Vai tro chu dao cua
kinh te nha mrd^c o* Viet Nam hien nay
Pham Hoang Giang', Ph^m Dii-c Thu^
' Tnrimg D^ii hgc Khoa hgc XS hgi vi Nhan van, Dgi hgc Quic gia Hi N$i, Email: [email protected]
^ Tnr&ng Cao dang Su phgm Bin Tre,
Nhgn ngiy 24 thing 10 nim 2016. Chip nhan dang ngiy 26 thing 11 nam 2016.
T6ni tit: (5 Vift Nam, kinh te nha nude co vai tto quan ttpng. Nha nuac cin kinh tl nhi nucrc khong chi dl thyc hifn chuc nang chinh tri thuan tuy, ma con dfi dieu tilt va kich thich nln ktnh tl phat trien. Trong nhflng nam doi mdi vira qua, thanh phan kinh tl nay tuy co nhiing thanh tyu nh^t djnh, nhimg van chua thuc sy to rd vai tro chu dao. Mgt trong nhihig nguyen nhan quan trgng la do chua taeh bach chiic ndng d^i difn chii sd hiiu nha nude vdi chiic nang thdnh phin kinh tl nay, dong nhat vai tto chii dgo cua kinh te nha nude vdi vai trd cua doanh nghifp nha nude, lam mat di tinh canh ttanh binh dang giiia cac thanh phan kinh te. Vi vay, lam ro vai fr6 chu dgo cua kinh te nhi nude, xem xet mli quan hf quyln sd hiiu nha nude va chiic nang cua kinh tl nha nude la doi hoi cip bach trong qua trinh phat trien kinh te dit nude vi muc tieu cdng bdng, binh ddng gin vol tang trudng kinh te Vift Nam hifn nay.
TCr khoa: Sd hihi nhd nude, vai tro chu dao, kinh te nha nude, Vift Nam.
Abstract: In Vietnam, the state economy plays an important role. The state needs the state economy not only to perform a purely political function, but also to regulate and stimulate the economic development. Over the past years of Ddi mdi (renovation), this economic sector has made certain achievements. However, its leading role has not been clearly demonsttated. One of the important reasons for that is that the fiinction of representing the state ownership has not been separated from other functions of the sector, the mingling of the leading role of the state economy with the role of state-owned enterprises, not ensuring the level playing field of competition among economic sectors. Therefore, the clarification of the leading role of the state economy and the consideration of the relationship of state ownership rights and the function of the state economy are urgently required in the process of national economic development for the targets of equity and equality tied to economic growth in Vietnam at present.
Key words: State ownership, leading role, state economy, Vietnam.
Phgm Hodng Giang, Pham Diic Thu 1. Md dau
Vift Nam dang phdt ttiln nfin kinh t l thi trudng djnh hudng xd hgi chii nghia (XHCN). Trong nen kinh te qude dan co nhieu thanh phdn kinh tfi, cdc thanh phan kinh te khfing ehi hgp tdc cung phat ttifin md cdn canh ttanh khong kem phdn quylt lift. Trfin co sd tdng kit thuc tifin 30 nam doi mdi, Van kifin Dai hgi XII ciia Dang da cd nhung khdi qudt mdi vfi ly lu$n: nfin kinh t l thi trudng dinh hudng XHCN Vifit Nam cd quan hfi san xudt tifin bp phu hgp vdi trinh do phdt ttien cua luc lugng san xudt; cd nhieu hinh tfade sd biiu, nhieu thanh phdn kinh tfi, ttong do kinh tfi nhd nude gili vai trd chu dao [2, tt.l05]. Bdi vifit ndy phdn tfcfa vai tto chu d^o ciia thanh phdn kinh tfi nhd nude vd de xuat mfit sfl gidi phdp de kinh tfi nha nude giii vai trd chii dao.
2. Tai sao kinh te nfaa nirdc giu vai tr6 chu dao?
Kinh tfi nhd nude Id mgt bg p h ^ ciia nfin kinh tfi, hoat ddng tren co sd tai san edng.
