Ñaùnh giaù KAP veà an toaøn thöïc phaåm cuûa ngöôøi quaûn lyù, cheá bieán vaø taïi beáp aên
taäp theå caùc tröôøng maàm non noäi thaønh Haø Noäi naêm 2011
Nguyeãn Thuyø Döông (*), Leâ Ñöùc Thoï(**), Ñoã An Thaéng(***)
Söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu caét ngang moâ taû ñeå ñaùnh giaù ñieàu kieän ATTP taïi beáp aên taäp theå vaø kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù, ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm tröïc tieáp taïi caùc tröôøng maàm non khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi naêm 2011.
Nghieân cöùu taïi 70 beáp aên taäp theå tröôøng maàm non coâng laäp vaø daân laäp thuoäc 10 quaän noäi thaønh Haø Noäi vôùi 251 ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm vaø 70 caùn boä quaûn lyù töø thaùng 7/2011 ñeán cuoái thaùng 10/2011. Keát quaû cho thaáy ñieàu kieän an toaøn thöïc phaåm ñaït taïi caùc beáp aên coøn thaáp (tyû leä ñaït 42,9%).
Kieán thöùc ñuùng chung veà ATTP cuûa nhöõng ngöôøi quaûn lyù chieám tyû leä chöa cao (40,0%). Ñieåm trung bình kieán thöùc ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù khoái coâng laäp cao hôn khoái tö thuïc moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (kieåm ñònh t-test, t = 3,013 vôùi df= 45,6 p=0,004<0,05). Thöïc haønh ñuùng chung veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù chieám tyû leä töông ñoái cao(70%). Trong ñoù ngöôøi quaûn lyù khoái tröôøng coâng laäp coù tyû leä thöïc haønh ñuùng cao hôn ngöôøi quaûn lyù khoái tö thuïc (Kieåm ñònh ÷2 , p < 0,05). Kieán thöùc chung ñuùng veà ATTP cuûa nhöõng ngöôøi cheá bieán chieám tyû leä thaáp (33,9%) .Thaùi ñoä ñuùng cuûa ngöôøi cheá bieán veà ATTP chieám tyû leä cao laø 94,8% tuy nhieân Thöïc haønh ATTP ñuùng chung cuûa nhöõng ngöôøi cheá bieán chieám tyû leä chöa cao (58,2%). Coù moái lieân quan giöõa thöïc haønh ñuùng ATTP vôùi ñoä tuoåi, tuoåi ngheà vaø thôøi gian töø laàn taäp huaán kieán thöùc cuoái cuøng ñeán thôøi ñieåm ñieàu tra. Tuy coøn moät soá haïn cheá nhöng nghieân cöùu naøy cung caáp nhöõng baèng chöùng vaø gôïi môû cho nhöõng nghieân cöùu saâu hôn sau naøy.
Töø khoùa: An toaøn thöïc phaåm Beáp aên taäp theå, Beáp aên taäp theå tröôøng maàm non, Ñieàu kieän an toaøn thöïc phaåm beáp aên taäp theå, KAP cuûa ngöôøi quaûn lyù, KAP cuûa ngöôøi cheá bieán.
A knowledge - attitudes - practices survey on food hygiene & safety for managerial staff, cooks and food hygiene &safety conditions at kitchens of nursery schools in Hanoi city in 2011
Nguyen Thuy Duong(*), Le Duc Tho(**), Do An Thang(***)
1. Ñaët vaán ñeà
Hieän nay vaán ñeà An toaøn thöïc phaåm (ATTP) ñöôïc caùc caáp, caùc ngaønh chöùc naêng vaø moïi ngöôøi daân ñaëc bieät quan taâm bôûi noù khoâng chæ taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe cuûa moïi ngöôøi maø coøn aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa xaõ hoäi.
