A D NG SINH H C TH C V T PHÙ DU (PHYTOPLANKTON) VÙNG TRI U VEN BI N KHU V C T V NG TÀU N KIÊN GIANG
Lê Xuân Tu n1, Nguy n Hà Linh1, Phan Th Anh ào2
1Tr ng i h c Tài nguyên và Môi tr ng Hà N i
2Vi n Khoa h c Khí t ng th y v n và Bi n i khí h u Tóm t t
H sinh thái ven bi n cùng v i thu sinh v t là nh ng h sinh thái có n ng su t sinh h c cao. Th c v t phù du (Phytoplankton) là sinh v t s n xu t trong l i th c n c a h sinh thái th y v c và là ngu n cung c p th c n tr c ti p cho nhi u loài ng v t phù du và các loài thu h i s n có giá tr kinh t . Bài báo này trình bày k t qu ánh giá v a d ng th c v t phù du nh m cung c p c s khoa h c và th c ti n cho nuôi tr ng th y, h i s n và qu n lý, s d ng h p lý tài nguyên khu v c ven bi n t V ng Tàu n Kiên Giang.
T khóa: Th c v t phù du; Vùng tri u ven bi n; Da d ng sinh h c; H sinh thái vùng tri u.
Abstract
Biodiversity of phytoplankton in littoral zone from Vung Tau to Kien Giang The coastal ecosystems with aquatic organisms are very important with high biological productivity. Phytoplankton is a group of high biological production organisms in the food chain of aquatic ecosystems that directly provides food to many species of zooplankton and commercially important seafood species. This paper presents the biodiversity of phytoplankton to provide scientifi c basis for aquacultural practice and rational use of aquatic resources of the intertidal areas from Vung Tau to Kien Giang, Vietnam.
Keywords: Phytoplankton; Littoral zone; Biodiversity; Ecosystem tidal areas 1. M u
i v i các h sinh thái thu v c, th c v t phù du hay th c v t n i (phytoplankton) có vai trò vô cùng quan tr ng trong chu trình v t ch t và n ng l ng. Phytoplankton là sinh v t s n xu t, là m t xích u tiên trong chu i th c n c a h sinh thái thu sinh.
S bi n ng v s l ng phytoplankton có nh h ng tr c ti p n i s ng c a các loài sinh v t khác trong l i th c n c a h sinh thái thu v c. B i v y mu n ánh giá ti m n ng c a h sinh thái thu v c c n ph i có s hi u bi t y v các c i m sinh thái, sinh tr ng và sinh s n c a phytoplankton. Phytoplankton r t nh y c m v i các nhân t sinh thái, c bi t là các nhân t mu i dinh d ng vô c hoà
tan trong n c. Phytoplankton phát tri n là ngu n th c n c a các loài thu s n trong ó có tôm, cá, cua, các loài hai m nh v ,....
Tuy nhiên, n u không có bi n pháp qu n lí, tác ng thích h p thì phytoplankton có th gây hi n t ng “n c n hoa”, các loài t o, t o c gây thi u ôxi ng th i c nh tranh dinh d ng v i các sinh v t khác trong môi tr ng n c.
Vi t Nam là m t qu c gia ven bi n và tài nguyên mà bi n mang l i là r t l n.
Khu v c bi n o có ý ngh a không ch v qu c phòng, an ninh, kinh t ,… mà còn có ý ngh a quan tr ng trong công tác nghiên c u khoa h c. H sinh thái vùng tri u ven bi n t V ng Tàu n Kiên Giang là m t h sinh thái c tr ng c a d i ven bi n
Vi t Nam nói chung và vùng ven bi n Tây Nam B nói riêng. H u nh t t c các ho t ng kinh t xã h i d i ven b u có liên quan m t thi t n h sinh thái vùng tri u.
Vùng tri u là c u n i gi a l c a v i bi n kh i. Do v y, t t c các ho t ng kinh t xã h i trên t li n hay d i bi n kh i u tác ng n vùng tri u và i l i vùng tri u l i tác ng h tr các ho t ng này.
Vùng tri u còn là b c t ng che ch n cho ph n l c a, tránh i m i tai bi n th i ti t, xâm nh p m n hay x lý các ch t ô nhi m t t li n th i ra.