Kinh te nhd nude bao gflm nhieu loai hinh doanh nghifip (doanh nghifp do nha nude true tifip thdnh liip vd Id chii sd httu duy nhdt, ndm giO 100% vfin; doanh nghiep cd nhifiu chd sd hftu, ttong do nha nude la cfi dfing ldn nhat va giii quyen chi pfadi vfi vdn difiu le; doanfa nghifip cd nhifiu chii sd hiiu, ttong dd nha nude Id chu sd hiiu efl phdn dae bifit).
Ddng Cgng sdn Vift Nam khdng djnh ring, kinh tfi nhd nude Id lire lugng vat chit quan ttgng vd Id cong cy de Nhd nude djnh hudng vd difiu tilt nen kinh te vl mfl. Vai ttd chii dao dd thfi hifn d ch5, kinfa t l nha
nude ciiilm ITnh cde vj tri ed khd nang chi phoi cde linh vuc hodc cdc ngdnh kinh tfi khdc. Nhd dd, nd phuc vy dde lyc muc tifiu phdt trien kinh tfi - xa hgi, dat hifiu qud noi ttpi ttong ITnh vuc ho^t dpng, cd hifiu nang cao ttong dieu tilt edc bg phdn khdc. Nhd nude thflng qua cde boat ddng diu tu cdng vd cdc doanh nghifip nfaa nude se cung ung san pfaam, djch vu edng fch thiet yfiu cho xd hgi; ddm bdo qudc phdng, an ninh qufic gia, kfit ciu ha ting vd trdt tu an toan xa hgi;
chii ddng giii vUng eac edn ddi ca ciu ldn, lien ngdnh, cap qufic gia vd d dja ban can tfaifit; chu ddng vd tryc tifip ddu tu vdo nhiing du dn, dja ban khdng hip ddn dfii vdi cac nha ddu tu tu nhan nhung lgi cdn thiet cho xa hpi. Do do, kinh tfi nhd nude khflng chen ldn cdc thanh phdn kinh te khdc. Ddng vd Nhd nude ludn khdng djnh su binfa ding cua kinh te nhd nude vdi edc thdnh phdn kinh tfi khdc. Dai hgi Ddng XII khdng djnh:
"Cac chu the thudc cde thdnh phdn kinh te binh ddng, fagp tdc va canh tranh theo phap ludt" [2, tt.105]; "Tdch chiic ndng chu sd huru tdi sdn, vdn ciia Nhd nude vdi chiic ndng qudn ly nhd nude, chiic nang qudn tri kinh doanh ciia doanh nghifp nhd nude;
sdm xda bd chiic nang dai difin ehu sd hiiu nhd nude eua cdc bg, uy ban nhdn dan ddi vdi vdn, tdi san nha nude tai cdc doanh nghifp" [2, tr.106].
Trong nfin kinh t l tfai trudng, vifc qudn ly vd phdn phfli ngufln lyc duge difiu tifit bdi thi trudng, nhung neu chi dua vdo sy difiu tifit ciia thj trudng thi nfin kinh tfi se rat dfi ddn dfin su mdt can ddi gifia cdc vimg mifin, dfi ddn dfin xung dot giQa cdc nhom lgi ich, bdi thj trudng difiu tifit dya ttfin nguyfin tdc lgi ich kinh te tdi uu. Do dd, vai ttd qudn ly ciia nha nude la vd cimg quan ttgng ttong vifc tao ra su edng bang vfi dieu kifin va co hpi phat trien cho mpi thanfa vifin ttong xa fadi. CJ Vift Nam hifn nay, kinh te 15
Khoa hgc xahfi Vift Nam, so 1 (110)-2017 nhd nude van thyc hifn nhifm vu san xudt kinh doanh. Vifc thirc hifn nhifm vy nay cua kinh tfi nhd nude da cd sy dilu chinfa ddng kl so vdi trudc dfii mdi. Ph^m vi sdn xudt kinh doanh ciia kinh t l nhd nude dd vd dang thu hep ddn. Trude doi mdi, chi cd hai hinh thiic kinh t l Id xi nghifip qudc doanh vd hgp tae xa, ttong dd cdc ca sd qudc doanfa ddm nhdn sdn xuat kinh doanh hdu hit edc ITnh vuc, tii cdng nghifip ndng din luong thuc, thuc phdm. Song, do tfayc faifin CO chfi kfi hoach hda tap trung, quan lifiu, bao cap nfin khu vuc kinh tfi qudc doanh d§
bpc 16 nhilu h ^ chfi va hoat ddng khdng hieu qud. N h ^ thiic dugc tfauc trang hoat dgng yfiu kem ciia hf thflng doanfa nghifp nha nude, nfin ehi 5 ndm sau khi cfauyen ddi nfin kinh t l tu ea cfae t^p tnmg, bao cdp sang CO cfal thj trudng dinh hudng xd hfii chu nghia, Ddng va Nhd nude dd ed chii truong vfi CO pfaan fada doanfa nghifip nhd nude nhu mdt phuang thdc de sdp xfip Igi hf thdng doanh nghifp nhd nude. Theo dd, Ddng vd Nhd nude cfad truang ddy manfa cd phin hda cae doanh nghiep nfaa nude vd Nha nude khfing can giii 100% vfln; ddng thdi xde djnh kinfa tfi nhd nude khdng nhat tiiilt pfadi giii t^ trgng ldn ttong tit ea eac ngdnh, linh vuc, sdn pham ciia nfin kinh tl.