Treân ñòa baøn TP Haø Noäi, theo thoáng keâ cuûa Chi cuïc An toaøn veä sinh thöïc phaåm Haø Noäi, tình hình ngoä ñoäc thöïc phaåm (NÑTP) töø naêm 2009-2011 coù 10 vuï ngoä ñoäc thöïc phaåm vôùi 231 ngöôøi maéc vaø 01 ngöôøi cheát, trong ñoù NÑTP taïi beáp aên taäp theå (BAÊTT) coù 03 vuï vôùi 38 ngöôøi maéc. Ñieàu naøy cho thaáy NÑTP taïi caùc BAÊTT xaûy ra phoå bieán vaø thöôøng vôùi soá löôïng ngöôøi aên nhieàu hôn NÑTP xaûy ra ôû caùc ñòa ñieåm khaùc. Soá löôïng BAÊTT gia taêng theo töøng naêm vôùi ña daïng caùc loaïi hình BAÊTT maãu giaùo, maàm non, tieåu hoïc, cô quan, xí nghieäp, beáp aên taäp
theå khu coâng nghieäp, BAÊTT beänh vieän, coâng ty...nhö vaäy vaán ñeà ATTP taïi caùc BAÊTT thöïc söï ñaùng löu taâm.
Beáp aên caùc tröôøng maàm non taïi Haø Noäi taäp trung ñaëc bieät taïi khu vöïc noäi thaønh. Caùc chaùu maàm non do ñaëc ñieåm phaùt trieån löùa tuoåi raát deã bò toån thöông vaø nhaïy caûm vôùi caùc taùc ñoäng veà ATTP tôùi söùc khoûe. Maët khaùc töø tröôùc ñeán nay taïi Haø Noäi coù raát nhieàu caùc nghieân cöùu veà ATTP taïi caùc BAÊTT caùc tröôøng maàm non, khu coâng nghieäp nhöng thöôøng chæ nghieân cöùu khu truù taïi moät quaän, huyeän rieâng leû, chöa coù nghieân cöùu naøo ñieàu tra khaûo saùt ATTP taïi BAÊTT caùc tröôøng maàm non khu vöïc Haø Noäi, ñaëc bieät BAÊTT caùc tröôøng maàm non khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi - nôi taäp trung caùc tröôøng maàm non coâng laäp vaø daân laäp. Xuaát phaùt töø nhöõng lyù do treân, chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu "Ñaùnh giaù kieán A descriptive, cross-sectional study was conducted to assess food safety conditions and KAP of managerial staff, cooks at kitchens of nursery schools in Hanoi city in 2011. There were 251 cooks and 70 managerial staff in 70 nursery schools of 10 urban districts of Hanoi getting involved in this study from July to October 2011. Findings from the study show that proper food hygiene and safety conditions at kitchens of nursery schools were at a low level (42.8% of kitchens). The percentage of managerial staff with generally correct knowledge about food hygiene and safety was not high (40.0%). The mean score on food hygiene and safety knowledge of managerial staff in public schools was better in statistical significance than those in private schools (T-test, t=3.013 and df =45.6 p=0,004 < 0.05). The percentage of managerial staff with generally correct practices was high (70%), and the public school managerial staff had better practices than those in private schools (÷2- test , p< 0,05). The percentage of cooks with generally correct knowledge about food hygiene and safety was low (33.9%) while the percentage of cooks with generally correct attitudes about food hygiene and safety was high (94.8%). However, the percentage of cooks with generally correct practices was not high (58.2%). There was a correlation between correct practices and age, number of working years, the elapse time from the last training to point of time when the study commenced.
Despite some limitations, this study provided some evidence and suggested further in-depth studies.
Keywords: food safety at kitchens, kitchen of nursery schools, food safety condition at kitchens, KAP on food safety of managerial staff, KAP on food safety of cooks.
Taùc giaû:
(*) Nguyeãn Thuyø Döông , Chi cuïc An toaøn Veä sinh Thöïc phaåm Haø Noäi.
Email: [email protected].
(**) Leâ Ñöùc Thoï, Chi cuïc An toaøn Veä sinh Thöïc phaåm Haø Noäi.
(***) Ñoã An Thaéng, Chi cuïc An toaøn Veä sinh Thöïc phaåm Haø Noäi.
thöùc -Thaùi ñoä-thöïc haønh veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù, ngöôøi cheá bieán vaø ñieàu kieän ATTP taïi beáp aên taäp theå caùc tröôøng maàm non khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi naêm 2011"
Muïc tieâu cuï theå:
1. Ñaùnh giaù kieán thöùc - thaùi ñoä - thöïc haønh veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù, ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm taïi beáp aên taäp theå caùc tröôøng maàm non coâng laäp vaø daân laäp khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi naêm 2011.
