1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
Mối liên quan giữa một số yếu tố cá nhân với tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình: phân tích gộp (meta – analysis)
Bùi Thị Tú Quyên, Nguyễn Thùy Linh Tóm tắt:
*Thông tin chung: Tuân thủ điều trị ARV là yếu tố quan trọng để đánh giá thành công trong điều trị HIV/AIDS. Phân tích gộp được thực hiện nhằm xác định tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV và mối liên quan với giới tính và tình trạng sống cùng vợ/chồng/bạn tình của bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình
*Phương pháp: Nghiên cứu đã tìm kiếm và trích xuất thông tin từ nghiên cứu gốc đề cập đến các yếu tố giới tính và tình trạng sống chung với vợ/chồng/bạn tình lên biến số đầu ra chính là tuân thủ điều trị ARV giai đoạn 2010 – 2019. Mô hình ảnh hưởng ngẫu nhiên được dùng trong phân tích, các giá trị tỷ số chênh cùng khoảng tin cậy 95% được báo cáo.
*Kết quả: Có 44 nghiên cứu được đưa vào phân tích. Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV của bệnh nhân HIV ở các nước thu nhập trung bình là 67,9% (CI95%: 63,0%-72,8%). Bệnh nhân sống cùng vợ/
chồng/ bạn tình có khả năng tuân thủ điều trị ARV cao gấp 1,15 lần (OR: 1,15; CI95%: 1,07-1,25) bệnh nhân không sống cùng vợ/ chồng/ bạn tình. Không có mối liên quan giữa giới tính và tuân thủ điều trị ARV (OR:0,97 ; CI95%:0,91-1,04).
*Kết luận: Cần có lưu ý hỗ trợ khi điều trị cho bệnh nhân HIV, đặc biệt cần dành thời gian tư vấn, giải thích, và cung cấp các thông tin kỹ hơn cho các bệnh nhân không sống cùng vợ/chồng/bạn tình.
Từ khóa: ARV, HIV/AIDS, tuân thủ điều trị
Personal factors and adherence to antiretroviral therapy among HIV/AIDS patients in middle-income countries:
a meta-analysis
Bui Thi Tu Quyen, Nguyen Thuy Linh, Hanoi University of Public Health Abstract:
*Background: Adherence to Antiretroviral (ARV) therapy is one of the vital factors in evaluating HIV/AIDS prevention program success. The meta-analysis was conducted to determine the ARV
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu:
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh thò Noâng
thoân Mieàn nuùi Toång
n % n % n % n % p
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng
theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa
2 1 2
2
1
p P
N x
Z px
adherence rate and the relationship between sex and living status of the spouses of HIV / AIDS patients in middle-income countries.
*Methods: The study sought and extracted information from the original study that addressed gender factors and cohabitation / partner status on the outcome variable of ARV treatment during the period from 2010 to 2019. Meta-analysis was performed in analysis, odds ratio values, and 95% confidence intervals were reported.
*Results: There were 44 studies included in the analysis. The rate of adherence to ARV among HIV patients in middle-income countries was 67.9% (95%CI: 63.0-72.8%). In comparison, the rate of adherence to ARV of patients living with spouse / partner was 1.15 times higher than the patient does not live with spouse / partner. (OR=1.53; 95%CI: 1.41 – 1.68). However, there was no significant relationship between gender and adherence to ARV (OR: 0.97; 95%CI:0.91-1.04).
*Conclusion: This result implies that it is essential to provide information, especially counseling services for HIV patients who were not living with their wife/husband/partners.