Ngay d cdc doanfa nghifp 100% vfln nha nude hay doanh nghifip nhd nude dd eo phin boa thi hifn nay da cd su phdn djnh ehiic ndng ciia ca quan dai dien quyen sd h&u ciia Nhd nude vdi chiie ndng difiu hanh sdn xudt, kinh doanh eiia doanh nghifp.
Neu nhu trude dfli mdi, cdc xi nghifp qu6e doanh kfadng cd quyen chu dgng ttong sdn xuat vi phy thudc vao k l faoach eiia Nhd nude, thi nay Nhd nude thyc hifn vai ttd chu sd huu tai sdn vd vfln, cdn chiic ndng qudn ttj kinh doanh Id ciia doanh nghifp.
Qud trinh cfl phin hda doanh nghifp nhd nude dd gidm dan vai ttd ehi phfli ciia chii
the sd hiiu nhd nude tdi cdc chu the sd hihi khdc trong doanh nghifp cfl phan fada, tfadm cfai nit khdi ca ciu cfad thl sd huu cda edc doanh nghifp nay. Nhu vdy, nhifm vu s ^ xuit kinh doanh ciia kinh te nhd nude da vd dang tfau faep din, ttong khi kinh t l nhd nude md rpng pham vi thuc hifin cac nhifim vy xd hpi khdc.
Trong xa fagi hifin dai, cfauc nang phuc vy ciia kinh tfi nha nude ngdy edng dugc dfi cao. Trong nfin kinh tfi thi trudng, nghTa vy CO ban ciia kinh te nha nude la cimg cap hdng hda vd djch vy edng, bao gdm kit edu ha tdng kinh te xa hdi, djch vu giao due, y te cfing cfng... Ddy Id linh vuc cd vai tro ddc bift quan ttgng dfii vdi sy phdt triln xd hfi, bdi nd lifin quan dfin nhiing nhu ciu tfaifit ylu ciia ngudi ddn. Tit khi doi mdi dfin nay, vdi ehu truong phdt triln da dang cde loai hinh san xudt vd kinh doanh dich vu, bd pfadn kinfa te tu nfaan dd bude diu hogt dflng trong ITnh v\ic y te vd giao due, ddng gdp ddng ke vao vifc gidm dp lyc eho eac CO sd y te va giao due cua Nha nude. Tuy nhifin, khu vyc tu nhdn khi cung iing cac hdng hoa vd djch vy ndy, do yeu cdu dam bdo mye tifiu lgi nhudn, nfin gia tfaanh thudng cao faon so vdi khu v\ic cdng. Bfin canh dd, khu v\tc tu nhdn ft dau tu vao kit cdu ha tdng cda n l n kinh t l (vi ITnfa vyc nay ddi hdi von d i u tu ldn vd thdi gian thu hfii vdn ch$m). Vi vay, nhdm ddp iing nhu cdu cua dflng ddo ngudi dan, ddc bift eiia nhflm ngudi cd thu nh|ip khfing cao, kinfa te nha nude phdi ddng vai ttd trung tam ttong cung iing cdc hdng hda va djch-vu nay.