H sinh thái vùng tri u cung c p nhi u l i ích kinh t (th c ph m, thu nh p, vi c làm) và nhi u giá tr c ng ng (tham quan, gi i trí, v n hóa) cho i s ng con ng i, thông qua nh ng d ch v và ch c n ng quan tr ng nh i u ti t, cung c p l ng th c, v n hóa và h tr . Nhu c u v d ch v sinh thái ngày càng t ng do dân s t ng và s phát tri n kinh t các khu v c ven bi n.
Bài báo trình bày k t qu i u tra, ánh giá a d ng sinh h c tài nguyên th c v t phù phu vùng tri u các t nh ven bi n t V ng Tàu n Kiên Giang góp ph n cung c p c s khoa h c cho vi c duy trì, phát tri n và b o v ngu n l i sinh v t vùng ven bi n trong khuôn kh tài “Nghiên c u, xây d ng mô hình khai thác, b o v và phát tri n b n v ng h sinh thái vùng tri u t V ng Tàu
n Kiên Giang” MS: KC.09.21/16 - 20.
2. Ph ng pháp nghiên c u
2.1. a i m và th i gian kh o sát Kh o sát, thu m u c th c hi n t tháng 9 n tháng 11 n m 2018 t i vùng tri u ven bi n khu v c t V ng Tàu n Kiên Giang.
Kh o sát các sinh c nh c tr ng cho vùng tri u t i t ng khu v c ven bi n các t nh V ng Tàu, C n Gi (TP. H Chí Minh), Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, Sóc Tr ng, B c Liêu, Cà Mau và Kiên Giang (B ng 1).
B ng 1. Các tr m kh o sát, thu m u h sinh thái vùng tri u ven bi n t V ng Tàu n Kiên Giang
STT Tr m kh o sát Khu v c thu m u
1. TVN1 Huy n Long S n, TP V ng Tàu
2. TVN2 Huy n Tân Thành, TP V ng Tàu
3. TVN3 Huy n C n Gi , TP H Chí Minh
4. TVN4 Huy n Gò Công ông, Ti n Giang
5. TVN5 Huy n Tân Phú ông, Ti n Giang
6. TVN6 Huy n Bình i, B n Tre
7. TVN7 Huy n Ba Tri, B n Tre
8. TVN8 Huy n Th nh Phú, B n Tre
9. TVN9 Huy n Châu Thành, Trà Vinh
10. TVN10 Huy n C u Ngang, Trà Vinh
11. TVN11 Huy n Duyên H i, Trà Vinh
12. TVN12 Huy n Cù Lao Dung, Sóc Tr ng
13. TVN13 Huy n Tr n , Sóc Tr ng
14. TVN14 Huy n V nh Châu, Sóc Tr ng
15. TVN15 B c Liêu, B c Liêu
16. TVN16 Huy n Hoà Bình, B c Liêu
17. TVN17 Huy n ông H i, B c Liêu
18. TVN18 Huy n m D i, Cà Mau
19. TVN19 Huy n N m C n, Cà Mau
20. TVN20 Huy n Ng c Hi n, Cà Mau
2.2. Ph ng pháp nghiên c u:
- Ph ng pháp thu m u
Thu m u th c v t n i b ng l i kéo hình chóp nón ki u Juday. Kích th c m t l i s No75 (75 s i/cm). M u nh l ng th c v t n i tính b ng l ng n c l c qua l i. M u th c v t n i (TVN) c c nh trong formol 5% và a v phòng thí nghi m phân tích.
- Ph ng pháp phân tích trong phòng thí nghi m
a ph n các k t qu thu c d a trên phân tích m u trong phòng thí nghi m trên kính hi n vi và kính lúp soi n i, bao g m xác nh thành ph n loài, m t s l ng TVN t i các tr m kh o sát. Tài li u ph c v cho nghiên c u ch y u d a trên tài li u nh lo i c a các tác gi Vi t Nam và n c ngoài [1, 2, 3, 7]. M t TVN c tính theo bu ng m Goriaev v i th tích m u nh t nh sau ó tính toán trên th tích n c l c qua l i, n v tính là T bào/lít
- Ph ng pháp tính ch s a d ng sinh h c
Công c cho vi c s d ng các ch th sinh h c là các ch s ch th . M t s ch s thông d ng nh : Ch s ô nhi m S (saprobie Indices), ch s sinh h c B (Biotic Indices), ch s dinh d ng Q (Trophic Indices), ch s a d ng D (Divensity Indeces). Trong các ch s trên, ch s a d ng (D) có u vi t là d tính toán và có th áp d ng cho t t c các nhóm sinh v t và m t c i m
quan tr ng là r t thu n ti n cho vi c so sánh ánh giá s bi n ng ch t l ng n c c a th y v c. Ch s này c d a trên m i quan h gi a tính a d ng c a qu n xã và tr ng thái ô nhi m.