Keywords: ARV, HIV/AIDS, adherence
Tác giả:
ĐẶT VẤN ĐỀ
pháp t ng th ốc g p ph n áng t ng c c th n ch t ng c ộc ống ch nh nh n / S, g g t c nh t ng T ng , c n nh
g n ch S t th nh ột t ng nh ng nh n tính c th n c T nh n, c t n th t c các nh nh n n c n ột thách th c ố ch ng t nh ph ng chống / S, c t tạ các n c th nh p th p t ng nh gh n c c t ng ng T g , T h ch th t ng
nh nh n th g , t t n th t ng nh , t n t ng ố c n 2 20 , tạ n ộ, 6 , t ng 6 ng th
g ngh n c t n th t C ng tạ ốc g n , th á cá n 20 6 ngh n c t n 00 ph n nông thôn c / S, t t n th t t th p t n th 50 h c th p h n t c ch nh 3 Tạ t , th á cá c t ng S n CS 20 5 , t ng 2 nh nh n tạ 0 ph ng há ng ạ t t nh Th nh á n 20 2 20 , nh nh n S t
, n g 20 6, ết ngh n c t n 250 nh nh n S ng c n t tạ T ng t ph ng chống S t nh ng ch th t nh nh n t n th t c n th p 60, 5 áng ch , t ng ngh n c c T n n ách CS
20 6 ch th t nh nh n t n th
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
t t ng ng 0 ng c c 5 ch ch ế 25, 6 h , hông c ng
t t n th t
h nh nh n hông t n th t , nh c h n ng t ến t n n ng ng c t ng hông t ánh h n cạnh , c n t nh gánh n ng ch g nh hộ h ngh n c ch th c nh ế tố nh h ng t t nh t ạng t n th t c nh nh n , g các ế tố cá nh n ,, h nh / ố
ống 5, , 0, h t t phí g nh hộ
, tính 5, 2 h t t phí ng th n
5, , c ch ng nh c n n t t n th t nh ố t ng n áng ch , nh ngh n c c p t h t c ng th n t ng c nh c nh h t t n th t 5, , , nh ng n c n th ế ngh n c ,
n h nh ngh n c gộp, c p c th t nh t ạng ống c ng /ch ng/ ạn t nh T ng h , nh ng nh nh n h ống / ch ng/
ạn t nh th c ng h n ng c n h t nh c th ng n h n nh ng ng hác gh n c c t cộng tạ n ộ ch th nh ng ng c n h t nh c th ng n th t n th t c ng c h n n h t nh c ột ph n n t ng c h ch t ng c ộc ống g c ng nh , c t g p nh nh n c c h t nh th n tốt h n T ng t , ộ ạnh ng nh t g các ết ngh n c ố n n g g tính t n th t n ch th c ng, c t các n c th nh p t ng nh , ph n tích gộp “Mối liên quan giữa một số yếu tố cá nhân với tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/
AIDS ở các nước thu nhập trung bình” c th c h n nh ác nh t t n th t
ố n n ế tố g tính ống c ng /ch ng/ ạn t nh nh nh n tạ các n c th nh p t ng nh ết ngh n c c ng c p các ng ch ng thống nh t h n th c t ạng t n th t ố n n g tính c ng nh t c /ch ng/ ạn t nh nh nh n / S, t c th
t các ch ng t nh c n th p ph h p nh t ng c ng t n th t nh nh n
PHƯƠNG PHÁP 1. Thiết kế nghiên cứu
h ng pháp ph n tích gộp t n , áp ng h ng n á cá S t ng á t nh t n h c ng nh t nh á cá
2. Nguồn tài liệu và Đối tượng nghiên cứu Các ngh n c c n c t ế t các
c n , , C ch nc
C nt g t C nt T t , g Sch t ng h ng th g n 20 0 20 nh ng ngh n c t áp ng
ố t ng ngh n c ng nh / S c t
ánh g á t n th t
Các ế tố g tính t nh t ạng ống c ng /ch ng/ ạn t nh c ph n tích t ế tố n n ến t n th t
n ngh n c các n c th nh p t ng nh 5 các n c c ch ố 0, n t
t n n p nt n các ốc
g c th nh p ốc n t n nc t n ng t 6 t 2 055
ô 6.