2. Ñaùnh giaù ñieàu kieän ATTP taïi beáp aên taäp theå caùc tröôøng maàm non coâng laäp vaø daân laäp khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi naêm 2011.
2. Ñoái töôïng vaø phöông phaùp nghieân cöùu 2.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu: laø caùc beáp aên taäp theå, caùc caùn boä quaûn lyù vaø ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm caùc tröôøng maàm non khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi.
2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu:Ñaây laø nghieân cöùu caét ngang moâ taû coù phaân tích.
2.2.1. Choïn maãu:Côõ maãu öôùc tính cho nghieân cöùu naøy söû duïng coâng thöùc öôùc tính côõ maãu cho moät tyû leä.
Theo baùo caùo giaùm saùt ñieàu kieän veä sinh beáp aên taäp theå moät soá naêm gaàn ñaây coù khoaûng 90% caùc beáp ñaït ñieàu kieän. Vaäy ñeå coù 95% tin töôûng xaùc ñònh 90% caùc BAÊTT ñaït ñieàu kieän ATTP vôùi sai soá cho pheùp laø 7%, aùp duïng vaøo coâng thöùc treân, côõ maãu ñöôïc öôùc löôïng laø 70 tröôøng maàm non.
Laäp danh saùch khung maãu taát caû caùc tröôøng maàm non cuûa noäi thaønh Haø Noäi chia hai nhoùm coâng laäp vaø tö thuïc. Choïn caùc tröôøng theo phöông phaùp ngaãu nhieân heä thoáng töø danh saùch khung maãu coù saün.
Choïn ngöôøi quaûn lyù tröïc tieáp vaø ngöôøi cheá bieán taïi caùc BAÊTT theo phöông phaùp choïn maãu toaøn boä töø caùc tröôøng ñöôïc löïa choïn. Tieâu chí caùc tröôøng coù beáp aên do tröôøng töï naáu hoaëc coù hôïp ñoàng vôùi coâng ty beân ngoaøi naáu taïi tröôøng. Ngöôøi quaûn lyù vaø ngöôøi cheá bieán hieän ñang laøm vieäc taïi tröôøng vaø coù khaû
naêng traû lôøi phoûng vaán.
2.2.2. Boä coâng cuï thu thaäp soá lieäu: Heä thoáng baûng kieåm quan saùt, boä caâu hoûi. Döõ lieäu ñöôïc thu thaäp baèng caùch quan saùt tröïc tieáp ñieàu kieän veä sinh vaø thöïc haønh cheá bieán, phoûng vaán tröïc tieáp ngöôøi quaûn lyù beáp aên vaø ngöôøi cheá bieán.
2.2.3. Nhöõng bieán soá nghieân cöùu:
- Bieán soá veà ñieàu kieän veä sinh beáp aên taäp theå (ñieàu kieän veä sinh cô sôû, veä sinh duïng cuï, veä sinh nhaân vieân vaø nguoàn goác-baûo quaûn thöïc phaåm)
- Thaùi ñoä ñoái vôùi thöïc hieän quy ñònh ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù, ngöôøi cheá bieán ñuùng khi traû lôøi ñuùng 100% caùc caâu hoûi veà thaùi ñoä.
- Thöïc haønh ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù ñaït khi thöïc hieän ñaày ñuû caùc quy ñònh phaùp lyù quaûn lyù beáp aên (toå chöùc khaùm söùc khoûe, taäp huaán cho nhaân vieân beáp, xeùt nghieäm maãu nöôùc ñònh kyø, xöû trí neáu coù NÑTP, kieåm tra ATTP beáp aên)
- Thöïc haønh ATTP cuûa ngöôøi cheá bieán ñaït khi thöïc haønh ñuùng vaø traû lôøi ñuùng taát caû caùc caâu hoûi veà thöïc haønh (veà röûa duïng cuï, röûa tay saïch, thöïc haønh baøn tay toát, xöû trí NÑTP, thoùi quen mua TP)
- Kieán thöùc ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù vaø ngöôøi cheá bieán (veà ñieàu kieän veä sinh cô sôû, veä sinh duïng cuï, veä sinh nhaân vieân vaø nguoàn goác-baûo quaûn thöïc phaåm, ngoä ñoäc thöïc phaåm, phuï gia, löu maãu TP).
