Các phương pháp trích dẫn và hệ thống chỉ dẫn tham khảo

(1)

Các phương pháp trích dẫn và hệ thống chỉ dẫn tham khảo

^(*)

NguyÔn Huy Ch−¬ng^(**), TrÇn M¹nh TuÊn^(***)

Tãm t¾t: Bµi viÕt tr×nh bµy kh¸i l−îc c¸c kh¸i niÖm vÒ “trÝch dÉn”, “liªn kÕt” cïng trÝch dÉn, liªn kÕt th− môc; chØ sè t¸c ®éng (Impact Factor - IF) cña t¹p chÝ, chØ dÉn trÝch dÉn khoa häc (Science Citation Index). Nªu sù cÇn thiÕt vÒ viÖc ph¶n ¸nh ®Çy

®ñ, trung thùc viÖc trÝch dÉn trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ giíi thiÖu 2 hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o: HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford (Oxford Referencing System) vµ H−íng dÉn cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ViÖt Nam ®èi víi viÖc tr×nh bµy trÝch dÉn trong c¸c luËn ¸n khoa häc.

Tõ khãa: TrÝch dÉn, Liªn kÕt cïng trÝch dÉn, Liªn kÕt th− môc, ChØ sè t¸c ®éng (IF), HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford, H−íng dÉn tr×nh bµy trÝch dÉn, Tr×nh bµy luËn ¸n

I. C¸c ph−¬ng ph¸p trÝch dÉn

ViÖc trÝch dÉn, tham kh¶o ®Õn çc c«ng tr×nh nghiªn cøu, hay ý t−ëng khoa häc cña nh÷ng nhµ khoa häc kh¸c, çc^(*)c«ng tr×nh khoa häc kh¸c lµ rÊt phæ biÕn trong nghiªn cøu khoa häc.^(**)LuËt ph¸p çc n−íc, th«ng lÖ trong quan hÖ quèc tÕ vµ ®¹o lý khoa häc ®ßi hái trong mäi c«ng tr×nh nghiªn cøu cÇn ph¶i thÓ hiÖn ®−îc mét çch t−êng minh,⁽^***)®Çy ®ñ vµ chi tiÕt ë møc cao nhÊt viÖc trÝch

(*) Bµi viÕt ®−îc thùc hiÖn khi tiÕn hµnh ®Ò tµi nghiªn cøu ®−îc tµi trî bëi §¹i häc Quèc gia Hµ Néi.

(**) TS., Chñ nhiÖm Bé m«n Th− viÖn-Th− môc, Khoa Th«ng tin-Th− viÖn, Tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi;

Email: [email protected].

(***) ThS., Nguyªn c¸n bé Phßng Qu¶n lý khoa

häc vµ Hîp t¸c quèc tÕ, ViÖn Th«ng tin KHXH;

Email: [email protected].

dÉn, tham kh¶o ®ã. Còng v× thÕ, chØ dÉn trÝch dÉn khoa häc xuÊt hiÖn.Môc ®Ých chñ yÕu cña chØ dÉn trÝch dÉn khoa häc víi tÝnh c¸ch mét s¶n phÈm th«ng tin lµ x¸c nhËn c«ng søc vµ sù ®ãng gãp cña mçi nhµ khoa häc, mçi c«ng tr×nh khoa häc trong mèi quan hÖ víi c¸c kÕt qu¶

nghiªn cøu ®· cã - nh÷ng kÕt qu¶ ë nh÷ng møc ®é vµ gãc ®é kh¸c nhau ®·

gãp phÇn t¹o nªn c«ng tr×nh khoa häc

®ang ®−îc kh¶o s¸t^(*).

(*) ë ®©y cÇn ph©n biÖt hai kh¸i niÖm: tµi liÖu trÝch dÉn (citing document) lµ tµi liÖu ®ang ®−îc kh¶o s¸t, trong ®ã cã sö dông th«ng tin, ý t−ëng cña tµi liÖu/t¸c gi¶ kh¸c; vµ tµi liÖu ®−îc trÝch dÉn (cited document) lµ tµi liÖu ®−îc t¸c gi¶ cña tµi liÖu kh¸c trÝch dÉn tíi. NÕu kh«ng cã chØ dÉn thªm, c¸c th«ng tin ë ®©y ®−îc tæng hîp tõ c¸c tµi liÖu: University of Queensland Library (2008), References/Bibliography Vancouver Style, 25 p.,

(2)

Khi nghiªn cøu vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p trÝch dÉn, tr−íc hÕt cÇn quan t©m tíi viÖc ph©n tÝch trÝch dÉn. Khi mét t¸c gi¶

trÝch dÉn mét t¸c gi¶ kh¸c, tøc lµ mèi quan hÖ ®· ®−îc thiÕt lËp. Ph©n tÝch trÝch dÉn sö dông çc trÝch dÉn trong çc c«ng tr×nh khoa häc ®Ó thiÕt lËp çc mèi liªn kÕt. Cã rÊt nhiÒu mèi liªn kÕt kh¸c nhau cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh nh−:

mèi liªn kÕt gi÷a çc t¸c gi¶, mèi liªn kÕt gi÷a çc c«ng tr×nh khoa häc, gi÷a çc t¹p chÝ, gi÷a çc lÜnh vùc khoa häc,...

C¶ hai lo¹i liªn kÕt trÝch dÉn bao gåm trÝch dÉn tíi (tµi liÖu trÝch dÉn ®Õn tµi liÖu kh¸c) hoÆc ®−îc trÝch dÉn (tµi liÖu

®−îc tµi liÖu kh¸c trÝch dÉn) ®Òu ®−îc nghiªn cøu, kh¶o s¸t. Ph©n tÝch trÝch dÉn ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh vai trß, vÞ trÝ cña mét t¸c gi¶/t¸c phÈm/c«ng tr×nh khoa häc trong mét lÜnh vùc cô thÓ.

§iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua sè lÇn mµ c¸c t¸c gi¶ kh¸c trong lÜnh vùc ®ã ®·

trÝch dÉn ®Õn c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶

nµy. Ph©n tÝch trÝch dÉn ®Ò cËp tíi nhiÒu khÝa c¹nh vµ néi dung kh¸c nhau.

XÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a mçi mét phÇn tö víi çc phÇn tö kh¸c trong tËp hîp x¸c ®Þnh çc tµi liÖu, ®ã lµ ph©n tÝch ë çc khÝa c¹nh:

Liªn kÕt ®ång trÝch dÉn (Co-citation Coupling). §©y lµ kiÓu liªn kÕt ®−îc x¸c

®Þnh th«ng qua viÖc çc tµi liÖu kh¸c nhau cïng ®−îc tµi liÖu/çc tµi liÖu kh¸c trÝch dÉn tíi - qua ®ã gi÷a çc tµi liÖu nµy ®· tån t¹i sù t−¬ng tù vÒ chñ ®Ò néi dung. NÕu tµi liÖu A vµ tµi liÖu B cïng

®−îc mét tµi liÖu C trÝch dÉn tíi th× cã thÓ nãi r»ng, c¸c tµi liÖu A vµ B cïng liªn quan ®Õn mét chñ ®Ò nµo ®ã, cho dï

https://www.library.uq.edu.au/training/citation/v ancouv.pdf; TrÇn M¹nh TuÊn (2015), “Tr¾c l−îng th− môc: C¸c chØ sè phæ biÕn, viÖc øng dông vµ vÊn ®Ò ®µo t¹o ngµnh th«ng tin-th− viÖn”, Th«ng tin vµ T− liÖu, Sè 1, tr.13-22.

chóng cã thÓ kh«ng trùc tiÕp trÝch dÉn víi nhau. NÕu c¸c tµi liÖu A vµ B kÓ trªn cµng ®−îc nhiÒu tµi liÖu kh¸c trÝch dÉn ®Õn th× mèi quan hÖ gi÷a chóng l¹i cµng chÆt chÏ h¬n. NÕu sè l−îng c¸c tµi liÖu cïng trÝch dÉn ®Õn chóng cµng lín th× mèi quan hÖ gi÷a néi dung cña chóng l¹i cµng chÆt chÏ.

Liªn kÕt th− môc (Bibliographic Coupling). §©y lµ kiÓu liªn kÕt ®−îc x¸c

®Þnh th«ng qua viÖc çc tµi liÖu kh¸c nhau cïng trÝch dÉn ®Õn tµi liÖu/çc tµi liÖu kh¸c - qua ®ã gi÷a çc tµi liÖu nµy còng tån t¹i sù t−¬ng tù vÒ chñ ®Ò néi dung. VÝ dô cã 2 tµi liÖu A vµ B cïng trÝch dÉn ®Õn tµi liÖu C, khi ®ã cã thÓ nãi chóng ®−îc liªn kÕt víi nhau (hiÓu theo ý lµ gi÷a chóng cã ®iÓm chung nhÊt

®Þnh vÒ chñ ®Ò néi dung), thËm chÝ ngay c¶ khi chóng kh«ng trùc tiÕp trÝch dÉn

®Õn nhau. NÕu sè l−îng tµi liÖu mµ chóng cïng trÝch dÉn ®Õn cµng nhiÒu th×

sù chung nhau vÒ néi dung gi÷a chóng - mèi quan hÖ cña chóng cµng chÆt chÏ.

Ngoµi ra, ph©n tÝch trÝch dÉn cßn quan t©m tíi çc gi¸ trÞ ®Þnh l−îng: sè l−ît trÝch dÉn ®Õn/®−îc trÝch dÉn ®Õn mét/mét sè tµi liÖu trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh; vµ çc gi¸ trÞ ®Þnh l−îng cã sù tham gia cña çc tham biÕn mang tÝnh ®Þnh tÝnh^(*). Tiªu biÓu theo h−íng tiÕp cËn nµy lµ çc tham sè do E.

Gardfield x©y dùng vµ sau ®ã ®−îc nhiÒu tæ chøc kh¸c sö dông - IF^(**) vµ c¸c chØ sè ®−îc x©y dùng trªn c¬ së IF.

(*)ë ®©y ng−êi ta chó träng ®Õn gi¸ trÞ vÒ chÊt l−îng cña çc tµi liÖu ®−îc trÝch dÉn hay trÝch dÉn th«ng qua xuÊt xø cña chóng. VÝ dô: Mét tµi liÖu ®−îc çc bµi b¸o trªn çc t¹p chÝ khoa häc cã uy tÝn trÝch dÉn ®Õn sÏ cã gi¸ trÞ cao h¬n so víi viÖc nã ®−îc çc bµi b¸o trªn çc t¹p chÝ th«ng th−êng trÝch dÉn ®Õn… vµ ng−îc l¹i.

(**)Sè lÇn trÝch dÉn trung b×nh cña mét bµi b¸o khoa häc ®· ®−îc c«ng bè trong thêi gian nhÊt

®Þnh tr−íc ®ã.

(3)

Çc phÐp ®o ®¸ng chó ý tõ çc ph©n tÝch trÝch dÉn lµ çc tÝnh to¸n trÝch dÉn mµ ®èi t−îng lµ: mét bµi b¸o (nã ®· ®−îc trÝch dÉn bao nhiªu lÇn); mét t¸c gi¶

(tæng sè çc trÝch dÉn hay sè trung b×nh trÝch dÉn trªn 1 bµi b¸o); mét t¹p chÝ (sè trÝch dÉn trung b×nh ®èi víi çc bµi b¸o trªn t¹p chÝ). LÏ tù nhiªn, mét tµi liÖu cµng ®−îc nhiÒu tµi liÖu kh¸c, nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c trÝch dÉn (sè l−ît trÝch dÉn cao) th× tµi liÖu ®ã cµng cã tÇm ¶nh h−ëng cao tíi çc tµi liÖu khoa häc kh¸c, vµ nãi chung lµ tíi sù ph¸t triÓn khoa häc.

Ngµy nay, t¹i hÇu hÕt c¸c hÖ thèng cung cÊp th«ng tin khoa häc, ng−êi ta th−êng xuyªn c«ng bè th«ng tin vÒ bµi b¸o/c¸c bµi b¸o ®−îc truy cËp, trÝch dÉn nhiÒu nhÊt.

IF cña mét t¹p chÝ ph¶n ¸nh tÇn suÊt mµ mét “bµi b¸o trung b×nh” trªn t¹p chÝ ®· ®−îc trÝch dÉn trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh (trong mét n¨m vµ trong mét sè kho¶ng thêi gian cô thÓ kh¸c, vÝ dô 2 n¨m, 5 n¨m…).