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu:
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh thò Noâng
thoân Mieàn nuùi Toång
n % n % n % n % p
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng
theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa
2 1 2
2
1
p P
N x
Z px
Các ngh n c hông c ph n tích gh n c th c h n t n các nh ố t ng c t nh ng ch t g ngh n t , , các ố t ng t ng ô t ng c t nh t , , các nh nh n c ố ạn t th n, ph n ng th
Các ngh n c c ch n hông ph n t nh t ạng ng c ng /ch ng/ ạn t nh nh ngh n c c ng hông th ph n ch ạ
3. Đánh giá tài liệu
T t c các t c t th t n t h á t ế c nh p ph n n t n t c ng nh ạ t t ng p ột cách t ộng Các t t c h ngh n c n
c ánh g á tính ph h p c t ột cách ộc p ế c hác t g h ngh n c n n , ngh n c n th th g c ánh g á ch T c h các t
ph n ố ch ph n tích, t th ạ th ết ế ngh n c , t ng t c ánh g á ch t ng t n ánh g á ngh n c th ngh ng C S T, ngh n c n át ST , ngh n c t ng h p/
nh nh C T t c các t /ngh n c ph h p c ết t ố ch n
ch ph n tích th
Các ngh n c c ph n tích c ng c ánh g á c ộ ng c ng c th p ng c c hông ác nh c ng c c ố t t ng ng công c ánh g á ng c ố c các ngh n c hông c
ph n ng nh n nt
t n n St
Các hí cạnh ánh g á
ch n ố t ng ngh n c ct n C n nh c ến các ến nh t t ng
ct n
ng ến t ct n
hông h n th n tt t n á cá ng tính ch n c p t ng
4. Phương pháp phân tích số liệu
h n tích gộp c th c h n ch ng t nh ST T 0, ng ô h nh nh h ng ến th n n ct ết t ố ch nh h ng t n c 5 Tính hông ng nh t g các ngh n c c ánh g á thông t p t c ch ố t t ng ngh n c Ch ố hông ng nh t 2 ng ng 50 c c nh hông ng nh t c ộ t ng nh h n tích ộ nhạ c ng c áp ng ng g á n nh c các ết c ng t c ngh n c n g nh h ng n t ết ph n tích gộp S ố t n c ng c t nh thông ph nn p t
T ng các nh, c ngh c ch n 0,05
4. Đạo đức nghiên cứu
gh n c c ng ộ ng h h c, ạ h c Y tế Công cộng Các thông t n c c ng ngh n c n c ng c ng t n h thống S http // c
c / S / tp g c n
gh n c ốc g các n c h
S t n th ch ố
n C 20 5
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
KẾT QUẢ
1. Các nghiên cứu được lựa chọn
T ng ố c á /ngh n c c t ến h nh t ng h ng th g n 20 0 20
c t ế T ng , ngh n c
Hình 1: Sơ đồ chọn nghiên cứu trong phân tích
2. Tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình Từ ngh n cứu được rà soát, các phương pháp đánh giá tuân thủ điề tị đề tự á cá , c thể dùng đánh giá theo thang điể 00 S th ng CT , ố lượng th ốc
ng t ng ột h ảng thờ g n, h ặc thang đo tuân thủ củ ngh n cứ hông c ngh n cứ n ự t n n át ệnh nh n ử ụng th ốc tực tếp T h
ng ấ ấn nh học h ảng thời gian được đưa vào trong đánh giá vớ các ốc ng , ng , t ần và 1 tháng trước thời điể phỏng ấn. Điể cắt ch t n thủ điề tị cũng có phần khác nhau: đa số các ngh n cứu dùng điể cắt 5 ch t n thủ,
gh n cứu tìm được từ các cơ sở ữ liệ n
gh n cứu được xác định thông nh ục T T của các bài báo toàn văn (n=84)
gh n cứ c n ại sau khi đã lọc ỏ các á / ngh n cứ t ng ặp n
Các báo cáo/ bài báo toàn văn được đánh giá n
Các báo cáo/ bài báo được ng t ng tổng n hệ thống n