Khi dòng ch y b ô nhi m, s l ng loài b gi m xu ng, trong khi s l ng cá th c a m t s loài t ng lên. Ng c l i, vùng không ô nhi m, s l ng loài r t phong phú nh ng s l ng cá th ít.
X p h ng ch t l ng n c theo ch s a d ng (b ng 2)
B ng 2. B ng x p h ng ch t l ng n c theo ch s a d ng c a Stanb và c ng s , 1970
Ch s a d ng Ch t l ng n c
< 1 R t ô nhi m
1 - 2 Ô nhi m
> 2 - 3 H i ô nhi m
> 3 - 4,5 S ch
> 4,5 R t s ch
Có nhi u ph ng pháp khác nhau tính ch s a d ng. Nhóm tác gi s d ng m t s công th c c dùng ph bi n nh t hi n nay:
- Ch s a d ng Shannon - Weaver:
Trong ó: H’: Ch s a d ng.
S: S l ng loài trong m u v t ho c qu n th
n: T ng s l ng cá th trong toàn b m u.
ni: s l ng cá th loài ch th i trong m u.
21. TVN21 Huy n Phú Tân, Cà Mau
22. TVN22 Huy n Tr n V n Th i, Cà Mau
23. TVN23 Huy n U Minh, Cà Mau
24. TVN24 Huy n An Minh, Kiên Giang
25. TVN25 Huy n An Biên, Kiên Giang
26. TVN26 Huy n R ch Giá, Kiên Giang
27. TVN27 Huy n Hòn t, Kiên Giang
28. TVN28 Huy n Kiên L ng, Kiên Giang
3. K t qu nghiên c u và th o lu n Thành ph n loài
Th c v t n i là m t xích u tiên trong chu i th c n c a th y v c. T i khu v c vùng tri u t V ng Tàu n Kiên Giang xác nh c 79 loài TVN thu c 4 ngành t o g m ngành t o Lam Cyanophyta, ngành t o Si lic Bacillariophyta, ngành t o L c Chlorophyta và ngành t o Giáp Pyrrophyta. Trong ó, T o Silic có s loài cao nh t (63 loài, chi m 80%), ti p n là t o Giáp (có 11 loài, chi m 14%), t o Lam (có 3 loài, chi m 4%) và cu i cùng là t o L c (có 2 loài, chi m 2%) (B ng 3).
Khu v c vùng tri u ven bi n V ng Tàu và C n Gi có 72 loài TVN. Khu v c vùng tri u ven bi n Ti n Giang có 47 loài TVN.
Khu v c vùng tri u ven bi n B n Tre có 62 loài TVN. Khu v c vùng tri u ven bi n Trà Vinh có 65 loài TVN. Khu v c vùng tri u ven bi n Sóc Tr ng có 64 loài TVN.
Khu v c vùng tri u ven bi n B c Liêu có 53 loài TVN. Khu v c vùng tri u ven bi n Cà Mau có 73 loài TVN. Khu v c vùng tri u ven bi n Kiên Giang có 70 loài TVN.
C u trúc thành ph n th c v t n i các khu v c không sai khác nhau nhi u v i nhóm t o Silic chi m t l cao nh t, sau n t o Giáp, T o Lam và t o L c.
