Thach thu'c trong qua tnnh thu'c hien cac cam ket quoc te cua Viet Nam
Trong bdi canh toan cSu hoa, ti/ do hoa thiAMg mai, viec thanh l$p cac hi$p dinh thifofng m^i t\i do (FTA) trof thanh m6t trao Itfu trfen thd gidi, Vi^t Nam khdng phai la ngoai I^. Tuy nhi&n, khdng phai FTA nao cung tac dong tich cijfc l§n ndn kinh td, didu quan trong la Nha ntfdc va doanh nghidp can tranh thu thcrt cd, nh§n didn va \\i^t qua thach thu'c dd n^m bat cd h$i cho minh.
NHIEU Ca HOI LON
Vdi dtfdng ldi chu ddng tham gia cdc FTA song phtfdng va da phtfdng mdt cdeh chpn lpc, gdp phin thtfc hidn muc tidu phdt trien kinh te' - xa hdi cua dd't ntfdc, Viet Nam dd hdi nhap sau rdng vd todn dien nhieu quan he hdp tde ve kinh td', thtfdng mai khu vtfc va qud'c te'. Cho dd'n nay, ngodi vide gia nhap Td chtfc Thtfdng mai Thd gidi (WTO), Vidt Nam da trd thanh thanh vien tham gia 8 FTA d cac mffc do khde nhau, gdm: ASEAN, ASEAN+
(An Dd, Australia - New Zealand, Han Qude, Nhdt Ban, Trung Qudc), Viet Nam - Chile, Viet Nam - Nhdt Ban. Song song vdi FTA thd' he cu, Vidt Nam eung dang ddm phan de' ky kd't cac FTA mdi:
Vidt Nam - EU, Vidt Nam - Lien minh Thud' quan Nga - Belarus - Karzakstan, ASEAN+6, Viet Nam - Khd'i EFTA, Viet Nam - Han Qud'c va quan trpng nha't la Hidp dinh Dd'i tde Kinh td Chie'n Itfde xuyen Thai Binh Dtfdng (TPP).
Cam kdt md eifa thi trtfdng la npi dung quan trpng trong hau hd't eac FTA, md Viet Nam da k^ ket va dang dam phdn.
Theo do, Vidt Nam da cdt giam Bieu thud' Nhdp khIu tm dai (bilu MFN) theo Id trinh da dtfa ra trong cac FTA song phtfdng vd da phtfdng (Bang 1). Tinh den ngay 01/01/2014, Viet Nam da thtfc hidn day dii nghTa vu ban hanh cdc bilu MFN dd'i vdi 8 FTA the he cu. Theo dd, bieu MFN cua Viet Nam deu dilu chinh thud sudt tfu dai ddi vdi tijfng mat hang trong danh muc cam
kd't theo ttoig giai doan. Ngoai trff FTA giffa Vidt Nam - Chile bat dau thtfc hien Id tnnh cam kd't thud' ttf ngay 01/01/2014, cdc FTA cdn lai da trai qua mdt qua trinh thtfc hidn cam kd't thud. Trong dd, Hidp dinh ASEAN - An Dp cd thdi gian thtfc hien it nha't, thi cung da dtfdc 3 nam va nhieu nha't la Hiep dinh ASEAN - 14 nam.