Kieán thöùc ñaït khi traû lôøi ñuùng 90% caùc caâu hoûi veà kieán thöùc.
- Nhöõng bieán soá neàn goàm quy moâ beáp aên, tuoåi, giôùi, trình ñoä hoïc vaán, thôøi gian taäp huaán cuûa ngöôøi quaûn lyù vaø ngöôøi cheá bieán.
2.2.4. Phaân tích, xöû lyù soá lieäu: Soá lieäu ñöôïc nhaäp treân phaàn meàm Epidata 3.1 vaø phaân tích baèng phaàn meàm SPSS18.0
3. Keát quaû vaø baøn luaän
3.1. Ñaùnh giaù ñieàu kieän an toaøn thöïc phaåm cuûa caùc tröôøng MN.
Trong 70 tröôøng maàm non nghieân cöùu, aùp duïng caùc tieâu chí veà ñieàu kieän veä sinh cô sôû theo quy ñònh hieän haønh cuûa Boä Y teá, coù 82,9% caùc tröôøng coù giaáy chöùng nhaän cô sôû ñuû ñieàu kieän ATTP.
Ñieàu kieän ATTP chung taïi caùc beáp aên coù tyû leä ñaït khoâng cao (42,9%). Tyû leä ñaït ñieàu kieän veä sinh cô sôû vaø veä sinh duïng cuï cheá bieán cuûa tröôøng coâng laäp vaø daân laäp khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ(p< 0,05)
Trong ñoù z laø heä soá tin caäy, εlaø sai soá chuaån, p laø tyû leä ñaït DK ATTP theo baùo caùo haøng naêm.
3.2. Ñaùnh giaù kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù.
Ta thaáy raèng nhöõng ngöôøi quaûn lyù taïi caùc tröôøng maàm non chuû yeáu laø nöõ giôùi (chieám 98,6%).
Coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ veà tuoåi, trình ñoä hoïc vaán, soá naêm coâng taùc cuûa ngöôøi quaûn lyù nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc (p < 0,05). Tyû leä ngöôøi quaûn lyù Tuoåi treân 40, hoïc vaán treân ñaïi hoïc, naêm coâng taùc treân 10 naêm cuûa nhoùm tröôøng coâng laäp cao hôn tö thuïc.
3.2.1. Ñaùnh giaù kieán thöùc ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù
Nhö vaäy tyû leä ngöôøi quaûn lyù (NQL) coù kieán thöùc ATVSTP chung ñuùng cuûa nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc laø khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ (p< 0,05).
Tyû leä NQL coù kieán thöùc ñuùng veà ATTP cuûa tröôøng coâng laäp cao hôn tö thuïc.
Ta tieán haønh kieåm ñònh t cho hai maãu ñoäc laäp keát quaû nhö treân. Nhö vaäy ñieåm trung bình kieán thöùc veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù nhoùm tröôøng coâng
laäp vaø tö thuïc coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ hay ñieåm kieán thöùc cuûa ngöôøi quaûn lyù nhoùm tröôøng coâng laäp cao hôn nhoùm tö thuïc coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p<0,05.
Söï khaùc bieät tyû leä kieán thöùc ñuùng ATTP giöõa nhoùm ngöôøi quaûn lyù treân 40 tuoåi vaø döôùi 40 tuoåi laø coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p<0,05. Vaø nhöõng ngöôøi quaûn lyù treân 40 tuoåi coù kieán thöùc ATTP ñuùng cao gaáp 3,3 laàn ngöôøi quaûn lyù tuoåi döôùi 40.
3.2.2. Ñaùnh giaù thaùi ñoä, thöïc haønh ñuùng veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù
Ñaùnh giaù thaùi ñoä cuûa ngöôøi quaûn lyù veà taàm quan troïng vieäc quaûn lyù ATTP beáp aên taäp theå tröôøng maàm non. 100% soá caùn boä quaûn lyù cuûa tröôøng coâng laäp vaø 100% caùn boä quaûn lyù tröôøng tö thuïc cho raèng vieäc quaûn lyù ATTP beáp aên laø raát caàn thieát.