L−ît trÝch dÉn ®Õn c¸c bµi b¸o trong mét t¹p chÝ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh IF cña t¹p chÝ ®ã. Ngoµi IF, cßn cã c¸c chØ sè kh¸c ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸, xÕp h¹ng t¹p chÝ khoa häc nh−: ChØ sè t¸c

®éng lo¹i bá sè l−ît tù trÝch dÉn (IF*);

ChØ sè t¸c ®éng tøc thêi cña t¹p chÝ (Journal Immediacy Index - JImI); ChØ sè Journal Cited Half Life (x¸c ®Þnh lµ sè n¨m trë vÒ tÝnh tõ n¨m hiÖn t¹i, mµ tæng sè cã kho¶ng 50% trÝch dÉn mµ t¹p chÝ ®−îc trÝch dÉn nhËn ®−îc); ChØ sè Journal Citing Half Life (®−îc x¸c ®Þnh lµ sè n¨m (tÝnh ®Õn 1 phÇn 10) kÓ tõ n¨m hiÖn t¹i ®Õn thêi ®iÓm mµ −íc ®¹t

®−îc kho¶ng 50% sè çc trÝch dÉn ®−îc mét t¹p chÝ c«ng bè trong çc tham kh¶o cña çc bµi b¸o trong ®ã); ChØ sè

¶nh h−ëng cña t¹p chÝ (Journal Influence Index - JII); ChØ sè ¶nh h−ëng

cña bµi b¸o (Paper Influence Index - PII)^(*).

C«ng thøc ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ IF cña mçi t¹p chÝ khoa häc ®−îc x¸c ®Þnh bëi tû lÖ gi÷a sè l−ît çc c«ng tr×nh nghiªn cøu trÝch dÉn tíi çc c«ng tr×nh ®· ®−îc c«ng bè trªn t¹p chÝ khoa häc ®ã (trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh) víi tæng sè çc c«ng tr×nh khoa häc ®· ®−îc c«ng bè trªn chÝnh t¹p chÝ khoa häc ®ã (cïng trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh nh−

trªn). Trong sè çc tµi liÖu ®· trÝch dÉn tíi t¹p chÝ cô thÓ, cã c¶ çc bµi b¸o ®−îc xuÊt b¶n trªn chÝnh t¹p chÝ ®ã, tháa m·n çc ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian nh− ®·

nªu. Ng−êi ta gäi tr−êng hîp nµy lµ sè l−ît tù trÝch dÉn cña t¹p chÝ. §Ó phÊn

®Êu cho chØ sè IF cña t¹p chÝ cµng cao cµng tèt (tøc lµ cµng cã uy tÝn, cµng

®−îc nhiÒu ng−êi tham kh¶o, sö dông…), c¸c t¹p chÝ lu«n t×m nhiÒu c¸ch

®Ó chØ sè IF cña m×nh kh«ng ngõng ®−îc c¶i thiÖn. Tõ ®ã dÉn tíi, cã thÓ x¶y ra tr−êng hîp, mét t¹p chÝ nµo ®ã cã sè l−ît tù trÝch dÉn cao mét çch bÊt th−êng. Khi ®ã, çc biªn tËp viªn cña Thomson Reuters xem ®ã chÝnh lµ viÖc t¹p chÝ ®· sö dông çc thñ thuËt kh«ng minh b¹ch ®Ó ®Èy chØ sè IF cao h¬n møc thùc tÕ cña nã. Vµ Thomson Reuters nç lùc ®Ó h¹n chÕ tr−êng hîp nµy x¶y ra b»ng nhiÒu çch kh¸c nhau, trong ®ã cã c¶ viÖc xem xÐt kü l−ìng vµ thÈm ®Þnh chi tiÕt çc sè liÖu thèng kª cña t¹p chÝ.

Th«ng th−êng, c¸c biªn tËp viªn cña Thomson Reuters cho biÕt sè l−ît tù trÝch dÉn cña mét t¹p chÝ kh«ng nªn v−ît qu¸ 20% tæng sè l−ît trÝch dÉn.

(*)ChØ sè Cited Half-Life vµ ChØ sè Citing Half- Life ®−îc Thomson Reuters sö dông trong Journal Citation Report; C¸c chØ sè JII vµ PII

®−îc CJR Journal-Ranking.com sö dông ®Ó xÕp h¹ng t¹p chÝ.

(4)

Nh− ®· biÕt, ChØ dÉn trÝch dÉn khoa häc (Scientific Citation Index - SCI) lµ mét lo¹i s¶n phÈm th«ng tin d¹ng th−

môc ®Æc biÖt. §©y lµ hÖ thèng tra cøu chØ dÉn ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin th−

môc vÒ tµi liÖu. Kh¸c víi c¸c lo¹i th−

môc kh¸c, SCI bao gåm mét hÖ thèng c¸c lo¹i chØ dÉn kh¸c nhau ®Ó t¹o nªn mét hÖ thèng b¶ng tra cøu chØ dÉn thèng nhÊt. ë møc tèi gi¶n, SCI gåm 3 lo¹i chØ dÉn: ChØ dÉn trÝch dÉn (Citation Index), ChØ dÉn nguån (Source Index) vµ B¶ng tra chñ ®Ò ho¸n vÞ (Permuterm Subject Index).

§èi t−îng ®−îc miªu t¶ trong ChØ dÉn nguån lµ c¸c tµi liÖu trÝch dÉn, vµ biÓu ghi øng víi mçi tµi liÖu nµy cã liÖt kª c¸c tµi liÖu ®· ®−îc trÝch dÉn ®Õn.

§èi t−îng miªu t¶ trong B¶ng tra chñ ®Ò ho¸n vÞ lµ danh môc çc chñ ®Ò mµ toµn bé çc tµi liÖu ph¶n ¸nh, vµ t¹i mçi chñ ®Ò cã liÖt kª çc tµi liÖu trÝch dÉn (nhÊn m¹nh l¹i: chóng thuéc lo¹i tµi liÖu trÝch dÉn ®· nªu trªn).

TÝnh chÊt c¬ b¶n vµ sù quý gi¸ cña SCI chÝnh lµ ë chç, viÖc hÖ thèng hãa çc tµi liÖu theo dÊu hiÖu néi dung ®−îc ph¶n ¸nh vµ xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cña nhµ khoa häc víi t− çch lµ ng−êi dïng tin - ng−êi t¹o ra çc th«ng tin khoa häc. §ã lµ ®iÒu kh¸c biÖt c¨n b¶n víi çc s¶n phÈm th«ng tin kh¸c, khi mµ sù ph©n nhãm tµi liÖu xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm vµ sù hiÓu biÕt cña çn bé th«ng tin th− viÖn chuyªn nghiÖp. NÕu nh− hiÖn nay, mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh t¹o lËp s¶n phÈm vµ dÞch vô cña çc c¬ quan th«ng tin th− viÖn lµ ®Þnh h−íng ng−êi dïng, th× râ rµng çch SCI t¹o nªn lµ rÊt ®¸ng

®−îc quan t©m. SCI cã chøc n¨ng kiÓm so¸t tµi liÖu lµ bµi trÝch trªn mét danh s¸ch t¹p chÝ nguån vµ c¸c tµi liÖu ®·