Nhtf vdy, trong hlu hd't cdc FTA dd ky kd't, thi mffc dp ttf do hda ciia ntfdc ta ttfdng dd'i cao, gan nhtf deu trdn 85% sd'ddng thud'. Dd'n nam 2014, nhilu FTA da btfdc sang giai doan eat giam va xda bd thue'quan sau, nhtf: ASEAN, ASEAN - Trung Qud'c va ASEAN - Han Qudc, ASEAN - Nhat Ban. Trong sd 8 FTA the hd cu, thi mtfc dp cam kd't eua ntfde ta dd'i vdi Hidp dinh ASEAN la cao nha't, vdi ty le cam ke't se xda bd thud' dd'i vdi hau hd't ede mdt hang vdo nam 2018. Cu the, vdo nam 2015, ed khoang 93% so ddng thud cd mtfe thue' sua't 0% va 7%, sd' ddng thud' cdn lai se cd mtfc thud'sud't 0% vdo ngay 01/01/2018 (ngoai trtf mdt sd'it mat hang ndng san vd xdng dau). Dang chii y la d td con va d td cdc loai se eat giam xudng thud' sua't 0%
vao ndm 2018. Cac FTA khac, nhtf: Viet Nam - Nhdt
BAMG 1: THOI DIEM THCTC HIEM LQ TRINH CAM KET THUE COA VigT NAM TROMG CAC FTA DA KY KET
Khu6n kho Hiep dmh ASEAN HidD dinh ASEAN - Trune Ouoc Hieo dinh ASEAN - Han Ouoc Hieo dinh ASEAN - Nhal Ban Hi6D dinh Viet Nam - Nhat Ban Hieo dinh ASEAN - An Do
Hiep dinh ASEAN- Austraha - New Zealand Hiep dinh Viet Nam - Chile
Ph^m vi cam klTt theo % dong thu6' (*)
93/^100 85/90 85/90 87 92 78 85/90 89
Thcri gian thifc hi^n 1999 2005 2007 2008 2009 2010 2009 2014
Thtfi gian hoan thanh
2015/2018 2015/2018 2016/2018 2018/20^5 2019/2026 2020 2018/2020 2024/2030 (*) Pham viphdn tram dong thue tinh tif i thdi diem camkel
Nguon Tong h
' TS., Tru'dng Dai hoc Thtfdng mai I Email: [email protected]
Economy and Forecast Review
Til CHiNH SACH DEN COOC SONQ
BANG 2: TV TRQNO KIM NGACH XGAT-NHAP KHAO NAM 2013 Dcfn vj: 1
ChSuA
ChSuAu Chau My Chau Phi ChSuDai Dtfcfng
Dong A
BacMv Mv
Cac nUdc Mv - Latmh va vtins Caribe Bac Phi
Australia Thi trtfctn? chu'a ohSn td'
Td'ne eia tri
NhSD kh^ii 16.3 15.9 1.3 8.8 28.C 8.0 2.1 7,0 1.2 4.2 3.9 2.2 0 0.4 1.2 2.2 100.G
XufTt khSfil 14.0 5.1 3.1 10.3 9.9 2.3 4.9 18.5 2,0 19.1 17.9 2.0 0.3 1.2 2.7 2.6 100.0 Mguon Eo Cong Thuong, 2013 Ban, ASEAN - Nhdt Ban, ASEAN - An D6 de'n ndm 2016 mtfe thud' sud't binh quan se giam dang ke, chi con d mtfc 6%, 7% va 8% so vdi mtfc ttfdng tfng la 8%, 8% va 9% vao nam 2014. Co the noi, nam 2018 la thdi diem thach thtfc va cam go doi vdi cac doanh nghiep trong ntfdc, khi ma thue nhdp khd'u trong cae FTA vdi cac dd'i tac quan trong, nhtf: ASEAN, Trung Quo'c, Han Qud'c da cat giam phan ldn xuo'ng 0%.
Ngoai ra, trong ttfOng lai, ne'u Viet Nam thie't lap tdt FTA vdi cdc khu vi/c khde nhtf EU, thi cd hoi md rong cho xud't kha'u hang hda ciia ntfde ta vao thi trtfdng nay la ra't ldn, dtf tinh se giam hoac xda bo dtfdc 90% hang rao thue. HiSn nay, 5 mat hang xud't khau nhieu nhd't eua Viet Nam sanp EU la: gidy da, may mac, cd phe, thuy hai san va d6 gd vdi kim ngach xud't nhap khau moi nam 16n tdi hang chuc ty USD. Theo tinh todn ciia Dtf an H6 trd thtfdng mai da bien (MUTRAP) nam 2013, neu FTA vdi EU dtfdc hinh thdnh, thi khdng ehi giup xua't khau ciia Vi6t Nam tdng trung binh 4%/nam, gidm mtfc chiu thud' nhap khau, ma day edn la ccf hoi de doanh nghidp trong ntfdc bdt stfc ep canh tranh ttf Trung Qud'c - quo'c gia chtfa ed FTA vdi EU.