B ng 3. Thành ph n TVN vùng tri u khu v c t V ng Tàu (VT) n Kiên Giang (KG) Các nhóm TVN T ng
s
V ng Tàu,
C n Gi
Ti n
Giang B n
Tre Trà
Vinh Sóc
Tr ng B c
Liêu Cà
Mau Kiên Giang Ngành t o Lam
Cyanophyta 3(4) 3(4) 1(2) 3(5) 3(5) 3(5) 2(4) 3(4) 3(4)
Ngành t o Silic
Bacillariophyta 63(80) 58(81) 35(75) 49(79) 50(77) 50(78) 39(75) 57(78) 55(79) Ngành t o L c
Chlorophyta 2(2) 2(3) 1(2) 2(3) 2()(3) 2(3) 2(4) 2(3) 2(3) Ngành t o Giáp
Pyrophyta 11(14) 9(12) 10(21) 8(13) 10(15) 9(14) 9(17) 11(15) 10(14) T ng s 79(100) 72(100) 47(100) 62(100) 65(100) 64(100) 52(100) 73(100) 70(100)
Ghi chú: S trong ngo c () ch t l ph n tr m (%)
Trong thành ph n loài th c v t n i, chi Chaetoceros và chi Rhizosolenia có s loài nhi u nh t (10 loài), sau ó là chi Ceratium (7 loài), chi Coscinodiscus (5 loài). Các chi khác có s loài ít h n (t 1 n 3 loài). Nét n i b t trong thành ph n th c v t n i là các loài có ngu n g c nhi t i, phân b r ng và trên c s thích ng sinh thái có th phân bi t thành ph n th c v t n i thành các nhóm thích ng sinh thái nh sau:
- Nhóm loài phân b r ng mu i thu c chi Chaetoceros nh Chaetoceros lorenzianus, Ch. Compresus; các loài Thalassionema nitzschioides, Thalassiothrix frauenfeldii.
- Nhóm các loài có tính phân b toàn c u nh Planktoniella sol, Bacteriastrum varians, Dithilium brightwellii,...
- Nhóm loài có ngu n g c bi n kh i thích nghi v i mu i cao nh Chaetoceros coartatus, Ch. Diversus,...
- Nhóm loài ven b thích ng m n th p nh Chaetoceros a nis, Chaetoceros lorenzianus, Thalassionema nitzschioides, Thalassiothrix frauenfeldii,...
Phân b s l ng
K t qu nghiên c u và phân tích cho th y, khu v c V ng Tàu, C n Gi , m t TVN dao ng t 2834.4 Tb/m3 x 103 n 4591.7 Tb/m3 x 103, trung bình là 3552.5
Tb/m3 x 103. Trong ó, m t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (72%), ti p n là nhóm t o Lam (17%), nhóm t o Giáp chi m t l th p (7%) và c bi t là nhóm t o L c không th hi n m t t i nhi u tr m kh o sát và có m t trung bình th p nh t (4%) (B ng 4).
Khu v c Ti n Giang, m t TVN dao ng t 2777.8 Tb/m3 x 103 n 3684.8 Tb/m3 x 103, trung bình là 3231.3 Tb/m3 x 103. C ng nh khu v c V ng Tàu, C n Gi , nhóm t o Silic chi m t l cao nh t v m t s l ng (76%), %), ti p n là nhóm t o Lam (10%), nhóm t o L c (8%) và cu i cùng là nhóm t o giáp (6%) (B ng 4).
Khu v c B n Tre, m t TVN dao ng t 2891.2 Tb/m3 x 103 n 4818.6 Tb/
m3 x 103, trung bình là 3722.6 Tb/m3 x 103. M t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (74%), ti p n là nhóm t o Lam (14%), nhóm t o Giáp (8%), nhóm t o L c có m t
trung bình th p nh t (4%) (B ng 4).
Khu v c Trà Vinh, m t TVN dao ng t 3117.9 Tb/m3 x 103 n 6009.1 Tb/m3 x 103, trung bình là 4421.8 Tb/m3 x 103. M t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (76%), ti p n là nhóm t o Lam (11%), t o L c (7%) và cu i cùng là nhóm t o Giáp (6%) (B ng 2).
Khu v c Sóc Tr ng, m t TVN dao ng t 3004.6 Tb/m3 x 103 n 4365.1 Tb/m3 x 103, trung bình là 3836.0 Tb/m3 x 103. M t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (70%), ti p n là nhóm t o Lam (13%), t o L c (11%) và cu i cùng là nhóm t o Giáp (6%) (B ng 2.
Khu v c B c Liêu, m t TVN dao ng t 2891.1 Tb/m3 x 103 n 3401.4 Tb/m3 x 103, trung bình là 3231.3 Tb/m3 x 103. M t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (78%), ti p n là nhóm t o L c (9%), t o Giáp (8%) và cu i cùng là nhóm t o Lam (5%) (B ng 2.