®−îc c¸c tµi liÖu nµy trÝch dÉn/tham

kh¶o. §©y lµ mét lo¹i s¶n phÈm kh¸ ®Æc biÖt, ®−îc biªn so¹n vµ xuÊt b¶n t¹i mét sè n−íc cã tr×nh ®é khoa häc ph¸t triÓn vµ nguån tµi liÖu phong phó nh− Mü, Anh, §øc, Ph¸p, Nga, Trung Quèc, Ên

§é,... HiÖn t¹i, khi truy cËp ®Õn ®a phÇn çc nguån th«ng tin toµn v¨n vµ trùc tuyÕn cña çc c¬ quan xuÊt b¶n vµ kinh doanh tµi liÖu khoa häc trªn thÕ giíi, ng−êi dïng cã thÓ dÔ dµng khai th¸c, sö dông çc hÖ thèng chØ dÉn trÝch dÉn gióp hä t×m kiÕm ®−îc çc c«ng tr×nh nghiªn cøu cã gi¸ trÞ th«ng qua sè l−îng çc c«ng tr×nh ®· trÝch dÉn ®Õn tµi liÖu ®ã.

GÇn ®©y, t¹i Héi nghÞ th−êng niªn Héi sinh häc tÕ bµo Mü tæ chøc t¹i San Francisco, n¨m 2013, ®· cã 150 nhµ nghiªn cøu vµ 75 tæ chøc khoa häc ra tuyªn bè DORA víi khuyÕn c¸o kh«ng tiÕp tôc sö dông IF trong viÖc ®¸nh gi¸

khoa häc^(*). Tuy vËy, theo chóng t«i, trªn thùc tÕ, rÊt khã b¸c bá ®−îc c¸c thµnh tùu mµ ViÖn Th«ng tin Khoa häc (ISI) cña Mü ®· x©y dùng trªn nöa thÕ kû nay. Nh÷ng thµnh tùu nµy ®· nhËn

®−îc sù h−ëng øng cña ®¹i ®a sè c¸c céng ®ång khoa häc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng

®¸nh gi¸ khoa häc cã uy tÝn trªn thÕ giíi nh− Thomson Reuters, SCimago, Journal-Ranking… ë ®©y, trong nhiÒu tr−êng hîp, nÕu nh− c¸c IF kh«ng ®−îc trùc tiÕp sö dông, th× ng−êi ta l¹i sö dông c¸c chØ sè ®−îc h×nh thµnh trªn c¬

së lµ hµm sè cña IF. V× vËy, vÒ b¶n chÊt, c¸c tæ chøc nµy còng sö dông IF. Vµ v×

thÕ, viÖc xuÊt b¶n c¸c c«ng tr×nh khoa häc trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc cã trong Master Journal List vÉn lu«n ®−îc ®¸nh gi¸ cao, vµ thËm chÝ trong kh«ng Ýt tr−êng hîp ®−îc xem lµ ®iÒu kiÖn cÇn

(*) Tham kh¶o: http://am.ascb.org/dora/ vµ T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam, sè 12 n¨m 2013 vµ sè 16 n¨m 2014.

(5)

vµ ®ñ cña mét nghiªn cøu cã chÊt l−îng;

vµ v× thÕ, ®−îc Thomson Reuters lùa chän hµng n¨m vÉn lµ môc ®Ých lín vµ quan träng cña mäi t¹p chÝ khoa häc trªn thÕ giíi.

II. C¸c hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o

§Ó thùc hiÖn ®−îc mét çch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c çc sè liÖu trÝch dÉn mµ çc c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· thùc hiÖn, çc t¹p chÝ vµ nhµ xuÊt b¶n cã uy tÝn trªn thÕ giíi ®· x©y dùng çc quy t¾c nghiªm ngÆt ®Ó ph¶n ¸nh viÖc tham kh¶o, trÝch dÉn trong çc c«ng tr×nh ®−îc c«ng bè.

ChÝnh c¸c quy t¾c, quy ®Þnh cô thÓ nµy

®· h×nh thµnh nªn çc hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o (Referencing Systems). Trªn thùc tÕ, kh«ng cã mét hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o chung buéc mäi c«ng tr×nh nghiªn cøu ph¶i tu©n thñ, tuy vËy, hÇu hÕt çc nhµ khoa häc vµ sinh viªn ë kh¾p thÕ giíi ®Òu ®· sö dông mét trong çc hÖ thèng phæ biÕn nhÊt ë Anh vµ Mü. Trong sè ®ã, næi bËt lµ: HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o cña HiÖp héi Nghiªn cøu çc khoa häc nh©n v¨n hiÖn ®¹i (MHRA), HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Harvard (th−êng ®−îc gäi lµ HÖ thèng T¸c gi¶-Thêi gian), HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Chicago, HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford (Anh) (University of Western Sydney Library, 2014;

http://www.oxbridgewriters.com/study- aids/...; University of Queensland Library, 2008)…

Lùa chän hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o nµo lµ tïy thuéc vµo mçi c¸ nh©n.

Song cÇn l−u ý lµ hÇu nh− mçi nhµ xuÊt b¶n hay çc ban biªn tËp t¹p chÝ khoa häc ®Òu ®−a ra çc quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt vµ cô thÓ (dùa trªn nÒn t¶ng mét hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o mµ hä lùa chän) vµ yªu cÇu çc t¸c gi¶ cña çc c«ng tr×nh c«ng bè qua hä ph¶i tu©n thñ mét çch nghiªm ngÆt, trong khi mét sè

Ýt nhµ xuÊt b¶n vµ t¹p chÝ kh¸c cã thÓ kh«ng ®−a ra çc quy ®Þnh nµy, miÔn lµ t¸c gi¶ tu©n thñ mét çch ®Çy ®ñ çc quy ®Þnh tr×nh bµy trÝch dÉn mµ m×nh lùa chän. T−¬ng tù, mét sè tr−êng ®¹i häc còng ®−a ra çc quy ®Þnh ®èi víi viÖc tr×nh bµy trÝch dÉn trong çc nghiªn cøu (®Ò tµi khoa häc, luËn ¸n, çc häc liÖu, çc b¸o ço khoa häc...) ®−îc thùc hiÖn t¹i tr−êng. Tu©n thñ nghiªm ngÆt vµ thùc hiÖn thèng nhÊt viÖc tr×nh bµy çc trÝch dÉn trong mäi c«ng tr×nh nghiªn cøu lµ ®iÒu kiÖn tèi cÇn thiÕt, bëi qua ®ã thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm, ®¹o ®øc vµ c«ng søc cña ng−êi nghiªn cøu víi b¶n th©n m×nh vµ víi toµn thÓ céng ®ång khoa häc, víi x· héi. Mét c«ng tr×nh nghiªn cøu thÓ hiÖn chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ nh÷ng g×

®· ®−îc trÝch dÉn sÏ cung cÊp cho ng−êi

®äc mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cô thÓ c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái nh÷ng néi dung nµo vµ cña ai ®· ®−îc nghiªn cøu ®ã dùa trªn vµ nh÷ng néi dung nµo lµ c«ng søc nghiªn cøu cña t¸c gi¶. Trong khu«n khæ cã h¹n cña bµi b¸o khoa häc, bµi viÕt xin tr×nh bµy gi¶n l−îc mét sè hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o hiÖn phæ biÕn trªn thÕ giíi vµ ë trong n−íc.

1. HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford (Oxford Referencing System)

HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford, hay cßn ®−îc biÕt ®Õn lµ hÖ thèng trÝch dÉn chó thÝch tµi liÖu ®−îc sö dông ®Çu tiªn trong mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ triÕt häc vµ sö häc.

HÖ thèng nµy bao gåm c¸c h×nh thøc:

trÝch dÉn trong phÇn néi dung cña c«ng tr×nh nghiªn cøu, sö dông ch÷ sè ë vÞ trÝ cao h¬n vµ mét danh s¸ch footnote ë cuèi mçi trang v¨n b¶n ®èi víi çc trÝch dÉn trong trang ®ã. Mét th− môc ®Ýnh kÌm ®−îc g¸n ë phÇn cuèi nh»m cung cÊp çc th«ng tin chi tiÕt vÒ mçi tµi liÖu tham kh¶o vµ ®«i khi lµ çc t− liÖu bæ

(6)

sung cã gi¸ trÞ t− vÊn trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng tr×nh nghiªn cøu ®ã.

C¸ch thÓ hiÖn chØ dÉn tham kh¶o.

Ph−¬ng ph¸p footnote/th− môc ®ßi hái ph¶i: ®−a mét footnote vµo v¨n b¶n (cña tµi liÖu trÝch dÉn); lËp mét th− môc hay mét danh s¸ch c¸c nguån tham kh¶o ë phÇn cuèi cña tµi liÖu.

Footnote (®«i khi ®−îc gäi lµ chó thÝch) lµ c¸i mµ t−¬ng tù nh− mét chó thÝch (hay chØ dÉn ®Õn nguån th«ng tin)

®−îc xuÊt hiÖn ë cuèi hay ®Çu trang.

Trong hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o kiÓu footnote, cã thÓ chØ ra mét chØ dÉn tham kh¶o b»ng mét trong sè c¸c c¸ch:

- Thªm mét ch÷ sè nhá ë phÝa trªn cña dßng trùc tiÕp theo nguån t− liÖu tham kh¶o. Ch÷ sè nµy ®−îc gäi lµ ký tù nhËn diÖn chØ dÉn tham kh¶o. Ch÷ sè nµy ®−îc thÓ hiÖn b»ng ch÷ sè ë vÞ trÝ cao h¬n so víi dßng v¨n b¶n, kiÓu nh−

“VÝ dô¹”.

- Thªm mét ch÷ sè t−¬ng tù, kÌm theo mét trÝch dÉn vÒ nguån ë phÝa trªn cña trang. Footnote nªn ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét ch÷ sè vµ theo thø tù c¸c chó thÝch ®−îc liÖt kª: ChØ dÉn tham kh¶o thø nhÊt lµ 1, thø hai lµ 2,v.v...

¦u ®iÓm cña h×nh thøc footnote lµ ng−êi ®äc dÔ dµng l−ít qua trang ®Ó x¸c

®Þnh ®−îc c¸c nguån chØ dÉn tham kh¶o mµ m×nh quan t©m. Ng−êi ta còng l−u ý r»ng, viÖc chØ dÉn tham kh¶o d−íi h×nh thøc footnote lµ rÊt cÇn thiÕt. Mét danh môc/th− môc tµi liÖu tham kh¶o ë cuèi tµi liÖu tuy kh«ng thÓ thiÕu song kh«ng

®ñ chi tiÕt ®Ó cã thÓ thay thÕ cho h×nh thøc chØ dÉn quan träng nµy. Do ®ã, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cÇn ph¶i x©y dùng hÖ thèng footnote ph¶n ¸nh trung thùc ®−îc viÖc t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu tr−íc ®ã nh− thÕ nµo.

(i) Chó thÝch ®Çu tiªn ®èi víi mét nguån ®−îc trÝch dÉn

- ThÓ hiÖn trong v¨n b¶n

C¸c ký tù nhËn diÖn chó thÝch nªn

®−îc ®Æt ë cuèi c©u vµ tiÕp theo mét dÊu chÊm (nh−ng tr−íc mét chót). NÕu sö dông mét trÝch dÉn dµi (h¬n 3 dßng v¨n b¶n) th× ký tù nhËn diÖn chó thÝch nªn

®Æt ë cuèi ®o¹n trÝch dÉn ®ã.

- ThÓ hiÖn ë vÞ trÝ ch©n trang

Khi chØ dÉn tham kh¶o ®Õn mét nguån vµo lÇn ®Çu tiªn th× cÇn ph¶i cung cÊp mäi th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ gióp b¹n ®äc t×m ®−îc ®Õn nguån ®ã.

Th«ng tin cÇn thiÕt ë ®©y bao gåm 2 phÇn: PhÇn th«ng tin th− môc cña nguån ®−îc trÝch vµ th«ng tin chi tiÕt vÒ vÞ trÝ mµ th«ng tin ®−îc trÝch dÉn c−

tró. §ã lµ:

* Th«ng tin th− môc (th«ng tin vÒ nguån trÝch) bao gåm:

- Hä tªn ®Çy ®ñ cña t¸c gi¶

- Tªn cña bµi b¸o, cuèn s¸ch hoÆc tªn t¹p chÝ

- Danh s¸ch nh÷ng ng−êi biªn tËp (nÕu cã)

- Tªn nhµ xuÊt b¶n vµ ®Þa ®iÓm xuÊt b¶n

- N¨m xuÊt b¶n

* VÞ trÝ c− tró cña néi dung cô thÓ

®−îc trÝch dÉn. §ã chÝnh lµ sè trang / vÞ trÝ trang chÝnh x¸c nÕu viÖc tham kh¶o lµ sù trÝch dÉn trùc tiÕp mét c©u, ®o¹n, ý t−ëng hay mét l−îc trÝch cô thÓ vµ trùc tiÕp tõ nguån.