Vai trd eua kinfa t l nfad nude biln ddi da din din nfaiing thay ddi ttong tfl cfaiic bf mdy quan ly kinh tfi ciia Nha nude. "Tii cho bd mdy quan ly nha nude vfi kinh tfi bj ehia tdch thanh eac bfl qudn 1^ cde ngdnh kinh t l - k? thu^t, nhu: Bf Cfing nghifp nang, Bg Cdng ngfaifp nfae, Bg Ca kfai 16
Phgm Hoang Giang, Phgm Dure Thu luyfn kim, Bp Difin va Than, Bd Cflng
nghiep thue phdm, Bd Vat tu, Bd Ngi thuoi^, Bd Ngoai tfauong, Bd Ndng nghiep, Bd Lam nghifp, Bp Thuy sdn, Bd Thiiy lgi... da sdp xfip, td chiic lai thanfa cac bd lam chue ndng qudn ly nhd nude da ngdnh nhu Bg Cdng Thuang, Bg Ndng nghifp vd Phat trifin Ndng thdn... gdp phdn tinh gidn bg may quan ly nha nude v l kinh tfi, phdt huy quyfin ty chii, tu chiu ttdch nliifm, nang dgng, sang tao ciia doanh ngfaifp ttong n l n kinh tfi tfai ttudng" [4, tt.l07-io8]. Tit kfai ddi mdi dfin nay, kinh te nha nude da cd nhiing ehuyin bifin phu hgp vdi yfiu eiu phdt ttifin kinfa te ttong bfli eanh hdi nhap qudc tfi: "Nhd nude dugc gidi phdng thodt khdi cai nhifm vu "bdt kfad tlii" la lam tnmg gian gifia sdn xudt va tifiu dimg (nfad kho, nfaa pfadn phdi...) dfi tap trung vdo linh vuc kilm tta, kilm soat, dilu tiet cdc cdn ddi vT mfl vd eung cip cde hang hda edng cpng. Vfi thuc chdt, day khdng phdi chi la gidi phdng sire sdn xudt nhu mgt sd ngudi quan nifm ma cdn Id gidi phdng eho nha nude khdi nhiing nhifim vu ma nd khdng bao gid Idm tdt duge md cdng ldm cdng kem hifu qua, cdng phinh to ban bfi mdy quan lieu nhu da timg difin ra dudi thdi bao c i p " [5, tr.90-91].
'. Ty ttgng ddng gdp ciia khu vyc kinh tfi nfad nude dang cd xu faudng gidm. Ndm 2010, kinh tfi nhd nude ddng gdp 29,34%
vdo ca edu tdng san pham ttong nude tinfa theo gia hifin hanh, ndm 2011 Id 29,01%, nam 2012 Id 29,39%, nam 2013 Id 29,01%
va nam 2014 la 28,73% [7, tt.l52]. Difiu ndy phdn dnh xu hudng thu hep pham vi ITnh vyc dgc quyfin ciia kinh te nha nude, ddng thdi phdn anh sy ldn manfa cua khu vye kinh tfi tu nhan vd khu vuc kinh te cd vdn ddu tu nude ngodi. Thyc tifin ndy thfi hifn xu hudng van dpng tdt yfiu eua nen kinfa tfi Id da dgng fada hinh thiic sd hihi va
phdt trifin nfin kinh te hang fada nfaieu tfaanfa phdn. Tuy nhifin, khdng phdi vi ty ttgng ddng gdp eua kfau vuc kinfa t l nfaa nude dang cd xu hudng gidm, md kinh tfi nha nude khdng gifi dugc vai ttd ehii dao.
3. Hgn cfae ciia kinh te nfaa nude trong vific n i m gii^ vai tro chu dao
De bdo dam vai ttd chii dgo cua kinh-tfi nha nude, nhilu ngudi eho rdng can duy tri lyc lugng doanh nghifp gifi vi tri dgc quyen ttong nen kinh t l qudc dan; doanfa nghifp nfad nude cdn dugc uu tifin ttong diu tu phat trien. Quan nifm nay da dfing nhdt kinh tfi nhd nude vdi sd hfiu nha nude.