Khu v c Cà Mau, m t TVN dao ng t 2437.6 Tb/m3 x 103 n 4029.9
Tb/m3 x 103, trung bình là 3495.9 Tb/m3 x 103. M t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (74%), ti p n là nhóm t o Lam (13%), t o Giáp (7%) và cu i cùng là nhóm t o L c (6%) (B ng 2).
Khu v c Kiên Giang, m t TVN dao ng t 2494.4 Tb/m3 x 103 n 4081.6 Tb/m3 x 103, trung bình là 3412.7 Tb/m3 x 103. M t nhóm t o Silic chi m t l cao nh t (77%), ti p n là nhóm t o Lam (11%), t o Giáp (7%) và cu i cùng là nhóm t o L c (5%) (B ng 2).
Nh v y, Thành ph n TVN khu v c vùng tri u ven bi n Cà Mau, V ng Tàu, C n Gi và Kiên Giang cao h n khu v c Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, Sóc Tr ng và B c Liêu. Tuy nhiên m t TVN các khu v c không sai khác nhau nhi u. M t TVN các khu v c u quy t nh b i nhóm t o Silic (chi m trên 70%), sau n t o Lam, t o Giáp và t o L c. T o Lam và t o L c v i m t không cao, th m chí không th hi n m t t i nhi u tr m kh o sát (B ng 4).
Ch s a d ng
K t qu tính toán ch s a d ng TNV (H) cho th y vùng tri u ven bi n khu v c V ng Tàu, C n Gi (TP. H Chí Minh) dao ng t 2.30 n 2.62, trung bình là 2.42 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c Ti n Giang dao ng t 2.23 n 2.45, trung bình là 2.34 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c B n Tre dao ng t 2.42 n 2.66, trung bình là 2.54 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c Trà Vinh dao ng t 2.27 n 2.51, trung bình là 2.43 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c Sóc Tr ng dao ng
t 2.30 n 2.65, trung bình là 2.52 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c B c Liêu dao ng t 2.42 n 2.55, trung bình là 2.50 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c Cà Mau dao ng t 2.25 n 2.60, trung bình là 2.44 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n khu v c Kiên Giang dao ng t 2.40 n 2.56, trung bình là 2.45 th hi n ch t l ng n c khu v c h i b ô nhi m.
Ch s a d ng th c v t n i vùng tri u ven bi n các khu v c t V ng Tàu n Kiên Giang dao ng t 2.23 n 2.66, th hi n ch t l ng n c khu v c là h i b ô nhi m.
B ng 4. M t th c v t n i các tr m kh o sát, thu m u vùng tri u khu v c t V ng Tàu n Kiên Giang
Khu v c Tr m
kh o sát Ch s a
d ng H M t th c v t n i (TVN) (Tb/l)
T ng s T.Silic T. Lam T. L c T. Giáp
V ng Tàu, C n Gi
TVN1 2.62 4591.7 3004.5 907.0 396.8 283.4
TVN2 2.30 2834.4 1984.1 566.9 283.4
TVN3 2.35 3231.3 2664.4 396.8 170.1
T. Bình 2.42 3552.5 (100) 2551.0 (72) 623.6 (17) 132.3 (4) 245.6 (7) Ti n
Giang
TVN4 2.45 3684.8 3004.5 510.2 170.1
TVN5 2.23 2777.8 1927.4 623.6 226.8
T. Bình 2.34 3231.3 (100) 2466.0 (76) 311.8 (10) 255.1 (8) 198.5 (6) B n Tre
TVN6 2.42 2891.2 2210.9 510.2 170.1
TVN7 2.66 4818.6 3117.9 1077.1 453.5 170.1
TVN8 2.54 3458.1 2891.2 453.5 113.4
T. Bình 2.54 3722.6 (100) 2740.0 (74) 529.1 (14) 302.3 (8) 151.2 (4) VinhTrà
TVN9 2.51 4138.3 2777.8 623.6 453.5 283.4
TVN10 2.50 3117.9 2834.5 283.4
TVN11 2.27 6009.1 4478.5 907.0 453.5 170.1
T. Bình 2.43 4421.8 (100) 3363.6 (76) 510.2 (11) 302.3 (7) 245.6 (6) Tr ngSóc
TVN12 2.65 4138.3 2777.8 396.8 680.3 283.4