Baûng 1. Söï khaùc bieät tyû leä veà ñieàu kieän an toaøn thöïc phaåm cuûa tröôøng coâng laäp vaø daân laäp.
(Kieåm ñònh khi bình phöông χ2)
Baûng 2. Söï khaùc bieät tyû leä ngöôøi quaûn lyù coù kieán thöùc ATTP ñuùng giöõa khoái tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc
Baûng 3. Söï khaùc bieät ñieåm trung bình kieán thöùc an toaøn thöïc phaåm cuûa ngöôøi quaûn lyù hai nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc
Baûng 4. Moái lieân quan nhoùm tuoåi vaø kieán thöùc chung ñuùng veà ATTP
Baûng 5. Ñaùnh giaù thöïc haønh ñuùng cuûa ngöôøi quaûn lyù veà ATTP
Thöïc haønh ñuùng chung veà ATTP cuûa nhoùm tröôøng coâng laäp laø 78,6% vaø nhoùm tröôøng tö thuïc laø 57,1%. Tyû leä chung naøy thaáp hôn tyû leä cuûa caùc ñieåm thaønh phaàn caøng chöùng minh raèng ngöôøi quaûn lyù coù thöïc haønh ñuùng veà ATTP nhöng chöa ñaày ñuû. Vaø söï khaùc bieät tyû leä naøy thaät söï khaùc bieät giöõa nhoùm coâng laäp vaø tö thuïc. (Kieåm ñònh χ2 , p < 0,05 )
3.3. Ñaùnh giaù kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà ATTP cuûa ngöôøi cheá bieán.
Ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm beáp aên taäp theå caùc tröôøng maàm non chuû yeáu laø nöõ giôùi (chieám 93,2%), thôøi gian laøm vieäc döôùi 10 naêm chieám ña soá (68,9%), ñoä tuoåi döôùi 40 tuoåi nhieàu hôn treân 40 tuoåi, hoïc vaán töø caáp 3 phoå thoâng trung hoïc trôû leân chieám ña soá (70,9%).
3.3.1. Ñaùnh giaù kieán thöùc ATTP ngöôøi cheá bieán vaø yeáu toá lieân quan.
Kieán thöùc ñuùng veà caùc maët ñieàu kieän veä sinh beáp aên taäp theå cuûa nhöõng ngöôøi cheá bieán chöa cao.
Kieán thöùc ñuùng veà ñieàu kieän veä sinh cô sôû ñaït 55,6%, kieán thöùc ñuùng veà baûo quaûn thöïc phaåm vaø phuï gia thöïc phaåm chieám tyû leä raát thaáp laàn löôït laø 5,2% vaø 10,3%. Kieán thöùc ñuùng veà löu maãu thöïc phaåm vaø ñieàu kieän veä sinh caù nhaân ngöôøi cheá bieán chieám hôn 70%. Tuy nhieân kieán thöùc ñuùng chung veà ATTP thì chæ ñaït 33,9%. Nhö vaäy ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm ôû caû hai nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc coù kieán thöùc veà ATTP chöa ñaày ñuû.
Tyû leä ngöôøi cheá bieán tuoåi treân 40 coù kieán thöùc chung ATTP ñuùng khaùc bieät thaät söï vôùi tyû leä ngöôøi cheá bieán döôùi 40 tuoåi coù kieán thöùc ñuùng (p<0,001).
Ngöôøi cheá bieán tuoåi treân 40 coù kieán thöùc chung ATTP ñaït cao gaáp 5 laàn ngöôøi cheá bieán tuoåi döôùi 40.
Vaø tyû leä ngöôøi cheá bieán tuoåi ngheà treân 10 naêm coù kieán thöùc chung ATTP ñuùng khaùc bieät thaät söï vôùi tyû leä ngöôøi cheá bieán tuoåi ngheà döôùi 10 naêm coù kieán thöùc ñuùng (p<0,05). Ngöôøi cheá bieán tuoåi ngheà döôùi 10 naêm coù kieán thöùc chung ATTP chöa ñaït cao hôn 3,2 laàn ngöôøi cheá bieán tuoåi ngheà treân 10 naêm.