Kinh te nha nude khdc vdi sd hiiu nhd nude. Sd hfiu nha nude Id hinh thdc sd hfiu md chu sd hfiu la Nfaa nude va ddi tugng sd faiiu la cac vdt pfadm ty nfaifin hodc nhdn tgo duge phap lugt bifin hdnh thiia nfadn thudc chii quyfin cua qufic gia, cua nhd nude [1, tt.42]. Cde bd phdn thupc sd hfiu nhd nude gfim cde doanh nghifip nhd nude, edc tai san thugc sd hiiu nhd nude nhu ddt dai, tdi nguyen, khodng sdn, kfit cdu ha ting, ngudn du tru, ngdn sacfa, quy qude gia vd kfi ed pfain vdn ma Nfaa nude gdp vdo cde doanh nghifp tfaudc cac tfaanh phan kinh tfi khac. Ddt dai, rfing nui, sfing hd, ngudn nude, tdi nguyfin trong long ddt, ngufin lgi d vimg bien, them lyc dja vd vung ttdi, phdn vdn vd tdi sdn do Nfaa nude ddu tu vao cac xf ngfaifp, cdng trinh thudc cdc ngdnh vd ITnh vyc kinh tfi, vdn boa, xd fagi, khoa hpc, ky thudt, ngoai giao, qudc phdng, an ninh cimg cde tai sdn kfaac ma pfaap ludt quy djnh la ciia Nfaa nude, deu tfaufic sd hfiu todn dan. Day la cdng cy ddn bay de Nha nude dua kinh tfi nhd nude gifi vai trd cfaii dao ttong nfin kinh te qude dan.
17
KhoahgcxahgiViftNam,s6l(110)-2017 dfing thdi dimg idm dy trfi quoc gia nfadm tfauc hifn cdc muc tifiu xa bfi, cfafing thien tai, djch hga va cde trudng hgp nii ro khde.
Do vay, khi danh gid vai ttd ehu dgo ciia thanh phdn kinfa tfi nha nude thi khdng nfin chi cdn cii vdo vai ttd cua bg phdn doanh nghifp 100% vfin ciia Nhd nude. Ci hiu hfit eac nude, kinh tfi nha nude dfiu gift mgt vai ttd quan trgng, nhd nude Id ehu the sfi dung ngudn lyc xd hfii nhieu nhit. Chdng fagn, ndm 2012 ty trgng ngufin Iuc ma nfaa nude sir dung (ttong so ngufin lyc cua xa fapi) d Dan Mach Id 56%, d Tfauy Dien Id 51,3%, d M? la 41,7%, d Trung Qudc la 23,6%, vd d Thai Lan Id 23,3%. Chi tifiu cua nhd nude chii yfiu ddnh cfao an ninh, qudc phdng, eo sd hg tdng, giao dye, y tfi vd pfauc lgi xa hpi (chdng hgn d Due, 70%
ngdn sach faang nam ddnh eho chi phiic Igi xa hfi [8, tt.322]). Ddy Id nhftng viec nhd nude phdi ldm, do tu nfadn khdng lam hogc lam kfafing cd faifiu qud. Do vdy, nfaa nude cfai tap trung diing chiie ndng cua minh, siia chfta cac khuyet tgt cua thi trudng va thyc hifin chfic ndng xa hgi.
6 Vift Nam, cdc doanh nghifp nhd nude chilm khoang 50% tdng gid tti tai sdn va diu tu tdi chinh eua tit ca cac logi hinh doanh nghifp, 80% so du vfin tin dung cho vay cua cdc ngdn hdng thuang mgi ttong nude, 70% vdn vay nude ngodi. Tuy nhifin, doanh nghifp nfad nude chi tao ra dugc khoang 35% tdng san phim ttong nude, 40% ttong s6 nay cfau yeu cd duge tfi ddc quyen khai thdc tdi nguyen quflc gia [6, tt.206]. Dilu dd cfao tfaiy, faifu qud hogt dpng eiia eac doanh nghifip nhd nude edn hgn chfi.
