- Dpi du kich Au Co cimg lyc lygng chinh trj ciia quin chiing nhan ddn da tgo thanh sire mgnh to ldn, cd tdc dyng thuc day phong trdo cdch mgng d dja phuang phdt trien nhanh chdng.

2- Dpi du ki'ch Au Co Id lyc lygng chii ylu, quylt dinh trong vi^c bdo v? chiln khu Vin - Hien Luang.

3- Dgi du ki'ch Au Co da tgo thi, hd trg cho quin chiing nhan dan noi dgy gidnh chinh quyen thdng lgi d hai tinh Phu Thg vd Yen Bai. Khdng nhii'ng the, dpi quan nay cdn tiep tyc giif vai trd dac bi?t quan trgng trong cugc khdng chien chong thyc dan Phap (1945- 1954).

TAI LIEU THAM K H A O 5- Ban chip hdnh Dang bp tinh Yen Bdi (2007), Lichsu Ddng bg tinh Yen Bdi, tdp 1 (1930 - 1975), Nxb Chinh trj Quoc gia. Ha Npi.

6- Ban Nghien ciiu Ljch sii Ddng Tmng uong (1977), Vdn kien Ddng 1930 - 1945, Nxb Su that, HdNpi.

7- Ban Tuyen giao Tinh iiy Vinh Phii (1985), NhOng ngdy Cdch mgng thdng Tdm, Xi nghifp in Vinh Phii.

8- Bp Chi huy Qudn su tinh Hoang Lien Son (1989), Hodng Lien Son; Lich su cugc khdng chiin chdng thuc ddn Phdp (1945 - 1954), Xi nghiep in Hodng Lien Son.

9- Tinh Uy - HOi ding nhan dan - Uy ban nhan dan tinh Yen Bdi (2000), Tinh Yen Bdi mgt thi ki (1900-2000), Xudng in Dgi hpc Su pham - Dai hpc QuIc gia, Hd Npi.

\- ]:\okngDiin%{\99i), Luc lugng vU Irang vd ddu tranh vH trang Irong Cdch mgng ihdng Tdm, Tgp chi Ljch sir Quan sy, s6 4, Vien Ljch sir Qudn su, Hd Npi.

2- Nguyen Vdn Khdnh - Nguyen Danh Tien (1993), Vdn - Hien Luong. Mgt cdn cir cdch mgng a mien Tdy Bdc, Tap chi nghien cuu lich sit, s6 2, quiIII-lV,U.71-77.

3- Nguyin Xuan Ldn (1974), Dia chi linh VTnh Phii, Ty Vdn h6a tinh VTnh Phii.

4- Hoi ki ciia dong chf Ng5 Minh Loan, Bdo cdo cua ding chi Ngo Minh Loan - nguyen d6i trudng DOi du kich Au Ca, Bi thu Ban cdn sir Dang Phii Thp - Yen Bdi (1994), vS vi?c thdnh lap D^l du ki'ch Au Ca, (Bdn ddnh mdy).

83

(6)

Nguyin Thj Thuong HuyIn Tgp chi KHOA HQC & CONG NGH$ 94(06): 79 - 84

SUMMARY

AU CO GUERRILLA IN VAN - HIEN LUONG WAR ZONE IN THE AUGUST 1945 REVOLUTION

Nguyen Thi Thuong Huyen' College ofEduaclion - TNU

The article presented the circumslances and activities of Au Co guerrilla in Van - Hien Luong war zone in the stage of mobilization for the August revolution. Through historical documents taken from many different sources, the article highlighted the positive work of the guerrilla. Thanks to their activities in this period, Au Co guerrilla quickly became bigger and played an important role in the insurrection to gain the local governmenl.

From the research results, some comments on Au Co guerrilla were inferred as follows:

1- Au Co guerrilla and political forces of the masses made enormous strength which could promote the local revolutionary movement to develop quickly.

2- Au Co guerrilla was the main decisive force in the protection of Van - Hien Luong war zone.

3- Au Co guerrilla had created conditions and supports for the masses to seize political power in two provinces of Phu Tho and Yen Bai. This army also continued keeping a very important role in the war against the French colonialism.

Key words: Au Co guerrilla group; Van - Hien Luong war zone; Luong Ca; Gioi Phien; Dong Lam.

Ngdy nhgn: 14/03/2012; Ngdy phdn bi^n. 10/04/2012; Ngdy duyel ddng. 12/06/2012

E-mail: ntthuyen,txtp@gmaii com

Referensi

Dokumen terkait