gh n cứ t ng ph n tích t nh tạng Sống c ng
ợ/chồng/ ạn t nh ớ t n thủ điề tị n 2
gh n cứ t ng ph n tích gớ tính
ớ t n thủ điề tị n 6
gh n cứ ạ ỏ ự trên tiêu đề/ t tắt
n 250
gh n cứ ạ ỏ n 5 ĐTNC đặc
ệt tẻ em, người nghện chích, c th
S ố tề t ng ớn Kết ả t nh hông có cơ sở để ất và đưa
ph n tích
c t ng ng th ngh t ng c
22 6 2 ng nh / S c
ph n tích gộp T ng , 6 ngh n c c ph n tích ế tố g tính, 2 ngh n c c ng t ng ph n tích ế tố ống c ng / ch ng/ ạn t nh
Hình 1: Sơ đồ chọn nghiên cứu trong phân tích
2. Tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/
AIDS tại các nước thu nhập trung bình T ngh n c c át, các ph ng pháp
ánh g á t n th t t á cá , c th ng ánh g á th th ng 00 S th ng CT , ố ng th ốc ng t ng ột h ng th g n, h c th ng t n th c ngh n c hông c ngh n c n t n n át nh nh n ng th ốc
t c t ếp T h ng n nh h c h ng th g n c t ng ánh g á các ốc ng , ng , t n tháng t c th ph ng n c t ch t n th t c ng c ph n hác nh ố các ngh n c ng c t 5 ch t n th , c ng c ngh n c ng c t 0 c ngh n c c t n th t hông
n th ốc t ng h ng th g n ánh g á
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu:
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh thò Noâng
thoân Mieàn nuùi Toång
n % n % n % n % p
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng
theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa
2 1 2
2
1
p P
N x
Z px
Bảng 1: Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình
Đặc điểm Tỷ lệ tuân thủ điều trị
Khoảng tin cậy 95%
Giới tính
6 , 60, ,
6 , 56, 2,6
Trình độ học vấn t ng
h c c 6 , 60, ,
T T CS t
n 6 , 5 , 2,2
T t n th
ch ng 6 , 6 ,0 2,
T t n th t ch ng 22 6 2 nh nh n t t t n các n c th nh p t ng nh 6 , 5 C 6 ,0 ến 2, T t n th t ng nh nh nh n n 6 , t n t ng nh nh nh n n 6 , C 6 , nh nh n t n th t t ng nh ống c ng
/ ch ng/ ạn t nh T n t ng nh hông ống c ng / ch ng/ ạn t nh 6 ,
5 C 5 , ến 2,2
3. Mối liên quan giữa tình giới tính và sống cùng vợ/chồng/bạn tình với tuân thủ điều trị 3.1. Giới tính và tuân thủ điều trị ARV
Overall (I-squared = 69.7%, p = 0.000) studyname
Ayele Tiyou
Afolabi Muhammed Campos
Mongo
Sasaki Li Li
Unge Christian
Shumba
Tegegne Ndlovu et al
Ramadhadi
Birbeck Venkatesh Hanif et al
Mai et al Yuchen Mao
Do, Dune et al Nguyen Nhung Sarah Harris
Molla
Nozaki Naidoo Giday (Abebe)
Banagi Arjun
O Donnell Aragones
Adwuya Anneli
Rhead Achappa Boyer Clere et al
Okunola
Carlucci Gust
Mary B Cauldbeck year
2010
2013 2013 2010
2019
2012 2010 2010
2012 2018
2016
2011 2010 2013
2018 2017
2013 2016 2015 2011
2018
2011 2013 2015
2015
2014 2011
2014 2012
2016 2013 2011
2017
2009 2011
2009
0.97 (0.91, 1.04) OR (95% CI)
1.76 (1.06, 2.93)
0.57 (0.21, 1.50) 1.33 (0.62, 2.83) 1.87 (1.14, 3.08)
1.55 (0.58, 4.13)
0.43 (0.22, 0.82) 0.93 (0.59, 1.46) 1.23 (0.77, 1.97)
0.60 (0.26, 1.38) 0.60 (0.44, 0.82)
1.96 (1.27, 3.03)
1.50 (1.04, 2.17) 0.78 (0.42, 1.42) 1.94 (1.27, 2.97)
1.50 (1.03, 2.20) 0.86 (0.72, 1.03)
0.80 (0.54, 1.19) 1.24 (0.95, 1.61) 0.64 (0.45, 0.91) 1.29 (0.75, 2.21)
0.82 (0.46, 1.47)