Ddng va Nha nude da d l ra ehd trucmg cd phdn hda doanh nghifp nhd nude tfi ndm 1991 vd hifin nay vdn tifip tuc dugc trifin khai. Din nay, chii truang ndy dd dgt duge
nhihig kit qim ddng kfi, song cfai sd lgi nfauan trfin sd von kinfa doanfa ciia cdc doanh nghifp nhd nude thdp ban so vdi mfic ehung cua nen kinfa tfi qudc ddn va ciia cac doanfa nghifp tfauge cac tfadnfa pfaSn kinh tfi khde. Ndm 2000, chi s6 nay ciia cdc doanh nghifp nha nude la 0,663 (chi sfl ehung cua eac doanfa ngfaifp tfaudc cdc thdnh phin kinh tfi Id 0,811, cua cde loai hinh doanh nghifp tfaufic thanfa pfadn kinfa tfi tu nhdn la 2,138, cua doanh nghifp cd vfin diu tu nude ngodi la 0,705). Ndm 2007 cac cfai sd tuang ung Id 0,557; 0,832; 1,135;
0,969 [6, tt.206]. Vdi vai trd dilu tiet va fin dinfa kinh tfi vT md, khu vye kinh te nha nude dugc uu di ban va rdt de dang ttong vifc tilp edn cdc ngufln lyc, nhung lgi boat dfng thifiu faifiu qua vdi bp may cflng kfinh.
Nhifiu tap doan kinh tfi cua nhd nude dang md rfng hoat ddng sang cac ITnfa vyc mdi khdng faifiu qud (nhiing ITnfa vye hogt ddng mdi khdng phai Id ly do d l thanh lap va duy tri faoat dgng ciia cac tap dodn nay).
Nguyfin nhdn cua nhfing hgn chfi ttfin Id do quan dilm khdng phu hgp vfi chfic ndng kinh tfi eua nhd nude, dong nhdt kinfa tfi nhd nude vdi sd hiiu nhd nude. Nhilu ngudi vdn mang ndng diu an cua nhiing quan difim vfi nfin kinfa t l k l faoacfa hda tap trung. Chfic nang ciia nha nude ttong nen kinh t l thj trudng v i n chua duge nhan tfafic ro rdng. Hg khdng phdn djnh rd pham vi va mfic do hoat dgng eua nhd nude, doanh nghifp vd thi trudng. Do tinh trgng ehdng lin hodc thyc hifn khdng diing vai ttd eda ba chu thl ttfin nen hifu qua td chuc, qudn ly nln sdn xuit kfadng cao. Cfao den nay, nhifiu ngudi van chua xde djnh dugc idnfa maefa tuong quan gifia nhd nude vd thj trudng ttong vifc phdn bfi ngufin lyc vd difiu tilt nen kinfa tfi, chua phdn djnh rd vai trd Nha nude Id cfad tfafi quan ly kinfa tfi vd vai ttd Nhd nude Id mgt nhd ddu tu phat
Phgm Hoang Giang, Pham Dure Thu trifin, nhdt Id vai trd cfia nha diu tu phdt
trifin "chd dgo" ttong n l n kinh tl. Do bj anfa faudng cua quan difim dd nen Nfaa nude dang can thifp bit hgp 1^ vdo nhifiu boat ddng kmh tfi. Trong khi dd, mgt sd ITnh vyc khdc rit cin cd bdn tay dilu tilt hifu qua ciia Nhd nude thi Nhd nude lai budng long. Ddy Id tinh ttang vfia thfia, vfia thifiu cua Nha nude ttong nfin kinh t l tfaj trudng d Viet Nam tfadi gian qua.
Tfadng qua vifc duy tri vd fad ttg mgnfa mgt s6 lugng ldn cdc doanfa nghifp nhd nude, Nha nude cdn true tiep d i u tu qud nfaifiu vao sdn xuat kinh doanfa, kfi cd vdo ede ITnh vyc ma cae doanh nghifp ngodi nha nude cd the lam duge vd lam vdi chi phi thap facm. Nfaa nude van ddm nfaifm d mdt sd ITnfa vyc, mdt sd khdu ma ddng le ra thi trudng phai dam nhifim. Dilu do ldm cho kinh te thj trudng d Vift Nam ehua phdt trifin hodn thifn va nhifiu ITnh vyc cdn meo md, vdn mang tfnh bao cip xin - eho. Hifn nay, vdn con tinh trang chua tdch bgch vd cdn ldn lfin giua ddc quyfin nhd nude va ddc quyfin doanh nghifp, ddi khi ldm han cfal edc tfaanh phdn kinh te khae pfaat trien.