Cac FTA the hd mdi co pham vi rgng hdn, bao gom ca eac Imh vtfc phi thtfdng mai, nhtf: mdi trtfdng, lao dpng..
Mtfc do tham nhdp cung sau hdn, cd the xda bo 90%- 100% thud' nhap kh£u hang hoa. Ridng Hiep dinh TPP htfdng tdi xda bo 100% thud' sud't nhap khau. Dd'i vdi cam kd't ve dich vu, nhieu FTA hidn nay dp dung phtfdng phap
"chon bo" chtf khdng phai "ehpn cho" nhtf trtfdc kia.
Hien cd 7/10 qud'c gia dau ttf ldn nhd't vao ntfdc ta la cdc qud'c gia da ky FTA vdi Viet Nam. Nhi^u nganh hang san xud't va xud't khau ed ldi the' hdn ttf viec loai bd thud'quan theo cae FTA. Ngoai ra, mdi trtfdng kinh doanh thdng thodng vd an toan hdn cung la tfu diem khi Viet Nam tham gia cdc FTA.
Theo Tong cue Hai quan, tong kim ngach thtfdng mai eiia Viet Nam va cae dd'i tdc FTA ttf do nam 2012 chiem ty trong khoang 85% tong kim ngach xua't-nhdp kh£u eua Viet Nam. Do vdy, viec thiTc thi eac cam ke't qud'c t^ ve eat giam thue quan, md cu'a thi trtfdng eua
10
ede do'i tdc trong FTA se cd tdc ddng ldn den thtfdng mai gitfa Viet Nam vd cdc ntfdc ndy, nha't Id de'n thdi di^m cac cam ke't cat giam thue* di vao thtfc cha't, mtfc d6 cat gidm vd xda b6 thud' quan cao va s^u rdng. Trong so' cdc do'i tdc da ky FTA vdi Vidt Nam, thi ASEAN, Trung Qud'c, Nhat Ban va Han Qudc la cdc ddi tdc cd mtic tang ve kim ngach thtfdng mai ldn nhat ke ttf khi thtfc hien cam k^t ve thud' trong Hidp dinh. Trong ttfdng lai, khi cae FTA mdi dtfde k^ k^t ciing se dem Iai mtfc tang trtfdng ddng ke cho lam ngach thtfdng mai Viet Nam d nhiing khu vtfc ndy. Ttfdng quan vl kim ngach xua't - nhap khIu giiJa eac do'i tac quan trong eua Vidt Nam diidc the hidn trong Bang 2.
... SONG HANH VCfl THACH THLfC Thach thtfc Idii Viet Nam gia nhdp cic FTA mdi la Iam sao vtfa tdn dung du'dc td'i da cac ldi ich FTA nay mang lai d^
d^y manh xud^t khau, md rpng thj tru'dng, vtfa can bang edn edn thtfdng mai niidc ta, ngtfdc lai, ciing phai md cu'a thi trurdng trong ntfdc cho hang hda nhap khau.
Dieu ddng lo ngai Id, hidn nay, nhieu doanh nghiep trong ntfde eon chtfa chu ddng, chtfa ndi la cd chuan bi trong vi?c tan diing ede cam ke't md cu'a thi trtfdng.
Chtfa ke chi phi, thu tue hdnh chinh xin ca'p C/0 (gia'y chtfng thtfc xud't xl? h^ng hda) de dtfdc htfdng LTU dai eung c6n nhieu phtfe tap, ton kem va m^t thdi gian. Do do, vide tan dung ty Id C/0 liu dai tren kim ngach xud't kh£u con rat thd'p. Chang han, theo Bd Cong Thtfdng va Phong Thtfdng mai va Cong nghidp Viet Nam (VCCI), nam 2014, vdi nhiing tfu dai ciia Han Qud'c, doanh nghiep Vi?t Nam ichai thac dtfdc hdn 70%; cdn vdi cdc ntfdc khde lai ehi dtfdc khoang 20%, thdm ehi cd nhieu dilu khoan tfu dai Vifit Nam bo trong, chtfa bid't each tan dung.