TVN13 2.60 4365.1 3117.9 1077.1 170.1
TVN14 2.30 3004.6 2210.9 566.9 226.8
T. Bình 2.52 3836.0 (100) 2702.2 (70) 491.3 (13) 415.7 (11) 226.8 (6) LiêuB c
TVN15 2.52 2891.1 2607.7 283.4
TVN16 2.42 3401.4 2664.4 510.2 226.8
TVN17 2.55 3401.3 2267.6 453.5 396.8 283.4
T. Bình 2.50 3231.3 (100) 2513.2 (78) 151.2 (5) 302.3 (9) 264.5 (8) MauCà
TVN18 2.26 2437.6 2154.2 283.4
TVN19 2.60 3798.2 2777.8 680.3 340.1
TVN20 2.42 3571.5 2777.8 566.9 226.8
TVN21 2.25 3458.1 2267.6 623.6 396.8 170.1
TVN22 2.55 3684.9 2664.4 793.7 226.8
TVN23 2.57 4024.9 2947.8 850.3 226.8
T. Bình 2.44 3495.9 (100) 2598.3 (74) 453.5 (13) 198.4 (6) 245.7 (7) Kiên
Giang
TVN24 2.56 4025 2607.7 396.8 793.7 226.8
TVN25 2.43 3628.1 2551.0 907.0 170.1
TVN26 2.40 2494.4 2324.3 170.1
TVN27 2.44 4081.6 3117.9 680.3 283.4
TVN28 2.44 2834.4 2551.0 283.4
T. Bình 2.45 3412.7 (100) 2630.4 (77) 396.8 (11) 158.7 (5) 226.8 (7)
Ghi chú: S trong ngo c () ch t l ph n tr m (%)
Trong các h sinh thái th y v c không ng ng di n ra quá trình hình thành, phân hu v t ch t t d ng vô c sang d ng h u c , r i tr l i vô c t o nên chu trình dinh d ng (Hình 1). Trong chu trình chuy n hoá v t ch t c a thu v c, th c v t n i là th c n quan tr ng c a ng v t n i, nh t là nhóm ng v t n i n th c v t. Th c v t s ng trong môi tr ng n c ph thu c vào r t nhi u y u t môi tr ng nh hàm l ng ô xy, n ng các ch t dinh d ng, th c n, ch thu tri u. Khi nhi t t ng cao ã thúc y quá trình ô xy hoá h p ch t nit , ph t pho, sulphua,... (là s n ph m tích t tr m tích) nhanh h n, làm giàu thêm mu i dinh d ng trong thu v c, ng th i c ng là nguyên nhân làm gi m l ng ô xy t ng áy b i các quá trình ôxy hóa ã s d ng h t l ng ô xy hoà tan trong n c. Các khí c nh H2S, NH3,...
t ng áy càng t ng có tác d ng tiêu c c i v i th c v t nói chung và th c v t n i nói riêng. Các mu i dinh d ng vô c có ngu n g c nit , ph t pho, silíc d i d ng hoà tan nh amonia - NH4, nitrát - NO3, ph t phát - PO4,... là ngu n th c n nh h ng n s sinh tr ng và phát tri n lâu dài c a th c v t n i. S ph thu c gi a m t sinh v t n i v i các y u t mu i dinh d ng bi n i theo th i gian, các tác gi [9, 10] cho th y hàm l ng mu i dinh d ng NO2, PO4 xu h ng cao vùng c a sông có r ng ng p m n, t ng ng là m t th c v t n i c ng có xu h ng cao. S sai khác v thành ph n loài c ng nh c u trúc loài c a th c v t d i n c ph thu c vào các vùng c nh quan có các lo i hình thu v c c tr ng riêng v i v i các i u ki n khí h u, a hình, ch thu v n ó.
Hình 1: Chu trình dinh d ng trong h sinh thái vùng tri u ven bi n [8, 11]
Tuy nhiên khi trong thu v c có quá nhi u mu i dinh d ng thì nó s thúc y s phát tri n c a nhi u loài t o nh t o lam (M. aerugunosa) có tính c ho c s n sinh ra c t b t l i cho các sinh v t khác.
T i khu v c vùng tri u ven bi n t V ng Tàu n Kiên Giang xác nh c 79 loài TVN. Trong ó, T o Silic có s loài cao nh t, ti p n là t o Giáp, t o Lam và cu i cùng là t o L c. Thành ph n loài sinh v t n i vùng tri u khu v c a ph n là nh ng loài ph bi n, phân b r ng t i khu v c ven bi n phía B c và Nam Vi t Nam.