1.67 (0.93, 3.00) 0.88 (0.66, 1.17) 0.78 (0.43, 1.39)
0.47 (0.29, 0.75)
0.48 (0.12, 1.87) 1.18 (0.83, 1.67)
0.58 (0.30, 1.12) 0.75 (0.27, 2.05)
0.67 (0.44, 1.02) 0.24 (0.09, 0.65) 1.11 (0.93, 1.33)
0.53 (0.27, 1.07)
0.99 (0.55, 1.80) 0.56 (0.35, 0.90)
1.20 (0.35, 4.15)
100.00 Weight
1.36
0.62 0.69 1.33
0.36
1.60 2.26 1.88
0.80 6.25
%
1.77
2.75 1.43 1.70
2.54 15.27
3.33 5.83 4.61 1.40
1.46
1.09 5.93 1.54
3.19
0.36 3.40
1.37 0.53
2.99 1.10 13.92
1.24
1.30 2.55
0.27
0.97 (0.91, 1.04) OR (95% CI)
1.76 (1.06, 2.93)
0.57 (0.21, 1.50) 1.33 (0.62, 2.83) 1.87 (1.14, 3.08)
1.55 (0.58, 4.13)
0.43 (0.22, 0.82) 0.93 (0.59, 1.46) 1.23 (0.77, 1.97)
0.60 (0.26, 1.38) 0.60 (0.44, 0.82)
1.96 (1.27, 3.03)
1.50 (1.04, 2.17) 0.78 (0.42, 1.42) 1.94 (1.27, 2.97)
1.50 (1.03, 2.20) 0.86 (0.72, 1.03)
0.80 (0.54, 1.19) 1.24 (0.95, 1.61) 0.64 (0.45, 0.91) 1.29 (0.75, 2.21)
0.82 (0.46, 1.47)
1.67 (0.93, 3.00) 0.88 (0.66, 1.17) 0.78 (0.43, 1.39)
0.47 (0.29, 0.75)
0.48 (0.12, 1.87) 1.18 (0.83, 1.67)
0.58 (0.30, 1.12) 0.75 (0.27, 2.05)
0.67 (0.44, 1.02) 0.24 (0.09, 0.65) 1.11 (0.93, 1.33)
0.53 (0.27, 1.07)
0.99 (0.55, 1.80) 0.56 (0.35, 0.90)
1.20 (0.35, 4.15)
100.00 Weight
1.36
0.62 0.69 1.33
0.36
1.60 2.26 1.88
0.80 6.25
%
1.77
2.75 1.43 1.70
2.54 15.27
3.33 5.83 4.61 1.40
1.46
1.09 5.93 1.54
3.19
0.36 3.40
1.37 0.53
2.99 1.10 13.92
1.24
1.30 2.55
0.27
1
.1 .2 .5 1 2 5 10
Hình 2: Biểu đồ rừng thể hiện tỷ số chênh của mối liên quan giữa giới tính và tuân thủ điều trị trong các nghiên cứu
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
T ng ố c 6 ngh n c c p ến ố n n g g tính t n th t nh nh n / S c t ng ph n tích
gh n c c Y ch n ng g p 5,2 ết ch ng, t ếp th ngh n c c
t , 2 các ngh n c c c n ng g p ít nh t ngh n c c
ng nn t c ng 0, 6 T ng ch th , c 6 ngh n c 6, ch th n g c t n th t c h n n g 6 ngh n c 6, ch th n g c t n th t c h n n c n ạ 22 ngh n c 6 , c ết hông c ố n n g g tính t n th t 5 C c ch T ố ch nh ch ng 0,0 5 C 0, ến ,0 2 , hông c ố
n n g g tính t n th t c nh nh n / S T
hác t g các ngh n c c t ng nh 2 6 ,
Hình 3: Biểu đồ phễu (Funnel plot) thể hiện mức độ sai chệch xuất bản trong các nghiên cứu về mối liên quan giữa giới tính và tuân thủ điều trị ARV
ch th c ộ ch ch t n
0.2.4.6.8se(logOR)
-1 0 1 2 3
OR
Funnel plot with pseudo 95% confidence limits
t ng các ngh n c th p, c ít ngh n c n ng h nh ph g , ô h nh h t ến tính ánh g á ch ch nh h ng c các ngh n c c nh c g á t c t 0 0,0 5 C ,5 ến , p 0, h hông c ch ch/
hông c nh h ng c các ngh n c c nh t ng ph n tích n (Hình 4).
Hình 4: Đường tuyến tính đánh giá sai chệch do ảnh hưởng của các nghiên cứu với cỡ mẫu nhỏ trong phân tích mối liên quan giữa Giới tính và Tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS
3.2. Sống cùng vợ/chồng/bạn tình và tuân thủ điều trị ARV
T ng ố c 2 ngh n c c p ến ố n n g c Sống ch ng / ch ng/ ạn t nh t n th t nh nh n /
S c t ng ph n tích gh n c c ng g p t 2 ,5 ết ch ng, t ếp th ngh n c c Y ch n
t , các ngh n c c c n ng g p ít nh t ngh n c c
, t ng g p 0,2 .