Ngodi ra, doanh nghiep cung ehtfa e?p nhdt dtfde, hodc khong nam dtfde 16 trinh xda bo thud' quan trong cac FTA. Mpt s^
nha san xua't, xua't khau con khdng nim dtfde cae tidu ehi chuyen d6\ ma sd'hdng hda, edng doan gia cdng chd' bien cu the, ma chi biet tieu chi ham Itfdng gia trj gia tang truyen thd'ng.
Hdn nffa, mde du thtfdng mai hai chilu giffa Viet Nam vd cac do'i tae ngay cdng tang, nhtfn| ty le nhdp sieu cung tang len^dng ke, ddc bidt vdi ASEAN, Trung Quoc va Han Quoc. Vi du, do'i vdi Trung
Kmh te va Dtf bio
Qud'c, nhdp sieu tang ttf khoang 11,5 ty USD nam 2009 ldn dd'n 36,9 ty USD nam 2013. Nhieu mat hang xua't khau chu Itfc eua Vi^t Nam vd'n da htfdng mtfc thud' sua't thd'p hoac 0%, nhtf: nguyen heu tho, ndng san va cac mat hang may mdc, thie't bi, dien tii' la dd'i ttfdng khdng dtfdc htfdng tfu dai con chie'm ty trpng tha'p trong xua't khau ciia Vidt Nam. Nhieu mat hang tidu diing rd't thdng dung ma Viet Nam hoan toan cd thi san xua't dtfdc, thi thife td'van nhdp khau tiy Trung Qud'c.
DETAN DUNGCOHQI Nhin ehung, ldi ich ciia Viet Nam thu ditdc ttf viec thifc hidn cdc FTA the he cti thdi gian qua chtfa phan dnh dtfde tiim nang thtfdng mai trong ntfde. Vi vay, dd' ndm bdt cd hpi, loai bo thdch thtfc, chung tdi Itfu y mdt sd'de xua't sau:
Ve phia Nhd niidc:
Qud'c hdi eIn tid'p tuc ra soat, dot mdi he thd'ng phap luat, hoan thidn the chd', hd trd td'i da cho qua trinh dam phan, phe ehu^n vd thtfc hidn cae FTA, trong dd cd cac FTA the' he mdi, ma Viet Nam dang dam phan. Cu the la, can xdy dtfng cd chd' d l ttf van, htfdng dan doanh nghiep ve cac noi dung cam ke't thtfdng mai; cd cac bien phap nham tang ctfdng stf tham gia cua doanh nghidp, hidp hdi vao eac qua trinh thtfc thi FTA eiia cac cd quan Chinh phu, dae biet la qua trinh ndi ludt hda cac cam ke't trong FTA; day manh chuyd'n giao cac dich vu eong ttf Nhd ntfde sang cdc hiep hdi doanh nghidp, dae biet lien quan tdi cdc dich vu nham kiem sodt, ddp tfng ede rao can eiia Hiep dinh vl cdc rdo can ky thudt dd'i vdi thtfdng mai (TBT), Hiep dinh Ap dung bien phap vd sinh va kiem dich dpng thifc vdt (SPS) d thi trtfdng xud't khau; hidn thtfc hda cac cd che, md qua do Chinh phu cd thi bao ve cac ldi ieh hdp phdp eiia doanh
nghiep d ntfdc ngodi theo ede phtfdng thtfc dtfde dif lidu trong cac FTA.
Cd the nhin vao kinh nghiem ttf Chinh phu Australia, ed mpt bp phdn chuyen hd trd va giai ddp nhiilig vtfdng mde cho doanh nghidp ve FTA. Cd quan nay ed nhiem vu de'n cac doanh nghiep pho bien thdng tin va thu thdp nhi&ig vtfdng mdc khd khdn eua doanh nghidp trong qua trinh thtfc hien. Viet Nam cung dang trien khai hoat dong, nhimg ehtfa dtfdc bai ban do nguon Itfe cdn han che'.