3.3.2.Ñaùnh giaù thaùi ñoä, thöïc haønh ATTP cuûa ngöôøi cheá bieán vaø yeáu toá lieân quan
Haàu heát ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm taïi caùc tröôøng maàm non coù thaùi ñoä ñuùng veà thöïc hieän caùc haønh vi an toaøn thöïc phaåm (chieám 94,8%).
Tuy raèng tyû leä ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm taïi caùc tröôøng maàm non thöïc haønh ñuùng veà caùc haønh vi ATTP thaønh phaàn laø treân 70% tuy nhieân tyû leä ngöôøi cheá bieán thöïc haønh ñuùng ATTP chung thì khoâng cao (58,2%) vaø tyû leä naøy töông ñöông ôû caû hai nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc.
Ta thaáy coù moái lieân quan giöõa thöïc haønh ATTP ñuùng vôùi nhoùm tuoåi, tuoåi ngheà vaø thôøi gian töø laàn taäp Bieåu ñoà. Kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh ñuùng veà
ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc
Baûng 6. Ñaùnh giaù kieán thöùc ñuùng veà ATTP cuûa ngöôøi cheá bieán
Baûng7. Moái lieân quan giöõa kieán thöùc ñuùng chung veà ATTP vôùi nhoùm tuoåi vaø thôøi gian tham gia cheá bieán thöïc phaåm (tuoåi ngheà)
huaán cuoái cuøng ñeán thôøi ñieåm ñieàu tra cuûa nhöõng ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm. Ngöôøi treân 40 tuoåi, tuoåi ngheà treân 10 naêm, coù thôøi gian taäp huaán kieán thöùc ATTP caøng gaàn thôøi ñieåm ñieàu tra thöïc haønh ñuùng ATTP toát hôn.
Coù söï khaùc bieät tyû leä giöõa nhöõng ngöôøi cheá bieán thöïc haønh ñuùng khi kieán thöùc ñuùng vaø nhöõng ngöôøi cheá bieán thöïc haønh chöa ñuùng khi kieán thöùc ñuùng (yù nghóa thoáng keâ vôùi p=0,001).Vaø nhöõng ngöôøi coù kieán thöùc ñuùng coù thöïc haønh ñuùng cao gaáp 2,6 laàn nhöõng ngöôøi coù kieán thöùc chöa ñuùng. (OR=2,6).
4. Keát luaän vaø khuyeán nghò
Qua nghieân cöùu taïi 70 tröôøng maàm non khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi vôùi 251 ngöôøi cheá bieán vaø 70 caùn boä quaûn lyù, ta thaáy raèng ñieàu kieän an toaøn thöïc phaåm chung ñaït taïi caùc beáp aên coøn thaáp (42,9%) trong ñoù ñieàu kieän veä sinh cô sôû ñaït 31,4%, ñieàu kieän veä sinh duïng cuï ñaït 77,1%, ñieàu kieän veä sinh nhaân vieân ñaït 58,6%, ñieàu kieän nguoàn goác vaø baûo quaûn thöïc phaåm ñaït 84,3%. Vaø tyû leä caùc tröôøng coù ñieàu kieän veä sinh cô sôû vaø veä sinh duïng cuï ñaït cuûa nhoùm tröôøng coâng laäp vaø tö thuïc laø khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ.
Khaûo saùt 70 ñoái töôïng laø nhaø quaûn lyù thaáy raèng tyû leä ngöôøi quaûn lyù nöõ laø chuû yeáu (98,6%). Tyû leä ngöôøi quaûn lyù khoái tröôøng coâng laäp treân 40 tuoåi, hoïc vaán ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc, soá naêm coâng taùc treân 10 naêm cao hôn tyû leä ngöôøi quaûn lyù khoái Tö thuïc(p<0,05). Kieán thöùc ñuùng chung veà ATTP cuûa
nhöõng ngöôøi quaûn lyù chieám tyû leä chöa cao (40,0%).