Tham chi, mgt sd doanh nghifp nhd nude lgi dung vai trd "difiu tilt" dfi thu Igi bdt chinh bing each gfaim gid, ndng gid, gdm hdng... Hf qua la, tinh trgng tham d, lang phi, thit thodt difin ra khd phfi bifin, gia thdnh san xuit cao, sdn phdm san xuat ra chit lugng thip, tinh canh tranh kem. Mgt sfi doanh nghifp tu nhdn co mfii quan hf chdt ehe vdi nhiing ngudi cd thdm quyfin trong hf thdng nhd nude, eac doanh nghifp ndy lgi dung mdi quan hf ay de dat dugc nhiing hgp dfing beo bd hay nhiing khodn tin dyng mfim. Vdn dau tu eua khu vyc kinh te nhd nude lufin chifim ty If cao (ttfin dudi mdt nua) ttong tong diu tu xa hpi (khu vyc ndy chilm 5 3 % dfin 67% vdn kinh doanh cua t i t ed eac doanh nghifp; cd
tai sdn c6 djnh cao hon tai sdn ed djnh ciia cde doanh nghiep tu nhdn trong va ngodi nude). Nhung ty If ddng gdp vdo tfing sdn phdm trong nude khfing can xiing, chi d mfic 37 - 39%; ede doanh nghifp nhd nude chi tgo edng an viee ldm eho 4,4% tdng sd lao ddng (chifim 2 8 % sfi lao ddng ttong khu vuc doanh nghifip) vd vdi ndm trd lai ddy khfing tao ra vific lam mdi; chi dong gdp tfi 25% din 34% san lugng cdng nghiep [3, tr.296]. Difiu dd chfing td sy han chfi cua kinh tfi nhd nude trong vifc gift vai trd cfau dao.
4. Giai pfaap tang cudng vai tro cfau dgo ciia kinh t l nfaa nude
Mgt la, cdn xdc djnfa vd phdn djnh ro chfic nang eiia cdc doanfa ngfaiep nfad nude ttong nfin kinh tfi. Trfin ca sd dd, ein phdn loai ede doanh nghifp nfad nude de dp dyng co che qudn ly, giam sdt va danh gid phii hgp;
cin nfaanfa chdng xda bd tinh ttang "edm dia" danfa cho doanh nghifp nha nude; cdn ddm bdo egnh tranh binh ddng gifia mgi chii the kinfa te; can pfaat trien ddng bfi vd v§n fadnh thfing sufit cdc logi thi trudng.
Hai Id, cdn giam bdt ty If eiia sd hiiu nhd nude ttong cde cdng ty vd tifin tdi da dang hda sd hiiu tit cd cdc doanfa nghifp nhd nude. Nhd nude khdng can thiep tryc tiep vdo quan hf phan phfii d phgm vi cdc don vj san xuit kinh doanfa. Tdcfa cfauc nang dai difn cfau sd faiiu nfaa nude vdi cfauc ndng qudn ly nhd nude va cfafic ndng gidm sat ddc quyfin trong kinh doanfa ciia ede ea quan hdnh ehinh nhd nude.
Ba la, can tang cudng cdng tdc kifim tra, gidm sdt cua Nha nude dfii vdi viec cd phdn hda, sdp xfip, dfii mdi doanh nghiep nhd nude; cin bdo dam su cfing khai, minh bgch v l tdi ehinh trong qua trinh 19
Khoa hpc xa hpi Viet Nam, s6 1 (110) - 2017 thuc hifn quyfin va trdch nhifm cua cfau sd hftu nhd nude ddi vdi vdn va tdi san nhd nude tgi cdc doanh nghifp nha nude, c i n ban hdnh nhiing quy dinh chdt che vfi qudn 1^ ngan sdch.
Bdn la, cdn tang cudng vai tro gidm sdt cua cfng dfing, xac lap quyfin va trdch nhiem cua cpng dfing ddi vdi cdc doanh nghifip nha nude. Phai cd co ehl giam sdt chat che ngudi dfing diu doanh ngfaiep nfad nude. Ngudi dung ddu doanh nghifip nha nude la ngudl ldm thue cho Nhd nude. Nha nude cin chuyfin chl do bd nhifm gidm doc, tfing gidm dfic thdnh chfi do tfaufi ngudi lam gidm dfic vd tfing gidm dfic doanh nghifp nha nude. Nhd nude edn giao todn quyfin cho ngudi dfing diu doanh nghifip nhd nude dfi hp ed the td chuc kinh doanh co hifiu qud theo yfiu edu eiia quy ludt canh tranfa. Phdi gan cfaSit hifu qua kinh doanh cua doanh nghifip nha nude vdi lgi ieh ca nhdn cua ngudi dftng diu doanh nghifip nhd nude.