M t TVN các khu v c không sai khác nhau nhi u. M t TVN các khu v c u quy t nh b i nhóm t o Silic (chi m trên 70%), sau n t o Lam, t o Giáp và t o L c. T o Lam và t o L c v i m t không cao, th m chí không th hi n m t t i nhi u tr m kh o sát.
Ch s a d ng th c v t n i (H) vùng tri u ven bi n các khu v c t V ng Tàu n Kiên Giang không sai khác nhau nhi u (ch s H dao ng t 2.23 n 2.66) và bi u hi n ch t l ng n c khu v c là t h i b ô nhi m n s ch.
4. K t lu n và ki n ngh
ã xác nh c 79 loài th c v t phù du. M t th c v t phù du vùng nghiên c u m c t ng i cao. T o silic khu v c nghiên c u chi m u th (h n 70%), s phân b c a t o silic th ng ph n ánh khá y xu th chung c a toàn b th c v t phù du và chính là do chúng chi ph i. S phát tri n m nh v m t c a các loài t o x y ra theo t ng th i i m khác nhau t ng vùng nh t nh.
S thay i các y u t môi tr ng nh nhi t , mu i và các mu i dinh d ng óng vai trò h t s c quan tr ng c bi t là khu v c vùng tri u có nuôi tr ng h i s n, r ng ng p m n, n i cung c p ch t dinh d ng cao.
C n nh h ng s d ng h p lý h sinh thái vùng tri u, nh r ng ng p m n, bãi tri u k t h p v i nuôi tr ng h i s n trên c s thân thi n, b n v ng và an toàn sinh thái.
TÀI LI U THAM KH O [1]. Tr ng Ng c An (1993). Phân lo i t o silic phù du bi n Vi t Nam. NXB Khoa h c và k thu t, Hà N i. 315 trang.
[2]. Akihito Shirota (1966). The Plankton of South Viet Nam - Fresh Water and Marine Plankton. Overseas Technocal Cooperation Agency. Japan:
462 Trang.
[3]. American Public health Associations (1995). Standard methods for the Examination of Water and Waste water. American Public health Associations, Washington, DC.
[4]. Phan Nguyên H ng (1997). M i quan h gi a tính a d ng sinh h c c a h sinh thái r ng ng p m n và vi c nuôi tr ng thu s n. Tuy n t p báo cáo khoa h c h i ngh sinh h c bi n toàn qu c l n th i. nxb khkt, 180 - 194.
[5]. Rao, A.N., (1987). Mangrove ecosystems of Asia and the Pacifi c. In:
mangroves of Asia and the Pacifi c: Status and management. Ricardo M. Umali et all (eds.). Technical report of the UNESCO/
UEDP research and training: Pilot programme in mangrove ecosystem in Asia and the Pacifi c: 1 - 48.
[6]. Shannon C. E., Wiener W., (1963).
The mathematical theory of communities.
Illinois: Urbana University, Illinois Press.
[7]. Takaaki Yamagishi (1992).
Plankton Algae in Taiwan (Formosa).
Uchida rokakuho. Tokyo 252 trang.
[8]. V Trung T ng (2003). Sinh h c và sinh thái h c bi n. Nxb HQG, Hà N i, 336 tr.
[9]. Tõnis Põder, Srge Y. Maestrini, Maija Balode, Urmas Lips, Christian Bechemin, Andris Andrushaitis, and Ingrida Purina (2003). The role of inorganic and organic nutrients on the development of phytoplankton along a transect from the daugava river mouth to the open balic, 1999. Journal of marine science, 60: pp. 827 - 835.
[10]. Trott .a. and D.M. Alongi (2000). The impact of shrimp pond e uent on water quality and phytoplankton biomass in a tropical mangrove estuary.
Marine pollution bulletin Vol. 40, No.11, pp. 947 - 951.
[11]. Lê Xuân Tu n (2016). Nghiên c u nh h ng c a d án ê bi n V ng Tàu - Gò Công t i các h sinh thái ven bi n. tài c l p. 2011- G77
BBT nh n bài: 21/11/2018; Ph n bi n xong: 06/12/2018