Mét sè chó ý khi biªn so¹n c¸c chó thÝch: Tªn cña c¸c Ên phÈm nªn ®Ó d−íi d¹ng ch÷ nghiªng (Italic); H¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt viÖc sö dông ch÷ in hoa

®èi víi tªn xuÊt b¶n phÈm; Sö dông viÕt hoa mét c¸ch h¹n chÕ ®èi víi tªn t¹p chÝ hoÆc tªn bµi trÝch cuèn s¸ch; Tªn c¸c bµi

(7)

trÝch nªn ®−a vµo kho¶ng gi÷a çc dÊu nh¸y ®¬n; Sö dông çc dÊu phÈy ®Ó ph©n çch mçi ®¬n vÞ trÝch dÉn vµ kÕt thóc b»ng dÊu chÊm c©u.

(ii) Chó thÝch thø hai vµ c¸c chó thÝch tiÕp theo

Khi thÓ hiÖn chØ dÉn tham kh¶o lÇn thø hai vµ çc lÇn tiÕp theo ®èi víi cïng mét tµi liÖu ®−îc trÝch dÉn th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i nªu ®Çy ®ñ çc th«ng tin vÒ nguån trÝch nh− lµ ®èi víi khi chó thÝch cho lÇn chØ dÉn tham kh¶o thø nhÊt. ë ®©y chØ cÇn nªu nh÷ng th«ng tin tèi thiÓu, song cÇn l−u ý lµ çc th«ng tin nµy vÉn ®ñ gióp chØ râ ®−îc tµi liÖu nµo ®−îc chØ dÉn tham kh¶o tíi.

§èi víi tr−êng hîp t¸c gi¶ ç nh©n, cÇn ph¶i cung cÊp mäi th«ng tin cÇn thiÕt ë lÇn chó thÝch ®Çu tiªn. NÕu muèn chØ dÉn tham kh¶o ®Õn chÝnh nguån ®ã sau nµy, ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n lµ ®−a ra tªn t¸c gi¶, n¨m xuÊt b¶n vµ sè trang. NÕu cã h¬n 2 c«ng tr×nh cña cïng mét t¸c gi¶ ®−îc tham kh¶o tíi trong tµi liÖu cña m×nh, th× cßn cÇn bæ sung thªm tªn cña tµi liÖu ®−îc tham kh¶o. Çc lÇn tham kh¶o tiÕp theo ®èi víi çc bµi b¸o còng ®−îc tiÕn hµnh theo çch t−¬ng tù. Ngoµi ra, trong hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o nµy cßn nªu nhiÒu quy ®Þnh cô thÓ vÒ çch thøc thÓ hiÖn trÝch dÉn kh¸c nhau nh− lo¹i tµi liÖu

®−îc trÝch dÉn, c¸ch tr×nh bµy danh môc tµi liÖu tham kh¶o (trÝch dÉn cuèi bµi (End note)… C¸c néi dung chi tiÕt cã thÓ tham kh¶o t¹i ®Þa chØ: http://www.

oxbridgewriters.com/study-aids/referen cing/oxford-referencing.php).

Chó ý: Gi÷a çc hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o kh¸c nhau còng cã çc ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ h×nh thøc thÓ hiÖn (Bar-Iland J., 2008). VÒ ®¹i thÓ, çc hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o lµ

t−¬ng ®èi gièng nhau ë chç ®Òu ®ßi hái çc t¸c gi¶ ph¶i thÓ hiÖn ®ång thêi 2 h×nh thøc trÝch dÉn: h×nh thøc trÝch dÉn trùc tiÕp mçi néi dung cô thÓ t¹i phÇn th©n cña tµi liÖu nghiªn cøu; vµ h×nh thøc trÝch dÉn thÓ hiÖn qua mét danh môc tµi liÖu tham kh¶o ë cuèi mçi c«ng tr×nh nghiªn cøu. Tuy vËy, çch tr×nh bµy çc h×nh thøc trÝch dÉn trªn cã thÓ lµ kh¸c nhau gi÷a çc hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o. Cô thÓ, nÕu nh− trong çc hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford hay Harvard…, ®Ó thÓ hiÖn h×nh thøc trÝch dÉn trùc tiÕp, ng−êi ta sö dông h×nh thøc kiÓu chó thÝch ch©n trang (footnote); th× trong hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Chicago, h×nh thøc trÝch dÉn nµy l¹i ®−îc thÓ hiÖn qua danh môc çc chó thÝch. ë ®©y, thay v× çc chó thÝch ch©n trang, çc chó thÝch sÏ ®−îc liÖt kª theo tr×nh tù xuÊt hiÖn ë cuèi c«ng tr×nh, phÇn s¸t víi th©n tµi liÖu vµ th−êng lµ ®−îc liÖt kª tr−íc danh môc tµi liÖu tham kh¶o.

Ngoµi ra, quy çch miªu t¶ vµ trËt tù tr×nh bµy çc biÓu ghi trong danh môc tµi liÖu tham kh¶o còng cã thÓ cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn quy çch miªu t¶ phæ biÕn nhÊt vÉn lµ

<Hä, tªn t¸c gi¶>(<n¨m xuÊt b¶n>),<Tªn tµi liÖu>,<Tªn nguån (nÕu cã)>…; vµ trËt tù s¾p xÕp c¸c biÓu ghi cã thÓ lµ theo tªn t¸c gi¶ hoÆc cÊp ph©n chia ®Çu tiªn lµ theo ng«n ng÷ tµi liÖu…

Mét yªu cÇu quan träng cña h×nh thøc trÝch dÉn trùc tiÕp cÇn ph¶i thÓ hiÖn lµ cÇn nªu râ ®Þa chØ c− tró cô thÓ cña néi dung ®−îc trÝch dÉn (t¹i trang nµo cña tµi liÖu ®−îc trÝch dÉn).

Nh×n chung c¸c quy ®Þnh nµy lµ chi tiÕt, mang tÝnh h×nh thøc song l¹i rÊt cÇn thiÕt. §Ó cã ®−îc ®Çy ®ñ mäi th«ng tin cÇn thiÕt, cã thÓ tham kh¶o trùc tiÕp t¹i c¸c ®Þa chØ cã liªn quan trªn m¹ng.

(8)

C¸c th«ng tin chi tiÕt ®−îc tr×nh bµy rÊt cô thÓ, ®Çy ®ñ vµ cung cÊp miÔn phÝ cho ng−êi dïng.

2. HÖ thèng tr×nh bµy trÝch dÉn do Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ViÖt Nam quy

®Þnh ®èi víi luËn ¸n khoa häc

VÒ c¬ b¶n, hÖ thèng tr×nh bµy trÝch dÉn ®−îc Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ViÖt Nam ban hµnh cã c¸c yÕu tè t−¬ng ®ång

®èi víi c¸c hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o kh¸c trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau:

- ViÖc tr×nh bµy trÝch dÉn ph¶i ®−îc thÓ hiÖn ®ång thêi qua 2 h×nh thøc:

trÝch dÉn cô thÓ vÒ n¬i c− tró th«ng tin

®−îc trÝch dÉn trong nguån trÝch vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o.