Ve phia doanh nghidp:
Tliiinhdt, ndng Itfc canh tranh ciia m5i doanh nghiep Id ye'u to'quye't dinh. Do do, de tdn tai dtfdc, dieu td'i quan trong vdi ede doanh nghidp la phdi ed du stfc canh tranh tren thtfdng trtfdng khoe liet va day bie'n dpng. Cac doanh nghidp phai to ehtfc, doi mdi phtfdng thtfc kinh doanh, ndng cao chd't Itfdng, gia tri san pha'm, xac lap cdc lidn kd't ttf san xud't, phdn phd'i dd'n tieu diing va xua't khau, hinh thdnh cac chudi cung tfng de cd the tao dtfde cho diitig vutig chac trong cae ehudi gia tri khu viTc va toan eau.
Hdn nffa, doanh nghidp eung can ehu ddng tiep can, cap nhat thdng tin, dong thdi xay dtfng he thd'ng tieu chuan cha't Itfdng dap tfng cdc yeu cau ve chat Itfdng, an toan thtfc pham, chu^n bi nguon eung cd'p d l dam bdo nguydn hdu dau vao cd nguon gd'c hdp phap va chat Itfdng tot.
Thie hai, nhiJng quy dinh ve mdi trtfdng, lao dong hay bao hd sd hi?u tri tud Id xu htfdng phat trien td't ye'u ciia mdi trtfdng kinh doanh lanh manh, vdn minh.
Dii mud'n hay khdng, thi doanh nghidp eung phai chd'p nhan xu htfdng nay. Do dd, thay vi tri hoan va di theo ldi kinh doanh eu, cac doanh nghidp Viet Nam c^n tiftig btfdc cai each hoat dpng ciia doanh nghiep minh cho phil hdp vdi xu thd'eua thdi dai.
Thvc ba, thtfc te tren nhieu linh vtfc hien nay doanh nghiep Viet Nam khdng the eanh tranh dtfde vdi doanh nghidp ntfde ngoai, do hp cd be day kinh nghiem, tiem Itfc tai chinh, thtfdng hidu, uy tin. Vi vay, doanh nghidp Viet Nam thay vi do'i dau trtfc tie'p tren cac thi trtfdng ldn, can khai phd mang thi trtfdng cd t h i nhd hep, thi trtfdng ngdch, nhtfng mdi va it doi thu eanh tranh, nhtf:
Chile, Israel, Hy Lap, Ba Lan...
Thvc tu, viec thtfc hidn eac cam kd't hpi nhap sau rgng se gay ra nhiTng tde dong trtfe tie'p de'n hoat dpng eua doanh nghidp. Do do, cac doanh nghiep e^n phdi Ien tie'ng, kie'n nghj vdi Chinh phii de dam phan nhffng dieu kidn ed ldi eho cac doanh nghiep ndi dia.Q
TAI LIEU THAM KHAO - 1. Thii ttfdng Chinh phu (2012). Quyet dinh so WSl/QD-TTg, ngdy 9/8/2012 phe duyet Chien luge tham gia cdc thda thugn thuang mai tu do den ndm 2020
2. Tran Hi?u Huynh (20i4). Bai phdt bieu tirong Hgi thdo "Ndng luc cgnh tranh cua doanh nghiep vd cdc hiep dinh thuang mgi tudo: Ki vgng vd bdi hgc kinh nghiem". ngdy 19/4/2014
3. Thu Phtfdng (2013). Viet Nam chua tdn dung het cam ket FTA, ti-uy cap ttf http://baocongthuong.
com. vn/thong-dn-thuong-vu/46854/viet-nam-chua-tan-dung-het-eam-ket-fta.htm#.U5Vxi3J_tGU 4. Thanh Loan (2013). Hiep dinh thuang mgi tU do FTA: Viet Nam vifa chgy vHa xep hdng, truy cap ttf http://tapchithue.eom.vn/doanh-nghiep-thi-truong/156-doanh-nghiep-thi-truong/2326-hiep- dinh-thuong-mai-tu-do-fta.html
Economy and Foreca.si Revie