-202SND of effect estimate
0 5 10
Precision Study regression line
95% CI for intercept
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu:
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh thò Noâng
thoân Mieàn nuùi Toång
n % n % n % n % p
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng
theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa
2 1 2
2
1
p P
N x
Z px
Hình 5: Biểu đồ rừng thể hiện tỷ số chênh của mối liên quan giữa sống chung cùng vợ/
chồng/bạn tình và tuân thủ điều trị trong các nghiên cứu
Overall (I-squared = 79.8%, p = 0.000) Tegegne Ndlovu et al
Sasaki Boyer Clere et al
Nguyen Nhung studyname
Rhead Sarah
Watt Beyene Afolabi
Ramadhadi
Yuchen Mao Mongo
Mihretu Tarekegn Birbeck
Homaira Li Li Hanif et al
Unge Christian Giday (Abebe) Anneli
Molla
Nozaki Adwuya
2018 2012 2011
2016 year
2016 2015
2010 2009 2013
2016
2017 2019 2019 2011
2011 2010 2013
2010 2015 2012
2018
2011 2014
1.15 (1.07, 1.25) 4.50 (3.17, 6.40) 0.71 (0.35, 1.41) 0.98 (0.83, 1.16)
1.43 (1.10, 1.87) OR (95% CI)
0.70 (0.49, 1.01) 1.02 (0.71, 1.46)
1.13 (0.44, 2.91) 2.87 (1.20, 6.82) 0.87 (0.33, 2.35)
1.09 (0.73, 1.63)
1.03 (0.84, 1.25) 0.66 (0.29, 1.51) 1.84 (0.90, 3.77) 1.25 (0.87, 1.80)
1.17 (0.77, 1.77) 0.86 (0.56, 1.33) 1.15 (0.76, 1.74)
1.18 (0.77, 1.81) 0.33 (0.18, 0.60) 0.76 (0.28, 2.09)
1.53 (0.86, 2.75)
1.50 (0.86, 2.62) 5.99 (1.37, 26.21)
100.00 2.81 1.71
%
24.49
7.81 Weight
6.03 5.19
0.72 0.53 0.74
3.99
17.40 1.20 0.86 4.46
3.61 3.82 3.63
3.40 3.22 0.77
1.60
1.80 0.20
1.15 (1.07, 1.25) 4.50 (3.17, 6.40) 0.71 (0.35, 1.41) 0.98 (0.83, 1.16)
1.43 (1.10, 1.87) OR (95% CI)
0.70 (0.49, 1.01) 1.02 (0.71, 1.46)
1.13 (0.44, 2.91) 2.87 (1.20, 6.82) 0.87 (0.33, 2.35)
1.09 (0.73, 1.63)
1.03 (0.84, 1.25) 0.66 (0.29, 1.51) 1.84 (0.90, 3.77) 1.25 (0.87, 1.80)
1.17 (0.77, 1.77) 0.86 (0.56, 1.33) 1.15 (0.76, 1.74)
1.18 (0.77, 1.81) 0.33 (0.18, 0.60) 0.76 (0.28, 2.09)
1.53 (0.86, 2.75)
1.50 (0.86, 2.62) 5.99 (1.37, 26.21)
100.00 2.81 1.71
%
24.49
7.81 Weight
6.03 5.19
0.72 0.53 0.74
3.99
17.40 1.20 0.86 4.46
3.61 3.82 3.63
3.40 3.22 0.77
1.60
1.80 0.20
1
.1 .2 .5 1 2 5 10
nh 5 ch th c ngh n c , ch th nh ng nh nh n ống ch ng / ch ng/ ạn t nh c t n th t c h n nh ng nh nh n hông c n ống ch ng / ch ng/ ạn t nh nh t ngh n c c ch ết ng c ạ nh ng ng ống ch ng / ch ng/ ạn t nh ạ c t n th t th p h n nh ng ng hông ống ch ng c n ạ ngh n c
, c ết hông c ố n n g ống ch ng / ch ng/ ạn t nh t n th
t 5 C c ch T ố ch nh ch ng ch th nh ng nh nh n ng ống ch ng /ch ng/ ạn t nh c h n ng t n th t c g p , 5 n 5 C ,06 ,25 nh ng nh nh n hông c n ống ch ng / ch ng/ ạn t nh T hác t g các ngh n c c c
2 ,