Kieán thöùc ATTP chung ñuùng coù lieân quan ñeán ñoä tuoåi ngöôøi quaûn lyù. Haàu heát ngöôøi quaûn lyù coù thaùi ñoä ñuùng veà quaûn lyù chaát löôïng ATTP. Thöïc haønh ñuùng chung veà ATTP cuûa ngöôøi quaûn lyù chieám tyû leä töông ñoái cao(70%). Trong ñoù ngöôøi quaûn lyù khoái tröôøng coâng laäp coù tyû leä thöïc haønh ñuùng cao hôn ngöôøi quaûn lyù khoái tö thuïc (Kieåm ñònh ÷2 , p < 0,05) Khaûo saùt 251 ngöôøi cheá bieán ta thaáy raèng ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm tröïc tieáp chuû yeáu laø nöõ giôùi (93,2%), ñoä tuoåi döôùi 40 chieám ña soá (59,8%), thôøi gian coâng taùc döôùi 10 naêm (68,9%), coù trình ñoä hoïc vaán töø caáp 3 phoå thoâng trung hoïc trôû leân (70,9%).
Kieán thöùc chung ñuùng veà ATTP cuûa nhöõng ngöôøi cheá bieán chieám tyû leä thaáp (33,9%). Kieán thöùc ATTP ñuùng coù moái lieân quan vôùi ñoä tuoåi vaø tuoåi ngheà.
Ngöôøi cheá bieán tuoåi treân 40, tuoåi ngheà treân 10 naêm coù kieán thöùc toát hôn. Thaùi ñoä ñuùng veà ATTP chieám tyû leä cao laø 94,8% tuy nhieân Thöïc haønh ATTP ñuùng chung chieám tyû leä chöa cao(58,2%). Coù moái lieân quan giöõa thöïc haønh ñuùng ATTP vôùi kieán thöùc ñuùng, ñoä tuoåi, tuoåi ngheà vaø thôøi gian taäp huaán kieán thöùc.
Ngöôøi treân 40 tuoåi, coù tuoåi ngheà treân 10 naêm, coù thôøi gian taäp huaán kieán thöùc ATTP caøng gaàn thôøi ñieåm ñieàu tra thì thöïc haønh ñuùng hôn. Nhöõng ngöôøi coù kieán thöùc ñuùng coù thöïc haønh ñuùng cao gaáp 2,6 laàn nhöõng ngöôøi coù kieán thöùc chöa ñuùng. (OR=2,6).
Qua keát quaû cuûa nghieân cöùu treân, nhoùm taùc giaû chuùng toâi thaáy raèng caàn chuù troïng coâng taùc haäu kieåm sau caáp giaáy chöùng nhaän vaø kieåm tra ñònh kyø caùc cô sôû BAÊTT tröôøng maàm non vì 82,9%caùc tröôøng ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñuû ñieàu kieän ATTP nhöng theo khaûo saùt cuûa nghieân cöùu thì tyû leä ñaït ñieàu kieän ATTP chung chæ laø 42,8%. Caùc tröôøng tö thuïc chuù troïng vieäc tuyeån duïng caùc nhaø quaûn lyù ATTP, ngöôøi quaûn lyù coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc, tuoåi ñôøi treân 40, tuoåi ngheà treân 10 naêm seõ coù kieán thöùc vaø thöïc haønh ATTP toát hôn. Caàn taêng cöôøng taäp huaán kieán thöùc ATTP cho ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm 6 thaùng/ 1 laàn taïi caùc tröôøng. Keát quaû cuûa nghieân cöùu chæ ra raèng nhöõng ngöôøi cheá bieán coù thôøi gian taäp huaán kieán thöùc caøng gaàn thôøi ñieåm ñieàu tra thì coù tyû leä thöïc haønh ATTP ñuùng cao hôn.