5. K i t tudn
Trong CO cau kinh t l nhifiu thanh pfadn dya tten CO sd da dgng hda cde hinh thuc sd hiiu d nude ta hifn nay, kinh tfi nhd nude lufin dugc Dang vd Nha nude xdc dinh gift vai trd chu dao. Mde du dd ed nhieu thay dfii ttong nhan thuc v l vai ttd chu dao ciia thdnh phdn kinh t l nhd nude, nhung hifn nay nhifiu ngudi vin ehua ed nhan thfic diing ddn vd thiu ddo vfi vai trd chu dao do cua kinh tfi nha nude. Vi v^y, chiing ta can tiep tuc ldm sang td ban quan difim cfia Ddng vd Nhd nude ve vai ttd cfaii dao kinh te nha nude, qua do ldm cho thdnh phdn kinh tfi ndy dong gdp nhieu hon vdo sy tdng trudng kinh tfi Vift Nam hifin nay.
LM cam tg
Tde gid chdn thdnh cam an Qu5> Phdt triln Khoa hgc vd Cfing nghf Quoc gia (Nafosted) da tdi ttg cho nghifin cuu ndy ttong dfi tdi "Quan hf sd hftu ttong nfin kinh tfi thj trudng dinfa hudng xa hfi chu nghTa d Viet Nam hien nay", md sd 11.2-2011.14.
Tdi lifu tham kfaao
[1] Nguyin Ctlc, Kim Vin Chfnh (Chu biSn) (2006), S& hihi nhd nude vd doanh nghiep nhd nude trong nin kinh te thl trudng dinh hudng xa hgi chu nghia, Nxb Ly lugn chinh trj. Hi N^i.
[2] Ding Cgng sin Vi^t Nam (2016), VSn kien Dgi hpi dgi biiu todn qudc ldn thd XII, Nxb Chinh trj quoc gia, HiNOi.
[3] IA Thi H6ng (2009), "Vl kinh t l nhi ninirc trong nen kinh te thi tnrimg dinh hudng xa h^i chu nghJa d Vilt Nam hifn nay", Ky yeu Hdi thdo khoa hge Qudc gia: Md hinh kinh te tdng qudt trong th&i ky qud dp ten ehu nghTa xd hpi d Viet Nam: <xf sa iy lugn vd thuc tiin, Nxb Dgi hgc Kinh t l quic dSn, H i Nfi.
[4] Nguyen PhO Trgng (ChQ bian) (2011), Vi edc mdi quan hi ldn cdn dugc gidi quyit trong qud trirJi doi mdi di lin chu nghTa xa hpi d nuac ta, Nxb Chinh tri quic gia - Sir that. H i N^i.
[5] Nguyin BChic Thanh (2009), "Bin vl v ^ dl th^
che kinh t l thi trufmg dinh hudng x£i hgi chi) nghia", Djnh huong xd hgi ehd nghTa trong ph&
triin kinh ti thj trudng d Viit Nam: Thuc trgng vd gidi phdp, Nxb Dgi hgc Quoc gia Hi Ngi, Hi Ngi.
[6] Nguyen Ke Tuin (Chu b i ^ ) (2010), Vdndisdlmu trong nin kinh te thf trudng djnh hudng xd hdi chii nghTa a Viit Nam, Nxb Chinh tri qu6c gja, Hi NOi.
[7] Ting cyc Thing ke (2015), Nien gidm thdng ki 2014, Nxb Thong ke. Hi NOi.
[8] Vy Ting hgp kinh t l - BO Ngogi ^ a o ^014),
"Nhiing van d l dit ra doi vdi cai cich thl che kinh t l trong qui trinh hgi n h ^ kinh \& quOc tl", Dien ddn kinh te mita xudn 2014: dpng lite phdt triin mdi tit cdi cdch thi chi, Nxb Tri thirc. Hi NOi.
20