- CÊu tróc biÓu ghi th− môc trong danh s¸ch tµi liÖu tham kh¶o cuèi tµi liÖu.

- Khi trÝch dÉn gi¸n tiÕp qua mét tµi liÖu kh¸c, cÇn ph¶i ®−îc thÓ hiÖn râ.

D−íi ®©y lµ c¸c néi dung chÝnh trong h−íng dÉn nµy (Do khèi l−îng kh«ng lín nªn chóng t«i xin ®−îc trÝch l¹i toµn v¨n theo quy ®Þnh trong chÝnh b¶n h−íng dÉn nµy^(*)):

“2.5. Tµi liÖu tham kh¶o vµ c¸ch trÝch dÉn

Mäi ý kiÕn, kh¸i niÖm cã ý nghÜa, mang tÝnh chÊt gîi ý kh«ng ph¶i cña riªng t¸c gi¶ vµ mäi tham kh¶o kh¸c ph¶i ®−îc trÝch dÉn vµ chØ râ nguån trong danh môc Tµi liÖu tham kh¶o cña luËn ¸n. Ph¶i nªu râ c¶ viÖc sö dông nh÷ng ®Ò xuÊt hoÆc kÕt qu¶ cña

®ång t¸c gi¶. NÕu sö dông tµi liÖu cña ng−êi kh¸c vµ cña ®ång t¸c gi¶

(b¶ng biÓu, h×nh vÏ, c«ng thøc, ®å thÞ,

(*)H−íng dÉn tr×nh bµy luËn ¸n vµ tãm t¾t luËn

¸n TiÕn sü. Môc 2.5. Tµi liÖu tham kh¶o vµ c¸ch

trÝch dÉn,

http://firi.vn/upload/fckeditor/Phu%20luc%208_%

20Mau%20tom%20tat%20va%20luan%20an.pdf.

ph−¬ng tr×nh, ý t−ëng...) mµ kh«ng chó dÉn t¸c gi¶ vµ nguån tµi liÖu th×

luËn ¸n kh«ng ®−îc duyÖt ®Ó b¶o vÖ.

Kh«ng trÝch dÉn nh÷ng kiÕn thøc phæ biÕn, mäi ng−êi ®Òu biÕt còng nh− kh«ng lµm luËn ¸n nÆng nÒ víi nh÷ng tham kh¶o trÝch dÉn. ViÖc trÝch dÉn, tham kh¶o chñ yÕu nh»m thõa nhËn nguån cña nh÷ng ý t−ëng cã gi¸ trÞ vµ gióp ng−êi ®äc theo ®−îc m¹ch suy nghÜ cña t¸c gi¶, kh«ng lµm trë ng¹i viÖc ®äc.

NÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn

®−îc mét tµi liÖu gèc mµ ph¶i trÝch dÉn th«ng qua mét tµi liÖu kh¸c th×

ph¶i nªu râ c¸ch trÝch dÉn nµy, ®ång thêi tµi liÖu gèc ®ã kh«ng ®−îc liÖt kª trong danh môc Tµi liÖu tham kh¶o cña luËn ¸n. Khi cÇn trÝch dÉn mét

®o¹n Ýt h¬n hai c©u hoÆc bèn dßng

®¸nh m¸y th× cã thÓ sö dông dÊu ngoÆc kÐp ®Ó më ®Çu vµ kÕt thóc phÇn trÝch dÉn. NÕu cÇn trÝch dÉn dµi h¬n th× ph¶i t¸ch phÇn nµy thµnh mét ®o¹n riªng khái phÇn néi dung

®ang tr×nh bµy, víi lÒ tr¸i lïi vµo thªm 2 cm. Khi nµy më ®Çu vµ kÕt thóc ®o¹n trÝch nµy kh«ng ph¶i sö dông dÊu ngoÆc kÐp.

ViÖc trÝch dÉn ph¶i theo sè thø tù cña tµi liÖu ë danh môc Tµi liÖu tham kh¶o vµ ®−îc ®Æt trong ngoÆc vu«ng, khi cÇn cã c¶ sè trang, vÝ dô [15, tr.314-315]. §èi víi phÇn ®−îc trÝch dÉn tõ nhiÒu tµi liÖu kh¸c nhau, sè cña tõng tµi liÖu ®−îc ®Æt ®éc lËp trong tõng ngoÆc vu«ng, theo thø tù t¨ng dÇn, (vÝ dô [19], [25], [41], [42]).

C¸ch xÕp danh môc Tµi liÖu tham kh¶o nh− sau:

a) Tµi liÖu tham kh¶o ®−îc xÕp riªng theo tõng ng«n ng÷ (ViÖt, Anh, Ph¸p, §øc, Nga, Trung, NhËt,...). C¸c

(9)

tµi liÖu b»ng tiÕng n−íc ngoµi ph¶i gi÷ nguyªn v¨n, kh«ng phiªn ©m, kh«ng dÞch, kÓ c¶ tµi liÖu b»ng tiÕng Trung, tiÕng NhËt... (®èi víi nh÷ng tµi liÖu b»ng ng«n ng÷ cßn Ýt ng−êi biÕt cã thÓ thªm phÇn dÞch tiÕng ViÖt

®i kÌm theo mçi tµi liÖu).

b) Tµi liÖu tham kh¶o xÕp theo thø tù ABC hä tªn t¸c gi¶ theo th«ng lÖ tõng n−íc:

- T¸c gi¶ lµ ng−êi n−íc ngoµi: xÕp thø tù ABC theo hä.

- T¸c gi¶ lµ ng−êi ViÖt Nam: xÕp theo thø tù ABC theo tªn nh−ng vÉn gi÷ nguyªn thø tù th«ng th−êng cña tªn ng−êi ViÖt, kh«ng ®¶o tªn lªn tr−íc hä.