Baûng8. Thöïc haønh ñuùng veà ATTP vaø caùc yeáu toá lieân quan
Taøi lieäu tham khaûo Tieáng Vieät
1. Boä Y teá (2001), Quyeát ñònh 4128/2001/QÑ-BYT ban haønh "Quy ñònh veà ñieàu kieän baûo ñaûm an toaøn thöïc phaåm taïi caùc nhaø aên, beáp aên taäp theå vaø cô sôû kinh doanh cheá biens suaát aên saün"
2. Boä Y teá (2005), Quyeát ñònh 43/2005/QÑ-BYT ban haønh
"Quy ñònh yeâu caàu kieán thöùc an toaøn thöïc phaåm ñoái vôùi ngöôøi tröïc tieáp saûn xuaát, kinh doanh thöïc phaåm"
3. Boä Y teá (2007), Quyeát ñònh 21/2007/QÑ- BYT ban haønh
"Quy ñònh veà ñieàu kieän söùc khoeû ñoái vôùi ngöôøi tieáp xuùc tröïc tieáp trong quaù trình cheá bieán thöïc phaåm bao goùi saün vaø thöïc phaåm aên ngay"
4. Chi cuïc ATVSTP Haø Noäi (2009, 2010, 2011), Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng chöông trình ATVSTP naêm 2009, Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng chöông trình ATVSTP naêm 2010, Baùo caùo ñieàu tra cô baûn caùc cô sôû thöïc phaåm toaøn thaønh phoá Haø Noäi naêm 2011, Baùo caùo thoáng keâ ngoä ñoäc thöïc phaåm toaøn thaønh phoá Haø Noäi giai ñoaïn 2009-2011.
5. Leâ Vaên Giang (2009), "Ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän an toaøn thöïc phaåm taïi Beáp aên taäp theå huyeän Gia Laâm sau khi aùp duïng caùc bieän phaùp can thieäp truyeàn thoâng", Kyû yeáu Hoäi nghò khoa hoïc ATVSTP laàn thöù 4 naêm 2007.
6. Luaät An toaøn thöïc phaåm soá 55/2010/QH12 do Quoác hoäi nöôùc Coäng hoaø Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam thoâng qua taïi kyø hoïp 7 QH12 ngaøy 17/6/2010.
7. Traàn Vieät Nga (2007), "Thöïc traïng ñieàu kieän veä sinh vaø kieán thöùc, thöïc haønh ATTP cuûa ngöôøi cheá bieán thöïc phaåm trong caùc beáp aên taäp theå caùc tröôøng maàm non quaän Hoaøn Kieám", Kyû yeáu Hoäi nghò khoa hoïc ATVSTP laàn thöù 4 naêm 2007.
8. Tröông Quoác Khanh (2006), "Keát quaû khaûo saùt veà ñieàu kieän cô sôû trong coâng taùc ñaûm baûo ATTP taïi caùc tröôøng maàm non vaø tieåu hoïc baùn truù treân ñòa baøn TP Ñaø Naüng", kyû yeáu Hoäi nghò khoa hoïc ATVSTP laàn thöù 4 naêm 2007.
9. Nguyeãn Coâng Khaån (2009), "Ñaûm baûo an toaøn veä sinh thöïc phaåm ôû Vieät Nam - Caùc thaùch thöùc vaø trieån voïng", kyû yeáu Hoäi nghò khoa hoïc an toaøn veä sinh thöïc phaåm laàn thöù 5 naêm 2009
10. Nguyeãn Thò Xuaân Thu (2011), "Thöïc traïng ñieàu kieän ATTP cuûa caùc Beáp aên taäp theå tröôøng tieåu hoïc, maàm non coâng laäp huyeän Töø Lieâm - Haø Noäi naêm 2010", Luaän vaên thaïc syõ Y hoïc, Hoïc vieän Quaân y, Haø Noäi
11. Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi (2011), Taøi lieäu giaûng daïy cho lôùp chöùng chæ An toaøn thöïc phaåm.
12. Leâ Minh Uy (2003), "Khaûo saùt tình hình toå chöùc Beáp aên taäp theå vaø moät soá yeáu toá lieân quan ñeán caáp döôõng taïi caùc tröôøng maãu giaùo maàm non treân ñòa baøn thaønh phoá Long Xuyeân tænh An Giang", Kyû yeáu Hoäi nghò khoa hoïc ATTP, Nhaø xuaát baûn Y hoïc.
13. WHO (2003), Phöông phaùp laáy maãu vaø côõ maãu, Phöông phaùp nghieân cöùu söùc khoeû, NXB Y hoïc, tr63-72, (Taøi lieäu dòch).