- Tµi liÖu kh«ng cã tªn t¸c gi¶ th×

xÕp theo thø tù ABC tõ ®Çu cña tªn c¬ quan ban hµnh b¸o c¸o hay Ên phÈm, vÝ dô: Tæng côc Thèng kª xÕp vµo vÇn T, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o xÕp vµo vÇn B,v.v...

c) Tµi liÖu tham kh¶o lµ s¸ch, luËn ¸n, luËn v¨n, b¸o c¸o ph¶i ghi

®Çy ®ñ c¸c th«ng tin sau:

- Tªn c¸c t¸c gi¶ hoÆc c¬ quan ban hµnh (kh«ng cã dÊu ng¨n c¸ch);

- N¨m xuÊt b¶n (®Æt trong dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu phÈy sau dÊu ngoÆc

®¬n);

- Tªn s¸ch, luËn ¸n hoÆc b¸o c¸o

®−îc in nghiªng, cã dÊu phÈy cuèi tªn;

- Nhµ xuÊt b¶n (dÊu phÈy cuèi tªn nhµ xuÊt b¶n);

- N¬i xuÊt b¶n (dÊu chÊm kÕt thóc tµi liÖu tham kh¶o).

d) Tµi liÖu tham kh¶o lµ bµi b¸o trong t¹p chÝ, bµi trong mét cuèn s¸ch...

cÇn ghi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin sau:

- Tªn t¸c gi¶ (kh«ng cã dÊu ng¨n c¸ch);

- N¨m c«ng bè (®Æt trong ngoÆc

®¬n, dÊu phÈy sau ngoÆc ®¬n);

- Tªn bµi b¸o (®Æt trong ngoÆc kÐp kh«ng in nghiªng, dÊu phÈy cuèi tªn);

- Tªn t¹p chÝ hoÆc tªn s¸ch (in nghiªng, dÊu phÈy cuèi tªn);

- TËp (kh«ng cã dÊu ng¨n c¸ch);

- Sè (®Æt trong ngoÆc ®¬n, dÊu phÈy sau ngoÆc ®¬n);

- C¸c sè trang (g¹ch ngang gi÷a hai ch÷ sè, dÊu chÊm kÕt thóc).”

KÕt luËn

Çc ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch trÝch dÉn mang nhiÒu ý nghÜa vµ gi¸ trÞ khoa häc, vµ h¬n thÕ, chóng cßn ®−îc sö dông nh− mét ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trong nhiÒu lÜnh vùc khoa häc. §ã lµ viÖc nghiªn cøu ®éng th¸i ph¸t triÓn çc nguån th«ng tin, tµi liÖu trªn mét b×nh diÖn réng lín, lµ nhiÖm vô cña nhiÒu lÜnh vùc khoa häc kh¸c nhau nh− çc khoa häc vÒ th«ng tin-th− viÖn, çc lÜnh vùc kh¸c ®ang ®−îc chó träng nh−

scientometrics, informetrics… C¸c hÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o xuÊt hiÖn nh−

lµ c¸ch thøc ®Ó thÓ hiÖn mét c¸ch ®Çy

®ñ, toµn diÖn nhÊt mèi quan hÖ vÒ néi dung gi÷a mét tµi liÖu/mét c«ng tr×nh nghiªn cøu víi c¸c tµi liÖu, c«ng tr×nh, ý t−ëng khoa häc kh¸c ®· cã tõ tr−íc. Nhê

®Èy sù ph¸t triÓn khoa häc mét c¸ch bÒn v÷ng vµ b×nh ®¼ng. Vµ v× thÕ, c¸c ph−¬ng ph¸p vµ hÖ thèng nµy cÇn ®−îc qu¶ng b¸ ®Õn mäi céng ®ång khoa häc,

®−îc sù cÇn thiÕt vµ quyÒn lîi còng nh−

tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, häc tËp

(10)

Tµi liÖu trÝch dÉn

1. H−íng dÉn tr×nh bµy luËn ¸n vµ tãm t¾t luËn ¸n TiÕn sü. Môc 2.5. Tµi liÖu tham kh¶o vµ c¸ch trÝch dÉn, http://firi.vn/upload/fckeditor/Phu%2 0luc%208_%20Mau%20tom%20tat%

20va%20luan%20an.pdf

2. Oxford referencing - What is it? And

how to use it,

http://www.oxbridgewriters.com/stu dy-aids/referencing/oxford-

referencing.php, truy cËp ngµy 18/8/2011.

3. University of Queensland Library (2008), References/Bibliography Vancouver Style, 25 p.,

https://www.library.uq.edu.au/traini ng/citation/vancouv.pdf

4. University of Western Sydney Library (2014), Chicago Referencing Style Guide, Sydney, 13p.

5. Bar-Iland J. (2008), “Which h-index?

A comparison of WoS, Scopus and Google Scholar”, Scientometrics, Vol.

74, No. 2, pp. 257-271.

7. TrÇn M¹nh TuÊn (2015), “Tr¾c l−îng th− môc: C¸c chØ sè phæ biÕn, viÖc øng dông vµ vÊn ®Ò ®µo t¹o ngµnh th«ng tin-th− viÖn”, Th«ng tin vµ T−

liÖu, Sè 1, tr.13-22.

(tiÕp theo trang 8)

3. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-Ghen, Toµn tËp (2002), Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

4. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

5. Kim §Þnh (1963), ViÖt lý tè nguyªn, Saigon,

http://www.dunglac.org/index.php?m

=module3&v=chapter&ib=301&ict=

3288.

6. Harvard University, John F.

Kennedy School of Gorvernment, Ch−¬ng tr×nh ch©u ¸ (2008), Lùa chän Thµnh c«ng: Bµi häc tõ §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ cho t−¬ng lai cña

ViÖt Nam,

http://www.undp.org.vn/undpLive/S ystem/Publications/Publication- Details?contentId=2648&languageId=4.

7. Hå ChÝ Minh, Toµn tËp (2000), Nxb.

ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

8. Kh¸nh thµnh 4 c«ng tr×nh träng

®iÓm gÇn 2 tû USD,

http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi- su/khanh-thanh-4-cong-trinh-trong- diem-gan-2-ty-usd-3129048.html.

9. V¨n Nam (2015), NÒn kinh tÕ ®ang ë tr¹ng th¸i yÕu nhÊt trong 30 n¨m qua, http://www.thesaigontimes.vn /125108/Chuyen-gia-nen-kinh-te-dang -o-trang-thai-yeu-nhat-trong-30-nam- qua.html.

10. Lç TÊn, NhËt ký ng−êi ®iªn, http://www.wattpad.com/74187-Nh- t-k-ng-i-i-n-L-T-n.

11. PV (2014), Quèc héi th¶o luËn vÒ t¸i

c¬ cÊu kinh tÕ,

http://www.tapchicongsan.org.vn/Ho me/PrintStory.aspx?distribution=30 056&print=true.

12.Vèn FDI ®¨ng ký vµo ViÖt Nam n¨m 2008: H¬n 64 tû USD, http://vneconomy.vn/giao-thuong/von- fdi-dang-ky-vao-viet-nam-nam-2008-hon -64-ty-usd-20081225023029490.htm.

13.http://www.runivers.ru/philosophy/c hronograph/439453.